анализ хийгдсэн байдал

1. Б.Энхриймаа В151320088
О.Гэрэлтуяа В151320038
Э.Туяа В151320071
Э.Уугандэлгэрэх В151320078
Э.Азжаргал В151320057
Г.Ёндонжамц В151320072
А.Хүслэн В151320049
Э.Есөн-Эрдэнэ В151320013

2. Түүхэн товч:
- 1892 онд “Богдын шар ордон” гэж байсан нь шатсанаар 1893-1903 оны хооронд
зуны ордонг барьсан.
- 1924 онд Монголын анхны музей
- 1954 онд Улсын төв музейн харьяа болсон.
- 1961 онд бие даасан статустай болсон.
Байршил: Туул голын хойд тал, Дунд голын өмнө,
Богд хааны ордон байралдаг. Одоогийн 120
мянгатын дэвгэрт байрлалтай.

3. • 2016 онд “Google” компанийн Соёлын хүрээлэнгийн (Google Cultural
Institute) төсөлд нэгдсэнээр, энэ төслийн хүрээнд музей нь дижитал
үзэсгэлэнгээ гаргасан дэлхийн 60 орны нэг нь Монгол болов. Улмаар
музейн гадаад дотоод виртуал зураглалыг Google Street View-гээр
үзэх боломжтой болжээ. Мөн “Богд хааны ордон музей” ухаалаг гар
утасны аппликэйшнийг гаргаж App store, Play store дээр байршуулсан
байна
• жил бүрийн Цагаан сарын шинийн найманд нэг өдөртөө багтаан Цагаан дарь
эх бурхан бүтээх уламжлалт үйл ажиллагааг сэргээн зохиох болжээ
• Биет бус соёлын өвийг түгээн дэлгэрүүлэх, сурталчлах ажлыг тус музейгээс
санаачилж ССАЖЯ-ны дэмжлэгтэйгээр 2014 онд Хаан туульсийн өргөөг
музейд албан ёсоор нээсэн бөгөөд 2015 оноос эхлэн жил бүрийн өвлийн
саруудад тууль хайлах уламжлалт зан үйлийг зохион байгуулж байна
Олж илрүүлсэн онцлох зүйлс, тэдгээрийн
хамаарагдах он цаг:

4. Богд хааны ордон музейд үе үеийн олон уран сайхны
болон баримтат киноны зургийг авч байв.
Үүнд:
• “Сүхбаатар”, 1942.
• “Цогт тайж”, 1945.
• “Зэрэг нэмэхийн өмнө”, 1965.
• “Өглөө”, 1968.
• “Тунгалаг Тамир” 1973.
• ”Тэмцэл”, 1971.
• “Солонгын таван өнгө”, 1978.
• “Ард Аюуш”, 1984.
• “Мандухай сэцэн хатан”, 1988.
• “Улсын голомт” баримтат кино, 1990.
• “Төрийн сүлд өршөө”, 1994.
• “Газар шороо”, 1997.
• “Хааны сүүлчийн хатан”, 2000.
• “Богд хаан”, 2011.
• “Зүрхний хилэн”, 2017.

5. Богд хааны ногоон ордны төлөвлөлт,
зохиомж, эзлэхүүн төлөвлөлт:

6. Байршлын хувьд
• Зүүн -> Гунгаадэжидлин (Цагаан ордон) ->Нэгдүгээр цахилгаан станц
• Төрийн шар ордон нь -> Хүүхдийн урлан бүтээх төв
• Баруун -> Хайстайн лаврин (Хүрэн ордон) -> Удирдлагын академийн
орчим

8. • 149,550х102,896м хэмжээтэй
• Уран гоёмсог хийцтэй Монгол, хятад, орос хэв маяг бүгд хосолсон барилгын цогцолбор
• баруун ба хойт талдаа тус хашаанд туслах зориулалтын олон дан барилга гэрүүд байсан нь
одоогоор үлдсэнгүй.

9. • Төвийн зохиомжтой
тэгш хэмийг
үндэслэсэн
• Төв тэнхлэгийн дагуу
үндсэн барилгуудыг
төлөвлөж, түүний 2
талаар тэгш хэмийн
байрлалтайгаар бусад
барилгыг төлөвлөсөн
• зүүн талаар
(одоогийн цэнгэлдэх
хүрээлэнгийн
дэвсгэрт) маш сайн
чанарын булаг урсаж
байсныг дамнуулан
Норовлин хэмээх
амьтны хүрээлэн нэг
лавиран байжээ

14. Хятад Монгол Түвд

16. 1980-д он

17. Тэгш өнцөгт эзлэхүүнт хэлбэр

19. Архитектур болон чимэглэлийн ямар хэв
маягт хамаарагдах болон хийц бүтээц,
эдлэхүүний судалгаа:
Сүмийн дээврийн чимэглэл, их
нурууны голд байрлуулдаг.
Ихэвчлэн алтаддаг учир Алтан
ганжир гэж нэрлэдэг. Өнгөрсөн
одоо ирээдүй гурван цаг, арван
зүгийн хамаг бурхадын
хураангуй Язгуурын таван
бурханыг бэлгэддэг. Ганжирын
цэцэг нь Амитаба, хүрд нь
Вайрочана, хонх нь Амогасиди,
бумба нь Акчоба, эрдэнэ нь
Раднаасамбаа бурханыг тус тус
бэлгэддэг.
Алтан ганжир:

20. Өвлийн ордны бадамлянхуй хээ:
Бурхны шашны найман тахилын нэг бөгөөд
ариун нандины бэлгэдэл болно. Бурхан бол
орчлонгийн ариун нандингийн дээд тул
түүнийг Бадамлянхуан дэлбээн дээр залруулан
дүрсэлдэг. Энэтхэгт “бадам”, түвдэд “мядаг”,
хятадад “лянхуа” гэх бөгөөд монголчууд
“бадамлянхуа” гэж заншсан байна.
Эвэр угалзан хээ:
Аргал угалзын эврээс санаа авсан хээ бөгөөд
монгол хээн дотор хамгийн түгээмэл тохиолдоно.
Эвэр угалз, дан угалз, давхар угалз, хамар угалз,
буга эвэр, аргал эвэр, сүлжээ угалз гэх мэтээр
ангилна. Угалзан хээ нь олз омог, хүсэл
тэмүүллийг илэрхийлнэ. Хамар угалзан хээ нь
анхилуун байдал, амьдралын холбоог бэлгэднэ.

21. Өрөө тасалгаа тэдгээрийн доторх засал
чимэглэл, тавилгын тодорхойлох болон
өнгө будаг:
Дотоод засал чимэглэл:
• Хана
• Таазны чимэглэл
• Хаалга:

22. Сүм:
Сүмийн хаалганы дээд талд баясгалант алтан шар луугаар
тойруулж чимсэн хөх модон самбарт санскрит, ланз,
соёмбо, төвд, монгол, манж, хятад алтан үсгээр “Билгийг
хөгжүүлэн бадруулагч сүм” хэмээн бичиж өлгөсөн байна.
Шашны домог ёсоор ертөнцийн төвд Сүмбэр уул гэж
байдаг бөгөөд түүний дөрвөн талд дөрвөн тив оршдог.
Тив болгоныг, нүдэнд үзэгдэх хийгээд үзэгдэхгүй аюул
хорлолоос дөрвөн өнгийн их хаад хамгаалдаг гэсэн
домогтой ажээ. /зураг8/

23. SLIDE /
Одоо уг ордон нь монголын
түүхийг өгүүлэх тасалбар худалдан
үзэж болох Музей болон
ашиглагдаж байгаа юм. Анхдугаар
Богд Өндөр гэгээн Занабазараас
VIII Богд Жавзандамба хутагт
хүртэлхи найман хувилгаан
дүрүүдэд гадаад дотоодын элчин
зочдын өргөсөн бэлэг дурсгал,
үүний дотор V Далай ламаас
Өндөр гэгээн Занабазарт
бэлэглэсэн зандан модны навчин
малгай, XVII зуунд Манжийн Энх-
Амгалан хаанаас Өндөр гэгээнд
өргөсөн 80 хар үнэгний арьсаар
зоолж хийсэн жанч, 12 жилийн
дүрст чимэг бүхий сум модон
сандал зэрэг түүхэн дурсгалт
хосгүй эд өлөг зэрэг ХVII-ХХ зууны
үеийн Монголын хаант төр,
шашны түүх, урлаг соёлын
ОДООГИЙН АШИГЛАЛТ:

24. SLIDE /
ОРЧИН ТОЙРНЫ
ГАЗАР НУТАГ:
1927-1928 онуудад
Богд хааны ордон музейн орчин
Тойрон нь 90 жил орчмын өмнө
Маш тайван орчны бохирдолгүй
Байсан юм
Харин одоо 21-р
зуунд
Хааны ордныг
тойрон
Маш олон өндөр
байгууламжууд
баригдсаар
байгаа юм.
Харин одоо:
Хааны ордон, сүм
хийдийг өөр нэгэн
барилгын сүүдэрт
барихыг хориглодог
гэнэ. Гэтэл Богд
хааны музейн эргэн
тойрон бүтээн
байгуулалт гэсэн
нэрийн дор орон
сууцны хороолол,
барилга байгууламж
барьсаар байна. .

25. SLIDE /
ХАМГААЛАЛТЫН
ЗЭРЭГЛЭЛ:
Анх БНМАУ-ын СнЗ-
ийн 1961 оны 524
дүгээр тогтоолоор
улсын хамгаалалтад
авсан бол хамгийн
сүүлд Засгийн
газрын 2008 оны
175 дугаар
тогтоолоор мөн
улсын хамгаалалтад
авчээ.
.

26. Барилгын гадна өнгөлгөө /цууралт үүсэж гэмтсэн/:
Барилгын гадна болон доторх хийц
элемэнтийн гэмтлийг тодорхойлох:

27. Барилгын дотор хана
/шавардлага унаж, цууралт үүссэн/

28. Барилгын дотор хана /хана хаалга болон бусан
элемэнт хоорондын заадал шавардлага холбоос
цуурж унасан/

29. Зураг 4.
Зураг 5. Барилгын хаяавч /заримм хэсгээрээ жижиг
гэмтсэн цөмөрсөн, ан цав үүссэн /

30. Эвдрэл, гэмтэлийн шинж тэтмдэг
Физик элэгдэл
• Зураг 1. Барилгын гадна өнгөлгөө /гадна шавардлага унасан/
• Нийт талбайн 20% хүртэл гэмтсэн
• 10%
• Зураг 2. Барилгын гадна өнгөлөө /цууралт үүссэн гэмтсэн/
• Нийт талбайн 18% хүртэл гэмтсэн
• 18-20%
• Зураг 3. Барилгын дотор хана /шавардлага унаж, хананы хийцлэлд нөлөөсөн/
• 20-24%
• Зураг 4. Барилгын дотор хана /хана хаалга болон бусан элемэнт хоорондын заадал шавардлага
холбоос цуурж унасан/
• 40-50%
• Зураг 5. Барилгын хаяавч /заримм хэсгээрээ жижиг гэмтсэн цөмөрсөн, ан цав үүссэн /
• Нийт хаяавчийн 35% хүртэл гэмтсэн
• 30-35%
• Гол орцны тулгуур баганы өнгөр хэсэг хагарч цуурсан
• 10-20%

31. Богд хааны ордон музейтнй холбоотой бусад
гэрэл зураг:
Өвлийн ордон нь анх хоёр давхар
шавардлагагүй дүнзэн, пийшин
халаалттай, баруун талдаа ижил
зайнд саравчтай, цонхныхоо
гадна талд угалзтай гоёл
чимэглэл бүхий өнгө ялган будсан
хүрээ модтой байжээ. 1968 онд
томоохон засвар хийхэд Өвлийн
ордныг халаалттай болгож,
суурийн дүнз ялзарсныг шалны
бүх дэр модны хамт сольсон
бөгөөд хаалга, цонхыг шар
будгаар будаж,
хоёр хавтастай цонхыг онгойдог байсныг онгойдоггүй болгон бүх гадна цонхыг сольсон
байна. Тухайн үед уг засварыг “Улаанбаатар хотын” гүйцэтгэх захиргааны Барилга
засварын трест хийжээ.
2015 онд Өвлийн ордны гадна тал, хэрмэн хашааны өнгө будгийг сэргээн
засварлажээ.

32. Баруун тал Урд тал

33. Тагт Саравч-1
Саравч-2
Тагт хаалганы саравч нь нар, салхи, бороо цаг агаарын нөлөөллөөс үүдэн гадна
будаг ховхорж модон бүтээц нь ил гарж бусад хүчин зүйлээс хамааран муудсан.

34. Цонхны гоёлын хээтэй
хүрээ нь мөн адил
дээрх хүчин
зүйлүүдийн шуул
нөлөөнөөс болж будаг
нь ховхорж модон
бүтээц нь өгөршсөн
байна.
Уг ордны гадна ханын
шохойн өнгөлгөө нь
зарим хэсгээрээ цаг
уурын нөлөөллөөс
үүдэн мэдэгдэхүйц
ховхорж, цуурсан
байна.
Мөн ус зайлуулах
систем нь учир
дутагдалтайн улмаас
барилгын хаяавчийг
борооны ус эвдэж
сүйтгэсэн байна.

35. Анхаарал тавьсанд баярллаа
