https://mega.nz/#!pOI30Ahb!87PyCPKP-9hFArwb56_lk_ebTuGVqFQ-nri21MqH45I

1. IV tip yüksəkhəssaslıqIV tip yüksəkhəssaslıq
reaksiyalarıreaksiyaları

2. Yüksək həssaslYüksək həssaslıq reaksiyalarııq reaksiyaları ssensibilizəensibilizə
olunmuş orqanizimdə baş verən yerli immunolunmuş orqanizimdə baş verən yerli immun
reaksiyalara deyilirreaksiyalara deyilir..

3. Yüksək həssaslYüksək həssaslıq reaksiyalarının 4 tipi ayırd edilmişdir. Bu tiplər biri-birindənıq reaksiyalarının 4 tipi ayırd edilmişdir. Bu tiplər biri-birindən
oları törədən müxtəlif immun patoloji mexanizimlərlə fərqlənirlər. Bu immunoları törədən müxtəlif immun patoloji mexanizimlərlə fərqlənirlər. Bu immun
patoloji mexanizimlər əslində humoral tipli və hüceyrə tipli immunpatoloji mexanizimlər əslində humoral tipli və hüceyrə tipli immun
reaksiyalarından ibarətdir. Humoral tipli immun reaksiyalardan ibarətreaksiyalarından ibarətdir. Humoral tipli immun reaksiyalardan ibarət
mexanizimlər zamanı kəskin gedişli (tez tipli) alergik reaksiyalar; hüceyrə tiplimexanizimlər zamanı kəskin gedişli (tez tipli) alergik reaksiyalar; hüceyrə tipli
immun reaksiyalardan ibarət mexanizimləri zamanı isə xroniki genişlik (ləngimmun reaksiyalardan ibarət mexanizimləri zamanı isə xroniki genişlik (ləng
tipli) allergik reaksiyalar inkişaf edir.tipli) allergik reaksiyalar inkişaf edir.

4. IV tip yüksək həssaslIV tip yüksək həssaslıq reaksiyaları.ıq reaksiyaları. Buna effektor hüceyrəBuna effektor hüceyrə
reaksiyaları da deyilir. Sensibilizəreaksiyaları da deyilir. Sensibilizə xüsusi T-limfosit-killerlərin vəxüsusi T-limfosit-killerlərin və
onlarla birlikdə maktrofaqların toxumalara sitopatik təsirionlarla birlikdə maktrofaqların toxumalara sitopatik təsiri
nəticəsində inkişaf edir. Bu zaman ləng tipli hiperhəssaslıqnəticəsində inkişaf edir. Bu zaman ləng tipli hiperhəssaslıq
reaksiyaları baş verir. Məsələn, transplantatın qopma reaksiyası,reaksiyaları baş verir. Məsələn, transplantatın qopma reaksiyası,
tuberkulin (vərəm mikobakteriyaları membranlarının zülallipo-tuberkulin (vərəm mikobakteriyaları membranlarının zülallipo-
polisaxarid komponenti) reaksiyası, immun mexanizimlipolisaxarid komponenti) reaksiyası, immun mexanizimli
qranulomatoz iltihablar, şiş toxumasına qarşı immun reaksiya (şişqranulomatoz iltihablar, şiş toxumasına qarşı immun reaksiya (şiş
immuniteti) və s.immuniteti) və s. DigərDigər yüksəkhəssaslıqyüksəkhəssaslıq reaksiyreaksiyaalarından,larından,
antiantigengenlele qqarşılaşılmasından həssaslıq reaksiyanın reallaşmasınaarşılaşılmasından həssaslıq reaksiyanın reallaşmasına
qədər keçən müddətin uzunluğuqədər keçən müddətin uzunluğunana (1 ilə 3 gün)(1 ilə 3 gün) görəgörə ayrılır.ayrılır.

5. TransplantatTransplantatın qopma reaksiyasıın qopma reaksiyası bədənə köçürülmüş və yad zülallarabədənə köçürülmüş və yad zülallara
malik allo-transplantata qarşı orqanizmin ləng tipli immun reaksiyası olubmalik allo-transplantata qarşı orqanizmin ləng tipli immun reaksiyası olub
əsas etibarilə sensibilizə olunmuş T-killerlər (IV tip hiperhəssaslıqəsas etibarilə sensibilizə olunmuş T-killerlər (IV tip hiperhəssaslıq
reaksiyası) tərəfindən həyata keçirilir. Lakin transplantatın qopmareaksiyası) tərəfindən həyata keçirilir. Lakin transplantatın qopma
reaksiyasında bu və ya digər dərəcədə humoral mexanizm, yəni antitellərreaksiyasında bu və ya digər dərəcədə humoral mexanizm, yəni antitellər
də iştirak edirlər. Allotransplantatların bədənə köçürülməsi zamanı (odə iştirak edirlər. Allotransplantatların bədənə köçürülməsi zamanı (o
cümlədən də meyitlərdən götürülmüş toxumaların) transplantatın qopmacümlədən də meyitlərdən götürülmüş toxumaların) transplantatın qopma
reaksiyasının baş verməsi üçün hal-hazırda orqanizmin immunreaksiyasının baş verməsi üçün hal-hazırda orqanizmin immun
reaksiyalarını kəskin şəkildə zəiflədən immunodepressant maddələrdənreaksiyalarını kəskin şəkildə zəiflədən immunodepressant maddələrdən
istifadə edilir.istifadə edilir.

6. IV tip allergiya, ləng tipli hiperhəssaslıq, hüceyrə tipli allergiya, tuberkulin
tipi - bunların hamısı çox vaxt sadə hapten təbiətli kimyəvi maddələrə, dərman
allergenlərinə, orqanizmin özünü dəyişilmiş hüceyrələrinə qarşı yaranır.
Hüceyrə tipli immun cavabın formalaşması sensibilizasiya fazasını göstərir.
Bunun nəticəsində çoxlu T-effektor və T-killer hüceyrələri yaranır. Bu zaman 24-
48 saatdan sonra sensibilizə olunmuş T- limfositlər AG-ni tanıyır - bu proses
immunoloji fazada gedir. Patokimyəvi fazada limfokinlərin sintezi patofizioloji
fazada iltihab reaksiyası baş verir. Beləliklə, sönmə fazasında T - effektorlar
limfokinlər sintez edir və reaksiyanın yaranmasında əsas rolu onlar oynayır.
Onlardan ən vacibləri bunlardır:
- Xemotaksis faktoru - leykositləri və fıbroblastları cəlb edir.
- Keçiricilik faktoru.
- Makrofaqların aktivasiya faktoru.
- Proliferasiya faktoru.

7. IV tip - yeganəIV tip - yeganə titipdir ki. onun yaranmapdir ki. onun yaranmassınındada allalleergrgiiyanınyanın
humoralhumoral yyoxox,, hüceyra faktorlan ihüceyra faktorlan işştirak edtirak edirir. Mis. Misalal oollaraq yeraraq yerlili
Mantu sınağını göstərmMantu sınağını göstərməəkk oollaar - tuberkulinr - tuberkuliniin dn dəərriidaxılidaxıli
yeridiyeridillməməssi zamanı sensibilizəolunmui zamanı sensibilizəolunmuşş orqanizmin cavabıorqanizmin cavabı
yarayaranınırr.. Bu reaksiya ləng inkişaf edBu reaksiya ləng inkişaf ediir və 24r və 24 -- 48 saatdan sonra48 saatdan sonra
dəridə qızartı və papula şəkilində özündəridə qızartı və papula şəkilində özünüü bbüüruzə verir.ruzə verir.

9. IV tip reaksiyanın mexanizmi aşaIV tip reaksiyanın mexanizmi aşağğıdakı kimi bıdakı kimi baaş verir reaksiyanınş verir reaksiyanın
iinkişafının əsas səbənkişafının əsas səbəbbi əi əvvvvəlcədən baəlcədən başş verən sverən seensi- bnsi- biilizasiyadır. Dəridəlizasiyadır. Dəridə
olan Langerhans holan Langerhans hüüceyrələri və ya selikli qişaceyrələri və ya selikli qişanının dendrit hüceyrələrin dendrit hüceyrələri
allergen yeridilən yerdən limfalik dallergen yeridilən yerdən limfalik düyüüyünə donə doğğru miqrasiya edir. Onlarru miqrasiya edir. Onlar
antigenin peptid fraqmantigenin peptid fraqmeentntiinni II sinif MHC membran molekullarını daşıyır. Bui II sinif MHC membran molekullarını daşıyır. Bu
antigen peptidinə qarşı CD4+ T- limfositlər reaksiya verir, onlardaantigen peptidinə qarşı CD4+ T- limfositlər reaksiya verir, onlarda
profilerasiyaya uğrayır və TH1 hüceyrəyə differensiasiya olur.profilerasiyaya uğrayır və TH1 hüceyrəyə differensiasiya olur. UyğunUyğun
sahəyə antigen təkrar yeridildikdə sensibilizə olunsahəyə antigen təkrar yeridildikdə sensibilizə olunmuşmuş Thl-hThl-hüücceyeyrərəlləriəri
həmin sahəhəmin sahəyyə cəlb oə cəlb olunulunur və ər və əvvvvəəlcəlcə yerli, soyerli, sonnra miqrasra miqrasiiya edənya edən
makrofaqlamakrofaqlarırı aktivaktivlləşdirir ki, bu da iltiəşdirir ki, bu da iltihabınhabın inkişainkişafıfıyylla özünü gösa özünü gösttərəriir. Bur. Bu
prosesdə hüprosesdə hücceyrəeyrə infiltrasiyainfiltrasiya damar dəyişikiiklərinə nisbətən üstünldamar dəyişikiiklərinə nisbətən üstünlüük təşkiik təşkii
edir və redir və reeaksaksiiyayanının patogenezində effektor hüceyn patogenezində effektor hüceyrrələr tərəfindənələr tərəfindən sintezsintez
olunolunan sitokinan sitokinllər əsas roər əsas roll oynayır. Təzahoynayır. Təzahürlürlər koər kontntakt allergiya - sadəakt allergiya - sadə
kimyəvi maddəkimyəvi maddəllərinərin tətəsiri nətisiri nəticcəsində inkişaf edəsində inkişaf ediir. Dəriyə daxil olduqdar. Dəriyə daxil olduqda
kreatin iləkreatin ilə bbiirləşir və tam antigenə çevrilir, özrləşir və tam antigenə çevrilir, özüünə qarnə qarşşı T-ı T-effektorlar yaranır.effektorlar yaranır.
Allergen ilə təkrar kontaktda T –effektorların təsiri nəticəsində dəridəAllergen ilə təkrar kontaktda T –effektorların təsiri nəticəsində dəridə
perivaskulyar mononuklear infiltrasiya və epidermisdə yerli infiltrasiya başperivaskulyar mononuklear infiltrasiya və epidermisdə yerli infiltrasiya baş
verir. Folikullar və vezikullar əmələ gəlir. İnfeksion allergiya qranulomaverir. Folikullar və vezikullar əmələ gəlir. İnfeksion allergiya qranuloma
yaranır. Qranulomanın mərkəzində mikrob, ətrafında leykositlər və B-yaranır. Qranulomanın mərkəzində mikrob, ətrafında leykositlər və B-
limfositar infiltrasiya durur.limfositar infiltrasiya durur.

11. IV tıp alIV tıp alllergikergik rreaksiyeaksiyanıanın spesıfikiiyin spesıfikiiyi II,,II vəII və IIIII tiplI tipləərdrdəən fn fərqliərqli
oollaraqaraq bibirrlləşmiş immunqlobulinləşmiş immunqlobulinləərrlələ ddeeyil,yil, immuimmumkompemkompenenentnt
hühüceyrəceyrəllərər ililə bağlı olmasıdır.ə bağlı olmasıdır. BBurada spurada speesifiksifik sensensibilizəsibilizə
olunmuş T-timfosiolunmuş T-timfosittlər ilər ilələ qranula vqranula vəə həll ohəll ollan antian antigegenlərnlər
arasarasıında birnda birlləşmə gedir. Limfositdə gedən reaksiya onəşmə gedir. Limfositdə gedən reaksiya onuu bbllastast
hüchüceyeyrəyə çevirir. 5-7 gün ərzində prolirəyə çevirir. 5-7 gün ərzində prolifferasiya nəterasiya nətiicəsindəcəsində
onun miqdaonun miqdarırı çoxalır və mediatorlaçoxalır və mediatorlarırın iştirakı ilə bn iştirakı ilə baaşqaşqa
hüchüceyeyrərələrilərin qoşulması baş verir. Aktivləşmiş limfositlər 15 növn qoşulması baş verir. Aktivləşmiş limfositlər 15 növ
mediator sintez edirmediator sintez edir

12. IIV tip allergik reaksiyanınV tip allergik reaksiyanın llimfokinimfokinllərini aşağıdakı qruplaraərini aşağıdakı qruplara
bölməkbölmək ololur:ur:
—— Limfositlərə təsir edən faktorlar: İL-I, 1L-2, tL-4. İL-5, 1L-6,Limfositlərə təsir edən faktorlar: İL-I, 1L-2, tL-4. İL-5, 1L-6,
böyömə və B-limfosit diferensə faktoru, supressor faktoru, İgEböyömə və B-limfosit diferensə faktoru, supressor faktoru, İgE
izotip məhsutunun requtyasiya faktoru. Sübut olunmuşdur ki, İgEizotip məhsutunun requtyasiya faktoru. Sübut olunmuşdur ki, İgE
sintezi İL-4 və İFN-y-nın əks təsirindən asılıdır.sintezi İL-4 və İFN-y-nın əks təsirindən asılıdır.
—— Faqositar sistemin hüceyrələriııə təsir edən faktorlar:Faqositar sistemin hüceyrələriııə təsir edən faktorlar:
qranulositiərin müxtəiif növləri üçün xemotaksik faktorlar,qranulositiərin müxtəiif növləri üçün xemotaksik faktorlar,
hüceyrələrin miqrasiyasmı inhibisiya edən faktorlar, effcktorhüceyrələrin miqrasiyasmı inhibisiya edən faktorlar, effcktor
hüceyrəiəri —İL-3, İL-5 və s.hüceyrəiəri —İL-3, İL-5 və s.
—— Hədəf hüceyrələrə təsir edən faktorlar: sitotoksinlər, limfosiHədəf hüceyrələrə təsir edən faktorlar: sitotoksinlər, limfosi
totoksiniər.totoksiniər.
—— İFN (ot, p, y) - qlikoproteidlərin böyük qrupu, immunİFN (ot, p, y) - qlikoproteidlərin böyük qrupu, immun
reaksiyamn hüceyrə və humoral mexanizmınin aktiv moduiya-reaksiyamn hüceyrə və humoral mexanizmınin aktiv moduiya-
torlan. IFN-nun dozası və yeridilmə vaxtından asılı olan ƏC-rintorlan. IFN-nun dozası və yeridilmə vaxtından asılı olan ƏC-rin
sintczi güclənə və ya zəifləyə bilir.sintczi güclənə və ya zəifləyə bilir.
IV tipin inkişafında xüsusi mediatorlardan başqa aktiv fızio.ojiIV tipin inkişafında xüsusi mediatorlardan başqa aktiv fızio.oji
biriəşmələr - histamin, kaliikrein-kinin sistemi, peptid, Iizosomalbiriəşmələr - histamin, kaliikrein-kinin sistemi, peptid, Iizosomal
ferment iştirak edir.ferment iştirak edir.

13. Diqqətinizə görə təşəkkürlər!Diqqətinizə görə təşəkkürlər!