Bigarren industria iraultza gertatu zenean, zein zen munduko egoera?

1. Bigarren industria iraultza eta
Imperialismoa
Bi energia iturri berri:
Elektrizitatea eta Petrolioa

2. Noiz? XIX. Mendearen bigarren erdian
• Zein desberdintasunak zituen lehenengo
industria iraultzarekin konparatzen badugu?
• Energia iturri berriak.
• Industria berriak
• Aurrerapen handiak
– Garraioetan
– Komunikazioetan

4. • Industriak gero eta handiagoak (
konzentrazioa).
• Lehia gero eta handiagoa. Nazioartean.
• Finantza Kapitalismoa garatu zen.
• BH-ak bere nagusitasuna galdu zuen.

5. Energia iturri eta industria berriak.
TEKNIKA(Ikerketa)--- Aplikatzen da industrian (Enpresa).
• Patenteak sortu.
• Zientzia-ingenieritza-industia
• Ikerketa laborategiak sortu.
• Metalgintza (Altzairuaren aroa). Bessemer. Siemens.
Aleazioak. Metal berriak GARATUKO DIRA:
• Automobilak.
• Aeronautika.
• Armagintza.

6. Bessemer labea.

7. Energia iturri eta industria berriak.(2)
• Kimika industria
– Konposatu organikoen sintesia
– ( koloragarriak, lehergailuak, zuntz artifizialak…)
• Elektrizitatea
– Ikatza eta lurruna ordezkatu
zuten.
– Dinamoa, harizpi gorizko lanpara,
motor elektrikoa, turbina
hidraulikoa…
– Aplikazioak:
• Argiztapen publikoetan
• Komunikazioetan
Turbina hidraulikoak.

8. Energia iturri eta industria berriak.(3)
• Petrolioa.
• Plastikoa
• Petrokimika
Industria.
Eztanda motorra.
(Automobilgintzan)
.

9. Aurrerapenak garraiobide eta
komunikazioetan (XIX-XX hasieran)
• Trenbidea
• Lurrun bidezko
nabigazioa
• Tranbia
• Metroa
• Bizikleta
• Automobila.
• Lehenengo hegazkinak
ONDORIOAK…
•MERKATUAK
INTEGRATU ETA
ESPEZIALIZATU
OZEANOETAN
ZEHAR.
•MERKATARITZAREN
HAZKUNDEA.
•MIGRAZIOAK
OROKORTU ZIREN.

10. Trenbidea eta nabigazioa
• Trenbidea bihurtu
zen garraio
nagusia, teknikari
esker.
– Errail sendoagoak.
– Bagoi handiagoak.
– Abiadura eta
segurtasun gehiago.
• ONDORIOAK:
– Prezioak merkatu
ziren.
– Merkatu nazionalak
bateratu ziren bai
Europan bai Estatu
Batuetan.

11. Lurrun bidezko nabigazioa
• Lurrunontziek
belaontziak
ordezkatu
zituzten.
– Teknikoki hobeak
zirelako.
• Material berriak.
• Mantenurako
gastu gutxiago.
• Bidaiarientzat leku
gehiago.
– Suezko eta
Panamako
kanalak ireki ziren.
Distantzak murriztu
eta prezioak
merkatu.

12. Imagen de la
construcción del
canal de Panamá.

13. El Canal de Panamá unió dos
océanos. Hacia el este (arriba de la
imagen) el mar Caribe, abajo a la
izquierda el océano Pacífico). (Imagen
NASA)

14. Automobila eta abiazioa
• Asmakizunak:
– Gasolina.
– Pneumatikoa.
• (Renault (Fr), Henri
Forden
Ford…(EEBB)
Muntaketa kateak.
• Wright: Aireplanoa.
(Lehen mundu gerran
garatu zen).

15. El aeroplano
de Wright

16. Beste garraiobide batzuk eta
komunikazioak
• Tranbiak, lurrazpiko
trenbide
elektrikoak…
• Telefonoak.
• Haririk gabeko
telegrafia.
– Albisteak arin
helarazteko.
– Enpresetan
merkatariek eta
bankuek berehala
hasi ziren erabiltzen.
• Masa-prentsa garatu
zen. (Informazio
enpresak sendotu
ziren.

17. INDUSTRIA POTENTZIA BERRIAK
• 1870: Ekoizlerik handiena: BH.
• 1913: Estatu Batuak. (Eta gutxiago, Alemania)
• Erresuma batua nagusitu zen... (Lehenengo MG arte).
Siderurgia
n
Kimika Industrian Elektrizitate
industrian
Ekonomian Merkataritzan

18. Alemania. II Reich.
• 1900tik… II munduko
industria potentzia.
• 1913. II merkataritzan ere
bai.
• ZERGATIK?
– Garraiobideen garapena.
– Teknika berriak.
– Industria finantza
konzentrazio handiak.
(enpresa handiak, “kartel”,
bankuak…)
– Politika ekonomikoa
protekzionista. (siderurgiako
enpresari handien alde)

19. Estatu Batuak
• XIX. Mendeko azken herenean,
lehenengo industria potentzia.
• ZERGATIK?
– Barne merkatu izugarria (biztanleria
handia).
– Baliabide ugari ( mineralak, lehengaiak
eta lur emankorrak).
– Trenbide sarea azkar eraiki zuten.
– Lanaren banaketa geografikoa (EEBB
barne).
– Teknika eta teknologia berrikuntzak
berehala aplikatu zituzten (masako
ekoizpenetan oinarritutakoa) enpresetan.
• Industria moderno handiak EEBBetan
sortu ziren. (trust-ak)

20. United States Steel.
Petrolio Ekoizpenean.

22. Japonia Meijia (1850-1914)
• 1854. EEBBetako gerraontziaren
mehatxua: Japonia, nahiz eta oraindik
gizarte feudala izan merkatu ireki behar
zuen. Merkataritza Itunak sinatu zituzten.
• 1868: Presio honekin Mutsu Hito
enperadoreak erreforma sakonak egin
zituen Mendebaldeko industrializazio-
ereduei jarraituz.
• ZER EGIN ZUEN ESTATUAK?
– Monopolizatu zituen enpresa jarduerak.
– Enpresa zibilak sortuz
– Enpresa publikoak
– Enpresa pribatuei diru laguntzak eman
zizkien.
– Estatuak hezkuntza derrigorrezkoa izatea
bultzatu zuen.
– Atzerriko teknologia inportatu zuten.

23. Japoniaren industrializazioaren
garapena
•(1880-82). Industria eta finantza konzentrazioa.
•LANESKUA ugaria eta “merkea”.
•Barne eskaintzak ez zuen hainbeste kontsumitzen.
•Horregatik… Asia eta Pazifikoan hedatzeari ekin. Eta han
NAGUSITASUNA lortu zuen. Munduko potentzia bat bihurtu zen.

24. Ekonomia kapitalistaren lehen
mundializazioa (1870-1914) 1.
• Ekoizpenaren antolaketa berria.
LEHIA nazioartean. Horren
aurrean:
– Sozietate Anonimoak. (akzioak saldu.
Kapitala lortu).
– Enpresa-konzentrazioak. (AL, EEBB,
Jap…) Kartel, trust, holding…monopolioak,
merkatuen kontrola. Liberalismoaren LEHIA ASKEA?
– Bankuen kapitala industrian.
(Industria balioekin burtsan negoziatzen zuten).
Finantza kapitalismoa.

25. Ekonomia kapitalistaren lehen
mundializazioa (1870-1914).2.
• Kapital merkatuen integrazioa.
– Kapitalen eta inbertsioen
mugimenduak mundu osora hedatu
ziren.
• NORTZUK prestatu zuten
dirua?
– Mendebaldeko Europak: Kapitalak
esportatzen zituen.
– Londres: finantziagune nagusia (
1914 arte).
– Baita Frantzia eta Alemania ere.
• NON INBERTITU ZITUZTEN
kapitalak?
– Amerikan
– Errusian
– Norberaren Inperio Kolonialetan.

26. Ekonomia kapitalistaren lehen
mundializazioa (1870-1914) 3.
• Aldaketak nazioarteko
merkataritzan.
• 1860-1880: Merkataritza librea.
• 1880-1914: Potentziek:
protekzionismoa.
• ZERGATIK HASI ZEN
NAZIOARTEKO MERKATARITZA?
– Produktuen prezioen beherakada.
– Garraiobideen iraultza.
• EUROPA nagusi merkataritza
trukeetan.
• InportaLehengaiak, elikagaiak
• Esporta: manufakturak: ehunak eta
ekipamendu-ondasunak.

27. Demografia hedapena eta migrazio
handiak (XIX eta XX.mendearen hasieran)
• Berriz ere, Europan demografia hazkundea.
• Industrializazioaren ondorioz: hiritartzea. Eta
migrazioak itsazoz bestaldera. ZERGATIK?
– Lan bila.
– Pobreziatik ateratzeko.
– Emigranteen diru-laguntzak bidaiatzeko.
– Garraiobideak merkatuaoak.
– Erabili gabeko lurrak egotea. (lib. Mapa).
• 60 milioi europar emigratu zuten. (3/5
EEBBetara; Zelanda Berrira, Australiara,
Afrikara…)

28. Atzo Gaur

29. EUROPAREN INPERIALISMOA
Kolonizazio berria ( XVI. Mendetik XVIII. Mendera)
• OINARRIAK:
1. Eredu merkantilista.
2. Metal preziatuak, zeta
eta espezien ustiaketa.
3. Esklaboen salerosketa.

30. EUROPAREN
INPERIALISMOA
• Herrialderik inportanteenak
momentu honetan: FRANTZIA
ETA ERRESUMA BATUA.
• FUNTSEZKO ZUTABEAK:
1. Ekonomia
2. Industrializazioaren hedapena.
3. Afrikako eta Asiako okupazioak.
La fidelité de l´autre
France

32. EUROPAREN
INPERIALISMOA
• Hedapen Inperialistaren zergatiak.
– Faktore ekonomikoak
– Faktore Politikoak
– Faktore ideologikoak.
– Zientzia eta erlijio faktoreak…

33. Europaren inperialismoa:
Faktore ekonomikoak
• Merkataritza librea (kolonizatzailek
ekoiztutako produktuak saltzeko):
HEDAPEN KOLONIALA: Potentzien
“konkista ekonomikoa”.
• 1873. Krisialdia. Potentziek
(industrialuzatuek): Politika protekzionista.
• Beste potentzia ekonomiko berriak:
EEBB, Alemania, Japonia (XIX. M endean)
LEHIA!!

34. (Faktore ekonomikoak)
ELKAR TRUKE DESOREKATUA.
• METROPOLIAK
• Salgaiak, produktu manufaturatuak.
• Kapitalak-enpresak.
• Industria-soberakinen ekoizpena
exportatu.
• (MERKATU BERRIAK LORTU).
(bideo talla 38)
• KOLONIAK
• Lehengaiak (merke)
• Energia iturri merkeak
• Enpresa kanpotarrak haien
eremuetan, soldata urriak,
merkeagoak…

35. Hedapen inperialistaren zergatiak:
Faktore politikoak=poterea=lehia
• (Koloniak ez ziren beti hain errentagarriak metropolientzat)…
• BAINA…Leku estrategikoak ziren
– Militarki.
– Merkataritzarako.
• KOLONIAK edukitzea= prestigioa.
• KOLONIAK edukitzea= Beste herrialdeek
baino potere gehiago adieraztea.
• Nazioaren interesak defendatzen ari ziren
(haien hitzetan! AITZAKIA…)

36. Hedapen inperialistaren zergatiak:
Faktore ideologikoak (“aitzaki ofizialak”)
• Nazionalismoaren
gorakadarekin batera_
“mistika Inperalista”.
• Boterea lortzeko nahia…
• Handinahikeria…
– Italia (Erromatarren
lehenaldia)
– Erresuma Batua: misio
zibilizatzailea. (konnotazio
arrazistak. Arraza zuriaren
nagusitasuna)
– Frantzia: Iraultzaren
bandera

37. https://m.youtube.com/watch?v=-6bfmpm2Km0
Haz turismo invadiendo un
país (Celtas Cortos).

38. Darwinismo soziala
• El darwinismo social individualista se desarrolla a partir de los años 1850 (antes de la misma publicación de
• Está vinculado al liberalismo económico.
• El darwinismo social holista es a menudo abiertamente racista,
• Y va de la mano de una práctica proteccionista (protección económica, y también protección
de la raza blanca pura. (...)
• El representante más conocido de esta ideología es un contemporáneo inglés de Darwin, Herbert Spencer. Ingeniero,
filósofo y sociólogo Spencer ve en El origen de las especies la clave que permitiría comprender el desarrollo de la
civilización, partiendo del postulado según el cual la sociedad humana evolucionaría según el mismo principio que los
organismos vivos. A partir de esto, el mecanismo de la selección natural descrito por Darwin sería completamente
aplicable al cuerpo social. Spencer es un ideólogo burgués bien afianzado en su tiempo. Fuertemente marcado por el
individualismo y el optimismo propio a la clase dominante en la época en que el capitalismo está en plena extensión, se
dejará influenciar en gran parte por las teorías "a la moda“. Para Spencer, la sociedad produce y forma elementos
brillantes que serán seleccionados para permitir a esta sociedad seguir progresando. A partir de la teoría de
Darwin, el concepto de Spencer se vuelve, aplicado a la sociedad, la "selección del más apto".
• El darwinismo social, como se le llamará después de su exposición por Spencer, coloca en principio la superioridad de
la herencia sobre la educación, es decir, la preponderancia de los caracteres innatos sobre los caracteres
adquiridos. Si los principios de la selección natural efectivamente funcionan en la sociedad, conviene
simplemente no obstaculizarlos para garantizar el progreso social y la desaparición a largo plazo de las
"anomalías" como la pobreza o las distintas incapacidades.
• En sus evoluciones futuras, el darwinismo social se retomará como fundamento de muchas posiciones y
justificaciones políticas dictadas por las necesidades del desarrollo capitalista.

39. Erlijio faktoreak
• Ebanjelizatze lan handia.
• Baina… Inperialismoa legitimatua geratzen
zen.
• Mendebaldeko kultura inposatzen ari zen…
Zientzia faktoreak
•Zientzia aurrera joateko: leku guztiak
esplotatuko dituzte.
•Geografia elkarteak.
•Elkarte kolonialak ( politikari, enpresari,
intetektual, idazleak…)/bidaia literatura…

40. Menderakuntza kolonialaren formak.
• METROPOLIAREN KONTROLA (politikoa, soziala,
kulturala…) HAREN INTERES EKONOMIKOEN MENDE.
• Hasieran
– Merkataritza konpainien mende
• Eta gero…
– METROPOLIKO Estatuaren esku.
• Koloniak (indigenak erabat koloniaren mende) AS, AF.
• Dominioak (Autogobernu gehiago. Canada, Zeelanda Berria,
Australia, Hego-Afrika) Kanpo politika metropolian.
• Protektoratuak. Estatu subiranua kolonia, baina kanpo
politikan, gauza bera.
• Kontzesioak. Ekonomiaren kontrola metropolian,
funtzionariorik gabe. Txina.

41. Afrikaren banaketa
• Frantzia:
– Aljeria eta Tunizia.
• BH eta Frantzia:
(Livingdtoone, Stanley…)
– Egipto. (Suez, Indiarako
ibilbidea)
• BERLINGO KONFERENTZIA.
(1884-1885) (PPt)
– Afrikaren banaketa bizkortu zen.
• Italia: Somalia eta Eritrea.
• Alemania: Togo eta Camerún.

42. BERLINGO KONFERENTZIA
(1884-1885)
• NORTZUK: Frantzia, Belgika, gero Italia eta
Alemania azkena(Hego mendebala konkistatu
zuen)..
• AKORDIOAK:
– Niger eta Kongo ibaietan merkataritzan aritzeko
askatasuna.
– Esklabotzaren debekua.
– Kongoko Estatu librearen onarpena. (Leopoldo
IIarena Belgikako erregearena zen kolonia hori).
– Okupazio eraginkorraren printzipioa. Guztiok
kolonizatzeko lehiaketa krudela...

44. Nazioarteko gatazka
• Kairotik lurmutur Hirirako
trenbidea (BH-k).
• (FR-k): Sáhara-Guinea-Itsaso
Gorria.
• Alemania, Portugal, Holanda
(boers), BH… HegoAfrikan.
– Urre eta diamante hobiak aurkitu
zituzten.
• (Alemania vs Frantzia):
Marokon. 1.Mundu Gerraren
arrazoi bat.
Cecil Rhodes,
Britaniarra.
Karikatura.

45. Hedapen Inperialista Asian
• Errusiar Inperioa: (Bhren kontra, Japoniaren
kontra).
• BHko Inperioa: India. Zipaioak. (1857-1858).
Birmania, Malaysia…
• FRko Inperioa: Indotxina.
• Holanda: indonesia
• Txinan (Inperioa zen, ere bai): Interesak:
Estatu Batuak, Europa eta Japonia. Opioren
gerrak: Hong Kong- Bhari eta koloniak hiri
batzuetan (shangai, Kanton).

46. Indonesia

47. Inperialismoaren aztarnak eta
ondorioak
• LAPURRETAREN EKONOMIA. (Natura
baliabide ugari uztiatu, ahalik eta kosturen
txikienaz).
• Europarrek:lurrak hartu. Indigenak: leku
idorretara edo erreserbetan sartu.
(HegoAfrikan).
• Zeelanda Berria eta Australian:
sarraskitu.

48. • La Guerra negra o Genocidio de Tasmania
(Black War) se refiere al período de guerra no
declarada durante la colonización británica entre
las fuerzas del gobierno británico junto con los
nuevos colonos contra los aborígenes tasmanos
en la Tierra de Van Diemen (actualmente
Tasmania) a principios del siglo XIX. La
colonización se convirtió en un genocidio,
promovido y recompensado económicamente por
el gobierno británico, que provocó la total
destrucción de la población aborigen tasmana.
• En noviembre de 2006 Tasmania se convirtió
en el primer estado o territorio de Australia en
ofrecer una compensación financiera por las
Generaciones Robadas (Stolen Generations),
Cerca de 4.000 a 6.000 personas reclamaron ser
descendientes de aborígenes tasmanios. Unas 40
personas fueron reconocidas como tales y fueron
aptos para la compensación de la partida de 5
millones de dólares.
Truganini, última
hablante de una
lengua aborigen
de Tasmania

49. Inperialismoaren aztarnak eta
ondorioak (2)
• MONOLABORANTZA (sailetako
nekazaritza): kautxua, tea, kafea,
tabakoa, kakaoa).
– Indigenak: bortzazko lanak. (tratu
txarrak… Kongo Belgan).
• Indigenen LANGINTZA-
JARDUEREN HONDAMENDIA.
• BALIABIDEAK UZTIATZEKO.
(Metropolien trenbideak,
errepideak, portuak…
metropoliaren interesen arabera.
Beste leku batzuk, isolaturik
geratu ziren)

51. GIZARTE KOLONIALA… ondorioak:
• Hiritartze prozesu
azkarra.
• Muga artifizialak.
• Tokiko kultura eta
identitatea mehatxatua:
AKULTURAZIO
PROZESUA.
• Elite indigenetan: gero
eta sentimendu
nazionalista handiagoa.

52. BESTE HERRIALDE BATZUEN
INPERIALISMOA:EEBB
• (1890´s…) MONROE DOKTRINA. (Amerika= EEBBen
eragin eremua)
• JAKINARAZITAKO PATUA. (nazionalismoa anglo eta
zuria sendotzen).
• 1898: Espainiako Kuba, Puerto Rico eta Filipinas.
(Maine korazatua).
• 1901: Roosbelt- Makila Handiaren politika. Kolonbiatik
Panamako independentzia Suez kanalaren
menderakuntzaren alde. Estrategikoa.
• ESKU-HARTZE armatuak ETENGABEAK. (EEBBen
interesak defendatzeko aitzakipean, beldurrak astinduz).
– Dominikar Errep (1905), Kuban (1906) (Guantanamo),
Nicaragua (1909), Honduras (1910) Haiti (1914), Txinan

53. http://m.youtube.com/watch?v=kuo8fZxO0XU
NORK AGINTZEN DU HEMEN ETA HOR ESNE BELTZA,
FERMIN MUGURUZA Y LA MALA RODRIGUEZ

54. http://m.youtube.com/watch?v
=ICrcmBvG4Is
• Fermin Muguruza. Maputxeak.