Children’s Voices for Human Rights Newsletter – Issue no.51

kÅj cÇikfS¡fhd
FHªijfË‹ Fuš
Kfîiu:
ekJ njáa FHªij¤ bjhÊyhs® xÊ¥ò¡ bfhŸif, ntiy brŒí«
ïl§fËš jh§fŸ mtkâ¡f¥gLtj‰F vâuhfî«, mtkhd¥
gL¤j¥gLtj‰F vâuhfî« m‹whl« FHªijfŸ el¤J»w
nghuh£l§fS¡F cjÉ brŒtjhf ïU¡f nt©L«. nkY« FHªij gUt
ïašòfis ïH¥gJ, jÉ¥ò, gá, go¥ã‹ik, vnj¢rhâfhu« k‰W«
f‹Åakhf mt®fŸ thH mo¥gil cÇikfis kW¥gJ ngh‹wt‰whš
eh« mt®fS¡F V‰gL¤J« ghâ¥òfis ïªj¡ bfhŸif m§ÑfÇ¡f
nt©L«.
m¥go¢ brŒtj‰F njáa¡ bfhŸif áy mo¥gil c©ikfËš nt®
bg‰W ïU¡f nt©L«. cjhuzkhf (i) FHªij¤ bjhÊY«, tWikí«
x‹iw x‹W tY¥gL¤JtnjhL tWikÆ‹ K¡»a fhuzkhf ïU¡»wJ,
(ii) FHªij¤ bjhÊš Kiw jiH¤J Úo¤J¡bfh©L ïU¥gj‰F
bghUshjhu« mšyhj fhuz§fS« K¡»a g§F t»¡»‹wd. (iii)
fšÉÆ‹ik K¡»a bghUshjhu« mšyhj fhuÂahF«. bgU»tU«
bghUshjhu K‹nd‰w NHÈš gy jiyKiwfshf FHªij¤
bjhÊyhs®fis tWikÆnyna it¤J ïU¡»wJ. (iv) FHªij¤ bjhÊš
<Lghnl fšÉ¥bgW« thŒ¥ig, gŸËÆY« gŸË¡F btËÆY«
jL¤JÉL»wJ. (v) tWikÆš cŸs FL«g§fS« FHªijfis gŸË¡F
mD¥ãgo¥gj‰FMjuî¡bfhL¡fyh«.
bfhŸifÆ‹K¡»a¤Jt«:
2001 k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ã‹go 0 Kjš 4 taJ Ãu«ãa
FHªijfËš 5 y£r¤J 79 MÆu¤J 841 FHªijfŸ å£L ntiy rh®ªj
ntiyfËš <Lg£LŸsd® v‹gJ xU njáa mtkhdkhF«. ït®fS«
ï‹D« gy FHªijfS« gŸË¡F cŸnsí«, gŸË¡F btËnaí« fšÉ
cÇikiamilaKoahjt®fshfcŸsd®.
18 taJ¡FŸ mid¤J¡ FHªijfisí« go¥ã‹ thridia Efu
Koahj, midtiuí«, mt®fŸ gŸËgo¥ig ghâÆš ÃW¤âat®fŸ Mf
ïUªjhY«, mšyJ gŸË¥ gântLfËš bga® ïUªJ« ntiy¡F
bršgt®fshf, å£L ntiy mšyJ vªj ntiy brŒgt®fshf ïUªjhY«
mšyJ v›tifÆY« nruhkš ÉLg£L¥ nghdt®fisí« fz¡»š
Focus
CHILDREN’S VOICES
for Human Rights
51
2008
FHªij¤ bjhÊyhs®fS« fšÉ cÇikí« –
nguháÇa®. rhªjh á‹fh, jiyt®, NCPCR, òJblšÈ

vL¤J¡ bfhŸs nt©L«. V‰fÉayhj vªj tot¤âš FHªijfŸ ntiyÆš <Lg£L ïUªjhY«
mt®fis f©l¿ªJ gŸËÆš nr®¡f¥g£L gŸËÆWâ tF¥ò Ko¡F« tiu, mt®fsJ fšÉ
cÇikcWâbrŒa¥glnt©L«.
r£l«k‰W«bfhŸifÓ®¤âU¤j§fS¡fhdbfhŸif:
1. k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò 2001‹ go 5 Kjš 14 taâ‰F£g£l cŸs 13 ÄšÈa‹ FHªij
bjhÊyhs®fŸ bghUshjhu brašgh£oš ng® cŸsd®. v‹.vÞ.vÞ X 61tJ R‰W (2004 -05)‹
go ïªâahÉš 8.6 ÄšÈa‹ FHªij¤ bjhÊyhs®fŸ cŸsd®. cÇik f©nzh£l¤âš
“FHªij¤ bjhÊyhs®fŸ” v‹w gj¤â‰F Kiwahd fU¤njh£l« njit NœÃiy¡
fhuzkhfnt ntiyÆš <LgL¤j nt©oíŸsJ v‹w fU¤J gutyhf v‰W¡
bfhŸs¥g£LŸsJ.
2. FHªij¤ bjhÊš g‰¿a És¡f« KGneu Kiw rh®ªj¡ fšÉ miltnjhL bjhl®ògL¤j
nt©L«.
3. xUrhuh® gŸË¡F« nghfhkš, ntiy¡F« nghfhkÈU¡F« ãŸisfŸ v‹W tif¥gL¤â
cŸsd®. ït®fis “v§FÄšyhj FHªijfŸ” v‹W miH¡»‹wd®. vdnt, 2001
fz¡bfL¥ã‹go 8.5 ÄšÈa‹ FHªijfŸ gŸË¡F¢ bršyhjt®fŸ. ït®fËš 12.7 ÄšÈa‹
FHªijfŸ ntiy¡F¢ bršgt®fshf, gŸË¡F nghfhjt®fshf tif¥gL¤j¥g£LŸsd®.
m¥goahdhš 7.5 ÄšÈa‹ FHªijfŸ “v§FÄšyhj FHªijfŸ” MF«. c©ikÆš
v§FÄšyhj FHªijfŸ v§F« fhz¥gL»‹wd®. ït®fËš bgU«ghyhndh® bg©
FHªijfŸ“v§FÄšyhjFHªijfŸ”FHªij¤bjhÊyhs®g£oaÈšnr®¡f¥glnt©L«.
4. mid¤J¡ FHªijfS« (“v§FÄšyhj FHªijfŸ”)muá‹ bfhŸifÆÈUªJ Éy¡» Él
nkY« xU tÊ cŸsJ. mJ v¥gobaÅš FHªij¤ bjhÊÈš, FHªijfshš brŒa¥gL« ntiy
v‹W«, Câa¤â‰fhf brŒa¥gL« ntiy v‹W« ãÇ¥gâ‹ _y« bjhÊyhs® mik¢rf« e«
eh£o‹ 2 ÄšÈa‹ FHªijfŸ mghafukhd ntiyÆš <Lg£LŸsjhf¡ fz¡»£L mt®fis
KjÈš ÉLÉ¡f mid¤J â£l§fS« tF¤jd®. FHªij¤ bjhÊiy Ru©lš k‰W«
Ru©lÈšyhj v‹W ãÇ¥gJ mo¥gilÆš ãiHahd mQFKiw. VbdÅš FHªij¤ bjhÊš,
FHªijfshš brŒa¥gL« ntiy v‹W ãÇ¤J¥ gh®¡f rÇahd msînfhš e«ÄlÄšiy.
FHªijfshš brŒa¥gL« ntiyÆÈUªJ FHªij¤ bjhÊY¡F khWtij jL¡f
KoahJ v‹gjhš ï«khâÇ tif¥gL¤Jjš jtW. FHªijfshš brŒa¥gL« ntiy
FHªij¤bjhÊš,mghafukhdntiy,mghafuk‰wntiyv‹W ãÇ¡f¡TlhJ.
5. FHªij fl¤â bršy¥g£L bjhiyöu ïl§fËš Étrha« mšyJ Étrha« rh®ªj âd Câa
mo¥gilÆš mšyJ bfh¤joik KiwÆš 3š ïu©L FHªij¤ bjhÊyhs®fshf cŸsd®.
ïJF¿¤J vtU« f©L bfhŸtâšiy. ïJ Kiwrhuh bjhÊyhs®fËš 73% MF«. mik¥ò¢
rh®ªj bjhÊyhs®fËš 9% MF«. ït®fŸ bkh¤j bjhÊyhs®fËš bgU«gh‹ik
v©Â¡ifÆšcŸsjhš,ït®fisFHªij¤bjhÊyhs®fshftif¥gL¤jnt©L«.
6. bg© FHªijfshš brŒa¥gL« Vuhskhd ntiyfŸ FHªij¤ bjhÊš g£oaÈš
nr®¡f¥gLtnjÆšiy. bg©FHªijfŸ å£oš j©Ù® Rk¥gJ, ÉwFfŸ bghW¡FtJ, j«ã
j§iffis ftÅ¥gJ ngh‹w ntiyfis ïaªâu¤ jdkhf brŒJ¡ bfh©L ïU¡»‹wd®.
r«ghâ¡f jah® Mtj‰F K‹ng mid¤J å£L ntiyfisí« áWtaânyna brŒa jFâ
milªJÉL»‹wd®.ï¤jifantiyfŸFHªij¤bjhÊyhfV‰W¡bfhŸsnt©L«.
7. jhœ¤j¥g£l, gH§Fo tF¥ig nr®ªj FHªijfŸ r£lßâahf¤ jil brŒa¥glhj gy ntiyfËš
<LgL»‹wd®. vdnt FHªij¤ bjhÊyhs® v‹D« gj¤â‰fhd És¡f«, mid¤J r_f¡
FHªijfŸ, go¡F« cÇik g¿¡f¥g£L FHªij¤ bjhÊÈš <®¡f¥gL« všnyhiuí«
cŸsl¡fnt©L«.
8. FHªijfshš brŒa¥gL« ntiy k‰W« Câa¤â‰fhf brŒa¥gL« ntiy v‹W ghFgL¤J«
bghGJ “v§FÄšyh FHªijfŸ” v‹D« tifia m¿Kf¥gL¤J« bghGJ, “mghafukhd
ntiyia xÊ¥gj‰fhd elto¡if vL¡F« bghGJ mšyJ mghafuk‰w ntiyfËš M©
Children’s Voices for Human Rights Number 51, 2008- HRF2

FHªijfnshL bg©FHªijfS« xnu khâÇahd ntiyÆš <LgL¤J« Kiwia
f©L¡bfhŸshkš ïU¥gJ ngh‹w mQFKiwfshš fšÉ kW¡f¥g£l gy FHªijfis
g£oaÈš nr®¡f¤ jt¿ÉL»‹wd®. FHªijfshš brŒa¥gL« ntiy¡F«, Câa
mo¥gilÆyhd FHªij¤ bjhÊY¡F« xU bjhl®ò c©L. FHªijfshš brŒa¥gL«
ntiynaCâamo¥gilÆyhd FHªijbjhÊyhfkhW»wJ.
9. rÛg fhy§fËš, FHªij¤ bjhÊyhs® g‰¿a És¡f« nk‰Tw¥g£l mid¤J tif FHªij¤
bjhÊšfisí«, mid¤J r_f FHªij¤ bjhÊyhs®fisí«, cŸsl¡»ajhf ïU¡»wJ
ïªj És¡f« Câa¤â‰fhf k‰W« Câa¤â‰fšyhj mid¤J ntiyfisí« FL«g
ntiyfŸ mšyJ FL«g¤â‰F btËna cŸst®fS¡F brŒa¥gL« ntiyfisí« fz¡»š
bfhŸsnt©L«.
FHªijbjhÊyhs®KiwiaxÊ¡f¢r£l§fŸ:
áyFiwghLfŸ:
1. muáaš rhrd ãÇî 24‹go 14 taJ¡F£g£l vªj FHªijiaí« bjhÊ‰rhiyfËnyh mšyJ
Ru§f§fËnyh mšyJ vªj mghafukhd ntiyfËnyh <LgL¤j¡TlhJ. nkY« 39tJ ãÇî
bghUshjhu beU¡foia¡ fhuzkhf¡ bfh©L FHªij¥ gUt¤J¡F x›thjntiyfËš
FHªijfŸ jŸs¥g£L ãŠR taâš mt®fŸ cÇik g¿¡f¥gl¡TlhJ v‹w bfhŸifia
khÃy§fŸ ã‹g‰w Ã®gªâ¡»wJ. j‰nghJ m¿Kf¥gL¤j¥g£LŸs 21 A ãÇÉ‹ go ïytr
f£lha¡fšÉia6Kjš14taJFHªijfS¡FtH§FtJkhÃy§fË‹flik.
2. FHªij¤ bjhÊš Kiwia ifahs F¿¥ãl¤j¡f r£l«, FHªij¤ bjhÊš (jil k‰W«
xG§F¥gL¤Jjš) r£l« 1986. ïªj r£lkhdJ áy bjhÊšfËš k‰W« áy brašghLfËY«
FHªij¤ bjhÊš Kiwia K‰¿Y« xÊ¡fî«, k‰w áy ntiyfËš ntiy brŒí« NHiy¡
f£L¥gL¤jî« K‰gL»wJ. r£l¤âdhš jil brŒa¥g£l bjhÊšfŸ k‰W« brašghLfŸ xU
FL«g¤â‰FŸ brŒí« bghGJ r£l« jL¥gâšiy. ïªj r£l¤â‹go FL«gâ‰fhf å£o‰FŸ
brŒa¥gL«ntiyKiwfisf£L¥gL¤jïayhJ.
3. ïªj r£l¤ij tYÉH¡f¢ brŒí« X£ilfŸ mâfkhf cŸsJ. FL«gâdnuhL nr®ªJ brŒí«
ntiy ïªj r£l¤â‹ gh®itÆÈUªJ j¥ã¤J ÉL»wJ. ïjdhš gšntWg£l FHªij
ntiyfŸ FL«g ntiyahf fUj¥gL»wJ. ï¤jifa X£ilfŸ KjyhËfshš bgÇJ«
JZãunahf« brŒa¥gL»wJ. ïnjhL k£Lkšyhkš bjhÊyhs® rªijahdJ ehS¡F ehŸ
Kiwrhu¤ j‹ikia milªJ tUtâ‹ _y« gšntW bjhÊšfËš Jiz x¥gªj Kiw (Sub
contract) mâfÇ¤J tUtâdhY«, btËÆš brŒí« ntiyfŸ gy å£o‰F vL¤J¢ bršy¥g£L
å£o‹ ãw m§f¤âdnuhL g»®ªJ brŒa¥gL»wJ ï¤jifa ntiyfŸ FHªij¤ bjhÊyhf
fz¡»švL¤J¡bfhŸtâšiy.
4. ïªj r£l« FHªij¤ bjhÊš Kiw mâf« fhz¥gL« ÉtrhaK« mjid¢ rh®ªj
bjhÊšfisí«, fz¡»š bfhŸtâšiy. ïªj tifÆš cŸs FHªijfŸ bgU«ghyhndh®
gŸËÆÈUªJ ÉLg£l gH§FoÆd® k‰W« jhœ¤j¥g£l tF¥ig rh®ªj FHªijfS«, bg©
FHªijfS« áWgh‹ikÆdÇ‹ FHªijfS« Mt®. jil brŒa¥g£l gšntW bjhÊšfËš
cŸsFHªijfS«ïªjr£l¤â‹gh®it¡FŸtUtâšiy.
5. ïªj r£l¤â‹go FHªij¤ bjhÊyhsiu xG§F¥gL¤Jtnj fšÉ cÇik¡F vâuhd braš
MF«. Vbd‹whš r£l¤â‹ xG§F ÉâfS¡FŸ FHªij bjhÊiy mDkâ¥gnj muáaš
rhrd¤J¡Fòw«ghdJMF«.
6. 1986-M« M©o‹ FHªij¤ bjhÊyhs® (jil k‰W« xG§F¥gL¤Jjš) r£l« 15 Kjš 18
taJ¡F£g£l FHªijfis fz¡»š bfhŸtâšiy. vG¤j¿îŸs mšyJ vG¤j¿t‰w
bjhÊyhs® T£l¤âš ït®fŸ ml§Ft®. ït®fË‹ mid¤J cÇikfS« g¿¡f¥g£L r_f
mªjÞijïHªjxJ¡f¥g£lãÇÉduhfnr®ªJÉL»‹wd®.
7. ïªj r£lkhdJ FHªijfË‹ cÇik Ûwš, F¿¥ghf fšÉ cÇikF¿¤J kîdkhf ïU¡»wJ.
3Children’s Voices for Human Rights Number 51, 2008- HRF

FHªijfË‹, cÇikfŸ g¿¡f¥gLtâdhY«, j‹khd« k‰W« Rjªâu« ïH¡f¥gLtâdhY«
V‰gL«ghâ¥òfS¡FeZl<Lg‰¿fz¡»šbfhŸtâšiy.
8. tWikg‰¿a thj§fË‹ mo¥gilÆš ïªj r£lkhdJ, FHªijfS¡fhd r£l« ïa‰W«
thŒ¥ò¡fis¡ Fiw¡»wJ. FHªij¤ bjhÊyhs® Kiw K‰¿Y« xÊ¡f¥gl Koahj x‹W
v‹D« fU¤J Ãyîtjhš, FHªij¤ bjhÊš Kiwia K‰¿Y« jilbrŒa ïa‰w¥gL«
r£l§fŸ eilKiw¥gL¤jgl Koahjit M»ÉL«. vdnt Äfî« bfhoajhd FHªij¤
bjhÊš Kiwia¤ jilbrŒaî« Vida FHªij bjhÊš Kiwia xG§F¥gL¤jînk
r£l§fshš Koí«. (FHªij bjhÊš jil k‰W« xG§F¥gL¤J« r£l« - 1986) ïijna
brŒâU¡»wJ.
9. všyh tot§fËY« brašgL« FHªij¤ bjhÊš Kiwia xÊ¡f KoahJ v‹gâdhš,
mt‰¿š áyt‰iw KjÈš ftd« brY¤â k‰witfis bfhŠr« bfhŠrkhf¡
f£L¥gL¤jyh« v‹w thjK« ïUªJ tU»wJ. vdnt F¿¥ã£l tifia¤ nj®î brŒJ mâš
gÂah‰W« FHªijfis ÉLÉ¡f cldo brašgh£il vâ®gh®¡»‹nwh«. Mdhš eilKiw
á¡fšfis fz¡»š bfhŸs nt©L« v‹W« Koî brŒ»nwh«. ï¤jifa ngh¡nf r£l¤ij
miu kdJ bfh©ljh» mo¥gil fšÉ cÇik k‰W« midtU¡F« fšÉ v‹D«
ïy¡»ÈUªJÉy»ÉL»nwh«.
10. eilKiwÆš jilbrŒa¥g£l JiwfËš cŸs FHªijfis k£L« ãÇ¤J vL¤J r£l¤ij
mKšgL¤â mªj FHªijfS¡F òd®thœî mË¥gJ áukkhd x‹whf ïU¡»wJ. vdnt
jilbrŒa¥glhj JiwfËY« cŸs FHªijfisí« Û£L vL¡f nt©L«. VbdÅš
r£l¤ij eilKiw¥gL¤Jt®fS¡F FHªij¤ bjhÊyhs®fis ghFgL¤Jtâš Vuhskhd
c£FH¥g«V‰glthŒ¥òŸsJ.
fšÉ¤ njití«, FHªij¤ bjhÊyhs® kÈî¢rªijí«:
1. ViH k¡fËl« ï‹W go¥ã‹ njit v‹WÄšyhj msî¡F mâfkhf bgU» ïU¡»wJ. Äfî«
Vœikahf cŸs bg‰nwh®fŸ Tl j§fŸ FHªijfS¡F KGneu fšÉ¡ bfhL¡f trâí«
M®tK« bfh©LŸsd®. Û£f¥g£l FHªij¤ bjhÊyhs®fË‹ bg‰nwh®Tl j§fŸ ãŸisfŸ
Fiwªjg£r« 10« tF¥ò tiuÆyh»Y« go¡f nt©Lbk‹W Ãiwa âahf§fis brŒ»‹wd®.
Mu«g¤âš j§fŸ FHªijfis ntiyÆÈUªJ ÉLÉ¡f jilahf ïUªj bg‰nwh® Tl,
ã‹d® kdkh‰w« f©LŸsd®. FHªij bjhÊÈUªJ ÉLÉ¡f¥g£L gŸËÆš nr®ªJ j‹kf‹
khztdhf kh¿ahij bg‰nwh® bgUikahf¡ fUJ»‹wd®. ViH k¡fË‹ nkš e«ã¡if
it¤jhš mt®fS« FHªij¤ bjhÊš xÊ¥ò Ka‰áÆš KG x¤JiH¥ò¡ bfhL¤J vâ®fhy
rªjâÆdiutWikÆÈUªJÛ£fKoí«v‹WnknyTw¥g£lK‹nd‰w§fŸfh£L»‹wd.
2. VœikÆš cŸs k‰W« Kjš jiyKiwahf gŸË bršY« FHªijfisí« <®¥gj‰F fšÉ
Kiw jahuhf ïšiy. ïjdhš go¥g¿t‰w bg‰nwhÇ‹ FHªijfŸ vâ® neh¡F«
ãu¢ridfis cz®tJ mtáa«. Äfî« nkhrkhd f£lik¥ò k‰W« trâfŸ (K¡»akhf
muR¥ gŸËfŸ), FHªijfis cz®t‰W ifahS« Kiwfshš gŸËia É£L btËna
jŸs¥gL«Ãiyí«ïâšml§F«.
3. FHªijfS¡F fšÉ nt©L« v‹w Ãiy¡F vâuhf kÈthd Câa¤â‰F ntiy brŒa
bgU» tU« rªijÆ‹ Éir FHªij¤ bjhÊyhs® Kiwia Ãiy ÃW¤J»wJ. FHªijfis
mâf neu« kÅj j‹ika‰w NHšfËš ntiyÆš <LgL¤j Koí«. ï¤jifa Ru©lš cjÉ
v‹w bgaÇš xU fUizahf¡ fUj¥gL»wJ. ï¤jifa FHªijfŸ Ru©l¥gLtij r_f«
f©L¡ bfhŸshkš ïU¥gjhš KoÉšyhj x‹whf ïU¡»‹wJ. bg‰nwh® kdâš Tl V‰W¡
bfhŸS« kndhght« guÉÆU¡»wJ. r_f¡ f£L¥ghLfS« ïšyhj ÃiyÆš muR«
FHªij¤ bjhÊyhs® xÊ¥ò r£l§fis rÇtu ifahskš ïU¥gjhš FHªij¤ bjhÊyhs®
rªijjiH¤JÃ‰»wJ.
4. jkJ FHªijfŸ fšÉ bgWtj‰fhf x›bthU bg‰nwh® brŒí« Ka‰áfS¡F vâuhd
FHªij¤ bjhÊyhs® rªij K¿ao¡f¥gl Kiwahd bfhŸif k‰W« r£l« tF¡f¥gl
nt©L«.

r£l tiuaiwfËšnjit¥gL«kh‰w§fŸ:
1. áwh® cÇik (áwh® ghJfh¥ò) r£l« - 2000ï k‰W« or«g® 11- 1982š ïªâah ifbaG¤â£l
FHªij cÇik¡fhd I.eh. cl‹go¡if M»at‰¿‰F V‰g “FHªij v‹gj‰fhd bghUŸ 18
taâ‰F£g£lmid¤J¡FHªijfisí«F¿¡fnt©L«.
2. r£l tu«ò ïªj bghUis bjËî¥gL¤j nt©L« mid¤J tif ntiyÆš <LgL«
FHªijfisí«ïâšfz¡»šbfhŸsnt©L«.
3. KG neu¡ fšÉ cÇikia bgw Koahkš jL¡F« mid¤J tif ntiyfisí« FHªij¤
bjhÊšv‹D«bghUŸglnt©L«.
4. mid¤J tif FHªij bjhÊšfisí« xÊ¡F« bghU£L, FHªij¤ bjhÊš Kiwia
xG§F¥gL¤J« r£l Éâfis Ú¡f nt©L«. FHªijfis bjhÊÈš <LgL¤Jtij jL¡F«
Éjkhfr£lbrayh¡fKiwiatY¥gL¤âj©lid¢r£l§fisí«kh‰¿aik¡fnt©L«.
nkY« nghJkhd ey¤â£l cjÉfŸ r£l ßâahd ghJfh¥ò, k‰W« moik g£oUªjik¡F¤
j¡f<£L¤bjhifí«cWâbrŒa¥glnt©L«.
bfhŸiftu«òfŸ:-
1. mid¤J¡ FHªijfS« 18 taJ tiu Kiwrh® fšÉ bgw nt©L«. vªj¡ FHªijiaí«
ntiy¡F bršy¡ TlhJ v‹W bjËthf vL¤Jiu¡F« bfhŸifna Kjš goahF«. ïij
ïy¡fhf¡ bfh©L vªj¡ fhuz¤âdhY« js®¤j¥gl Koahj cWâahd bfhŸif tF¤jš
nt©L«.
2. njáa¡ bfhŸifahdJ F¿¥ã£l ïy¡F k‰W« ãÇî mo¥gilÆÈUªJ Éy» fšÉia
ÃW¤âÉ£L v¤jifa ntiyÆš <Lg£L ïUªjhY« midtiuí« cŸsl¡», cÇik
mo¥gilÆšcUth¡fnt©L«.
3. m¤jifa FHªij¤ bjhÊyhs®fS¡fhd njáa¡ bfhŸif, gŸËÆš nrU« mid¤J
FHªijfS« 10« tF¥ò tiu go¥ig Ko¥gh®fŸ v‹W vâ®gh®¥nghL nghâa msî
MáÇa®fis Ãakd« brŒJ, njitahd msî gŸË cŸf£lik¥ò trâfis cUth¡f
nt©L«. fšÉ mik¥ghdJ (system) mid¤J mL¡Ffshd kHiya® gŸË, Mu«g¥ gŸË,
eLÃiy, ca®Ãiy, nkš Ãiy¥ gŸËfËš ãu¤naf ãu¢ridfis rkhË¡f¤ jah® ÃiyÆš
ïU¡f nt©L«. ïj‰F khwhf x‹w‹ ã‹ x‹whf ïªj mL¡Ffis jÅ¤jÅna ifahS«
Kiwia¤jÉ®¡fnt©L«.
4. KGneu Kiwrh® fšÉ bjhl®ªJ »il¡f cWâ brŒa jhœ¤j¥g£l khzt®fS¡F«,
áWgh‹ikÆd® FHªijfS¡F« TLjyhd gŸËfŸ, ÉLâfŸ f£l¥gl nt©L«. VbdÅš,
jhœ¤j¥g£l gH§FoÆd® k‰W« áWgh‹ikÆd® FHªijfŸ Vuhskhzt®fŸ FHªij¤
bjhÊÈš<LgL»‹wd®.
5. fšÉia ïHªJ ntiyÆš <LgL¤j¥g£oU¡F« FHªijfË‹ taJ k‰W« mo¥gil fšÉÆ‹
msit¥ bghW¤J j¡f tF¥òfËš nr®¡f eh« Ma¤j§fŸ brŒa nt©L«. m¤jifa Ma¤j¥
gÂfŸ fšÉ¡fhd njitia msÉ£L, nghâa f£lik¥òfŸ, MáÇa®fis ÃaÄ¥gnjhL
Kjš jiyKiw khzt®fË‹ njitfisí« j‹ikfisí« KGikahf cz®ªJŸsjhf
ïU¡fnt©L«.
6. gŸËÆÈUªJ ïilÃ‹WÉ£l 15 Kjš 18 taJ tiu cŸs khzt®fŸ Û©L« Kiwrhuh¡ fšÉ
bgW« bghGJ mt®fS¡F thœ¡if¡F¤ njitahd gaDŸs fšÉ ju nt©L«.
FHªijahdJ Fiwªj g£r« 10« tF¥òtiu fšÉ¥ bg‰W nkY« 18 taJ tiu go¥gj‰fhd
tÊtiffis muR brŒa nt©L«. 10« tF¥ò¡F¥ ãwF mt®fŸ kh‰W¡ fšÉ Kiwia
ÉU«ãdhšmj‰F«tÊtifbrŒí«tifÆšjukhdghl¤â£l§fŸV‰gL¤jnt©L«.

7. ïªj ãu¢rid F¿¤J ÉÊ¥òz®it V‰gL¤j k¤âa khÃy muRfS« Ú©l ehŸ bjhl®¢áahf
ãu¢rhu«brŒant©L«.
Koîiu:-
FHªij¤ bjhÊyhsÇ‹ xU ehŸ thœ¡ifia T®ªJ MuhŒªjhš mt®fŸ v›tsî
jÅik¥gL¤j¥g£L ghJfh¥g‰w ÃiyÆš ïU¡»wh®fŸ v‹W m¿a Koí«. nkY« mt®fŸ
v¥go r¤JŸs czÉ‹ik, Mnuh¡»a¡ Fiwî, go¥ã‹ik M»at‰whš Fiwg£L ntiy
ïl§fËš gšntW ntâ¥ bghU£fŸ k‰W« Vida khRfshš ghâ¡f¥g£L mo¥gil kÅj
cÇikiaïH¡»‹wd®v‹WbjÇatU«.
FHªijfŸ xnu khâÇahd _isia kG§fo¡F« ntiyia âU«g¤ âU«g¢ brŒí«
ÃiyÆÈUªJ Û£f¥g£L gŸËÆš nr®¡f¥gl nt©L«. KjyhË¡F yhg« bg‰W¤ju j§fis
Ru©l mDkâ¡F« ngh¡»ÈUªJ Û©L gŸËÆš nru nt©L«. mJnt mt®fË‹
ešthœÉ‰F _yjdkhf mikí«. j§fŸ cŸ âwikia btË¥gL¤j Koahkš mo¥gil
cÇikfŸ g¿¡f¥g£L, thœ¡ifÆš xJ¡f¥g£L, mªju¤âš bjh§F« thœ¡ifÆÈUªJ
ÉLg£L¥ gŸËÆš nru nt©L«. nkY« bghGJ ngh¡F Éisah£L k‰W« fyh¢rhu m«r§fŸ,
Mnuh¡»a«k‰W«kâaczîngh‹wt‰iwmDgÉ¡ffšÉÆšnrunt©L«.
áªjid¤ âwÄ¡f Fok¡fshf, m¿î rh®ªj KoîfŸ vL¥gt®fshf, j§fŸ rKjha¤â‰F
cgnahfkhdt®fshf FHªijfŸ És§Ftj‰F ntiy¡F¢ bršyhkš gŸË¡F¢ bršy
nt©L«. jiyKiw jiyKiwahf cŸs tWik, m¿ahikãoÆÈUªJ ÉLgl FHªijfŸ
gŸË¡F bršy nt©L«. áªâ¡f, vijí« MuhŒªJ nfŸÉfis vG¥ã m¿it¥ bgw j§fis
jh§fns K‹nd‰¿, ÉLÉ¤J vâ®fhy rªjâ FHªijfŸ rÇahd ghijÆš br‹¿l ï‹iwa
FHªijfŸ ntiy¡F¢ bršyhkš gŸË¡F¢ bršy nt©L«. Ãaha«, j®k«, ne®ikíl‹
#dehafeh£ošMHkhfnt%‹wFHªijfŸgŸË¡F¢bršynt©L«.
njáa FHªij cÇikfŸ ghJfh¥ò Miza« (NCPCR)
(ôÅbr¥ k‰W« IvšX cl‹ ïizªJ)
“fšÉ¡fhd cÇik k‰W« FHªij¤ bjhÊyhs® xÊ¥ò”
g‰¿a jÄœehL khÃy msÉyhd fyªJiuahlÈš R‰W¡F Él¥g£lJ
30 k‰W« 31 m¡nlhg® 2008, br‹id
ïizªj V‰ghL: FHªij ciH¥ò vâ®¥ò ãu¢rhu« - jÄœehL FHªij
fl¤jY¡F vâuhd ãu¢rhu« - jÄœehL (CACT), & fšÉ
(CACL,
FkÇ mUnfr¤Jzî rh¥ã£l 13 FHªijfŸ ka¡f«
FkÇ kht£l«, fËa¡fhÉisia mL¤j NÇanfh£oš cŸs muR bjhl¡f¥gŸËÆš 201
khzt, khzÉfŸ go¤J tU»‹wd®. ne‰W K‹âd« ï§F 190 FHªijfŸ. r¤Jzî
rh¥ã£ld®. á¿J neu¤âš mây 9 FHªijfS¡F jiy R‰wš, thªâ, ka¡f« V‰g£lJ.
ïjdhšgaªJnghdbg‰nwh®mt®fism§FŸsjÅah®kU¤JtkidÆšmDkâ¤jd®.
ïªÃiyÆš ne‰W fhiy gŸË¡F tªj nkY« 4 khzt, khzÉfŸ ka§» ÉGªjd®.
ïijaL¤J FHªijfË‹ bg‰nwh®, bghJ k¡fŸ gŸË¡Tl¤ij K‰WifÆ£ld®.
ïijaL¤J clš ey« ghâ¡f¥g£l 13 khzt khzÉfS« MWnjr« Mu«g Rfhjhu
Ãiya¤âš nr®¡f¥g£ld®. jfty¿ªj Ést§nfhL jhášjh® gh®tâ kU¤JtkidÆš
á»¢ir bg‰W tU« khzt, khzÉfis gh®¤J ey« ÉrhÇ¤jh®. J F¿¤J mt® TW« nghJ,
“r¤Jzî¡F ga‹gL¤j¥g£l mÇá, gU¥ò ngh‹wit bf£L¥nghÆUªjJ. nkY« Fo
j©Ù®, r¤Jzî M»at‰iw nrhjid¡F mD¥g cŸnsh«. nrhjid m¿¡ifÆ‹ go
elto¡ifvL¡f¥gL«”v‹wh®.
- âdfu‹, 9.07.2008

jÄHf muR Miz
RU¡f«
bjhl¡f fšÉ - bjhl¡f¡ fšÉia midtU¡F« »il¡f¢ brŒjš - gŸË bršyh
FHªijfisKiwahdgŸËÆšnr®¡ftÊtifbrŒjš-MizfŸbtËÆLjš-F¿¤J.
gŸË fšÉ (á2) Jiw
m. M. (v«.vÞ) v©.165 ehŸ 9/12/2004
go¡fî«.
1. midtU¡F« fšÉ â£l«, khÃy â£l ïa¡FeÇ‹ foj v©. 2785/á/vÞvÞV/02, ehŸ
25/11/02, 15/12/03.
2. bjhl¡f fšÉ ïa¡FeÇ‹ foj v©. 17831/nf3/2003, ehŸ 23/5/03, 16/3/04.
3. gŸË fšÉ ïa¡FeÇ‹ foj v©. 796/M®3/2004, ehŸ 17/4/04.
4. midtU¡F« fšÉ â£l«, khÃy â£l ïa¡FeÇ‹ foj v©. 3215/ávš/ V2/vÞvÞV, ehŸ
13/10/04.
*****
Miz:-
1. midtU¡F« fšÉ (r®t á¡õ mãah‹) v‹w â£l« bjhl¡f fšÉ midtU¡F« »il¡f
tÊtF¡»‹wJ. ïj‹ _y« 6-14 taJŸs FHªijfŸ midtU« Kiwahd mšyJ k‰W«
gŸËfËš nr®¡f¥g£L jukhd 8 tUl bjhl¡f¡ fšÉ »il¡f¥ bgW»‹wd®. gŸË bršyh
FHªijfŸ Kiwahd gŸËÆš nr®¤J fšÉ gÆyî« k‰W« gŸË nr®¡ifÆš cŸs ïl§fis
Ú¡F« Éjkhf nr®¡if ÉâKiwfis js®¤âí« mur midtU¡F« fšÉ â£l¤â‹
ïy¡»idvŒâltÊtF»‹wJ.
2. mj‹go, gŸË bršyh FHªijfŸ midtU« Kiwahd fšÉ gÆYtj‰bfd muR
ÑœF¿¥ã£LŸs tÊKiwfis Ã®zÆ¤J gŸË bršyh FHªijfË‹ gŸË nr®¡if Éâfis
js®¤âíŸsJ.
gŸËnr®¡ifÉâfŸjs®¤j¥gljFâbg‰wgŸËbršyh¡FHªijfË‹tiffŸ.
1. midtU¡F« fšÉ â£l¤â‹ Ñœ bjh©L ÃWtd§fshš el¤j¥gL« kh‰W gŸË k‰W« òâa
fšÉ ika§fËš fšÉ gÆY« gŸË ïil Ã‹w mšyJ gŸËÆnyna nruhj FHªijfŸ, njáa
FHªij¤ bjhÊyhs® â£l« k‰W« ï©lÞ â£l¤â‹ Ñœ mšyJ ïju ÃWtd§fŸ/
Jiwfshšel¤j¥gL«KiwrhuhfšÉika§fËšgÆY«FHªijfŸ.
2. fšÉa¿î ïšyhj Vœik ÃiyÆš cŸs ïl« bgaU« FL«g¤âid¢ nr®ªj FHªijfŸ
ghÈaš bjhÊÈš <Lg£LŸs bg‰nwhÇ‹ FHªijfŸ, mdhij/bjUnthu FHªijfŸ vŒ£Þ/
v¢IÉ ghâ¡f¥g£LŸs bg‰nwh®fË‹ FHªijfŸ. nk‰F¿¥ã£LŸs tif gŸË bršyh
FHªijfË‹gŸËnr®¡ifÉâfËšjs®¤j«.
1. ï¡FHªijfŸfšÉah©ošbr¥l«g®30«njâ¡Fã‹dU«nr®¤J¡bfhŸs¥gLtJ.
2. ï¡FHªijfŸ Kiwahd gŸËfËš nrUtij C¡FÉ¥gj‰fhf gŸË jiyikaháÇa® ãw¥ò
rh‹W, rhâ rh‹W, kh‰W rh‹W M»at‰iw tÈíW¤â nfhuhkš gŸËÆš nr®¤J bfhŸs
nt©L« jiyik MáÇa®, ï¡FHªijfË‹ nr®¡if¡F ã‹d® ï¢rh‹Wfis bgWtj‰fhd
elto¡iffŸvL¤Jcjtnt©L«.
j§fsJ milahs¤ij bjÇÉ¡f ïayhkš ïU¡F« ghÈaš bjhÊÈš <Lg£l bg‰nwhÇ‹
FHªijfŸmšyJ
3. v¢IÉ/ vŒ£Þ nehÆdhš ghâ¡f¥g£l bg‰nwh®fË‹ FHªijfis gŸË jiyikaháÇa®
KjÈš nr®¥gij¥ ngh‹nw bg‰nwh® bga® bjÇahj FHªijfË‹ gŸË nr®¡ifÆš gŸË
jiyik MáÇa® gŸËÆš nrUtj‰F mDkâ¡f nt©L«. mj‹ã‹ ãwªj njâ ãw
Mjhu§fis¡nfhÇ¥bg‰WbfhŸsyh«.
¡

4. ï¤jifa FHªijfis vªj tF¥ãš mªj FHªij nr®¡f¥gl nt©L« v‹gij mªj
FHªijÆ‹ taJ Ã®za« k‰W« FHªijÆ‹ m¿î¤ âw‹ M»at‰iw mo¥gilahf¡
bfh©LjiyikMáÇa®KoîbrŒjšnt©L«.
5. ï¤jifa FHªijfS¡F rh‹WfŸ vJî« tÈí¤â¡ nfhuhkš gŸË jiyikaháÇa® v£lh«
tF¥òtiuÆšgŸËnr®¡if¡FmDkâ¡fyh«.
6. nkny g¤â 2š F¿¥ã£LŸs Mizfis mkšgL¤Jtj‰fhd jFªj m¿îiufis tH§»l
gŸË fšÉJiwïa¡Fe®/bjhl¡ffšÉïa¡Fe®M»nah®fŸnfhu¥gL»‹wd®.
7. gšntW brayhizfŸ, ÉâfŸ, Éâ¤ bjhF¥òfËš nk‰F¿¥ã£l nr®¡if Éâ js®¤Jjš
bjhl®ghd âU¤j§fŸ btËÆLtj‰fhd ãnuuizfis mD¥ã it¡FkhW gŸË fšÉ
ïa¡Fe®/bjhl¡f¡fšÉïa¡Fe®M»nah®nf£L¤bfhŸs¥gL»‹wd®.
/MSeÇ‹ Miz¥go/
nf. Phdnjáf‹
muR bray®.
bgWe®
1. khÃy â£l ïa¡Fe®, midtU¡F« fšÉ â£l«, br‹id - 6.
2. gŸË fšÉ ïa¡Fe®, br‹id - 6.
3. bjhl¡f¡ fšÉ ïa¡Fe®, br‹id - 6.
4. bk£ÇFnyõ‹ gŸË ïa¡Fe®, br‹id -6.
5. muR fšÉ ïa¡Fe®, br‹id -6.
6. MáÇa® fšÉ ïa¡Fe®, MuhŒ¢á k‰W« gÆ‰á, br‹id -6.
/c¤juÉ‹go/
ãÇî mYty®.
MáÇia åáa l«suhš khzÉÆ‹ f©
gh®it g¿nghdJ
gŸË MáÇia l«siu åáaâš f©gh®itÆHªjjhf áWÄÆ‹ bg‰nwh® kht£l
M£áaÇl« òfh® brŒjd®. bešiy kht£l« ghisa§nfh£ilia mL¤JŸs
kz¥gilåL »uhk¤ij nr®ªjt® j§f¥gh©o. TÈ¤ bjhÊyhË, ïtuJ ïu©lhtJ
kfŸRlÈ(9). m§FŸso.o.o.V.,Jt¡f¥gŸËÆš_‹wh«tF¥ògÆ‹WtªjhŸ.
2007 #dtÇ 30š tF¥ò elªJbfh©oUªj nghJ ftd¡Fiwthf ïUªj khzÉ RlÈ
ÛJ MáÇia É#aFkhÇ vt®ášt® l«siu ö¡» v¿ªJŸsh®. ïâš, khzÉÆ‹
ïlJf©Âš fha« V‰g£lJ. MáÇia É#aFkhÇÆ‹ fzt® njtuh{, á¤j
kU¤Jtuhf gÂah‰Wtjhš, mtnu RlÈÆ‹ f©Q¡F á»¢ir mË¤jh®. Mdhš,
á»¢irgydË¡fÉšiy.
f© gh®it Äfî« ghâ¡f¥g£l ÃiyÆš bešiyÆš cŸs muÉª¤ f©
kU¤JtkidÆš mDkâ¤j nghJ ïlJf© gh®it »il¡f thŒ¥ãšiy vd
T¿íŸsd®. khzÉ RlÈÆ‹ bg‰nwh®, bešiy fby¡l® mYtyf¤âš òfh®
brŒjd®. mªj MáÇia ÛJ elto¡if vL¡FkhW«, khzÉ¡F Ãthuz cjÉ
»il¡fV‰ghLbrŒí«goí«nfhÇ¡ifÉL¤jd®.
âdky® 25.06.2008

fšÉ cÇik knrhjh - 2008 muáaš rhrd«
ãÇîfŸ - 29 k‰W« 30‹ ÃgªjidfS¡F
c £ g £ l j h f k n r h j h É š
F¿¥ãl¥g£oU¡»wJ. vdnt òÇªJ¡
bfhŸtJ mtáa«. T.M.A ghŒ vâ® f®ehlf
muR k‰W« ïJ ngh‹w tH¡FfËš Úâk‹w«
n k ‰ T ¿ í Ÿ s ã Ç î f Ë ‹ t u « ò f i s
ÉtÇ¤jJ.
8taJ tiu f£lha¡ fšÉ v‹gJ Rjªâu
nghuh£l¤â‹ K¡»a m«r« MF«. Mdhš
muáaš rhrd« totik¡F« bghGJ, ïJ
m o ¥ g i l c Ç i k f Ë š x ‹ w h f
nr®¡f¥glÉšiy. ïj‰F fhuz« ng¢R
cÇik¥ ngh‹W mšyhkš fšÉ cÇik
eh£o‰F Ãâ¢ Rikia V‰gL¤J« v‹W
f U j ¥ g £ l J . v d n t f š É c Ç i k
tÊ¡fh£Ljš be¿ g£oaÈš nr®¡f¥g£lJ.
Mdhš f£lha¡ fšÉ ïy¡if mila 10
M©LfŸÃ®zÆ¡f¥g£lJ.
FHªij cÇik k‰W« fšÉ M®ty®fŸ
el¤âa Ú©l fhy nghuh£l§fS¡F, nkh»Å
b#Æ‹ vâ® f®ehlfh muR (1992) tH¡»‹
_y« X® Ô®thf mikªjJ, f£lha¡fšÉ
ïy¡if mila 10 M©L fhy« mâf«
v‹gjhš ãÇî 29‹ go mtáa njit
(f‹ÅakhŒ thH) v‹gjhš fšÉ mo¥gil
cÇik M»É£lJ v‹W Úâ k‹w« Ô®¥ò
mË¤jJ. ïJnt fšÉ cÇik¡fhd nk¡dh
fh®£lhthffUjyh«.
ïªj Ô®¥ig vâ®¤J ïªâa muR nkš KiwpL
brŒjJ, Ãâ k‰W« Ã®thf ßâahfî«
mid¤J k£l§fËY« fšÉ kakh¡Fjš
Koahj x‹W v‹w mo¥gilÆš ï¤Ô®¥ig
xJ¡» it¤jJ. jÅah® fšÉ mik¥ò¡fS«
muR fšÿÇfS¡F x¤j fšÉ¡ f£lz¤ij
tNÈ¤Jel¤jïayhJv‹Wthjhod®.
òfœbg‰w c‹Å »UZz‹ vâ® Mªâu muR
(1993) tH¡»š nkh»Å b#Æ‹ tH¡F¤ Ô®¥ò
r‰nw âU¤j¥g£lJ. 14 taJ tiu f£lha
ïytr¡ fšÉ mo¥gil cÇik M¡f¥g£lJ.
ïªj¤ Ô®¥ghdJ nkh»Å b#ÆÅ‹ Ô®¥ã‹
tu«òfis¡ Fiw¤jhY« f£lha ïytr¡
fšÉ¡F muáaš rhrd âU¤j« bfh©L tu
Ã®gªâ¤J tªj fšÉ M®ty®fŸ, ïªj Ô®¥ig
MjÇ¤jd®. ïjÅilna jÅah® fšÿÇ
ÃWtd§fŸ bjhÊš fšÉ bjhl®ghd
KiwpLfis¤ jh¡fš brŒjd®. T.M.A. ghŒ
vâ® f®ehlf muR 2002 tH¡»š 11 ng® bfh©l
FG Ô®¥ò mË¤jJ. ïÞyhÄa ~gõ©nlõ‹
vâ® f®ehlfh 2003 k‰W« ïdh«jh® vâ®
kAhuhZouh muR 2005 tH¡FfËš ïU á¿a
bgŠRfŸ ghŒ Ô®¥ò¡F TLjš És¡f§fŸ
mË¤jd. ïªj bgŠRfŸ muáaš rhrd 29, 30
ãÇîfis mHkhŒ MŒî brŒjd. áWgh‹ik
fšÉ ÃWtd§fË‹ mo¥gil cÇikfis
ãÇÉ‹ 30‹ Ñœ cWâgL¤âanjhL, mnj
muáaš rhrd« ãÇî 26‹ mo¥gilÆš
mid¤J Fo k¡fS« rk« v‹gjhš,
áWgh‹ik mšyhjt® fšÉ ÃWtd§fŸ
fU¤J bjÇÉ¤jd. ïJnt jÅahÇ‹ Éahghu
ßâÆš brašgL« fšÉ ÃWtd§fS¡F
nkfdh fh®lhthf mikªjJ. ïªj Ô®¥ò
bjhÊš fšÉ¡F k£L« bghUªjhkš jÅah®
cjÉ¥bgwhj fšÉiaí« C¡FÉ¤jJ. ïj‹
Éisthf nkš j£L k‰W« ïil¤ j£L
k¡fS¡F nrit brŒí« f£lz Kiw
gŸËfS«, muR k‰W« muR cjÉ bgW«
gŸËfS« mUnf mikªJŸsJ. cjÉ bgwhj
gŸËfË‹ ÛJ muá‹ f£L¥ghL nfÈ¡
T¤jh»É£lJ.
k‰bwhU g¡f« fšÉ knrhjh 2008 õu¤J 1 (3)š
ïªj knrhjh ãÇî 29, 30š Ã®zÆ¡f¥g£l
tu«òfS¡F c£g£lJ v‹W Tw¥g£LŸsJ.
ghÆ‹ Ô®¥ò áWgh‹ik k‰W« áWgh‹ik
m š y h j t ® f S ¡ F f š É Ã W t d § f Ÿ
cUth¡» Ã®t»¤J¡ bfhŸs rk cÇik
tH§» cŸsjhš f£lz« tNÈ¡F« fšÉ
ÃWtd§fŸ eh£o‹ _iy KL¡FfŸ všyh«
Kis¤JÉ£lJ. fšÉ ÃWtd§fË‹
cÇikfis ca®¤â¥ ão¤j bgŠRfŸ, fšÉ
ÃWtd§fËš nr®ªJ gÆY« khzt®fË‹
cÇikia¥ g‰¿ ftiy bfhŸsÉšiy. vdnt
ãÇî 30I áWgh‹ikÆdÇ‹ ÉobtŸË v‹W
brhštJ brh‰ F‰w« MF«. kHiya® gŸË
Kjš kU¤Jt¡ fšÉ tiu Éahghu ßâahd
f£lz« tNÈ¡F« ÃWtd§fŸ v§F« bgUf
ghÆ‹ Ô®¥ò tÊtF¤jJ. muá‹ ïªj ngh¡if
tunt‰wJ. VbdÅš fšÉ¡fhd Ãâ¢ Rik
mâfgoahf Fiwtâdhš, ïªj¥ ngh¡F
bghJ¥ gŸËfËš jukhd fšÉia¡ bfhL¡f
fšÉ cÇikí«, Úâ¤Jiwí«
-lh¡l®. vÞ.vÞ.uh#nfhghy‹

Koahkš nghF« nghJ rKjha¤âš
ãsîfisV‰gL¤J«.
rk¢Ó®¡ fšÉia muR jGt Ã®gªj« brŒa
ehfÇf r_f« ïU Kid¤jh¡Fjš
bjhL¤âl nt©L«. 6 taJ Kjš 14 taJ
tiu cŸs midtU¡F« fšÉ cWâ
brŒa nt©L«. ghŒ tH¡»‹ Ô®¥ig
K¿ao¡f muáaš rhrd¤ âU¤j« bfh©L
tu nkš KiwpL brŒa muR vªj
elto¡ifí« vL¡fÉšiy v‹gJ tU¤j«
mË¡»wJ.
muáaš rhrd rhu«r§fŸ
29 (1) ïªâa všiy¡FŸ thG« bt›ntW
ãu¤naf bkhÊ fyh¢rhu« cila Fok¡fŸ
j§fŸ ghu«gÇa¤ij fh¤J¡bfhŸs
cÇikcilat®fŸ.
(2) kj«, ïd«, bkhÊ, #hâ ïâš VjhtJ xU
f h u z ¤ i j ¡ b f h © L v ª j f š É
ÃWtd¤âY« nr®ªJ go¡f ïl« kW¡f¥gl¡
TlhJ.
30 (1) bkhÊ mšyJ kj mo¥gilÆš
áW¥gh‹ikÆd® j§fŸ ÉU¥go fšÉ
Ã W t d § f i s m i k ¤ J Ã ® t » ¤ J ¡
bfhŸsyh«.
njáa FHªij cÇikfŸ
ghJfh¥ò Miza« (NCPCR)
ôÅbr¥ k‰W« IvšX cl‹ ïizªJ
“fšÉ¡fhd cÇik k‰W« FHªij¤
bjhÊyhs® xÊ¥ò”
g‰¿a jÄœehL khÃy msÉyhd
fyªJiuahlÈš R‰W¡F Él¥g£lJ
30 k‰W« 31 m¡nlhg® 2008, br‹id
ïizªj V‰ghL : FHªij ciH¥ò
vâ®¥ò ãu¢rhu« - jÄœehL (CACL,
FHªijfl¤jY¡F vâuhd ãu¢rhu« -
jÄœehL (CACT), & fšÉ
kâa czÉš yha¡f‰w mÇá: fz¡F¤
jÂ¡if¤ Jiw f©Lão¥ò
kÅj®fŸ rh¥ãl yha¡f‰w, ju¡Fiwthd, fy¥glkhd mÇá, nfhJik ngh‹w czî
jhÅa§fŸ jh‹ gŸË khzt®fS¡F kâa czî â£l¤âš gÇkhw¥g£L tU»wJ. k¤âa
fz¡F jÂ¡if¤Jiw, rÛg¤âš gy khÃy§fËš el¤âa MŒÉš ïªj âL¡»L« c©ik
m«gy« MdJ. gy khÃy§fËš, kâa czî â£l¤âš FiwghL ïU¡»wJ. ïâš, xÇrh,
gŠrh¥, mÇahdh, âÇòuh M»a eh‹F khÃy§fËš kâa czî â£l« Äf nkYkhf
mkšgL¤j¥gL»wJ.
khzt®fS¡F tH§F« mÇá rhj«, nfhJik k‰W« czî jhÅa§fŸ fy¥glkhfî«
ju¡Fiwthdjhfî« cŸsJ jÂ¡ifÆš f©L ão¡f¥g£LŸsJ. fz¡»š âšY KšY
brŒtJl‹, fy¥gl ga§fu¤âš ïªj khÃy§fŸ jh‹ K‹dÂÆš cŸsd. kÅj®fŸ
rh¥ãl yha¡f‰w ïªj czî jhÅa§fis rik¤J kâa czÉš mË¡f¥gLtij
f©fhÂ¡fnth, elto¡if vL¡fnth, khÃy muáš jÅ¥ãÇî ïšiy; r«gªj¥g£l Jiw
mâfhÇfS«f©LbfhŸtâšiyv‹W«bjÇatªjJ.
ïªj khÃy§fŸ x›bth‹¿Y«, ïUgJ¡F« nk‰g£l kht£l§fËš nrhjid el¤j¥g£lJ.
czî jhÅa§fËš KG msÉy ju« vâ®gh®¡f KoahÉ£lhY«, kÅj®fŸ rh¥ãl
yha¡fhdJ v‹w msî¡F ju« ã‹g‰w m¿îW¤j¥g£LŸsJ. Mdhš, mªj msî¡F Tl
ju« ïšyhjJ ïªj khÃy§fËš f©Lão¡f¥g£lJ. xÇrh, nk‰F t§f«, mrh«
khÃy§fËš, kâa czî â£l¤âš fz¡F bjhl®ghd FiwghL ïU¥gJ f©L
ão¡f¥g£lJ. kâaczîâ£l¤ijf©fhÂ¡fjÅJiwnaïšiyïªjkhÃy§fËš.
#h®¡f©£, Õfh®, c£gl áy khÃy§fËY« ïªj FiwghL fhz¥gL»wJ. 'khÃy§fËš kâa
czî â£l¤ij f©fhÂ¡f jÅahf ãÇit cUth¡», mj‹ mâfhÇfŸ khj« xU
KiwahtJ nrhjid el¤j nt©L«. m¥nghJ jh‹ fy¥gl jhÅa§fŸ tH§FtJ Ã‰F«;
fz¡»Y«nkhrobrŒtJFiwí«'v‹W,fz¡FjÂ¡ifJiwmâfhÇfŸT¿d®.
-âdky®, 18.11.2008

2008 rdtÇÆš jÄHf¥ gŸË¡ fšÉ mik¢r®
âU. j§f« bj‹duRî«, midtU¡F«
fšÉ¤ â£l¤â‹ m‹iwa ïa¡FeU«, ïªj¡
f£Liuahsiu¡ nf£L¡bfh©lj‰F
ïz§f¢ braštÊ¡ f‰wš F¿¤j xU
m¿¡if jahÇ¡f¥g£lJ. f£LiuahsUl‹,
fšÉahs® Kidt® vÞ.vÞ ïuh#nfhghy‹,
m b k Ç ¡ f h É š c Ÿ s f È n g h ® Å a h
gšfiyfHf¤â‹ nguháÇa® Kidt® M®.
b#aFkh® M»nah® ïizªj FG, r®t á¡õh
mãah‹ ïa¡Fe® gÇªJiu¤j br‹id
khefu¥ gŸËfËš MŒî nk‰ bfh©lJ.
mj‹ mo¥gilÆš jÄHf muál« kh®¢R
khj« X® m¿¡if mË¡f¥g£lJ. IªJ
k h j § f Ÿ f Ê ª j ã ‹ D « m ¿ ¡ i f
btËÆl¥glhjjhš, 'fšÉ' v‹w mik¥ã‹
_y«MfÞ£31M«ehŸmJbtËÆl¥g£lJ.
eh‹ k£L« xU fÉPdhf ïUªjhš, IªJ
ÉušfË‹ m‰òj¤ij¥ g‰¿¡ fÉij
ghLnt‹... iffË‹ tÊ m¿î¡F¡ fšÉ
ò f £ l n t © L « . j § f Ÿ i f f i s ¥
gÆ‰WÉ¡fhjt®fË‹... thœÉš ïirÆšiy.
m t ® f s J m i d ¤ J ¤ â w i k f S «
ts®¡f¥gLtâšiy. btW« ò¤jf m¿î
FHªij¡F M®tÄ¡fjhf ïšiy. btW«
th®¤ijfshš _is fis¥gilªJ ÉL»wJ;
FHªijÆ‹ftd«ájw¤bjhl§F»wJ.
- kfh¤kh fhªâ, 1939
F H ª i j f Ë ‹ M u « g f h y ¡ f š É ,
braštÊÆnyna (activity based) eilbgw
n t © L b k ‹ g J g y f h y k h f ¡
fšÉahs®fshš V‰W¡bfhŸs¥g£l,
bgU«ghyhd ehLfËš bt‰¿fukhf ïa§F«
mo¥gil¡ nfh£ghlhF«. kh‹on[hÇ Kiw
ngh‹w òfœbg‰w nghjdh KiwfŸ ïªj¡
nfh£gh£ilna tÈíW¤J»‹wd. kfh¤kh
fhªâ ïj‰F« xU go nkny nghŒ, FHªijfŸ
braštÊ k£LÄ‹¿, ciH¥òtÊ¡ f‰f
nt©Lbk‹wh®. Mdhš ïªâa mDgt¤âš,
b j h i y n e h ¡ F ¥ g h ® i t í i l a á y
fšÉahs®fË‹ fdÉš ãwªj á¿a kh‰W¥
g Ÿ Ë f Ë n y n a b r a š t Ê ¡ f ‰ w š
bt‰¿fukhf¥gÇnrhâ¡f¥g£oU¡»wJ.
ï ª â a t F ¥ g i w f Ÿ F H ª i j f S ¡ F
V‰witahf ïšiy; nghjdh KiwfŸ
FHªijfis ikakhf¡ bfh©litašy.
mâY« bgU«ghyhd FHªijfŸ Kjš
jiyKiwahf¡ fšÉ gÆY« VœikÆš _œ»a
FL«g¤J¡ FHªijfŸ v‹gjhš mt®fsJ
jÅ¥g£l njitfisí« mt®fsJ bkhÊ,
r_f¥ bghUshjhu¥ ã‹dÂia kd¤âš
bfh©L« cUth¡f¥g£l nghjdh KiwfŸ
njit. tF¥giwfŸ ïW»¥nghd mâfhu¡
fyh¢rhu¤âš _œ»¡»l¡»‹wd. MáÇa®
mâfhu Õl¤âš mk®ªJ ãu«ig¢ RH‰W«
r®thâfhÇahfî« khzt®fŸ iff£o thŒ
ò i j ¡ F « m o i k f s h f î «
njh‰wkË¡»‹wd®. khzt® v‹w fhÈ¥
gh¤âu¤âš Étu§fis¡ bfh£Ltnj
MáÇauJ gÂ. ïªj mty Ãiy fhuzkhf
M ® . n f . e h u h a z ‹ e h l h S k ‹ w ¤ â š
brh‹dij¥ nghš òÇahik v‹w bfhLik
ïªâa¡ fšÉ mik¥ã‹ rhg¡nflhf
Ãiybg‰WŸsJ.
mid¤J¡ FHªijfS« âw«gl¡ f‰f
nt©Lbk‹whš ïU js§fËš cldoahd
Mœªj ftd« brY¤j nt©L«. nghjdh
Kiw FHªijia ikakhf¡bfh©ljhf,
FHªij M®t¤Jl‹ f‰W, Raáªjidí«
gil¥gh‰wY« Ä¡f ts®¢ábgw cfªjjhf
ïU¡f nt©L«. ïu©lhtjhf, mid¤J¡
FHªijfS« f‰wš âw‹fis mila
nt©L«. mjhtJ, nghjdh Kiw (teaching
process), âwdiljš (learning outcome)
ïu©L«cWâ¥gL¤j¥glnt©L«.
ï‹W ïªâahÉš FHªijfŸ f‰wš âw‹fis
miltâš bgU« ã‹dilî V‰g£LŸsJ.
2005M« M©oÈUªJ _‹W M©Lfshf
eilbgW« ASER (Annual Status of Education
Report) v‹w njáa msÉyhd MŒî, gŸË¢
áwh®fË‹ jhœªj f‰wš âwikfŸ F¿¤j
m â ® ¢ á m Ë ¡ F « É t u § f i s
btËÆ£LŸsJ. ïªj MŒt¿¡iffË‹go
ehL KGtJ« cŸs Iªjh« tF¥ò khztÇš 59
rjåj¤âd®jh« ïu©lh« tF¥ã‰FÇa
ghl¤ij¤ j§fŸ jhŒbkhÊÆš thá¡F«
âwik bg‰wt®fŸ. jÄœeh£oš 35 rjåj
khzt®jh« ï¤âwik bg‰wt®fŸ. fÂj¤âš
njáa msÉš Iªjh« tF¥ò khztÇš 42
rjåj¤âd® k£Lnk vËa fÊ¤jš fz¡F¢
braštÊ¡ f‰wš! jLkhW« brayh¡f«!
nt. trªânjÉ

brŒa ïa‹wt®fŸ; jÄœeh£oš 18 rjåj
khztnu ïªj¤ âwik bg‰wt®fŸ. fšÉÆš
j Ä œ e h L K ‹ d Â k h Ã y « v ‹ W
bfh©lho¡bfh©l bgUik fh‰¿š gwªJ
É£lJ. jÄœehL njáa ruhrÇiaÉlî«
jhœªJ»l¡»wJ.
ntjid¡F« bt£f¤â‰F« cÇa ï¤jifa
Ãiy khw¡ fšÉÆš cldo¤ njit¥gL«
kh‰w§fËš x‹Wjh‹ braštÊ¡f‰wš.
ïjid xU khÃy¤â‹ bgU«ghyhd
FHªijfŸ f‰F« muR-bghJ¥gŸËfËš
eilKiwgL¤J« Ka‰á áy M©LfS¡F
K‹ MªâuhÉš 'ešÈ fšÈ' v‹w bgaÇš
b j h l § f ¥ g £ l J . M d h š É i u É š
ifÉl¥g£lJ. ï‹W jÄœeh£o‹ mid¤J
muR-gŠrha¤J, cjÉ bgW« gŸËfËš
braÈš cŸsJ. M§fh§nf á¿a msÉš
k£L« elªJbfh©oUªj xU áwªj f‰wš
Kiwia 70y£r« FHªijfŸ gadilí«
t © z « ã u « Ä ¡ f ¤ j ¡ f É Ç t h ¡ f «
brŒâU¡F« jÄHf muR« midtU¡F«
fšÉ ïa¡ffK« (r®tá¡õh mãah‹)
ghuh£LjY¡FcÇait.
braštÊ¡ f‰wš jÄœeh£oš KjÈš
br‹id khefu¥ gŸËfËš m¿Kf«
brŒa¥g£L, ã‹ x‹¿a¤â‰F 10 gŸËfS¡F
vd¡ bfh©L bršy¥g£L, 2007-2008 M«
M©oš khÃy¤â‹ mid¤J muR-cjÉ
bgW« gŸËfS¡F« bgU« ÉÇth¡f«
brŒa¥g£lJ. MªâuhÉš òfœbg‰w ÇÎ
gŸs¤jh¡F¥ gŸËÆdhš el¤j¥bgW«
»uhk¥òw¥ gŸËfŸ jÄHf¤â‰F khâÇahf¡
bfhŸs¥g£ld.
ï«Kiw áy tF¥giw c¤âfŸ, cgfuz§fŸ
_y« ïa§F»wJ. x‹wh« tF¥ãÈUªJ
eh‹fh« tF¥òtiuÆyhd khzt®fŸ
ï¤â£l¤â‹ Ñœ¡bfh©Ltu¥g£LŸsd®.
x›bthU ghl¥ãÇÉY« mila nt©oa
âw‹fŸ xU VÂ toÉš mik¡f¥g£L,
mâš gy ikšf‰fŸ F¿¡f¥g£LŸsd.
VÂÆ‹ x›bthU go¡F« cÇa gy
brašKiwfS« mt‰¿‰fhd F¿pLfS«
(logos) tF¡f¥g£LŸsd. mjid¥
òÇªJbfh©l FHªij VÂÆš go¥goahf
V¿¢ brš»wJ. tF¥giwÆ‹ eh‹F RtÇY«
FHªij¡F v£L« cau¤âš fU«gyif
mik¡f¥g£L, x›bthU FHªij¡F« xU
ïl« xJ¡f¥g£LŸsJ. x‹W Kjš eh‹fh«
tF¥òtiuÆyhd FHªijfŸ x‹whf¡
f‰»wh®fŸ; gy FG¡fshf¥ ãÇªJ t£lkhf
mk®ªJ, MáÇaÇ‹ Jizílndh rf khzt®
Jizílndh jhkhfnth f‰»wh®fŸ. MáÇa®
FHªijfS¡F¢ rkkhf¤ jiuÆš mk®ªJ
f‰ã¡»wh®. ghl¥ ò¤jf¤â‰F¥ gâyhf¥
gl§fS« brh‰fS« bfh©l m£ilfŸ
ga‹gL¤j¥gL»‹wd.
braštÊ¡ f‰wš tF¥giw¢ NHÈš Äf¥
bgU« kh‰w¤ij¡ bfhz®ªâU¡»wJ.
ml¡FKiwÆ‹ totkhf ïUªj tF¥giw
k i w ª J É £ l J . ï ¤ j i d e h £ f s h f ¡
FHªijfË‹ bk‹ikahd njhŸfË‹ ÛJ
R k ¤ j ¥ g £ o U ª j m ¢ r ¤ â ‹ R i k
mf‹¿U¡»wJ. ãu«ò«Tl¡fhzhkš nghŒ
É£lJ. rydk‰w rt¤j‹ik bfh©l
tF¥giw, FHªijfË‹ M®t¡ Fuš xÈ¡F«
cÆnuh£l« bfh©ljhf kh¿ÆU¡»wJ.
MáÇaÇ‹ r®thâfhuK« r£lh«ãŸis¤
jdK«kiwªJÉ£ld.
f ‰ w š v ‹ g J m ¢ R W ¤ j š , _ ¢ r ¤
âzwit¤jš, kd¥ghl« brŒJ bfh£Ljš,
MáÇaÇ‹ ãu«go¡F mogÂjš v‹w òÇjš
kh¿, f‰wš v‹gJ FHªijfŸ g§nf‰F«
FHªijfis kâ¡F« ïÅa mDgt« v‹w
òâa bghUŸ bg‰WŸsJ. FHªijfŸ
mt®fsJ ïašò¡F khwhf, ehŸ KGtJ« xU
ïl¤âš f£o¥ngh£L¡ »l¡F« Ãiy kh¿,
R j ª â u k h f t F ¥ g i w K G t J «
elkhL»‹wd®. FHªijfŸ neá¡F« ïlkhf
tF¥giw kh¿ÆU¡»wJ. f‰wš m£ilfŸ
Ã u « ã a b g £ o f Ÿ , T i u Æ È U ª J «
Rt®fËÈUªJk bjh§F« FHªijfŸ tiuªj
gl§fŸ vd tF¥giw t©zkakhf
És§F»wJ.
MáÇaU¡F« khztU¡F« ïilÆš ïUªj
jL¥ò¢ Rt® cilªâU¡»wJ. Mâ¡f Õlkhd
eh‰fhÈÆÈUªJ MáÇa®fŸ ïw§»tªJ,
jiuÆš FHªijfSl‹ mk®ªâU¥gnj xU
# d e h a f ¢ N H i y c U t h ¡ » í Ÿ s J .
fhy§fhykhf tF¥giw f£o¡fh¤Jtªj
M © l h ‹ - m o i k c w i t m o ¤ J
behW¡»É£lJ. ïJtiu khztU¡F
kW¡f¥g£l fU«gyif mt®fS¡F¢
brhªjkh»É£lJ. x›bthU FHªij¡F«
xJ¡f¥g£LŸs á¿a fU«gyif kHiy
vG¤JfshšÃu«ãtÊ»wJ.

m¤Jl‹, khÃy¤â‹ gŸË¡ fšÉÆš
V‰fbdnt ïU¡F« bgU« ãu¢áidfis¤
b j h l h k š ï ª j ¥ ò u £ á f u ¤ â £ l ¤ i j
eilKiw¥gL¤âaJ ãu¢áidÆ‹ MH¤ij
mâfÇ¤JŸsJ.
ï¤jifa K‹T£oa ãu¢áidfËš Äf
K¡»akhdJ MáÇa® g‰wh¡Fiw. ï‹W
braš tÊ¡f‰wš nt©lhbkd vâ®¡F«
MáÇa® r§f§fŸ R£L« Kjš fhuz«
ïJjh‹. ï‹W jÄHf Mu«g¥ gŸËfŸ
mid¤J« <uháÇa® gŸËfns. IªJ
tF¥òfS¡F ïU MáÇa®fŸ; gy eh£fŸ gy
fhuz§fshš bgU«ghY« XuháÇanu
mid¤J tF¥òfisí« el¤Jth®. f£lz«
tNÈ¡F« vªj¥ gŸËahtJ xU tF¥ã‰F xU
MáÇaÇ‹¿ eilbgw ïaYkh? fâa‰w ViH¡
FHªijfS¡F¤jh‹ ïªÃiy. braštÊ¡
f‰wš g‰¿ xU jtwhd fU¤J Ãyî»wJ. gy
tF¥ò khzt® x‹whf¡ f‰F« Multigrade
system Mdjhš, xU MáÇanu nghJkhdJ
v‹gJ bghŒahd thj«; muR j‹ bghW¥ig
cjW« f©ld¤â‰FÇa ngh¡F. braštÊ¡
fšÉÆš MáÇaU¡F x›bthU khztiu¥
g‰¿í« mtsJ gy«-gyåd§fŸ F¿¤J«
rÇahd fÂ¥ò njit. Mfnt ï¤â£l¤â‰F¤
n j i t ¥ g L t J K ‹ i d É l m â f
MáÇanua‹¿¡ Fiwthf mšy. braštÊ¡
f‰wš fšÉ eilbgw« ÇÎ gŸs¤jh¡F
Kjyhd gŸËfŸ vâYnk 30 khztU¡F
XuháÇa® v‹w É»j« Ûw¥gLtâšiy. Mfnt
v§fŸ FGÉ‹ Äf mG¤jkhd gÇªJiu
ï¤â£l¤â‹ Kjš njit tF¥ã‰F XuháÇa®,
X® MáÇaU¡F 30 khztU¡F Äif¥glhj
É»j«; gŸË eh£fŸ mid¤âY« MáÇa®
tF¥ãšjh‹ ïU¡f nt©L« v‹gij
tÈíW¤J« f©fhÂ¥ò. fšÉ kW¡f¥g£l
FL«g¡ FHªijfS¡F ïJ Mjhu¤ njit
v‹gijí« ï‹W mbkÇ¡fhÉš fW¥ò-y¤Ô‹
ïd¡ FHªijfŸ f‰F« gŸËfËš 20
khztU¡F xU MáÇa® v‹w nfhÇ¡if
vGªJŸsijí«m¿¡ifR£o¡fh©ã¡»wJ.
mL¤J, ï¤â£l« FHªijfŸ eh‹fh« tF¥ò
Ko¡F«nghJ F¿¡f¥g£l âwikfis¥
bgWt® v‹w c¤âuthj« VJ« mË¡fÉšiy.
ï«KiwÆš x›bthU FHªijí« j‹Dila
brhªj ntf¤ânyna f‰f Koí« v‹whY«, xU
M © o n y h m š y J e h ‹ F M © L f Ÿ
Koí«nghnjh F¿¥ã£l f‰wš milîfis
x›bthU FHªij¡Fkhd btËí« j‹
ntf¤âš K‹ndWtj‰Fkhd RjªâuK«
mDkâ¡f¥g£oU¡»wJ. FHªij f‰wš
VÂ¥goÆš F¿¡f¥g£l brašfis¢ brŒJ
Ko¥gJ, j‹Dila ntf¤âš VÂÆš nkny
VWtJ, ikšf‰fis¤ jh©o¢ brštJ,
x›bthU f£l¤âY« jh‹ f‰W¡bfh©lij
kâ¥ãLtJ vd¤ j‹Åiy És¡f« bgWtJ«
mjid MáÇaU« rf khztU« rf#khf
V‰W¡bfhŸtJ« Éa¥ã‰FÇa kh‰w§fshF«.
nk‰f©l kh‰w§fË‹ Éisthf¡ FHªij
j‹ r¡âia cz®»whŸ. cÆ®¤Jo¥òŸs,
k » œ ¢ á a h d ï l k h f t F ¥ g i w
cUbtL¤JŸsJ.
braštÊ¡f‰wš g‰¿ MŒî nk‰bfh©l
v§fŸ FG jÄœeh£o‹ Mu«g¡ fšÉ¡F
ï«Kiw xU tu¥ãurhj« v‹W fUJ»wJ.
giHa Kiw¡F kh¿¥nghŒÉlh t©z« ïJ
f£o¡ fh¥gh‰w¥gl nt©L« v‹W«
tÈíW¤J»wJ. muá‹ Ãâ Ãiy, muáaš
Ã®¥gªj§fŸ, mâfhÇfŸ k£l¤âš V‰gL«
kh‰w§fŸ ngh‹wt‰¿‰F¢ braštÊ¡f‰wš
gÈah»Él¡ TlhJ. v§fŸ tÈikahd Kjš
gÇªJiu braštÊ¡ f‰wš bjhlu nt©L«;
tÈik¥gL¤j¥gl nt©L«; gHik¡F¢ rÇªJ
Élhkš fh¥gh‰w¥gl nt©L«. braštÊ¡
f‰wš nkY« cÆnuh£l« cŸsjhfî«
FHªijfS¡F¡ TLjš gaDŸsjhfî«
á¡fš Fiwªjjhfî« kh‰w¥gl nt©L«.
ïjid kd¤âš bfh©L m¿¡if gy
gÇªJiufis mË¤JŸsJ. Äfî«
K ¡ » a k h d i t k £ L « ï § F
mË¡f¥gL»‹wd.
ãu¢áidfS«gÇªJiufS«
braštÊ¡ f‰wš kh‰W¥ gŸËfËš á¿a
m s É š , á W v © Â ¡ i f Æ y h d
FHªijfS¡F, ÔÉu¡ f©fhÂ¥òl‹, mj‹
j ¤ J t h ® ¤ j m o ¥ g i l f i s ¥ ò Ç ª J
cŸth§»a, m®¥gz§bfh©l, gy f£l¥
gÆ‰ábg‰w MáÇauhnyna bt‰¿fukhf
el¤j¥g£LŸsJ. mjid xU khÃy« KGJ«
70 y£r« FHªijfS¡F, FW»a fhy¤â‰FŸ
ÉÇîgL¤JtJ bgU« rthY¡FÇaJ. r®t
á¡õh mãahÅ‹ jiyik f©l fdî,
khÃy¤âš guªJ »l¡F« y£r¡fz¡fhd
khzt®fis¢ br‹wiltj‰FŸ V‰gL«
áijîfS«âÇòfS«ïH¥òfS«Vuhs«.

muR Kjš f£lkhf¤ â£l¤ij midtU¡F«
bghJthdjhfM¡f£L«.
x›bthU tF¥ãY« bkJthf¡ f‰F«
FHªijfŸ, xU f£l¤âš nj¡fkilªâU¥
ngh® fÂrkhd v©Â¡ifÆYŸsd®.
ït®fŸ Ãiy Äfî« ftiy¡»lkhdJ.
mâY« bgU«ghyhd FHªijfŸ åLfËš
cjÉbgw ïayhjtuhdjhš, bkJthf¡ f‰F«
FHªijfS¡F« ã‹j§»a FHªijfS¡F«
xU f£l¤âš Ú©l eh£fŸ nj§»ÉL«
FHªijfS¡F« âU¤j¢ brašghLfŸ
(Remedial Programme), TLjyhf¢ áy
ntWg£l gÆ‰áfŸ _y« mË¡f¥gl nt©L«.
ï j ‰ f h d v ª j V ‰ g h L « ï ¥ b g h G J
brŒa¥glÉšiy. â£l¤â‹ Äf¥ bgU«
g y å d « ï J . b r a š t Ê ¡ f ‰ w š
â£l¤âDŸnsna âU¤j¢ brašghLfŸ
ïiz¡f¥g£oU¥gjhf¢ brhšy¥gLtJ
rÇašy.
ftiy¡FÇa k‰bwhU m«r« MáÇaÇ‹
Rjªâu« j‹ tF¥giwia totik¤J¡
bfhŸS« cÇik, òâa nghjdh Kiwfis
khztU¡F V‰wt©z« cUth¡F« bgUik
ït‰¿‰bfšyh« ï¤â£l¤âš ïlÄU¥gjhf¤
bjÇaÉšiy. ï¡FiwfS¡bfšyh«
braštÊ¡ f‰wšjh‹ fhuz« v‹W brhšy
ïayhJ. ïªâa¡ fšÉÆ‹ ïU bgU«
Ó®nfLfŸ, r®teháÅfŸ tÂfkakhd
jÅah® fšÉí«, mâfhukakh¡f¥g£l bghJ¡
fšÉí«jh‹ ïu©lhtj‹ fhuzkhf MáÇa®
xU mâfhu mik¥ã‹ filÃiy CÊauhf
kh‰w¥g£oU¡»wh®. jdJ tF¥giwia¤
jd¡nf cÇa bgUikÄF gil¥ò¡fskhf
MáÇa® fUj nt©L«; mj‰FÇa Rjªâu«
mtU¡F mË¡f¥gl nt©L«. ïªj¢
Rjªâu¤â‹ kWg¡f« MáÇaÇ‹ fl¥ghL«,
j ‹ k h z t U ¡ f h d b g h W ¥ ò z ® î « .
MáÇaU¡F ï¤jifa kâ¥ò« kÇahijí«
kW¡f¥ g£lj‹ Éisî rKjha¤âY«
M á Ç a U ¡ F ï U ª j V ‰ w « ï ‹ W
kiwªJÉ£lJ. MáÇaU¡F¤ j‹ khztÇ‹
bg‰nwhUlD« mt® tÊna R‰¿YKŸs
rKjha¤JlD« ïU¡f nt©oa cÆ®
gªj§fŸ mWg£ld; mšyJ cUthfnt
ïšiy.
braštÊ¡ f‰wš ïªj ntjidÄF ngh¡»id
ï‹D« ÔÉu¥gL¤â, mâfhu t®¡f¤â‹
if¥ghitahf MáÇaiu kh‰¿ÆU¡»wnjh
mid¤J¡ FHªijfS« mila¢brŒa
nt©L«. _‹wh«, eh‹fh« tF¥òfËYŸs
FHªijfŸ Rakhf¡ f‰F« âwikfis
m i l ª J É l n t © L b k ‹ W â £ l «
vâ®gh®¡»wJ. eh§fŸ MŒîbrŒj br‹id
k h e f u h £ á ¥ g Ÿ Ë f Ë š ï « K i w
eh‹fh©Lfshf eilbgW»wJ. mid¤J¥
gŸËfËY« FHªijfË‹ âwikfis¤
nj®îbrŒnjh«. mâ®¢ána fh¤âUªjJ.
_‹W mšyJ eh‹fh« tF¥ò khzt®fËš
ghâ¡F¡ Fiwthf¤ jh‹ xU vËa fij
thá¡F« âwik bg‰wt®fŸ 25 rjåj khzt®
th®¤ijfŸ thá¥gij¤ jh©o, mL¤j go¡F
K‹ndw Éšiy. fÂj¤âY« ïnj
Ãiyjh‹. jhœî‰w ïªj¤ âwik Ãiy¡F¢
braštÊ¡ f‰wšjh‹ fhuz« v‹W
brhšyÉšiy. Ãiyik F¿¤j baseline
study, kh‰w¤â‰F Kªija Ãiy F¿¤j MŒî
VJ« brŒa¥g£ljhf¤ bjÇaÉšiy. Mdhš
braštÊ¡ f‰wš, f‰wš âwik milîfËš
K‹nd‰w« vijí« c©lh¡»ÆU¥ghjhf¤
bjÇaÉšiy. ïªÃiy Úo¡Fbk‹whš
rKjha¤â‹ bgU«ghyhuhd bghJ¥ gŸË
khztU¡F¥ bgU« mÚâ ïiH¡f¥gL»wJ
v‹Wjh‹ Tw nt©L«. jÄHf¤â‹
g Ÿ Ë ¡ f š É b g U k s î j Å a h ®
kakh¡f¥g£lâ‹ Éisthf muR¥gŸËfŸ
bgU« òw¡fÂ¥ò¡F cŸsh¡f¥g£oU¥gj‰F
ïJî«xUm¿F¿.
ïij x£o vGªâU¡F« xU Ék®rd¤ij
ï§nf F¿¥ãl nt©L«. braštÊ¡ f‰wš
fšÉ muR-cjÉ bgW« gŸËfËš k£Lnk
V ‹ e i l b g W » w J ? b k £ Ç F n y õ ‹
gŸËfËš V‹ m¿Kf¥gL¤j¥glÉšiy?
t r â g i l ¤ j F H ª i j f Ÿ V ‹ ï ª j ¤
â£l¤âÈUªJ ÉLg£LŸsd®? bgU«
gadË¡F« áwªj â£lbk‹whš m¥gŸËfŸ
ï j i d m u R ¥ g Ÿ Ë f S ¡ F K ‹ n g
eilKiw¥gL¤âÆU¥gh®fns! ïytr¥
gŸËfËš k£Lnk ï¤â£l« v‹gJ
V‰bfdnt ïUtif¥ gŸËfS¡F« cŸs
ïilbtËia ï‹D« mâfÇ¡Fnkh?
trâa‰w FHªijfŸ ngh£o¡ fs¤âš
K‹idÉl tYÉHªjt®fshf Xu§f£o
xJ¡f¥gL« Ãiy V‰gLnkh! Ãyî«
V‰w¤jhœîfis nkY« _®¡fkila¢
brŒínkh? gyMáÇa® r§f§fŸ ï¤â£l«
bk£ÇFnyõ‹ gŸËfS¡F« bfh©Ltu¥gl
nt©Lbk‹W nfhÇ¡ifit¤JŸsd®.
mâY«, rk¢Ó® fšÉ F¿¤J¥ ngátU« jÄHf

braštÊ¡ f‰wš VÂ v‹gJ ï«KiwÆ‹ Äf
K ¡ » a t o t i k ¥ ò . b r h š y ¥ n g h d h š
VÂ¥goÆ‹ r®thâfhu« ï‹W tF¥giwfËš
nfhnyh¢R»wJ. Mdhš VÂ-âw‹ rk‹ghL
b j Ë t h f ¥ ò y ¥ g l É š i y . V Â Æ ‹
vªj¥goia Ko¤jhš FHªij f‰W¡bfh©l
xU âwikia¡ F¿¡»wjh mšyJ F¿¥ã£l
áy brašghLfŸ F¿¡»‹wjh v‹gJ«
bjËthf ïšiy. VÂ¥go Kiw Äfî«
á ¡ f y h d J ; m j i d ¡ F H ª i j f Ÿ
òÇªJbfhŸs _‹W khj fhykhÆ‰W vd
MáÇa®fŸ T¿d®. Éiy kâ¥g‰w _‹W
khj§fis ïj‰F¢ bryÉl nt©Lkh?
VÂÆ‹ gofŸ Fiw¡f¥gl nt©L« mšyJ
Óuik¡f¥glnt©L«.
ghl¥ ò¤jf¤â‰F¥ gâš gl§fS« brh‰fS«
bfh©l t©z m£ilfŸ ga‹gL¤j¥
gL»‹wd. mit khzt® jhkhf¡ f‰F«
cgfuz§fŸ v‹W brhšy¥gL»wJ. Mdhš
g h l ¥ ò ¤ j f « m ¥ g o n a m £ i l f s h f
kh‰w¥g£oU¥gjhf MáÇa®fŸ brhš»‹wd®.
m£ilfis cUth¡f ntW mQFKiw
ga‹gL¤j¥gl nt©L«. m¤Jl‹ ghl¥
ò¤jf§fS« FHªijfS¡F tH§f¥
gL»‹wd. bgU« FH¥g« Ãyî»‹wJ.
ga‹gL¤J« FHªij vªj¤ âwik milí«
v‹W brhšy ïayÉšiy VÂÆ‹ xU f£l«
cgfuz§fŸ dynamic material Mf ïšiy;
static material Mf ïU¡»‹wd. ïjdhš,
m£ilfis¥ gy tiffËš ga‹gL¤â¡
»il¡f¡Toae‹ikiaïH¡fneÇL»wJ.
FHªijfŸ FG¡fshf¥ ãÇªJ, t£lkhf
mk®ªJ f‰gJ ï¤â£l¤â‹ òJikfËš x‹W.
FGtÊ¡ f‰wÈš FHªijfŸ FG¡fËš
ïizªJ, g»®ªJ, Éisah£LfŸ ngh‹wit
_y« f‰gJ mt®fŸ M®t¤Jl‹ vËjhf¡
f‰f VJth»wJ. Mdhš ï‹iwa braštÊ¡
f‰wÈš FHªijfŸ t£lkhf c£fh®ªJ,
Mdhš mtut® jÅ¤jÅahf¤ j§fŸ
brašghLfËš <Lg£oU¡»‹wdnu m‹¿
ïizªJf‰gâšiy.ïJtšyFGtÊ¡f‰wš.
rf khztÇlÄUªJ f‰wš MáÇaÇlÄUªJ
f‰gij¡ fh£oY«, FHªijfŸ M®tKl‹,
m¢rÄ‹¿¡ f‰f cjîtjhf¢ brhšy¥
gL»wJ. ÉiuÉš f‰F« FHªijfŸ
bkJthf¡ f‰F« FHªijfS¡F¡ f‰W¤juš
nt©L«. ïj‹ _y« MáÇaÇ‹ Rikí«
Fiwíbk‹W brhšy¥gL»wJ. Mdhš
v‹w m¢r« V‰gL»wJ. jÄœeh£o‹
braštÊ¡ f‰wš xU EQ¡f Ã®thf mik¥ò
(micro-managed system). ï¤â£l¤â‹
x›bthU VÂÆ‹ x›bthU ikšfšY«
x›bthU ikšfšÈ‹ x›bthU goí«
x›bthU goÆ‹ x›bthU brašghL«
ï¥go¤jh‹ ïU¡f nt©Lbk‹W ïW¡fkhf
tiuaW¡f¥g£L tÈíW¤j¥gL»wJ.
f‰ã¤jÈ‹ étidna ïJ bfh‹WÉL»wnjh
v‹w Ia« vG»wJ. f©fhÂ¥ò mik¥ã‹
x›bthU k£l¤J mâfhÇí« F¿¥ã£l
brašghLfŸ Ko¡f¥gl nt©Lbk‹gijna
ïy¡fhftÈíW¤Jtjhf¤njh‹W»wJ.
ï¤jF mâfhu mik¥ã‹ fhuzkhf MáÇa®
jh§fŸ vâ®bfhŸS« ãu¢áidfisí«
j§fŸ Ék®rd§fisí« Mnyhridfisí«
F¿¤J¥ ngrnt mŠR»wh®fŸ. eh§fŸ br‹w
gŸËfËš vªj¥ ãu¢áid F¿¤J¥
ngRtj‰F« MáÇa® mŠáaij e‹F czu
KoªjJ. gŸËÆš gy kÂ neu« brytÊ¤j
ã‹, Û©L« Û©L« eh§fŸ tÈíW¤â¡
nf£L, Ék®á¤j MáÇa® bganuh gŸËÆ‹
bganuh btËÆš brhšy¥glhJ v‹w
c¤âuthj¤ij¥ gyKiw mË¤j ãwnf thŒ
âwªJ FiwTw¤ bjhl§»d®. ntW gÂ¡fhf
khÃy¤â‹ gy gFâfËÈUªJ« tªâUªj gy
MáÇaiu xUKiw rªâ¡f ne®ªjnghJ,
vL¤J¡ bfh©l bghUisna É£LÉ£L,
ïu©L kÂ neu« braštÊ¡ f‰wš F¿¤j
Mj§f§fis MáÇa® bfh£Ltij¡ nf£f
n e ® ª j J . c § f s J f t i y f i s í «
M n y h r i d f i s í « j i y i k
mâfhÇfS¡F¤ bjÇÉ¤Ô®fsh v‹W
nf£lj‰F¡ »il¤j gâš: “T£l§fËš
v § f i s t h Œ â w ¡ f m â f h Ç f Ÿ
mDkâ¥gâšiy. braštÊ¡ f‰wš F¿¤J¥
òfH nt©Lbk‹whš ngR§fŸ; ïšyhÉ£lhš
R « k h ï U § f Ÿ ” v ‹ W m â f h Ç f Ÿ
Ä u £ L t j h f ¡ T ¿ d ® . ï ¤ j i f a
Mj§f§fis¡ flªj áy khj§fËš gyKiw
nf£oU¡»nwh«. ïªÃiy¡F MáÇaU«
fšÉí« jŸs¥g£oU¡F« mty« F¿¤J
É k ® á ¡ f ¤ n j i t Æ š i y b a ‹ W
Ãid¡»nw‹.
â£l¤â‹ totik¥ãš gy FiwfŸ cŸsd.
ïit mid¤J« MáÇaUl‹ fyªJ
M n y h á ¤ J ¡ â U ¤ â ¡ b f h Ÿ s ¡ T o a
FiwfŸjh«.mt‰¿šxUáy:

njit. nkÈUªJ âÂ¡F« â£l§fŸ
bt‰¿bgw thŒ¥ãšiy. mid¤J tif¥g£l
gŸËfËY« ï¤â£l« bfh©Ltu¥gl
nt©L«. bgU« V‰w¤jhœîfŸ ÄFªj
m i k ¥ ã š , t r â a ‰ w F H ª i j f i s ¡
b f h L i k a h d ò w ¡ f Â ¥ ò ¡ F
cŸsh¡»ÆU¡F« mik¥ãš, ïj‹ _y«
ïilbtËfŸ ï‹D« mâfÇ¡F« v‹w m¢r«
jÉ®¡f¥gl nt©L«. Ú©l fhykhf¡ fšÉ
mik¥ig¢ ÓuÊ¤J¡ bfh©oU¡F« gštif¥
gŸËfŸ, MáÇa® g‰wh¡Fiw, rKjha¥
g§nf‰ã‹ik ngh‹w ãu¢áidfis¤
bjhlhkš nghjdhKiw kh‰w¤âdhš k£L«
K‹nd‰w«fhzïayhJ.
mid¤â‰F« nkyhf nghjdhKiwí«
t F ¥ g i w ¡ f y h ¢ r h u K « M á Ç a Ç ‹
Rjªâu¤âš, âwikÆš, gil¥gh‰wÈš, mDgt
Kâ®¢áÆš, bghW¥òz®Éš nt® bfh©lit.
ïit mid¤J« kâ¡f¥gL« NHÈš MáÇa®
j« tF¥giw jk¡nf cÇabjd¢ brhªj«
bfh©lho¤ jdJ khztÇ‹ âwikÆš j‹
thœÉ‹ m®¤j¤ij¡ fh©gh®. mªj¢ NHiy
cUth¡f¡fšÉ¤JiwKaynt©L«.
ïit mid¤J« nk‰bfhŸs¥g£lhš, jÄœ
eh£o‹ mid¤J¡ FHªijfS« M®t¤Jl‹
f‰W, f‰wš âw‹fis milth®fŸ.
mid¤J¥ gadhËfS« g§F« bghW¥ò«
V‰F« m‰òjkhd kh‰w« cUthF« v‹W
e«gyh«.
-fhy¢RtL . m¡nlhg® 2008
ï › t F ¥ ò f Ë š m ¤ j i f a f ‰ w š
eilbgWtjhf¤ njh‹wÉšiy. K‹nd¿a
FHªijfŸ ã‹j§»nahU¡F¡ f‰W¤jU«
âwikí«bghWikí«bfh©ltušy.
ïit ngh‹w â£l§fis totik¥gâY«
brašgL¤JtâY« Vuhskhd FiwfS«
FH¥g§fS« cŸsd. xU ãu«kh©l
â£l¤ij Ãiwnt‰Wtâš bjhl¡f¡
fhy¤âš vâ®gh®¡f¡ Toa ãu¢áidfŸjh«
ïit. Étu§fËš ir¤jh‹ xËªJ
bfh©oU¡»wJ (Devil is in the detail) v‹W
brhšth®fŸ. EQ¡f§fËš ftd«
brY¤jhÉ£lhšâ£lnkbehW§»ÉL«.
ï‹W â£l¤ij MjÇ¤J« vâ®¤J« gy
FušfŸ vGªJŸsd. xU Mnuh¡»akhd
Éthj« njit. bgU«ghyhd MáÇa®
r § f § f Ÿ b r a š t Ê ¡ f š É i a ¡
bfhŸifasÉš V‰W¡bfh©lhY«, MáÇa®
g‰wh¡Fiw ngh‹w mj‹ mo¥gil¤
njitfis¤ Ô®¡fhkš â£l¤ij¤ bjhlu¡
TlhJ v‹»‹wd. r§f§fŸ bgh¤jh«
b g h J t h f v â ® ¡ f h k š â £ l ¤ â ‹
mo¥gilfisí« EQ¡f§fisí« F¿¤J,
m¿îó®tkhf, mDgtó®tkhf¥ guªj MŒî«
ÉthjK« el¤â, j§fŸ Mnyhridfis V‰f
muirt‰òW¤jnt©L«.
âwªj kd¤Jl‹, Ék®rd§fis V‰W,
n j i t a h d k h ‰ w § f i s ¢ b r Œ í «
kd¥ngh¡F« Kâ®¢áí« fšÉ¤ Jiw¡F¤
gŸË¡ fšÉia mo¥gil cÇikah¡F« r£l knrhjh :
k¤âa mik¢ruit x¥òjš
6 taJ Kjš 14 taJ tiuÆyhd áWt®fS¡F gŸË¡fšÉia f£lha, mo¥gil
cÇikah¡F« r£l tiuÉ‰F k¤âa mik¢ruit x¥òjš mË¤JŸsJ. jiyef®
ošÈÆš ÉahH¡»Hik khiy elªj mik¢ruit¡ T£l¤âš, ïªâa murik¥ò¢
r£l¤âš ehlhSk‹w« nk‰bfh©l 86tJ r£l âU¤j¤â‹go, gŸË¡ fšÉia
ïytrkhfî«, f£lhakhfî« bgWtij mo¥gil cÇikah¡F« r£l tiuî g‰¿
gÇÓÈ¡f¥g£lJ.
ï¡T£l« g‰¿ btŸË¡»Hik brŒâahs®fËl« bjÇÉ¤j k¤âa Ãâaik¢r®
g.áj«gu«, fšÉia mo¥gil cÇikah¡F« r£l knrhjhî¡F mik¢ruit x¥òjš
mË¤JŸsJ. mL¤j khj« ošÈ khÃy r£lrig¤ nj®jš eilbgw cŸsjhš mj‹
Étu§fis btËÆl Koahj Ãiy cŸsJ. r£l tiuî nj®jš Miza¤â‰F
mD¥g¥g£L, mj‹ x¥òjš »il¤j ãwF mJ F¿¤j Étu§fŸ btËÆl¥gL«.
ï¢r£l« ehlhSk‹w¤âš Ãiwnt¿a ã‹d® mjid eilKiw¥gL¤J« bghW¥ò
k¤âa,khÃymuRfis¢rh®ªjJv‹wh®g.áj«gu«.
- jÄœRl®, 31.10.2008

»uhk¡fšÉ¡ FG
fšÉ¢ brašghLfËš rKjha¤ij KGikahf <LgL¤â, rKjha¤â‹ brh¤jhf¥ gŸËia
kh‰W«Ka‰ána»uhk¡fšÉ¡FGÉ‹brašghlhF«.
m.mik¥ò
· Cuh£ák‹w/ng%uh£á/efuk‹wjiyt®/cW¥ãd® - jiyt®
· bg‰nwh®MáÇa®fHf¤jiyt®/Cuh£ák‹wJiz¤jiyt®-Jiz¤jiyt®
· gŸËÆ‹jiyikMáÇa® 1 -cW¥ãd®-bray®
· MââuhÉl/gH§FoÆdcW¥ãd® 1 - cW¥ãd®
· kfË®RacjÉ¡FGC¡Fe® 1 - cW¥ãd®
· MââuhÉl/gH§FoÆdkfË®RacjÉ¡FGC¡Fe® 1 - cW¥ãd®
· k¡fshšnj®ªbjL¡f¥g£lãuâÃâ 1 - cW¥ãd®
· »uhkÃ®thfmYty® 1 - cW¥ãd®
· j‹dh®t¤bjh©LÃWtd¥ãuâÃâ 1 - cW¥ãd®
· xU§»izªjC£l¢r¤Jzî¤â£l¥ãuâÃâ 1 - cW¥ãd®
· Rfhjhu¥gÂahs® 1 - cW¥ãd®
· gŸËMáÇia 1 - cW¥ãd®
· gFâÆšcŸsáwªjfšÉahs® 1 - cW¥ãd®
· ïisP®k‹wjiyt® 1 - cW¥ãd®
· e‹bfhilmË¡f¡ToaãuKf®fŸ 2 - cW¥ãd®
M.ÉâKiwfŸ
v »uhk¡fšÉ¡ FGÉ‹ bgaÇš t§»Æš jiyt® k‰W« bray® T£lhf ïa¡f¡Toa
fz¡F bjhl§f¥gl nt©L«. c«. “ešyh_® bjhl¡f¥ gŸË »uhk¡fšÉ¡ FG”
bgaÇš t§»Æš nrÄ¥ò¡ fz¡F Jt¡» ïjid jiyt® k‰W« cW¥ãd®-brayuhf
És§F«, jiyikMáÇa®T£lhfïa¡fnt©L«.
v jiyt® ïšyhjnghJ (»uhk¡ fšÉ¡ FGÉ‹) Jiz¤jiyt®, jiyt® gjÉia
t»¥gh®.
v »uhk¡fšÉ¡ FGÉ‹ T£l« gŸËÆnyna khj¤â‹ filá btŸË¡»Hik gŸËÆ‹
ntiyneu¤â‰F¥ãwFkhj«xUKiwT£l¥glnt©L«.
v xnu neu¤âš efu/th®oš xU Jt¡f¥ gŸËí«, ca®/ nkšÃiy¥gŸËí« ïUªjhš,
x›bthU gŸË¡F« jÅ¤jÅahf »uhk¡fšÉ¡FG ïa§F« ïu©o‰F« Cuh£á
k‹w¤ jiyt®/ efuk‹w cW¥ãd® jiytuhf ïUªjhY« cW¥ãd®fis¥ bghW¤j
k£ošVnjD«xUgŸËÆšk£LnkcW¥ãduhfïU¡fnt©L«.
v gŸËÆ‹ mo¥gil¡ f£lik¥ò¤ njitfis »uhk¡fšÉ¡FG Ô®khd« brŒj ãwF
FiwÔ®elto¡iffŸnk‰bfhŸsnt©L«.
v »uhk¡ fšÉ¡ FGÉ‹ Jiz¤jiyt® bg‰nwh® MáÇa® r§f¤ jiytuhf ïU¥ãD«
f©o¥ghf j‰nghJ gŸËÆš gÆY« khztÇ‹ bg‰nwhuhf ïU¥gJ mtáa«.
bg‰nwh®mšyhjeg®fisJiz¤jiytuhf¤nj®ªbjL¡fïayhJ.
v »uhk¡fšÉ¡FGÉšFiwªjg£r«30rjåj«bg©fŸïl«bgwnt©L«.
v efuh£áfis¥ bghW¤jk£oš gy gŸËfŸ ïa§F« fhuz¤jhš r«gªj¥g£l ef® k‹w
cW¥ãd®gŸËfšÉ¡FGÉ‹jiytuhf¢brašgLth®.
v efuk‹w¤jiyt®VnjD«xUgŸË¡F¤jiytuhf¢brašgLth®.
v Ô®khd¤â‰F_‹¿šïu©Lg§FcW¥ãd®fŸx¥òjšmË¡fnt©L«.

9. b g © f Ÿ k ‰ W « M â â u h É l /
gH§FoÆd cW¥ãd®fS¡F¥ ngr
t h Œ ¥ g Ë ¤ J m t ® f S i l a
fU¤JfS¡F cÇa K¡»a¤Jt«
mË¡fnt©L«.
10. rªnjf§fŸ ïU¥ã‹ cldoahf¡
nf£L mt‰iw Ãt®¤â brŒJ bfhŸs
nt©L«.
c. »uhk¡ fšÉ¡ FG KjÈš brŒa
nt©oaJ.
1. t§»¡ fz¡F Jt§Fjš g‰¿í« vt®
mij ïa¡Fth®fŸ v‹gJ g‰¿í« Ô®khd«
Ãiwnt‰wš.
2. »uhk¡ fšÉ¥ gânt£il¤ jahÇ¥gJ
g‰¿í«, ï¥gŸË¡F cÇa F¡»uhk§fŸ
/th®LfŸ tiuaiw brŒJ mid¤J¡
FHªijfS¡F« Mu«g¡ fšÉ mË¥gij
cWâbrŒjšnt©L«.
3. åL ålhf FHªijfŸ fz¡bfL¥ò
brŒjt‰F Ra cjÉ¡FG cW¥ãd®fŸ
ïisP® k‹w¤âd® M»nahiu¤ nj®î
brŒJ 2 mšyJ _‹W FGthf¥ ãÇ¤J
òŸË Étu§fis vL¡f mt®fS¡F¥
gÆ‰á mË¤J¥ gÂia nk‰bfhŸs¤
Ô®khÅ¤jš.
4. gŸË nk«gh£o‰F v‹d njit vd¥g
£oaÈ£LK‹DÇik¥gL¤jJjš.
5. òâa gŸË¡f£ol¤ijnah, kh‰W¥
gŸËfisnah nfhUjš (c«. fšYil¡F«
bjhÊyhs®fŸFHªijfS¡F)
6. MáÇa® g‰wh¡Fiwia MŒî brŒJ »uhk
k¡fŸ g§nf‰ò _ykhf TLjš MáÇa®fŸ
Ãakd«brŒtJF¿¤JMnyhá¤jš.
7. »uhk¡ fšÉ¡ FGÉ‹ M©L¤ â£l¤ij¤
Ô£Ljš.
C.brayÇ‹flikfŸ
* T£l¤â‰FV‰ghLbrŒjš
* filá¡T£l¤â‹Ãfœîfisthá¤jš
* tuî-bryî gântLfis thá¤jš,
guhkÇ¤jš
* T£l¤âš midtÇ‹ gh®it¡F« FG
fz¡FfisK‹it¤jš.
* Ã®thfk‰W«bghJ¡FGT£l«T£Ljš
* Ô ® k h d § f i s ¤ b j Ë t h f ¡ T £ l «
eilbgW«nghnjvGJjš.
* T£l« Koí« K‹ò mid¤J¥ bghU£fË‹
Ûjhd Ô®khd§fis thá¤J midtÇ‹
ifbah¥g¤ij¥bgWjš.
ï.T£l§fŸel¤j¥glnt©oaKiw
1. midtU« t£lkhf jiuÆš rÇrkkhf
c£fhunt©L«.
2. ïiwtz¡f«/jÄœ¤jhŒthœ¤J
3. midtU¡F« fšÉ ïa¡f cWâbkhÊ
vL¤jš
4. tUif¥gânt£ošifbaG¤J
5. flªj T£l¤âš ïa‰¿a Ô®khd tiffŸ
ÛJ vL¤j elto¡if F¿¤J És¡f« /
Éthj« V‰ò¤ Ô®khd« ïa‰wš, tuî-
bryîfz¡FfŸthá¤jš.
6. ï¡T£l¤â‹ Ãfœ¢á Ãuš thá¤jš,
x › b t h ‹ w h f v L ¤ J ¡ b f h © L
Éthâ¤J¤Ô®khd«ïa‰Wjš.
7. cW¥ãd®fshš bfh©L tu¥gL« ïju
bghU£fŸ Ûjhd Éthj«, Ô®khd«
ïa‰Wjš.
8. T£l« ÃiwîW« K‹ bghU£fŸ Ûjhd
Ô®khd§fis¤ bjËthf vGâa ã‹,
mit x›bth‹whf thá¡f¥g£L
mid¤J cW¥ãd®fË‹ ifbah¥g«
bgWjš.
9. mL¤j T£l¤â‹ ïl«, njâ, neu«,
m¿É¤J e‹¿ T¿a ãwF T£l¤ij
ÃiwîbrŒayh«.
<.FG cW¥ãd®fŸ elªJ bfhŸs
nt©oaKiw
1. F¿¤j neu¤âš T£l¤âš g§nf‰f
nt©L«.
2. T£l«Koík tiu ïUªJ Ô®khd
ò¤jf¤âš ifbaG¤J ï£l ãwF
bršYjšnt©L«.
3. T£l ÃfœîfËY«, Éthj§fËY«
KGikahf M®t¤Jl‹ g§nf‰wš
nt©L«.
4. k‰wt®fŸ kd« ò©glhj tifÆš
elªJbfhŸSjšnt©L«.
5. k‰wt®fŸ ngR«nghJ FW¡nf ngrhkš,
k‰wt®fŸ ngáa ãwF mikâahf
j§fSila fU¤J¡fis¡ TWjš
nt©L«.
6. k‰wt®fŸ fU¤JfS¡F kâ¥gË¤J¡
T®ªJftÅ¤jšnt©L«.
7. c W ¥ ã d ® f Ë i l n a f U ¤ J
n t W g h L f Ÿ V ‰ g L « n g h J
R_fkhf¥ngá¤Ô®¡f¥glšnt©L«.
8. FG¢ brašghLfŸ xËî kiwÉ‹¿
mika nt©L«. FG fz¡Ffis¤
bjËthf thá¤J, rªnjf§fS¡F
ïlkË¡fhkšïU¡fnt©L«.

kh‰W¥ gŸË
Mu«g Rfhjhu Ãiya«
kHiya® ika«
ECCE Centre
gŸË r_f¤â‹
cÇik vD« cz®î
»uhk fšÉ¡FG
v. »uhk¡ fšÉ¡ FG gÂfŸ:
· jÂ¡if¥gântLfis¢rk®¥ã¤jš
· ÃâMjhu«bgU¡Fjš
· rKjha¤njhLïiz¤JjiytU¡FMnyhridtH§Fjš
· gŸËÆ‹M©L¤â£l«jahÇ¤jš
· gŸËÆ‹njitfis¡f©l¿ªJT£l¤â‹nghJbjÇÉ¤jš
· áw¥ò neh¡F¡ FGÉ‹ _y« áw¥ò¡ ftd« brY¤j nt©oat®fS¡F cjÉ brŒjš (Mâ
âuhÉl/gH§FoÆd®/Äfî«ã‰gL¤j¥g£nlh®)
· òâa gŸË, kh‰W¥gŸË k‰W« Ãiy ca®¤j nt©oa gŸËfis¤ bjhl§f elto¡if
nk‰bfhŸSjš
· »uhk¡ fšÉ¡ FGÉ‹ M©L m¿¡if jahÇ¤jš (k) M©L¡ fz¡if jÂ¡if brŒJ
mid¤JcW¥ãd®fS¡F«tH§Fjš.
V.jiytÇ‹flikfŸ
· gŸË¤jªijngh‹WbghWikahfî«K‹khâÇahfî«elªJbfhŸSjš.
· T£l¤â‰F¤jiyikjh§Fjš
· m›t¥bghGJV‰gL«ãu¢ridfS¡FRKfkhdÔ®îfhQjš
· gŸËÆ‹ts®¢á¡fhfvL¡f¥gL«Koîfis¢brayh‰¿lcjÉbrŒjš
· Ô®khd§fisÃiwnt‰Wjš
· mid¤J¤ Jiw muR mYty®fS¡F« »uhk¡ fšÉ¡ FGî¡F« ïilna ïiz¥ãid
VwgL¤Jjš.

g â n t L f Ÿ r h ‹ w Ë ¡ f ¥ g £ l
jÂ¡ifahs® (Chartered Accountant)
_y« jÂ¡if brŒa¥g£L jÂ¡if
brŒa¥g£l M©L¡ fz¡FfŸ FGÉ‹
x¥òjY¡F¥ ãwF t£lhu fšÉ¡
F G É ‰ F m D ¥ g n t © L « .
M©l¿¡if¥ ãuâfŸ »uhk¥ bghJ
k¡fŸgh®it¡Fit¡f¥glnt©L«.
rKjha¥g§nf‰ò
j‰bghGJ midtU¡F« fšÉ mË¡F«
â£l¤âid xU k¡fŸ ïa¡fkhf kh‰¿,
khzt®fis¢ nr®¤jš, j¡f it¤jš,
gŸËÆDila m‹whl¢ brašghLfŸ
br›tnd brašgl cjÉ òÇjš ngh‹w
elto¡iffËš k¡fË‹ g§F neuoahf
ïU¡f, »uhk¡ fšÉ¡FG¡fŸ cUth¡f¥g£L
áw¥ghf brašgl nt©L«. ïJnt
ï ¤ â £ l ¤ â ‹ á w ¥ ò m « r k h F « .
gŸËfS¡fhd njitfŸ g‰¿ “»uhk¡ fšÉ¡
FG” T£l§fËš Éthâ¤J KobtL¡f¥g£L
mj‹ mo¥gilÆš gŸËfS¡fhd mo¥gil
trâfisV‰gL¤jnt©L«.
gŸËí«rKjha¥g§nf‰ò«
· Cuh£á k‹wK«, »uhk¡ fšÉ¡FGî«
ïizªJ fšÉ nk«gh£o‰fhf¥
ghLgLjš.
· b j h © L Ÿ s « b f h © l
trâíŸst®fis milahs« f©L
g Ÿ Ë f Ë ‹ t s ® ¢ á ¥ g Â f Ë š
<LgL¤Jjš.
· r_f ts®¢áÆš m¡fiwíŸs, go¤j
m ¿ t h ‰ w š c Ÿ s v G ¢ á Ä ¡ f
ïisP®fisí«, j‹dh®t¤ bjh©L
ÃWtd§fisí« mQ» mt®fË‹
brašâwid¥ gŸËÆ‹ ts®¢á¡F¥
ga‹gL¤Jjš.
· » u h k ¤ n j h L n e u o a h f î « ,
kiwKfkhfî« bjhl®ò bfh©LŸs
m i d ¤ J m u R m Y t y ® f i s í «
gŸËÉHh¡fËY«, »uhk¡ fšÉ¡
FG¡fË‹ â£l¥ gÂfËY« <Lgl
it¤J, gŸËÆ‹ ÛJ »uhk k¡fS¡F
cŸsM®t¤ijtsu¢brŒjš.
m.cŸsh£ák‹w§fË‹g§F
gŸËfŸ ts®¢á bgw k¡fŸ ãuâÃâfË‹
x¤JiH¥ò« Äf¤ njitahdjhF«. mtut®
gFâfËš cŸst®fË‹ Ãiyfis e‹F
· Cuh£á / efuh£áÆ‹ áªjidfis
» u h k ¡ f š É ¡ F G ¡ T £ l ¤ â š
ãuâgÈ¤jš.
I. »uhk¡ fšÉ¡ FGthš guhkÇ¡f¥gl
nt©oagântLfŸ
· xËî kiwÉšyhj Ã®thf¤ij V‰gL¤j
» u h k ¡ f š É F G Ñ œ ¡ f © l
gântLfis¥ guhkÇ¡f nt©L«.
ï¥gântLfis jiyik MáÇa®fŸ
gŸËÆš ghJfh¥ghf it¤âU¡f
nt©L«. ï¥gântLfis ntW v§F«
vL¤J¢bršy¡TlhJ.
· Ô®khd¥gântL(Minute Book)
· t§»¡fz¡F¥ò¤jf«(Pass Book)
· fhnrhiy¥ò¤jf«(Cheque Book)
· buh¡f¥ò¤jf«(Cash Book)
· bghJ¥ngnuL(General Ledger)
· foj¡nfh¥ò(Correspondence File)
· »uhk¡ fšÉ¥ gântL (Village Education
Register)
· M©L¡fz¡Fm¿¡if
· b g ‰ n w h ® M á Ç a ® f H f « _ y «
ÃaÄ¡f¥gLkMáÇa®fŸgântL
· e‹bfhiluÓJ¥ò¤jf«
x. »uhk¡ fšÉ¡ FGÉ‹ ÃâÆid¡
ifahSjš
· »uhk¡ fšÉ¡ FGÉš ïa‰¿a
Ô®khd¤â‹ mo¥gilÆš k£Lnk
Ãâia¥ga‹gL¤Jjšnt©L«.
· » u h k ¡ f š É ¡ F G T £ l ¤ â š
Ô®khd§fŸ ïa‰¿a ãwF thá¡f¥g£L
Ô®khd¥ gânt£oš ïWâ¤ Ô®khd¤â‹
Ñœ mid¤J cW¥ãd®fË‹ x¥òjš
bgWjš.
· x › b t h U T £ l ¤ â Y « f l ª j
T£l¤â‰F¥ ãwF nk‰bfhŸs¥g£l
bryÉd« thá¡f¥g£L FGÉ‹ x¥òjš
bg‰WÔ®khd«ïa‰w¥gLjš.
· F G ¡ T £ l ¤ â š m i d ¤ J ¥
gântLfS« F¿¥ghf buh¡f¥gântL,
t§»¡ fz¡F¥ ò¤jf«, Ô®khd¥
g â n t L M » a i t c W ¥ ã d ® f Ÿ
gh®it¡Fit¡f¥gLjš.
· x›bthU M©L« V¥uš khj« fz¡F¥

cŸsJ. bg‰nwh®fis¥ gŸË¡F tutiH¤J
FHªijÆ‹ ts®¢áÆš mt®fŸ g§ifí«
cz®¤â mt®fË‹ FHªijfË‹ âwid
btË¡bfhzU« tifÆš m›t¥nghJ
ÉHh¡fis el¤â mt‰¿š bg‰nwh®fisí«
g§F bgw¢ brŒayh«, ïjdhš MáÇa®fŸ,
bg‰nwh®fŸ, khzt®fS¡»ilna ešy
ïiz¥igV‰gL¤jïaY«.
c.MáÇa®fŸg§nf‰ò
MáÇa®fŸ, »uhk k¡fŸ, efu k¡fŸ vd¤
jÅ¤jÅahf ïšyhkš xUtUl‹ xUt®
gHF«nghJ khzt®fË‹ nr®¡if¡F
m¥gFâ k¡fË‹ x¤JiH¥ig¥ bgw Koí«.
x › b t h U M á Ç a U « x U g F â i a ¤
j¤bjL¤J, thu« xU Kiw m¥gFâ¡F¢
br‹W, bg‰nwh®fSl‹ bjhl®ò bfh©L,
FHªijfŸ fšÉ Ãiyia¤ bjÇÉ¤J«
ïilÃ‹w FHªijfË‹ bg‰nwh®fis¢
rªâ¤J gŸË¡F¤ âU«g tu¢brŒa, m¥gFâ
k¡fSl‹ beU§»a bjhl®ig V‰gL¤JtJ
mtáa«. ïnjhL nr®ªJ m¥gFâÆš cŸs
ViH k¡fË‹ tWik¡F Ô®îfhd gy
cjÉfŸbrŒayh«.
C.bg‰nwh®MáÇa®fHf«
v‰bfdnt gŸËfËš brašg£L tU«
bg‰nwh® MáÇa® fHf¤ jiyt® k‰W« r§f
cW¥ãd®fŸ »uhk¡ fšÉ¡ FGÉdUl‹
ïizªJ, gŸË K‹nd‰w elto¡iffËš
< L g l n t © L « . M ¡ f ¥ ó ® t k h d
elto¡iffËš bg‰nwh® MáÇa® fHf¤âd®
midtU«<Lglyh«.
C.ïisP®k‹w¤â‹g§nf‰ò
e« eh£oš ïisP®fË‹ ms¥gÇa r¡â
ga‹gL¤j¥glhknyna cŸsJ. ïisP®
k‹w¤âdiu ÉÊ¥òz®î C®ty§fËY«,
F H ª i j f Ÿ f š É g â n t £ o ‰ f h d
fz¡bfL¥ò¥ gÂfËY« <LgL¤jyh«,
nkY« ïilÃ‹w khzt®fis¡ f©L ão¤J
mt®fis Û©L« gŸËÆš nr®¡f ïisP®
k‹w§fis ehlyh«. ïisP®fË‹ r¡âia¥
gŸË nk«gh£o‰fhf¥ ga‹gL¤â¡ bfhŸtJ
áwªjjhF«.
Mjhu«: FHªij¤ bjhÊyhs®
KiwÆid mf‰¿l f©fhÂ¥ò
K i w Æ i d b r a š g L ¤ J j š ,
cz®ñ£lš k‰W« âw‹ nk«ghL
gÆ‰áahs®ifnaL
cz®ªjt®fshf cŸsh£á k‹w§fË‹
ãuâÃâfŸ cŸsd®. gŸË¡F¤ njitahd
f£ol§fŸ, FoÚ®, Ä‹És¡F trâ
M»at‰iw V‰gL¤Jjš, üyf¤â‰F
n j i t a h d ò ¤ j f § f i s m Ë ¤ j š ,
ghuhSk‹w, r£lk‹w cW¥ãd® Ãâia¥
bgWjš, j§fŸ gFâÆš cŸs gŸËÆ‹
nk«gh£L¡F cÇa Ô®khd§fis Ãiwnt‰¿¢
brašgL¤Jjš, muR mYty®fSl‹
bjhl®ãid V‰gL¤â mj‹ _y« muá‹
â£l§fis gŸËÆ‹ ts®¢á¡fhf¥
ga‹gL¤Jjš, Ô®khd« ïa‰¿ mjid
j i y t Ç ‹ _ y « » u h k ¡ f š É ¡
FGÉ‰F¤bjÇÉ¤J, ts®¢áÆid mila
K‰gLjš. mid¤J¥ ghFghLfisí«
xJ¡»É£L j§fŸ gFâÆš cŸs mid¤J
FHªijfis¥ gŸËÆš nr®¥gj‰F cjîjš
ngh‹w gÂfËš cŸsh£á k‹w§fË‹ gÂ
K¡»akhdjhF«.
M.kfË®RacjÉ¡FG¡fË‹g§nf‰ò
xU bg© fšÉ f‰whš m¡FL«gnk
f‰wjhF«. bg©fË‹ fšÉa¿É‹
mtáa¤ij czu¢ brŒJ, ï¤â£l¤âš
g § n f ‰ f ¢ b r Œ a y h « . g o ¡ f h j â ‹
Éisîfisí«, mt‰¿dhš V‰gL«
ï‹dšfisí« k‰w FG cW¥ãd®fSl‹
nr®ªJ Éthâ¡fyh«. #&‹ khj¤âš
m¥gFâÆš cŸs mid¤J FG¡fS«
ï i z ª J C ® t y § f Ÿ , n g u Â f Ÿ ,
ÉÊ¥òz®î Kfh«fŸ ngh‹wt‰¿id el¤â
100 rjåj khzt®fË‹ nr®¡if¡F tÊ
tF¡fyh«. ïilÃ‹w FHªijfis¡
f©l¿ªJ mt®fis Û©L« gŸË¡F tu
V‰ghL brŒayh«. ts®ªj ÃiyÆš cŸs
FG¡fË‹ _y« gŸË¡F¤ njitahd
cjÉfis¥bgwyh«.
ï.òuty®fË‹g§nf‰ò
x›bthU gŸËÆ‹ ts®¢á¡F« Ãâ
K¡»akhdjhF«. òuty®fË‹ _ykhf¡
»il¡F« ÃâÆid¥ bg‰W mjid gŸËÆ‹
t s ® ¢ á ¡ f h f î « , e ‹ w h f ¥ g o ¡ F «
khzt®fis C¡FÉ¡F« tifÆš gÇRfŸ
tH§fî«, Äfî« ViH khzt®fS¡F¤
njitahd fšÉ cgfuz§fis tH§fî«
ga‹gL¤jyh«.
<.bg‰nwh®fË‹g§nf‰ò
» u h k ¥ ò w § f Ë š g Ÿ Ë f Ë ‹ Û J
bg‰nwh®fË‹ m¡fiw Äfî« Fiwthf

ïu©L Ô®îfŸ
F«gnfhz« Ô Ég¤J¡F¥ ãwF«Tl, jÄHf¤âš khefuh£áÆ‹ f£L¥gh£oš cŸs 258
gŸËfËš 151 gŸËfËš Ôaiz¥gh‹ ïšiy v‹W R£o¡fh£oíŸsJ bghJ¡fz¡F¡
jÂ¡if¤Jiw m¿¡if, mJk£Lkšy, khefuh£á¡ f£L¥gh£oš cŸs gŸËfËš bkh¤j«
1001 fÊ¥giwfŸ jh‹ cŸsd, Rfhjhukhd FoÚ® ïšiy v‹W« Tl ïªj m¿¡ifÆš
R£o¡fh£l¥g£LŸsJ. ïJ khefuh£á¥ gŸËfS¡F k£Lnk cÇ¤jhd ãu¢rid mšy, všyh
efuh£á, ng%uh£á gŸËfËY« ïnj Ãiyik jh‹. ïj‰F K¡»akhd fhuz«, cŸsh£á
mik¥òfŸ gŸËfŸ ÛJ M®t« fh£Ltâšiy. m§F gÂah‰W« MáÇa®fS« jÅ¥g£l
m¡fiwvL¤J¡bfh©LbrašgLtâšiy.
jh§fŸ gÂòÇí« gŸË¡F TLjš fÊ¥giw nt©L« mšyJ Ôaiz¥gh‹ nt©L« v‹W
nfhÇ¡if it¤J nghuhoa MáÇa® mik¥òfŸ Äf mÇJ. mt®fsJ nghuh£l§fS«
nfhÇ¡iffS« k¡fS¡F¤ bjÇahjJ mšy. bghW¥òŸs MáÇa®fŸ jiyik t»¡F« áy
gŸËfËš k£Lnk, cŸsh£áÆ‹ jaî¡F fh¤âuhkš, nuh£lÇ, mÇkh ngh‹w mik¥òfŸ
cjÉíl‹mo¥giltrâfŸ»il¡f¥bgW»‹wd.
všyh cŸsh£á mik¥òfS« k¡fŸ gz¤ij¢ bryÉLtj‰bf‹nw 'mÇa' â£l§fis
it¤JŸsd. cjhuzkhf. rhiy nghLjš, tÂf tshf« f£Ljš, òâa gÞÃiya« mik¤jš,
MœJis¡ »zWfŸ ngh‹wit. ïitjh‹ mt®fS¡F¥ 'gaDŸs' gÂfŸ, muR¥ gŸËfË‹
mo¥gil trâfŸ F¿¤J mt®fS¡F m¡fiw »ilahJ. Vbd‹whš, cŸsh£á mik¥òfËš
gjÉ V‰wîl‹, mªjÞJ¡F V‰g j§fŸ FHªijfis jÅah® gŸËfËš nr®¤J ÉL»wh®fŸ,
90 rjÉ»j muR MáÇa®fS« muR CÊa®fS« j§fŸ FHªijfŸ muR¥gŸËÆš nr®¥gnj
ïšiy. Mfnt, j§fŸ FHªijfŸ go¡fhj gŸËfŸ F¿¤J ït®fS¡F mâf M®t«,
m¡fiwïU¡F«vdvâ®gh®¡fKoahJ.
ït®fS¡nf e«ã¡if ïšyhjnghJ, FHªijfS¡F ešy vâ®fhy¤ij mik¤J¤ju ÉU«ò«
rhjhuz ViH k¡fS¡F v‹d e«ã¡if V‰gL«? mt®fshš ntW v‹d brŒa Koí«?
mt®fS« mâf fšÉ¡f£lz« brY¤â, jÅah® gŸËfËš j§fŸ FHªijfis¢
nr®¡»‹wd®. 'khefuh£á¥ gŸËfËš khzt®fŸ v©Â¡if 31 rjåj« åœ¢á
milªJŸsJ' v‹W jÂ¡if¤ Jiw m¿¡if R£o¡fh£L«nghJ V‰gL« ntjid¡fhf, eh«
ahiu¡ Fiw brhštJ? khefuh£á¥ gŸËfS¡nf ïªj Ãiyik v‹whš, Cuf¥gFâfËš
cŸsgŸËfËšÃiyikv‹dthfïU¡F«?
muR¥ gŸËfis cŸsh£á mik¥òfS« k¡fS« MáÇa®fS« muR CÊa®fS«
òw¡fÂ¥gJ bjhlUkhdhš, jÄHf« KGtJ« gy MÆu« nfho %ghŒ kâ¥ãyhd gŸË
cŸf£lik¥òfŸåzh»¥nghF«mgha«cŸsJ.ïJk¡fS¡FkhbgU«ïH¥gšyth?
ïªjnkhrkhdNHiy¤jÉ®¡fïUÔ®îfŸjh‹cŸsd.
ïªj¥ gŸËfË‹ cŸf£lik¥ò trâfŸ åzhfhkš, k¡fS¡F¡ Fiwªj bryÉš fšÉ
tH§f ï¥gŸËfis ïU neu¥gŸËfshf kh‰wyh«. fhiyÆš muR MáÇa®fŸ ghl«
el¤j£L«. ã‰gfÈš ï¥gŸËfis m¥gFâÆš áw¥ghf ïa§F« jÅah® gŸËÆ‹ bghW¥ãš
É£L,munrFiwªjfšÉ¡f£lz¤ijÃ®zÆ¡f£L«.
jÅah® <LgLtj‰F vâ®¥ò ïU¡Fkhdhš, muR CÊa®fS« muR¥ gŸË MáÇa®fS«
j§fŸ FHªijfis muR¥gŸËÆšjh‹ nr®¡f nt©L« v‹gij¡ f£lhakh¡»dhny nghJ«,
mid¤J muR¥ gŸËfS« jhnd jukhdjhf kh¿ÉL«. Vbd‹whš, ÉÉÈa«
brhštij¥nghy,“ vªj¤jªijí«,j‹kf‹m¥g«nf£lhšfšiy¤jUthdh?”.
-âdkÂ, 20.11.2008

FHªijfis áiwÆnyna ts®¡F« Ãiy,
M»at‰nwhL bg© ifâfŸ cŸsd®.
áiwÆš ãwªj FHªijfŸ nkhrkhf
ghâ¡f¥g£L cŸsd®. F‰w¤ij g‰¿a
m¿ahiknahL, jkJ bg‰nwh®fË‹ ght¤ij
R k ª J b f h © L x U J u â U Z l k h d
thœ¡ifia mt®fŸ thœ»‹wd®. mªj
F H ª i j f Ÿ t Y ¡ f £ l h a k h f j d J
m«khÉlÄUªJ ãÇ¡f¥gL»‹wd®. jdJ
m¥ghit xU nghJ« gh®¡f Koahj Ãiy¡F
Msh»‹wd®. rÇahd ftÅ¥ò, go¡f
tÊÆšyhj Ãiyahš, ïªâa muáaš rhrd«
FHªijfS¡fhf tH§F»w mo¥gil
cÇikfŸït®fS¡FkW¡f¥gL»wJ.
ïªâahÉš bg©fŸ ïU¡»w všyh
áiw¢rhiyfËY« mndfkhf¡ FHªijfS«
cŸsd®. muR ÉâKiwfË‹go, ïªj
FHªijfŸ ïu©oÈUªJ MW tUl§fŸ tiu
mt®fsJ bg‰nwh®fËl« ïU¡fyh«. Mdhš
Mjut‰w FHªijfŸ MW taJ¡F ãwF« Tl
áiwÆšïU¡F«Ãiyjh‹bjhl®»wJ.
Ú â k ‹ w § f Ë š m u R f Ÿ r k ® ã ¤ j
Mtz§fË‹go, j‰nghJ 6496 bg©
Érhuiz¡ifâfŸ cŸsd®. ït®fnshL
1 0 5 3 F H ª i j f S « c Ÿ s d ® . 1 8 7 3
j©o¡f¥g£l bg© ifâfnshL 206
FHªijfŸ ehL KGtJ« cŸsd®. jh§fŸ
vªj jtW« brŒahkš, jkJ m«khnthL
ïU¡»w xnu fhuz¤jhš áiwÆš ïU¡f
nt©o ïU¡»w ïªj FHªijfS¡fhf
v›Éj áw¥ò trâfS« áiw ÉâfŸ
F¿¥ng£oš ïšiy v‹gJ mâ®¢áahd
Éra«. F¿¥ghd ÉâKiwfŸ ïšyhj
Ãiyahš, ïªj FHªijfË‹, Mnuh¡»a«,
fšÉ, r¤Jzî cŸË£l mo¥gil njitfŸ,
ït‰iw ifahs âwd‰w áiw mâfhÇfis
rh®ªJcŸsJ.
mid¤JFHªijfS¡F«rk cÇikfŸ:
muáaš rhrd¤â‹ Kj‹ik ftd¥ã‰F
cÇajhf ïU¥gJ jh‹ xU FHªij¡F áwªj
guhkÇ¥ig jU«. muáaš rhrd ãÇî 15 (3)‹ go
FHªijfS¡F«, bg©fS¡F« áw¥ò
ãÇîfisbfh©LŸsJ.
áiwÆš ïU¡F« bg© ifâfS¡F«
mt®fsJ FHªijfS¡Fkhd cÇikfis
ghJfh¥gj‰fhd tÊfh£lšfË‹ bjhF¥ig
c¢r Úâk‹w« xU bghJ ey tH¡if
ÉrhÇ¡F« nghJ, btËÆ£LŸsJ. ït‰iw
r£l¤â‹ gFâahf V‰f nt©L« vd k¤âa,
khÃy muRfisí« c¢r Úâk‹w« nf£L¡
bfh©LŸsJ.
ïªâahÉY« Tl, ïªâa Fok¡fS¡fhd
c Ç i k f s h f , R j ª â u « , r k ¤ J t « ,
kješÈz¡f« M»at‰iw muáaš rhrd«
t Ç i r ¥ g L ¤ â c Ÿ s J . ( ï t ‰ i w
ghJfh¥gj‰fhf) r£l¤ij ghJfh¥gj‰fhf
áiw¢rhiyfŸ K¡»a g§fh‰W»‹wd.
r£lÛwš, F‰w« M»at‰¿‹ ÛJ fLikahf
elto¡if vL¡»w neu¤âš áiw¢rhiy
k W Ó u i k ¥ ò ¡ f h d ò â a t h Œ ¥ i g í «
tH§F»‹wd.
x U F ‰ w t h Ë b g U « g h Y « j d J
NœÃiyfS¡F«, jdJ ãwÉÆš ïUªJ tU«
j‹ik¡F« gÈahdtuhf cŸsh®. xU ÃÄl
gyåd¤jhY«, Mjut‰w ÃiyahY« F‰w«
brŒa nt©oa Ãiy¡F mt® jŸs¥g£L
ïU¡fyh«. mtUila ïªj ÃiyÆ‹
fhuzkhf, xU òâa xU bjhl¡f¤ij
Jt§Ftj‰fhdcÇikF‰wthË¡FcŸsJ.
j©o¡f¥g£lt®fS¡F kWthœî mË¤J
rKjha¤J¡F«, FL«g¤J¡F« cŸns
Û © L « b f h © L t U t J v ‹ g J ,
áiw¢rhiyfS¡F cŸns m¤jifa
rh¤âa¡TWfŸ ïUªjhš, el¡f¡Toanj.
j©o¡f¥g£ltÇ‹ mo¥gil cÇikahd,
f©Âa¤Jl‹ thG« cÇik Ûw¥g£lhš,
nknybrh‹dÉra§fŸeilbgWtJfod«.
áiwtrâfŸ:
bg© ifâfS¡F (mt®fŸ Érhuiz
i f â f n s h , j © l i d i f â f n s h
vJthÆUªjhY«) jÅtifahd trâfŸ
njit¥gL»‹wd. Mdhš mt®fË‹
á i w t h œ î g a § f u k h d j h f c Ÿ s J .
Ô®¥ò¡fhf fh¤J¡bfh©L ïU¡»w NHÈš,
FL«g¤ij É£L ãÇ¤J it¡»w Ãiy,
msî¡F mâfkhd M£fnshL Rfhjhu k‰w
KiwÆš mil¤J it¡f¥g£L ïU¥gJ, jkJ
NœÃiyfS¡F gÈahdt®fŸ
-njghÎ‹ ghd®Í, FHªij cÇikfŸ brašgh£lhs®, bfhšf¤jh

· mt‹ (mšyJ) mtË‹ jhnahL áiwÆš
ï U ¡ » w x U F H ª i j É r h u i z
ifâia¥nghynth, j©lid¡ ifâia
nghynth el¤j¥gl¡TlhJ. mªj
FHªij¡F czî, ïU¥ãl«, kU¤Jt
nrit, cil, fšÉ, bghGJ ngh¡F trâfŸ
»il¥gJ v‹gJ mªj¡ FHªij¡fhd
cÇikahf¡fUj¥glnt©L«.
· xU bg© ifâ áiw¡F tªj m‹nwh, mj‹
ãwnfh f®¥gkh» ïU¥gJ bjÇatªjhš bg©
k U ¤ J t m â f h Ç m j i d á i w ¡
f©fhÂ¥ghsU¡F bjÇÉ¡f nt©L«.
mtiu áiw¡F mD¥òtj‰F K‹ò , áiw
Ã®thf mâfhÇfŸ ãurt¤J¡F K‹D« -
ã‹D«, jhŒ¡F« FHªij¡F« ju nt©oa
F i w ª j g £ r t r â f Ÿ f £ l h a k h f
cWâ¥gL¤jnt©L«.
· kht£l muR kU¤JtkidÆ‹ bg©fŸ
ãÇÉš, bg©ifâÆ‹ Mnuh¡»a Ãiy,
f®¥gfhy«, ãurt« el¡f¡Toa njâ,
cŸË£lit g‰¿ cldoahf gÇnrhâ¤jhf
nt©L«. ït‰iw cWâ¥gL¤âa ãwF xU
m¿¡ifia áiw¤Jiw jiytU¡F mD¥g
nt©L«. mâš, áiwÆš mDkâ¡f¥gl
ehŸ, j©lid¡ fhy«, ÉLjiy ehŸ,
ãurtfhyf£l«M»aitïU¡fnt©L«.
· f®¥gkhf ïU¡F« bg©ifâia rh¤âa«
c Ÿ s n g h J j ‰ f h È f k h f É L j i y
brŒtj‰nfh, mšyJ gnuhÈš ÉLtj‰nfh,
(áWF‰w« mšyJ m¿ahikÆdhš F‰w«
b r Œ j t u h f ï U ª j h š j © l i d i a
j‰fhÈfkhf ÃW¤â it¡fnth) V‰ghLfŸ
brŒJ, áiw¡F btËna bršy mtU¡F
tif brŒant©L«. Äfî« mghafukhd
tH¡FfËš k£Lnk ï¤jifa trâfis
brŒaKoahJvdkW¡fyh«.
· á i w Æ š Ã f G « F H ª i j ¥ ã w ¥ ò f Ÿ
r«kªj¥g£l gFâ FHªij¥ ãw¥ò gâî
mYtyf¤âš gâî brŒa¥glnt©L«.
Mdhš ãw¥ò rh‹¿jÊš áiwÆš ãwªj
Égu« F¿¥ãl¡TlhJ. cŸq® KftÇ
k£Lnk F¿¥ãlnt©L«. NœÃiyfis
bghW¤J, xU FHªij¡F bgaÇL« ÉHhÉ‹
rl§FfisbrŒaî«tÊbrŒant©L«.
· bg© ifâfŸ jkJ FHªijfis MW taJ
tiu j«Kl‹ it¤J¡ bfhŸsyh«. mj‹
ã w F , F ¿ ¥ ã £ l b g © i f â Æ ‹
ÉU¥g¤â‰nf‰w xU kh‰W ïl¤ânyh
MW taâš ïUªJ 14 taJ¡F£g£l mid¤J
FHªijfS¡F« ïytr, f£lha fšÉ
junt©L« vd muáaš r£lãÇî 21Aš cŸs
86tJâU¤j«TW»wJ.
F H ª i j f Ë ‹ t s ® ¢ á i a c W â ¥
gL¤Jtj‰fhf muR gy Éra§fis bfh©L
tªJŸsJ. vªj FHªijí« gánahL,
nehnahL, go¡f Koahj ÃiyÆš ïU¡f
T l h J v ‹ w Ã i y i a f h © g j ‰ f h f
FHªijfS¡fhd rhrd« x‹iw 2003š muR
jahÇ¤JŸsJ. cŸeh£L¢ r£l« k£L« mšy,
1992 or«gÇš elªj Ieh rig el¤âa
FHªijfS¡fhd kheh£oY« ïªâah jdJ
flik cz®it mG¤jkhf T¿íŸsJ.
x›bthU FHªij¡F« Mnuh¡»akhd
NHÈš cÆ®thHî«, ts®¢áailaî« cÇik
cŸsJ. Mdhš áiw¡F cŸns cŸs
F H ª i j f Ë ‹ t h œ Ã i y f Ÿ t U ¤ j «
jUtdthfcŸsd.
c¢rÚâk‹w«EiH»wJ:
taJ tªnjh®¡F Tl áiw¢rhiyfŸ
nkhrkhd ïlnk, FHªijfS¡nfh mit
ga§fukhditahf cŸsd. nkhrkhf
ghâ¡f¥g£LŸs bg© ifâfË‹ FHªijfŸ
eyD¡fhd áw¥ò ÉâfŸ áiw ÉâfŸ
F¿¥ng£oš ïšiy. ïªj FHªijfŸ
ïs§F‰wthËahf ïšiy v‹whY«, áiwÆš
ãwªjjhnyh, jhnahL ïUªjhf nt©oa
taâduhf ïU¥gjhnyh, btËna tá¡f
ïlÄšyhjt®fshfnthcŸsd®.
Érhuiz ifâfis¥g‰¿a xU bghJey
tH¡if ÉrhÇ¡»w nghJ c¢rÚâk‹w« ïªj
FHªijfË‹ Éra¤âš xU KGikahd
t Ê f h £ l š f Ÿ b f h © l b j h F ¥ i g
btËÆ£LŸsJ. M®.o. cgh¤âahŒ
v‹gU¡F« Mªâu khÃy muR¡F« elªj
tH¡»š 2006 V¥uš 13š Ô®¥ò btËahdJ.
ïªâa áiwfËš cŸs FHªijfË‹
Ã i y i a M u h Œ ª j ã w F , á i w ¢ N H š
FHªijfË‹ ts®¢á¡F bghU¤jk‰wJ
v‹WâU«gî«cWâgl¡T¿íŸsJ.
F H ª i j f Ë ‹ e y ‹ g ‰ ¿ a
njáa¡bfhŸiffŸ, r®tnjáa¡bfhŸiffŸ,
ïªâa áiwfËš bg©fŸ, FHªijfŸ Ãiy
M»at‰iwí«, mªj¤ Ô®¥ò fz¡»š
vL¤J¡bfh©LŸsJ. mj‹go, ïªj
FHªijfS¡F cWâ brŒa nt©oa
Fiwªjg£rtrâfŸtUkhW:

bjhl®¢áahf gÇnrhâ¡f¥gl nt©L«.
jL¥ò CáfS« nghl¥gl nt©L«.
x › b t h U F H ª i j ¡ F « j L ¥ ó á f Ÿ
nghl¥g£l Égu§fŸ ml§»a g£oaY«
Mtz§fnshL it¡f¥gl nt©L«. bg©
kU¤Jt mâfhÇÆ‹ ághÇá‹go nkY«
mªjMilfŸ,czîmË¡f¥glnt©L«.
· bg© ifâ clš eyÄšyhkš ïUªjhš
mtuJ FHªijia ftÅ¤J bfhŸtj‰fhd
jÅahd V‰ghLfis áiw mYty®fŸ
brŒant©L«.
· áiwÆš ïU¥nghÇ‹ FHªijfS¡F
cwÉd® tUif v‹gJ cÇikahf ju¥gl
nt©L«. bg©ifâfË‹ MW taJ¡F«
Fiwthd FHªijfË‹ Éra¤âš Úâk‹w
c¤juîfŸ ïšyhkny njitahdt‰iw
brŒa, F¿¥ã£l jÅ¤Jtkhd tH¡FfËš
á i w m â f h Ç f S ¡ F
mâfhukË¡f¥g£LŸsJ.
· ïªj FHªijfS¡F rÇahd fšÉí«
bghGJ ngh¡F trâfS« brŒJju¥gl
nt©L«. bg© ifâfŸ áiwÆš ntiy
brŒJ bfh©L ïU¡F« nghJ, m§nf cŸs
FHªij fh¥gf¤ânyh, e®rÇÆnyh áiw
Mah mšyJ áiw bg© th®l‹ bghW¥ãš
FHªijfŸ it¡f¥gl nt©L«. _‹W
taJ¡F Fiwªj FHªijfŸ fh¥gf¤âY«,
_ ‹ W t a J ¡ F « , M W t a J ¡ F «
c£g£lt®fŸ e®rÇÆY« it¡f¥gl
nt©L«. áiwÆ‹ bg© th®l‹
F H ª i j f S ¡ F « , á i w Æ ‹ b g ©
mYty®fŸ FHªijfS¡F« ïªj trâ
Ú£o¡f¥glyh«. ï¤jifa e®rÇ, fh¥gf«
M»at‰iw áiw tshf¤â‰F btËna
el¤Jgtiu áiw Ã®thf« nj®ªbjL¡f
nt©L«.
· áW FHªijfis it¤J¡bfh©LŸs bg©
ifâfŸ, á‹d FHªijfis it¤âU¡f
trâfŸ ïšyhj »is¢áiwfËš mo¡fo
mil¡f¥gL»‹wd®. clÈaš, csÉaš
k‰W« r_f ßâahd ts®¢áia ju¡Toa
trâfŸ ïšyhj áiwfËš mt®fis
it¡f¡TlhJ.
F‰wthËfS«, F‰w« Rk¤j¥g£lt®fS«
T£lkhf cŸs xU ïl¤âš FHªijfis
t s ® ¥ g J m t ® f Ë ‹ M S i k ¤ â w ‹
ts®¢á¡F ÔikahdJ. lh¡l® A.M.
J t h u f h j h Þ n k h â t h y h m t ® f s h š
jahÇ¡f¥g£L rŠrŒ ghÇ¡ mt®fshš,
mšyJ r_f ey¤Jiwahš ïa¡f¥gL»w
xU Ãiya¤ânyh FHªij x¥gil¡f¥gl
nt©L«. jhŒ¡F«, FHªij¡F« Md
öu¤ij Fiw¡F« Éjkhf, mªj Ãiya«
áiw mik¤JŸs gFâÆnyna ïU¡f
nt©L«. ï¥go¥g£l FHªijfŸ mt®fsJ
m«khÉ‹ ÉLjiy ehŸ tiuÆnyh, mšyJ
m ª j F H ª i j f Ÿ j k ¡ F ¤ j h n k
brhªj¡fhÈš Ã‰F« Ãiy milí«
t i u Æ n y h g h J f h ¥ ò b g h W ¥ ã š
it¡f¥glnt©L«.
· ghJfh¥ò bghW¥ãš muR Ãiya§fËš
it¡f¥g£LŸs FHªijfŸ thu¤âš xU
KiwahtJ jkJ m«khit rªâ¡f
mDkâ¡f¥gl nt©L«. m«khit gh®¡F«
n e h ¡ f ¤ J ¡ f h f , á i w m â f h Ç a h š
Ã ¢ r Æ ¡ f ¥ g £ l e h Ë š F H ª i j f Ÿ
mD¥g¥gLtij r_fey¤Jiw ïa¡Fe®
cWâ¥gL¤jnt©L«.
· FHªijia É£LÉ£L xU bg© ifâ
ïwªJ nghf neÇ£lhš, mjid áiw
mâfhÇ, r«kªj¥g£l khÍÞ£onu£L¡F
bjÇÉ¡f nt©L«. mªj FHªijÆ‹
rÇahd ghJfh¥ò¡F cÇa V‰ghLfisí«
brŒa nt©L«. FHªijÆ‹ cwÉd®fŸ
FHªijia guhkÇ¡f ÉU¥gk‰wtuhf
ïUªjhš, xU muR ÃWtd¤ânyh mšyJ
FHªijfis j¤J vL¤J ts®¡f
ÉU«ònthÇlnkh FHªijia khÍÞ£onu£
nr®¡fnt©L«.
· khÃy munrh, ôÅa‹ ãunjrnkh,
ï¥go¥g£l FHªijfis guhkÇ¥gj‰F
cŸq® njitÆ‹goahd MilfS¡fhd
m s î n f h š f i s n a h , k U ¤ J t
ÉâKiwfS¡F c£g£L mt®fË‹
r ¤ J z î ¡ f h d n j i t f i s n a h ,
tiuaW¡fyh«.
· áiwÆš ïU¡»w FHªijfS¡fhd
r¤Jzî njitfis fz¡»š bfh©l
jÅahd czî mË¥gj‰fhd Ãuªju
V‰ghL mid¤J áiwfËY« njitahf
cŸsJ. R¤jkhd FoÚ® mid¤J
F H ª i j f S ¡ F « j u ¥ g l n t © L « .
F H ª i j ¡ F c z î C £ L t j ‰ f h d
gh¤âu§fŸ x›bthU jhŒ¡F« ju¥gLtJ
mtáa«. jhŒ¡F« FHªij¡Fkhd ö§F«
trâfŸ nghJkhdjhf, R¤jkhdjhf,
Mnuh¡»akhdjhfïU¡fnt©L«.
· bg© kU¤Jt mâfhÇahš FHªijfŸ

rk®ã¡f¥g£l FHªijfŸ, áWt®fS¡fhd
c z î m s î n f h Y « ï ª j Ô ® ¥ ã š
ïiz¡f¥g£LŸsJ. jhŒ¥ghš mšyhj,
FHªijÆ‹ czî¤ njitia¥g‰¿ mâš
ngr¥g£L cŸsJ. jhahš ghÿ£l Koahkš
nghdhš, j©Ù® fy¡fhj òâa ghš
FHªij¡F juyh«. ghÈš j©Ù® nr®¤J
mjid Ú®¤J nghf¢ brŒa TlhJ vd mâš
tÈíW¤j¥g£LŸsJ. ViHfshf cŸs
bg©ifâfË‹ FHªijfŸ V‰fdnt
r ¤ J ¡ F i w t h Œ ï U ¥ g h ® f Ÿ . g h i y
Ú®¤J¥nghf¡ brŒtJ mªj FHªijfis
nkY« r¤J¡Fiwthfî«, nehŒ bjh‰W¡F
Mshf Toat®fshfî« kh‰W«. ts®¢áia
Fiw¡F«. ïªâa jhŒ ruhrÇahf 600 ÄÈ
Kjš 800ÄÈ tiu jhŒ¥ghiy jU»wh®. vdnt
Ú®¤J nghfhj ghš 600 ÄÈ 24 gÂ neu¤â‰F
FHªij¡F jUtJ v‹gJ jhÆl« ghš
ïšyhjnghJnghJkhdjhF«.
iAjuhgh¤âš cŸs r¤Jzî¡fhd njáa
Ã i y a « , k U ¤ J t M Œ î f î ‹ á š
M»at‰whš btËÆl¥g£l ïªâa®fS¡fhd
rÇÉ»j czî¡fhd tÊfh£lšfŸ vD«
ü i y ¥ g ‰ ¿ í « ï ª j m ¿ ¡ i f Æ š
Tw¥g£LŸsJ. MW khj« Kjš 12 khj§fŸ
tiuí«, xU taJ Kjš 3 taJ tiuí«, eh‹F
taJ Kjš MW taJ tiuí« Md czî
msînfhšfŸKiwnatUkhW:
xU gFâ jhÅa¤â‰F gâyhf (50 »uh«)
K£il, ïiw¢á, nfhÊ mšyJ Û‹
m Ë ¡ f y h « . n k n y F ¿ ¥ ã l ¥ g £ l 2
czîtiffŸ, njitahd msîfËš
FHªij¡F »il¡f¢ brŒtJ v‹gJ
mtáakhdJ.
áiw¡F¿¥ngLfËY«, k‰w r£l ÉâfŸ,
tÊfh£lšfËY« _‹W khj fhy¤â‰FŸ
nk‰f©l tÊfh£lšfS¡F bghU¤jkhf
kh‰w§fis brŒant©L« vd c¢r Úâk‹w«
tÊfh£oíŸsJ. áy áiwfËš ešy trâfŸ
brŒJ V‰fdnt ïUªjhš mJ bjhlu£L«.
áiwÆš cŸs bg©fË‹ FHªijfŸ g‰¿a
tH¡Ffis el¤J»w Úâk‹w§fŸ mt‰iw
Éiuthf Ko¡f nt©L« v‹W c¢rÚâk‹w«
c¤juÉ£LŸsJ.
Koîiu:
ïªj Ô®¥ig Ãiwnt‰WtJ v‹gJ jh‹
Äf¥bgÇa rthyhf ïU¡F«. ït‰iw
Ãiwnt‰Wtj‰fhd mik¥òfis ïjdhš
cUth¡f Koí« v‹gJ ïj‹ áw¥ò. ïªj
Ô®¥ã‹ efšfis k¤âa, khÃy, ôÅa‹
ãunjr muR k‰W« ca®Úâk‹w§fS¡F c¢r
Úâk‹w« mD¥ò»wnghnj, ïªj Ô®¥ig
Ã i w n t ‰ W t j ‰ f h f v L ¡ f ¥ g £ l
elto¡iffis g‰¿ eh‹F khj§fS¡FŸ
m¿¡if rk®¥ã¡fî« MizÆ£LŸsJ.
muRfË‹ r£l nrit ika§fŸ F¿¥ã£l
fhy§fËš áiwfis¢ br‹W MŒî
b r Œ í k h W « c ¢ r Ú â k ‹ w « n f £ L
bfh©LŸsJ. ïj‹ _y« ïªj ika§fŸ
ï t ‰ W ¡ F b g h W ¥ g h d i t f s h f
kh¿ÆU¡»‹wd. ïªj Ô®¥ig Ãiwnt‰w
jtW»w Ãfœîfis c¢rÚâk‹w ftd¤J¡F
bfh©LtU»w thryhf ïªj ika§fŸ
kh¿ÆU¡»‹wd.
â£lÄ£l, kÅjhãkhd mQFKiwnahL Äf
Ú©l öu« br‹whšjh‹ F‰w« brŒahkš
moik¥g£LŸs ïªj FHªijfS¡F
e«ã¡if m¿it bfh©L tUtj‰fhd
kh‰w§fisbfh©LtuKoí«.
Mjhu«:
COMBAT LAW
ï ª â a k ¡ f Ÿ b j h i f Æ š b g © f Ÿ
jhÅa«/gU¥òtiffŸ - 60-120k‰W«150-210»uh«
fhŒf¿fŸ - 30-45»uh«
ghš - 500ÄÈ(jhŒghšïšiyba‹whš)
»H§FfŸ - 50k‰W«100»uh«
g¢irïiyfhŒf¿fŸ - 50»uh«
k‰wfhŒf¿fŸ - 50»uh«
gH§fŸ - 100»uh«
r®¡fiu - 25k‰W«30»uh«
bfhG¥ò,v©iz - 20k‰W«25»uh«

27
v©Â¡if bjhl®¢áahf¡ FiwªJ tUtJ
19 M« Eh‰wh©oš ï§»yhªJ murhš
M ¡ » u Ä ¡ f ¥ g £ l ï ª â a ¥ g F â f Ë š
el¤j¥g£l g¤jh©L k¡fŸ bjhif
f z ¡ b f L ¥ ò f Ë n y n a M t z ¥
gL¤j¥g£LŸsJ. M©-bg© É»jh¢rhu«
v‹gJ 1901 š Vw¤jhH 1000 M©fS¡F 972
Mf ïUªjJ. mJnt 2001š 933 Mf
FiwªJÉ£lJ. (ÉrhÇah g-1972; ÉrhÇah, l-
2 0 0 2 ) . k ¡ f Ÿ b j h i f t s ® ¢ á Æ ‹
fhuzkhf,M©-bg© v©Â¡ifÆ‹
É¤âahr« v‹gJ 3.4 ÄšÈaÅš ïUªJ (1901)
3 6 Ä š È a d h f ( 2 0 0 1 ) c a ® ª J Ÿ s J .
M©fS¡F vâuhd bg© É»jh¢rhu« 1.022
v‹gij xU Ãiyahd msînfhyhf
f i l ¥ ã o ¡ f ¥ g L » w e h L f Ë š , ï ª j
msînfhš v‹gJ bg©fS¡F vâuhd
ghFghL filão¡f¥gLtâšiy v‹gj‰fhd
Mjhukhf cŸsJ. Vw¤jhH 2000¤JŸshf
cy»š 100 ÄšÈa‹ bg©fŸ fhzhkš
nghÆU¡»wh®fŸ mâš Vw¤jhH eh‹»š
_ ‹ W n g ® ï ª â a h É š f h z h k š
nghÆU¡»wh®fŸ v‹W mk®âahbr‹
njhuhakhffz¡»L»wh®.
bg©fŸ v©Â¡if bk‹ nkY«
FiwtJ:
ïªâahÉ‹ k¡fŸbjhif k‰W« r_fÉaš
g â î f Ÿ , b g © f Ë ‹ v © Â ¡ i f
FiwªJnghF« Ãfœî mâfÇ¥gj‰fhd
fhuz§fis btË¥gL¤âíŸsd. ïj‰F
cÆ®thœtj‰F FHªij¥gUt« Kjš
f®¥gfhy« tiu bg©fŸ mDgÉ¡F«
ghjfkhd NœÃiyna K¡»a¡ fhuzkhf
ïU¡»wJ. ïªâa khâÇ gâî mik¥ghš gâî
brŒa¥g£l taJ k‰W« ghÈd« rh®ªj
k u z § f Ë ‹ m s î f i s k â ¥ ã £ l h š
flªjfhy« k£L« mšy, ï¥nghJ«Tl xU
taJ Kjš 34-39 taJ tiuÆyhd M©fË‹
ïw¥ò Étu§fis Él bg©fË‹ ïw¥òfŸ
mâfkhd msî ïU¥gJ bjÇatU«.Äf
f o d k h d ã u r t f h y « c Ÿ Ë £ l
c l š e y Ä š y h j f h y § f Ë š T l
bg©fS¡F«, áWÄfS¡F« nghJkhd
kU¤Jt cjÉnah, ftÅ¥ngh »il¡fhkš
ïU¥gJ mšyJ rÇahd neu¤âš »il¡fhkš
ïU¥gJ ngh‹w r_f eilKiwfŸjh‹
ï›tsî mâfkhd bg©fŸ kuz¤J¡F
f h u z k h f m i k » w J . b g © f Ë ‹
v©Â¡if¡ Fiwî mšyJ MWtaJ¡F£
g£l FHªijfË‹ ghÈdÉ»jh¢rhu«
FiwªJ tUjš v‹gJ btË¥gilahd
Mjhukhf rÛg M©LfËš kh¿¥nghdJ.ehL
KGtijí« bkh¤jkhf vL¤J¡bfh©lhš
1981 Kjš 2001¡FŸshf bg© FHªijfË‹
v©Â¡if 4.5rjåj« FiwªJnghdJ
mšyJ 1000 M©fS¡F 971 bg©fŸ Mf
ïUªjJï¥bghGJ937MfFiwªjJ.
ghu«gÇakhfî« tuyh‰Wßâahfî« M©fŸ
m â f k h f ï U ¡ F « A Ç a h d h , g Š r h ¥
khÃy§fŸ k‰W« áy ïl§fŸ jÉu Ïkh¢rš
ãunjZ, F#uh¤ k‰W« uh#°jh‹, kfhuhuhZou
khÃy¤â‹ áy gFâfËš ïs«bg©fŸ
nghJkhd v©Â¡ifÆš ïšiy v‹gj‰F
1981š Mjhu« ïšyhj Ãiy ïUªjJ. Mdhš
2 0 0 1 ¡ F Ÿ b j Ë t h d M j h u « v ‹ g J
m¥g£lkhf btË¥g£lJ. gŠrhãš bg©
FHªijfË‹ v©Â¡if É»j« 13
rjåjkhf FiwªJ, bg©fË‹ v©Â¡if
v‹gJ 1981¡F« 2001¡F« ïilÆš 908 ÈUªJ
793 Mf FiwªjJ. AÇahdhÉš 9 rjåj«
FiwªJ, 902 ÈUªJ(1981š) 820 Mf (2001š)
FiwªjJ. ïªâahÉ‹ tlnk‰F gFâahd
uh#°jh‹, F#uh¤ Tl ïªj nkhrkhd
Fiwgh£il rÛg¤âa g¤jh©LfËš
m D g É ¤ j J . 2 0 0 1 k ¡ f Ÿ b j h i f
fz¡bfL¥ig bghW¤jtiu ehL KGtJ«
cŸs 49 kht£l§fËš MW taJ¡F£g£l
1000 M© FHªijfS¡F 850 bg©
FHªijfŸ ïU¡»‹wd. 1991 ÈUªJ 2001
t i u Æ y h d f h y f £ l ¤ â š ï s «
taJ¡fhu®fË‹ É»jh¢rhu v©Â¡if
ïªj kht£l§fËš 83ÈUªJ 60 Mf
Fiwtij ïªj t£lhu¤âš fhy« fhykhf
ï U ª J t U » w b g © f S ¡ F v â u h d
ghFghLfis¡bfh©LÉs¡»ÉlKoahJ.
Vbd‹whš k¡fŸbjhif fz¡bfL¥ã‹
tuyh‰¿š ï›tsî nkhrkhd KiwÆš
FHªijfË‹ ghÈd É»jh¢rhu¤âš
V‰w¤jhœî ïj‰F K‹ tªjJ ïšiy. flªj
ïUgJ M©Lfshf, ifal¡f nrhdh»uh«
Children’s Voices for Human Rights Number 51, 2008- HRF
FHªij ghÈd É»j¤ij nk«gL¤Jtâš
bfhŸif k‰W« bfhŸif¡fhf thjhLtj‹ gh¤âu«
-äyh ÉrhÇah

28
ngh‹w òâa bjhÊš E£g K‹nd‰w¤jhš
jhÆ‹ tÆ‰W¡FŸ ïU¡F« FHªij Mzh,
bg©zh vd bjÇªJbfh©L bg©iz¤
jÉ®¡fî«, fU¢áijî brŒJ bfhŸsî«
bg‰nwh®fshšbrŒaKo»wJ.
Mzh, bg©zh v‹gij bjÇªJ bfhŸS«
eåd bjhÊš E£g¤ij ga‹gL¤JtJ v‹gJ
m n d f g F â f Ë Y « , m i d ¤ J
r_f¥ãÇîfËY« ntfkhf guî»wJ. mâY«
AÇahdh, gŠrh¥, F#uh¤, Ïkh¢rš ãunjZ
khÃy§fËš el¤j¥g£l E£gkhd MŒîfËš
ï u © l h t J , _ ‹ w h t J F H ª i j a h f
bg©FHªij ïšyhkš ïU¥gJ v‹gJ Mu«g
fšÉia jh©o go¤j, vªj bghUshjhu
e l t o ¡ i f Æ Y « < L g l h j , M â ¡ f
ca®rhâfis rh®ªj, Ãy« cŸs FL«g§fis
rh®ªj, fU¢nrhjid brŒaî«, njitahdhš
fU¢áijî brŒaî« gz« brY¤j¡Toa
FL«g§fis¢ rh®ªj bg©fŸ k¤âÆš jh‹
Äf mâfkhf ïU¡»wJ v‹W bjÇa tU»wJ.
( É r h Ç a h - 2 0 0 4 : n g h ° k ‰ W « á t h -
2003,Phd¤âuh-2001) mnjneu¤âš go¡fhj,
ã‰gL¤j¥g£l r_f¥ãÇîfËš cŸst®fS«
Tl ïªj eåd bjhÊšE£g¤ij ehL»wh®fŸ
v‹gj‰fhd tYthd Mjhu« ïU¥gJ v‹gJ
eh£o‹ všyh r_f¥ãÇîfËY« ïªj
eilKiw ntfkhf guî»wJ v‹gij
fh£L»wJ.ghÈd É»j« v‹gJ cÆÇaš,
r_fÉaš, g©gh£L gFâfËilna el¡F«
c Ÿ b r a š g h n l v ‹ g i j n k ‰ f © l
f©Lão¥òfŸfh£L»‹wd.
r£ltiuaiwfŸ:
Mzh, bg©zh vd bjÇªJ bfhŸS«
bjhÊšE£g¤ij ga‹gL¤J« ngh¡F
kfhuhZ£ou¤âš 1980fËš ntfkhf¥
guÉajhš kÅj cÇik brašgh£lhs®fŸ
ãurtfhy¤J¡F Kªija gÇnrhjid
bjhÊšE£g§fis jtwhf ga‹gL¤Jtj‰F
vâuhd khbgU« ïa¡f¤ij el¤âd®. ïj‹
Éisthf, m¤jifa gÇnrhjidfS¡F
1986škfhuhZ£uhmuRjilÉâ¤jJ.
ïs«taJ¡fhu®fË‹ É»jh¢rhu¤ij¡
f z ¡ » š b f h © L « , m š £ u h r î © £
f U É f i s b f h © L g h È d ¤ i j
f©Lão¥gjhf És«gu¥gL¤â¡ bfh©L
jÅah® »ËÅ¡FfŸ F¿¥ghf tl ïªâahÉš
fhsh‹fis¥ nghy bgU»ajhš ãurt
f h y ¤ J ¡ F K ª â a g Ç n r h j i d
bjhÊšE£g§fis jtwhf ga‹gL¤Jtij
jL¤jš k‰W« Kiw¥gL¤jš g‰¿a r£l¤ij
ïªâa muR 1994š bfh©L tªjJ. 1996š ïJ
brašgh£L¡F tªjJ. nrhdh¡»uh«
g a ‹ g L ¤ â f U É ‹ g h È d ¤ i j ¤
Ô ® k h Å ¥ g n j h m j i d f ® ¥ ã Â ¡ F
bjÇÉ¥gnjh jil brŒa¥g£lJ. xU
bjhl®¢áahd ãu¢rhu¤ij cUth¡»
g¤âÇ¡if JiwÆš xU bghJÉthj¤ij
el¤jnt©o cŸs fhuz¤jhš ïjid
mkyh¡FtJ v‹gJ Äf fod« v‹gJ
Ã%gz«M»íŸsJ.
r£l¤ij ÛWgt®fS¡F áiw¤j©lidí«
mguhjK« c©L vD« ãÇî ïUªJ« Tl ,gy
khÃy§fËš r£lÛwš bjhl®»wJ. .ahU«
j©o¡f¥glÉšiy. ÛWgt®fis j©o¡f
k¤âa,khÃy muRfŸ k£l¤âš f©fhÂ¥ò
Kiwfis mik¥gj‰fhf 2001 k¡fŸbjhif
fz¡bfL¥ò Étu§fŸ ïªj r£l« Äf
n f L b f £ l K i w Æ š g y ï l § f Ë š
Ûw¥g£oU¥gij vL¤J¡fh£L»‹wd.
m š £ u h r î © £ f U É f i s i t ¤ J Ÿ s
» Ë Å ¡ F f S ¡ F r £ l ¤ i j Û W t J
rh¤âakh»wJ.
ïªj¢ r£l¤ij eilKiw¥gL¤JtJ v‹gJ
Äf gyådkhf ïU¡»wJ v‹W clšey«
g‰¿a áy brašgh£lhs®fŸ bghJey kD
x ‹ i w c ¢ r Ú â k ‹ w ¤ â š j h ¡ f š
brŒjd®.mj‹ãfU¤jÇ¥ò¡F K‰g£l
bjhÊE£g§fis ga‹gL¤Jtij jL¥gj‹
_y«wF 2003š r£l« âU¤j¥g£lJ.
fU¤jÇ¥ò¡F Kªâa,ãurtfhy¤J¡F Kªâa
gÇnrhjid bjhÊšE£g§fŸ (ghÈd nj®î
j L ¥ ò ) r £ l « v d ï ª j r £ l «
m¿a¥gL»wJ.mš£uhrî©£ ÄÎ‹fis
É ‰ g i j í « , g a ‹ g L ¤ J t i j í «
f©fhÂ¤jš,tiuKiw¥gL¤jš _y«
r£l¤ij mkyh¡FtJ r£l¤âU¤j¤J¡F
ãwFnkY«fLikah¡f¥g£LŸsJ.
k ¤ â a M n u h ¡ » a « k ‰ W « F L « g e y
mik¢rf¤J¡F ïªj r£l¤ij Ãiwnt‰W«
bghW¥ò cŸsJ.r£l¤â‹ Ãiwnt‰w¤ij
mid¤Jk£l§fËY« f©fhÂ¥gj‰fhf
k¤âa¡ f©fhÂ¥ò¡FG k‰W« bghU¤jkhd
mâfhÇfŸ, khÃy, kht£l msÉyhd
Mnyhrid¡FG¡fŸ M»at‰iw mJ
m i k ¤ J Ÿ s J . r ® t n j r e ‹ b f h i l
Vb#‹áfshd I¡»a eh£L k¡fŸbjhif
Ãâa«,I¡»aeh£L FHªijfŸ Ãâa«,k‰W«
ï ª â a k ¡ f Ÿ b j h i f m i k ¥ ò M » a

29
mik¥òfŸ ïj‰F MjutË¤jd.njáa
msÉyhd Mjuî bfhŸifiaí«,jftš
bjhl®ò brašâ£l¤ijí« cUth¡Ftâš
I.eh.k¡fŸbjhif Ãâa« cjÉíŸsJ.
k‰wt®fisí« ïiz¤J¡bfh©L kU¤Jt
ÃWtd§fŸ, clš ey tšYd®fŸ, fhtš
JiwÆd® g§nf‰F« MŒtu§f§fis
el¤J»wJ.
ÉÊ¥òz®îbrašghLfŸ
m¢R k‰W« xËgu¥ò¤Jiw Clf§fË‹
_ykhf ïªj r£l¤ij¥g‰¿a ÉÊ¥òz®it
V ‰ g L ¤ J t j ‰ f h d K a ‰ á f Ÿ
vL¡f¥g£LŸsd.cjhuzkhf, 'fU Mzh,
bg©zh vd bjÇªJ bfhŸtJ v‹gJ ï§nf
m D k â ¡ f ¥ g L t â š i y m š y J
brŒa¥gLtâšiy v‹W Äf bjËthf
b j Ç í « g o a h f » Ë Å ¡ F f Ë š
v G j ¥ g l n t © L « v ‹ W b t F k ¡ f Ÿ
C l f ¤ â š x U É s « g u «
tÊfh£L»wJ.kht£l,jhYfh msÉš Rt®
vG¤J¡fŸ, ngd®fŸ _y« ïªj¢ r£l¤J¡F
ÉÇthd És«gu« ju¥g£LŸsJ. ghÈd¤
nj®î fU¢áijîfS¡F cjîtJ, gÆ‰á
vL¥gJ, ngh‹wt‰iw brŒjhš tU«
ã‹Éisîfis¥ g‰¿a Rtbuh£ofŸ ehL
KGtJ« gh®it¡F it¡f¥g£LŸsd. ïªj
Éõa« g‰¿ vGj¥g£l f£LiufŸ Ehšfshf
b j h F ¡ f ¥ g £ o U ¡ » ‹ w d . k ¡ f Ë ‹
ÉÊ¥òz®î¡F« Éthj¤J¡F« V‰wtifÆš
“mlkhõh”, “flîË‹ ïlJ if” vD«
âiu¥gl§fŸvL¡f¥g£LŸsd.
bg©FHªij¡ fU¡fis fU¢áijî brŒí«
b r a Y ¡ F c l ‹ g l k h £ n l h « v D «
c W â b k h Ê i a g Ÿ Ë ¡ F H ª i j f i s
vL¡f¢brŒant©L«. bg© FHªijfŸ
v©Â¡if msî Äf Fiwthf ïU¡»w xU
Ãy¥ãuò¡fŸ ïd¤ij rhªjt®fis
F#uh¤âš 2006š y£r« k¡fŸ K‹nd
cWâbkhÊvL¡fit¤jÃfœ¢áí«elªjJ.
rthšfŸ
m i d ¤ J ¥ ã w ¥ ò f S « g â î
brŒa¥glhÉ£lhš bg©FHªijfS¡F
M j u t h f t h j h L t J « , f L i k a h f
bfhŸifia mkyh¡FtJ«, V‰gL«
Éisîfis msÉLtJ v‹gJ« fodkhf
ïU¡F«.
ah® ït‰iw brŒth®?
r£lßâahf ït‰iw¢ brŒtj‹ všiyiaí«,
ït‰W¡F Mjuthf brašgLnthÇ‹
všiyiaí«, e«K‹ cŸs rthšfisí« eh«
beU¡fkhf gÇÓÈ¡fnt©L«.ghÈd É»j«
bg©fS¡F vâuhf cŸs gFâfËš
el¤j¥g£l áy jukhd MŒîfË‹go, muR
kU¤JtkidfËš bg©fUit nrhâ¤J
m¿í« nrhjid ïU¡fhJ v‹W« mj‰fhf
j Å a h ® k U ¤ J t k i d ¡ F
nghfnt©oÆU¡F« vd m§nf cŸs
bg©fS¡F e‹whf¤ bjÇ»wJ. mJ
v¥go¥g£l gÇnrhjid v‹gJ« mj‰F
v›tsî brythF« v‹gJ« mt®fS¡F¤
bjÇ»wJ. jÅah® kU¤JtkidfËš
fU¢áijî¡fhd trâfŸ ïUªjhY«,ïytr
fU¢áijî brŒJbfhŸtj‰fhf muR
kU¤JtkidfS¡F¥ bg©fŸ brš»‹wd®.
fU gÇnrhjidia jÅah® kU¤JtkidÆš
b r Œ J b f h © l É g u ¤ i j m t ® f Ÿ
btËÆLtâšiy.(ÉrhÇah-2004:g%ah-
2004)
És¡f¤âš FH¥g«
bg©fS¡F ghjfkhd KiwÆš cŸs M©-
bg© É»jh¢rhu¤ij g‰¿a (PNDT)
r£l¤ij¥g‰¿ brŒa¥g£LŸs ãu¢rhu«
k ¡ f Ë i l n a e š y É Ê ¥ ò z ® ¢ á i a
V‰gL¤âÆUªjhY«áyFH¥gK«cŸsJ.
áy ÃWtd§fS« tho¡ifahs®fS« ïªj¢
r£l¥go mid¤J fU¢áijîfS« (ghÈd
n j ® î ï U ª j h Y « , ï š y h É £ l Y « )
r£lÉnuhjkhdit vd És¡fkË¡f¤
bjhl§»íŸsd®. f®¥g¤ij¡ fiy¥gj‰fhd
nritfË‹ r£l¤j‹ik k‰W« mªj¢
nritfŸ »il¥gj‰fhd NHšfŸ mšyJ
f®¥g¤ij kU¤Jtßâahf fiy¥gij¥g‰¿a
r£l¤ij (v«oã r£l«) g‰¿a m¿î
k¡fËilna Äfî« Fiwthf ïU¥gij áy
E£gkhd MŒîfŸ fh£L»‹wd (bAš¤ th£¢
2004). fUit¡ fiy¥gJ v‹gJ bg©fË‹
cÇik v‹gj‰F«, Mzh. bg©zh vd
m ¿ í « n r h j i d í « , m j i d i t ¤ J
bg©fUit fiy¥gJ xU bg©FHªijÆ‹
ã w ¡ F « c Ç i k i a Û W t J v ‹ g J «
,bg©fS¡F mâfhu« mË¡F« r£l§fS¡F
vâuhdJ v‹W« bg©fŸ gh®¡f ïayhkš
cŸsd®.
É Ç t h d M t z § f i s i t ¤ â U ¡ f
nt©oÆU¥gJ,F‰w« Rk¤j¥g£L ÉLnthnkh
v‹w m¢r«,ÉÇthd f©fhÂ¥ò eilKiw

30
M»at‰whš áy »ËÅ¡FfŸ fU¢áijit
b r Œ t i j n a x £ L b k h ¤ j k h f
ÃW¤âÉ£ld.gÇnrhjidia Mjhukhf¡
bfh©L fUÉ‹ ghÈd« g‰¿ »ËÅ¡FfŸ
jU»w jftš c¤juthj« ïšyhjjhf
ïU¡»wJv‹W«F‰w«Rk¤j¥g£lJ.
r£lßâahd f£L¥ghLfŸ;
_‹whtjhf,r£lßâahd f£L¥ghLfË‹
ã‹dÂÆš,bfhŠr« ja¡fkhd xU Éõa«
m›t¥nghJ btËah»wJ. bg©fnshL«,
mt®fnshL bjhl®òila FL«g§fnshL«,
fU¢áijî k‰W« ãw nritfis jU»w
Ã W t d § f n s h L « , É t h â ¡ F « n g h J
v ¢ r Ç ¡ i f a h d K i w Æ š m j i d ¤
Ô®khÅ¡fnt©L«. bg©fU¡fis
fiy¥gij áy® kU¤Jt¡ FiwghLfSl‹
Toa fU¡fis fiy¥gjDl‹ rkkhf òÇªJ
bfhŸ»wh®fŸ. r£lßâahf brŒa¡Toa,
c l š ß â a h f F i w g h L Ÿ s f U ¡ f i s
fiy¥gJ«, r_fßâahf btW¡f¥gL»w
bg©fU¡fis fiy¥gJ« fU¤Jßâahf
b j Ë t h f ï U ¡ » w J . M d h š ò Ç ª J
ã‹g‰WtJ v‹gJ áukkhdJ. kU¤Jtßâahf
FiwghLfŸ cŸs fUî«, bg©fUî« ãw¡f
mDkâ¡f¥g£L É£lhš guhkÇ¥ò bryî
it¡f¡Toait.rhjhuzkhdt®fis Él
bg©fŸ å£L¡F tUkhd« cUth¡Fgt®fŸ
mšy. bg‰nwh®fË‹ cz®îó®tkhd,
gzßâahd ešthœî¡F ït®fŸ Ô§F
V‰gL¤Jgt®fsh» Élyh«. m¥go¥g£l
Ã i y ¡ F g â š m t ® f Ÿ ã w ¡ f h k n y
nghŒÉlyh«.ï¤jifa j‹ikbfh©l gy
Éthj§fŸK‹it¡f¥gL»‹wd.
òJ bjhÊšE£g§fŸ
eh‹fhtjhf,kU¤Jt bjhÊšE£g¤âš
V‰g£LtU« ntfkhd kh‰w§fŸ mt‰iw
f £ L ¥ g L ¤ J t â š r £ l ß â a h d
b r a š g h L f S ¡ F n k Y « á u k ¤ i j
V‰gL¤âíŸsd. nkY« nkY« òâajhfî«,
v Ë j h d j h f î « M f b j h l ® ª J
nk«gL¤j¥g£L tU« gÇnrhjidfŸ
b g © f S ¡ F ¡ » i l ¡ F k h W
b r Œ a ¥ g £ L Ÿ s d . c j h u z k h f
,ãurtfhy¤âš brŒa¥gL« rhjhuz
u ¤ j ¥ g Ç n r h j i d _ y « F H ª i j
Mzh,bg©zh vd m¿ªJ bfhŸs¡Toa
òâa u¤j¥gÇnrhjid bjhÊšE£g«
f©Lão¡f¥g£LŸsJ. tÆ‰W¡FŸ ïU¡F«
f U M z h , b g © z h v ‹ W m ¿ í «
nrhjidia å£onyna Tl brŒa¡Toa
m s î ¡ F k U ¤ J t b j h Ê š E £ g § f Ÿ
ÉÇtilªJ bfh©L nghtJ v‹gJ M©-
bg© rk¤Jt¤J¡F«, kfid ÉU«ò»w,
b g © i z ò w ¡ f Â ¡ » w r _ f
m i k ¥ ò f S ¡ F « É â f S ¡ F « M d
ãu¢ridÆš v›thW òâa mQFKiwfis
bfh©Ltuyh«vdáªâ¡fit¤JŸsJ.
vâ®¥ò
Iªjhtjhf, áy muRrhuh bjh©L
ÃWtd§fshš vL¤J¢brŒa¥g£l mndf
vâ®¥ò ïa¡f§fS«.Mjuî brašghLfS«
ghÈd¤ nj®î v‹gJ r£lÉnuhj«, ghF
ghlhdJ, k‰W« bg©FHªijÆ‹ mo¥gil
cÇikfis ÛW»wJ v‹W vâ®¡F« nghnj,
ghÈd¤ nj®É‹ Ûjhd jiliaí«,ghÈd
nj®î¡F ï£L¢ bršy¡Toa fU¢áijit
K i w ¥ g L ¤ j n t © o a n j i t i a í «
x‹nwhblh‹W ïiz¡f Ka‹WŸsd,
ghÈd¤ nj®î fU¢áijit jL¥gj‰fhf
,všyh fU¢áijîfS« Kiw¥gL¤j¥
gLkhdhš, v«.o.ã, r£l¤â‹ Ñœ brŒa¥gL«
rhjhuz fU¢áijî¡F nghdhš Tl bg©fŸ
fZl¥gL«ÃiytU«.
rÇahd gÇzhk ts®¢áÆ‹ FiwghL.
Mwhtjhf, bg© fU¡bfhiy¡F vâuhf
thjhLtj‰fhf, m¢R Clf«, nf£f¡
Toait gh®¡f¡Toait k‰W« ïiza
js§fŸ vd Vuhskhd ãu¢rhu Éõa§fŸ
ïUªjhY«, mit vijahtJ rhâ¤JŸsdth
cjhuzkhf elto¡iffËš kh‰w« v‹w
tifÆš mit vij rhâ¡f ÉU«ò»‹wd
v‹gJ g‰¿ Äf rÛg fhy« tiu v›Éj MŒî«
brŒa¥ glÉšiy. mªj¥ ãu¢rhu Éõa§fË‹
cŸsl¡fK« bg© cÇik rh®ªj bjhiy
neh¡F¥gh®itnahnlh mšyJ ghÈd¥
gh®itnahnlh cUth¡f¥g£ljhf ïšiy.
cjhuzkhf, ah® vâÇ? khÄahuh? mtÇl«
c Ÿ s M z h â ¡ f ¤ j ‹ i k í Ÿ s
brašghLfsh? bg© áR¡bfhiyia
vâ®¥gj‰F Mjuthd Vuhskhd Éõa§fŸ
m ¿ î ó ® t k h d É õ a § f i s É l
cz®¢áó®tkhd Éõa§fS¡F¤jh‹
mâfkhfnt©LnfhŸÉL¡»‹wd.
jftš bjhl®ò¥ ãu¢rhu c¤âfŸ VjhtJ
f©Q¡F bjÇa¡Toa Éisit V‰gL¤â
ïU¡»‹wdth vd kâ¥ãLtj‰fhf Äf
rÛg¤âš ív‹v¥ãv (UNFBA) mik¥ò xU
MŒit el¤âaJ. vªj¥ ghÈd nj®î _y«

Children’s Voices for Human Rights Newsletter – Issue no.51

Children’s Voices for Human Rights Newsletter – Issue no.51

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (10)

Children’s Voices for Human Rights Newsletter – Issue no.51