Διαγώνισμα Παιδεία

1. 1
ΛΥΚΕΙΟ ΙΔΑΛΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2020-2021
ΕΚΦΡΑΣΗ/ΕΚΘΕΣΗ
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΑΔΙΔΑΚΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΜΑΘΗΤΗ/ΤΡΙΑΣ ……………………… ………………
ΤΜΗΜΑ :…………
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:…………………
ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ ΦΛΩΡΕΝΤΙΑ
ΒΑΘΜΟΣ:…../30
Το σχολείο και οι δάσκαλοι που θέλουμε.
Η εκπαίδευση για τον 21ο αιώνα οφείλει να ικανοποιεί πολύ διαφορετικές ανάγκες από
την εκπαίδευση στον αιώνα που πέρασε. O μαθητής του σήμερα πρέπει, από την αρχή της
σχολικής του ζωής, να έλθει σε άμεση επαφή με τον κόσμο της επιστήμης για να την κατανοεί, να
την κρίνει και να την επικρίνει, να τη βιώνει και να μετέχει στις λειτουργίες της. Πρέπει, επίσης,
από πολύ νωρίς να μπορεί να κατανοεί και να χρησιμοποιεί περίπλοκες τεχνολογίες και όργανα
τόσο στην καθημερινότητα όσο και στην εργασία του. Εξάλλου, πρέπει, από πολύ νωρίς, να
κατανοεί τη δική του θέση και τις δικές του δυνατότητες στο τοπικό και διεθνές επίπεδο και να
αναπτύσσεται ως πολίτης ικανός να προσφέρεικαι να παίρνει τόσο στο τοπικό όσο και στο διεθνές
επίπεδο. Πρέπει, με άλλα λόγια, να διαμορφώνεται μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα ο ενεργός,
δημιουργικός, κριτικός πολίτης του κόσμου που μπορεί να αποφασίζει επιλέγοντας, κρίνοντας,
διαλεγόμενος και συνθέτοντας. Ο πολίτης που δημιουργεί για να χαίρεται και δίνει χαρά και
ικανοποίηση μέσα από πολλές εναλλακτικές διαδρομές ζωής και εργασίας. Ιδεωδώς, ο πολίτης
που δεν παρασύρεται, δεν προκαταλαμβάνεται, δεν φανατίζεται.
Ο στόχος αυτός εύκολα λέγεται αλλά δύσκολα επιτυγχάνεται. Το σχολείο σήμερα είναι
καθολικό, ενιαίο και ανοιχτό. Όλοι φοιτούν μέχρι το τέλος της μέσης εκπαίδευσης και οι πλείστοι
πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο. Στην κάθε τάξη υπάρχουν, όπως πρέπει, παιδιά όλων των
ικανοτήτων και δέχονται επιρροές και πληροφορίες από πολλές πηγές εκτός του δασκάλου και
των σχολικών βιβλίων. Αυτό το σχολείο φέρνει τεράστιες διαφορές μέσα στην κάθε σχολική τάξη
ως προς τις νοητικές ικανότητες, τα κίνητρα, τα ταλέντα, τα ενδιαφέροντα και τις φιλοδοξίες.
Αυτή η τεράστια ποικιλία στην τάξη απαιτεί μεγάλες αλλαγές στην οργάνωση της σχολικής
καθημερινότητας, της διδακτικής διαδικασίας, του διδακτικού υλικού και της δράσης του
δασκάλου. Οι κατευθυντήριες γραμμές της σχολικής ζωής του σήμερα πρέπει να είναι: αυτενεργώ,
αναζητώ, ερευνώ, συγκρίνω, κατανοώ, συγκρατώ και απορρίπτω, προτείνω και δημιουργώ,
εμπλουτίζω και αλλάζω. Όλα αυτά στην κάθε ηλικία, στο κάθε μάθημα, με τον τρόπο που
ταιριάζει στον κάθε μαθητή, για τη δική του ηλικία.
Ο ρόλος του δασκάλου σε αυτό το σχολείο είναι πολύ διαφορετικός και πιο σημαντικός
από ό,τι ήταν μέχρι σήμερα. Από αναμεταδότης πρέπει να γίνει επιτελάρχης της μόρφωσης και
της γνώσης, που συνυπάρχει με πολλούς άλλους μέσα κι έξω από το σχολείο. Πρέπει να

2. 2
κατευθύνει, να ερμηνεύει, να κρίνει, και να αυτονομεί το μαθητή του στη μάθηση, την ερμηνεία
και την κρίση. Για να πετύχει σε αυτό το ρόλο πρέπει πρώτα ο ίδιος να κατέχει καλά αυτό που
διδάσκει. Πρέπει να το κατανοεί όχι ως τελικό προϊόν αλλά ως το αποτέλεσμα μιας αέναης
διαδικασίας αναζήτησης, που αύριο μπορεί να το καταστήσει ξεπερασμένο. Πρέπει, με άλλα
λόγια, να έχει ο ίδιος ουσιαστική κατανόηση της σημερινής επιστήμης. Πρέπει, επίσης, να κατέχει
καλά τις γνώσεις και τις δεξιότητες που έρχονται από τις σημερινές επιστήμες της μάθησης.
Πρέπει να μπορεί με ακρίβεια να διαγνώσει τις δυνατότητες και τις αδυναμίες του κάθε μαθητή
του, τα ενδιαφέροντα και τα κίνητρά του, τις φοβίες και τις αποστροφές του, τα ταλέντα του και
τις κλίσεις του, με τη χρήση των κατάλληλων οργάνων και μέσων. Και πρέπει, με βάση τη
διάγνωσή του, να σχεδιάσει ένα ξεχωριστό πρόγραμμα διδασκαλίας, υλικών, δραστηριοτήτων και
δράσεων για τον κάθε μαθητή του. Επίσης, πρέπει να μπορεί να κρατήσει το κάθε πρόγραμμα του
κάθε μαθητή σε εφαρμογή παρά τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες που σίγουρα θα έχει.
Μπορούμε να έχουμε αυτό το σχολείο; Ασφαλώς μπορούμε. Η κοινωνία μας αγαπά την
πρόοδο και την παιδεία και το θέλει. Η νεολαία μας θέλει να ανοιχτεί στον κόσμο. Η πολιτεία
φροντίζει την παιδεία για χάρη του μέλλοντός μας και δαπανά γι΄ αυτήν όσο λίγες χώρες στον
κόσμο.[….] Ο ρόλος του δασκάλου , ωστόσο, γίνεται σήμερα πιο δύσκολος. Απαιτεί πολύ
μεγαλύτερη εξειδίκευση από ό,τι στο παρελθόν σε διαφορετικά πεδία γνώσης και δεξιοτήτων.
Απαιτεί πολύ μεγαλύτερη ευελιξία και διάθεση για εκσυγχρονισμό. Αλλά είναι πιο σημαντικός
από το παρελθόν, αν γίνεται και σωστά. Όμως, από το παρελθόν πρέπει να επαναφέρουμε το
δάσκαλο-παράδειγμα. Τα παιδιά μας θα είναι πάντα παιδιά. Θα χρειάζονται πρότυπα για να
ταυτιστούν και να επηρεαστούν που θα μπορούν να τα οδηγήσουν με ασφάλεια βαθιά μέσα στον
21ο αιώνα. Καλώ τον καθένα από τους δασκάλους μας να γίνει ένα τέτοιο πρότυπο. Όλοι θα
γίνουν πλουσιότεροι και ευτυχέστεροι.
Ανδρέας Δημητρίου, «Το σχολείο και οι δάσκαλοι που θέλουμε», Παιδεία και Πολιτισμός τεύχος
43, Σεπτέμβριος 2009, σελ.1-2.
ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΜΟΡΦΗΣ (ΜΟΝΑΔΕΣ 30)
Α.Ι.1. Να γράψετε περίληψη του κειμένου, έκτασης 120 – 140 λέξεων.Το κείμενό σας πρόκειται
να δημοσιευτεί στη στήλη της μαθητικής εφημερίδας του σχολείου σας: «Παιδεία -
Εκπαίδευση».
(μονάδες 8)
Α.Ι.2. Γιατί, σύμφωνα με το συγγραφέα, ο ρόλος του δασκάλου σήμερα είναι διαφορετικός, πιο
δύσκολος και πιο σημαντικός; (μονάδες 3)
.
Α.Ι.3. «Πρέπει, με άλλα λόγια, να διαμορφώνεται μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα ο ενεργός,
δημιουργικός, κριτικός πολίτης του κόσμου που μπορεί να αποφασίζει επιλέγοντας, κρίνοντας,
διαλεγόμενος και συνθέτοντας. [..]Ιδεωδώς, ο πολίτης που δεν παρασύρεται, δεν
προκαταλαμβάνεται, δεν φανατίζεται».
Σε παράγραφό σας 60 λέξεων: να σχολιάσετε την πιο πάνω θέση του συγγραφέα, αναφέροντας και
τη δική σας άποψη. (μονάδες 3)

3. 3
Α.Ι.4. Στην τελευταία παράγραφο: «Μπορούμε να έχουμε αυτό το σχολείο; Ασφαλώς μπορούμε. Η
κοινωνία μας αγαπά την πρόοδο και την παιδεία και το θέλει. Η νεολαία μας θέλει να
ανοιχτεί στον κόσμο. Η πολιτεία φροντίζει την παιδεία για χάρη του μέλλοντός μας και
δαπανά γι΄ αυτήν όσο λίγες χώρες στον κόσμο »να βρείτε ένα (1) τρόπο πειθούς και ένα
(1) μέσο πειθούς για τον συγκεκριμένο τρόπο τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με
συγκεκριμένα στοιχεία από το απόσπασμα.
(μονάδες 2)
Α.Ι.5. Να σχολιάσετε το ύφος του κειμένου εξηγώντας πως συντελεί σ’αυτό η σύνδεση των
προτάσεων( υποτακτική/παρατακτική) και η σύνταξη ( ενεργητική/παθητική).
(μονάδες 6)
Α.Ι.6. Να εξηγήσετε πως αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος, τεκμηριώνοντας την απάντησή
σας.
(μονάδες 2)
Α.Ι.7. Να ξαναγράψετε τις παρακάτω φράσεις, αντικαθιστώντας καθεμιά από τις
υπογραμμισμένες λέξεις με άλλη συνώνυμη, διατηρώντας τον γραμματικό τους τύπο:
α. το αποτέλεσμα μιας αέναης διαδικασίας αναζήτησης...
β. δέχονται επιρροές και πληροφορίες από πολλές πηγές …
(μονάδες 2)
Α.Ι.8. Να ξαναγράψετε τις παρακάτω φράσεις, αντικαθιστώντας καθεμιά από τις
υπογραμμισμένες λέξεις με άλλη αντώνυμη ( αντίθετη), διατηρώντας τον γραμματικό τους
τύπο:
α. Απαιτεί πολύ μεγαλύτερη ευελιξία
β. μετέχει στις λειτουργίες της
(μονάδες 2)
Α.Ι.9. Να γράψετε μια (1) ομόρριζη λέξη (απλή ή σύνθετη) που απορρέει από το τρίτο (γ΄)
συνθετικό της καθεμιάς από τις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις:
α. …διάθεση για εκσυγχρονισμό.
Β…..Από αναμεταδότης πρέπει να γίνει επιτελάρχης
(μονάδες 2)