Children’s Voices for Human Rights Newsletter – Issue no.66

kÅj cÇikfS¡fhd FHªijfË‹ Fuš - 66 - 2013
FHªij cÇikfŸ
www.unicef.org

njáa FHªij cÇikfŸ ghJfh¥ò Miza« (NCPCR)
gFâ 4 fšÉ cÇik¢ r£l¥ ãÇî
gŸËÆš FHªijfS¡fhd cÇikfŸ
ïytr, f£lha¡ fšÉ¡fhd FHªijfË‹ cÇik¢ r£l« 2009
1. vªj xU Mtz« / Mtz§fŸ ju KoaÉšiy v‹gj‰fhf vªj¡ FHªij¡F« gŸË¢
nr®¡if¡fhdmDkâkW¡f¥gl¡TlhJ
2. vªj¡ fhuz¤â‰fhfî« vªj neu¤âY« FHªij / bg‰nwh® vªj¡ f£lzK« (gz« /
bghUŸ)f£l¤njitÆšiy;vªjMtzK«mË¡f¤njitÆšiy
3. vªj¡ FHªijí« vªj tifahd clšßâahd / kdßâahd j©lid mšyJ ghFgh£o‰F«
Msh¡f¥gl¡TlhJ
4. vªj xU FHªijí« 8 tUl§fŸ fšÉia Ko¡fhkš (1 Kjš 8tJ tiu) gŸËia É£L
mD¥g¥glnth,njhšÉv‹wbgaÇštF¥ãšbjhl®ªJïU¡fit¡f¥glnthTlhJ
5. taJ¡F V‰w tF¥ãš FHªijfS¡F mDkâ mË¡f¥gl nt©L«; cÇa taâ‰F
mâfkhd taJila gŸË nruhj FHªijfS¡F cÇa tF¥ãš gÆY« tifÆš áw¥ò
gÆ‰áfŸmË¡f¥glnt©L«
6. x›bthUehS«MáÇa®fŸ,tF¥ãš,FiwªjJ4kÂneukhtJghl«el¤jnt©L«
7. xUtUl¤âš220eh£fŸgŸËâwªJit¡f¥g£oU¡fnt©L«
8. bjhl¡f¥ gŸË¡F nk‰g£l gŸËahf ïUªjhš x›bthU ghl¤â‰F« (m¿Éaš, fÂj«,
r_f m¿Éaš, bkhÊ) MáÇa®fŸ ïU¡f nt©L«. KG neu jiyik MáÇaU«, fiy,
Rfhjhu«,Éisah£o‰fhdgFâneuMáÇaU«ïU¡fnt©L«
9. x›bthUgŸËÆY«Ñœf©litf©o¥ghfïU¡fnt©L«
m) x›bthUMáÇaU¡F«xUtF¥ò«jiyikMáÇaU¡FjÅmiw,
M) khztkhzÉaU¡FnghJkhdmsÉšjÅ¡fÊ¥giwfŸ,
ï) Foj©Ù®trâ,
<) ga‹gL¤J«tifÆšcŸsÉisah£LikjhdK«,Éisah£Lcgfuz§fS«,
c) üyf¤âšò¤jf§fS«thu,khjïjœfS«,
C)kâaczîjahÇ¡frikayiw,
v) jilÆšyhkšRygkhfmQf¡Toaghij,
V) mid¤J gUt fhy§fËY« jh¡F¥ão¡F« f£ol§fS«, ntÈÆ£l / ïU«ò¡ fjî
bfh©lbtË¢Rt®
10. x›bthU gŸËÆY«, gŸË nkyh©ik FG x‹W f©o¥ghf ïU¡f nt©L«, mj‹
cW¥ãd® eh‹»š _‹W ng® (3/4) bghJthf nj®ªbjL¡f¥g£l bg‰nwh®fshf ïU¡f
nt©L«; gŸË nkyh©ik FG cW¥ãd®fË‹ g£oaš btË¥gilahf it¡f¥g£oU¡f
nt©L«.
11. gŸËnkyh©ikFGcW¥ãd®fŸ
1. gŸËÆ‹brašgh£il¡f©fhÂ¡fnt©L«
2. gŸËts®¢áâ£l¤ijjahÇ¡fnt©L«
3. MáÇa®fË‹bghW¥ò¤j‹ikiacWâ¥gL¤jnt©L«
12. ï ª j ¥ g Ÿ Ë Æ ‹ g Ÿ Ë n k y h © i k F G c W ¥ ã d ® f Ë ‹ b g a ® f Ÿ Ñ n H
bfhL¡f¥g£oU¡»wJ (vªj xU cjÉ mšyJ Mnyhrid¡fhf Ú§fŸ mt®fis¤ bjhl®ò
bfhŸsyh«
m) (cW¥ãd®fË‹bga®)
M)(cW¥ãd®fË‹bga®)-v‹wjftšit¡f¥g£oU¡fnt©L«
13. FiwÔ®¥ò¡fhdcÇik
14. jÅah®gŸËfËšeÈªjk‰W«thŒ¥òkW¡f¥g£lãÇîFHªijfS¡F25% xJ¡ÑL

åd kU¤Jt nrhjid Kiwfis¥
ga‹gL¤â tÆ‰¿š cŸs áRÉ‹eghÈd¤ij bg‰nwh® bjÇªJbfh©l ãwF,
bg© áR¡fis fU¡fiy¥ò brŒtJ v‹gJ
gšntW khÃy§fËš M© FHªijfisÉl bg©
F H ª i j f Ë ‹ v © Â ¡ i f r Ç t i l ª J
tUtj‰fhdxUK¡»afhuzkhF«.
‘ghÈd ãw¥ò É»j«' mšyJ ãw¡»w 1,000 M©
FHªijfS¡F v¤jid bg© FHªijfŸ v‹w
É»j« FiwªJ tUtJ, FHªijfË‹ ghÈd¤ij
f©l¿ªJ fU¡fiy¥ò brŒtJ mâfÇ¤J
tUtj‹ xU m¿F¿ahF«. m¤Jl‹ ntW gy
fhuz§fS« ïU¡f¡ TL« v‹w nghâY«,
å£oš kfŸfŸ ïU¥gij rKjha« ÉU«gÉšiy
v‹gj‹ m¿F¿íkhF«. ïªj¥ ghÈd ghFgh£o‹
k‰bwhU ftiy¡FÇa m«r« v‹dbtÅš,
F L « g « r h ® ª j M j h u § f Ë š b g ©
FHªijfS¡F rkkhd g§ÑLfŸ »il¥gâšiy
v‹gJ. mijnghš kU¤Jt ftÅ¥ò, C£l¢r¤J
ngh‹wt‰¿Y« bg© FHªijfS¡F ghFghL
fh£l¥gL»wJ. ïªâahÉ‹ gy gFâfËY« ïªj¥
ghFghL ÔÉukhf¤ bjhl®»wJ. mJ bg©
FHªijfŸ cÆ® thœtijna fLikahf
ghâ¡»wJ. Mf, ãw¡F«nghJ«, FHªij¥
gUt¤âY« bg© FHªijfŸ thŒ¥òfŸ
kW¡f¥g£l ÃiyÆnyna ïU¡»wh®fŸ.
'FHªijfŸ ghÈd É»j«' mo¥gilÆš ïªj¥
ghFgh£o‹ ÔÉu¤ j‹ikia r_f ÉŠPhÅfŸ
kâ¥ãL»wh®fŸ. 0-6 taJ¥ ãÇÉdÇš 1,000 M©
FHªijfS¡F v¤jid bg© FHªijfŸ
v‹gnj FHªij¥ ghÈd É»j« v‹gjhF«. xU
F ¿ ¥ ã £ l t £ l h u ¤ â š , g š n t W
ÃfœîfS¡»ilna, 0-6 taJ¥ ãÇÉdÇilna
3kÅj cÇikfS¡fhd FHªijfË‹ Fuš - 66
kfŸ
g‰wh¡Fiw?
bg© FHªijfis kâ¥ãLtâš nfus rKjha¤â‹ mQFKiw kh¿tU»wjh?
ÄjÄŠáa ghÈd¥ ghFghLfS¡F m¥gh‰¥g£ljhf ïUªj khÃy¤âš ï‹iw¡F
M© FHªijfS¡F K‹DÇik bfhL¥gJ guÉ tU»wjh? khÃy¤â‹ FHªijfŸ
ghÈd É»j« F¿¤J m©ikÆš nk‰bfhŸs¥g£l xU MŒî ï¡nfŸÉfS¡F¤ jU»w
gâšfisÉl vG¥ò»w nfŸÉfŸjh‹ mâf«.
- M®. »UZzFkh®, âUtdªjòu«
gl¡F¿¥ò:
âU¢N® kht£l«
tH¢rš td
k©ly¤â‰F
mU»š cŸs
bghÇ§fŸF¤J
fhl® FoÆU¥ãš
xU gH§Fo
r_f¢ áWÄ

bg© FHªijfË‹ kuz É»j¤ijí«, ghÈd¤
nj®î mo¥gilÆš bg© áR¡fŸ fU¡fiy¥ò
brŒa¥gL»w É»j¤ijí« ïªj 'FHªijfŸ
ghÈd É»j«' ãuâgÈ¡»wJ. FhªijfË‹
ghÈd É»j¤âš rÇî V‰gL« nghbjšyh«, bg©
FHªijfË‹ v©Â¡if åœ¢á miltj‰F
K¡»akhd fhuz« v‹d v‹w nfŸÉ vG»wJ.
(m) bg© FHªijfisÉl M© FHªijfns
njit v‹W bg‰nwh®fŸ ÉU«òtjhyh? mJjh‹
ghÈd nj®î mo¥gilÆyhd fU¡fiy¥òfS¡F
ï£L¢ brš»wjh; (M) C£l¢r¤J, Rfhjhu
ftÅ¥ò ngh‹w Éõa§fËš, ãw¥ò¡F¥ ãwF
bg© FHªijfŸ ghFgL¤j¥gL»wh®fŸ
v‹gJjh‹ fhuzkh? mJjh‹ 6 taâ‰F£g£l
bg© FHªijfËš mrhjhuzkhd kuz« v‹w
nkhrkhdngh¡»‰Fï£L¢brš»wjh?
kh¿ tU« fh£á:
bg©fËilna Äf mâf msÉ‰F vG¤j¿î
guÉíŸs, bg© fšÉÆš xU Ú©l ghu«gÇa«
cŸs, rKjha¤âš xU Rjªâukhd Ãiyia
bg©fŸ bg‰WŸs, áy r_f¥ ãÇîfËš
bg©fS¡F ghu«gÇakhd brh¤JÇik cŸs,
btË cyf¤Jl‹ bg©fŸ ÉiuÉnyna
bjhl®òbfhŸS« thŒ¥òŸs, xU rkkhd muáaš
g©ghL cŸs khÃykhf nfus« âfœªJ tªjJ.
b g © F H ª i j f S ¡ F v â u h d n j á a
Ãytu¤âÈUªJ khWg£l xU khÃykhfî«
nfus«ïUªJtªjJ.
Mdhš, 1990« M©LfË‹
ã ‰ g F â Æ š ï ¤ j i f a
kâ¥ÕLfŸ ïÅí« bjhlu
Koíkh v‹W áy m¿P®fŸ
nfŸÉ vG¥ãdh®fŸ. 1991«
M © o ‹ k ¡ f Ÿ b j h i f
f z ¡ b f L ¥ i g m t ® f Ÿ
Mjhu« fh£odh®fŸ. 1,000
M© FHªijfS¡F v¤jid
bg© FhªijfŸ v‹w É»j«
nfus¤âš åœ¢áailªJ
t ª â U ¥ g i j m ª j ¡
fz¡bfL¥ò vL¤J¡fh£oaJ. ïªj Étu§fŸ
“khÃy¤âš bg©fË‹ kâ¥ghd Ãiy k§»
tUtj‹ btË¥gilahd m¿F¿fŸjh‹,” v‹W
mªj r_fÉayhs®fŸ TW»wh®fŸ. tuj£riz
Kiw mâfÇ¥ò, bg©fS¡F vâuhd F‰w§fS«
t‹Kiw¢ brašfS« mâfÇ¥ò, Câa« rh®ªj
ntiy thŒ¥òfËÈUªJ bg©fŸ xJ¡»
it¡f¥gL« Ãiy mâfÇ¥ò M»a ÃiyikfË‹
m¿F¿fŸjh‹ ïit v‹W mt®fŸ TW»wh®fŸ.
nfus¤âš, F¿¥ghf bg©fis ïy¡F it¤J,
jÅah® kU¤JtkidfS« kU¤Jt nrhjid
Ã i y a § f S « b g U » Æ U ¥ g J , g y
k U ¤ J t k i d f Ë š m W i t á » ¢ i r
mo¥gilÆyhd ãurt§fS« fU¥ig Ú¡f
mWit á»¢irfS« (cyf Rfhjhu ÃWtd
be¿Kiw¥go) “Ãahak‰w KiwÆš” mâfÇ¤J
tUtijí« mt®fŸ R£o¡fh£L»wh®fŸ.
» £ l ¤ j £ l m i d ¤ J ã u r t § f S «
kU¤JtkidfËnyna ÃfG« ïªj khÃy¤âš
fU¡fiy¥òfË‹ v©Â¡ifí« gy kl§fhf
m â f Ç ¤ â U ¥ g i j m t ® f Ÿ v L ¤ J ¡
fh£L»wh®fŸ. fUîWjš É»j« Fiw»wJ.
fU¤jil É»j« mâfÇ¡»wJ. muR m§Ñfhu«
bg‰w f®¥g¤jil kU¤Jt¡ Tl§fË‹
v©Â¡ifí« nfus¤âš mâfÇ¤JŸsJ.
“ F L « g ¡ f £ L ¥ g h L e i l K i w f i s
nk‰bfhŸtijÉl fU¡fiy¥ig xU vËjhd
tÊahf” nj®ªbjL¡F« nfus j«gâÆdÇ‹
v©Â¡ifí« mâfÇ¤J tU»wJ v‹W mt®fŸ
T w » w h ® f Ÿ . ï ª j É t u § f Ÿ M ©
FHªijfS¡fhd nj®î mâfÇ¤J tUtij
fh£L»wJ, nfus¤âš ghÈd mo¥gilÆyhd
fU¡fiy¥òfŸ mâfÇ¥gj‰fhd thŒ¥ò cŸsJ
v ‹ b w š y h « T ¿ a n g h J m i j g y U «
ÃuhfÇ¤jh®fŸ. khÃy¤âš FHªijfŸ ghÈd
É » j ¤ â š å œ ¢ á V ‰ g £ l j ‰ F , b g ©
FHªijfS¡F vâuhd ghFghL xU fhuzkhf
ïU¡f¡ TL« v‹W Éthâ¥gj‰F¡ Tl ahU«
jahuhfïšiy.
ïªâa kU¤Jt r§f¤â‹ (Iv«V) nfus¥ ãÇî,
m ª j k h Ã y ¤ â š g h È d
mo¥gilÆyhd fU¡fiy¥ò
e i l b g W » w J v ‹ g i j
k W ¤ j J . k ¡ f Ÿ b j h i f
fz¡bfL¥ò mo¥gilÆš
ïJF¿¤J Éthâ¡»wt®fŸ,
1 9 9 1 « M © o š g â t h d
FHªijfŸ ghÈd É»j rÇit
k£Lnk fz¡»š vL¤J¡
bfhŸ»w jtiw¢ brŒ»wh®fŸ,
ïnj ngh‹w rÇî, ghÈd
mo¥gilÆyhd fU¡fiy¥ò¤
bjhÊšE£g§fŸ ïšyhj fhy¤ânyna, 1981«
M©L fz¡bfL¥ãnyna FHªijfŸ ghÈd
É»j« FiwªâUªjij fhz¤ jtW»wh®fŸ
v‹W áy® thâ¤jh®fŸ. khÃy muR mtru
KoîfS¡F¥ nghŒÉl¡ TlhJ v‹W gy®
v ¢ r Ç ¤ j h ® f Ÿ . “ ã w ¥ ã n y n a b g ©
F H ª i j f i s É l M © F H ª i j f Ë ‹
v©Â¡if mâfkhf ïU¥gJ v‹gJ cyf«
www.nation.com.pk
bg©
FHªijia¡
fh¥gh‰W§fŸ
eh§fŸ ïšyhj
cyif
Ãid¤J¥
ghU§fŸ...

KGtJnk Ãfœ»wJ v‹gj‰fhd tYthd
kU¤Jt¢ rh‹WfŸ cŸsd. nfus¤âš
x£Lbkh¤j fUîWjš É»j« FiwªJ tUtJ,
bg©fŸ fU¤jil brŒJ bfhŸtâš ÔÉukh»
tUtJ M»at‰¿‹ ã‹dÂÆš khÃy¤â‹
k¡fŸ bjhifÆš M© ïd¤â‹ mâfÇ¥ò
v‹gJ ïašghfnt el¡f¡ TL«,” v‹W xU
MŒths® '~bu©£ iy‹' g¤âÇif¡F mË¤j
ng£oÆš T¿dh®. vÅD«, bfhŸiffis
tF¡F« ïl¤âš cŸst®fŸ j§fsJ my£áa¥
ngh¡if ifÉl nt©L« v‹W k‰wt®fŸ
tÈíW¤J»wh®fŸ. “ïj‰fhd NHšfŸ thŒ¥ghf
mikªJŸsd. fUÉnyna áRÉ‹ ghÈd¤ij
m¿tj‰F« fU¡fiy¥ò¡Fkhd trâfŸ
g u t y h f ¡ » i l ¡ » ‹ w d . k U ¤ J t ® f Ÿ
kW¡»wh®fŸ v‹gjhnyna nfus¤âš ï¥go
el¡fÉšiy v‹W brhšÈÉl Koíkh,” v‹W
mt®fŸ nf£»wh®fŸ. ïªj ryry¥ò á¿J
fhy¤â‰F¥ ãwF jhdhfnt ml§»É£lJ. 1981,
1991 M»a fz¡bfL¥òfË‹ go gâthd
FHªijfŸ ghÈd É»j¤â‹ åœ¢á, 2001š
k h ¿ É £ l J v ‹ W á y M Œ t h s ® f Ÿ
R£o¡fh£L»wh®fŸ. 2001« M©o‹ k¡fŸ
bjhif fz¡bfL¥ò ïâš xU K‹nd‰w¤ij
mt®fŸfh£L»wh®fŸ.
òâa MŒî:
nfus muá‹ r_f ey¤Jiw m©ikÆš
nk‰bfh©l xU MŒî ïªj Éthj¤ij Û©L«
K‹D¡F bfh©LtªJŸsJ. âUtdªjòu¤âš
cŸs muR kfË® fšÿÇÆ‹ bghUshjhu¤Jiw
K‹dhŸ jiyt® v«. fÕ®, nk«gh£L MŒî
ika¤â‹ K‹dhŸ nguháÇa® nf. òZgh§fj‹
M»nah® ïªj MŒit el¤âd®. kht£l thÇahd
ò Ÿ Ë É t u § f S « f h y ï i l b t Ë
mo¥gilÆyhd kâ¥Õ£L Étu§fS« nfus¤â‹
ghÈd rk¤Jt Ãiyik m¥go x‹W« áw¥ghf
ïU¥gjhŒ R£o¡fh£lÉšiy v‹W mt®fŸ
Tw»wh®fŸ. “filáahf nk‰bfhŸs¥g£l k¡fŸ
bjhif¡ fz¡bfL¥ò Étu§fŸ nfus¤â‹
FHªijfŸ ghÈd É»j« FiwªâU¥gjhf
fh£od. mjdhšjh‹ khÃy muR ïªj MŒit
nk‰bfhŸs¥ gÂ¤jJ. nfus« ngh‹wbjhU
khÃy¤âš ïJ xU ftiy mË¡F« ngh¡fhF«.
c‹Å¥ghf ïij ftÅ¡f¤ jt¿dhš e«
Kf¤â‰F nenu ïJ bto¡f¡ TL«. Mfntjh‹,
ïJF¿¤J ÉÇthf Muha eh§fŸ Koî
brŒnjh«,” v‹W Rfhjhu« k‰W« FL«g ey¤Jiw
Kj‹ik¢ bray® uhé› rjhdªj‹ T¿dh®.
MŒt¿¡ifia khÃy muál« jh¡fš brŒj ãwF
nk«gh£L MŒî ika¤âš flªj kh®¢ khj«
m¿¡ifÆ‹ Étu§fŸ btËÆl¥g£ld. mâš
cŸsK¡»ajftšfŸtUkhW:
(m) 1991 Kjš 20 M©L fhy¤âš nfus¤â‹
FHªijfŸ ghÈd É»j« FiwªJ tU« ngh¡F
btË¥g£LŸsJ. 1971 - 1991 M»a 20 M©L
fhy¤âš 976 M© FHªijfS¡F 958 bg©
FHªijfŸ gâth»ÆUªjd. 2001š ïâš xU áW
K‹nd‰wkhf bg© FHªijfŸ 960 vd
gâthdJ. 2011š Û©L« rÇî V‰g£L 959 vd
gâth»íŸsJ;
(M) ïnj fhyf£l¤âš bkh¤jKŸs 14
kht£l§fËš 6 kht£l§fŸ 0-6 taJ¥ ãÇÉš
“bg© FHªijfË‹ g‰wh¡Fiw” mâfÇ¤jJ.
fhr®nfhL, f©û®, taehL, ghy¡fhL, âU¢N®,
ïL¡» M»ait mªj MW kht£l§fŸ. jÄHf
všiyia x£oíŸs tl¡F kht£lkhd
ghy¡fhL, 1991 Kjš nk‰bfhŸs¥g£l k¡fŸ
bjhif fz¡bfL¥ò mid¤âYnk xU
bjhl®¢áahdrÇitnagâîbrŒJŸsJ;
(ï) khÃy¤âš x‹W¡bfh‹W beU¡fkhf
mikªJŸs t£l§fËš Fiwthd bg© - M©
F H ª i j É » j § f Ÿ g u É t U « n g h ¡ F
bj‹gL»wJ. nfus¤â‹ bkh¤jKŸs 63
t£l§fËš 26 t£l§fŸ 1991« M©ilÉl 2001š
Fiwthd bg© - M© FHªij¥ ghÈd
É»j¤ij gâî brŒJŸsd. 2001« M©ilÉl
2011š 39 t£l§fŸ Fiwthd bg© - M©
FHªij ghÈd É»j¤ij gâî brŒJŸsd.
MÆD«, vªj t£l¤âY« 1991« M©oÈUªJ
n k ‰ b f h Ÿ s ¥ g £ l f z ¡ b f L ¥ ò f Ë š ,
mghafukhd É»j« vd Tw¥gL« 900 v‹gj‰F¡
FiwthdghÈdÉ»j«gâthfÉšiy;
(<) “ãw¥ãš MÂdkakhFjš mâfÇ¥gJ” v‹w
ngh¡F« bj‹gL»wJ. vÅD«, ãw¥ãnyna
FHªijfŸ ghÈd É»j« åœ¢áail»wJ v‹w
nghâY« Tl, “mid¤J kht£l§fËY« mªj
É»j§fŸ V‰W¡bfhŸs¤j¡f k¡fŸ bjhif
É»j msî¡FŸ, mjhtJ x›bthU 100 bg©
FHªijfS¡F« 104 Kjš 107 tiuÆyhd M©
FHªijfŸ v‹w É»j¤âš” ïU¡»‹wd; 1981
Kjš, 0-6 taJ¥ ãÇÉyhd bg© FHªijfË‹
É»j« kuz« TLjyhf ïU¡»w kht£l§fË‹
v©Â¡if mâfÇ¤J tU»wJ v‹gij gšntW
jftšMjhu§fŸR£o¡fh£L»‹wd.
m¿¡if btËÆl¥g£l Ãfœ¢áÆš ngáa fÕ®,
j§fSila MŒÉš _‹W Äf K¡»a Éõa§fŸ
f©l¿a¥g£LŸsd v‹W T¿dh®. “x‹W,

brŒ»wJ. MÆD«, nfus¤âš ïJtiu m¥go
el¡fhJ vd Ãid¡f¥g£L tªj, bg©
FHªijfŸ ghFghlhf el¤j¥gL»wh®fŸ v‹w
ÃiyikÆ‹ fhuzkhf¤jh‹ 6 taâ‰FŸ
kuzkiltJ mâfÇ¤âU¡f¡TL« v‹w
ï u © l h t J t h Œ ¥ i g ï ª j m ¿ ¡ i f
R£o¡fh£L»wJ. Ãfœ¢áÆš fyªJbfh©l
gh®itahs®fËš áy® Nlhf th¡Fthj¤âš
<Lg£ld®. “ïJ xU jtwhd f©nzh£l«. bg©
FHªijfS¡F vâuhd ghFghLjh‹ fhuz«
v‹whš, nfus¤âš ï¥nghJ mj‰fhd trâfŸ
nghJkhd msî¡F cŸsd. bg© FHªij
ïšyhj bg‰nwhU¡F, bg© FHªij ãw¡fhkš
ïU¥gij mªj trâfŸ cWâ¥gL¤J»‹wd,”
v‹W mt®fŸ T¿dh®. áy K¡»akhd Ia§fŸ
vG»‹wd. m¿¡ifÆš Tw¥g£oU¥gJ nghš
F H ª i j ã w ª j j ‰ F ¥ ã w F f h £ l ¥ g L «
ghFghLjh‹ fhuz« v‹whš, beU¡fkhd
t£l§fËš bg© FHªijfS¡F vâuhd ïªj¥
ngh¡F guîtJ bjhl®ghf v‹d És¡f«
ïU¡»wJ. ghÈd nj®î mo¥gilÆyhd
fU¡fiy¥ò, ghÈd ghFghL M»a ïu©Lnk
brašgL»‹wdth? nfus¤âš 0-6 taJ¥
ãÇÉš c©ikÆnyna v¤jid¥ bg©
FHªijfŸ kÇ¡»‹wd? mj‰fhd fhuz§fŸ
v‹d?
20 M©L fhyfkhf nfus¤âš MŒths®fisí«,
â £ l Ä L n t h i u í « f t i y ¡ F Ÿ s h ¡ » ¡
bfh©oU¡»w xU ãu¢rid bjhl®ghd
fU¤jh¡f§fŸ rÇahdit v‹nwh, jtwhdit
v‹nwh Ã%ã¡f¡Toa â£lt£lkhd Mjhu§fŸ
ï š i y v ‹ g J « , e « g f k h d M Œ î f Ÿ
nk‰bfhŸs¥glÉšiy v‹gJ« bjhl®»‹wd
v ‹ g J j h ‹ n t j i d j U « t i f Æ š
btË¥g£LŸsJ. “òâa MŒîfis eh«
nk‰bfhŸs nt©oÆU¡fyh«. murh§f«
gÂ¤jgo el¤j¥g£l MŒî, khÃy¤â‹ FHªij¥
ghÈd É»j« rÇtilªJ tUtJ F¿¤j
nfŸÉfS¡F âU¥âfukhf gâyË¡fÉšiy,”
v‹wh® uhé› rjhdªj‹. xU Rthuáakhd jftš
v‹dbt‹whš, 2011« M©o‹ k¡fŸ bjhif
fz¡bfL¥ã‹go nfus khÃy¤â‹ x£Lbkh¤j
k¡fŸ bjhifÆš, x›bthU 1,000 M©
FHªijfS¡F« 1,084 bg© FHªijfŸ cŸsd.
g¤jh©L¡F Kªija fz¡bfL¥ã‹go
x›bthU 1,000 M© FHªijfS¡F« 1,058 bg©
FHªijfŸ ïUªjd v‹w v©Â¡ifiaÉl
ïJTLjšjh‹.
Mjhu«: 'Frontline May 3 2013’
beU¡fkhf ïizªJŸs t£l§fËš FHªijfŸ
ghÈd É»j« FiwtJ v‹gJ xU bjhl®¢áahd
ngh¡fhf ïU¡»wJ. ïu©L, ghÈd ãw¥ò É»j«
v‹gJ rhjhuzkhd msî¡FŸjh‹ ïU¡»wJ
v‹whY«, mid¤J kht£l§fËY« xU rÇî
v‹gJ ftd¤âš bfhŸs¥g£oU¡»wJ; _‹W,
mnefkhf Äf K¡»akhdjhf FHªijfËilna
bg© FHªijfË‹ kuz« v‹gJ mâfkhf
ïU¡»wJ,” v‹wh® mt®. FHªij¥ ghÈd
É»j«, ghÈd ãw¥ò É»j«, FHªijfŸ kuz
É»j« M»at‰iw fz¡»š vL¤J¡bfh©l
g‹Kf kâ¥Õ£o‹go, “kuz É»j« g‰¿a
Étu§fŸ Äf K¡»akhd fz¡Ñlhf cŸsd,”
v‹wh®òZgh§fj‹.
ftiy jU« f©nzh£l«:
mªj m¿¡if ã‹tU« mâ®ñ£L« m¿É¥nghL
Ko»wJ: “nfus¤â‹ FHªij¥ ghÈd É»j«
F¿¤J És¡fkË¥gâš ghÈd ãw¥ò É»j«,
kuz É»j ntWghL M»ait K¡»akhdit
v‹W òŸËÉtu MŒîfŸ R£o¡fh£L»‹wd.
Mdhš, ghÈd ãw¥ò É»j« v‹gJ, áy
kht£l§fËš åœ¢á milªJŸs nghâY« Tl,
cyf msÉš V‰f¥g£LŸs 'rhjhuz' msî¡FŸ
jh‹ ïU¡»wJ. khwhf bg© FHªijfË‹ kuz
É»j« mâfkhf ïU¥gJ, bg© FHªijfŸ
g h F g L ¤ j ¥ g L t J b j h l ® g h d M H k h d
n f Ÿ É f i s v G ¥ ò » ‹ w d . ' t l ï ª â a
khÃy§fËÈUªJ nfus« khWglÉšiyah' v‹w
nfŸÉia ïªj òŸËÉtu« K‹it¡»wJ.”
ïJg‰¿¥ ngáa fÕ®, “ãw¥ãš MÂd« mâfÇ¥ò
v‹gJ elªJŸs nghâY« Tl mªj É»j«
rhjhuz msî¡FŸjh‹ ïU¡»wJ. ïj‰F¡
fhuz« khWg£l cÆÇaš rh®ªj m«r§fsh -
ïa‰ifÆ‹ fhuzkhf bg© FHªijfisÉl
M© FHªijfŸ mâfkhf¥ ãw¡»‹wd v‹gJ
b j Ç ª j É t u « j h ‹ - m š y J á y
'btË¡fhuz§fË‹ jiypL' fhuzkhfth
v‹gJ v§fS¡F cWâahf¤ bjÇaÉšiy.
Mdhš, rhjhuz msî¡FŸjh‹ ïU¡»wJ
v‹gjhš ïJ Äf Mœªj ftiy¡FÇa Éõa«
mšy. vÅD«, ïªj rÇî v‹gJ ftd¤âš
bfhŸs¥gl nt©oaJjh‹. V‹ ïªj rÇî
v‹gijMuhant©oanjitcŸsJ,”v‹wh®.
n f u s ¤ â š f U É n y n a g h È d ¤ n j ® î
m o ¥ g i l Æ š f U ¡ f i y ¥ ò v ‹ g J
mâfÇ¤âU¥gj‹ Éisthfnt FHªij¥ ghÈd
É»j« åœ¢áailªâU¥gj‰F thŒ¥òŸsJ v‹w
Kªija fU¤ij ïªj m¿¡if jŸSgo

å d j h u h s k a ¡ b f h Ÿ i f f Ÿ
v‹bd‹dnth th¡FWâfis mË¤jd.eM d h š , m t ‰ ¿ š v i j í n k
Ãiwnt‰wÉšiy. khwhf, mit ïªâahÉ‹
Ú©l beL§fhy ãu¢ridfshd rk¤JtÄ‹ik,
ntiyÆ‹ik, rhâa«, kjthj« cŸË£lt‰iw
ÔÉu¥gL¤âíŸsd. MdhY«, Vnjh ïªj¡
bfhŸiffŸjh‹ Ã%gzkhd m‰òj kUªJfŸ
v‹gJnghy MS« t®¡f§fŸ ït‰iw¤ ö¡»
it¤J¡bfh©oU¡»‹wd. eåd jhuhska¡
b f h Ÿ i f Æ š x U K ¡ » a k h d m G ¤ j « ,
fhy§fhykhf murh§f¤jhš tH§f¥g£L tªj
n r i t f i s j Å a h ® K j ä £ o ‹ t r «
j Ÿ Ë É L t j h F « . ï › t h W j Å a h U ¡ F
k h ‰ w ¥ g L t j h š V ‰ g L « g h â ¥ ò f i s
vâ®bfhŸnth® ÛJ muR jdJ tÈikia všyh«
brY¤J»wJ. muá‹ bghW¥ãÈUªj bghJ
V‰ghLfS« bghJ cŸf£Lkhd§fS« ï¥nghJ
bgU«ghY« jÅah® iftrkh»É£ld. ï¥nghJ
muR jdJ ftd¤ij, vªj xU rKjha¤â‹
kh‰w¤â‰F« Äfî« njit¥gL»w fUÉah»a
fšÉÆ‹ghš âU¥ãÉ£LŸsJ. V‰bfdnt ca®
fšÉÆš ïªj jÅah® kakh¡fš eilKiw¡F
tªJÉ£lJ. j‰nghJ M£áahs®fŸ gŸË¡
fšÉia, F¿¥ghf mo¤j£L k¡fS¡fhd gŸË¡
f š É i a , Ó u Ê ¡ f ¤ b j h l § » Æ U ¡ » w J .
ãÇA‹K«ig khefuh£á (K«ig khefuh£á -
ãv«á) Ã®thf« ï›th©L bjhl¡f¤âš, jdJ
gŸËfis jÅahÇl« x¥gil¥gJ vd Koî
brŒjJ. bgÇjhf bk¢á¡bfhŸs¥gL« muR -
jÅah® T£L (PPP) V‰gh£o‹ Ñœ ïJ eilbgW«
v‹Wm¿É¡f¥g£LŸsJ.
khefuh£á¥ gŸËfŸ Vy«
ïªâahÉnyna Ãâ ts« ÄFªj khefuh£áahd
ãv«á, jdJ 1,174 gŸËfËš, 11,500 MáÇa®fË‹
_ykhf, 8 gÆ‰W bkhÊfËš Rkh® 4 y£r«
FHªijfS¡F ïytr¡ fšÉ tH§» tU»wJ.
m¤Jl‹ kdts®¢á F‹¿at®fS¡fhf 18
gŸËfisí«, M§»y¤ij¥ gÆ‰W bkhÊahf¡
bfh©l 55 K«ig bghJ¥ gŸËfisí« ãv«á
el¤â tU»wJ. khefuh£á Ã®thf« jdJ
tUthÆš 8 rjåj« Kjš 9 rjåj« tiu
fšÉ¡fhf bryÉL»wJ. ïªj M©L %.2,342
nfho bryÉl¤ â£lÄ£LŸsJ, ïJ flªj
M©ilÉl 65 rjåj« mâfkhF«. khzt®fŸ
x›bthU¡F« M©LnjhW« %.36,750 bryÉL«
ïªj khefuh£á eh£onyna fšÉ¡fhf mâf«
bryÉL« khefuh£áÆš x‹whF«. ãv«á
gŸËfËš nrU« khzt®fË‹ v©Â¡if
flªj M©LfËš FiwªJ tªJŸsJ. 2007 - 08«
M©oš 4,20,440 vd ïUªj khzt®fË‹
v©Â¡if 2011-12« M©oš 3,85,657 v‹gjhf¡
FiwªJÉ£lJ. ViHfËY« ViHfshf
ïU¥gt®fŸjh‹ ãv«á gŸËfS¡F¤ j§fsJ
ãŸisfis mD¥ã it¡»wh®fŸ. eh‹fh« Ãiy
CÊa®fŸ Tl, vL¤J¡fh£lhf ãv«á
gŸËfËnyna ntiy brŒí« J¥òuî¥
gÂahs®fŸ, cjÉahs®fŸ Tl, j§fsJ
FHªijfis ï¥gŸËfS¡F mD¥òtâšiy.
“ ï ª â a h É ‹ K ‹ d Â e f u « ” v ‹ W
miH¡f¥gL»w, ïªâahÉ‹ Kjš efukhd
K«ig njr¤â‹ tÇtUthÆš 33 rjåj¤â‰F
nkš g§fË¤âU¡»wJ. eh£o‹ jÅeg®
tUkhd¤âš Äf mâf msthd %.65,361 v‹w
msit v£oíŸsJ. ïJ eh£o‹ ruhrÇ jÅeg®
tUkhd¤ij Él (%.29, 382) ïu©L kl§»‰F«
TLjyhF«. ïnj efu¤âšjh‹ 40 y£r¤â‰F«
nk‰g£l k¡fŸ xU ehis¡F %.20¡F« Fiwthf
r«ghâ¡»wt®fshf ïU¡»wh®fŸ. bgU«ghY«
g£oaš rhâfshfî«, gH§Fo r_f§fshfî«,
ïju ã‰gL¤j¥g£lt®fshfî«, K°ä«fshfî«,
»¿°Jt®fshfî« cŸs ïªj k¡fŸjh‹ j§fŸ
F H ª i j f i s k h e f u h £ á ¥ g Ÿ Ë f S ¡ F
mD¥ò»wh®fŸ.
ïªj #dtÇ 23 m‹W, ãv«á Ã®thf«, ïªj¥
gŸËfËš K¡»a m§f« t»¥gt®fshd
ï ¡ F H ª i j f Ë ‹ b g ‰ n w h ® f i s n a h
MáÇa®fisnah fyªjhnyhá¡fhkš, Vy« vL¡f
K‹ tU»w jÅahU¡F ïªj¥ gŸËfis Vy¤âš
É£LÉLtj‰F Koî brŒjJ. PPP v‹w
ft®¢áfukhd bgaÇ‹ Ñœ ïªj elto¡if¡F
Koî brŒa¥g£lJ. cyf t§»í«, g‹dh£L
nk«gh£L¤ Jiwí« nk‰bfh©l MŒîfË‹
mo¥gilÆšjh‹ ïªj Koî vL¡f¥g£lJ.
murik¥ò r£l¥go cUth¡f¥g£l xU Ã®thf«,
jdJ murik¥ò rhrd¡ flikfis ifÉ£L
fšÉÆš if
it¡fhÔ®fŸ
- Mdª¤ blš L«¥nl
ï‹iw¡F K«ig khefuh£á; ehis
x£Lbkh¤j ehL«. fšÉ jÅah®
kakh¡f¥gLtij V‰f KoahJ vd
eh« cWâahf KH§»ahf nt©L«.

jdJ gŸËfis jÅahÇl« x¥gil¡f Koî
brŒjJ eh£oš ïJnt Kjš KiwahF«.
f š É ¤ J i w Æ š “ á w ¥ g h f ¢ b r a š g £ l ”
rhjidia¢ brŒj mik¥òfŸ, fUiz
mw¡f£lisfŸ, jÅah® bjhÊš ÃWtd§fŸ
M » a t ‰ ¿ ‹ x ¤ J i H ¥ n g h L V i H ¡
FHªijfS¡F ca®ªj jukhd fšÉ »il¡f¢
brŒtJjh‹ ï¤â£l¤â‹ neh¡f« v‹w nj‹
jlÉath®¤ijfnshLïJm¿É¡f¥g£lJ.
e ‹ w h f ¡ f h ÿ ‹ ¿ a b g U « t ® ¤ j f
ÃWtd§fS¡F ïªj¥ gŸËfŸ Vy« Él¥gL«.
mªj ÃWtd§fŸ, “bjhÊšE£g« mšyJ
fšÉ¤JiwÆš” áw¥ghf¥ gÂòÇªjjhf
m¿a¥g£LŸs ÃWtd§fSl‹ òÇªJz®î
x ¥ g ª j « b r Œ J b f h Ÿ S « ï ª j
eilKiwfbsšyh«, j‰nghJ I¡»a ehLfŸ
FHªijfŸ Ãâaik¥ò¡F« (ôÅbr¥), khefuh£á
Ã®thf¤â‰F« ïilnaahd òÇªJz®î
x¥gªj¤â‹Ñœ Ã®t»¡f¥gL«.
“gŸË ca®î â£l«” v‹gjhf mªj¥ òÇªJz®î
x¥gªj« brŒJbfhŸs¥g£LŸsJ. (ôÅbr¥
k‰W« bk¡f‹á m‹L f«bgÅ) ïu©L« nr®ªJ
2009š ïªj¤ â£l¤ij bjhl§»d. ïj‹
Ã®thf¡ FGÉš mf‹¡õh, mÓkh, eªâ
~ g î © n l õ ‹ n g h ‹ w N G O ¡ f Ÿ ï l «
bg‰WŸsd). jukhd fšÉia V‹ tH§f
KoaÉšiy v‹gj‰F khefuh£á Ã®thf« vªj
xUfhuz¤ijí«bjÇÉ¡fÉšiy.
125 M©L¡F nkš mDgt« ïUªJ«, j‹dhš
brŒa Koahjij, r§njf¤â‰FÇa ã‹dÂfŸ
bfh©l jÅah® T£lhËfshš brŒa Koí«
v‹w jdJ Koî¡fhd Ãaha§fisí« Ã®thf«
btË¥gL¤jÉšiy. jdJ gŸËfËš x‹iw xU
NGO mik¥òjh‹ el¤â tU»wJ v‹w ÃiyÆš,
mâÈUªJ »il¤j vâ®kiw mDgt¤ijí«
khefuh£á fz¡»š bfhŸsÉšiy. cjhuzkhf
gŸË ca®î¤ â£l¡ FGÉš ïl« bgW« msÉ‰F
K¡»a¤Jt« thŒªj mf‹¡õh mik¥ò, K«ig
efÇ‹ fh£l‹ »ß‹ gFâÆš el¤J»w gŸËÆš
Kjš tF¥ò Kjš 8« tF¥ò tiu ghl§fis
el¤Jtj‰F gÆ‰á bg‰w xnu xU MáÇa®jh‹
ïU¡»wh®. 'O¢ ïªâah ¥uh#¡£' vd¥gL«
â£l¤âÈUªJ jd¡F¤ njitahd MáÇa®fis
mªj mik¥ò vL¤J¡bfh©LŸsJ. gšntW
bjhÊš ÃWtd§fË‹ CÊa®fŸ xU ÉLKiw¡
fhy V‰ghlhf gŸËfËš f‰W¡bfhL¡f
cUth¡f¥g£lnjmªj¤â£l«.
bghJ ÃâÆš jÅah® yhg«:
muR - jÅah® T£L v‹gJ mo¥gilÆš xU òâa
fU¤jh¡f« mšy. Mdhš, bghJ k¡fË‹ vâ®¥ò
ïšyhkš jÅah® kakh¡FtJ v‹w neh¡f¤Jl‹
bfh©Ltu¥g£LŸs ïªj muR - jÅah® T£L
V ‰ g h L , e å d j h u h s k a t h â f Ë ‹
ò¤ârhÈ¤jd¤âš ãwªjJjh‹. ïªj V‰gh£o‹
Ñœ njit¥gLtbjšyh« murh§f« âU«g¤
âU«g mo¤j£L k¡fË‹ K‹nd‰w« g‰¿í«
Ãâ¥ g‰wh¡Fiw F¿¤J« nghJkhd c‰g¤â¤
â w i d m i l a ¤ j t ¿ É £ l J g ‰ ¿ í «
b r h š È ¡ b f h © n l ï U ¥ g J j h ‹ .
Ãâ¥g‰wh¡Fiw¡F m¥ghš tÈíW¤j¥gL»w
K¡»akhd fU¤J Vnjh jÅah® Jiwjh‹ Äfî«
brašâw‹ thŒªjJ v‹gjhF«. cyf« KGtJnk
M£áahs®fË‹ Mjuit ïªj PPP V‰ghL
bg‰WŸsJ. Vbd‹whš, bgU« msÉyhd bghJ
Ãâia, x¥gªj§fË‹ X£ilfŸ tÊahf mt®fŸ
Mjha« miltj‰F¤ njhjhf jÅahU¡F kh‰w
ïªj V‰ghL cjÉfukhf ïU¡»wJ. rÛg¤âa
M©LfËš bgU«ghyhd cŸf£Lkhd
â £ l § f S ¡ F v L ¤ j v L ¥ ã n y n a P P P
V‰ghLjh‹ifahs¥gL»wJ.
ïªâahÉš ïªj PPP v‹gJ 1999š ghuÔa #djh
f £ á Æ ‹ n j ® j š m ¿ ¡ i f Æ Y « m j ‹
jiyikÆyhd njáa #dehaf¡ T£lÂÆ‹
m¿¡ifÆY«jh‹ Kj‹ KjÈš ïl« bg‰wJ.
m ¥ n g h J ã u j k ® m l š ã f h Ç t h { g h Œ
mYtyf¤âš, gšntW JiwfËY« PPP Kiwia
b f h © L t U t j ‰ f h f v d x U F G
V‰gL¤j¥g£lJ. ã‹d®, mªj¡ FG â£l¡
FGÉ‰F kh‰w¥g£lJ. 2004š fh§»u°
jiyikÆyhd I¡»a K‰ngh¡F¡ T£lÂ
M£á¡F tªjnghJ ïnj FG m¥gona Úo¤J,
ãujk® k‹nkhf‹ á§»l« jdJ m¿¡ifia
jh¡fš brŒjJ. 2007 br¥l«gÇš â£l¡FGÉ‹
xU T£l¤â‰F jiyik jh§»a k‹nkhf‹ á§,
f š É Æ š m i d ¤ J k £ l § f Ë Y « P P P
K‹Ka‰áfŸ nk‰bfhŸs¥gL« v‹W m¿É¤jh®.
m j ‹ ã ‹ , 1 1 t J , 1 2 t J I ª j h © L
â£l§fË‹nghJ, fšÉ¤JiwÆ‹ bghJ¢
brh¤J¡fis if¥g‰Wtj‰F bgU« t®¤jf
ÃWtd§fS« NGO¡fS« kj ÃWtd§fS«

ngh£o ngh£ld. jÅah® ÃWtd§fS¡F muR
fh£oa gÇî elto¡iffŸ gy. ïytrkhfnth
mšyJ Äfî« Fiwªj ÉiyÆnyh Ãy§fis
tH§FtJ, Fiwªj f£lz¤âš Ä‹rhu«,
j©Ù®, ngUªJ nritfŸ, tUkhd tÇ¢
rYiffŸ, v°.á/v°.o r_f§fis¢ nr®ªj
khzt®fS¡fhd f£lz§fŸ, btËah£fis
V‰ghL brŒJbfhŸtj‰fhd bgU« thŒ¥òfŸ
cŸË£lit mªj gÇîfËš ml§F«. ï›tsî
bgÇa bghJ brh¤JfŸ ahU¡F¥ nghŒ nr®ªjd
v‹gJ F¿¤j MŒî vjidí« jÅah®
ÃWtd§fŸ brŒâU¥gjhf bjÇaÉšiy.
Vbd‹whš, K«ig khefuh£áÆ‹ 11,500
gŸËfË‹ brh¤J kâ¥ò gy 1,000 nfho
%ghŒfis¤jh©L«.
jÅah® fšÉ v‹gJ eh£oš gy M©Lfshfnt
ïUªJ tU»wJ v‹w nghâY« jukhd fšÉ¡fhd
jÅ¤Jtkhd mik¥òfŸ bghJ¤JiwÆšjh‹
ïUªJ tªJŸsd. ï¤jid jÅah® ÃWtd§fŸ
ïUªjnghâY« ïªâa¤ bjhÊšE£g ÃWtd« (ITI),
ïªâa Ã®thfÉaš ÃWtd« (IIM) m»y ïªâa
kU¤Jt m¿Éaš fšÉ ÃWtd« (AIIMS)
#tA®yhš neU gšfiy¡ fHf«, ošÈ
gšfiy¡fHf« ngh‹w, xU fšÉ mik¥ig¡ Tl
jÅah® ÃWtd§fshš V‰gL¤j KoaÉšiy.
eåd jhuhska T¢ršfË‹ eLnt, 1970«
M©LfË‹ bjhl¡f¡f£l« tiuÆš, jukhd
fšÉ muR ÃWtd§fËš k£Lnk »il¤J tªjJ
v‹gij x¥ò¡bfhŸs¡Tl kW¡»wh®fŸ. muáaš
ngh£o mâfÇ¤jj‹ Éisthf¤jh‹, gŸËfË‹
fšÉ rh®ªj Rna¢ir¤ j‹ikÆš m¤JÛwšfŸ
elªjd. muáaš jiyt®fS¡F bjh©^Êa«
brŒgitahf fšÉ ÃWtd§fŸ kh¿d. ïnj
K«ig khefuh£á¥ gŸËfŸ jukhd fšÉ¡F¥
òfœbg‰witahfïUªjitjh‹.
òfœbg‰w gyU«
ï ª j ¥
g Ÿ Ë Æ È U ª J
cUthdt®fŸjh‹
. òJâšÈÆš cŸs
njáa fšÉ¤ â£l«
k‰W« Ã®thfÉaš
g š f i y ¡
fHf¤ij¢ nr®ªj n#.ã.Í. ây¡, 11tJ Iªjh©L
â£l¤â‹ Ñœ PPP tÊÆš 2500 khâÇ¥ gŸËfis
mik¡F« â£l« F¿¤J MŒî brŒjh®. PPP
v‹gJ jÅah® kakh¡Ftj‰fhfnth, yhg
neh¡f¤ij C¡FÉ¥gj‰fhfnth mšy v‹W
Tw¥gL« thj¤ij ÃuhfÇ¤j mt®, mj‰F vâuhd
Éisîjh‹ V‰gL« v‹W jdJ MŒî KoÉš
T¿dh®. jÅah®kakhtJ«, Äf ca®ªj msÉš
t®¤jfkakhtJ«jh‹ el¡F«. xnu É¤âahr«,
mj‰fhf bghJ k¡fË‹ gz« ga‹gL¤j¥gL«
v‹wh®mt®(âÏ©L,2010nk24).
t®¤jf nrit mšy:
eåd jhuhska bt¿¤jd§fŸ xU fhy¤âš
bghJ¢ nritfshf ïUªjt‰iwbašyh« t®¤jf
ru¡Ffshf kh‰¿É£ld. _y¥ bghUŸfshf
ïU¡F« ïisP®fis, jdJ KjyhË¤Jt
vªâu¤â‰fhd ïLbghUŸ ngh‹w TÈ¤
bjhÊyhËfshf kh‰Wtj‰fhd t®¤jf
nritahf mJ fšÉia¥ gh®¡»wJ. Mdhš, fšÉ
nghjid v‹gJ, m¥gobašyh« fUj Koahj Äf
ca®thd x‹whF«. rKjha kh‰w¤â‰fhd xU
f U É j h ‹ f š É v d c y f « K G t J n k
V‰W¡bfhŸs¥g£oU¡»wJ. ekJ K‹ndh®fŸ
fšÉia xU rkÃiy¥gL¤J« fUÉahf¥
gh®¤jd®. Mfntjh‹ mjid ekJ murik¥ò
rhrd¤âš xU mo¥gil cÇikahf¢ nr®¡f
nt©Lbkd mt®fŸ ÉU«ãd®. Mdhš, xU bfL
thŒ¥ghf mt®fshš mjid¢ brŒa Koahkš
nghdJ. fšÉ v‹gJ tÊfh£L« be¿KiwfËš
x‹whfnt ïUªJÉ£lJ (muá‹ r£l¥ó®t
flikahf tÈíW¤j¥glÉšiy). vÅD«, 14
taâ‰F£g£l mid¤J¡ FHªijfS¡F« 10
M©LfS¡FŸ fšÉ tH§»ahf nt©L« v‹w
xU fhy¡ bfLit mt®fŸ Ã®zÆ¤jd®. Mdhš,
e k J M £ á a h s ® f Ÿ , c ¢ r Ú â k ‹ w ¤ j h š
cY¡f¥gL« tiuÆš ïªj¡ fhy¡bfLit
f©LbfhŸsnt ïšiy. 1993š c‹Å»UZz‹
tH¡»š Ô®¥gË¤j c¢rÚâk‹w« fšÉia
thœ¡if¡fhd mo¥gil cÇikfËš x‹whf,
murik¥ò rhrd¤â‹ 21tJ r£l¥ãÇÉ‹ Ñœ
nr®¡fnt©L«vdMizÆ£lJ.
Mdhš, 2009š muR Ãiwnt‰¿a fšÉ cÇik¢
r£lkhdJ xU jªâukhd V‰ghlhfnt ïU¡»wJ.
ÄFªj ghâ¥ò¡F cŸshf¡Toa 0-6 taJ¥
ãÇîfis¢ nr®ªj FHªijfis Éy¡» it¤jj‹
_ y k h f î « , g y m L ¡ F f š É K i w i a
r£l¥ó®tkhf m§ÑfÇ¥gj‹ _ykhfî«
murik¥ò rhrd¤â‹ mªj cz®it fšÉ
cÇik¢ r£l« ÛW»wJ. mJk£Lkšyhkš,
www.womendeliver.org

f®¥ãÂ¥ bg©fËilna C£l¢r¤â‹ik
ãu¢rid ftiyaË¡f¡ Toa tifÆš Äf
mâfkhf ïU¡F« ÃiyÆš, mt®fS¡F
Kiwahd Rfhjhu ftÅ¥òfis tH§f
nt©oaJ muá‹ flikahF«. mj‹ _ynk vªj
xU FHªijí« ãwÉÆnyna ïayhikíl‹
ãw¥gij¤jL¡fKoí«.
e h £ o š m i k ¡ f ¥ g £ l K j y h t J f š É
Mizakhd nfh¤jhÇ Miza« (1964 - 66)
eh£o‹ vâ®gh®¥òfŸ Ãiwntw nt©Lbk‹whš,
k¡fË‹ m¿î, âwik, m¡fiw, kh©ò
M»at‰¿š x£Lbkh¤jkhd kh‰w§fŸ njit
v‹W T¿aJ. ïªâahî¡F Äfî« njit¥gL»w
r K j h a n k « g h £ o ‰ F « b g h U s h j h u
K‹nd‰w¤â‰Fkhd x›bthU â£l¤â‰F«
ïJnt mo¥gilahF«. “t‹Kiw¥ òu£á
ïšyhkš (mJ njit¥gL« ÃiyÆš Tl) ïªj
kh‰w« Äf¥bgU« msÉš ÃfH nt©Lbk‹whš
mj‰F¥ ga‹gl¡Toa xU fUÉ, xnu fUÉ,
fšÉjh‹,” v‹W nfh¤jhÇ Miza« xU
MHkhd fU¤ij bjÇÉ¤jJ. murik¥ò
rhrd¤â‹ cz®it cŸth§»¡bfh©L,
mid¤J¡ FHªijfS¡F« xU bghJthd
mUfik¥ gŸË KiwÆ‹ _ykhf ïytr, f£lha
fšÉ tH§f¥gl nt©L« v‹W« mªj
Miza§fŸ tÈíW¤âaJ. ïªj rhjhuzkhd
Mizia M£áahs®fŸ Ãiwnt‰¿ÆUªjhš,
ïªâahÉ‹ gy nfLfŸ Koî¡F tªâU¡F«. vªj
xU FHªijí« C£l¢r¤â‹ik¡ fhuzkhf
ïayhikíl‹ ãw¡fhJ v‹gijí« všyh¡
FHªijfS¡F« xnu khâÇahd fšÉ »il¡F«
v‹gijí« muR cWâ¥gL¤âÆU¡Fkhdhš ïl
xJ¡Ñ£o‰nfh, mj‹ _y« r£l¥ó®tkhd
rhâfS¡nfh njit V‰g£oU¡fhJ v‹W Tl
eh‹thâLnt‹.
(Mdª¤ blšL«nl xU vG¤jhs®,
r_f cÇik¥ nghuhË,
K«igÆš cŸs #dehaf¥ ghJfh¥ò¡
FGÉš ïa§» tUgt®)
Mjhu«: 2013 June 8 Vol XLVIII No. 23
EPW 'Economic & Political Weekly’
M©o‹ Jt¡f ehs‹W gŸË br‹w jÈ¤ khzt®fS¡F f£lz« brY¤Jtj‰fhd foj«
tuÉšiyba‹W gŸË Ã®thf« btËna‰¿a r«gt« bgU« mâ®¢áia V‰gL¤âíŸsJ. Mâ âuhÉl®,
gH§FoÆd® k‰W« kj« kh¿a MââuhÉl® »¿¤Jt khzt – khzÉa®fŸ t£lhu¤â‰F xU khzt –
khzÉa® v‹w åj« 6M« tF¥ãš nr®ªJ bjhl®ªJ 12M« tF¥ò tiu go¥gj‰fhd bryÉd¤ij
munr V‰F« â£l«mkšgL¤j¥g£LŸsJ.
ï¤â£l¤â‹Ñœ kJiu ÑHthrš gFâÆš cŸs xU jÅah® gŸËÆš gÆY« 13 khzt®fŸ j§fŸ
bg‰nwhUl‹ â§fs‹W kJiukht£l M£áa® mYtyf¤âš òfh® mË¡f tªjd®.
ïJ F¿¤J ghâ¡f¥g£l khzt®fŸ T¿ajhtJ: v§fS¡fhd fšÉ f£lz«, ÉLâ¡ f£lz«
k‰W« ãw f£lz§fŸ kht£l Ã®thf« _y«jh‹ ïJtiu brY¤j¥g£L tªjJ. ïªj fšÉah©L
Jt¡f¤âš gŸË¡F¢ br‹w v§fËl«, c§fS¡F fšÉ f£lz« brY¤Jtj‰fhd jftš tuÉšiy.
Mifahš, f£lz¤ij brY¤âÉ£L gŸË¡F tu¢ brhšÈÉ£lh®fŸ. jÈ¤ khzt®fshd eh§fŸ
Äfî« fZl¥g£L go¡»nwh«. v§fŸ bg‰nwh® Äfî« fZl¥gL»wh®fŸ. eifia mlF it¤J¥ go¡f
it¡F« msÉ‰F mt®fS¡F r¡âÆšiy. flªj fšÉah©oš kht£l fšÉ mYty® r«gªj¥g£l
jiyik MáÇaÇl« v§fS¡fhd f£lz§fis brY¤Jtj‰fhd c¤juîfis kht£l MââuhÉl®
k‰W« gH§FoÆd® ey mYty® _y« mD¥ã it¤jd®. Mdhš, ïªj M©L m¥go mD¥ghj
fhuz¤jhš gŸË Jt§»a Kjš ehns eh§fŸ btËna‰w¥g£LŸnsh« vd mt®fŸ f©ÙUl‹
T¿d®. ïJ bjhl®ghf khzt®fË‹ bg‰nwh®fŸ, nfhÇ¡if kDit mË¤jd®. cldoahf
elto¡if vL¡f¥gL«v‹W ã‰gL¤j¥g£l ey¤JiwÆd® T¿íŸsd®.
- Ô¡fâ®, 11.6.2013
gŸË Jt§»a ehËnyna mtkhd«...
btËna‰w¥g£l jÈ¤ khzt®fŸ

kÅj cÇikfS¡fhd FHªijfË‹ Fuš - 6611
RU¡f«
gŸË¡ fšÉ (X2) Jiw
murhiz (Ãiy) v©.60 njâ 01.04.2013
âUtŸSt® M©L
2044
g§FÅ19
fhzš:
(1) murhiz(Ãiy)v©.271,gŸË¡fšÉ Jiw,njâ25.10.2012
(2) ït®fËlÄUªJ: bk£ÇFnyõ‹ gŸËfŸ ïa¡Fe® k‰W« khÃy jiyik cauâfhÇ,
br‹id - 6 Rc.v©. 5210/A1 / 2013, njâ: --.03.2013
*****
Miz:
FHªijfS¡fhd ïytr f£lha¡ fšÉ cÇik¢ r£l« 2009 ãÇî 12(1) (C)‹goí«, jÄœehL
FHªijfS¡fhd ïytr, f£lha¡ fšÉ cÇik ÉâfŸ, 2011‹ Éâ 8 k‰W« 9‹ goí«, mUfhik¥
gŸËfŸ ÉâfË‹ mo¥gilÆš, thŒ¥òfŸ kW¡f¥g£l k‰W« eÈªj ãÇîfis¢ nr®ªj FHªijfS¡F
gŸË EiHî tF¥ãš 25% ïlxJ¡ÑL tH§FtJ r£l¥ó®tkhdjhF«. ïªj ÉâÆ‹ Ñœ, mt®fŸ
nr®¡f¥gL»w gŸËÆÈUªJ Kiwia 1 ».Û mšyJ 3 ».Û všiy¡FŸ åL ïU¡f¡Toa nk‰go
ãÇîfis¢nr®ªjFHªijfŸ,bjhl¡fÃiyk‰W«nkšÃiy¤bjhl¡ftF¥òfËš.
2. nk‰ F¿¥ã£LŸs Kjš murhizÆ‹go, FHªijfS¡fhd ïytr, f£lha¡ fšÉ cÇik¢ r£l«,
2009 gadË¡F« tifÆš brašgL¤j¥gLtij f©fhÂ¥gj‰fhf khÃy jiyik ca® mâfhÇahf
bk£ÇFny‹gŸËfŸïa¡FeU«nkY«5cW¥ãd®fS«ÃaÄ¡f¥g£ld®.
3. FHªijfS¡fhd ïytr, f£lha¡ fšÉ cÇik¢ r£l« 2009‹ Ñœ thŒ¥òfŸ kW¡f¥g£nlh® /
eÈtilªj ãÇÉdU¡fhd 25% ïlxJ¡ÑL brašgL¤j¥gLtj‰fhf áy Mizfis khÃy jiyik
ca®mâfhÇ/bk£ÇFnyõ‹gŸËfŸïa¡Fe®K‹it¤JŸsh®.
4. bk£ÇFnyõ‹ gŸËfŸ ïa¡FeÇ‹ Mnyhridia ftdkhf gÇÓÈ¤jã‹, FHªijfS¡fhd
ïytr, f£lha¡ fšÉ cÇik¢ r£l« 2009‹go thŒ¥òfŸ kW¡f¥g£nlh® / eÈªj ãÇÉdU¡fhd 25%
ïlxJ¡ÑLgaDŸstifÆšbrašgL¤j¥gLtj‰fhfã‹tU«tÊfh£lšfismuRãw¥ã¡»wJ.
(i) 1. x›bthU gŸËí« EiHî¡f£l tF¥ò k‰W« nr®¡if¤ âw‹ (v›tsî ngiu nr®¡f Koí«)
(X2)
gŸË¡ fšÉ - FHªijfS¡fhd ïytr f£lha¡ fšÉ cÇik¢ r£l« 2009 - thŒ¥òfŸ kW¡f¥g£l /
eÈtilªj ãÇîfis¢ nr®ªj khzt®fS¡F áãv°ï / Iáv°ï cŸË£l mid¤J jÅah®,
áWgh‹ikÆd® mšyhj, muR cjÉ bgwhj gŸËfËY« 25% ïlxJ¡ÑL - tÊfh£lšfŸ -
ãw¥ã¡f¥g£lMizfŸ.
ïytr f£lha¡ fšÉ cÇik¢ r£l« 2009‹ go eÈtilªj ãÇÉdU¡fhd
25% ïlxJ¡ÑL gŸËfËš eilKiw¥gL¤Jjš - rh®ghf
mid¤J RaÃiy¥gŸËfËY« (RaÃâ áWgh‹ik gŸË Ú§fyhf) eÈtilªj, thŒ¥òfŸ kW¡f¥g£l
ãÇÉdU¡fhd 25% ïlxJ¡Ñ£il mË¥gj‰fhd eilKiwfŸ tF¡f¥g£L MizÆl¥g£LŸsJ.

F¿¤jÉtu§fis¤jahÇ¡fnt©L«.
2. nr®¡if¤âwÅš25% fz¡»l¥glnt©L«.
3. ï§F, tF¡f¥g£LŸs eilKiwfis¥ ã‹ g‰¿ 25% ïl mDkâfŸ Ãu¥g¥gl nt©L«. ïªj
ïl§fis xJ¡ÑL brŒíkhW gŸËfS¡F MizÆl¥gl nt©L«, mJ gŸËÆ‹ m¿É¥ò¥
gyifÆšfh£á¡Fit¡f¥glnt©L«.
4. ïjid xnu Óuhd KiwÆš eilKiw¥gL¤Jtj‰fhf, JiwÆdhš totik¡f¥g£l xU
É©z¥g¥got«mid¤J¥gŸËfS¡F«R‰W¡FÉl¥gL»wJ.
5. JiwÆdhš Ã®zÆ¡f¥g£lgo É©z¥g¥ got§fŸ btËÆl¥gL« njâ / É©z¥got«
jh¡fš brŒa¥gL« njâ M»ait mid¤J gŸËfË‹ m¿É¥ò¥ gyiffËY« fh£á¡F
it¡f¥glnt©L«.
6. be¿KiwfË‹gojFâcŸsgot§fŸgÇÓyid¡F¥ãwFf©l¿a¥glnt©L«.
7. jFâa‰wit v‹W m¿É¡f¥gL« É©z¥g§fŸ ÛJ nkšKiwpL brŒtj‰fhd xU
bghU¤jkhdFiwÔ®¥òV‰ghLcUth¡f¥glnt©L«.
8. jFâ cŸs É©z¥g§fŸ nr®¡if¤ âwidÉl mâfkhf ïU¡F« g£r¤âš, njhuha
(Random) nj®îKiw ã‹g‰w¥gl nt©L«. nj®î brŒa¥g£l FHªijfË‹ g£oaš m¿É¥ò¥
gyiffËš fh£á¡F it¡f¥gl nt©L«. F¿¥ãl¥g£LŸs got¤âš r«kªj¥g£l MŒî
mYtyÇl«Étum¿¡ifjh¡fšbrŒagŸËfS¡FMizÆl¥glnt©L«.
9. FHªijfŸ bjhl®ªJ gŸË¡F tUtij f©fhÂ¥gj‰fhf, gŸËÆÈUªJ F¿¥ã£l fhy
ïilbtËÆyhdtUifm¿¡iftH§fgÂ¡f¥glnt©L«.
10. 25% ïlxJ¡Ñ£o‹ Ñœ nr®¡f¥gL« FHªijfŸ r£l¤âš tÈíW¤j¥g£LŸsgo, k‰w
FHªijfËlÄUªJv›tifahdghFgh£o‰F«c£gL¤j¥gl¡TlhJ.
(ii) nk‰f©lgÂfŸï¤Jl‹ïiz¡f¥g£LŸsgÂKiw¥gonk‰bfhŸs¥glnt©L«.
(iii) ïJbjhl®ghf, gŸËfËlÄUªJ Étu§fis bgWtj‰fhf / nrfÇ¥gj‰fhf got khâÇfŸ
ïiz¡f¥g£LŸsd.
(iv) nk‰T¿a nr®¡if eilKiwfŸ nk khj ïWâ¡FŸ Ko¡f¥gl nt©L« v‹gjhš nr®¡if
eilKiwiabrašgL¤Jtj‰fhdïiz¥ãšcŸsfhymsî,fwhuhf¥ã‹g‰w¥glnt©L«.
5. gŸË¡ fšÉ ïa¡Fe®, bk£ÇFnyõ‹ gŸË ïa¡Fe® k‰W« bjhl¡f¡ fšÉ ïa¡Fe® M»nah®
ïªj Mizfis¤ j§fsJ mâfhu všiy¡F£g£l mid¤J gŸËfS¡F« bjÇÉ¡f nt©L«,
ïªj Mizia r£l¥ó®tkhfî« cz®î¥ó®tkhfî« c©ikahf Ãiwnt‰w nt©L« vd
nf£L¡bfhŸs¥glnt©L«. FHªijfS¡fhd ïytr, f£lha¡ fšÉ cÇik ÉâfŸ 2011
brašgL¤j¥gLtj‰fhd nk‰T¿a tÊfh£lšfis f©fhÂ¡f nt©L« v‹W« mt®fŸ
nf£L¡bfhŸs¥gL»wh®fŸ.
(MSe® Miz¥go)
o.rãjh,
muá‹Kj‹ik¢bray®,
bgWe®
gŸË¡fšÉïa¡Fe®,br‹id-6
bjhl¡f¡fšÉïa¡Fe®,br‹id-6
khÃy¤jiyikca®mâfhÇ/
bk£ÇFnyõ‹gŸËfŸïa¡Fe®,br‹id-6
//Miz¥go mD¥ã it¡f¥gL»wJ//

ãÇî mYty®
murhiz v©. 60¡fhd ïiz¥ò, gŸË¡ fšÉ (X2) Jiw
njâ: 01.04.2013
ïiz¥ò -1
fšÉ cÇik¢ r£l«, 2009‹ Ñœ áWgh‹ikÆd® mšyhj muR cjÉ bgwhj jÅah® gŸËfËš
nr®¡if¡fhd thŒ¥òfŸ kW¡f¥g£nlh® / eÈªj ãÇîfis¢ nr®ªj FHªijfS¡F 25%
ïlxJ¡Ñ£il brašgL¤j nt©oa eilKiwfŸ
(F¿¥ò: _‹whtJ f£l¤âš (3) F¿¥ãl¥g£LŸs njâfŸ muR ÉLKiw ehshf ïU¡Fkhdhš, mj‰fL¤j gÂ ehŸ fz¡»š
vL¤J¡bfhŸs¥gl nt©L«)
guhkÇ¡f¥gl nt©oa gântLfŸ
1. EiHî¡ f£l tF¥ãš nr®¡f¥gL« khzt®fË‹ bkh¤j v©Â¡if
2. 25% xJ¡Ñ£o‹ Ñœ tH§f¥g£l É©z¥g§fË‹ bkh¤j v©Â¡if (bga® g£oaYl‹)
3. 25% xJ¡Ñ£o‹ Ñœ nj®î brŒa¥g£l khzt®fË‹ g£oaš (nr®¡if¥ ãÇî)
4. <£L¤ bjhif nfhÇ¡if gântL
(x¥g«)xxxx
muá‹ Kj‹ik¢ bray®
//c©ik efš//
(Ãiy)
ÃfœîfŸ
(2)
njhuha njâ
(3)
t.v©.
(1)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
x›bthU gŸËí« EiHî¡ f£l tF¥ò k‰W« nr®¡if¤ âw‹ F¿¤j
Étu§fisjahÇ¡f nt©L«
18.01.2011 njâÆ£l gŸË¡ fšÉ (C2) Jiw m¿É¡if v©. murhiz (Ãiy)
v©.9‹ go 25% nr®¡if, xU jÅ gânt£oš gâî brŒa¥g£L kht£l¡
FGÉ‰Fgot«1š F¿¥ã£LŸsgojh¡fš brŒa¥glnt©L«.
ïªj25% nr®¡if, gŸËÆ‹ m¿É¥ò¥gyifÆšfh£á¡Fit¡f¥glnt©L«.
muR cjÉ bgwhj áWgh‹ikÆd® gŸËfis¤ jÉu jÅah® gŸËfËš 25%
ïlxJ¡Ñ£oš FHªijfË‹ nr®¡if¡fhd É©z¥g¥gotkhdJ. got« 2š
cŸsgoïU¡f nt©L«
muR cjÉ bgwhj áWgh‹ik gŸËfŸ jÉ®¤J x›bthU jÅah® gŸËí« 25%
ïlxJ¡Ñ£o‹ Ñœ nr®¡if¡fhd É©z¥g¥ got§fŸ F¿¤J m¿É¡f
nt©L«.
É©z¥g¥got§fŸ tH§Ftj‰fhd njâ
Ãu¥g¥g£lÉ©z¥g¥got§fŸjh¡fš brŒjš
bg‰nwh®fŸ got« - 3š cŸsgo É©z¥g¥ got§fis jh¡fš brŒí«nghJ
xUgâî¢ Ó£L bg‰W¡bfhŸs nt©L«.
jFâ cŸs É©z¥gjhu®fË‹ bga®fŸ fh£á¡F it¡f¥gl nt©L«.
jFâa‰w É©z¥gjhu®fË‹ bga®fS«, ÃuhfÇ¡f¥g£lj‰fhd fhuz¤njhL
jÅahf fh£á¡Fit¡f¥glnt©L«.
jFâ cŸs É©z¥gjhu®fË‹ v©Â¡if 25% nr®¡ifiaÉl mâfkhf
ïU¡Fkhdhš, É©z¥gjhu®fË‹ v©. tÇir milahs ÉšiyfSl‹
njhuha nj®î Kiw ã‹g‰w¥gl nt©L«. M®tKŸs bg‰nwh®fŸ njhuha¤
nj®î KiwÆš g§bfL¡fyh«
25% xJ¡Ñ£o‰FŸ 10% fh¤âU¥ò¥ g£oaYl‹, nj®ªbjL¡f¥gL«
É©z¥gjhu®fË‹ bga®fŸ, mt®fsJ É©z¥g v©fSl‹ cldoahf
m¿É¥ò¥gyifÆšfh£á¡Fit¡f¥glnt©L«.
got« 4š cŸsgo nr®¡if eilKiwia Ko¤J¡bfh©l ã‹ r«gªj¥g£l
kht£lmsÉyhd mâfhÇÆl« gŸËfŸÉtum¿¡if mË¡f nt©L«.
x›bthU M©L V¥uš 2
x›bthU M©L nk 2
x›bthU M©L nk 3
Kjš nk 9 tiu
X›bthU M©L« nk 9
mšyJ mj‰F K‹
khiy 5 kÂ th¡»š
x›bthU nk 11 khiy 5
kÂ th¡»š
x›bthU M©L nk 14
fhiy 10.30 kÂ¡F
x›bthU M©L« nk 14
gfš 2 kÂ
x›bthU M©L« nk 20
mšyJ mj‰F K‹

- 2013 #dtÇ 19
U »H¡F ïªâa khÃy¤â‹ tWikahd
»uhk¤âÈUªJ, òJâšÈÆš xU å£Lxntiy¡fhÇahf tªjhš ešy tUkhd«
» i l ¡ F « v ‹ W t h ¡ f Ë ¤ J b f h © L
bršy¥g£lnghJ mªj¥ bg©Â‹ taJ 14. xU
gz¡fhu eL¤jut®¡f å£oš »£l¤j£l xU
moikahfnt ntiy brŒí« Ãiyik¡F mt®
jŸs¥g£lh®.
ntiyÆš nr®¤JÉ£l “ntiythŒ¥ò Vb#‹£”
ïU¡F« ïl¤ij¡ f©Lão¤J jdJ Ãiyik
F¿¤J òfh® brŒí« ijÇa« mªj¥ bg©Q¡F
tªjJ. Mdhš, m›thW òfh® brŒjnghJ, “mt‹
v‹id mo¤jh‹ ãwF t‹òz®¢áí« brŒjh‹,”
v‹W jiyef® âšÈÆš mË¤j ng£oÆš mªj¥
bg© T¿dh®. ï‹W mtU¡F taJ 17. “mªj
å£ilÉ£L Xo¥nghf Ka‹whš, »uhk¤âš c‹
FL«g¤âdiu bfhiy brŒJÉLnt‹, c§fŸ
å£ilí« vÇ¤JÉLnt‹ v‹W mt‹ v‹id
Äu£odh‹, v‹W« mt® T¿dh®. x›bthU
M©L« ïªâahÉ‹ »uhk¥ gFâfËÈUªJ
ntfkhf ts®ªJ tU« efu¥ gFâfËš cŸs
eL¤jut®¡f¡ FL«g§fËš
å £ L n t i y a h £ f s h f
g Â a h ‰ W t j ‰ F v d
M Æ u ¡ f z ¡ f h d b g ©
F H ª i j f Ÿ
fl¤j¥gL»wh®fŸ. czî,
j § F Ä l « , r £ l ¥ ó ® t
k h j h ª â u F i w ª j g £ r
TÈahd 125 lhyU¡F« (Rkh®
%.7,500) Fiwªj Câa«
M»at‰W¡fhf ehŸnjhW«
F i w ª j J 1 5 k Â n e u «
mt®fŸ mªj åLfËš
ntiy brŒa nt©oÆU¡»wJ. gyU« j§fsJ
FL«g§fËÈUªJ J©o¡f¥gL»wh®fŸ.
mtkâ¥ò¡F cŸsh»wh®fŸ, moikfshf
e l ¤ j ¥ g L » w h ® f Ÿ , á y ® g h È a š
jh¡FjšfS¡F« cŸsh»wh®fŸ. flªj or«gÇš
òJâšÈÆš xU ngUªâš xU ïs« bg© xU
F«gÈ‹ ghÈaš t‹Kiw¡F cŸshdnghJ
ïªâah bfhªjË¤jJ. Mdhš, mnj efÇš,
F H ª i j f Ÿ f l ¤ j ¥ g L t J « ï ¤ j i f a
mtkâ¥òfS¡F cŸsh¡f¥gLtJ«, xU bgÇa
tiyaik¥ghf âdK« elªJbfh©Ljh‹
ïU¡»wJ v‹W tšYe®fŸ TW»wh®fŸ.
r K j h a ¤ â ‹ k i w K f x ¤ J i H ¥ n g h L « ,
murh§f¤â‹ my£áa¤njhL« ïJ bjhl®»wJ
v‹W mt®fŸ brhš»wh®fŸ. ïªâah xU eåd,
K‹nd¿a ehlhf khw Ka‹W bfh©oU¡»wJ.
Mdhš, eh£L k¡fË‹ Äf¥ bgU«gh‹ikÆd®
ca®ªJ tU« bghUshjhu¤â‹ gy‹fŸ »il¡f¥
bgwhjt®fshf xJ¡» it¡f¥g£oU¥gijí«,
ViHfË‹ cÇikfŸ F¿¤J eL¤ju t®¡f
ïªâa®fŸ gyU« bghU£gL¤Jtâšiy
v‹gijí« ïªj¥ãu¢rid Ãidñ£L»wJ.
‘g¢g‹ g¢rhnth m‹nlhy‹' v‹w FHªij
cÇikfŸ mik¥ig¢ nr®ªj òt‹ Çò, “ntiy
thŒ¥ò ÃWtd§fŸ v‹w ngh®itÆš FHªijfŸ,
F¿¥ghf¥ bg© FHªijfŸ fl¤j¥gLtJ v‹gJ
ïªâahÉš ï‹W Äf¥bgÇa â£lÄ£l F‰w¢
brayhf elªJ bfh©oU¡»wJ. ïâš nkhrkhd
m«r« v‹dbt‹whš, ïJ
b t Ë ¥ g i l a h f e « f ©
K‹dhš e« åLfËnyna
el¡»wJ, ïUªjhY« mJ
f©Q¡F¤ bjÇtâšiy,”
v‹W TW»wh®. òJâšÈÆš
elªj mªj F«gš t‹òz®¢á
tH¡»š F‰w«rh£l¥g£LŸs
MW ngÇš xUtdhd 17 taJ
á W t ‹ , x U t l ï ª â a
» u h k ¤ â ‹ V i H ¡
FL«g¤âÈUªJ 11 taânyna
FHªij¤ bjhÊyhËahf ntiy brŒtj‰fhf
bfh©Ltu¥g£lh‹. jiyefÇš mt‹ xU
rhiynahu czî¡ filÆš ntiy gh®¤jh‹,
ã‹d® ngUªJ X£LeÇ‹ cjÉahsdhf ntiy
brŒjh‹ v‹W fhtšJiwÆd® bjÇÉ¤JŸsd®.
jiyefU¡F¡ bfh©Ltu¥g£l ãwF mt‹ j‹
ïªâah: å£L ntiy¡fhu®fshf
cŸs FHªijfŸ rªâ¡F«
moik¤jd«, mtkâ¥ò,
áy neu§fËš ghÈaš t‹bfhLik
en.m.wikipedia.org

bg‰nwhUldhd bjhl®ig ïHªJÉ£lh‹.
btFthf Ûw¥gL« r£l«
ViH¡ FHªijfS¡F ntiy mË¥gj‹ _y«
mt®fsJ FL«g§fS¡F cjÉ brŒtjhf gy
eL¤jut®¡f ïªâa®fŸ Ãid¡»wh®fŸ. Mdhš,
ïªâahÉš fLikahd FHªij¤ bjhÊyhs®
r£l§fis¡ bfh©LtªJŸs òJâšÈ muá‹
xU r£l¤â‹go, ït®fŸ áiwÆš mil¡f¥gl
nt©L«. å£L ntiy v‹gJ xU Mg¤jhd gÂ
v‹W mªj¢ r£l¤âš Tw¥g£LŸsJ. m¤jifa
gÂÆš 18 taâ‰F¡ Ñœ¥g£nlhiu nr®¥gJ
v‹gJ, 2009« M©oÈUªJ, #hÛÅš btËtu
Koahj xU F‰w¢brayhf M¡f¥g£LŸsJ.
Mdhš, mªj¢ r£l« btFthf Ûw¥gL»wJ
v‹»wh® Çò. bg‰nwh®fnsh kÅj cÇik
mik¥òfis¢ nr®ªjt®fnsh òfh® brŒjãwF
fhtšJiwÆd®, ï¤jifa Fiwªj taJ
gÂahs®fis “Û£F« elto¡iffis” Äf
m¿jhf¤jh‹ nk‰bfhŸ»wh®fŸ v‹W« mt®
F¿¥ãL»wh®.
“mnefkhf å£L ntiy brŒ»w všnyhU«
FHªij¥ gUt¤âduhfnth mšyJ 18 taâ‰F
K‹ ntiy¡F¡ bfh©Ltu¥g£lt®fshfnth
ïU¡»wh®fŸ,” v‹»wh® mt®. ãu¢ridÆ‹
msit kâ¥ãLtj‰fhd xU â£lÄ£l Ka‰á
xUnghJ« nk‰bfhŸs¥g£lâšiy. Rkh® 50 y£r«
FHªijfŸ ïªâahÉš gšntW ntiyfËš
<LgL¤j¥g£oU¡»wh®fŸ v‹W murh§f«
brhš»wJ. Mdhš, c©ikahd v©Â¡if
mijÉl 10 kl§F TLjyhf ïU¡F« v‹W
r_f¥ gÂahs®fŸ TW»wh®fŸ. âšÈ
fhtšJiwia f©fhÂ¡F« k¤âa cŸJiw
m i k ¢ r f ¤ i j ¢
nr®ªj xU ca®
m â f h Ç , e h L
KGtJ« Rkh® 40
y£r« FHªijfŸ
å £ L n t i y
brŒ»wh®fŸ v‹W«
òJâšÈÆY« mj‹
ò w e f ®
gFâfËYkhf Rkh®
4,000 ntiythŒ¥ò
V b # ‹ á f Ÿ
b r a š g £ L
t U t j h f î «
T¿dh®. Mdhš,
j d J b g a i u
btË¥gL¤j ÉU«ghj mªj mâfhÇ, ïªj¥
ã u ¢ r i d Æ š j i y Æ L k h W j d J r f
mâfhÇfis¡ nf£L¡bfhŸs KoaÉšiy,
fhuz« mt®fËš gyU« j§fŸ åLfËnyna
FHªijfis ntiy¡F it¤âU¥gJjh‹ v‹W
bjÇÉ¤jh®. áy neu§fËš ïªj Vb#‹LfŸ
ntiy¡fhu®fis¡ bfh©L tªJÉ£lj‰fhd
f Ä õ ‹ b j h i f i a x n u j t i z Æ š
tNÈ¡»wh®fŸ. mªj¤ bjhif bgU«ghY«
m›thW ntiy¡F nr®¡f¥gL« bg©fË‹
T È f Ë È U ª n j , å £ L ¡ f h u ® f s h š
ão¤J¡bfhŸs¥gL»wJ. k‰w neu§fËš
å£L¡fhu®fŸ TÈia neuoahf Vb#‹LfËlnk
bfhL¡»wh®fŸ. mªj¤ bjhifÆš xU gFâ
ntiy¡fhu¥ bg©Q¡F¥ nghŒ¢ nrU« mšyJ
bfhŠr« TlnghŒ¢ nruhJ.
ng£o vL¡f¥g£l 18 taJ bg© xUt®, jdJ
K‹dhŸ v#khd®fŸ gÊth§f¡TL« v‹w
m¢r¤Jl‹ jdJ bgaiu btËÆl nt©lh« vd
nf£L¡bfh©lh®. kU¤Jt®fŸ, t®¤jf®fËl«
ntiyÆš nr®ªJ 4 M©LfŸ tiu jd¡F TÈ
vd vJî« ju¥glÉšiy v‹wh® mt®. âšÈ
ca®Úâk‹w¤âš jh¡fš brŒa¥g£LŸs xU
tH¡»š th¡F_y« mË¤j k‰bwhU bg©,
jd¡F khj« 45 lhy® (Rkh® %.2,700) TÈ ju¥g£lJ
v‹W«, Mdhš eh‹fh©L fhy¤â‰F áiwthr«
n g h š m i l ¡ f ¥ g £ o U ª j h f î « j d J
FL«g¤jhUl‹ bjhiyngáÆš ngRtj‰F¡ Tl
xUnghJ« mDkâ¡f¥g£lâšiy v‹W«
T¿íŸsh®. âšÈ Ã®thf¤âd® ïªj¤ bjhÊiy
Kiw¥gL¤Jtj‰F¡ f£lha¥gL¤J»w xU
elto¡ifahf, r_f¥ gÂahs®fŸ ïªj tH¡if
jh¡fš brŒJŸsd®. ntiyÆš nr®¤JÉ£l
Vb#‹ol« òfh® brŒjnghJ j‹id mt‹
t‹òz®¢á¡F c£gL¤âajhf mªj¥ bg© òfh®
brŒâU¡»wh®. ï¤jifa bg©fis j§fsJ
f£L¥gh£oš it¤âU¥gj‰fhf, mt®fsJ
âUkz thŒ¥òfis bfL¡F« tifÆš mt®fsJ
“fîut¤ij” j£o¥g¿¥gjhf, t‹òz®¢áia xU
Míjkhf fl¤jš ng®tÊfŸ ga‹gL¤J»wh®fŸ
v‹»wh® Çò.“v‹dhš tÈia¤ jh§f KoaÉšiy.
ka¡fkilªJ ÉGªJÉ£nl‹. f© ÉÊ¤jnghJ
u¤j¤â‰F eLÉš »l¥gij cz®ªnj‹. eh‹
mH¤bjhl§»anghJ mªj Vb#‹£ eh‹ kîdkhf
ïU¡fhÉ£lhš v‹id ntW ahU¡fhtJ
É‰WÉl¥ nghtjhfî« xUnghJ« å£L¡F âU¥ã
mD¥g¥ nghtâšiy v‹W« brh‹dh‹,” v‹wh®
mªj¥ bg©.ãu¢ridia r_f¥ gÂahs®fŸ
mediavoicesforchildren.org

m§nf MíŸ KGtJ« moikahfnth mšyJ
ghÈaš bjhÊÈnyh jŸËÉLtnj mt‹ neh¡f«.
Xuh©L¡F¥ ãwF ï¥nghJ« mªj¥ bg©
òJâšÈÆšjh‹, mªj Vb#‹o‹ f©Âš
glhkš gJ§»ÆU¡»wh®. cUt¤âš á¿atuhf
T¢r« ÄFªjtuhf jiyKo bfh©ilnghš
RU£l¥g£L JÂahš kiw¡f¥g£oU¡»w mªj
bg©iz¥ gh®¡F«nghnj, j‹id ïªj
Ãiy¡F¤ jŸËÉ£ltid f«ã v©z it¡f
nt©L« v‹w cWâ bfh©oU¥gJ bjÇ»wJ.
“vdJ Kjš Mir vd¡F ï¥gobahU
Ãiyikia V‰gL¤âat‹ j©o¡f¥gl nt©L«
v‹gJjh‹. mL¤J vd¡F cÇa gz« v‹ if¡F
tªjhf nt©L«. vdJ _‹whtJ ÉU¥g«, v§fŸ
å£L¡F g¤âukhf, Mnuh¡»akhf âU«ã¢ bršy
nt©L« v‹gJjh‹,” v‹W mt® Tw»wh®.
Mjhu«:
http://www.crin.org/resources/infodetail.asp?ID=30150#
Úâk‹w¤â‰F bfh©L br‹wjhšjh‹ xU
K‹nd‰w« V‰g£LŸsJ. å£L ntiy¡fhd
Fiwªjg£r taij mâfÇ¡f nt©L«, å£L
ntiy¡F MŸ bfh©L tU»w mik¥òfŸ gâî
brŒa¥gl nt©L« v‹W âšÈ muR¡F âšÈ
ca®Úâk‹w« MizÆ£LŸsJ. Mdhš, gâî
brŒahjj‰fhd mguhj« 50 br‹£ (Rkh® %. 30)
Kjš 5 lhy® (Rkh® %.300) tiu k£Lnk
Éâ¡f¥gL»wJ, gâî brŒa¥g£l mik¥òfis
f©fhÂ¥gj‰fhd V‰ghL« ïšiy v‹W r_f¥
gÂahs®fŸ TW»wh®fŸ.
ïu©lh©L fhykhf TÈ vJî« ïšyhkš
ntiy brŒJ tªjh®, »H¡F khÃy« x‹iw¢
nr®ªj 17 taJ áWÄ. mtiu 'g¢g‹ g¢rhnth
m‹nlhy‹' mik¥ig¢ nr®ªj bjh©l® xUt®
Û£lh®. mªj CÊa® òJâšÈ uÆš Ãiya¤âš
j‹id ahbud btË¥gL¤â¡bfhŸshkš ntiy
brŒJ tU»wh®. mªj¥ bg©iz miH¤J tªj
Vb#‹£, mtuJ »uhk¤â‰F T£o¢ brštjhf
brhšÈÆU¡»wh‹. Mdhš, eh£o‹ t®¤jf¤
jiyefuhd K«ig efU¡F bfh©L bršY«
neh¡f¤Jl‹ ufáakhf o¡f£ th§»ÆUªjh‹.
á¤utij¡F cŸshF« áWt®, áWÄa®, kfË® nfh®£oš M#uh», ÚâgâÆl« neuoahf, ne®ªj
bfhLikfis bjÇÉ¤J, òfh® kD juyh«. ïj‹ ÛJ, nfh®£ neuo elto¡if vL¤J, F‰wthË¡F
j©lid tH§f cŸsJ. jÄHf¤âš, Mu«g¤âš nfhit cŸË£l, eh‹F ïl§fËš kfË® nfh®£
âw¡f¥g£lJ. j‰nghJ, gy kht£l§fËš kfË® nfh®£ Jt§f¥g£LŸsd. ï¡nfh®£oš FL«g
t‹Kiw, tuj£riz bfhLik, ghÈaš J‹òW¤jš, j‰bfhiy¡F ö©Ljš, bfhiy cŸË£l
tH¡FfËš ghâ¡f¥gL« bg©fŸ bjhl®ghd tH¡FfŸ k£L« Érhuiz¡F vL¤J¡
bfhŸs¥gL»‹wd. nfhit kfË® nfh®£oš flªj M©L, 200¡F« nk‰g£l tH¡FfŸ gâth»d.
nfhit, âU¥ó®, Úy»Ç kht£l tH¡FfŸ, ï¡nfh®£oš ÉrhÇ¡f¥g£L, Ô®¥ò Tw¥gL»‹wd.
rÛg¤âš, R¥ß« nfh®£ c¤juî¥go, ï¡nfh®£oš, 18 taJ¡F c£g£l, á¤utij¡F MshF« áWt®,
áWÄa®bjhl®ghdtH¡FfŸÉrhÇ¡f¥gL»‹wd.j‰nghJ,MWtH¡FfŸÉrhuizÆšcŸsd.
bg‰nwhU«, k‰nwhU« bfhLik¥gL¤Jjš, czî ju kW¤jš, ö§f Élhkš jL¤jš, go¡f M®t«
ïUªJ« gŸË¡F mD¥g kW¤jš, gŸËÆš MáÇa®fS«, k‰wt®fS« bfhLik¥gL¤Jjš, ghÈaš
bjhšiy, bfhiy Äu£lš ÉL¤jš vd gšntW J‹òW¤jš F¿¤J òfh® juyh«. ï¥òfh®fis
tH¡f¿P® it¤J, nfh®£oš jh¡fš brŒa nt©oaâšiy. ghâ¡f¥g£l ikd® FHªijfŸ, neuoahf
nfh®£oš M#uh», ÚâgâÆl« òfh® bjÇÉ¡fyh«. nfh®£ òfh® ÛJ Érhuiz nk‰bfh©L, cWâ
brŒa¥g£lhš rÇahd j©lid tH§F«. ghâ¡f¥g£l áWt®, áWÄaU¡F á»¢irí«, ïH¥ÕL« tH§f
c¤juÉL«. 'nfhit kfË® nfh®£oš V‰fdnt ïu©L áwh® á¤utij tH¡FfŸ cŸsd. j‰nghJ
nkY«, eh‹F tH¡FfŸ òâjhf gâî brŒa¥g£L cŸsd. ït‰¿‹ Ûjhd Érhuiz ÉiuÉš
Jt§F«'vd,nfh®£mYty®fŸbjÇÉ¤jd®.
- âdky®, 23.6.2013
á¤utij¡F cŸshF« áWt®fŸ
ÚâgâÆl« neuoahf òfh® juyh«

ª j M © L n k 2 8 «
njâa‹W nfus¤â‹ k‰w
ïgFâfis¢ nr®ªj k¡fŸ
gUt kiH bjhl§Ftj‰fhf
MtYl‹ fh¤âUªjnghJ, gfyô®
» u h k ¤ â ‹ å u h ° t h Ä ,
ntjidnahL jdJ eh‹F khj
k f Å ‹ ï W â ¢ r l § F f i s
el¤â¡bfh©oUªjh®. ghy¡fhL
kht£l¤âš gH§Fo k¡fŸ ÄFªj
mH»a m£l¥gho kiy¥ gFâÆš
ïªj M©L Ãfœªj 28tJ áR
kuz« ïJ. flªj 16 khj§fËš
ï§FŸs k¡fŸ 52 áR¡fis
fšyiwfËšòij¤âU¡»wh®fŸ.
ãw¡»w FHªijfŸ x›bth‹whf
kuzkilªjij¤ bjhl®ªJ
ï¥gFâfËš thG« Rkh® 30
MÆu« gH§Fo k¡fŸ ïJ Vnjh
r h g ¤ â ‹ É i s î v ‹ W
Ãid¤jh®fŸ. td bjŒt§fis
k»œÉ¡f ãuh®¤jidfS« áw¥ò¥ ói#fS«
el¤âd®. Mdhš, c©ik Ãytu« ï¥go¥g£l
ïa‰if¡F m¥gh‰g£l e«ã¡iffËÈUªJ
khWg£lJ. C£l¢r¤J¡ Fiwthš V‰gL« Fiw¥
ãurt§fns ïj‰F¡ fhuz«. bt¢rhgâ
»uhk¤âš ï‹D« mâ®¢áÆÈUªJ Ûshjtuhf
ïU¡»wh® òZgh. ã¥utÇ 1 m‹W mt®
MizÆU£o kU¤JtkidÆš, cÇa fhy¤â‰F
K‹ng xU FHªijia¥ bg‰bwL¤jh®. ïu©L
eh£fS¡F¥ ãwF FHªij¡F¡ fLikahd
Rthr¡ nfhshWfŸ V‰g£ld. g¡f¤J khÃykhd
jÄœeh£oš, ï§»UªJ 57 ».Û. bjhiyÉš cŸs
nfha«ò¤ö® efÇš cŸs kU¤Jtkid¡F jhí«
FHªijí« bfh©L bršy¥g£ld®. Mdhš,
kWehnsFHªijjdJïWâ_¢irÉ£lJ.
“mJ xU Fiwkhj¡ FHªij mj‹ vil 800
»uh«jh‹. mJ f®¥g¤âš ïUªjnghnj eh‹
ftdkhf ïUªâU¡f nt©L«,” v‹W òy«ò»wh®
gŸË¥ go¥ig Mwh« tF¥òl‹ Ko¤J¡
b f h © l t u h d ò Z g h . f ® ¥ g f h y ¤ â š
C £ l ¢ r ¤ J Ÿ s c z î f i s v L ¤ J ¡
bfhŸtj‰fhd thŒ¥ò òZghî¡F ïšiy v‹W
mtuJ g¡f¤J å£L¡fhuuhd n#hâkÂ
TW»wh®. “òZghî¡F ghnyh K£ilnah
»il¤jnj ïšiy. mtS¡F¡ »il¤jbjšyh«
murh§f« bfhL¡»w kÈî Éiy mÇá k£L«jh‹
v‹»wh® cŸq® m§f‹tho gÂahsuhd
n#hâkÂ. “FHªijia¡ bfh‹wJ òZghÉ‹
tWikjh‹,” v‹»wh® mt®.
òZghÉ‹ fzt® kUjh¢ry«
ïij x¥ò¡bfhŸ»wh®. “âdK«
K£ilí« ghY« rh¥ãLtJ
v§fS¡F¡ f£L¥goahfhJ,”
v‹»wh®mt®.
“ e h § f Ÿ Ä f î « V i H f Ÿ ,
bjhl®¢áahf v§fS¡F ntiy
»il¥gâšiy. nfha«g¤ö®
kU¤Jtkid¡F òZghit¡
bfh©Lnghtj‰nf eh‹ fl‹
th§f nt©oÆUªjJ. flid¤
â U ¥ ã ¢ b r Y ¤ j M W
k h j § f s h f y h « , ” v ‹ » w h ®
kUjh¢ry«.
ïj‰F mU»š cŸs btŸshFy«
»uhk k¡fS¡F flªj kh®¢ khj«
Ä f ¡ b f h L i k a h d j h F « .
ïu£il¡ FHªijfŸ c£gl _‹W
F H ª i j f Ÿ ï ª j k h j ¤ â š
kuzkilªjd. FHªijfis ïHªj m‹idaÇš
xUt® u§Ñ uhk‹. ïªj 26 taJ bg© fLikahd
u¤j nrhifahš ghâ¡f¥g£oU¥gt®. flªj
_ ‹ w h © L f Ë š _ ‹ W F H ª i j f i s ¥
g¿bfhL¤jt®ït®.
“2011š vd¡F Kjš ãurt« elªjJ. ãw¡F«nghnj
mªj¡ FHªij ïwªJÉ£lJ. 2012š å£onyna
vd¡F¡ FHªij ãwªjJ. Mdhš, mJî« 2 kÂ
neu¤âš ïwªJÉ£lJ. ïªj Kiw eh‹
kU¤Jtkid¡F¢ br‹nw‹. m§F vd¡F
nrhjidfŸ el¤j¥g£ld. kUªJfisí«
vL¤J¡bfh©nl‹. kh®¢ 13 m‹W v§fŸ
å£onyna bg© FHªij ãwªjJ. Mdhš, mJî«
Fiw¥ ãurtkh»É£lJ. mJî« ïwªJÉ£lJ.
FHªij ïšyhkš v§fŸ thœ¡ifÆš k»œ¢á
ïšiy,”v‹»wh®u§Ñ.
mtuJ m©il å£lh®fËš xUtuhd tŠá jdJ
ïu£il¡ FHªijfis g¿bfhL¤jt®. u§Ñia¥
nghy mšyhkš ït® ghy¡fhL kht£l
kU¤JtkidÆš kh®¢ 19 m‹W mªj ïu£il¡
FHªijfis¥ bg‰bwL¤jh®. ã‹d® mtU«
FHªijfS« âÇ¢N® kU¤Jtkid¡F¡ bfh©L
bršy¥g£ld®. m§F mªj ïu£il¡ FHªijfŸ
kh®¢ 25 m‹W kuzkilªjd. u§ÑÆ‹ fzt®
btŸË§»Ç, “v‹ kidÉ¡F¡ Fiw¥ ãurt«
elªjJ. FHªijfis¡ fh¥gh‰w kU¤Jt®fŸ
j§fshš Koªj msÉ‰F všyh Ka‰áfisí«
nk‰bfh©ld®. Mdhš, MW eh£fËš FHªijfŸ
bjh£oÈš
ïUªJ
RLfh£o‰F
flªj 16 khj§fËš
52 áR kuz§fŸ
ÃfœªJŸsd. ïªj
M©oš k£Lnk
28 áR kuz§fŸ.
m£lgho kiy¥
gFâfËš gH§Fo
r_f§fË‹ áR¡fis¡
bfhštJ vJ?
- énkh‹ n#¡f¥

ïwªJÉ£ld,” v‹W T¿dh®. j§fsJ ïu£il¡
FHªijfis g¿bfhL¤j mâ®¢áÆÈUªJ«
nrhf¤âÈUªJ« mt®fshš ï‹D« ÉLgl
KoaÉšiy. ï›thW mL¤jL¤J Ãfœªj áR
kuz§fŸ nfus« cUth¡»ÆUªj njh‰w¤â‰F
gy¤j moahf kh¿íŸsd. eh£o‹ Rfhjhu Ãiy
F¿¤j msînfhŸfË‹ gšntW m«r§fËš
K‹dÂÆš ïUªJ tªj khÃy« mJ. m©ikÆš
btËahd khâÇ gâî mik¥ò m¿¡ifÆ‹go,
nfus¤â‹ áR kuz É»j« (IMR) 1000
ãurt§fS¡F 12 v‹gjhf cŸsJ. njáa
I.v«.M®1000ãurt§fS¡F44 MF«.
njáa ruhrÇiaÉl m£l¥gho IMR K‹Åiy
t»¡F« ÃiyÆš, ïªj gH§Fo t£lhu¤â‰F
muáaš jiyt®fS« mâfhut®¡f¤âdU«
gilbaL¤jh®fŸ. gšntW â£l§fS« mtru¡
fhy elto¡iffS« m¿É¡f¥g£ld. f®¥ãÂ¥
bg©fS¡F« FHªijfS¡Fkhd kU¤Jt
nrhjidfis Rfhjhu¤ Jiw bjhl§»aJ. ÔÉu
u ¤ j n r h i f n e h a h Ë f S ¡ F k U ª J f Ÿ
tH§f¥g£ld. áR kuz§fŸ gH§Fo t£lhu¤â‹
fLikahd tWik ÃiynahL r«gªj¥g£lit
v‹»wh® gH§Fo k¡fËilna gÂah‰¿ tU«
nf.V. uhK. “flªj áy M©LfËš m£l¥ghoÆš
áR kuz É»j« ftiyaË¡F« msÉ‰F
mâfÇ¤JÉ£lJ. Mdhš, kht£l Ã®thfnkh
Rfhjhu¤ Jiwnah v›Éjkhd elto¡ifí«
nk‰bfhŸsÉšiy. Clf§fS« Tl ïªj¥
ãu¢ridiabtË¥gL¤jÉšiy,”v‹»wh®mt®.
2012š jh‹ nk‰bfh©l xU MŒÉš, 2011 #dtÇ
Kjš 2012 #]‹ tiu m£l¥ghoÆš 776 kuz§fŸ
e l ª j j h f b j Ç a t ª j J v ‹ » w h ® m t ® .
ïwªjt®fËš »£l¤j£l 70 rjåj¤âd®
gH§FoÆd®. ïwªJ¥ nghdt®fËš 90
rjåj¤âd® 35-45 taJ¥ ãÇÉduht® v‹gJ xU
K¡»akhd f©Lão¥ò. “ïnj fhyf£l¤âš ïªj
t £ l h u ¤ â È U ª J 5 1 9 ã w ¥ ò f Ÿ k £ L n k
g â t h » í Ÿ s d . Ã f œ ª J Ÿ s r h î f Ÿ
bgU«ghyhdt‰W¡F¡ fhuz« g£oÅjh‹,”
v‹»wh®mt®.
“eh‹ x‹W« Rfhjhu tšYe® mšy. Mdhš,
ãurt¤â‹nghJ gH§Fo FHªijfŸ k£Lnk
kuzkiltJ V‹? mªj¡ FHªijia¡ fh¥gh‰w
nt©oa mo¥gil¥ bghW¥ò murh§f¤â‰F
ïšiyv‹WÚ§fŸÃid¡»Ö®fsh?”
gH§FoÆd® ey¤â£l§fS¡fhf brŒa¥gL« Ãâ
xJ¡ÑLfŸ F¿¤J nfŸÉ vG¥ãanghbjšyh«
jd¡F ÔÉuthâ v‹w K¤âiujh‹ F¤j¥gL»wJ
v‹»wh® uh«. “murh§f« K‹Ka‰á vL¤J,
f®¥ãÂ¥ bg©fS¡F kU¤Jt nrhjidfis
el¤âÆUªjhš gy cÆ®fis¡ fh¥gh‰¿ÆU¡f
Koí«. ï¥nghJ, mâfhÇfŸ nghÈ¢ rh¡Ffis
brhšÈ¡bfh©oU¡»wh®fŸ,” v‹W« uhk‹
Tw»wh®. mtUila F‰w¢rh£LfS¡F áy
mo¥gilfŸ ïU¡fnt brŒ»‹wd. flªj 10
M©LfËš, gšntW â£l§fË‹ Ñœ m£l¥gho
nk«gh£L¡fhf vd khÃy muR« k¤âa muR« 800
nfho %ghŒ¡F nkš ghŒ¢áíŸsd. Mdhš, mªj¥
gz¤jhš g£oÅahY« C£l¢r¤â‹ikahY«
V‰gL«áRkuz§fis¤jL¡fKoaÉšiy.
m£l¥ghoÆš rÇahd neu¤âš jiypLfŸ
n k ‰ b f h Ÿ s ¥ g L t J v ‹ g J x U n g h J «
elªjâšiy. ï§F gÂ Ãakd« brŒa¥gL«
mâfhÇfŸ, j§fS¡F tH§f¥gL« ïlkhWjš
M i z f i s x U j © l i d a h f n t
Ãid¡»wh®fŸ. mt®fis¥ bghW¤jtiuÆš
ãu¢rid nkY« MHkhf nt©L« v‹nw
ÉU«ò»wh®fŸ. m¥nghJjhnd nkY« mâfkhd
g z « b f h £ L « . M d h š , m £ l ¥ g h o Æ š
m®¥gÂ¥òl‹ brašgL« áy mâfhÇfS«
c Ÿ s d ® . x U n r i t y £ á a ¤ J l ‹
g Â a h ‰ W » w t ® f Ÿ m t ® f Ÿ . m t ® f Ë š
xUt®jh‹ kht£l Jiz kU¤Jt mYtyuhd
lh¡l® ãuòjh°. 1990« M©oš jdJ v«ããv°
go¥ig Ko¤j mt® m£l¥gho¡F tu Koî
brŒjh®. 15 M©Lfshf gH§Fo k¡fË‹
»uhk§fËšïa§»tU»wh®.
“ b g U « g h y h d b g © f Ÿ C £ l ¢ r ¤ J ¡
Fiw¥gh£nlhL ïU¥gjhš ï§F fLikahd
Ãiyik Ãyî»wJ. áR kuz¥ ãu¢ridia
xU fhy¤âš eh§fŸ ïU«ò¢
r¤J ÄFªj 46 tif fhŒf¿fisí«
áWjhÅa§fisí« c£bfh©L
tªnjh«. ï‹iw¡F v§fS¡F¡
»il¥gJ x‹nw x‹Wjh‹.
kh‹a ÉiyÆš ju¥gL»w mÇá
k£L«jh‹. mâny v›Éjkhd
C£l¢r¤J« »ilahJ

ifahŸtj‰F vËjhd¤ Ô®îfŸ ïšiy. nkY«
nkY« gÈfŸ eilbgWtij jÉ®¡f nghJkhd
kU¤Jt trâfis brŒJ bfhL¥gâš v§fshš
Koªj msÉ‰F eh§fŸ Ka‹W tU»nwh«,”
v‹»wh® ãuòjh°. Rfhjhu¤Jiw gÂfis
ït®jh‹xU§»iz¤JtU»wh®.
j‰nghija Rfhjhu beU¡fo âObu‹W V‰g£l
òâa ãu¢rid mšy v‹»wh® mt®. ïªj
t£lhu¤âš cŸs gH§Fo k¡fË‹ Rfhjhu
Ãiyik Ú©l beL§fhykhfnt åœ¢á milªJ
tªâU¡»wJ. mt®fSila czî¥ gH¡f§fS«
thœ¡if KiwfS« kh¿íŸsd. K‹ò mt®fŸ
j§fsJ njh£l§fËnyna Éisªj C£l¢r¤J
ÄFªj czit¤jh‹ c£bfh©L tªjh®fŸ.
ï‹W mt®fŸ nuõ‹ filfŸ _y« »nyh xU
%ghŒ Éiy¡F tH§f¥gL»w ju¡Fiwthd
mÇáia¤jh‹rh¥ãL»wh®fŸ,”v‹»wh®mt®.
“xU kU¤Jt® v‹w KiwÆš eh‹ ahU¡fhf
gÂah‰W»nwndh mªj k¡fS¡F¥ nghJkhd
msî¡F¢ brŒa KoaÉšiy v‹w tU¤j«
vd¡F ïU¡»wJ. ngWfhy Mnyhrid
i k a § f S ¡ F t U » w , ã u r t ¤ â ‰ f h f
kU¤JtkidÆš nrU»w gH§Fo¥ bg©fŸ
Fiwîjh‹. mt®fSila clš Mnuh¡»aK« Äf
nkhrkhf ïU¡»wJ v‹W mt® Tw»wh®.
gH§Fo¥ bg©fËilna fU¢áijî É»jK«
mâfÇ¤JŸsJ v‹W mt® bjÇÉ¡»wh®. 2010-
11š 22 bg©fŸ fU¡fiy¥ò brŒJ bfh©ld®.
2011-12š 27 bg©fŸ fU¡fiy¥ig ehod®. 2012-
13š fU¡fiy¥ò brŒJbfh©l bg©fŸ 44 ng®.
ïªj M©L V¥uš Kjš ïJtiuÆš 18 ng®
fU¡fiy¥ò brŒJbfh©ld® vd mâfhu¥ó®t
òŸËÉtu§fŸbjÇÉ¡»‹wd.
“ïªj¥ òŸËÉtu§fŸ vªj msÉ‰F gH§Fo
jhŒkh®fËilna mt®fsJ kf¥ngW rh®ªj
Rfhjhu Ãiyik nkhrkhf ïU¡»wJ v‹gij¡
fh£L»wJ. C£l¢r¤J¡ Fiwî« nkhrkhd
Mnuh¡»aKnk mâf msî fU¡fiy¥ã‰F
fhuzkhfcŸsd”v‹Wmt®F¿¥ãL»wh®.
Mdhš, ïªj¥ òŸËÉtu§fŸ ïªj t£lhu¤â‹
KGikahd Ãytu¤ij btË¥gL¤Jtjhf¡
T w K o a h J . V b d ‹ w h š , g y b g © f Ÿ
kU¤Jtkid¡F tUtâšiy. ïªj t£lhu¤âš
Ã f H ¡ T o a g y f U ¢ á i j î f Ÿ g â î
brŒa¥glhknyna nghfyh« v‹W Rfhjhu
mâfhÇfŸ ftiy bjÇÉ¡»wh®fŸ. m©ikÆš
ïªj t£lhu¤ij¢ nr®ªj 23,597 gH§Fo
k¡fËilna Rfhjhu¤ Jiwí« gH§FoÆd®
ey¤Jiwí« ïizªJ xU MŒî nk‰bfh©ld.
mj‹go taâš bgÇat®fshd 496 ng®, 70
f®¥ãÂ¥ bg©fŸ, 12 taâ‰F¡ Fiwªj 283
FHªijfŸ u¤j nrhifahš ghâ¡f¥g£LŸsd®.
m u r h § f ¤ â ‹ n k « g h £ L e l t o ¡ i f f Ÿ
njhšÉailªâU¥gijí« ey¤â£l§fËš bgU«
C H š f Ÿ e i l b g W t i j í « ï ª j M Œ î
btË¥gL¤J»wJ.
3,600 gH§Fo j«gâÆdU¡F FHªijÆ‹ik
ã u ¢ r i d ï U ¥ g j h f m ª j M Œ î
f©Lão¤JŸsJ. ÔÉu u¤j nrhif, Eiupuš
nfhshWfŸ, if, fhšfËš u¤j¡ FHhŒfËš
fLikahdå¡f«M»anehŒfŸgutyhfcŸsd.
“mÊí« ÃiyÆš eh§fŸ ïU¡»nwh«. eh§fŸ
ÛŸtj‰fhd xnu tÊ v§fsJ ghu«gÇakhd
Étrha Kiw¡F¤ âU«òtJjh‹,” v‹»wh®
m£l¥gho gH§Fo r_f¤ij¢ nr®ªjt®fËš
xUtuhd ã.nf. KUf‹. “v§fsJ ghu«gÇa
czîfŸ »il¥gâšiy v‹gjhšjh‹ Rfhjhu
beU¡fo¡F eh§fŸ cŸsh»ÆU¡»nwh«. xU
fhy¤âš eh§fŸ ïU«ò¢ r¤J ÄFªj 46 tif
fhŒf¿fisí« áWjhÅa§fisí« c£bfh©L
tªnjh«. ï‹iw¡F v§fS¡F¡ »il¥gJ x‹nw
x‹Wjh‹. kh‹a ÉiyÆš ju¥gL»w mÇá
k£L«jh‹. mâny v›Éjkhd C£l¢r¤J«
»ilahJ,”v‹»wh®mt®.
m£l¥gho gH§Fo k¡fŸ bgU«ghnyhU¡F
brhªjkhd rhFgo Ãy« vJî« »ilahJ.
Vbd‹whš, bgU«ghyhd rhFgo Ãy§fŸ flªj 30
M © L f s h f ï ª j t £ l h u ¤ â š t ª J
Fona¿at®fshY« Ãy nkhro¥ ng®tÊfshY«
M¡»uÄ¡f¥g£L tªJŸsd. ï‹W m£l¥ghoÆš
Rkh®260Ãyk‰wgH§Fo¡FL«g§fŸcŸsd.
K‹ò gH§Fo k¡fS¡F brhªjkhf 16,151.14 V¡f®
Ã y § f Ÿ ï U ª j d v ‹ W b j Ç É ¡ » w h ® ,
m£l¥ghoÆš cŸs xU§»izªj gH§Fo
nk«gh£L¤ â£l ïa¡Fd® ã.É. uhjh»UZz‹.
“1977š eh§fŸ el¤âa xU MŒÉš ïªj
t£lhu¤âš 2158 FL«g§fŸ 10,159.65 V¡f®
Ãy¤ij ïHªJÉ£ld v‹gJ bjÇatªjJ. Rkh®
900 Ãy jhth kD¡fŸ gšntW Úâk‹w§fËš
Ô®¥ò¡fhf¡ fh¤âU¡»‹wd. gH§Fo k¡fË‹
Ãy§fis gH§Fo mšyhjt®fS¡F É‰gj‰F¤
j i l É â ¡ F « f w h u h d r £ l ¤ i j

Ãiwnt‰¿ÆU¡»nwh« v‹w nghâY« Tl
eilKiwÆš mJ gH§Fo k¡fS¡F cjîtjhf
ïšiy,”v‹»wh®mt®.
gH§Fo¥ gFâ Ãy§fis mt‰¿‹ c©ikahd
cÇikahs®fS¡F Û£L¤ jUtj‰fhd gšntW
K a ‰ á f i s r ¡ â t h Œ ª j Ã y n k h r o ¥
n g ® t Ê f s h Y « , ï § F ï ¥ g F â f Ë š
Fona¿at®fshY« Kl¡f KoªâU¡»wJ.
m©ikÆš btŸs§Fs« »uhk¤âš 150 V¡f®
gH§FoÆd® Ãy« M¡»uÄ¡f¥g£LŸsJ. Mdhš,
M¡»uÄ¥ghs®fË‹ ÛJ tUthŒ¤Jiw
mâfhÇfŸelto¡ifvL¡f¤jt¿É£ld®.
“gH§FoÆd® gFâfËš gy XŒî ÉLâfŸ
Kis¤JŸsd. MÆD«, mªj M¡»uÄ¥ghs®fŸ
ÛJ v›Éj elto¡ifí« vL¡f¥glÉšiy.
Vbd‹whš, mt®fË‹
ã‹dÂÆš muáaš
f£áfŸ ïU¡»‹wd,”
v‹W uhjh»UZz‹
TW»wh®.
áR kuz§fŸ ïªj
Ãy¥ãu¢ridÆ‹ ÛJ e«
ftd¤ij <®¤JŸsd.
m£l¥gho¥ gFâia
gH§FoÆdU¡fhd jÅ
k©lykhf m¿É¡f
nt©L« v‹W r_f¢
b r a š g h £ l h s ® f Ÿ
n f h U » w h ® f Ÿ .
ò È f S ¡ F «
a h i d f S ¡ F « j Å
n j á a ó § f h ¡ f Ÿ
ïU¡»wnghJ gH§Fo
k¡fS¡fhf V‹ ïU¡f¡ TlhJ,” v‹W nf£»wh®
r_f¥gÂahsuhduhn#ªâuãurh¤.
gH§Fo k¡fË‹ nk«gh£oš murh§f¤â‰F
c©ikÆnyna m¡fiw ïU¡Fkhdhš mJ
Ã y ¥ ã u ¢ r i d Æ š j i y Æ l n t © L « ,
M¡»uÄ¡f¥g£l Ãy§fis Û£L gH§Fo
k¡fËl« x¥gil¡f nt©L« v‹W mt®
TW»wh®. “mÊÉÈUªJ mt®fis¡ fh¥gh‰w ïJ
x‹Wjh‹ tÊ. kÈî Éiy mÇáahnyh
nfœtufhnyh mt®fis¡ fh¥gh‰w KoahJ. mit
mt®fis Ãuªjukhf moikah¡»ÉL«,”
v‹»wh® uhn#ªâu ãurh¤. áR kuz§fŸ
mâfkhd gH§Fo k¡fS¡F kÈî Éiy mÇá
»il¥gij cWâ¥gL¤âíŸsd. K‹ò 3,066
g H § F o F L « g § f S ¡ F ï ª j ¤ â £ l «
kW¡f¥g£oUªjJ. mj‰F¡ fhuz« mt®fŸ
tWik¡ nfh£o‰F nkny ïU¥gJjh‹ v‹W
Tw¥g£lJ. mt®fËl« FL«g m£ilfS«,
t©z¤ bjhiy¡fh£á¥ bg£oí«, ïu©L V¡f®
ÃyK«, bkhigš nghD« ïUªjjhš mt®fŸ ï¥go
tWik¡nfh£o‰F nkny cŸst®fŸ v‹W
m¿É¡f¥g£oUªjh®fŸ.
ï‹W gH§FoÆd® midtU¡F«, tWik¡
nfh£o‰F¡ ÑnH thœnth® v‹w milahs
m£ilfis khÃy muR tH§»íŸsJ. mt®fŸ
midtU¡F« kÈî Éiy mÇá »il¥gJ
cWâ¥gL¤j¥g£LŸsJ. xU g¡f« Ãy«
bjhl®ghd Éthj§fŸ bjhl®ªJbfh©oU¡f,
gH§FoÆd® t£lhu¤âš xU Äf¥ bgÇa Rfhjhu
beU¡fo V‰gl¡ TL«
v ‹ W t š Y e ® f Ÿ
v ¢ r Ç ¡ » w h ® f Ÿ . 5 0
gH§Fo »uhk§fËš
nk‰bfhŸs¥g£l xU
M Œ î , 9 9 r j å j
F H ª i j f Ÿ
C£l¢r¤â‹ikahš
mtâ¥gL»‹wd® v‹W
bjÇÉ¡»wJ.
m£l¥ghoÆš Ãyî«
Rfhjhu Ãiyik F¿¤J
xU Ék®rd¥ó®tkhd
k â ¥ Õ L b r Œ a ¥ g l
nt©L« v‹W TW»wh®
bfh¢á efÇš cŸs
FHªij kU¤Jt tšYe®
lh¡l® ï.nf. r¤adhÍ.
“ï§F 4 rjåj¡ FHªijfŸ fLikahd u¤j
nrhifahš ghâ¡f¥g£oU¡»wh®fŸ. mt®fsJ
nehŒ vâ®¥ò r¡â Äf¡ Fiwthf cŸsJ,” v‹W«
mt®TW»wh®.
áR kuz§fŸ mâf v©Â¡ifÆš Ãfœtj‹
fhuz§fis¡ f©l¿tj‰fhf lh¡l® r¤ahdhÍ
flªj nk khj« xU MŒî nk‰bfh©lh®.
“j‰nghija Rfhjhu Ãiyikjh‹ ï‹D« áy
fhy¤â‰F Úo¡F« v‹whš, m£l¥ghoÆš nkY«
mâfkhd áR kuz§fŸ ÃfG«,” v‹W
v¢rÇ¡»wh®mt®.
Mjhu«: Tehelka, 2013 June 15
www.thehindu.com

£l¢r¤J¡ Fiwî Äf mâfkhf
ïU¡F« ehL vd brŒâfËšCmog£l ïªâah, FHªijfŸ ãwªj
X u h © o ‰ F Ÿ m â f v © Â ¡ i f Æ š
kuzkiltâY« ï¥nghJ brŒâfËš mogl¤
bjhl§»íŸsJ. cyf¤âš ãw¡»w Kjš ehŸ
m‹nw cÆÇH¡F« FHªijfËš 29 rjåj
kuz§fŸ ïªâahÉšjh‹ Ãfœ»‹wd. Rkh®
309,000 áR¡fŸ ï›thW Kjš ehns kuz¤ij¤
jGî»‹wd. ïâš nkhrkhd k‰bwhU jftš
v‹dbt‹whš FHªijia ãurÉ¤j Kjš ehns
kuzkilí« jhŒkh®fŸ v©Â¡ifí«
ï§Fjh‹ mâf«. Rkh® 56,000 jhŒkh®fŸ Kjš
ehns kuÂ¡»wh®fŸ v‹W cyfshÉa bjh©L
ÃWtdkh»a 'nr› â ášu‹' mik¥ã‹ tUlhªâu
m¿¡if¤bjÇÉ¡»wJ.
“thœ¡ifÆš Äf mghafukhd nrhjidÄ¡f ehŸ
Kjš ehŸjh‹. _¢RÉl ïayhikí«, cÇa
Kâ®¢áia milahj clš mik¥ò«jh‹ ïj‰F
K¡»akhd ïu©L fhuz§fŸ,” v‹»wh®
òJâšÈÆš cŸs m»y ïªâa kU¤Jt MŒî
ÃWtd¤â‹ FHªijfŸ á»¢ir¥ ãÇî jiyt®
Éndh¤ ghš “ïªâahÉš cÆÇH¥ò Ãfœtj‰fhd
Äf gutyhd fhuz« u¤j¡ fáîjh‹,” v‹W«
mt®TW»wh®.
FHªijfŸ, jhŒkh®fË‹ Ãiy:
ãw¥ã‹ KjšehŸ m‹nw Ãfœ»w 99 rjåj
k u z § f Ÿ t s U «
ehLfËšjh‹ Ãfœ»‹wd.
b j h Ê š t s ® ¢ á ¥ b g ‰ w
ehLfËš xU rjåj Kjš
k u z § f Ÿ Ã f œ » ‹ w d .
mt‰¿š KjÈl« ão¤âU¥gJ
mbkÇ¡fh. 186 ehLfËš
n k ‰ b f h Ÿ s ¥ g £ l ' c y f
m ‹ i d a ® Ã i y ' F ¿ ¤ j
m¿¡ifïjid¤bjÇÉ¡»wJ.
t s U « e h L f i s ¥ b g h W ¤ j t i u Æ š ,
M¥ãÇ¡fhit mL¤J, FHªijahŒ ãw¥gJ
mghafukhf ïU¥gJ bj‰F MáahÉšjh‹.
x›bthU M©L«, ãw¥ã‹ Kjš ehŸ m‹nw Rkh®
10 y£r« FHªijfŸ cÆÇH¡»wh®fŸ. ïâš 40
rjåj kuz§fŸ ïªâah, gh»°jh‹, g§fshnjZ
M»a ehLfËš Ãfœ»‹wd v‹W« mªj m¿¡if
TW»wJ. m‹idaÇ‹ C£l¢r¤J¡ Fiwnt
ïªj kuz§fS¡F¡ fhuz« v‹W« mªj
m¿¡ifÆš bjÇÉ¡f¥g£LŸsJ. C£l¢r¤J¡
FiwthdJ clš FiwghLfS¡F«, cÆ®
thœtj‰F¥ nghuhL»w Ãiyik¡F« ï£L¢
brš»wJ.
g§fshnjZ, ïªâah, neghs« M»a ehLfËš 12
Kjš 13 rjåj« tiuÆyhd bg©fŸ ï¤jifa
cÆ®¥nghuh£l¤â‰F cŸsh»wh®fŸ. ïJ ãurt
fhy¤â‹nghJ Äf mghafukhd Ãiyik¡F«,
vil¡ Fiwthd FHªijfŸ ãw¥gj‰F« ï£L¢
brš»wJ. bj‰fháahÉš 43 rjåj bg©fŸ
k£Lnk kU¤Jt ika¤âš ãurÉ¡»wh®fŸ. ïJ
M¥ãÇ¡fhÉ‹ rAhuh ghiytd¥ gFâ
ehLfisÉl nkhrkhd ÃiyikahF«. m§F 46
r j å j ¥ b g © f Ÿ k U ¤ J t k i d f Ë š
ãurÉ¡»wh®fŸ.
cÇa fhy¤â‰F K‹ghfnt FHªijfŸ ãw¥gJ
v ‹ g J « b j ‰ f h á a h É š x U K ¡ » a ¥
ãu¢ridahF«. ïªj ehLfËš ruhrÇahf 13.3
rjåj ãurt§fŸ ï›thW Fiw¥ ãurtkhf cÇa
fhy¤â‰F K‹ghfnt Ãfœ»‹wd. cy»nyna
ïJ Äf mâfkhd É»jkhF«. ïJ ïªâahit¥
b g h W ¤ j t i u Æ š x U
ftiy¡FÇa brŒâahF«.
V b d ‹ w h š , ã u r t f h y
kuz§fis¡ Fiw¥gâš gy
b j ‰ f h á a e h L f Ÿ e š y
K ‹ n d ‰ w « f © L Ÿ s d .
1990¡F¥ ãwF nk‰bfh©l
Ka‰áfË‹ _y« g§fshnjZ
eh£oš, òâjhf¥ ãw¡F«
F H ª i j f Ë ‹ k u z « 4 9 r j å j « t i u
FiwªâU¡»wJ. r_f Rfhjhu¥ gÂahs®fŸ
ãwªj Kjšehns koí«
3,09,000 áR¡fŸ
cyf¤âš ãwªj Kjš ehns FHªijfŸ kuz« miltâš ïªâah K‹dÂÆš ïU¡»wJ.
C£l¢r¤J¡ Fiwnt ïj‰F¡ fhuz« v‹W Tw¥gL»wJ
- n#h¤°dh á§
newindianexpress.com

åLfS¡F neuoahf¢ br‹W jhŒkh®fisí«
FHªijfisí« ftÅ¤J¡ bfhŸtJ, FHªijfŸ
Rygkhf _¢RÉl cjî« Rthr¡ fUÉia
ga‹gL¤Jtj‰F ngWfhy gÂahs®fS¡F«
kU¤Jt cjÉahs®fS¡F« gÆ‰á mË¥gJ
ngh‹w Ka‰áfshš ïJ rh¤âakh»ÆU¡»wJ.
neghs eh£oY« áR kuz« 1990¡F ãwF 97 rjåj
msÉ‰F¡ FiwªJŸsJ. r_f mo¥gilÆyhd
kU¤Jt f©fhÂ¥ò, bjh¥òš bfhoÆš V‰gL«
bjh‰W nehia jÉ®¥gj‰fhd Fiwªj bryÉyhd
‘M‹£o br¥o¡ ¡nshnuhbA¡áil‹' Kiwia¥
ga‹gL¤JtJ ngh‹w elto¡iffŸ m§F ïJ
rh¤âakh»íŸsJ.
ïªâahÉ‹ ãu¢rid¡F¤ Ô®î
òâjhf¥ ãw¡F« FHªijfis ftÅ¤J¡
bfhŸtj‰fhf eh£o‹ 600 kht£l§fŸ
x›bth‹¿Y« ÔÉu ngWfhy á»¢ir ika§fŸ
âw¡f¥g£L tUtjhf k¤âa Rfhjhu« k‰W«
FL«g ey¤Jiw mik¢rf¤â‹ bghJ Rfhjhu
nritfŸ ãÇî ïa¡Fe® #fÔ° ãurh¤ TW»wh®.
“v§bfšyh« xU bg© ãurÉ¡»whnsh
m § b f š y h « v â ® g h u h j á ¡ f š f i s
rkhË¥gj‰fhd V‰ghLfŸ jahuhf ïU¡f
nt©L«,” v‹»wh® ‘nr› â ášu‹' mik¥ã‹
Rfhjhu¥ ãÇî _¤j Mnyhrf® uhé› lh©l‹.
ãurt¤â‹nghJ V‰gl¡ Toa nehŒ¤ bjh‰Wfis
Fzkh¡Ftj‰fhd b#‹lh iká‹ v‹w kUªij
ïªâahÉš xU tUl¤â‰F Rkh® 7 y£r« áWÄfŸ ghÈaš t‹Kiw¡F cŸsh¡f¥gLtjhf mâ®¢á
jftš btËah» cŸsJ. ïªâa muá‹ FHªijfŸ ey¤JiwahdJ FHªijfŸ Ûjhd gšntW
t‹Kiw F¿¤j ÉÇthd MŒit nk‰bfh©lJ. ïªj MŒÉš gâ_‹W khÃy§fËš cŸs 12 MÆu¤J
447 FHªijfËl« Étu§fŸ bgw¥g£ld. ït‰¿š 53 rjÉ»j FHªijfŸ Vnjh xU tifÆš ghÈaš
t‹Kiw¡F cŸshdjhfî«, 29 rjÉ»j FHªijfŸ nkhrkhd ghÈaš t‹bfhLik¡F
cŸsh¡f¥g£ljhfî«mâ®¢ájftš»il¡f¥bg‰wJ.
ïj‹go, ïªâahÉš xU tUl¤â‰F Rkh® 7 y£r« áWÄfŸ ghÈaš t‹Kiw¡F
c£gL¤j¥gL»wh®fŸ. nkY«, ït‰¿š Éiykhj®fŸ vd Tw¥gLgt®fËš 15 rjÉ»j« ng®
gâidªJ taJ¡F« Fiwthdt®fŸ vd MŒÉš bjÇa tªJŸsJ. ïnjnghš, JË® vD« mik¥ò
2006« M©L br‹idia¢ nr®ªj áWÄfŸ 2211 ngÇl« nk‰bfh©l MŒÉš 42 rjÉ»j« ng® ghÈaš
bfhLikfS¡F cŸsh¡f¥g£ljhf bjÇÉ¤JŸsJ. rh¡á vD« bjh©L ÃWtd« âšÈÆš 350
FHªijfËl« nk‰bfh©l MŒÉš 63 rjÉ»j« ng® FL«g cW¥ãd®fshš ghÈaš t‹Kiw¡F¥
cŸsh¡f¥g£LŸsJbjÇatªJŸsJ.
- Ô¡fâ®, 2.7.2013
g a ‹ g L ¤ J t j ‰ F J i z b r É È a ®
cjÉahs®fis (Vv‹v«) mDkâ¥gJ vd k¤âa
muR Koî brŒâU¥gij tunt‰gjhf lh©l‹
bjÇÉ¤jh®. “kU¤Jt®fŸ k£Lkšyhkš brÉÈa
cjÉahs®fS« b#‹lh iká‹ kUªij
FHªijfS¡F¡ bfhL¡fyh« v‹W br‹w khj«
muR Koî brŒJŸsJ. ãw¡F« FHªijfŸ
kuzkiltj‰F nehŒ¤ bjh‰W xU K¡»akhd
fhuz« v‹gjhš muá‹ ïªj Koî xU rÇahd
elto¡ifahF«,”v‹»wh®uhé›lh©l‹.
Äf mghafukhd ehLfŸ
ehL Kjš ehŸ cyf msÉyhd
kuz§fŸ rjåj«
ïªâah 309,300 29%
ieéÇah 89,700 9%
gh»°jh‹ 59,800 6%
Ódh 50,600 5%
oM® fh‹nfh 48,400 3%
ïnjhãah 28,800 3%
g§fshnjZ 28,100 3%
Source: State of the World's Mothers
Source: Down To Earth, 25 May 2013
ghÈaš t‹Kiw:
ïªâahÉš tUl¤â‰F 7 y£r« áWÄfŸ ghâ¥ò

2009« M©o‹ FHªijfS¡fhd ïytr
f£lha¡ fšÉ cÇik¢ r£l« clš
ßâahd j©lidfS¡F« kd ßâahd
J‹òW¤jšfS¡F« jil Éâ¡»wJ.
ïªj j©lidfŸ F¿¤J ÉÇthd
És¡f§fŸ mË¤JŸs njáa FHªij
cÇikfŸ ghJfh¥ò Miza« gŸËfËš
ïUªJ bfhLªj©lidfŸ xÊ¡f¥gl
nt©L« v‹W tÈíW¤âíŸsJ. Mdhš,
xU r£l¡ f©nzh£l¤âš ïªj¥
ãu¢rid mQf¥gL»‹wJ v‹whY«,
MáÇa®fË‹ fLikahd, mt®fis
gyåd¥gL¤J»w NHšfŸ ftd¤âš
bfhŸs¥glÉšiy. nkY«, MáÇa®fis
k£L« F¿it¡»w ïªj¢ r£l« gŸË
Ã®thf§fis gâyË¡f¡
flik¥g£lt®fshf M¡fÉšiy.
-âõh ethÅ
gŸËfËš mË¡f¥gL« fLikahd j©lidfŸ
F¿¤j Éthj« fšÉahs®fŸ, FHªijfŸ,
mt®fsJ bg‰nwh® M»nahuJ fU¤J¡fis
c Ÿ s l ¡ » a j h f c Ÿ s J . M d h š , m J
MáÇa®fis Éy¡» it¡»wJ. mt®fŸ
rªnjf¤Jlndna gh®¡f¥g£L, Éthj¤âÈUªJ
jŸË it¡f¥gL»wh®fŸ. vªj xU NHÈY« fL«
j©lidfŸ Ãaha¥gLtj‰»šiy. vªj xU
g Ÿ Ë Æ Y « m ¥ g o ¥ g £ l j © l i d f S ¡ F
ïlÄU¡f¡ TlhJ. Mdhš, ïJ F¿¤j
f © n z h £ l k h d J x U m Q F K i w ¥
ãu¢ridahfnt cUth»íŸsJ. rÇ brŒa¥gl
nt©oaf©nzh£l«ïJ.
jiy¥ò¢ brŒâfŸ
gŸËfËš FHªijfŸ mo¡f¥gLtJ mšyJ
mtkâ¡f¥gLtJ v‹gJ xU “gugu¥ghd”
brŒâah»wJ, MáÇa®fŸ ÛJ mâU¥âia
V‰gL¤J»wJ v‹gJ òÇªJ bfhŸs¡ ToaJjh‹.
vªj msî¡F¡ bfh^ukhf mªj¤ j©lid
ï U ¡ » w n j h m ª j m s î ¡ F t Y t h d
vâ®ÉidfS« V‰gL»‹wd. flªj eh‹fh©L
fhy¤âš (2009-13) â Ï©L, â il«° M~¥
ïªâah, ïªâa‹ v¡°ãu° M»a njáa
ehnsLfËš btËahd ï¤jifa j©lidfŸ
F ¿ ¤ j b r Œ â f i s M u h a x U K a ‰ á
nk‰bfhŸs¥g£lJ. ÉÇthd MuhŒ¢áfis
brŒtjšy mªj Ka‰áÆ‹ neh¡f«. mªj
brŒâfËÈUªJ »il¡»w mo¥gil j‹ikfŸ
F¿¤J òÇªJbfhŸtnj mj‹ neh¡f«. gŸËfËš
FHªijfŸ clšßâahd j©lidfS¡F
c£gL¤j¥gL»wh®fŸ, bgU«ghY« Äf bfh^ukhd
KiwÆš j©o¡f¥gL»wh®fŸ. kdßâahf¤
J‹òW¤j¥gL»wh®fŸ, mtkâ¡f¥gL»wh®fŸ,
ghÈaš bfhLikfS¡F« cŸsh»wh®fŸ v‹W
mªj MŒî btË¥gL¤âaJ. Fiwªj f£lz«
tNÈ¡f¡Toa jÅah® gŸËfŸ, nkšj£L
jÅah® gŸËfŸ, muR¥gŸËfŸ, M§»y tÊ¥
gŸËfŸ, mªjªj t£lhu bkhÊ tÊ¥ gŸËfŸ vd
všyh gŸËfËY« ï¤jifa j©lidfŸ
gutyhf cŸsd. xU ntWghL v‹dbt‹whš
ï ¤ j i f a j © l i d f Ÿ F ¿ ¤ j ò f h ® f Ÿ
m u R ¥ g Ÿ Ë f i s É l j Å a h ® g Ÿ Ë f Ÿ
bjhl®ghf¤jh‹ mâfkhf cŸsd. ïªj¥
gŸËfËilna cŸs x‰Wik v‹dbt‹whš
bgU«ghyhd gŸËfŸ, mit v¥go¥g£l
gŸËfshf ïUªjhY«, rKjha¤âš thŒ¥òfŸ
kW¡f¥g£l r_f§fis¢ nr®ªj FHªijfS¡F
vâuhf¤jh‹j©lidfŸju¥gL»‹wd.
áW efu§fŸ Kjš bgÇa efu§fŸ tiu gŸË¡Tl
j©lid¢ brŒâfŸ tªJŸsd. gthdh, õhó®,
ngJš, bkhAhÈ, g®fh®, mAkjhgh¤, #]‹#]D,
f®dhš, kJiu, kjdng£, òujhö®, nfha«g¤ö®, 24
g®fhdh, â©L¡fš, b#Œ¥ó®, mšth®, òtnd°t®,
iAjuhgh¤, bg§fqU, bfhšf¤jh, âšÈ ngh‹w
C®fŸ, V‹ K«igí« Tl, ïªj brŒâfËš ïl«
bg‰WŸsd. j©lidfŸ gy tif¥g£ljhf
cŸsd. btÆÈš k©o ngh£L c£fhuit¥gJ,
f‹d¤âš miwtJ, ãu«ghš mo¥gJ, iffisí«
fhšfisí« âUFtJ, F¤JtJ, nt¥ãiy ngh‹w
r h ¥ ã l K o a h j b g h U £ f i s r h ¥ ã l ¡
f£lha¥gL¤JtJ, ku¡F¢áfshš jh¡FtJ,
ïU«ò msînfhiy åRtJ (f©fËš fha«
V‰gL¤JtJ), fÊtiw¡FŸ ó£oit¥gJ, Ú©l
neu¤â‰F njh¥òfuz« nghl it¥gJ, gy
kÂneu« KH§fhš nghlit¥gJ, mG¡F
ngh®itfis e¡fit¥gJ, Kf¤ij jiuÆš
nkhJtJ, r§»Èahš iffis¡ f£LtJ, Koia
bt£LtJ, fhyÂfis¡ fH‰w it¥gJ,
miuahilíl‹ å£L¡F elªJnghf it¥gJ vd
gytif j©lidfŸ ju¥gL»‹wd. ït‰¿š
gŸËfËš bfhL«
j©lidfŸ

bgU«ghY« jÅ¥g£l FHªijfS¡F¤jh‹
ju¥g£LŸsd. áy neu§fËš x£L bkh¤j
tF¥ã‰F« nr£il brŒjh®fŸ v‹W ãu«go¡F«
ntW j©lidfS¡F« c£gL¤JtJ v‹gJ«
elªJŸsJ. bgU«ghY« ï¥go¥g£l j©lidfŸ
jU»w MáÇa®fŸ M©fshfnt cŸsd®. xU áy
b g © f S « ï ¥ g o ¥ g £ l j © l i d f i s ¤
jU»wh®fŸ. fLikahf¤ j©o¡»w gŸË
Kjšt®fS«ïU¡»wh®fŸ.
khzt®fŸ j©o¡f¥gLtj‰fhd fhuz§fS«
gy tifahf cŸsd. tF¥ãš ftdÄ‹¿ ïU¥gJ,
å£L¥ghl§fis brŒahkš tUtJ, VnjD« gŸË
Ã f œ ¢ á Æ š f y ª J b f h Ÿ s h k š ï U ¥ g J ,
nfŸÉfS¡F gâš brhšyhkš ïU¥gJ, nkhrkhd
ifbaG¤J, mDkâ bgwhkš tF¥ò¡F tuhkš
ïU¥gJ, gŸË Ã®thf« gÇªJiu¤j czî
tiffis¡ bfh©Ltuhkš ïU¥gJ, tF¥ãš
FW«ò¤jd« brŒtJ, gh£L¥ ghLtJ, ~ng° ò¡
r _ f t i y ¤ j s § f Ë š ï ¤ j i f a
j©lidfS¡F vâuhf fU¤Jfis¥ gâî
brŒtJ, f£lz« brY¤jhkš ïU¥gJ, k‰w
khzt®fSl‹ r©il nghLtJ, xG§f‰w
KiwÆš jiyia ÓÉ¡bfhŸtJ, nj®É‹nghJ
f h ¥ ã a o ¥ g J , t F ¥ ã š b k h i g š n g h ‹
ga‹gL¤JtJ, ïU¡ifÆš áWÚ® fÊ¥gJ,
m o ¡ f o f Ê t i w b r š t J n g h ‹ w
fhuz§fS¡fhfj©lidju¥gL»wJ.
xU MáÇa® ï¥go¥g£l mÔjkhd j©lid
j U t j ‰ F k h z t ® f Ë ‹ x U F ¿ ¥ ã £ l
el¤ijjh‹ fhuz« v‹W mªj¢ brŒâfŸ
fh£lÉšiy. j©o¡f¥gL»w FHªijfËilna
ghÈd«, kj«, taJ M»a bgÇa ghFghL vJî«
ïšiy. 4 taJ FHªij (Fiwªj v©Â¡ifjh‹
v‹whY«) Kjš 15 taJ FHªij tiu j©lid
bgW»wh®fŸ. ju¥gL»w j©lidÆ‹ j‹ik¡F«
FHªijÆ‹ rhâ ã‹dÂ¡F« bghUshjhu¥
ã‹dÂ¡F« ïilna xU r«gªj« ïU¥gj‰F
xU thŒ¥ò cŸsJ. Mdhš, g¤âÇif¢ brŒâfis
k£L« it¤J ïij¤ Ô®khÅ¥gJ fod«. kJiuÆš
xU 7 taJ jÈ¤ áWt‹, MáÇaÇ‹ Miz¥go
k‰bwhU khztdhš mo¡f¥g£lh‹. mªj jÈ¤
áWt‹ jiuia¥ bgU¡f kW¤jjhš ïªj¤
j©lid. xU jÈ¤ áWÄ gŸËÆ‹ fÊtiwfis
R¤j« brŒíkhW¡ f£lha¥gL¤j¥g£lhŸ. ïJ
ngh‹w áy r«gt§fS« elªJŸsd. k¤âa kfË®
k‰W« FHªijfŸ nk«gh£L mik¢rf«
nk‰bfh©l xU MŒî« (2007), njáa FHªij
cÇikfŸ ghJfh¥ò Miza« el¤âa xU MŒî«
(2009-10) gŸËfËš clšßâahd j©lidfS«
thŒbkhÊ trîfS« mâf msÉ‰F ïU¥gij¡
fh£L»‹wd. gŸËfËš ïijÉl nkhrkhd
Ãiyikna ïU¡»wJ, btËtªJŸs brŒâfŸ xU
nknyh£lkhd Ãfœîfis¤jh‹ fh£oíŸsd
v‹W áy® TW»wh®fŸ. vÅD«, ï¤jifa
r«gt§fŸ mt‰¿‹ t‹Kiw¤ j‹ik fhuzkhf
Clf btË¢r¤ij¥ bgW»‹wd. fhtš JiwÆ‹
mšyJ gŸË Ã®thf¤â‹ ftd¤â‰F¡ bfh©L
t u ¥ g L t j h š C l f § f Ë š b r Œ â a h » w
r«gt§fS« c©L. ï¥go¥g£l Clf¢ brŒâfŸ
k¡fË‹ f©nzh£l¤âš jh¡f« V‰gL¤JtJ
k£Lkšyhkš, ï¤jifa¥ ãu¢ridfis¡
ifahŸtJ bjhl®ghd muR bfhŸiffËY«
jh¡f«brY¤J»‹wdv‹gijkW¥gj‰»šiy.
j©lidfS¡F¤ jil
FHªijfS¡fhd ïytr f£lha¡ fšÉ cÇik¢
r £ l « - 2 0 0 9 ‹ ã Ç î 1 7 ( 1 ) c l š ß â a h d
j©lid¡F« kdßâahd J‹òW¤jY¡F« jil
Éâ¡»wJ. m›thW clšßâahfî« kdßâahfî«
j©o¥gJ v‹gJ j©lid¡FÇa F‰w« v‹W
r£l¤â‹ ãÇî 17(2) v‹W TW»wJ. njáa FHªij
cÇikfŸ ghJfh¥ò Miza« gŸËfËš
j © l i d f i s x Ê ¥ g j ‰ f h d j d J
t Ê f h £ l š f Ë š , g š n t W j © l i d f i s
tif¥gL¤âÆU¡»wJ. MáÇa®fS¡fhd
g Æ y u § F f Ÿ , t š Y e ® f S l d h d
fyªJiuahlšfŸ, M¡fó®t kh‰W elto¡iffŸ,
r Ç ¥ g L ¤ J « t Ê K i w f Ÿ M » a t ‰ i w ¥
gÇªJiu¤JŸsJ.
ïªj r£l ÉâfS«, tÊfh£lšfS« kâ¥ò
thŒªjit v‹gij kW¡f ïayhJ. Mdhš, ïit
ïu©Lnk ïªj¥ ãu¢ridia murik¥ò rhrd
r£l¡ f©nzh£l¤âš gh®¡»‹wd. MáÇa®fŸ
j©lid mË¡fhkš jL¥gJ, mt®fsJ
mQFKiwfis kh‰WtJ, gŸËfËš fLikahd
ÃiyikfŸ V‰gL»wnghJ TLjš âwikfSl‹
mij¡ ifahStJ v‹Wjh‹ Ô®îfS¡F tÊ
njl¥gL»wJ. FHªijfŸ j©o¡f¥gLtj‰F,
jtW brŒí« MáÇa®fns fhuz« v‹W fšÉ
cÇik¢r£l«bjËthf¡TW»wJ.
MáÇa®fS¡F« khzt®fS¡F« ïilnaahd
ïašò¡F Û¿a É»jh¢rhuK« xU K¡»akhd
ãu¢ridjh‹ v‹W Miza« x¥ò¡bfhŸ»wJ.
MáÇa®fshš f£L¥gL¤j Koahj msÉ‰F

t F ¥ ò f Ë š m s î ¡ F Û ¿ a F H ª i j f Ÿ
nr®¡f¥gL»wh®fŸ. Mf c©ikahd ãu¢rid
tF¥giwÆšjh‹ ïU¡»wJ. MáÇa®fŸ
vâ®bfhŸ»w c©ikahd rthyhfî« mJ
ïU¡»wJ. khzt®fŸ, MáÇa®fŸ, FL«g«, gŸË
Ã®thf«, khzt® k‹w« M»at‰W¡»ilna
xU§»iz¥ò njit v‹W Miza« TW»wJ.
ghl¤â£l¤âš thœ¡if rh®ªj âw‹fŸ
nr®¡f¥gl nt©L«, MáÇa®fŸ, khzt®fŸ ïU
ju¥ãdU¡Fnk gÆyu§FfŸ el¤j¥gl nt©L«,
gŸËfËš j©lidfŸ f©fhÂ¥ò¡ FG
mik¡f¥gl nt©L« v‹w gÇªJiufisí«
Miza« K‹it¤JŸsJ. tF¥giwÆš
FHªijfis¡ ifahStj‰fhd áy eilKiw
n a h r i d f i s í « T ¿ í Ÿ s j ‹ _ y «
MáÇa®fS¡F TLjš thŒ¥òfS¡F Miza«
tÊtF¤JŸsJ. mnjneu¤âš jFâíŸs
Mnyhrf®fŸ gŸËÆš ïU¥gJ, bjhÊšKiw¥
gÆ‰á rh®ªj cjÉfis¥ bgWtj‰fhf
gŸËfS¡FŸ nghJkhd Ãâahjhu« ïU¥gJ,
MáÇa®fS¡F rhjfkhd M¡fó®tkhd NHšfŸ
m i k t J M » a t ‰ i w í « M i z a «
tÈíW¤âíŸsJ.
“Ú v‹d brŒa nt©Lbk‹W eh‹ brhš»nw‹
v‹whš” v‹W TWtj‰F gâyhf “Ú v‹d brŒa
n t © L b k ‹ w h š ” v ‹ W T W t J
vâ®gh®¡f¥gLtJ v‹d v‹gij bjËî
gL¤JtJ, cjhuzkhf,
“ešy ãŸisahf ïU”
v‹W brhštj‰F gâyhf
“mikâahf ïU” v‹W
b r h š t J , “ ï ¥ g o
b r Œ a h n j , ï ¥ g o
b r Œ a ¡ T l h J ” v d
f £ l i s Æ L t i j ¤
j É ® ¥ g J , F ¿ ¥ ã £ l
k h z t Ç ‹ e l ¤ i j
m¥gona bjhlUkhdhš
k‰w FHªijfSl‹ fyªjhnyhá¤J mªj
khztiu¡ f£L¥gL¤JtJ, e£r¤âu§fŸ/
òŸËfŸ/ kâ¥bg©fŸ juhkÈU¥gJ M»a
eilKiwfŸ M¡fó®tkhf¥ gydË¡f¡ TL«.
M d h š , t F ¥ ã š F i w t h d F H ª i j f Ÿ
ïU¡F«nghJjh‹ mJ rh¤âa«. I«gJ, mWgJ
FHªijfŸ xnu tF¥ãš ïU¡»wnghJ ïJ
rh¤âakhfhJ. ïªj tÊKiwfŸ gyî« xU
MáÇa® jdJ FHªijfŸ bjhl®ghd jdJ
mQFKiwfisí« f©nzh£l§fisí«
brašKiwfisí« âU¤â¡bfhŸtj‰fhd
kh‰¿¡bfhŸtj‰fhd “âU¤jš elto¡iffŸ”
v ‹ g j h f n t K ‹ i t ¡ f ¥ g L » ‹ w d .
FHªijfS¡F j©lidaË¡»w MáÇa®fË‹
brašKiwfŸ kh‰w¥gl nt©oaitjh‹
v‹whY« Tl, mªj mQFKiwfŸ r_f ßâahf¡
f£L¥gL¤j¥gLgitahfî«, f£lik¥ò rh®ªJ
Ô®khÅ¡f¥gLgitahfî« cŸsd. Mfnt,
mnjngh‹w cWâíl‹ gŸËfŸ k‰W« tF¥giw¢
N H š f Ë š Ã y î « ï ª j f £ L ¥ g h L f Ÿ
Ú¡f¥glÉšiy v‹whš, gŸË¡Tl§fËš,
M á Ç a ® f S « F H ª i j f S « m t ® f s J
ãu¢ridfŸ fhJ bfhL¤J nf£f¥gL»w jh§fŸ
kâ¡f¥gL»nwh« v‹W cz®»w xU #dehaf¢
NHiy V‰gL¤JtJ F¿¤J f‰gid brŒtJ Tl
fodkh»ÉL«.
clšßâahd j©lid mšyJ kdßâahd
J‹òW¤jš, ghFgL¤jš vd fUj¡Toa vªj xU
braÈY« jh§fŸ <Lgl kh£nlh« v‹W
cWâaË¡F« vG¤J¥ó®t cl‹go¡if x‹iw
gŸË MáÇa®fŸ Ã®thf¤JlD« r«gªj¥g£
kht£l mYtyf¤JlD« brŒJ bfhŸs nt©L«
v‹w tÊfh£lšTl Tw¥g£LŸsd. khzt®fis
ï›thW jh¡FtJ v‹gJ j§fSila mâfhu«
vd fUJ« ngh¡F MáÇa®fËilna ïU¡»wJ
v‹w njh‰w¤ijí«, r£l¥ó®t ã‹ÉisîfŸ
F¿¤j m¢r« xU gaDŸs f£L¥ghlhf ïU¡F«
v‹w v©z¤ijí« ïªj
Mnyhrid V‰gL¤J»wJ.
ï›thW MáÇa®fS¡F
V u h s k h d f £ l i s f Ÿ
ãw¥ã¡f¥g£lhY«, gŸË
Ã®thf§fS¡nfh gŸËfËš
m¢rk‰w gÆ‰á - go¥ò¢
NHiy cUth¡f nt©L«
v‹w vËa Mnyhrid
k£Lnk Tw¥g£LŸsJ.
m j ‰ F v › t i f Æ Y «
Ã®thf«mj‰FbghW¥gh¡f¥glÉšiy.
xG§FgL¤Jtâš jtwhd tÊKiw
F H ª i j f S ¡ F f ‰ ã ¥ g â n y h , m t ® f i s
xG§FgL¤Jtânyh m¢RW¤jš, nfÈ brŒjš,
clš ßâahf¤ jh¡Fjš ngh‹w tÊKiwfŸ
mt®fsJ x£Lbkh¤j ts®¢áia Ó®Fiy¡f¡
Toa ghjfkhd ã‹Éisîfis V‰gL¤J»‹wd
v‹gJ e‹F Ãiyeh£l¥g£LŸsJ. MdhY«, ïªj
t Ê K i w f i s ¡ i f a h Ÿ » w t ® f Ÿ m i j
j©lhid
xU Ô®tšy
vd ‹i gl ij©j Gv Jh tao Jg ?¥ï g vG« JUâ
news.priyo.com

Ãaha¥gL¤jnt brŒ»wh®fŸ. “MáÇa® - khzt®
ãu¢rid” v‹gij cldoahd gŸË¢NHš
ã‹dÂÆY« beL§fhy rKjha¥ ã‹dÂÆY«
fh©gj‰fhdKa‰ánaïªj¡f£Liu.
t‹Kiw¡ fyh¢rhu«
åLfËš bg‰nwhU¡F« FHªijfS¡FÄilna
v¤jifa cwî ÃiyfŸ cŸsd, FHªijfŸ
bjhl®ghd rKjha¥ gh®it v¥go ïU¡»wJ,
FHªijfis xG§FgL¤Jtj‰F V‰w tÊfshf
fUj¥gLtJ v‹d v‹gj‹ ãuâgÈ¥ghfnt
g Ÿ Ë f Ë š M á Ç a ® - k h z t ® c w î «
mikªâU¡»wJ. bgÇat®fshš FHªijfŸ
f£L¥gL¤j¥gL»w å£L eilKiwfns
gŸËfËY« bjhl®»‹wd v‹W njáa FHªij
c Ç i k f Ÿ g h J f h ¥ ò M i z a m ¿ ¡ i f
R£o¡fh£oíŸsJ. rKjha¤âš bgÇat®fshf
ts®ªJŸs vt® xUtU« FHªijfËl« v›thW
elªJbfhŸ»wh®fnsh, mij¥nghy¤jh‹ xU
MáÇaU« gŸËÆš elªJbfhŸ»wh® v‹w
fU¤ijmªjMŒîfh£L»wJ.
fhy§fhykhf gšntW tÊfËš FHªij¥ gUt«
v‹gJ f£l¥g£L tªJŸsJ. mJ fšÉ Kiwia
Ô®khÅ¥gjhfî« Äf K¡»akhf bghU¤jkhd
KiwÆš FHªijfis xG§FgL¤JtJ v¥go
v‹gij¤ Ô®khÅ¥gjhfî« ïUªJ tªJŸsJ.
rÇahdJ vJ, jtwhdJ vJ v‹W FHªijfS¡F
òÇa it¥gj‰fhfî« mt®fS¡F vJ ešyJ vd
f h £ L t j ‰ f h f î « , m t ® f i s ¥ g Â a
it¥gj‰fhfî« â£LtJ, mo¥gJ, nfÈahf
mtkâ¥gJ M»ait ïªâa FL«g§fËš
r®trhjhuzkhf eilKiwÆš cŸsd. v‹d
b r Œ a n t © L « v ‹ W F H ª i j f S ¡ F
f £ l i s Æ l ¥ g L » w J . m t ® f i s
xG§FgL¤Jtj‰fhf bg‰nwh® Ku£L¤jdkhd
tÊKiwfis¥ ã‹g‰W»wh®fŸ. ïj‰bfšyh«
r_f, fyh¢rhu m§Ñfhu« ïU¡»wJ. Vbd‹whš,
bgÇat®fS¡F mt®fsJ taâ‹ fhuzkhfî«
mDgt¤â‹ fhuzkhfî« FHªijfS¡F ešyJ
v‹gJ bjÇí« v‹w xU fU¤J Ãyî»wJ.
bg‰nwh®fis gŸË¡F tutiH¤J mt®fsJ
FHªijfŸ ghl¤âš M®tÄšyhkš ïU¥gJ
F¿¤J bjÇÉ¡»wnghJ, áy bg‰nwh®fŸ mªj
ïl¤ânyna MáÇa® f© K‹dhnyna j§fŸ
FHªijfis <Éu¡f« ïšyhkš mo¡f¤
bjhl§»ÉL»wh®fŸ. gšntW khÃy§fisí«
nr®ªj muR¥ gŸËfË‹ MáÇa®fŸ ïjid¤
b j Ç É ¤ â U ¡ » w h ® f Ÿ . á y b g ‰ n w h ® f Ÿ
MáÇa®fËl«, j§fŸ ãŸisfŸ Éõa¤âš
fwhuhf elªJbfhŸSkhW« njit¥g£lhš mo¤J
cij¡fî« nf£L¡bfhŸ»wh®fŸ. j§fŸ
åLfËš FHªijfŸ v¥go¥g£l t‹Kiwfis
vâ®bfhŸ»wh®fnsh mJ, tF¥giw¡F cŸnsí«
btËnaí« k‰w FHªijfnshL mt®fŸ v›thW
elªJbfhŸ»wh®fŸ v‹gâY« btË¥gL»wJ.
t ‹ K i w v ‹ g J t h Œ ¥ ò f Ÿ k W ¡ f ¥ g £ l
FL«g§fËš k£Lnk Ãfœtjšy. eL¤ju, ca®
eL¤ju FL«g§fËY« Ãfœ»‹wd. ï¥go¥g£l
g¤âÇif brŒâfŸ F¿¤J r_f tiy¤js§fËš
gâî brŒJŸs áy bg‰nwh®fŸ, “v‹ ãŸis¡F
ï›thW elªâUªjhš xU f¤âia vL¤J
MáÇaiu F¤â vY«ig cil¤âU¥ng‹,” v‹W
vGâÆU¡»wh®fŸ. ïJ, e‹F go¤j, ïiza¤js
trâfŸ cŸs bg‰nwh®fŸ, ï¥go¥g£l r_f
tiy¤js§fis v¥go jÅ¥g£l fU¤Jfis
btË¥gL¤j¥ ga‹gL»‹wd® v‹gij m¿ªj xU
bg‰nwhÇ‹fU¤jhF«.
MáÇa®fŸ, f‰ã¤jš g‰¿a nkhrkhd
r_f¡ f©nzh£l«
“ahuhš brŒa Koínkh mt®fŸ brŒ»wh®fŸ.
a h u h š b r Œ a K o a h n j h m t ® f Ÿ g h l «
el¤J»wh®fŸ,” v‹gJ #h®{ bg®zh£õh T¿a
xU òfœbg‰w fU¤J. ïªâa¢ NHÈš ïJ
c©ikahfnt ïU¡»wJ. xU MáÇaÇ‹ mªj°J
v‹gJ vªj tF¥ã‰F mt® ghl« el¤J»wh®
v‹gj‰F neuoahf r«gªj¥g£ljhf ïU¡»wJ.
khzt®fŸ Fiwthf ïUªjhš MáÇa®fË‹
mªj°J« Fiwthf ïU¡»wJ. xU bk‹ikahd
b j h Ê y h f k £ L « M á Ç a ® b j h Ê š
gh®¡f¥gLtâšiy. tiy¤js¤âš ï¥gobašyh«
Tl MáÇa® bjhÊš áWik¥gL¤j¥gL»wJ:
“kU¤Jt®fshfnth, bgh¿Æayhs®fshfnth,
g h J f h ¥ ò ¤ J i w m â f h Ç f s h f n t h M f
Koahjt®fŸ, ntW bjhHšfËš EiHa
Koahjt®fŸ MáÇa®fshf khW»wh®fŸ.”
j§fsJ gŸË eh£fËš tF¥giwÆ‹ filá
tÇirÆš c£fh®ªâUªjt®fŸ ït®fŸ. J©L¡
fh»j§fË‹ cjÉílndh mšyJ k‰wt®fis
fh¥ãao¥gj‹ _ykhfnth ït®fŸ nj®¢á
bg‰¿U¡f¡TL«”. MáÇa® bjhÊš g‰¿a
k‰bwhU ãugykhd fU¤J, bjhÊš ßâahd
âwikfŸ Fiwthf ïUªjhš nghJ« v‹gjhF«.
mnj neu¤âš xU jhÆ‹ ftÅ¥ò, guhkÇ¥ò, ešy
ïašòfŸ ngh‹w bk‹ikahd âwikfS¡F

n k ‰ g £ l b j h Ê y h f î « f U j ¥ g L » w J .
t i y ¤ j s ¤ â š g â t h » í Ÿ s k ‰ b w h U
fU¤âÈUªJ ïJ bjËthf¥ òy¥gL»wJ:
“c‹djkhd bjhÊšfËš x‹Wjh‹ MáÇa®
bjhÊš v‹gij kdâš bfhŸs nt©L«.
Vbd‹whš, ïJ m¿it k‰wt®fS¡F bfh©L
brš»w bjhÊyhF«. xU MáÇa® jdJ
khzt®fis jdJ brhªj¡ FHªijfshf¡ fUâ
K o ª j t i u Æ š m t ® f i s m ‹ n g h L «
ftd¤njhL« el¤j nt©L«. khzt®fS¡F¡
f‰W¡bfhL¡F«nghJ, mt®fŸ ó¡fis¥
ngh‹wt®fŸ v‹gij kdâš bfhŸs nt©L«.
mªj¥ ó¡fŸ ky®tj‰F« kz« gu¥òtj‰F«
cjÉL« tifÆš ÄFªj ftd¤Jl‹ mt®fŸ
ngz¥glnt©L«.”
ïâš cŸs Ku©ghL Rthu°akhdJ xU g¡f«
MáÇa®fS¡F r_f¤âš xU nkhrkhd njh‰w«
ï U ¡ » w J . ï ‹ b d h U g ¡ f ¤ â n y h
MáÇa®fËlÄUªJ Äf mâf msÉ‰F
vâ®gh®¡f¥gL»wJ.
áy bg‰nwh®fŸ j§fsJ FHªijfË‹
K ‹ Å i y Æ n y n a M á Ç a ® f i s
á W i k ¥ g L ¤ j n t h , m t k h d ¥ g L ¤ j n t h
j a § F t â š i y v ‹ W « á y M á Ç a ® f Ÿ
R£o¡fh£oíŸsd®. xU g©giy thbdhÈÆš
xÈgu¥g¥gL« 'g#hnj unAh' v‹w Ãfœ¢áÆš,
m¿É¥ghs® jdJ MáÇa®fS¡F lhg®nk‹,
°ä¥ã§ ãô£o v‹bwšyh« g£l¥ bga®
it¤âUªjJ g‰¿ brhš»wh®. clnd thbdhÈ
nea®fŸ j§fsJ gŸË eh£fËš j§fsJ
MáÇa®fS¡F N£oÆUªj g£l¥ bga®fis¢
brhš»wh®fŸ. ï›thW mJ xU bghGJngh¡fhf
kh‰w¥gL»wJ (2013 V¥uš 4 m‹W mªj Ãfœ¢á
xÈgu¥ghdJ).
MáÇa®fS¡F gÆ‰á njit v‹gij všnyhU«
x¥ò¡bfhŸ»wh®fŸ. mnj neu¤âš gÆ‰á bg‰w
MáÇa®fŸ g‰wh¡Fiwahf cŸsd® v‹gJ«
všnyhU¡F« bjÇªj Éõa«jh‹. gy khÃy§fËš
bjhÊš ßâahf gÆ‰á¥ bg‰w MáÇa®fŸ
n g h J k h d m s É ‰ F ï š i y . ï ¤ j i f a
Ã i y i k f Ë š , á y k h Ã y m u R f Ÿ
MáÇa®fS¡fhd Fiwªjg£r jFâfis, njáa
M á Ç a ® g Æ ‰ á k ‹ w ¤ â ‹ ( v ‹ á o ï )
tiuaiwfËÈUªJ js®¤JkhW nt©LnfhŸ
ÉL¤JŸsd. Mªâuh ngh‹w áy khÃy muRfŸ,
MáÇa® gÆ‰á¡fhd kh‰W V‰ghLfis¡
f©Lão¥gâš Xuo K‹dhš br‹¿U¡»‹wd.
m©ikÆš Mªâu khÃy¤â‹ gŸË¡ fšÉ¤Jiw
Miza® k‰W« ïa¡Fe®, gŸËfËš fLikahd
j©lidfŸ ju¥gLtij jL¥gj‰fhd cWâahd
r£l§fŸ bfh©L tUtnjhL, ïJF¿¤J
M á Ç a ® f S ¡ F t F ¥ ò e l ¤ J t j ‰ f h f
fhtšJiwÆd® ga‹gL¤j¥gLth®fŸ v‹W
T¿dh®. MáÇa®fË‹ ã‹dÂ F¿¤j
nrhjidfŸ fwhuhf nk‰bfhŸs¥gL« v‹W« mt®
T¿dh®. xU MáÇa® mtuJ Kªija gŸË
Mtz§fË‹ mo¥gilÆš fhtšJiw mË¡»w
“el¤ij¢ rh‹¿jœ” jh¡fš brŒjhš k£Lnk
gŸËfshš gÂÆš ÃaÄ¡f¥gLth® v‹W« mt®
m¿É¤jh®(TNN,2013ã¥utÇ19).
MáÇa®fË‹ gÂ Ãakd«, MáÇa® gÆ‰á
ïu©ilí« ntWgL¤â¥ gh®¡f nt©L«.
ïu©L« khWg£lit v‹whY« x‹nwhL x‹W
bjhl®òŸsití« Tl. MáÇa® gÆ‰á¡fhd
j‰nghija ghl¤â£l¤âš Ó®âU¤j« brŒtJ,
gÆ‰á¡fhd fhy msit mâfÇ¥gJ k£Lnk
nghjhJ. MáÇa® bjhÊY¡F V‰wt®fis nj®î
brŒtâY« ÄFªj ftd« brY¤j¥gl nt©L«.
gÆ‰á bgwhj, jFâÆšyhj, Fiwªj Câa«
b g w ¡ T o a t ® f i s , F i w ª j f h y x ¥ g ª j
mo¥gilÆš ÃaÄ¥gJ ngh‹w FW¡F tÊfis
ehlhkš, gÆ‰á Kiwí« nj®î Kiwí« Äfî«
fLikahdjhffwhuhdjhfkh‰w¥glnt©L«.
Ó®Fiyí« gÂ¢NHš
bjhl¡f¡ fšÉÆ‹ ju¤ij nk«gL¤Jtj‰F
gšntW V‰ghLfis fšÉ cÇik¢ r£l«
f£lhakh¡F»wJ. Mdhš, gŸËÆš cŸs
Ã i y i k n a h m â È U ª J b t F ö u «
Éy»ÆU¡»wJ. rÇahd MáÇa® - khzt® åj«
eilKiw¥gL¤j¥glhj ÃiyÆš, MáÇa®
g‰wh¡Fiwahš V‰gL« gÂ¢ Rikiaí«
MáÇa®fS¡F V‰gl¡Toa kd mG¤j¤ijí«
òÇªJbfhŸtJ fodkšy. gy tF¥òfËš
MáÇa®fŸ 70 Kjš 80 FHªijfŸ tiu ifahs
n t © o a t ® f s h f ï U ¡ » w h ® f Ÿ . g y U «
Ãid¥gj‰F khwhf, Fiwªj v©Â¡ifÆyhd
FHªijfS¡F ghl« el¤Jtj‰F¤jh‹ áw¥ò¤
jFâfS« âw©fS« njit. xU bgÇa tF¥ig
xnu xU MáÇa® Ã®t»¡»wnghJ, mjdhš V‰gL«
ãu¢ridfŸ nkY« nkY« á¡fyh»‹wd.
FHªijfis xnu ïl¤âš c£fhu it¥gâÈUªnj
m o ¥ g i l a h d r t h š f Ÿ c l d o a h f ¤

b j h l § » É L » ‹ w d .
“rÇahd tF¥giw¢ NHš”
g‰¿a gŸË Ã®thf§fË‹
f©nzh£l«, bgU«ghY«
gaDŸs gÆ‰á Kiw v‹W
m i t v i j ¡
fUJ»‹wdnth mjndhL
bjhl®òŸsjhf ïU¡»wJ.
C á É G ª j h š r ¤ j «
n f £ » w m s É ‰ F
MáÇa®fŸ tF¥giwia
mikâahf it¤âU¡f
nt©L« v‹W Ã®thf§fŸ
v â ® g h ® ¡ » ‹ w d .
MáÇa®fË‹ âwikia
kâ¥ãLtj‰fhd jFâahf ïJ vL¤J¡
bfhŸs¥gL»wJ. “jdJ tF¥giwÆš #dehaf
tÊKiwfis¡ ifahs xU MáÇa® Kaš»wh®
v‹whš, mjdhš tF¥ãš ïiu¢rY« FH¥gK«
V ‰ g L » ‹ w d v ‹ w h š , m ª j M á Ç a ®
gyådkhdtuhf á¤jÇ¡f¥gL»wh®,” v‹W xU
r®nthjah gŸËia¢ nr®ªj MáÇa® T¿dh®.
FoÚ®, fÊtiwfŸ, Éisah£L ikjhd§fŸ
ngh‹w mo¥gil trâfS«, V‹ tF¥giwfS«
üyf§fS« nrhjid¡ Tl§fS« Tl nghJkhd
msÉ‰F ïšyhj Ãiyikí«, khzt®fŸ,
MáÇa®fŸ ïUju¥ghÇ‹ kd mG¤j§fŸ
mâfÇ¡»wJ. ï¤jifa gyådkhd fodkhd
gÂ¢NHšfshš V‰gL»w gj‰w Ãiyfis,
MáÇa®fË‹ mQFKiwÆš k£L« kh‰w«
V ‰ g L t j h n y h , F H ª i j f Ÿ b j h l ® g h d
M ¡ f ¥ ó ® t k h d t Ê K i w f i s m t ® f Ÿ
ifahŸtjhnyhk£L«jÂ¤JÉlKoahJ.
fšÉ cÇik¢ r£l« MáÇa®fS¡F
mâfhu« mË¡»wjh?
FHªijfS¡F ïytrkhf, xnu khâÇahd ešy
jukhd fšÉia tH§FtJ, FHªijfŸ
fîut¤Jl‹ el¤j¥gL»w xU M¡f¥ó®tkhd,
ghJfh¥ghd, brašâw‹ Ä¡f f‰ã¤jš - f‰wš
NHiy V‰gL¤JtJ v‹w, Ú©lfhykhf
kW¡f¥g£L tªj FHªijfË‹ cÇikfis fšÉ
cÇik¢ r£l« m§ÑfÇ¡»wJ. MdhY«,
FHªijfis nkš tF¥ã‰F mD¥ghkš mnj
tF¥ãš it¤âU¡f¡ TlhJ v‹w bfhŸif,
bjhl®¢áahd k‰W« ÉÇthd kâ¥ÕL eilKiw,
v›tifahd j©lid¡F« jil ngh‹w
r£l¤â‹ áy ÉâfŸ MáÇa®fS¡F áy
f t i y f i s V ‰ g L ¤ â í Ÿ s d . b g U «
v © Â ¡ i f Æ y h d
m s î n f h š f Ë ‹
mo¥gilÆš ÉÇthfî«
b j h l ® ¢ á a h f î «
F H ª i j f i s k â ¥ Õ L
b r Œ t J v ‹ g J
F H ª i j f i s ¥
b g h W ¤ j t i u Æ š k d
m G ¤ j k ‰ w g Ÿ Ë ¢
NHiyí« fšÉ VÂÆš
m t ® f s h š j i l Æ ‹ ¿
V w K o t i j í «
cWâ¥gL¤J»wJ v‹whY«
T l , F H ª i j f Ÿ
f ‰ » w h ® f Ÿ , e ‹ w h f ¡
f‰»wh®fŸ v‹gij cWâ¥gL¤Jtj‰F ahU«
bghW¥gh¡f¥glÉšiyvdbjÇ»wJ.
j©lidfS¡F jilÉâ¡f¥g£lij¤ bjhl®ªJ,
mnefkhf mid¤J MáÇa®fS« mJ xU
M¡f¥ó®tkhd elto¡if v‹W fU¤J¤
b j Ç É ¤ J Ÿ s d ® . g Ÿ Ë f Ë š F H ª i j f Ÿ
_®¡f¤jdkhf¤ jh¡f¥gLtJ FiwªJŸsJ v‹W
mt®fŸ TW»wh®fŸ. Mdhš, “kd ßâahd
J‹òW¤jš” v‹gJ btWikahf ïU¡»wJ v‹W«
mt®fŸ fUJ»wh®fŸ. mªj¥ gj¤â‰F v¥go
nt©LkhdhY« És¡f« mË¡fyh«, mid¤J
MáÇa®fS« F‰wthËfshf¡ Toat®fŸjh‹
v‹gJnghš mªj Éâ el¤J»wJ, všyh
FHªijfS« xnu khâÇahdt®fŸ v‹gJnghš
fUJ»wJ v‹W MáÇa®fŸ TW»wh®fŸ. všyh
M á Ç a ® f S « F H ª i j f Ÿ Û J m â f h u «
b r Y ¤ J t â š i y , j © l i d K i w f i s
jhWkhwhf¥ ga‹gL¤Jtâšiy v‹W mt®fŸ
t È í W ¤ â ¡ T W » w h ® f Ÿ . b g U « g h y h d
FHªijfŸ fšÉ rh®ªj fhuz§fS¡fhfnt
j©o¡f¥g£oU¡»wh®fŸ v‹W njáa FHªij
cÇikfŸ ghJfh¥ò Miza¤â‹ MŒÉY«
bjÇÉ¡f¥g£LŸsJ.
áy ÉâÉy¡fhd r«gt§fË‹ mo¥gilÆY«
C l f ¢ b r Œ â f Ë ‹ m o ¥ g i l Æ Y «
cUth¡f¥g£LŸs ï¥go¥g£l bfhŸiffŸ ïâš
K¡»a¥ g§fh‰W»‹wd v‹W« MáÇa®fŸ
fUJ»wh®fŸ. x›bthU tF¥ãY« XÇU
u î o ¤ j d k h d k h z t ® f Ÿ ï U ¡ f ¤ j h ‹
b r Œ » w h ® f Ÿ . m t ® f Ÿ Ó ® F i y î f i s
V‰gL¤j¡Toat®fshf ïU¡»wh®fŸ. k‰w
khzt®fis bjhªjuî brŒ»wt®fshf
www.unicef.org
ghJfh¥ò k‰W« kh©
ò¡fhd
cÇik
bfhL«
j©
lid
fS
¡F
Koîf£L

k £ L k š y h k š M á Ç a ® f i s n a T l
mtkâ¡»wt®fshfî« jh¡f¡Toat®fshfî«
ïU¡»wh®fŸ v‹W MáÇa®fŸ TW»wh®fŸ.
nk‰F t§f gŸË x‹¿š gÂòÇí« xU MáÇa®
flªj Xuh©oš jdJ gŸËÆš MáÇa®fŸ bgÇa
M © k h z t ® f i s m t ® f s J j t w h d
elto¡iffS¡fhf f©o¤jj‰fhf, mªj
khzt®fshš jh¡f¥g£l FiwªjJ _‹W
r«gt§fshtJelªJŸsdv‹WT¿dh®.
vªj xU tot¤âY« j©lid TlhJ v‹w
x£Lbkh¤jkhd jil, ï¥go¥g£l uîo¤jdkhd
FHªijfis ifahŸtJ F¿¤j Ia¥ghLfis
MáÇa®fS¡F Xusî¡F V‰gL¤âíŸsJ.
m¥go¥g£l FHªijfis vªj tifÆš
f©o¤jhY« j§fŸ ÛJ òfh® brŒa¥gL« v‹W
mt®fŸ mŠR»wh®fŸ. “tF¥giwna f£L¥gL¤j
Koahjjhf khW»wnghJ, jtwhf elªJbfhŸS«
FHªijfŸ v‹id á¡fÈš jŸËÉLth®fŸ
v‹gJ vd¡F¤ bjÇ»wnghJ eh‹ tF¥igÉ£L
b t Ë n a ¿ M á Ç a ® f Ÿ m i w Æ š R « k h
c£fh®ªJbfhŸ»nw‹. mJ jtWjh‹ v‹gJ
v d ¡ F ¤ b j Ç » w J . á y k h z t ® f Ë ‹
xG§Ñd¤â‰fhf m¡fiwíŸs khzt®fS«
Éiy junt©oÆU¡»wJ v‹gJ« vd¡F¤
bjÇ»wJ,” v‹W xU _¤j muR¥ gŸË MáÇa®
T¿dh®. mtUl‹ gÂah‰W« MáÇa®fŸ gyU«
m¥go¥g£l khzt®fis¡ f©LbfhŸtâšiy
v‹w mQFKiwia ifahs¤ bjhl§»É£ld®.
mnjneu¤âš eÈªj ã‹dÂfnshL tU»w,
Äfî« Mjuî njit¥gL»w FHªijfŸjh‹
ïjdhš fšÉ ßâahfî« ntW tiffËY« bgÇJ«
ghâ¡f¥gL»wh®fŸ. Vbd‹whš, mt®fS¡F
cWJizahf ïU¡f¡Toa ÃiyÆš mt®fsJ
bg‰nwh®fS« ïšiy, MáÇa®fŸ j§fsJ brhªj
g h J f h ¥ ò ¡ F ¿ ¤ n j Ä f î « f t i y ¥ g l
n t © o a t ® f s h f ï U ¡ » w h ® f Ÿ v ‹ W «
MáÇa®fŸTW»wh®fŸ.
tF¥giw¡F MáÇa®fŸ brY¤J»w KG
mâfhu¤ij f£L¥gL¤jî« FHªijfŸ ÛJ
m t ® f Ÿ i f a h s ¡ T o a t ‹ K i w f i s ¡
f£L¥gL¤jî« fšÉ cÇik¢ r£l« xU tifÆš
cjî»wJ v‹gij kW¥gj‰»šiy. ïJ,
FHªijfŸ bjhl®ghfî«, f‰ã¤jš - f‰wš
eilKiw¤ bjhl®ghfî« njáa ghl¤â£l
f£lik¥ò - 2005š Tw¥g£LŸs tÊKiwfSl‹
ïJ x¤J¥nghtjhf ïU¡»wJ. Mdhš,
FHªijfS¡F ïilôiw V‰gL¤J« mšyJ xU
J‹òW¤jyhf vL¤J¡bfhŸs¥gL« tifÆš
“FHªijÆl« vijí« brhšy KoahJ” v‹W
És¡f« mË¡f¡Toa msÉ‰F ï‹bdhU
Kid¡F bfh©L bršy¥gL»wnghJ, MáÇa®fŸ
j § f S ¡ F ¥ g h J f h ¥ g h d x U t Ê i a
nj®ªbjL¡»wh®fŸ; mJ c©ikÆnyna cjÉfŸ
njit¥gL»w FHªijfS¡F ghjfkhd
ÉisîfisnaV‰gL¤J«.
ãu¢ridia v›thW ifahŸtJ?
Clf¢ brŒâfS« FHªij cÇikfŸ Miza«
n k ‰ b f h © l J n g h ‹ w M Œ î f S « ,
bfhLªj©lid ãu¢rid v›tsî mtru¤Jl‹
i f a h s ¥ g l n t © L « v ‹ g i j
vL¤J¡fh£L»‹wd. jil brŒtJ v‹gJ
Ã¢rakhf tunt‰f¤j¡f xU elto¡ifjh‹.
M d h š , c © i k a h d r t h š F H ª i j f Ÿ
mtkâ¡f¥glhj, áWik¥gL¤j¥glhj, MáÇa®fŸ
jh§fŸ m¢RW¤j¥gLtjhfî« vJî« brŒa
ïayhjt®fshfî« czu¤ njita‰w gŸË¢
N H i y c U t h ¡ F t J j h ‹ . M á Ç a ® f Ÿ
f‰ã¤jÈY« FHªijfŸ f‰wÈY« <LgLtjhf
mªj¢ NHš mika nt©L«. MáÇa®fË‹
mQFKiwia k£L« Fiw TWtj‹ _y«,
mt®fŸ ÛJ k£L« òfh®fis it¥gj‹ _y«,
cl‹go¡iffËš ifbaG¤âl it¥gj‹ _y«,
mt®fis¡ f©fhÂ¥gj‹ _y«, á¡fyhd
Ãiyikfis¡ ifahŸtj‰fhd TLjš el¤ij
É â f i s m t ® f Ÿ Û J V ‰ W t j ‹ _ y «
FHªijfis mtkâ¥gâÈUªJ mt®fis¤
jL¥gâš mšyJ gŸËfËš áy á¡fyhd
Ãiyikfis ifahs it¥gâš eh« bt‰¿
bgw¡TL«.
MdhY«, ïJ ï‹bdhU Kid¡F¡bfh©L
bršy¥gL»wnghJ, gŸËÆš V‰gl¡ Toa vªj xU
á¡fY« j§fsJ ey‹fS¡F vâuhf¥ nghŒÉl¡
TL« v‹W gh®¡F« Ãiyik¡F MáÇa®fŸ
jŸs¥gLth®fshdhš, mjdhš ghâ¡f¥gl¡
ToaJ FHªijfŸjh‹ - xU khWg£l tifÆš!
FHªijfË‹ fšÉ ts®¢á x£Lbkh¤j ts®¢á
M»ait¤ bjhl®ghf MáÇa®fŸ M®tÄH¡f¡
TL« v‹gjhš, mâfg£r Mjuî« tÊfh£lY«
njit¥gL»w FHªijfŸjh‹ bgUksî¡F
ghâ¡f¥gLth®fŸ. FHªijfŸ mtkâ¡f¥gLtJ
v ‹ g J g š n t W r _ f ¥ ã ‹ d Â f Ë š
eilbgW»wJ. m¤jifa¤ js§fËš x‹Wjh‹

Children’s Voices for Human Rights Newsletter – Issue no.66

Children’s Voices for Human Rights Newsletter – Issue no.66

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (12)

Children’s Voices for Human Rights Newsletter – Issue no.66