ухаалаг хотын талаар

1. Агуулга
 Оршил
 Ухаалаг хот гэж юу вэ? Түүнийг доторхойлох нь
 Ухаалаг Дублин хотын тухай
 Дүгнэлт

2. Оршил
Ухаалаг хот гэж юуг хэлэх вэ? Ухаалаг хотыг судласанаар бидэнд ямар хэрэгтэй
вэ? Бусад орны жишиг ямар байна вэ? Түүнтэй харьцуулан бид ямар хөгжлийн түвшинд
явааг дүгнэн шинжлэх. Хотын зохиомжид түүнийг хэрхэн ашиглаж болох зэргийг судлахад
үол зорилго оршино.

3. Smart city – Ухаалаг хот гэж юу вэ?
Хотын хүн ам өсөхийн хэрээр эрчим хүч, ус, эрүүлмэнд, орон сууц, тээвэр,
харилцаа холбоо, аюулгүй байдал гэх мэт амьдралын хэрэгцээнүүд нэмэгддэг. Эдгээр
хэрэгцээг хангахдаа илүү ашигтайгаар, цахимжсан маягаар төлөвлөж өгөх хэрэгтэй. Өнөө
цагт улс хот бүр ухаалаг хот болохын төлөө эрмэлзэж байна. Ухаалаг хот гэдэг нь
одоогийн бидний ухаалаг хэмээх тодотгол өгдөг ухаалаг утас, ухаалаг аппликейшн
зэрэгтэй салшгүй холбоотой юм.
Зураг 1. Ухаалаг хотын үндсэн бүрэлдэхүүн хэсэгүүд
Ухаалаг хотын тулгамдсан асуудал нь :
1. Эрчим хүчний нийлүүлэлт
2. Цаг уурын өөрчлөлт
3. Аюулгүй амьрах нөхцөлийг хамгийн ашигтайгаар хангах. Ингэснээр байгаль
экологийн хувьд ч тэр асар их дэвшилтийг хийж байна гэсэн үг.
Мөн ухаалаг хотын элементүүд хүнд хүрч үйлчлилснээр зөвхөн тэрхүү мэдээллийг хүлээж
авсан хүмүүс бус олон нийтийн арга хэмжээнд зөвхөн хэсэг бүлэг хүмүүс бишбүх нийтийн
оролцоо бий болох болно.

4. Ухаалаг хотын бас нэг онцлог шинж нь хиймэл оюун, өгөгдөлд анализ хийснээр
зам, барилга байгууламж, бусад эд хөрөнгө зэрэг биет дэд бүтцийг илүү үр ашигтай
ашиглах боломжийг бий болгодог.
Мэдээлэл хөгжлийн эрэн зуун гэгдэх 21-р зуунд маргаангүй ухаалаг, цахимжсан, иргэдэд
болон байгаль орчинд элдэв сөрөг нөлөөгүй, эсрэгээр хамгийн тааламжтай байж болох
нөхцөлийг бий болгох нь зайлгшүй хэрэгцээ болж байна.
Зураг 2. Ухаалаг хотын үйл ажиллагааны чиглэлүүд
Ухаалаг хот гэдэг нь янз бүрийн мэдрэгч чип, датчик зэрэг сүлжээнд холбогддог физик
төхөөрөмжүүдийг ашиглан үйлчилгээ үзүүлэх нь хамгийн гол утга санаа нь юм. Ингэснээр
илүү их цагийг хэмнэхээс гадна эдийн засгийн хувьд тухайн хүнээс илүү зардалгүйгээр
арай бага мөнгө зарцуулагдана гэсэн үг.
Ухаалаг хотын үндсэн гол гол элементүүд нь дараах хүчин зүйлүүд болно:
1. Ухаалаг зогсоол – хотын автомашины аюулгүй байдлыг хангах зорилготой. Энэ нь
зайлшгүй байх хэрэгтэй зүйл мэт. Учир нь та ажлын эсвэламарч буй хугацаанд
машинаа ашиглахгүй байгаа нөхцөлд таны автомашин аюулгүй байх нөхцөлийг
бүрдүүлжсанаа зовох ямар ч шаардлага үүсэхгүй.
1.1. ParkWhiz. – энэхүү програм нь бараг бүх улс оронд (13,000 байршилд) орон
нутгийн болон хэсэгчилсэн худалдааны зогсоолын төлбөрийг төлөх програм
юм. Боломжит газруудын талаарх мэдээллийг "албан ёсны эх сурвалж" -аас
авна.
1.2. Parkifi - Зогсоолын эздэд туслахаар "орон зайн мэдрэгч" боловсруулсан.

5. 2. Ухаалаг цахилгаан/ эрчим хүч– Ухаалаг тооцооллын хэрэгслүүд нь цахилгаан
эрчим хүчний баланс зэргийг хангах зорилготойгоос гадна мөн эдийн засгийн хувьд
ч мөн хэмнэхийг зорьдог.
2.1. Telensa – Уг Их Британийн төсөл нь маш их тааламжтай. Энэ бол гудамжны
гэрэлтүүлгийг хянах, цахилгааны сүлжээнээс өгөгдлийг авах шийдэл юм. Тэд
LED-д суурилсан гэрэлд мэдрэгчийг суурилуулж, харилцаа холбоо нь Ultra-
Нарийн Band, хувийн LPWAN шийдэлээр дамждаг.
2.2. Utilidata. - Тэд цахилгааны сүлжээний янз бүрийн цэгүүд дэх гүйдлийн
хүчдэлийн үзүүлэлтүүд дээр өгөгдлийг олж авах
2.3. Удирдлага бүхий хот төлөвлөлт – хотын орон зайн зохион байгуулалтыг аль
болох ухаалагаар шийдэх. Ингэснээр хотыг үзэмжтэй, таатай мөн эдийн засгийн
хэмнэлттэй болгох юм.
3. Ухаалаг тээврийн үйлчилгээ - замын урсгалыг төлөвлөх, удирдахад шинэ
хандлага бий болгох. Эдгээр нь нийтийн тээврийг оновчтой төлөвлөх эсвэлшинэ
зүйл оруулж ирж болох юм. Жишээлбэл, ухаалаг унадаг дугуйн төсөл байж болно.
3.1. Social Bicycles - GPS унадаг дугуйгаар тоноглогдсон "ухаалаг дугуйн зогсоол".
Нью Йоркоос "Шер-эдийн засаг" -ын анхдагч нь маш хүйтэн технологи юм.
3.2. Shuttl. - Интернетэд холбогдсон автобус. Та түрээслэх эсвэлтөлөвлөж буй
маршрутуудад төлбөрөө төлөөд хэрэглэх боломжтой. Энэ нь Энэтхэг улсаас
эхтэй.
4. Ухаалаг байгаль орчны үнэлгээ - Цаг уурын мэдээнээс агаарын бохирдол, дуу
чимээ зэрэг бохирдлын түвшинд хүртэл хотын орчныг судлах тоног
төхөөрөмжүүдийг боловсруулж, хэрэгжүүлдэг компаниуд.
4.1. Plume Labs. - Ухаалаг гар утас дээр суурилсан гар утасны лаборатори,
өгөгдлийг нэгтгэж, хаана дагахыг дамжуулдаг.
4.2. Breezometer. - Нээлттэй өгөгдөл, нийтийн үйлчилгээний мэдээ, цаг уурын
станцуудыг нэгтгэдэг. Хөдөө, хотын аж ахуйн цаг уурыг үнэлдэг.
5. Ухаалаг холбоо – зөвхөн хот дахь интернетийн хэрэглээний холболтын асуудал
биш мөн түүнчлэн дэд бүтцийг холбох, шинэ технологиудыг бий болгох үйл явц юм.
5.1. Veniam. - Wi-Fi ашиглан автомашин холбох. Илүү нарийн утгаараа тэд тээврийн
зорчигчдод виз-ээр хангах шийдлийг боловсруулж байна.
5.2. Purple WiFi.- Энэ нь зөвхөн зочидод зориулсан wi-fi биш, хүмүүсийн урсгалыг
хянах дэд бүтэц юм.
6. Ухаалаг хог хаягдлын зохицуулалт - Хог хаягдлыг цуглуулах, дахин
боловсруулах үйл явцыг төлөвлөх
7. Ухаалаг зам/ тээвэр – Хот суурин газрын ложистикийг бүх төрлийн хөдөлгөөнт
төхөөрөмж, мэдрэгчүүдтэй холбох.
8. Ухаалаг ус хангамж ба аналитик – Хотын усны чанарт дүн шинжилгээ хийх
8.1. Ayyeka. - ус, тос, бусад шингэнийг хянах тусгай төхөөрөмжийг боловсруулсан.
Төхөөрөмжийг усаар дүүргэжхэмжинэ.
8.2. Banyan Water. - Усны нөөцийг хянах Техас эхлэлийг нь тавьсан. Хэрэв бид
Техас бол усны хамгийн баян орд биш гэж үзвэлмониторинг хийх сонирхол нь
маш энгийн байдаг.
9. Ухаалаг гамшгийн менежмент- "Онцгой байдлын удирдлага. Байгалийн гамшиг
болохоос өмнөх арга хэмжээ мөн "байгалийн гамшиг".
9.1. One Concern Pear. - Онцгой байдлын үед дэд бүтцийг загварчлах систем.
9.2. Zenysis - Олон эх үүсвэрээс өгөгдлийг нэгтгэх платформ.

6. Угтаа Ухаалаг хотын үндсэн гол элементүүд нь IT төхөөрөмжүүүд болон гаднах камер
зэргээс мэдээлэлцуглуулан боловсруулах буюу сүлжээний дэд бүтцээр дамжуулан
мэдээллийг цаг алдалгүй хүлээж авч үйлчилгээний нөхцөлийг өндөр чанартай, үр
дүнтэйгээр зам тээвэр, замын хөдөлгөөн, эрчим хүч, усан хангамж, хог хаягдал, хууль
сахиулах, сургууль, эмнэлэг зэрэг хотын дэд бүтэц, үйлажиллагаа, нийтийн үйлчилгээг
орон зай, цаг хугацаанаас үл хамааран үйлчилгээг үзүүлэх зэрэгт оршдог.
Хотын иргэдийн хэрэгцээ шаардлага, танин мэдэхүй, аюулгүй байдал, зам тээвэр,
орчин, боловсрол гээд бүхий л салбарт ухаалаг сонголтуудыг хийснээр амьдрах таатай
бөгөөд аюулгүй амар хялбар илүү сайхан амьралын нөхцөлийг бүрдүүлжөгч байгаа юм.
Мөн үүгээр дамжуулан бизнесийн салбарт ч ахиц дэвшил гарч цагаа дэмий хоосон
өнгөрөөхгүй, хүнд сурталгүй, дараалалд хүлээн зогсохгүй , дарамт шахалт
багатай амьдрах боломж бололцоог бүрдүүлдэг.Ингэснээр мөн тухайн улс орны эдийн
засгийн тогтвортой байдал бий болж, хотын хөгжлийн явц улам илүү сайжирсаар байна.

7. Ухаалаг Дублин хот (Dublin, Ireland)
Ирландын нийслэл Дублин хот нь дэлхийн тэргүүлэх ухаалаг хотуудын нэг болохын
тулд зөв шийдлүүдийг эрэлхийлсээр байна.
 Олон нийтийн барилгын эрчим хүчний мониторинг
2012 оноос Wood Quay эрчим хүчний тоолуурыг суурилуулсан бөгөөд энэ нь эрчим
хүчний хэрэглээ хаана, яаж, хэдий хэмжээний эрчим хүч хэрэглэж байгааг - 15 минут
тутамд харуулдаг.
Энэхүү ухаалаг эрчим хүчний систем нь барилгын халаалтын системийг алсаас
хянах, түүнчлэн машины зогсоолын агааржуулалт гэх мэт дэд системүүдийн хугацааг
тогтооно. Энэ нь халаалтын болон хөргөлтийн системийг цаг хугацаанд нь хянах,
тохируулах боломжийг олгодог.
 Зорчигчдод бодит хугацааны мэдээлэл олгох (RTPI)
Зорчигчдод бодит хугацаанд олгох мэдээлэлнь нийтийн тээврийг илүү хялбар, үр
ашигтай, илүү сонирхолтой болгосон. Энэ нь хүмүүсийн хувьд автобусны зогсоол дээр
агаарын дэлгэцийг хараад дараагийн автобус хэзээ ирэхийг харахаас гадна янз бүрийн
горимоос мэдээлэлавах, замын саатал, тасалдлын тухай сүүлийн үеийн мэдээлэл, улс
орны өнцөг булан бүрт хүрэх тээврийн хүчин чадал зэргийн мэдээллийг өөрийн утсан
дээрх аппликейшнээр дамжуулан түргэн шуурхайгаар авч болох юм. Бодит цагийн
мэдээллийг Transport for Ireland’s Real Time Ireland, Journey Planner, Dublin Bus app зэрэг
ухаалаг утасны аппликейшнуудаас авах боломжтой.
Зураг 3. Нийтийн тээврийн мэдээлэл болон ухаалаг утасны аппликейшн
Ийм бодит цагийн мэдээлэлтэй байх нь зорчигчид өөрсдийн аяллыг төлөвлөж,
тэдний цагийг илүү үр ашигтай ашиглах боломжийг олгодог.Энэхүү ухаалаг технологийн
шууд үр дүн нь автобусны зорчигчдын тоог жилээс жилд нэмэх бөгөөд хувийн машинаас
илүүтэйгээр нийтийн тээврийг сонгох үр ашигтай хувилбарыг гаргаж байгаа юм.

8.  CiviQ - Ухаалаг олон нийтийн оролцоо
CiviQ нь олон нийтийн онлайн хэлэлцүүлгийн хэрэгсэлбөгөөд бүх оролцогч
талуудыг төрийн салбарын төлөвлөлтийн талаар санал хүсэлтээ илэрхийлэх боломжийг
олгодог. Энэ нь олон нйитийн дунд маргаантай асуудлыг хэлэлцэх, санал асуулга, хэвлэл
мэдээллийн хэрэгсэл, олон нийтийн мэдээллийн хэрэгсэлзэрэг тодорхой асуудлаар санал
бодлоо илэрхийлэх үзлийн талбар болж өгдөг.
 Croke парк ухаалаг стадион
Энэхүү төсөлнь GAA, Дублин хотын их сургууль, Intel, болон Microsoft-ийн хамтын
ажиллагаа юм. Intel-ийн цэнгэлдэх хүрээлэнд байрлуулсан стратегийн мэдрэгчээр асар их
хэмжээний өгөгдлийг цуглуулж, Microsoft Azure дээр хадгалж байдаг. Ийнхүү аюулгүй
байдлыг сайжруулж, дүн шинжилгээ хийн, үр ашигтай, өрсөлдөх чадвартай цэнгэлдэх
хүрээлэнгийн менежментийг бий болгодог.
- Гэрэлтүүлгийг хянан бодит мэдрэмжийг төрүүлэх
- Дуу чимээнйи түвшинг тодорхойлон хянах
- Салхины чиглэлийг хянаснаар гайхалтай үзэмжийг бий болгодог
- Үерийн болон замын шинжилгээг хийдэг
- Үзэгчдийг ажиглан хянаж эрүүлмэнд, аюулгүй байдлыг мэдээллэх зорилгоор
цэнгэлдэх хүрээлэнгийн хөдөлгөөнийг ажигладаг.

9.  Замын хөдөлгөөний удирдлагын төв
Энэ нь хотод буй 300 гаруй камер мөн замын уулзвар дахь мэдрэгчийг ашилан хичнээн
тээврийн хэрэгсэл, явган зорчигчдын тоог мэдхэд нөлөөтэй. Зам тээврийн осол гарсан үед
замын түгжрэлийг хөнгөвчлөх зорилгоор автомат замын гэрлэн дохиог гар удирдлага руу
шилжүүлэх боломжтой.
 Дублин дахь ухаалаг хогийн сав
Энэхүү ухаалаг хогийн сав нь и-мэйл явуулан дүүрсэн эсэхээ мэдэгддэг байна. Олон
нийтийн хог хаягдал нь далайн эрэг хавиар эрс ихэсдэг бөгөөд энэ үед хэрхэн энэ
асуудлыг шийдвэрлэх талаар энэ шийдлийг олсон байна.
Ухаалаг хогийн сав нь нарны эрчим хүчээр ажилладаг, хот суурин, тосгон, орон
сууцанд суурилуулсан wifi-үүдийг ашиглах боломжыг олгодог олон нийтийн хог хаягдлыг
агуулах зорилгоор улс орон даяар байрладаг байна.
- Энгийн хогийн сав нь 800 литр хог агуулдаг бол Ухаалаг хогийн сав нь хогийг
нягтруулж 6-8 дахин ахуулах боломжтой.
- Нэмэлт мэдрэгч нь агаарын чанар, дууны мониторинг, байршлын хооронд зорчих
цаг гэх мэт бусад мэдээллээр хангаж чадах бөгөөд 25м хүртэлх радиустай wifi
цацдаг байна.

10.  Dublin хянах самбар
Энэ нь товчхондоо та Дублиний талаар юу мэдэхийг хүссэн бүхий л мэдээллээ авч
болох мэдээллийн сан юм.
 Lexicon Номын сан
Уг номын сан нь орон нутгийн иргэдэд тулгарч буй орон нутгийн тулгамдсан асуудлыг
тодорхойлох, бүтээлч, шинэлэг шийдлүүдийг хөгжүүлэх, хамтран суралцах, хамтран
ажиллахад таатай орчин бүрдүүлэх орон зайг бий болгоход оршино.
Lexicon нь техник, технологид анхаарлаа төвлөрүүлсэн үзэсгэлэн, үйлявдал,
боловсролын хөтөлбөрүүдийг үзүүлэн танилцуулж, семинар сургалтуудыг зохион
байгуулхад гол зорилго нь оршино.
Энэхүү барилга нь өөрөө ухаалаг барилга бөгөөд мэдрэгч нь гэрэлтүүлэгийн хэмжээг
тохируулан байгалийн гэрэл багатай үед гэрэлтүүлгийн хэмжээг автоматаар тохируулна,
агаарын чанрыг автоматаар мэдэрснээр цонхыг автоматаар нээх хаах үйлдлүүдийг
хийдэг, хүчилтөрөгчийн хэрэгцээг урьдчилан таамаглаж, CO2 түвшинг хянаж байдаг.
 Dublin дуу чимээг хянах систем
Дублин дахь хүрээлэн буй орчны дуу шуугиан, дуу чимээний түвшингийн талаархи
мэдээлэл, шинэчлэлт хийх газар юм.
- Дууны түвшний мониторуудаас шууд уншиж үзэх.
- Цаг хугацааны туршид дууны түвшин хэрхэн өөрчлөгдсөнийг харж болно.
- Дууны түвшинг уншихад зориулсан байршлыг харьцуулна.
- Бүс нутагт дуу чимээний бохирдлыг хэрхэн зохицуулах талаар илүү ихийг олж
мэднэ.

11.  Дублины ухаалаг дугуйнууд
Хотын ойролцоох 101 цэгүүдэд 1500 гаруй дугуй байрлуулсан бөгөөд дуу шуугианы
бохирдол нь хүмүүсийн өдөр тутмын амьдралд нөлөөлж буй нөлөөг багасгах зорилготой.
- Дугуйг ашиглахад эхний 30 минут үнэгүй бөгөөд түүний дараагаас бага хэмжээний
төлбөр төлөн ашиглах боломжтой.
- Дугуйг ашиглахын тулд цахим хуудсанд бүртгүүлсэн байх шаардлагатай.
- Дугуйг өөрт аль ойрхон цэгтээ хүлээлгэн өгөх боломжтой.
Түүнчлэн Дублин хот нь цаашид хөгжүүлэхээр хэд хэдэн арга хэмжээг сорит болон
явуулдаг бөгөөд хэрэв энэ нь туршилтын хугацаанд амжилттай явагдвал цаашид
хэрэгжүүлж, эсвэлнэмэлт шинэчлэлтүүдийг хийн улам хөгжүүлдэг байна.
- Одоогоор Дублинд дугуйн замыг илүү нарийн төлөвлөлттэй болгох шаардлагатай
бөгөөд дугуйгаар зорчигчдод зориулсан нэмэлт гэрлэн дохиог суурьлуулахаар
туршилтын ажил явагдаж байна.
- Түүнчлэн агаарын бохирдлыг багасгах зорилгоор цахилгаан тээврийг ашиглахыг
эрмэлзэж түүнд зориулсан цахилгаан машин цэнэглэх цэгүүдийг бий болгох гэж
байна.
- Мөн чийглэг орон учир борооны улиралд үерийн ус зайлуулах зорилгоор ухаалаг
шийдлүүдийг эрэлхийлсээр байна.
- Мөн төөрсөн хүмүүст зориулан замаа олох төхөөрөмжүүдийг хотын цэгүүдэд
байрлуулахыг зорьж байна.

12. Дүгнэлт
Хотыг улам хөгжингүй ухаалаг шийдэлтэй болгох гол үйл ажиллагаа нь
яахын аргагүй зөвхөн тухайн хот улсад амьдарч буй иргэдийн тав тухтай байдлыг
хангахад оршин. Хүнд зориулсан хот гэж ямар байх ёстойг ухаалаг хотуудын
жишээнээс харж болох ба дэд бүтэц, хийж судлаж буй техник, технологийн дэвшил
бүр нь хүний төлөө байдаг аж.
Ирээдүйд Дублин хот нь амьдрахад хамгийн тохиромжтой, таатай хотоор
шалгарч болох юм. Тус улсын засгийн газар нэмэлт дэд бүтцийг ашиглалгүйгээр,
замын түгжрэлийг бууруулах талаар судалгаа явуулж байгаа. Мэдээллээс үзэхэд
Дублин хот нь усан хангамж, тээвэр, хотын үзэмж, далай, хүрээлэн буй орчинд
судалгаа хийж, ойрын ирээдүйд ухаалаг хот болохоор төлөвлөж байгаа аж.