đặC điểm sinh trưởng nấm bào ngư kim đỉnh trên cơ chất mạt cưa

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO
ÑAÏI HOÏC COÂNG NGHEÄ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH
VIEÄN KHOA HOÏC ÖÙNG DUÏNG
ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP
ÑAËC ÑIEÅM SINH TRÖÔÛNG NAÁM BAØO NGÖ KIM
ÑÆNH TREÂN CÔ CHAÁT MAÏT CÖA
Ngaønh: Coâng ngheä sinh hoïc
Chuyeân ngaønh: Coâng ngheä sinh hoïc noâng nghieäp
Giaûng vieân höôùng daãn: GVC.ThS.Nguyeãn Thò Saùu
Sinh vieân thöïc hieän: Hoà Ñaëng Huyønh Ñöùc
MSSV: 1411100300 Lôùp:14DSH02
TP. Hoà Chí Minh, naêm 2018

i
LÔØI CAM ÑOAN
Toâi xin cam ñoan ñaây laø coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc ñoäc laäp cuûa rieâng toâi.
Caùc soá lieäu söû duïng phaân tích trong ñoà aùn toát nghieäp coù nguoàn goác roõ raøng, ñaõ coâng
boá theo quy ñònh. Caùc keát quaû nghieân cöùu trong ñoà aùn toát nghieäp do toâi töï tìm hieåu,
phaân tích moät caùch trung thöïc, khaùch quan vaø phuø hôïp vôùi thöïc tieãn cuûa Vieät Nam.
Caùc keát quaû naøy chöa töøng ñöôïc coâng boá trong baát kyø nghieân cöùu naøo khaùc.
Ngaøy thaùng naêm
Sinh vieân
Hoà Ñaëng Huyønh Ñöùc

ii
LÔØI CAÛM ÔN
Ñeå hoaøn thaønh ñeà taøi naøy ngoaøi söï noã löïc cuûa baûn thaân toâi coøn ñöôïc söï hoã trôï töø
nhieàu ngöôøi, toâi chaân thaønh caûm ôn tôùi:
Ban chuû nhieäm khoa Coâng Ngheä Sinh Hoïc, caùc thaày coâ trong boä moân Coâng Ngheä
Sinh Hoïc cuûa Tröôøng Ñaïi Hoïc Coâng Ngheä TP.HCM ñaõ trang bò cho toâi nhöõng kieán
thöùc cô baûn laøm neàn taûng cho vieäc thöïc hieän ñeà taøi naøy.
GVC.ThS.Nguyeãn Thò Saùu coâ ñaõ höôùng daãn taän tình cho toâi.
Baùc Phan Vaên Yeát chuû traïi naám Baûy Yeát, baùc ñaõ chæ daïy taän tình cho toâi ñeå hoaøn
thaønh toát ñoà aùn toát nghieäp vaø cho ra keát quaû toát.
Caùc baïn trong taäp theå lôùp 14DSH02, ñaõ ñoäng vieân giuùp ñôõ toâi trong suoát khoaù
hoïc.
Gia ñình, baïn beø ñaõ ñoäng vieân, giuùp ñôõ veà vaät chaát, tinh thaàn cho toâi hoaøn thaønh
ñoà aùn toát nghieäp naøy.
Toâi xin chaân thaønh caûm ôn vôùi nhöõng söï giuùp ñôõ ñoù.

iii
MUÏC LUÏC
CHÖÔNG 1: MÔÛ ÑAÀU.................................................................................................. 1
1.1 LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI...................................................................................... 1
1.2 MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU............................................................................... 1
1.3 ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU .................................................... 2
1.4 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU....................................................................... 2
1.5 YÙ NGHÓA NGHIEÂN CÖÙU.................................................................................. 2
CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN VEÀ NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH .................................... 3
2.1 GIÔÙI THIEÄU VEÀ NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH................................................ 3
2.1.1 Nguoàn goác vaø söï phaân boá............................................................................. 3
2.1.2 Phaân loaïi ñaëc ñieåm hình thaùi naám baøo ngö kim ñænh vôùi caùc naám baøo ngö
khaùc.......................................................................................................................... 4
2.1.3 Ñaëc ñieåm toång quaùt cuûa naám baøo ngö ....................................................... 7
2.1.4 Ñaëc ñieåm sinh hoïc...................................................................................... 7
2.1.5 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï sinh tröôûng naám baøo ngö kim ñænh............. 10
2.1.6 Giaù trò dinh döôõng cuûa naám baøo ngö kim ñænh........................................... 11
2.1.7 Moät soá ñieåm löu yù khi troàng naám baøo ngö kim ñænh.................................. 14
2.2 LÔÏI ÍCH CUÛA NGHEÀ TROÀNG NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH ....................... 16
2.3 VAI TROØ COÂNG NGHEÄ NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH ÔÛ VIEÄT NAM ......... 17
2.4 TIEÀM NAÊNG PHAÙT TRIEÅN NGHEÀ TROÀNG NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH
ÔÛ VIEÄT NAM........................................................................................................... 18
2.5 THÖÏC TRAÏNG NGAØNH SAÛN XUAÁT NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH HIEÄN
NAY CUÛA VIEÄT NAM VAØ THEÁ GIÔÙI ................................................................... 19
2.5.1 Thöïc traïng trong nöôùc ............................................................................... 19
2.5.2 Thöïc traïng treân theá giôùi............................................................................ 20
2.6 TÌNH HÌNH SAÛN XUAÁT VAØ TIEÂU THUÏ NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH
HIEÄN NAY TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM.................................................................... 20

iv
2.7 GIÔÙI THIEÄU VEÀ NGUOÀN CÔ CHAÁT LAØ MAÏT CÖA ................................... 20
2.7.1 Maït cöa laø pheá lieäu noâng nghieäp vaø nhöõng vaán ñeà phaùt sinh veà moâi
tröôøng
................................................................................................................................ 20
2.7.2 Thaønh phaàn veà maït cöa.............................................................................. 21
2.7.2.1 Cellulose............................................................................................ 21
2.7.2.2 Lignin................................................................................................. 22
2.7.2.3 Hemicellulose.................................................................................... 23
2.7.2.4 Thaønh phaàn khaùc ............................................................................... 23
CHÖÔNG 3: VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU ................................. 24
3.1 NGUYEÂN VAÄT LIEÄU, DUÏNG CUÏ VAØ TRANG THIEÁT BÒ........................... 24
3.1.1 Nguyeân lieäu............................................................................................... 24
3.1.2 Duïng cuï vaø trang thieát bò........................................................................... 24
3.2 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU ................................................................... 25
3.2.1 Khaûo saùt toác ñoä lan, ñaëc ñieåm cuûa tô naám vaø hình thaùi cuûa naám baøo ngö
kim ñænh treân moâi tröôøng thaïch (gioáng caáp 1) ....................................................... 25
3.2.2 Khaûo saùt toác ñoä lan, ñaëc ñieåm cuûa tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi
tröôøng haït (gioáng caáp 2)......................................................................................... 29
tröôøng coïng mì (gioáng caáp 3) ................................................................................. 33
3.2.4 Quaù trình nuoâi troàng khaûo nghieäm ............................................................ 37
3.3 PHÖÔNG PHAÙP THU NHAÄN KEÁT QUAÛ....................................................... 45
3.4 PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LYÙ SOÁ LIEÄU ................................................................. 45
CHÖÔNG 4: KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN ................................................................ 46
4.1 KEÁT QUAÛ NHAÂN GIOÁNG .............................................................................. 46
4.1.1 Toác ñoä lan tô vaø ñaëc ñieåm tô naám treân moâi tröôøng thaïch.......................... 46
4.1.2 Toác ñoä lan tô vaø ñaëc ñieåm tô naám treân moâi tröôøng haït.............................. 48

v
4.1.3 Toác ñoä lan tô vaø ñaëc ñieåm tô naám treân moâi tröôøng coïng........................... 51
4.1.4 Ñaëc ñieåm sinh tröôûng nuoâi troàng khaûo nghieäm treân moâi tröôøng cô chaát
maït cöa......................................................................................................................... 55
CHÖÔNG 5: KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ ................................................................ 58
5.1 KEÁT LUAÄN .................................................................................................... 58
5.2 KIEÁN NGHÒ.................................................................................................... 58
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ............................................................................................ 60
PHUÏ LUÏC..................................................................................................................... 62

vi
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG
Baûng 2.1: Nhieät ñoä thích hôïp cho uû tô vaø ra quaû theå cuûa vaøi loaøi naám baøo ngö ......... 10
Baûng 2.2: Ñoä aåm thích hôïp cho söï phaùt trieån naám baøo ngö kim ñænh ......................... 11
Baûng 2.3: Thaønh phaàn dinh döôõng cuûa moät soá naám baøo ngö (%) ............................... 13
Baûng 2.4: Giaù trò dinh döôõng cuûa moät soá loaïi naám baøo ngö ........................................ 14
Baûng 4.1: Toác ñoä lan tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng thaïch....................... 46
Baûng 4.2: Toác ñoä lan tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng haït........................... 49
Baûng 4.3: Toác ñoä lan tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng coïng mì................... 52
Baûng 4.4: Toác ñoä lan tô naám baøo ngö kim ñænh treân cô chaát maït cöa ......................... 55

vii
DANH MUÏC CAÙC HÌNH
Hình 2.1: Naám baøo ngö kim ñænh (Pleurotus citrinopileatus) ........................................ 5
Hình 2.2: Naám baøo ngö xaùm (Pleurotus sajor - caju) .................................................... 5
Hình 2.3: Naám baøo ngö traéng (Pleurotus florida) .......................................................... 6
Hình 2.4: Naám baøo ngö Nhaät (Pleurotus abalonus)....................................................... 6
Hình 2.5: Hình daùng naám baøo ngö ............................................................................... 7
Hình 2.6: Chu trình soáng cuûa naám baøo ngö kim ñænh................................................... 8
Hình 2.7: Caùc giai ñoaïn phaùt trieån quaû theå naám baøo ngö kim ñænh............................. 9
Hình 2.8: Tai naám bò thieáu nöôùc .................................................................................. 15
Hình 2.9: Bòch phoâi bò moác cam taán coâng.................................................................... 15
Hình 2.10: Bòch phoâi bò moác xanh taán coâng................................................................. 16
Hình 2.11: Caáu truùc phaân töû cellulose ......................................................................... 21
Hình 2.12: Caáu truùc phaân töû lignin............................................................................... 23
Hình 3.1: Chuaån bò moâi tröôøng PGA caûi tieán............................................................... 26
Hình 3.2: Troän vaø khuaáy tan ñeàu moâi tröôøng............................................................... 27
Hình 3.3: Roùt moâi tröôøng vaøo oáng nghieäm .................................................................. 27
Hình 3.4: Haáp tieät truøng moâi tröôøng............................................................................. 28
Hình 3.5: Phaân laäp moâ naám baøo ngö kim ñænh............................................................. 29
Hình 3.6: Luoäc thoùc...................................................................................................... 30
Hình 3.7: Laáy thoùc ra ñeå nguoäi .................................................................................... 30
Hình 3.8: Ñem thoùc ra ngoaøi saân phôi naéng................................................................. 31
Hình 3.9: Boû thoùc vaøo chai thuyû tinh ........................................................................... 31
Hình 3.10: Haáp tieät truøng moâi tröôøng haït .................................................................... 32
Hình 3.11: Nhaân gioáng caáp 2 ....................................................................................... 33
Hình 3.12: Coïng mì ngaâm uû voâi................................................................................... 34

viii
Hình 3.13: Cho coïng mì vaøo noài luoäc .......................................................................... 34
Hình 3.14: Boû coïng mì vaøo chai thuyû tinh ................................................................... 35
Hình 3.15: Sau khi phoái vaøo chai thuyû tinh cho vaøo noài haáp ....................................... 35
Hình 3.16: Haáp tieät truøng moâi tröôøng coïng.................................................................. 36
Hình 3.17: Nhaân gioáng caáp 3 ....................................................................................... 37
Hình 3.18: Chuaån bò maït cöa ñem ñi phoái troän............................................................ 38
Hình 3.19: Boå sung dinh döôõng cho maït cöa ............................................................... 38
Hình 3.20: Ñaûo troän ñeàu dinh döôõng............................................................................ 39
Hình 3.21: Khuaáy troän voâi chuaån bò töôùi leân ñoáng maït cöa......................................... 40
Hình 3.22: Duøng taám baït uû ñoáng maït cöa.................................................................... 40
Hình 3.23: Ñoùng bòch ................................................................................................... 41
Hình 3.24: Haáp khöû truøng bòch phoâi............................................................................. 42
Hình 3.25: Ñeå nguoäi bòch phoâi..................................................................................... 42
Hình 3.26: Caáy gioáng caáp 2 vaøo bòch phoâi................................................................... 43
Hình 3.27: Xeáp bòch phoâi leân keä nuoâi uû tô................................................................... 43
Hình 3.28: Töôùi ñoùn naám ............................................................................................. 45
Hình 4.1: OÁng nghieäm caáy gioáng naám baøo ngö kim ñænh............................................ 46
Hình 4.2: Söï taêng tröôûng cuûa tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng thaïch .......... 47
Hình 4.3: Tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng haït ............................................ 49
Hình 4.4: Söï taêng tröôûng cuûa tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng haït .............. 50
Hình 4.5: Tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng coïng mì .................................... 52
Hình 4.6: Söï taêng tröôûng cuûa tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng coïng mì ...... 53
Hình 4.7: Bòch phoâi naám baøo ngö kim ñænh treân cô chaát maït cöa................................ 55
Hình 4.8: Söï lan tô naám baøo ngö kim ñænh treân cô chaát maït cöa................................. 56
Hình 5.1: Quaû theå daïng san hoâ..................................................................................... 62

ix
Hình 5.2: Quaû theå daïng duøi troáng ................................................................................ 62
Hình 5.3: Quaû theå daïng pheãu....................................................................................... 63
Hình 5.4: Quaû theå daïng baùn caàu leäch .......................................................................... 63
Hình 5.5: Quaû theå naám baøo ngö kim ñænh daïng laù luïc bình......................................... 63

1
CHÖÔNG 1: MÔÛ ÑAÀU
1.1 LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI
Hieän nay, Vieät Nam vaø nhieàu nöôùc treân theá giôùi ñang phoå bieán vaø nghieân cöùu
ñeå phaùt trieån naám aên. Taøi nguyeân cuûa nöôùc ta coù raát nhieàu cuøng vôùi nguoàn phuï pheá
phaåm doài daøo nhö chaát xô (cellulose) vaø chaát goã (lignin). Ngheà troàng naám giuùp cho
nhieàu noâng daân ngheøo taïo ñöôïc vieäc laøm vaø naâng cao thu nhaäp. Naám aên vaø naám
döôïc lieäu coù nhieàu loaïi khaùc nhau ôû nöôùc ta.
Cuoäc soáng cuûa con ngöôøi ñoøi hoûi nhu caàu aên uoáng ngaøy caøng cao, ngöôøi tieâu
duøng quan taâm ñeán vaán ñeà haøm löôïng dinh döôõng vaø phaûi ñaûm baûo an toaøn thöïc
phaåm. Naám aên ñöôïc choïn laø thöïc phaåm toát cho söùc khoeû ngöôøi tieâu duøng söû duïng
haèng ngaøy.
Naám baøo ngö kim ñænh chæ môùi xuaát hieän treân thò tröôøng gaàn ñaây. Naám baøo
ngö kim ñænh laø moät loaïi naám cuõng deã troàng cho ra naêng suaát khaù cao. Ngoaøi ra noù
coøn coù khaû naêng cung caáp nhieàu chaát dinh döôõng nhö chaát khoaùng, chaát ñaïm, caùc
vitamin, ñöôøng boät. Maët khaùc noù coøn coù chöùc naêng phoøng beänh tim maïch, phoøng
beänh ung thö vaø coøn phoøng nhieàu loaïi beänh khaùc.
Trong nhöõng naêm trôû laïi ñaây, caùc ngaønh noâng nghieäp ñang coù xu höôùng phaùt
trieån trong ñoù coù ngaønh naám. Nöôùc ta laø nöôùc coù ñieàu kieän moâi tröôøng thuaän lôïi raát
thích hôïp ñeå cho naám phaùt trieån. Ngoaøi ra nhôø coù troàng naám maø ñaõ giuùp giaûm thieåu
ñöôïc caùc oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh nhö: söû duïng caùc pheá thaûi cuûa maït cöa cao
su, boâng vaûi, baõ mía…
Trong khi ñoù naám baøo ngö kim ñænh ñöôïc bieát ñeán laø moät loaïi thöïc phaåm giaøu
dinh döôõng vaø ñöôïc choïn laø loaïi thöïc phaåm cao caáp nhöng chöa ñöôïc phoå bieán cho
moïi ngöôøi. Maït cöa cao su laø moät pheá lieäu raát thích hôïp cho nhieàu loaøi naám neáu bieát
taän duïng toái ña nguoàn pheá lieäu naøy seõ mang laïi lôïi nhuaän raát cao. Moät soá nôi ñem
maït cöa ñi ñoát boû gaây oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh. Do ñoù ñeå caûi thieän tình traïng
naøy, caàn coù bieän phaùp an toaøn hôn laø söû duïng maït cöa troàng naám khoâng gaây oâ nhieãm
moâi tröôøng. Do ñoù toâi quyeát ñònh thöïc hieän ñeà taøi: “Kyõ thuaät troàng naám baøo ngö kim
ñænh treân maït cöa”.
1.2 MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU
❖ Nghieân cöùu veà ñaëc tính sinh tröôûng cuûa naám baøo ngö kim ñænh.
❖ Nghieân cöùu veà quy trình troàng naám treân maït cöa.
❖ Khaûo saùt toác ñoä lan tô treân moâi tröôøng thaïch, haït, coïng mì, maït cöa.

2
1.3 ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU
❖ Ñoái töôïng nghieân cöùu: naám baøo ngö kim ñænh nuoâi troàng treân cô chaát maït cöa.
❖ Phaïm vi nghieân cöùu:
- Gioáng naám laáy taïi sieâu thò Auchan.
- Xaây döïng quy trình nuoâi troàng ñöôïc thöïc hieän ôû trang traïi naám Baûy Yeát ôû ñòa
chæ 2/73A aáp Taân Laäp, xaõ Taân Thôùi Nhì, huyeän Hoùc Moân, TPHCM.
1.4 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
❖ Thöïc hieän quy trình troàng naám baøo ngö kim ñænh.
❖ Khaûo saùt toác ñoä lan tô treân moâi tröôøng caáp 1 (moâi tröôøng thaïch), caáp 2 (moâi
tröôøng haït), caáp 3 (moâi tröôøng coïng).
❖ Khaûo saùt toác ñoä lan tô treân moâi tröôøng nuoâi troàng quaû theå vôùi cô chaát laø maït
cöa.
1.5 YÙ NGHÓA NGHIEÂN CÖÙU
❖ Söû duïng maït cöa ñeå troàng naám ñem laïi lôïi ích veà kinh teá.
❖ Ñöa ra kyõ thuaät troàng naám baøo ngö kim ñænh phuø hôïp vôùi thöïc teá xaõ hoäi.
❖ Söû duïng maït cöa ñeå goùp phaàn giaûi quyeát vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng.

3
CHÖÔNG 2: TOÅNG QUAN VEÀ NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH
2.1 GIÔÙI THIEÄU VEÀ NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH
2.1.1 Nguoàn goác vaø söï phaân boá
Naám baøo ngö kim ñænh (Pleurotus citrinopileatus) laø một loaïi naám coù theå aên ñöôïc.
Coù nguoàn goác töø mieàn ñoâng nöôùc Nga, mieàn baéc Trung Quoác vaø Nhaät Baûn, naám baøo
ngö kim ñænh raát gaàn guõi vôùi Pleurotus cornucopiae cuûa chaâu AÂu, vôùi moät soá taùc giaû
cho raèng chuùng ôû caáp baäc phaân loaøi. ÔÛ mieàn ñoâng nöôùc Nga, naám baøo ngö kim ñænh
laø moät trong nhöõng loaïi naám aên ñöôïc phoå bieán nhaát hoang daõ(Singer, 1943).
Söï xuaát hieän cuûa naám baøo ngö kim ñænh laàn ñaàu tieân ôû Kenya. Naám ñöôïc thu
thaäp töø caùc khuùc goã ñaõ cheát vôùi nhöõng caây laø baûn ñòa vaø laø vaät chuû môùi cho loaøi naøy.
Naám naøy ñöôïc söû duïng laøm thöïc phaåm cho ñòa phöông coäng ñoàng ôû Kenya nhöng
chöa ñöôïc ghi cheùp vaø nghieân cöùu. Naám chæ ñöôïc söû duïng nhö moät saûn phaåm cuûa töï
nhieân. Moïi ngöôøi thu thaäp naám vaø chuaån bò naám theo truyeàn thoáng vôùi caùc loaïi thöïc
phaåm khaùc ñeå tieâu thuï.
Singer (1943) laø ngöôøi ñaàu tieân thu thaäp P.citrinopileatus khi chaïy troán quaân ñoäi
Ñöùc trong theá chieán II. Anh ñi veà phía ñoâng, baêng qua chaâu AÙ vaø trong chuyeán du
haønh cuûa anh tìm thaáy naám baøo ngö kim ñænh. Maãu khoâ ñaõ ñöôïc ñöa ñeán Hoa Kyø ñeå
nghieân cöùu sau naøy. Neáu ñem maãu naøy veà caáy ñeå ra sôïi naám thì raát ñôn giaûn nhöng
keát quaû chaát löôïng maãu caáy seõ keùm. Ñeå sôïi naám moïc deã daøng toát hôn thì neân laáy moâ
coù nguoàn goác gaàn vôùi thaân goác cuûa naám. Do ñoù, söï nhaàm laãn nhö vaäy khoâng phaûi laø
khoâng phoå bieán khi kieåm tra nguoàn goác naám treân caùc chaát höõu cô röûa naùt. ÔÛ Nhaät
Baûn, naám baøo ngö kim ñænh ñöôïc bieát ñeán nhö laø moät naám aên ngon ôû nhöõng khu vöïc
phía baéc.
Veà maët ñòa lyù, P.citrinopileatus ñöôïc giôùi haïn ôû chaâu AÙ trong khi P.cornucopiae
xaûy ra ôû chaâu AÂu. Chöa ñöôïc phaùt hieän hoang daõ ôû Baéc Myõ. Vôùi söï khôûi ñaàu cuûa
canh taùc thöông maïi cuûa nhöõng loaïi naám naøy tieáp giaùp vôùi röøng ôû Baéc Myõ, ñieàu ñoù
seõ raát thuù vò ñeå thaáy caùc naám naøy ñöôïc troàng ôû ñaây.
Taát caû loaøi naám baøo ngö bao goàm naám baøo ngö kim ñænh laø moät trong nhöõng thöïc
phaåm maø con ngöôøi ñöôïc bieát ñeán vaø ñöôïc coâng nhaän laø thöïc phaåm giaøu dinh döôõng,
ít calo, nhöng giaøu protein vaø vitamin. Naám laø moät thöïc phaåm boå sung trong caùc neàn
vaên hoaù khaùc nhau vaø chuùng duøng ñeå troàng vaø aên. Naám naøy coù theå ñöôïc troàng treân
goã vaø roäng hôn nöõa treân nhieàu loaïi pheá phaãm noâng nghieäp, coû daïi vaø chaát thaûi ñeå
saûn xuaát thöïc phaåm, thöùc aên, enzyme vaø hôïp chaát döôïc phaåm, hoaëc ñeå phaân huyû
chaát thaûi vaø giaûi ñoäc (Gregori vaø coäng söï, 2007).
Trong khi ñoù naám baøo ngö kim ñænh ñöôïc ví nhö laø moät trong nhöõng loaïi naám
tuyeät vôøi nhaát cuûa taát caû caùc loaïi naám ngon. Loaïi naám naøy phuø hôïp hôn cho canh taùc

4
ôû vuøng khí haäu aám aùp cuûa chaâu AÙ, mieàn nam Hoa Kyø, hoaëc Mexico, hoaëc trong
nhöõng thaùng muøa heø ôû nhöõng vuøng oân ñôùi. Ñaëc ñieåm cuûa naám laø hình thaønh caùc
chuøm ñeå cho thu hoaïch deã daøng vaø ngaên ngöøa ñöôïc thieät haïi cho caùc caù theå naám. Coù
nguoàn goác töø röøng, caän nhieät ñôùi cuûa Trung Quoác, mieàn nam Nhaät Baûn vaø caùc vuøng
laân caän. Moâi tröôøng soáng töï nhieân cuûa naám baøo ngö kim ñænh ñöôïc phaân boá soáng
treân caùc goã cöùng ôû chaâu AÙ, ñaëc bieät laø caây soài, caây du vaø caây döông. Naám baøo ngö
kim ñænh coù teân goïi chung laø naám baøo ngö vaøng. Pleurotus citrinopileatus coù maøu
vaøng röïc rôõ vaø hình thaønh caùc nhoùm chuøm vôùi moät soá löôïng lôùn cuûa naám rieâng leû
(Stamets, 2000).
Naám baøo ngö kim ñænh coù teân khoa hoïc laø Pleurotus citrinopileatus thuoäc:
Giôùi: Fungi
Ngaønh: Basidiomycota
Lôùp: Agaricomycetes
Boä: Agaricales
Hoï: Pleurotaceae
Chi: Pleurotus
Loaøi: P.citrinopileatus
Naám baøo ngö kim ñænh raát phong phuù vaø phaân boá khaù roäng, nhaát laø nhöõng vuøng
nhieät ñôùi aám aùp vaø aåm, moät soá vuøng coøn duøng laøm thöïc phaåm cho moùn aên haøng
ngaøy.
2.1.2 Phaân loaïi ñaëc ñieåm hình thaùi naám baøo ngö kim ñænh vôùi caùc naám baøo
ngö khaùc
➢ Baøo ngö kim ñænh (Pleurotus citrinopileatus)
Quaû theå to trung bình muõ naám coù ñöôøng kính khoaûng 3 - 10 cm, trôn boùng, maøu
töø vaøng töôi ñeán vaøng coû. Thòt naám maøu traéng. Cuoáng moïc thaønh nhaùnh, maøu traéng
daøi khoaûng 2 - 10 cm. Loaøi naám baøo ngö naøy coù theå vöøa troàng ñeå aên, vöøa coù giaù trò
döôïc lieäu, aên khaù ngon (Nguyeãn Laân Duõng, 2008).
Naám baøo ngö kim ñænh coù teân goïi chung laø naám baøo ngö vaøng. Pleurotus
citrinopileatus coù maøu vaøng röïc rôõ vaø hình thaønh caùc nhoùm chuøm vôùi moät soá löôïng
lôùn cuûa naám rieâng leû. Muõ vaøng vôùi maøu vaøng saùng, coù ñöôøng kính 2 - 5 cm, loài leân
treân maët phaúng khi tröôûng thaønh, thöôøng bò loõm ôû trung taâm, thòt naám moûng, vôùi keùo
daøi phaàn beân döôùi cheû naám bieåu hieän qua trong suoát muõ naám. Thaân maøu traéng, gaén
lieàn vôùi muõ. Thöôøng phaùt trieån trong caùc cuïm lôùn phaùt sinh töø moät goác tham gia duy

5
nhaát. Caùc cuïm naøy thöôøng naêm möôi ñeán traêm hoaëc nhieàu naám. Khi caùc chuûng naám
naøy bò giaø, maøu saéc muõ maøu vaøng bò maát, trôû thaønh maøu be vaø ít naám ñöôïc sinh ra
trong moãi cuïm sôïi naám. Höông thôm ñaëc tröng baøo töû phoùng ra coù muøi noàng, vò chaùt,
haáp daãn, ñoâi khi tanh vôùi moät muøi höông ñoù, ñaëc bieät nhaän bieát ñeán loaøi naøy
(Stamets, 2000).
Hình 2.1: Naám baøo ngö kim ñænh (Pleurotus citrinopileatus)
➢ Baøo ngö xaùm (Pleurotus sajor - caju)
Quaû theå phaúng, luùc giaø môùi cong laïi, muõ naám coù hình troøn, hình nöûa troøn, hình
thaän, coù ñöôøng kính 5 - 15 cm hay lôùn hôn, maøu traéng tro hay naâu xaùm. Thòt naám daøy
vöøa phaûi, maøu traéng. Cuoáng naám maøu traéng, treân to döôùi nhoû, daøi 3 - 10 cm, goác
cuoáng coù loâng nhung. Loaøi naám naøy luùc ñaàu ñöôïc nuoâi troàng ôû AÁn Ñoä, sau ñoù du
nhaäp vaøo Trung Quoác, Vieät Nam…Naám aên ngon vaø coù giaù trò dinh döôõng cao.
Hình 3.2: Naám baøo ngö xaùm (Pleurotus sajor - caju)

6
➢ Baøo ngö traéng (Pleurotus florida)
Khi ôû nhieät ñoä cao thì caây naám coù maøu traéng söõa. Nhieät ñoä toát nhaát hình thaønh
quaû theå laø 12 - 24 cm, coù tính khaùng taïp naám, taïp khuaån, coù saûn löôïng cao.
Hình 2.3: Naám baøo ngö traéng (Pleurotus florida)
➢ Baøo ngö Nhaät (Pleurotus cystidiosus)
Quaû theå to hoaëc khaù to. Muõ naám coù ñöôøng kính khoaûng 7 - 12 cm, coù khi ñeán
35 cm, maøu naâu pha da cam, treân beà maët coù vaûy maøu naâu ñen, ôû giöõa coù maøu naâu
khoùi, aên ngon.
Hình 2.4: Naám baøo ngö Nhaät (Pleurotus abalonus)

7
2.1.3 Ñaëc ñieåm toång quaùt cuûa naám baøo ngö
➢ Trong taát caû caùc naám baøo ngö thì coù nhieàu loaøi khaùc nhau. Ngoaøi ra naám
baøo ngö coù theå phaân bieät qua caùc hình daïng beân ngoaøi cuûa naám nhö maøu saéc, kích
thöôùc vaø ñieàu kieän thích nghi khí haäu moâi tröôøng cuõng khaùc nhau.
➢ Ñaëc ñieåm chung cuûa naám baøo ngö laø tai naám coù daïng pheãu leäch, moïc thaønh
cuïm taäp trung, moãi caùnh naám bao goàm coù 3 boä phaän: muõ, phieán vaø cuoáng naám.
1. Muõ naám 2. Thaân naám 3. Cuoáng naám 4. Sôïi naám
Hình 2.5: Hình daùng naám baøo ngö
2.1.4 Ñaëc ñieåm sinh hoïc
- Giai ñoaïn tröôûng thaønh naám baøo ngö kim ñænh seõ sinh ra baøo töû raûi xung
quanh, sau ñoù hình thaønh heä sôïi naám sô caáp. Heä sôïi naám sô caáp phaùt trieån ñaày ñuû taïo
neân moät maïng ñeå roài hình thaønh heä sôïi naám thöù caáp, sau ñoù coù söï keát hôïp cuûa heä sôïi
naám thöù caáp hình thaønh quaû theå hoaøn chænh (GS.PTS.Nguyeãn Höõu Ñoáng vaø coäng söï,
2005).
- Chu trình soáng baét ñaàu töø ñaûm baøo töû höõu tính naûy maàm cho heä sôïi tô dinh
döôõng sô caáp vaø thöù caáp, keát thuùc baèng vieäc hình thaønh cô quan sinh saûn laø tai naám.
Tai naám laïi sinh ñaûm baøo töû vaø chu trình soáng tieáp tuïc.
- Khi caùc naám baøo ngö kim ñænh naøy ñöôïc nuoâi caáy, maøu vaøng laø moät trong
nhöõng ñaëc ñieåm ñaàu tieân bò maát ñi. Sôïi naám maøu traéng thöôøng coù caùc chuøm xô daøy

8
ñaëc, ñoâi khi coù toâng maøu hôi vaøng vaø thænh thoaûng chaïy qua caùc chuøm sôïi naám beân
döôùi. Luùc ñaàu nuï naám coù maøu vaøng, ñaëc bieät caùc chuûng naám naøy vaãn giöõ ñöôïc
nguoàn goác töï nhieân cuûa chuùng. Sôïi naám daøy ñaëc treân haït. Söï xaâm chieám cuûa cô chaát
luùc ñaàu thì moûng, chæ trôû neân daøy ñaëc sau khi phaân chia. Naám naøy taïo ra moät taám
thaûm sôïi toát hôn nhieàu so vôùi P.ostreatus hoaëc P.pulmonarius treân moâi tröôøng haït
(Stamets, 2000).
Hình 2.6: Chu trình soáng cuûa naám baøo ngö kim ñænh
- Quaû theå naám baøo ngö kim ñænh phaùt trieån qua nhieàu giai ñoaïn döïa theo hình
daïng naám maø coù teân goïi theo caùc giai ñoaïn:
⚫ Daïng san hoâ: quaû theå môùi hình thaønh, daïng sôïi maõnh hình chuøm.
⚫ Daïng duøi troáng: muõ xuaát hieän döôùi daïng khoái troøn, coøn cuoáng phaùt trieån theo
caû chieàu ngang vaø chieàu daøi neân ñöôøng kính cuoáng vaø muõ khoâng khaùc nhau bao
nhieâu.
⚫ Daïng pheãu: muõ môû roäng, trong khi cuoáng coøn ôû giöõa.
⚫ Daïng baùn caàu leäch: cuoáng lôùn nhanh moät beân vaø baét ñaàu leäch so vôùi vò trí
trung taâm cuûa muõ.

9
⚫ Daïng laù luïc bình: cuoáng ngöøng taêng tröôûng, trong khi muõ vaãn tieáp tuïc phaùt
trieån, bìa meùp thaúng ñeán dôïn soùng.
Hình 2.7: Caùc giai ñoaïn phaùt trieån quaû theå naám baøo ngö kim ñænh
- Töø giai ñoaïn pheãu sang pheãu leäch sang baùn caàu leäch coù söï thay ñoåi veà chaát
coøn töø giai ñoaïn baùn caàu leäch sang giai ñoaïn laù coù söï nhaûy voït veà khoái löôïng, sau ñoù
giaûm daàn. Vì vaäy thu haùi naám baøo ngö neân choïn luùc tai naám vöøa chuyeån sang daïng
laù (Leâ Duy Thaéng, 1999).
- Caùc nhaø nghieân cöùu phaùt hieän söï bieán ñoäng kích thöôùc caùc baøo töû ñaûm naám
baøo ngö kim ñænh coù daïng hình truï, hoaëc hình elip, mòn, coù tính kieàm, chöùa tinh boät
vaø coù kích thöôùc khoaûng töø 6 - 9 x 2 - 3,5 μm (Singer, 1943). Beân caïnh ñoù, Nguyeãn
Laân Duõng (2008) coøn phaùt hieän ra naám baøo ngö kim ñænh coù kích thöôùc baøo töû
khoaûng 7,5 - 9,5 x 2 - 4 μm. Ngoaøi ra, P.citrinopileatus coøn coù baøo töû maøu hoàng nhaït,
coù kích thöôùc khoaûng töø 7,5 - 9 x 3 - 3,5 μm keïp keát noái vôùi phaàn heä thoáng caáu truùc
sôïi naám (Stamets, 2000).
- Naám baøo ngö kim ñænh cuõng gioáng nhö caùc loaøi naám baøo ngö khaùc cuõng laø
loaïi naám phaù hoaïi goã. Phaàn lôùùn cô chaát duøng troàng naám baøo ngö kim ñænh ñeàu chöùa
nguoàn cellulose. Tuy nhieân, ña soá tröôøng hôïp nguoàn cellulose luoân thaáp hôn 50%
coøn laïi laø lignin, hemicellulose vaø khoaùng.
- Ñoái vôùi naám baøo ngö noùi chung vaø naám baøo ngö kim ñænh noùi rieâng laø loaøi coù
khaû naêng söû duïng lignin maïnh, nhaát laø thôøi gian khôûi ñaàu cuûa vieäc taïo quaû theå naám.
Thí nghieäm cuûa Zadrazil (1980) cho thaáy haàu heát caùc cô chaát nuoâi troàng naám baøo
ngö (P.ps florida vaø P.cornucopiae) ñeàu coù söï giaûm lignin moät caùch ñaùng keå.
- ÔÛ goã maø naám thöôøng moïc, haàu nhö raát ngheøo ñaïm. Vì vaäy, ñeå naám moïc toát
caàn coù theâm nguoàn ñaïm thích hôïp. Nhieàu thí nghieäm boå sung muoái nitrat, muoái
ammonium vaø ureâ cho thaáy: tô naám taêng tröôûng toát nhaát treân nguyeân lieäu coù theâm
ureâ. Boät ñaäu naønh, boät loâng vuõ cuõng laø nguoàn boå sung raát toát cho baøo ngö kim ñænh.
Ngoaøi ra, moãi taùc giaû cuõng tìm thaáy moät loaïi ñaïm thích hôïp cho naám (Leâ Duy Thaéng,
1999).

10
- Tuy nhieân, naám baøo ngö kim ñænh coù hình daïng haáp daãn vaø maøu vaøng nhöng
keát caáu bao bì phöùc taïp deã vôõ vaø höông thôm maïnh meõ cuûa noù laø khoâng haáp daãn ñoái
vôùi ngöôøi tieâu duøng. Nhaèm muïc ñích caûi thieän ñaëc tính vaø naêng suaát cuûa
P.citrinopileatus caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ tìm ra baèng caùch giao phoái giöõa caùc gioáng
ñôn baøo cuûa P.citrinopileatus vaø P.pulmonarius. (Rosnina vaø coäng söï, 2016).
2.1.5 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï sinh tröôûng naám baøo ngö kim ñænh
- Ngoaøi yeáu toá dinh döôõng töø caùc chaát coù trong nguyeân lieäu troàng naám baøo ngö
kim ñænh thì söï taêng tröôûng vaø phaùt trieån cuûa naám coøn coù lieân quan ñeán nhieàu yeáu toá
khaùc cuûa moâi tröôøng nhö: Nhieät ñoä, ñoä aåm, pH, aùnh saùng, oxy…
- Nhieät ñoä: Naám baøo ngö kim ñænh moïc ñöôïc ôû nhieät ñoä tuyø theo ñieàu kieän moâi
tröôøng thích hôïp. Nhieät ñoä thích hôïp cho taêng tröôûng tô naám cuûa P.citrinopileatus töø
24 - 290
C vaø ra naám töø 21 - 270
C. Naám baøo ngö kim ñænh laø moät loaïi naám chòu ñöôïc
nhieät ñoä cao, nuï naám seõ khoâng hình thaønh döôùi 16 - 180
C (Stamets, 2000).
Baûng 2.1: Nhieät ñoä thích hôïp cho uû tô vaø ra quaû theå cuûa vaøi loaøi naám baøo ngö
Loaøi naám baøo
Nhieät ñoä thích hôïp
cho taêng tô
ra naám
ñeå saûn xuaát
P.citrinopileatus 24 - 290
C 21 - 270
C 25 ± 50
C
P.ostreatus 20 - 300
C 150
C 20 ± 50
C
P.sajor - caju 25 - 300
C 200
C 25 ± 50
C
P.cystidiosus 27 - 320
C 25 - 280
C 30 ± 50
C
P.eryngii 20 - 300
C 20 - 220
C 25 ± 50
C
P.florida 25 - 300
C 200
C 25 ± 50
C
P.cornucopiae 250
C 15 - 250
C 20 ± 50
C
- Ñoä aåm: Naám baøo ngö kim ñænh cuõng caàn ñoä aåm raát nhieàu ñeå phaùt trieån ra quaû
theå. Khi naám baøo ngö kim ñænh ôû giai ñoaïn taêng tröôûng, caàn ñoä aåm khoâng khí thích
hôïp cho söï sinh tröôûng cuûa heä sôïi naám töø 90 -100%, ñoä aåm nguyeân lieäu ñaït 70%, ñoä
aåm toát nhaát thích hôïp cho söï phaùt trieån cuûa quaû theå laø töø 90 - 95% (Stamets, 2000).

11
Baûng 2.2: Ñoä aåm thích hôïp cho söï phaùt trieån naám baøo ngö
- Cô chaát khi cheá bieán thöôøng coù nhöõng bieán ñoåi veà pH. Ñoái vôùi naám baøo ngö
kim ñænh, khaû naêng chòu ñöïng söï dao ñoäng cuûa pH töông ñoái toát, pH thích hôïp nhaát
naèm trong khoaûng 5 - 6.
- AÙnh saùng: Khoâng caàn nhieàu aùnh saùng, chæ caàn thieát cho vieäc taïo nuï naám. AÙnh
saùng thích hôïp nhaát cho naám baøo ngö kim ñænh laø töø 500-1000 lux. Ñoä saùng maøu
vaøng cuûa muõ naám coù lieân quan tröïc tieáp ñeán cöôøng ñoä aùnh saùng ñeå phaùt trieån
(Stamets, 2000). Beân caïnh ñoù, Nguyeãn Höông Traø vaø Ñoã Taán Phaùt (2017) cho raèng
aùnh saùng thích hôïp cho naám baøo ngö kim ñænh laø töø 200-300 lux.
- Noàng ñoä CO2: Quaù trình naûy maàm cuûa baøo töû vaø taêng tröôûng cuûa tô naám baøo
ngö kim ñænh laø töø 5000-20000 ppm, nhöng khi caàn ra naám thì noàng ñoä CO2 phaûi
thaáp hôn 1000 ppm (Stamets, 2000). Neáu khoâng muõ naám seõ bò heïp laïi trong khi chaân
naám daøi ra, daãn ñeán tai naám bò bieán daïng.
- Dinh döôõng: Ngoaøi caùc chaát coù trong nguyeân lieäu coøn boå sung theâm (caùm baép,
phaân boø, tro, magie, voâi…).
2.1.6 Giaù trò dinh döôõng cuûa naám baøo ngö kim ñænh
- Trong taát caû caùc loaïi naám baøo ngö thì naám baøo ngö kim ñænh laø loaïi coù haøm
löôïng dinh döôõng cao nhaát, toát nhaát cho söùc khoeû. Naám baøo ngö kim ñænh coù muøi
thôm, vò ngoït, dai, coù giaù trò dinh döôõng cao vaø cung caáp caùc chaát caàn thieát cho cô
theå con ngöôøi. Dinh döôõng naám baøo ngö kim ñænh raát cao khoâng keùm hôn dinh döôõng
caùc thöïc phaåm töø ñoäng vaät.
Loaøi naám
Ñoä aåm thích hôïp
cuûa cô chaát (%)
Ñoä aåm töông ñoái (%) cuûa khoâng khí
Thích hôïp cho söï
sinh tröôûng cuûa heä
sôïi naám
Thích hôïp cho söï
phaùt trieån cuûa quaû
naám
P.citrinopileatus 70 90 - 100 90 - 95
P.cajor - caju 70 70 - 80 80 - 95
P.ostreatus 60 - 70 70 - 80 85 - 90

12
- Naám baøo ngö kim ñænh laø moät trong soá ít nguoàn thöïc vaät cuûa vitamin D. Moãi
ngaøy söû duïng naám baøo ngö kim ñænh seõ ñöôïc khoaûng 4% haøm löôïng vitamin D cho
cô theå. Phaàn dinh döôõng daøy ñaëc nhaát cuûa naám laø muõ, naám coøn non thì dinh döôõng
nhieàu nhaát naám naøy coù chöùa moät chaát choáng oxy hoaù ñöôïc goïi laø ergothioneine, laøm
giaûm vieâm trong cô theå. Naám baøo ngö kim ñænh laø moät trong nhöõng nguoàn naám toát
nhaát cuûa chaát choáng oxy hoaù naøy. Nghieân cöùu gaàn ñaây keát luaän raèng ergothioneine
coù theå laøm giaûm caùc tröôøng hôïp beänh tim maïch baèng caùch ngaên ngöøa maûng baùm tích
tuï trong caùch ñoäng maïch. Naám baøo ngö kim ñænh cuõng laø nguoàn cung caáp protein,
chaát xô, kali, vitamin B6 vaø axit folic toát.
- Protein laø thaønh phaàn dinh döôõng quan troïng nhaát caáu taïo neân caùc boä phaän
cuûa cô theå. Chuùng coù maët trong thaønh phaàn nhaân vaø chaát nguyeân sinh cuûa caùc teá baøo.
Quaù trình soáng laø söï thoaùi hoaù vaø taùi taïo thöôøng xuyeân cuûa protein. Chính vì vaäy,
naám boå sung moät löôïng protein caàn thieát qua cheá ñoä aên haøng ngaøy cho cô theå cuûa
con ngöôøi.
- Chaát beùo laø moät phaàn cuûa caùc hôïp chaát ñöôïc goïi laø lipid, chaát beùo ñöôïc tìm
thaáy trong thòt, caù vaø moät soá loaïi thöïc phaåm coù nguoàn goác thöïc vaät. Chaát beùo goùp
phaàn taïo thaønh caùc maøng teá baøo vaø hình thaønh moät lôùp teá baøo baûo veä cho cô theå,
giuùp duy trì thaân nhieät ñeå cô theå khoâng bò aûnh höôûng khi nhieät ñoä moâi tröôøng quaù
noùng hay quaù laïnh.
- Acid amin laø thaønh phaàn chính taïo neân protein, ñoùng vai troø chuyeån hoaù vaø
phaùt trieån cuûa cô theå.
- Vitamin laø nhöõng chaát höõu cô coù phaân töû thaáp, chuùng tham gia vaøo quaù trình
chuyeån hoaù cuûa cô theå, tham gia vaøo caùc men cuûa caùc toå chöùc trong cô theå, toång hôïp,
söû duïng vaø chuyeån hoaù caùc chaát dinh döôõng ôû möùc teá baøo vaø phaân töû.
- Khoaùng chaát laø caùc chaát caàn thieát ñoái vôùi hoaït ñoäng haøng ngaøy cuûa cô theå
chuùng ta. Cô theå chuùng ta coù theå töï toång hôïp neân ñöôïc moät soá khoaùng chaát coøn moät
soá thì khoâng, phaûi thoâng qua thöïc phaåm ñeå boå sung cho cô theå.
- Nhieàu taùc giaû nghieân cöùu ñaõ phaùt hieän ra trong naám baøo ngö kim ñænh coù
löôïng protein cao, chieám 33 - 43%, chaát beùo thaáp, nhieàu acid amin thieát yeáu, vitamin
vaø khoaùng chaát (Nguyeãn Höông Traø vaø Ñoã Taán Phaùt, 2017). Beân caïnh ñoù Musieba
vaø coäng söï (2013) ghi nhaän raèng, P.citrinopileatus chöùa 22,10% protein, 1,32% lipid
thoâ, 20,78% chaát xô. Maët khaùc, Bandopadhyay (2013) thaáy raèng Pleurotus spp bao
goàm P.citrinopileatus chöùa 16 - 25% protein, 19 - 28% carbohydrate, khoaûng 9%
chaát xô thoâ.
- Ngoaøi ra naám baøo ngö kim ñænh vôùi caùc loaïi acid amin coøn coù taùc duïng giuùp
laøm haï huyeát aùp, choáng beùo phì, chöõa nhöõng beänh ñöôøng ruoät cuõng nhö thanh loïc

13
maùu trong cô theå. Beân caïnh ñoù caùc loaïi khoaùng chaát coøn coù khaû naêng giuùp cho con
ngöôøi phoøng choáng beänh ung thö. Do ít chaát beùo nhöng giaøu protein neân naám coøn
laøm giaûm cholesterol vaø ñöôøng maùu, ngöøa giun saùn trong cô theå. Naám baøo ngö vaøng
coù naêng suaát thaáp hôn so vôùi haàu heát caùc naám baøo ngö khaùc do thòt ít beùo hôn. Tuy
nhieân, do naám naøy hieám khi coù treân thò tröôøng cao caáp khieán noù ñaëc bieät haáp daãn ñoái
vôùi nhöõng ngöôøi troàng quy moâ nhoû.
- Moät nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän bôûi Musieba vaø coäng söï (2013) ñaõ noùi raèng,
naám baøo ngö kim ñænh coù chöùa moät nguoàn dinh döôõng vi löôïng vaø thaønh phaàn choáng
oxy hoaù raát toát. Ngoaøi ra, Rushita vaø coäng söï (2013) ñaõ tuyeân boá raèng, naám baøo ngö
kim ñænh coù hoaït tính trò ñaùi thaùo ñöôøng raát toát vaø do ñoù coù tieàm naêng lôùn nhö moät
thaønh phaàn trong saûn phaåm töï nhieân cho söùc khoeû. Ngoaøi giaù trò thöïc phaåm, naám baøo
ngö kim ñænh coøn coù coâng duïng chöõa beänh nhö moät vò thuoác. Chaúng haïn nhö: khaû
naêng choáng oxy hoaù cao, ñieàu hoaø heä mieãn dòch, khaùng u, tieâu vieâm, giaûm löôïng
ñöôøng trong maùu…Vì vaäy naám baøo ngö kim ñænh raát toát cho söùc khoeû cuûa con ngöôøi.
Baûng 2.3: Thaønh phaàn dinh döôõng cuûa moät soá naám baøo ngö (%)
Teân loaøi Nöôùc Protein Chaát beùo
Ñöôøng toång
soá
Chaát xô
P.citrinopileatus 91 33 1,32 19 20,78
P.cystidiosus 90,2 31 9 17 13
P.abalonus 91,7 32 4 19 3
P.blaoensis 89 25 4 11 8
- Haøm löôïng protein cuûa naám aên dao ñoäng trong khoaûng 18,4 - 61,5. Töø baûng
treân cho thaáy haøm löôïng protein cuûa 4 loaøi naám treân coù giaù trò trung bình 25 - 33 %,
trò soá naøy coù yù nghóa veà maët dinh döôõng. Trong khi ñoù Pleurotus citrinopileatus coù
haøm löôïng ñaïm cao nhaát laø 33% vaø thaáp nhaát laø ôû Pleurotus blaoensis ñieàu naøy coù
theå do Pleurotus blaoensis laø loaøi hoang daïi môùi ñöôïc ñöa vaøo nuoâi troàng chuû ñoäng
so vôùi 3 loaøi coøn laïi ñaõ ñöôïc thuaàn hoaù sôùm hôn.
- Haøm löôïng chaát beùo nhìn chung laø khaù thaáp, trò soá naøy cao nhaát ôû loaøi chuaån
Pleurotus cystidiosus (9%), thaáp nhaát laø Pleurotus citrinopileatus (1,32%) vaø baèng
nhau ôû Pleurotus abalonus vaø Pleurotus blaoensis.
- Haøm löôïng carbohydrate cao nhaát ôû Pleurotus abalonus vaø Pleurotus
citrinopileatus vaø thaáp nhaát laø ôû Pleurotus blaoensis, cuøng vôùi haøm löôïng chaát xô
trong Pleurotus abalonus laø thaáp nhaát, do vaäy maø veà maët caûm quan cho thaáy naám

14
Pleurotus abalonus coù muøi vò thôm ngon nhaát trong 4 loaøi, ñöùng thöù hai laø Pleurotus
citrinopileatus vaø tieáp ñeán laø Pleurotus cystidiosus.
- Haøm löôïng nöôùc cuûa 3 loaøi treân dao ñoäng trong khoaûng 89 - 91,7% nghóa laø
löôïng sinh khoái khoâ chæ vaøo khoaûng 10% song tyû leä chaát dinh döôõng raát ñaùng keå vaø
caân ñoái, vöôït hôn haún caùc loaïi rau quaû. Do ñoù quan nieäm tröôùc ñaây coi naám nhö laø
moät loaïi rau laø khoâng chính xaùc. Haøm löôïng protein cuûa naám baøo ngö neáu nhö so vôùi
caùc loaïi thòt caù löôïng protein ñaït xaáp xæ 40% troïng löôïng khoâ, trò soá sinh naêng löôïng
khaù thaáp, chæ cung caáp naêng löôïng ôû möùc toái thieåu, ñaây laø moät trong nhöõng öu ñieåm
cuûa loaøi naám aên naøy, thích hôïp cho nhöõng ngöôøi aên kieâng vaø aên chay.
Baûng 2.4: Giaù trò dinh döôõng cuûa moät soá loaïi naám baøo ngö
Loaïi naám Protein thoâ % Lipid % Tro % Carbohydrat %
P.citrinopileatus
khoâ
24,07 2,59 7,76 65,58
P.ostreatus töôi 30,4 2,2 9,8 57,6
P.ostreatus khoâ 27,4 1,0 6,6 65,0
P.sp (AÁn Ñoä) 21,6 7,2 10,7 60,5
2.1.7 Moät soá ñieåm löu yù khi troàng naám baøo ngö kim ñænh
➢ Naám baøo ngö kim ñænh thöôøng ñaëc bieät nhaïy caûm ñeán vaán ñeà gaây oâ nhieãm
moâi tröôøng xung quanh nhö caùc kim loaïi naëng, hoaù chaát vaø thuoác tröø saâu. Khoâng chæ
khoâng khí nôi nuoâi troàng maø keå caû beân trong nguyeân lieäu. Tai naám thöôøng seõ bò bieán
daïng hoaëc ngöøng taïo quaû theå.
➢ Naám baøo ngö kim ñænh raát nhaïy caûm vôùi moâi tröôøng xung quanh. Khi naám ôû
daïng san hoâ, neáu nhieät ñoä leân treân 320
C trong 1 giôø maø khoâng töôùi nöôùc thì nuï naám
seõ bò ñöùng laïi vaø khoâng theå tieáp tuïc phaùt trieån ñöôïc. Khi ñeán giai ñoaïn laù luïc bình,
neáu töôùi nöôùc leân treân tai naám cuøng vôùi ñoä aåm leân treân 95% trong nhieàu giôø seõ laøm
cho tai naám bò thoái nhuõng. Neáu ngöng thôøi gian töôùi nöôùc ñeå laâu seõ laøm cho tai naám
bò heùo.

15
Hình 2.8: Tai naám bò thieáu nöôùc
➢ Caàn löu yù ñeán khaâu cheá bieán nguyeân lieäu vaø luoân luoân kieåm tra caùc ñieàu
kieän beân trong nhaø nuoâi troàng naám neáu thaáy tai naám coù bieåu hieän khoâng ñöôïc toát.
➢ Naám baøo ngö kim ñænh thöôøng bò caùc loaïi beänh phoå bieán nhaát laø: moác cam
(Neurospora), moác xanh (Trichoderma)ø vaø aáu truøng ruoài nhoû.
➢ Ñoái vôùi moác cam: Do quaù trình phoái troän nguyeân lieäu chöa ñöôïc kó hoaëc
meo gioáng khoâng toát. Bieän phaùp khaéc phuïc laø phaûi phoái troän ñuùng lieàu löôïng ñeå
traùnh bò moác cam, choïn meo gioáng khoâng bò moác vaø xöû lyù moâi tröôøng caáy gioáng.
Hình 2.9: Bòch phoâi bò moác cam taán coâng
➢ Ñoái vôùi moác xanh: Do quaù trình xöû lyù nguyeân lieäu, khöû truøng nguyeân lieäu
khoâng kó, do thao taùc caáy gioáng chöa ñöôïc voâ truøng hoaëc trong quaù trình vaän chuyeån

16
sang nhaø nuoâi uû tô gaëp ñieàu kieän baát lôïi nhö möa chaúng haïn. Bieän phaùp khaéc phuïc laø
tieán haønh xöû lyù laïi moâi tröôøng, naâng pH moâi tröôøng vaø veä sinh nhaø traïi khoâng ñeå oå
dòch phaùt sinh.
Hình 2.10: Bòch phoâi bò moác xanh taán coâng
➢ Ñoái vôùi aáu truøng ruoài nhoû: Do nhaø nuoâi troàng chöa che chaén thaät kyõ vaø moâi
tröôøng khoâ hoaëc coù theå laø do trong quaù trình ñoùng bòch ta ñeå qua buoåi khoâng coù ñoà
che chaén laøm cho ruoài baâu vaøo vaø khi chuyeån ra nuoâi troàng caùc tröùng ruoài naøy phaùt
sinh aáu truøng. Bieän phaùp khaéc phuïc laø nhaø troàng neân laøm löôùi chaén, veä sinh nhaø traïi,
khöû truøng toát nguyeân lieäu, khi laøm qua buoåi phaûi coù bieän phaùp che chaén caån thaän.
➢ Ñoái vôùi caùc loaïi baøo töû thì ña soá caùc loaïi naám baøo ngö ñeàu gaây aûnh höôûng
ñeán söùc khoeû cho con ngöôøi. Trong vaøi tröôøng hôïp khi hít phaûi baøo töø naám nhieàu laàn
nhaïy caûm seõ bieåu hieän trong 8 giôø vaø coù theå keùo daøi töø 4 - 6 tuaàn. Coù nguy cô gaây ra
cho ngöôøi beänh caùc trieäu chöùng nhö nhöùc ñaàu, khoù thôû, meät moûi, ho vaø soát, ñoâi khi
coù nhieàu veát ñoû ôû tay. Beänh coù theå keùo daøi vaøi ngaøy roài môùi döùt nhöng neáu tieáp xuùc
laïi vôùi naám thì coù nguy cô tieáp tuïc laïi taùi phaùt.
➢ Bieän phaùp ñeå ngaên ngöøa beänh naøy laø traùnh hít caùc baøo töû naám baèng caùch
ñeo khaåu trang hoaëc mang che maët khi ñi vaøo nhaø nuoâi troàng naám. Ñeå muoán an toaøn
hôn thì duøng maët naï khi thu haùi naám. Coù theå traùnh vaøo nhaø nuoâi troàng vaøo nhöõng
ngaøy saùng sôùm hay trôøi laïnh hoaëc töôùi aåm nhaø nuoâi troàng ñeå röûa bôùt baøo töû tröôùc khi
vaøo.
2.2 LÔÏI ÍCH CUÛA NGHEÀ TROÀNG NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH
➢ Maëc duø naám baøo ngö kim ñænh khoâng mang ñöôïc lôïi nhuaän cao so vôùi naám baøo
ngö xaùm vaø naám baøo ngö Nhaät nhöng hieän taïi noù vaãn ñang hieám treân thò tröôøng neân

17
giaù thaønh noù vaãn cao. Trong töông lai neáu naám baøo ngö kim ñænh ñöôïc phoå bieán roäng
hôn cho moïi ngöôøi thì chaéc chaén seõ giuùp cho noâng daân taêng theâm thu nhaäp vaø oån
ñònh kinh teá ôû noâng thoân. Hôn nöõa, Vieät Nam coù nhieàu nguoàn taøi nguyeân phong phuù
nhöng taøi nguyeân naám laïi lôùn cho neân caàn taän duïng trieät ñeå mang laïi nhieàu lôïi ích
cho noâng daân laøm giaøu. Ngheà troàng naám noùi chung vaø naám baøo ngö kim ñænh noùi
rieâng raát phuø hôïp ñeå phaùt trieån trong moät ngaøy khoâng xa.
➢ Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, nhôø ngheà troàng naám maø cuõng thuùc ñaåy ñöôïc nhieàu
ngaønh ngheà khaùc phaùt trieån, ñaëc bieät laø ngaønh dòch vuï, thöông maïi, tieàn teä, aên uoáng
vaø cheá bieán thöïc phaåm cuøng coù xu höôùng phaùt trieån. Ngoaøi ra, taïo ra moät nguoàn tieàn
teä lôùn cho xuaát khaåu naám vaø môû ra nhieàu cô hoäi vieäc laøm cho nhieàu noâng daân. Trong
noâng nghieäp ñang coù nhöõng böôùc caûi tieán höõu ích theo quy trình saûn xuaát naám coâng
ngheä cao. Ngoaøi maït cöa ñeå troàng naám baøo ngö kim ñænh coøn coù theå söû duïng theâm
caùc nguyeân lieäu pheá phaåm khaùc nhö voû traáu, baõ caø pheâ, baõ mía,…ñöôïc cheá bieán laïi
laøm giaù theå ñeå troàng naám. Maët khaùc caùc bòch phoâi naám baøo ngö kim ñænh sau khi thu
hoaïch xong coù theå taùi söû duïng laïi laøm naám rôm vaø coù theå laøm phaân boùn höõu cô raát
toát cho caây.
➢ Caùc nhaø nghieân cöùu khuyeân coäng ñoàng neân thay theá khaåu phaàn aên nhieàu thòt
sang taêng cöôøng rau, cuû, quaû. Tuy nhieân hieän nay nhieàu ngöôøi lo ngaïi caùc loaïi rau
hieän nay bò dö thöøa thuoác baûo veä thöïc vaät tieàm aån nhieàu nguy cô ñoái vôùi söùc khoeû.
Trong boái caûnh naøy, coù theå thay rau baèng nhöõng loaïi thöïc vaät saïch vaø an toaøn hôn
nhö naám vöøa ñaûm baûo cung caáp ñuû löôïng ñaïm thöïc vaät caàn thieát, vöøa giuùp phoøng
traùnh nguy cô bò beänh vaø nhieãm ñoäc. Ñaëc bieät laø loaøi naám baøo ngö coù maøu vaøng vöøa
coù muøi vò ngon vöøa raát toát cho söùc khoeû bôûi chöùa caùc hoaït chaát coù lôïi, chaát choáng
oxy hoaù giuùp phoøng beänh vaø hoã trôï ñieàu trò hieäu quaû.
2.3 VAI TROØ CUÛA COÂNG NGHEÄ NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH ÔÛ VIEÄT NAM
➢ ÔÛ Vieät Nam, cho ñeán nay ñaõ ghi nhaän khoaûng 15 loaøi naám baøo ngö:
P.citrinopileatus, P.abalonus, P.cornucopiae, P.cystidiosus, P.djamor, P.eryngii,
P.floridanus, P.globulifer, P.limpidus, P.ostreatus, P.pulmonarius, P.sajor-caju,
P.salmoneostramineus, P.spicilifer, P.versiformis vaø moät soá loaøi ñang xeáp trong caùc
chi gaàn guõi khaùc thì soá loaøi naám baøo ngö ôû Vieät Nam coù theå vöôït quaù 15 (Trònh Tam
Kieät, 1998; Leâ Duy Thaéng, 1999).
➢ Ña soá caùc cô sôû khaùc chæ coù 2 - 3 loaøi maø thoâi. Haàu nhö khoâng noùi ñeán loaøi naøo
ñoäc caû ngöôïc laïi thì ña soá caùc loaøi naám baøo ngö ñeàu coù theå aên ñöôïc, coù muøi thôm vaø
aên raát laø ngon, ôû nöôùc ta cuõng ñaõ thaønh coâng trong vieäc troàng khaù phoå bieán ñöôïc hôn
phaân nöûa soá loaøi neâu treân. Tuy nhieân, do ôû nöôùc ta P.citrinopileatus chöa ñöôïc troàng
vaø aên phoå bieán neân cuõng khoâng saûn xuaát nhieàu, chöa hôïp vôùi khaåu vò cuûa ngöôøi Vieät
Nam cho neân khoâng xuaát khaåu nhieàu ra thò tröôøng khu vöïc vaø theá giôùi.

18
➢ Caùc naám baøo ngö coù moät chöùc naêng coù theå chuyeån hoaù caùc chaát xô sôïi giaøu
cellulose vaø lignin. Chính vì vaäy maø caùc naám baøo ngö coù nhieàu khaû naêng ñaëc bieät
chuyeån hoaù caùc heä enzyme ngoaïi baøo phong phuù. Haèng naêm, nöôùc ta leân ñeán haøng
traêm trieäu taán caùc pheá lieäu nhö maït cöa, rôm raï, traáu, baõ caø pheâ, than loõi ngoâ, baõ mía,
thaân caønh ñaäu ñoã,…
➢ Trong khi ñoù laáy caùc pheá lieäu ñoù ñem ñi ñoát ñeå laáy nhieät löôïng vaø tro khoaùng
thaät laø laõng phí thay vaøo ñoù noù coøn laøm cho oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh vaø goùp
phaàn laøm cho bieán ñoåi khí haäu. Neáu bieát caùch taän duïng toái ña trieät ñeå caùc pheá lieäu
naøy thì seõ mang ñöôïc lôïi nhuaän cao, ta caàn phaûi bieát xöû lyù phoái troän dinh döôõng sao
cho phuø hôïp vôùi caùc nguyeân lieäu naøy seõ taïo thaønh cô chaát raát thích hôïp ñeå nuoâi troàng
naám baøo ngö kim ñænh.
➢ Hieän nay, nöôùc ta ñang trong giai ñoaïn phaùt trieån noâng nghieäp coâng ngheä cao
bao goàm coù coâng ngheä nuoâi troàng naám. Tuyø theo kinh phí cuûa moãi ngöôøi ñeå ñaàu tö
nhö: trang traïi nhoû vaø vöøa, caùc hoä, cuïm daân cö theo lao ñoäng thuû coâng, baùn thuû coâng,
coâng nghieäp vaø töï ñoäng hoaù. Neáu so vôùi caùc nöôùc treân khu vöïc vaø theá giôùi thì giaù
thaønh saûn xuaát naám ôû nöôùc ta laø loaïi raát thaáp. Neáu bieát taän duïng lôïi theá ñeå toå chöùc
nuoâi troàng vaø cheá bieán toát, bieát caùch aùp duïng caùc khoa hoïc vaøo beân trong caùc coâng
ngheä naám noùi chung vaø naám baøo ngö noùi rieâng ñeå trôû thaønh khaâu quan troïng trong
saûn xuaát seõ mang laïi lôïi nhuaän raát cao ñoàng thôøi goùp phaàn xoaù ñoùi giaûm ngheøo cho
noâng daân.
➢ Tuy nhieân, naám baøo ngö kim ñænh chöa coù bieän phaùp naøo baûo quaûn vaø cheá bieán
naám ra moät saûn phaåm treân thò tröôøng vì chöa ñöôïc phoå bieán vaø cuõng chöa ñöôïc moïi
ngöôøi öa chuoäng nhieàu. Hieän nay, naám baøo ngö kim ñænh cuõng chæ thay cho rau, thòt,
caù ñeå cheá bieán caùc moùn aên theâm phaàn haáp daãn maø thoâi.
2.4 TIEÀM NAÊNG PHAÙT TRIEÅN NGHEÀ TROÀNG NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH
ÔÛ VIEÄT NAM
➢ Vieät Nam laø moät nöôùc coù ñieàu kieän moâi tröôøng thích hôïp ñeå phaùt trieån ngheà
troàng naám do taøi nguyeân thieân nhieân öu ñaõi vôùi nguoàn nguyeân lieäu doài daøo ñeå troàng
naám nhö maït cöa, thaân goã, voû baõ caø pheâ, baõ mía,…Caùc loaïi pheá lieäu sau thu hoaïch
raát giaøu chaát cellulose. Nhaát laø nguoàn maït cöa raát doài daøo vaø lieân tuïc.
➢ Tuy nhieân, naám baøo ngö kim ñænh coù moät soá haïn cheá caàn ñöôïc xem xeùt caån
thaän tröôùc khi baét tay vaøo canh taùc thöông maïi quy moâ lôùn. Naám baøo ngö kim ñænh
cöïc kì mong manh, deã daøng phaù vôõ neáu xöû lyù sai, ñaëc bieät laø doïc theo leà muõ naám
moûng, phöùc taïp vaän chuyeån ñöôøng daøi. Quaû theå nhanh choùng maát ñoä saùng maøu vaøng
cuûa chuùng sau khi thu hoaïch. Tyû leä sôïi naám cao hôn (15 - 20% sôïi naám töôi/chaát khoâ)
ñöôïc yeâu caàu ñeå ñaûm baûo söï xaâm chieám toaøn boä cuûa haàu heát cuûa vaät lieäu thanh

19
truøng. Naêng suaát naám troàng gaàn nhö khoâng toát so vôùi caùc loaøi naám baøo ngö khaùc.
Tuy nhieân söï hieám coù cuûa noù vaø phaïm vi roäng cuûa höông vò, laøm cho loaøi naám naøy
coù theå tieáp nhaän duy nhaát treân thò tröôøng vaø deã daøng ñeå phaùt trieån (Stamets, 2000).
➢ Troàng naám baøo ngö ñaõ taêng leân raát nhieàu treân toaøn theá giôùi trong vaøi thaäp kyû
qua vaø taïo thaønh chi naám thöù hai lôùn nhaát treân theá giôùi. Möùc ñoä phoå bieán cuûa noù
ngaøy caøng taêng do söï canh taùc deã daøng cuûa noù treân caùc chaát thaûi khaùc nhau chöa leân
men, coù tieàm naêng vôùi naêng suaát cao, giaù trò dinh döôõng cao, cuõng nhö giaù trò döôïc
lieäu (Bandopadhyay, 2013).
➢ Naám baøo ngö kim ñænh laø moät loaïi naám döôïc lieäu aên ñöôïc giaøu sinh khoái vaø do
ñoù coù tieàm naêng cao ñeå söû duïng trong vieäc hình thaønh döôïc phaåm vaø caùc saûn phaåm
dinh döôõng.
2.5 THÖÏC TRAÏNG NGAØNH SAÛN XUAÁT NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH HIEÄN
NAY CUÛA VIEÄT NAM VAØ THEÁ GIÔÙI
2.5.1 Thöïc traïng trong nöôùc
➢ Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, naám baøo ngö kim ñænh ñöôïc bieát ñeán coù maøu saéc
vaø höông vò ñaëc tröng, haáp daãn phuø hôïp vôùi thò hieáu ngöôøi tieâu duøng. ÔÛ nöôùc ta naám
baøo ngö kim ñænh ñöôïc troàng phoå bieán taïi caùc tænh thaønh nhö Laâm Ñoàng, Ñoàng Nai
vaø moät soá ñòa phöông khaùc. Naám baøo ngö kim ñænh coù phaåm caáp vaø chaát löôïng cao,
coù giaù trò kinh teá lôùn treân thò tröôøng vaø ñang ñöôïc tieâu duøng roäng raõi.
➢ Hieän taïi ôû Vieät Nam quy trình saûn xuaát ñeå troàng naám baøo ngö kim ñænh vaãn
coøn ñang gaëp phaûi moät soá baát caäp. Cuï theå laø do naám deã bò saâu beänh neân ngöôøi troàng
thöôøng phaûi söû duïng nhöõng loaïi thuoác hoaù hoïc ñeå xöû lyù, naêng suaát chöa cao,…töø ñoù
daãn ñeán moät soá nguy cô gaây maát an toaøn veä sinh thöïc phaåm. Hôn theá, naám baøo ngö
kim ñænh thöôøng khoù baûo quaûn hôn caùc loaïi naám khaùc nhieàu laàn do saûn phaåm coù
chöùa moät löôïng nöôùc khaù cao. Beân caïnh ñoù naám coøn deã bò daäp, gaõy trong quaù trình
vaän chuyeån daãn ñeán hieäu quaû kinh teá cuûa ngöôøi troàng baáp beân vaø thu nhaäp khoâng
cao.
➢ Vieäc tuyeân truyeàn, phoå bieán, höôùng daãn veà giaù trò dinh döôõng, caùch aên naám
baøo ngö kim ñænh treân thò tröôøng coøn raát ít. Vieäc toå chöùc saûn xuaát naám baøo ngö kim
ñænh cuûa caùc ñôn vò chuyeân kinh doanh veà naám coøn nhieàu thieáu soùt. Chaát löôïng
gioáng naám chöa ñaûm baûo töø saûn xuaát ñeán nuoâi troàng vaø baûo quaûn.
➢ Do ñieàu kieän thieân nhieân öu ñaõi, söï cheânh leäch nhieät ñoä khoâng lôùn laém neân
coù theå troàng naám quanh naêm nhaát laø caùc tænh phía nam. Khoâng khí chöùa nhieàu hôi
nöôùc raát thích hôïp cho naám.

20
➢ Söï phaùt trieån cuûa ngheà troàng naám coù nhieàu nguyeân nhaân nhö tieán boä cuûa kyõ
thuaät, kyõ thuaät tieät truøng, söï buøng noå thoâng tin…Tuy nhieân vaán ñeà chuû yeáu vaãn laø tính
hieäu quaû cuûa vieäc troàng naám, moät ngaønh nuoâi troàng chæ söû duïng nguyeân lieäu chính laø
maït cöa. Ít bò caïnh tranh nhö caùc ngaønh khaùc nhöng saûn phaåm laïi quyù.
➢ Coâng taùc nghieân cöùu veà coâng ngheä choïn, taïo gioáng vaø nuoâi troàng naám baøo
ngö ñaït naêng suaát cao, chi phí thaáp, coâng ngheä baûo quaûn naám ñaït chaát löôïng ôû caùc
trung taâm nghieân cöùu vaø cô sôû saûn xuaát chöa ñöôïc chuù troïng ñuùng möùc, caùc thieát bò
nhaäp khaåu töø nöôùc ngoaøi khoâng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän kinh teá Vieät Nam.
2.5.2 Thöïc traïng treân theá giôùi
➢ Caùc nöôùc treân theá giôùi hieän nay ñang taäp trung saûn xuaát naám baøo ngö kim
ñænh ôû caùc khu vöïc Baéc Myõ vaø chaâu AÂu troàng naám theo moâ hình coâng nghieäp ñöôïc
cô giôùi hoaù chuyeân moân cao. Coøn ôû caùc khu vöïc chaâu AÙ trieån khai theo moâ hình
trang traïi vöøa vaø nhoû.
➢ Naám baøo ngö kim ñænh ñöôïc troàng thöông maïi thöôøng laø treân moâi tröôøng
haït, rôm hoaëc maït cöa. Loaøi naám baøo ngö naøy laø moät trong nhöõng loaïi naám phoå bieán
nhaát ñaëc bieät ôû Trung Quoác do deã nuoâi troàng vaø ñöôïc caùi thuaän lôïi trong saûn xuaát laø
chuyeån ñoåi 100g raùc höõu cô thaønh 50 - 70g naám töôi (Singer, 1943).
2.6 TÌNH HÌNH SAÛN XUAÁT VAØ TIEÂU THUÏ NAÁM BAØO NGÖ KIM ÑÆNH
HIEÄN NAY TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM
➢ Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, do nhu caàu nhieàu ngöôøi troàng naám ngaøy caøng nhieàu
neân giaù thaønh soá löôïng maït cöa cuõng ñöôïc taêng leân ñaùng keå vaø laøm cho giaù thaønh
saûn xuaát vaø tieâu thuï naám cuõng taêng theo.
➢ Hieän nay ôû TP.HCM, nhu caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng trôû neân maïnh meõ ñaõ kích
thích cho vieäc taêng saûn xuaát naám baøo ngö kim ñænh, ñoù laø loaïi thöùc aên môùi ñöôïc
troàng. Taêng möùc tieâu thuï naám baøo ngö kim ñænh chuû yeáu laø do höông vò ñoäc ñaùo vaø
ñaëc tính thôm cuûa noù. Ñaëc bieät muõ naám coù maøu vaøng ñeïp, thu huùt nhieàu ngöôøi chuù yù.
2.7 GIÔÙI THIEÄU VEÀ NGUOÀN CÔ CHAÁT LAØ MAÏT CÖA
2.7.1 Maït cöa laø pheá lieäu noâng nghieäp vaø nhöõng vaán ñeà phaùt sinh veà moâi
tröôøng
➢ Vieät Nam naèm trong khu vöïc nhieät ñôùi aåm, ít bò bieán ñoäng veà thôøi tieát vaø khí
haäu, neân coù nhieàu ñieàu kieän cho noâng nghieäp phaùt trieån. Vaø ñieàu naøy cuõng ñaõ ñöôïc
chöùng minh baèng thöïc teá, vôùi nhöõng thaønh töïu vöôït baäc cuûa ngaønh noâng nghieäp nöôùc
ta trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Söï phaùt trieån cuûa noâng nghieäp ñaët ra nhieàu vaán ñeà, ñaëc
bieät laø caùc pheá phaåm, pheá lieäu.

21
➢ Nguoàn chaát thaûi sau thu hoaïch thöôøng bao giôø cuõng khaù lôùn, noù chieám töø 60 -
80% so vôùi saûn phaåm thu ñöôïc, nhaát laø ôû caây troàng. Maø nhaát laø caây cao su laáy nhöïa
vaø thaân caây laøm goã, ñoà myõ ngheä löôïng maït cöa thaûi ra laø raát lôùn. Nguoàn pheá lieäu
naøy coù thaønh phaàn chuû yeáu laø chaát xô (cellulose), laø thöùc aên chính cho naám. Do ñoù,
vieäc ñoát boû hoaëc teä haïi hôn laø thaûi boû döôùi daïng raùc ñeàu laø laõng phí. Moät soá tröôøng
hôïp leân men hieáu khí hoaëc kî khí ñeå taïo ra saûn phaåm cuoái laø chaát muøn boùn laïi cho
ñaát, nhöng quaù trình naøy thöôøng caàn thôøi gian daøi vaø laøm maát ñi moät löôïng lôùn naêng
löôïng döôùi daïng nhieät naêng. Nghieâm troïng hôn laø caùc khí thaûi, nöôùc thaûi, maàm
beänh…coøn laøm oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh. Töø nhöõng haïn cheá treân, thì vieäc taän
duïng, thì vieäc taän duïng caùc pheá lieäu naøy laøm cô chaát troàng naám, nuoâi truøn queá vaø
phaân boùn, laø nhaèm hôïïp lyù hoaù trong vieäc söû duïng toái ña naêng löôïng maët trôøi tích luyõ
ôû caùc xaùc baõ thöïc vaät. Vöøa ñaûm baûo ñöôïc chu trình tuaàn hoaøn töï nhieân cuûa vaät chaát,
vöøa taïo ra nhieàu saûn phaåm trung gian giaù trò cao (nhö: sinh khoái naám, sinh khoái truøn
vaø phaân boùn höõu cô cao caáp). Vaø giaûi phaùp naøy coøn ñöôïc goïi laø giaûi phaùp noâng sinh
hoïc nhaèm bieán ñoåi pheá lieäu noâng laâm nghieäp thaønh saûn phaåm chaát löôïng cao.
➢ Nhö vaäy, trong saûn xuaát noâng nghieäp, vieäc taän thu moät caùch toái ña caùc keát
quaû cuûa troàng troït, taïo ra nhieàu saûn phaåm khaùc nhau laø vaán ñeà thôøi söï vaø cuõng laø xu
höôùng chung cuûa theá giôùi. Vì theá, vieäc keát hôïp troàng naám vôùi nuoâi truøn vaø laøm phaân
boùn ñeå taän duïng caùc pheá lieäu noâng nghieäp, laø moät trong nhöõng giaûi phaùp khoâng theå
thieáu ñöôïc.
2.7.2 Thaønh phaàn veà maït cöa:
2.7.2.1 Cellulose
➢ Thaønh phaàn chuû yeáu cuûa vaùch teá baøo thöïc vaät vaø chieám 50% toång löôïng
hydrocacbon treân traùi ñaát. Ngoaøi thöïc vaät laø nguoàn chuû yeáu coøn ôû trong giôùi ñoäng vaät,
nhöng soá löôïng raát ít.
➢ Cellulose laø polysaccarit lieân keát vôùi nhau baèng lieân keát 1,4 - glucozit, möùc
ñoä polymer hoaù cuûa cellulose raát cao tôùi 10.000 - 14.000 ñôn vò glucoza/phaân töû. Soá
löôïng lôùn lieân keát hydro noäi vaø ngoaïi phaân töû laøm cho phaân töû cellulose coù ñoä cöùng
vaø vöõng chaéc.

22
Hình 2.11: Caáu truùc phaân töû cellulose
➢ Lieân keát vôùi glucozit khoâng beàn vôùi acid. Cellulose deã bò phaân huyû bôûi acid
vaø taïo thaønh saûn phaåm phaân huyû khoâng hoaøn toaøn laø hydro - cellulose coù ñoä beàn cô
hoïc keùm hôn cellulose nguyeân thuyû, coøn khi thuyû phaân hoaøn toaøn thì saûn phaåm taïo
thaønh laø D-glucoza.
➢ Veà baûn chaát hoaù hoïc cellulose laø moät röôïu ña chöùc coù phaûn öùng vôùi kieàm
hay kim loaïi kieàm taïo thaønh cellulose - ancolat. Nguyeân töû hydro ôû caùc nhoùm -OH
baäc moät vaø hai trong phaân töû cellulose cuõng coù theå bò thay theá bôûi caùc goác -methyl, -
etyl…taïo ra nhöõng chaát coù ñoä keát tinh vaø ñoä hoaø tan cao trong nöôùc khaùc nhau.
➢ Cellulose cuõng bò oxy hoaù bôûi moät soá taùc nhaân taïo thaønh saûn phaåm oxy hoaù
moät phaàn laø oxy - cellulose. Taùc nhaân oxy hoaù choïn loïc nhaát laø acid iodic (HIO4) vaø
muoái cuûa noù. Cellulose khoâng tan trong nöôùc, dung dòch kieàm laøm tröông phoàng
maïch cellulose vaø hoaø tan moät phaàn cellulose phaân töû nhoû. Ñaëc bieät cellulose deã
hoaø tan trong dung dòch cupri amin hydrat [Cu(NH3)4(OH)2] vaø haøng loaït caùc dung
dòch laø caùc phöùc chaát cuûa ñoàng, niken, cadmi, keõm,…(J.F.Kennedy, 1989).
2.7.2.2 Lignin
➢ Lignin laø moät polymer goác röôïu coù caáu truùc 3 chieàu raát phöùc taïp vaø coù
nhieäm vuï naâng ñôõ caáu truùc teá baøo goã. Sau cellulose, lignin laø moät polymer phong
phuù trong töï nhieân ñöôïc thöïc vaät toång hôïp vaø laø phaàn lôùn nguoàn chaát thôm ña daïng
treân traùi ñaát. Söï coù maët cuûa lignin giuùp cho teá baøo thöïc vaät cöùng raén hôn vaø ñoàng
thôøi giuùp cho thöïc vaät traùnh ñöôïc söï xaâm nhieãm cuûa vi sinh vaät. Lignin ñöôïc tìm
thaáy trong vaùch teá baøo ôû daïng phöùc hôïp vôùi nhöõng pollysaccharide nhö cellulose vaø
hemicelluloses, noù cuõng giuùp baûo veä nhöõng polysaccharide naøy khoûi söï phaân huyû
sinh hoïc.

23
➢ Lignin ñöôïc sinh toång hôïp bôûi söï polymer hoaù caùc tieàn chaát
phenylpropanoid. Coù 3 loaïi tieàn chaát ñöôïc phaân loaïi tuyø thuoäc theo soá löôïng nhoùm
methoxyl treân voøng thôm.
➢ Lignin goã meàm chöùc haàu heát nhöõng ñôn vò guaiacyl (1 nhoùm methoxy),
lignin goã cöùng chöùa soá löôïng caân baèng guaiacyl vaø suringyl (2 nhoùm methoxy), caùc
lignin khaùc chöùa caû p-hidroxiphenyl (khoâng coù nhoùm methoxy), vaø caû 2 loaïi kia
(Nguyeãn Thò Thanh Kieàu, 2004;J.F.Kennedy, 1989).
Hình 2.12: Caáu truùc phaân töû lignin
2.7.2.3 Hemicellulose
➢ Cuõng laø moät phaàn polysaccharit thöôøng gaëp trong vaùch teá baøo thöïc vaät vôùi
haøm löôïng lôùn sau cellulose. Tuy nhieân cellulose, hemicelluloses ñöôïc khoâng chæ
moät ñöôøng maø nhieàu ñöôøng khaùc nhau, thaäm chí caû töø acid uronic cuûa chuùng. Ngöôøi
ta goïi teân cuï theå moät loaïi hemicelluloses laø döïa theo teân loaïi ñöôøng chuû yeáu taïo neân
noù. Ví duï: xylan laø moät hemicelluloses maø thaønh phaàn chuû yeáu cuûa noù laø xyloza,
manan-manoza,…Trong goã caây laù kim, chuû yeáu laø hemicellulose ñöôïc taïo neân töø 6
loaïi ñöôøng cacbon: galactam, manan…Khaùc vôùi cellulose, phaân töû hemicellulose nhoû
hôn nhieàu. Thoâng thöôøng khoâng quaù 150 goác ñöôøng, ñöôïc noái vôùi nhau khoâng chæ
baèng lieân keát -1,4 maø coøn baèng lieân keát -1,3 vaø -1,6 glucozit taïo ra maïch ngaén vaø
phaân nhaùnh.
➢ Vì ñoä polymer thaáp, phaân nhaùnh vaø hoãn hôïp nhieàu ñöôøng neân
hemicelluloses khoâng coù caáu truùc chaët cheõ nhö ôû cellulose vaø ñoä beàn hoaù lí cuõng
thaáp hôn. Hemicellulose deã tan trong dung dòch kieàm, trong nöôùc noùng vaø deã bò phaân
huyû bôûi acid loûng.

24
➢ Xylan laø moät hemicelluloses phoå bieán nhaát trong töï nhieân chieám 30% khoái
löôïng rôm, 20 - 25% caây goã laù roäng, 7 -17% caây goã laù kim (Nguyeãn Thò Thanh Kieàu,
2004;J.F.Kennedy, 1989).
2.7.2.4 Thaønh phaàn khaùc:
➢ Moãi thaønh phaàn caáu taïo neân lignin - cellulose rieâng, do baûn chaát caùc lieân
keát hoaù hoïc, do möùc ñoä polymer hoaù vaø tính khoâng tan trong nöôùc laø ñoái töôïng khoù
phaân huyû. Tính khoù phaân huyû laø gia taêng leân nhieàu laàn khi chuùng lieân keát vôùi nhau
vaø tôùi caùc thaønh phaàn khaùc nöõa thaønh moät theå caáu truùc chaët cheõ vaø phöùc taïp.
➢ Caùc maët phaân töû cellulose khoâng bao giôø toàn taïi rieâng leû maø nhôø lieân keát
hydro giöõa phaân töû taïo thaønh caùc caáu truùc lôùn hôn goïi laø vi sôïi, doïc theo sôïi coù
nhöõng vuøng taïi ñoù caùc phaân töû xeáp song song vaø chaët khít goïi laø vuøng keát tinh, xen
keû nhöõng vuøng maø coù söï saép xeáp keùm traät töï vaø chaët cheõ laø vuøng voâ ñònh hình. Caùc
vi sôïi lieân keát vôùi nhau baèng caùch ñan xen ôû nhöõng vuøng voâ ñònh hình naøy.
➢ Caùc vi sôïi cellulose, lignin, ñang xen theo nhöõng quy taéc nhaát ñònh ñeå ñònh
thaønh neân caáu truùc. Vôùi caáu truùc nhieàu lôùp goàm nhieàu thaønh phaàn coù baûn chaát hoaù
hoïc khaùc nhau nhö vaäy, lignin - cellulose coù ñoä beàn vaät líù cao raát khoù xaâm nhaäp ñoái
vôùi caùc vi sinh vaät vaø enzyme. Hôn nöõa ñeå phaân huyû baát cöù thaønh phaàn naøo cuûa
phöùc hôïp moät caùch hieäu quaû vaø trieät ñeå caàn phaûi taùc ñoäng ñeán thaønh phaàn khaùc
(Nguyeãn Thò Thanh Kieàu, 2004;J.F.Kennedy, 1989).
CHÖÔNG 3: VAÄT LIEÄU VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
3.1 NGUYEÂN VAÄT LIEÄU, DUÏNG CUÏ VAØ TRANG THIEÁT BÒ
3.1.1 Nguyeân lieäu
❖ Moâi tröôøng PGA caûi tieán (Moâi tröôøng nhaân gioáng caáp 1): nöôùc chieát khoai taây,
giaù ñoã, chuoái, cao naám men, glucose, agar.
❖ Moâi tröôøng haït (Moâi tröôøng nhaân gioáng caáp 2): thoùc, caùm baép.
❖ Moâi tröôøng coïng (Moâi tröôøng nhaân gioáng caáp 3): coïng mì, caùm baép.
❖ Moâi tröôøng nuoâi troàng quaû theå: maït cöa, caùm baép, caùm thöïc phaåm, baùnh daàu
ñaäu phoäng, ñöôøng, voâi boät, tro, vi löôïng (MgSO4).
❖ Gioáng naám baøo ngö kim ñænh (Pleurotus citrinopileatus) taïi sieâu thò Auchan.
Laøm meo gioáng taïi traïi naám Baûy Yeát.
❖ Giaù theå: maït cöa.
3.1.2 Duïng cuï vaø trang thieát bò

25
➢ Caân
➢ Ñeøn coàn
➢ OÁng nghieäm
➢ Daây thun
➢ Bình xòt coàn
➢ Boâng khoâng thaám
➢ Chai thuyû tinh
➢ Duïng cuï caáy meo
➢ Noài haáp meo gioáng (caáp 1, caáp 2, caáp 3)
➢ Thuøng phuy
➢ Tuû caáy
➢ Bòch ñoùng
➢ Duïng cuï soi loã
➢ Taám baït uû ñoáng
3.2 PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
3.2.1 Khaûo saùt toác ñoä lan, ñaëc ñieåm cuûa tô naám vaø hình thaùi cuûa naám baøo ngö
kim ñænh treân moâi tröôøng thaïch (gioáng caáp 1)
❖ Moâi tröôøng thaïch laø moâi tröôøng duøng ñeå nhaân gioáng caáp 1 trong saûn xuaát
cuõng laø moâi tröôøng duøng ñeå giöõ gioáng.
❖ Trong baøi ñoà aùn toát nghieäp naøy em khoâng söû duïng coâng thöùc cuûa baùc Baûy
Yeát (Khoai taây: 500 gram, ñöôøng glucose: 40 gram, agar: 25 gram, chuoái: 200 gram)
vì trong quaù trình caáy gioáng tæ leä bò nhieãm cao ña soá laø bò nhieãm heát coù theå laø do cho
nhieàu haøm löôïng ñaïm trong chuoái vaø cuõng coù theå laø do thao taùc caáy gioáng chöa khöû
truøng kó cho neân em taïo ra moâi tröôøng PGA caûi tieán.
❖ Coâng thöùc moâi tröôøng PGA caûi tieán:
⚫ Caùch taïo moâi tröôøng phaân laäp gioáng laø moâi tröôøng PGA caûi tieán (dòch chieát
khoai taây, giaù ñoã, chuoái - glucose - agar - cao naám men)
⚫ Khoai taây: 300 gram (khoâng bò hö hoûng, khoâng moïc maàm, röûa saïch, goït voû,
caét nhoû)

26
⚫ Giaù ñoã: 75 gram
⚫ Chuoái: 100 gram
⚫ Ñöôøng glucose: 20 gram
⚫ Agar: 20 gram
⚫ Cao naám men: 1 gram
⚫ 1 lít nöôùc saïch
❖ Moâi tröôøng PGA caûi tieán ñöôïc tieán haønh nhö sau:
- Ñem khoai taây ñi röûa saïch sau ñoù goït voû roài caét nhoû cuøng vôùi chuoái vaø giaù ñoã
boû vaøo noài ñun soâi trong khoaûng 20 phuùt. Tieáp theo loïc laáy nöôùc chieát vaø boå sung
cho ñuû 1 lít nöôùc maùy. Sau ñoù boå sung agar, glucose vaø cao naám men vaøo roài troän
khuaáy tan ñeàu, ñun soâi khoaûng 1 - 2 phuùt roài taét beáp ñeå cho nhieät ñoä nguoäi bôùt ñi
khoaûng 70 - 800
C. Sau ñoù ñem roùt vaøo trong caùc oáng nghieäm duøng ñeå caáy truyeàn
naám, giöõ gioáng naám vaø khaûo saùt toác ñoä lan tô cuûa naám.
- Phaân chia moâi tröôøng sao cho chieàu daøi oáng nghieäm khoaûng 1/3 oáng nghieäm.
Khoâng ñoå moâi tröôøng vaøo oáng nghieäm khi ñang noùng vì nhö vaäy seõ laøm cho hôi nöôùc
ñoïng laïi treân thaønh, naép sau ñoù rôi xuoáng laøm öôùt beà maët thaïch. Tuy nhieân, cuõng
khoâng ñeå nguoäi quaù seõ laøm cho moâi tröôøng bò ñoâng laïi. Sau ñoù ñaäy nuùt boâng laïi vaø
ñem ñi haáp.
- Trong khi haáp ñeå yù xem nhieät ñoä trong noài leân 0,5 kg/cm2
thì ta xaû hôi, traùnh ñeå
nhieät ñoä cao gaây ra noå sau ñoù chôø leân ñeán 1,3 - 1,4 kg/cm2
thì baét ñaàu tính thôøi gian
40 phuùt giöõ cho moâi tröôøng chín vaø tieät truøng. Sau ñoù laáy oáng nghieäm ra ñeå nghieâng
cho nguoäi khoaûng 15 phuùt roài boû oáng nghieäm vaøo tuû laïnh baûo quaûn 100
C.

27
Hình 3.1: Chuaån bò moâi tröôøng PGA caûi tieán
Hình 3.2: Troän vaø khuaáy tan ñeàu moâi tröôøng

28
Hình 3.3: Roùt moâi tröôøng vaøo oáng nghieäm
Hình 3.4: Haáp tieät truøng moâi tröôøng

29
❖ Vieäc khaûo saùt toác ñoä lan tô naám vaø moâ taû hình thaùi ñoái töôïng treân moâi tröôøng
thaïch ñöôïc tieán haønh nhö sau:
- Löïa choïn tai naám vöøa môùi haùi trong thôøi gian 19 - 20 giôø sau ñoù röûa saïch baèng
xòt coàn khöû truøng. Sau ñoù duøng dao voâ truøng caét ñoâi tai naám, caét moät mieáng vuoâng
nhoû roài duøng dao gaén mieáng moâ naám vöøa môùi caét ñoù boû vaøo oáng nghieäm moâi tröôøng
thaïch nghieâng ñaõ chuaån bò saün. Tieáp theo ñaët mieáng moâ thaät eâm leân treân maët thaïch
nghieâng.
- Toaøn boä coâng vieäc treân ñöôïc tieán haønh trong tuû caáy voâ truøng. Sau ñoù ñeå oáng
nghieäm ñaõ caáy naám ôû nhieät ñoä 250
C. Theo doõi söï phaùt trieån cuûa maãu caáy trong 3
ngaøy ñaàu tieân. Neáu maãu caáy bò nhieãm beänh thì xung quanh maãu caáy seõ xuaát hieän caùc
khuaån laïc, khuaån ty vaø caùc loaïi moác xanh, moác ñen, moác nhaày,…Coøn vôùi caùc maãu
caáy ñaït chaát löôïng thì seõ coù caùc khuaån ty maøu traéng phaùt trieån raát nhanh vaø khoâng
xuaát hieän caùc bieåu hieän bò nhieãm beänh.
- Ñeå cho tô naám phaùt trieån toát thì neân ñaët caùc oáng gioáng caáp 1 vôùi nhieät ñoä uû laø
töø 26 - 300
C. Quaù trình uû ñöôïc thöïc hieän trong moâi tröôøng coù aùnh saùng khueách taùn
nheï töø 500 - 1000 lux.
- Tieán haønh quan saùt vaø ghi nhaän keát quaû töø khi sôïi naám baét ñaàu baùm vaøo moâi
tröôøng.
- Xöû lyù soá lieäu vaø veõ bieåu ñoà moâ taû.
- Nhaän xeùt keát quaû
Hình 3.5: Phaân laäp moâ naám baøo ngö kim ñænh
tröôøng haït (gioáng caáp 2)

30
❖ Moâi tröôøng haït coù boå sung theâm caùm baép laø moâi tröôøng ñöôïc choïn ñeå nhaân
gioáng caáp 2 ñoái vôùi naám baøo ngö kim ñænh.
❖ Coâng thöùc moâi tröôøng haït:
⚫ Haït thoùc: 10 kg
⚫ Caùm baép: 1%
⚫ Ñoä aåm ñaït 60 - 65%
❖ Quaù trình chuaån bò moâi tröôøng haït ñöôïc tieán haønh nhö sau:
- Haït thoùc ñöôïc ngaâm trong nöôùc voâi vôùi tæ leä 1% trong voøng khoaûng 24 giôø, tieáp
theo boû thoùc vaøo noài vaø luoäc thoùc cho ñeán khi soâi roài môùi baét ñaàu tính 30 phuùt ñeå
cho thoùc chín ôû möùc ñoä vöøa phaûi khoâng ñöôïc nôû. Sau ñoù ñem ra ñeå nguoäi 1 giôø roài
duøng vaûi traéng ñoå thoùc ra phôi naéng ngoaøi saân. Tieáp theo boû thoùc voâ chai vaø boå sung
theâm 1% caùm baép. Sau ñoù ñaäy nuùt boâng vaø ñem ñi haáp.
nhieät ñoä cao gaây ra noå sau ñoù chôø leân ñeán 1,3 -1,4 kg/cm2
thì baét ñaàu tính thôøi gian 2
giôø ñeå tieät truøng moâi tröôøng sau ñoù ñeå nguoäi 12 giôø.

31
Hình 3.6: Luoäc thoùc
Hình 3.7: Laáy thoùc ra ñeå nguoäi

32
Hình 3.8: Ñem thoùc ra ngoaøi saân phôi naéng
Hình 3.9: Boû thoùc vaøo chai thuyû tinh

33
Hình 3.10: Haáp tieät truøng moâi tröôøng haït
❖ Ñeå khaûo saùt toác ñoä lan tô naám chuùng toâi tieán haønh nhö sau:
- Chuaån bò phoøng caáy voâ truøng sau ñoù tieán haønh thöïc hieän caáy caùc gioáng caáp 1
(moâi tröôøng thaïch) vaøo trong chai coù moâi tröôøng haït.
- Tröôùc khi caáy chai thuyû tinh ñöïng thoùc phaûi ñöôïc haáp tuyeät ñoái ñuùng thôøi gian
haáp khöû truøng.
- Gioáng caáp 1 ñöôïc chuyeån sang moâi tröôøng thoùc ñeå ôû nhieät ñoä phoøng trong voøng
2 tuaàn.
- Trong 3 ngaøy ñaàu tieân tieán haønh quan saùt söï phaùt trieån cuûa maãu caáy. Loaïi boû
caùc chai thuyû tinh xuaát hieän khuaån laïc bò nhieãm moác. Thu nhaän caùc maãu caáy coù tô
naám maøu traéng phaùt trieån bình thöôøng ñeå laøm gioáng caáp 2.
- Nuoâi uû tô naám ôû ñieàu kieän nhieät ñoä phoøng.
- Thu nhaän keát quaû töø khi tô naám baùm treân moâi tröôøng haït thoùc, ñeán khi aên traéng
heát toaøn boä chai tieán haønh ño tô.
- Nhaän xeùt ñaëc ñieåm phaùt trieån cuûa tô naám.

34
Hình 3.11: Nhaân gioáng caáp 2
tröôøng coïng mì (gioáng caáp 3)
❖ Moâi tröôøng coïng mì cuõng laøm töông töï nhö moâi tröôøng haït thoùc.
❖ Moâi tröôøng coïng mì coù boå sung theâm caùm baép laø moâi tröôøng ñöôïc choïn ñeå
nhaân gioáng caáp 3 ñoái vôùi naám baøo ngö kim ñænh.
❖ Coâng thöùc coïng mì:
⚫ Coïng mì: 10 kg
⚫ Caùm baép: 1%
⚫ Ñoä aåm ñaït: 60 - 65%
❖ Quaù trình chuaån bò moâi tröôøng coïng mì ñöôïc tieán haønh nhö sau:
- Coïng mì ñöôïc ngaâm trong nöôùc voâi vôùi tæ leä 1% trong voøng khoaûng 24 giôø, tieáp
theo boû coïng mì vaøo noài vaø luoäc coïng mì cho ñeán khi soâi roài môùi baét ñaàu tính 30
phuùt ñeå cho coïng mì chín ôû möùc ñoä vöøa phaûi khoâng ñöôïc nôû. Sau ñoù ñem ra ñeå nguoäi
1 giôø roài duøng vaûi traéng ñoå coïng mì ra phôi naéng ngoaøi saân. Tieáp theo boû coïng mì voâ
chai vaø boå sung theâm 1% caùm baép. Sau ñoù ñaäy nuùt boâng vaø ñem ñi haáp.
nhieät ñoä cao gaây ra noå sau ñoù chôø leân ñeán 1,3 - 1,4 kg/cm2
thì baét ñaàu tính thôøi gian
2 giôø ñeå tieät truøng moâi tröôøng sau ñoù ñeå nguoäi 12 giôø.

35
Hình 3.12: Coïng mì ngaâm uû voâi
Hình 3.13: Cho coïng mì vaøo noài luoäc

36
Hình 3.14: Boû coïng mì vaøo chai thuyû tinh
Hình 3.15: Sau khi phoái vaøo chai thuyû tinh cho vaøo noài haáp

37
Hình 3.16: Haáp tieät truøng moâi tröôøng coïng
❖ Ñeå khaûo saùt toác ñoä lan tô naám chuùng toâi tieán haønh nhö sau:
- Chuaån bò phoøng caáy voâ truøng sau ñoù tieán haønh thöïc hieän caáy caùc gioáng caáp 2
(moâi tröôøng haït) vaøo trong chai coù moâi tröôøng coïng.
- Tröôùc khi caáy chai thuyû tinh ñöïng coïng mì phaûi ñöôïc haáp tuyeät ñoái ñuùng thôøi
gian haáp khöû truøng.
- Trong 3 ngaøy ñaàu tieân tieán haønh quan saùt söï phaùt trieån cuûa maãu caáy. Loaïi boû
caùc chai thuyû tinh xuaát hieän khuaån laïc bò nhieãm moác. Thu nhaän caùc maãu caáy coù tô
naám maøu traéng phaùt trieån bình thöôøng ñeå laøm gioáng caáp 3.
- Nuoâi uû tô naám ôû ñieàu kieän nhieät ñoä phoøng.
- Thu nhaän keát quaû töø khi tô naám baùm treân moâi tröôøng coïng mì, ñeán khi aên
traéng heát toaøn boä chai tieán haønh ño tô.
- Nhaän xeùt ñaëc ñieåm phaùt trieån cuûa tô naám.

38
Hình 3.17: Nhaân gioáng caáp 3
3.2.4 Quaù trình nuoâi troàng khaûo nghieäm
❖ Khoaûng moät thôøi gian sau caùc quaù trình nhaân gioáng thaønh coâng ñöôïc caùc caáp
1, caáp 2 vaø caáp 3 vôùi soá löôïng 14 bịch chuùng toâi tieán haønh caáy gioáng caáp 2 vaøo moâi
tröôøng cô chaát maït cöa ñeå tieán haønh nuoâi troàng khaûo nghieäm. Quaù trình nuoâi troàng
ñöôïc tieán haønh ôû trang traïi naám Baûy Yeát ôû ñòa chæ 2/73A aáp Taân Laäp, xaõ Taân Thôùi
Nhì, huyeän Hoùc Moân, TP.HCM.
❖ Coâng thöùc troän cô chaát maït cöa:
⚫ Maït cöa saïch: 16,8 kg
⚫ Voâi boät: 1,5%
⚫ Caùm thöïc phaåm: 240 gram
⚫ Caùm baép: 240 gram
⚫ Ñöôøng: 180 gram
⚫ Tro: 120 gram
⚫ MgSO4: 36 gram
⚫ Baùnh daàu ñaäu phoäng: 120 gram
⚫ Ñoä aåm ñaït: 50%
❖ Quaù trình chuaån bò giaù theå nhö sau:
Duøng maït cöa cao su sau khi ñoán caây khoaûng 10 - 15 ngaøy laø toát nhaát, ñoái vôùi maït
cöa taïp ngheøo chaát dinh döôõng caàn boå sung theâm caùm thöïc phaåm, caùm baép, ñöôøng,

39
tro, MgSO4, baùnh daàu ñaäu phoäng. Taùc duïng cuûa vieäc boå sung theâm caùc chaát naøy laø
cung caáp theâm caùc chaát dinh döôõng cho bòch moâi tröôøng.
Hình 3.18: Chuaån bò maït cöa ñem ñi phoái troän
Hình 3.19: Boå sung dinh döôõng cho maït cöa
➢ Caùch tieán haønh: duøng xaúng xuùc phaàn maït cöa ñoå vaøo moät vò trí môùi vaø duøng
boà caøo reâ ñeàu nhaèm taïo cho ñoáng hoãn hôïp ñöôïc ñeàu. Sau ñoù töôùi theâm nöôùc voâi hoaø

40
tan ñeå taïo ñoä aåm. Vieäc ñaûo troän naøy coù theå ñöôïc tieán haønh töø moät ñeán hai laàn tuyø
thuoäc vaøo söï ñoàng ñeàu cuûa ñoáng hoãn hôïp. Trong quaù trình ñaûo thì luoân kieåm tra ñoä
aåm baèng caûm quan tay. Sau khi ñaûo xong thì tieán haønh vun ñoáng uû, baèng caùch laáy
tay boùp laáy moät naém maït cöa roài xoeø tay ra, ta thaáy maït cöa keát dính vöøa phaûi vôùi
nhau khoâng bò vôû mòn, cuõng nhö thaáy öùa nöôùc ra keû tay. Tieán haønh vun maït cöa leân
thaønh ñoáng, sau ñoù duøng taám baït ñaäy kín ñoáng uû 2 - 3 ngaøy.
Hình 3.20: Ñaûo troän ñeàu dinh döôõng

41
Hình 3.21: Khuaáy troän voâi chuaån bò töôùi leân ñoáng maït cöa
Hình 3.22: Duøng taám baït uû ñoáng maït cöa

42
➢ Tieáp theo duøng moät ít hoãn hôïp cô chaát sau khi uû vaøo bòch PP hoaëc PE khoaûng
1,2 kg vaø duøng tay aán nheï. Moät bòch coù kích thöôùc laø 36 x 11 cm. Gaäp mieäng bao laïi
vaø ñaåy ngöôïc ñaùy bao leân treân. Ñieàu chænh ñaùy tuùi sao cho ñaùy tuùi taïo moät goùc
vuoâng vaén. Sau ñoù laät ngöôïc laïi vaø phoái troän theâm moâi tröôøng vaøo. Duøng tay aán
maïnh moâi tröôøng xuoáng. Nhöng khoâng ñeå tay chaïm vaøo thaønh bòch, seõ laøm thaønh
bòch bò raùch. Tieáp tuïc cho moâi tröôøng vaøo cho ñeán khi ñaït khoái löôïng yeâu caàu. Duøng
mu baøn tay neùn thaät chaët bòch moâi tröôøng. Sau khi bòch neùn xong tieán haønh laøm coå.
Coå laøm baèng nhöïa coù ñöôøng kính laø 2 cm vaø chieàu cao 4 cm. Duøng daây thun buoäc
mieäng bòch laïi. Sau ñoù duøng duïng cuï soi loã ñeå tieän cho vieäc khi caáy gioáng. Cuoái
cuøng nheùt boâng khoâng thaám vaøo mieäng bòch.
Hình 3.23: Ñoùng bòch
➢ Chuyeån toaøn boä caùc bòch phoâi ñaõ ñoùng xong vaøo thuøng phuy. Nhöng tröôùc
tieân phaûi kieåm tra löôïng nöôùc beân trong thuøng phuy. Neáu thieáu thì phaûi boå sung
theâm vaøo cho ñeán möùc nhö quy ñònh. Tuy nhieân khoâng neân ñoå quaù nhieàu vì noù seõ
laøm cho nöôùc laâu soâi vaø laøm tieâu toán nhieàu nhieät naêng. Soá löôïng bòch cho vaøo thuøng
phuy nhieàu hay ít phuï thuoäc vaøo theå tích beân trong cuûa thuøng phuy. Sau khi cho caùc
bòch phoâi vaøo ñaày duøng vaûi daøy vaø naép ñaäy phía treân laïi cho kín roài duøng cuûi ñoát
thuøng phuy leân. Thôøi gian khöû truøng thöôøng töø 4 giôø vaø nhieät ñoä treân 1000
C nhaèm
tieâu dieät caùc vi sinh vaät coù trong moâi tröôøng.

43
Hình 3.24: Haáp khöû truøng bòch phoâi
➢ Sau khi ñuû thôøi gian khöû truøng moâi tröôøng tieáp theo chuyeån caùc bòch moâi
tröôøng vaøo nôi saïch seõ ñeå nguoäi. Ñaây laø thôøi gian ñeå laøm giaûm nhieät ñoä beân trong
bòch phoâi tröôùc khi caáy gioáng. Thôøi gian ñeå nguoäi vaøo khoaûng 1 - 2 ngaøy (ñöøng ñeå
laâu quaù seõ laøm bòch phoâi bò chua caáy gioáng khoâng ra tô).
Hình 3.25: Ñeå nguoäi bòch phoâi
➢ Tröôùc khi caáy gioáng phaûi tieán haønh khöû truøng moâi tröôøng xung quanh, caùc
thao taùc vaø duïng cuï caáy phaûi ñöôïc thöïc hieän gaàn ngoïn löûa ñeøn coàn. Sau khi bòch
phoâi nguoäi tieáp theo caáy gioáng caáp 2 vaøo trong bòch. Sau ñoù cho gioáng vaøo xong thì
nhaét nuùt boâng laïi vaø coät daây thun. Muïc ñích cuûa coâng ñoaïn nhaét theâm nuùt boâng laø

44
taïo thoâng thoaùng cho bòch phoâi vì trong giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình uû tô naám caàn khaù
nhieàu khoâng khí ñeå sinh tröôûng.
Hình 3.26: Caáy gioáng caáp 2 vaøo bòch phoâi
➢ Tieáp theo chuyeån caùc bòch phoâi ñaõ ñöôïc caáy gioáng chuyeån vaøo trong traïi uû tô
naám ñaët treân giaù goã trong ñieàu kieän aùnh saùng khueách taùn nheï ôû nhieät ñoä 23 - 260
C,
tieán haønh theo doõi vaø nhaän xeùt veà quaù trình phaùt trieån tô naám treân cô chaát maït cöa.
Hình 3.27: Xeáp bòch phoâi leân keä nuoâi uû tô

45
➢ Yeâu caàu ñoái vôùi nôi uû tô naám:
⚫ Nhaø traïi uû tô naám caàn thoaùng maùt vaø saïch seõ. Ñònh kyø phaûi ñöôïc laøm veä sinh
baèng nöôùc voâi trong.
⚫ Ñeå nôi ít aùnh saùng chieáu vaøo khoâng ñöôïc toái.
⚫ Ñeå nôi khoâ raùo khoâng ñöôïc cho nöôùc möa vaø naéng chieáu vaøo.
⚫ Khoâng ñöôïc uû chung vôùi caùc bòch phoâi ñang töôùi nöôùc hay môùi thu hoaïch
xong.
⚫ Khoaûng caùch giöõa caùc bòch phoâi töø 7 - 10 cm. Khoâng neân ñeå quaù saùt vì nhö
vaäy seõ laøm cho vieäc sinh tröôûng cuûa tô naám gaëp nhieàu khoù khaên hoaëc coù khi ñöùng tô.
Luùc naøy sôïi naám sinh tröôûng vaø aên saâu vaøo beân trong nguyeân lieäu hình thaønh moät
maøu traéng ñoàng nhaát cho caû bòch phoâi. Neáu trong quaù trình aên xuoáng heát bòch phoâi bò
ñöùng tô ôû moät khu vöïc naøo ñoù, thì coù theå laø do ngay taïi khu vöïc ñoù ñoä aåm quaù cao
laøm cho tô bò ñöùng. Ñeå khaéc phuïc ñöôïc tình traïng treân ta chuyeån caùc bòch ñoù ra moät
khu vöïc thoâng thoaùng, ta ñeå nguyeân hoaëc raïch taïi khu vöïc naám chöa aên ñeán moät
ñöôøng moûng. Taùc duïng cuûa thao taùc raïch bòch naøy laø giuùp ta thoaùt bôùt löôïng hôi nöôùc
ôû khu vöïc ñoù. Sau vaøi ngaøy khi ñoä aåm taïi ñoù giaûm xuoáng thì tô naám baét ñaàu chaïy tô
trôû laïi vaø bao phuû heát khu vöïc ñoù.
⚫ Tuyeät ñoái khoâng ñöôïc ñeå chung vôùi vaät duïng vaø ñoà ñaïc sinh hoaït trong gia
ñình.
⚫ Luoân kieåm tra ñònh kyø khoaûng 5 -7 ngaøy kieåm tra 1 laàn ñeå phaùt hieän xem
bòch phoâi coù bò nhieãm moác cam, xanh, ñen hay khoâng ñeå kòp thôøi loaïi boû nhöõng bòch
phoâi ñoù ñeå traùnh laây nhieãm sang caùc bòch phoâi khaùc.
⚫ Trong quaù trình nuoâi uû tô naám khoâng ñöôïc töôùi nöôùc leân bòch phoâi tuy nhieân
cuõng coù theå töôùi nöôùc döôùi neàn ñeå taïo ñoä aåm cho tô naám phaùt trieån toát.
➢ Thôøi gian nuoâi uû tô naám baøo ngö kim ñænh khoaûng 23 ngaøy.
➢ Sau khi nuoâi uû tô lan traéng ñaùy bòch phoâi, sau ñoù bòch phoâi ñöôïc chuyeån sang
nhaø nuoâi troàng naám. Ruùt boâng goøn ra, moãi ngaøy töôùi 3 - 4 laàn sao cho ñeå duy trì
nhieät ñoä thích hôïp töø 21 - 270
C. Ñoä aåm khoâng khí khoaûng 90 - 95%.

46
Hình 3.28: Töôùi ñoùn naám
3.3 PHÖÔNG PHAÙP THU NHAÄN KEÁT QUAÛ
❖ Ño kích thöôùc toác ñoä lan tô naám baèng thöôùc vaø ñôn vò laø mm.
❖ Quan saùt ñaëc ñieåm hình thaùi beân ngoaøi vaø moâ taû.
3.4 PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LYÙ SOÁ LIEÄU
❖ Taát caû soá lieäu thöïc nghieäm vaø soá lieäu ñöôïc xöû lyù baèng baûng tính Excel.

47
CHÖÔNG 4: KEÁT QUAÛ VAØ THAÛO LUAÄN
4.1 KEÁT QUAÛ NHAÂN GIOÁNG
4.1.1 Toác ñoä lan tô vaø ñaëc ñieåm tô naám treân moâi tröôøng thaïch
Hình 4.1: OÁng nghieäm caáy gioáng naám baøo ngö kim ñænh
❖ Döôùi ñaây laø baûng bieåu thò toác ñoä lan tô cuûa naám baøo ngö kim ñænh treân moâi
tröôøng thaïch (gioáng 1)
Baûng 4.1: Toác ñoä lan tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng thaïch
Thôøi gian (ngaøy) Chieàu daøi tô naám (mm)
6 13
8 23
11 31
13 39
16 60

48
18 76
Hình 4.2: Söï taêng tröôûng cuûa tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng thaïch
❖ Töø baûng 5.1 ta tính ñöôïc toác ñoä lan tô trung bình cuûa tô naám trong moâi tröôøng
thaïch:
➢ Trong 2 ngaøy (töø ngaøy thöù 6 ñeán ngaøy thöù 8): 5 mm/ngaøy.
➢ Trong 3 ngaøy (töø ngaøy thöù 8 ñeán ngaøy thöù 11): 2,7 mm/ngaøy.
❖ Nhaän xeùt:
⚫ Sau khi caáy gioáng ñöôïc 3 ngaøy thì nhìn thaáy maãu caáy vaãn chöa coù hieän töôïng
bung sôïi tô naám do chuùng môùi bò toån thöông veát caét vaø vaãn chöa thích öùng ñöôïc ngay
vôùi moâi tröôøng môùi. Baét ñaàu ñeán ngaøy thöù 4 thì caùc moâ naám xuaát hieän caùc hieän
töôïng bung tô xung quanh caùc moâ naám ñaõ caét, ñeán ngaøy thöù 5 thì sôïi tô naám vaãn tieáp
76
60
39
31
23
13
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20
Thôøigian (ngaøy)
Chieà
u
daø
i
tô
naá
m
(mm)

49
tuïc phaùt trieån roài môùi baét ñaàu lan saâu xuoáng moâi tröôøng thaïch vaø baùm leân treân beà
maët moâi tröôøng thaïch ñoù. Sau ñoù ñeán ngaøy thöù 6 tô naám ñaõ lan ñöôïc 13 mm. Ñoái vôùi
hình thaùi thì luùc ñaàu tô naám moûng, sau ñoù xuaát hieän maøu traéng ñuïc thöôøng coù caùc
chuøm xô daøy ñaëc, coù hieän töôïng coù caùc sôïi naám vöôn daøi ra phía tröôùc, phaân nhaùnh.
⚫ Ñeán ngaøy thöù 8 thì sôïi naám ñöôïc lan theâm daøi ra khoaûng 23 mm vaø toác ñoä
lan trung bình cuûa tô naám trong voøng 2 ngaøy (töø ngaøy thöù 6 ñeán ngaøy thöù 8) laø 5
mm/ngaøy.
⚫ Tieáp theo ñeán ngaøy thöù 11 thì chieàu daøi sôïi tô naám tieáp tuïc lan daøi ra khoaûng
31 mm vaø toác ñoä lan trung bình cuûa tô naám trong voøng 3 ngaøy (töø ngaøy thöù 8 ñeán
ngaøy thöù 11) ñaõ giaûm coøn khoaûng 2,7 mm/ngaøy.
⚫ Toå chöùc sôïi naám chaët cheõ hôn khi sôïi naám ñaït ñoä tuoåi 13 ngaøy, xuaát hieän beà
maët khuaån laïc coù maøu traéng ngaø, ñoâi khi coù toâng maøu hôi vaøng vaø thænh thoaûng chaïy
qua caùc chuøm sôïi naám beân döôùi. Baøo töû naûy maàm cho laïi tô thöù caáp. Luùc naøy chieàu
daøi sôïi naám laø 39 mm vaø toác ñoä lan trung bình cuûa tô naám trong voøng 2 ngaøy (töø
ngaøy thöù 11 ñeán ngaøy thöù 13) laø 4 mm/ngaøy.
⚫ Tieáp tuïc quan saùt ñeán ngaøy thöù 16 thì sôïi naám lan daøi ra theâm khoaûng 60 mm
vaø toác ñoä lan trung bình cuûa tô naám ñaõ taêng leân raát nhanh trong voøng 3 ngaøy (töø
ngaøy thöù 13 ñeán ngaøy thöù 16) laø 7 mm/ngaøy.
⚫ Coøn ñeán ngaøy thöù 18 thì tô naám phaùt trieån nhanh nhaát laø 76 mm vaø toác ñoä lan
trung bình cuûa tô naám trong voøng 2 ngaøy (töø ngaøy thöù 16 ñeán ngaøy thöù 18) laø 8
mm/ngaøy vaø gaàn lan tô heát oáng nghieäm.
⚫ Chính vì vaäy, neân duøng oáng nghieäm caáy taïi moät thôøi ñieåm laø ngaøy thöù 18 ñeå
caáy chuyeàn gioáng caáp 2 laø toát nhaát.
⚫ Chuù yù: Trong quaù trình chôø cho thôøi gian tô naám phaùt trieån thì tô naám raát kî
aùnh saùng do khi tieáp xuùc aùnh saùng tröïc tieáp chieáu vaøo (ñaëc bieät nhaát laø aùnh saùng tröïc
tieáp maët trôøi) thì sôïi naám seõ chuyeån sang ngaû vaøng vaø cuõng coù theå quaû theå naám moïc
luoân trong oáng nghieäm. Ñaây cuõng laø moät hình thöùc maø sôïi naám ñeå töï baûo veä tröôùc
caùc böùc xaï nhieät cuûa aùnh saùng maët trôøi. Neân khi nhaân gioáng naám baøo ngö kim ñænh
treân moâi tröôøng thaïch thì phaûi tuyeät ñoái ñeå moâi tröôøng coù söï khueách taùn nheï vaø nhö
vaäy thì tô naám seõ phaùt trieån toát treân moâi tröôøng thaïch.
4.1.2 Toác ñoä lan tô vaø ñaëc ñieåm tô naám treân moâi tröôøng haït
Thöïc hieän vieäc caáy gioáng töø moâi tröôøng thaïch sau khi tô chaïy gaàn heát oáng
nghieäm vaøo trong chai moâi tröôøng haït thoùc ñöôïc cung caáp theâm chaát dinh döôõng.
Tieán haønh theo doõi vaø thu nhaän keát quaû.

50
Hình 4.3: Tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng haït
❖ Döôùi ñaây laø baûng bieåu thò toác ñoä lan tô cuûa naám baøo ngö kim ñænh treân moâi
tröôøng haït (caáp 2)
Baûng 4.2: Toác ñoä lan tô naám baøo ngö kim ñænh treân moâi tröôøng haït
Thôøi gian (ngaøy) Chieàu daøi tô naám (mm)
5 17
8 52
10 76
12 102
14 135

đặC điểm sinh trưởng nấm bào ngư kim đỉnh trên cơ chất mạt cưa

đặC điểm sinh trưởng nấm bào ngư kim đỉnh trên cơ chất mạt cưa

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (19)

Similar to đặC điểm sinh trưởng nấm bào ngư kim đỉnh trên cơ chất mạt cưa

Similar to đặC điểm sinh trưởng nấm bào ngư kim đỉnh trên cơ chất mạt cưa (20)

More from TÀI LIỆU NGÀNH MAY

More from TÀI LIỆU NGÀNH MAY (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

đặC điểm sinh trưởng nấm bào ngư kim đỉnh trên cơ chất mạt cưa