2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Η φράση-όρος ''πολυπολιτισμική κοινωνία'' μας παραπέμπει εννοιολογικά στην συνύπαρξη πολλών διαφορετικών
πολιτισμών στο εσωτερικό μιας κοινωνίας. Στο πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου δημιουργείται η αναγκαιότητα
μιας αναβαθμισμένης και κυρίως την εφαρμογή μιας παιδαγωγικής πράξης ενάντια στην ανισότητα και την
περιθωριοποίηση του διαφορετικού. Το ερώτημα που θα μας απασχολήσει στην συγκεκριμένη εργασία είναι το ''πως
θα καταφέρουμε να παραγκωνίσουμε και να ισοπεδώσουμε τα αρνητικά στερεότυπα καθώς και τις προκαταλήψεις
που υπάρχουν στο σημερινό πολυπολιτισμικό νηπιαγωγείο, εν έτη 2015'' . Το νηπιαγωγείο αποτελεί θεσμό στην
κοινωνίας μας παρόλο που η δομή του στοχεύει κυρίως στην διαμόρφωση του χαρακτήρα του παιδιού καθώς και
στην προετοιμασία του νηπίου στην εισαγωγή του στο σχολείο, όπως και στην ένταξή του στην ομάδα του
νηπιαγωγείου και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Είναι γνωστό το γεγονός, ότι η σύναψη “σχέσεων” στο
νηπιαγωγείο με συνομηλίκους συνιστά σημαντικό και θετικό παράγοντα για την υπόλοιπη κοινωνική εξέλιξη του
παιδιού, τόσο στο σχολείο όσο και στην υπόλοιπη ζωή του μετέπειτα.(1)
(2)
3. Είναι γνωστό ότι τα παιδιά της ηλικίας 4-5 ετών τα οποία καλούνται να πάνε
στο νηπιαγωγείο και να γνωρίσουν μια πληθώρα από παιδιά της ηλικίας τους
έχουν ήδη διαμορφώσει ένα μέρος του χαρακτήρα τους από τις επιρροές που
έχουν λάβει από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Αυτό συνδέεται στο θέμα
που αναφερόμαστε δηλαδή στο πολυπολιτισμικό νηπιαγωγείο διότι τα νήπια
κατασκευάζουν την ταυτότητά τους σε ένα ήδη διαμορφωμένο από τους
ενήλικες κοινωνικό πλαίσιο περί ηθικής στο οποίο δημιουργείται η ανάγκη να
δείξουν τις γνώσεις που έχουν λάβει στο πολιτισμικό κεφάλαιο με στόχο να
έρθουν σε επαφή με τους συνομηλίκους τους να ενταχθούν σε μια ομάδα από
παιδιά της ηλικίας τους και να συνεννοηθούν με τον δικό τους τρόπο. Αυτό
γίνεται πράξη καλύτερα σε ένα περιβάλλον που παρέχει στα παιδιά την
δυνατότητα να παρουσιάσουν τις γνώσεις τους καθώς και να δημιουργήσουν
νέες. Παραδείγματος χάρη τα παιδιά μαθαίνουν από κοινού την σημασία των
λέξεων δικαιοσύνη, φιλία, ηθική. Το νηπιαγωγείο επομένως, είναι ένας χώρος
που μπορούν τα παιδιά να γνωρίσουν όλα αυτά που αναφέραμε παραπάνω.
Είναι επίσης ένας χώρος που αναγνωρίζονται οι διαφορές στο επικοινωνιακό
υλικό και τέλος παρέχονται ευκαιρίες συμμετοχής στο συνολικό φάσμα των
δραστηριοτήτων του. (3)
(4)
4.
5. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε στα στερεότυπα και στις προκαταλήψεις που
μεταφέρονται στο παιδί από τα πρώτα χρόνια της ζωής του από το οικογενειακό
του περιβάλλον και καθίσταται υπεύθυνο για τις ''διακρίσεις που κάνουν τα
παιδιά στα πρώτα σχολικά τους βήματα όπως είναι το νηπιαγωγείο.
Παρατηρώντας λοιπόν, παιδικά βιβλία ή παιδικές ταινίες βλέπουμε την διάκριση
που γίνεται ανάμεσα στον κόσμο του ''καλού'' και του “κακού”. Θα μπορούσαμε
έτσι να ισχυριστούμε ότι οι πρώτες γνώσεις που λαμβάνει το παιδί για τον
κόσμο βασίζονται σε στερεοτυπικά πρότυπα. Στη ηλικία δε που τα παιδιά πάνε
νηπιαγωγείο έχουν ήδη δημιουργήσει μια δική τους αντίληψη για τα πράγματα
έχοντας σύνθεση την δική τους ιστορία γύρω από τους ανθρώπους
χρησιμοποιώντας στερεοτυπικές ιδέες όπως το γεγονός πως οι άνδρες είναι πιο
δυνατοί από τις γυναίκες. Αυτή όμως η νοοτροπία που έχουν λάβει τα παιδιά
συνεχίζεται και σε συνομήλικούς τους που τείνουν να διαφέρουν από τους
ίδιους είτε στο χρώμα του δέρματος, είτε στην γλώσσα που μιλούν ή ακόμη και
στο βάρος το οποίο διαθέτουν. Συμπερασματικά, μέσα από διάφορες έρευνες
που έχουν διεξαχθεί τα παιδιά στην πρώιμη παιδική ηλικία γνωρίζουν κεντρικές
κοινωνικές στάσεις μιας κουλτούρας, μέσω της εκμάθησης της γλώσσας τα
παιδιά μαθαίνουν τις υφιστάμενες κυρίαρχες, κοινωνικές κατηγοριοποιήσεις.
Από την στιγμή δηλαδή που τα νήπια μαθαίνουν να κατηγοριοποιούν και να
αξιολογούν, αυτές οι αξιολογήσεις σχετίζονται με εξωτερικά γνωρίσματα και
στην συνέχεια με κοινωνικές κατηγορίες όπως φύλο, εθνότητα, φυλή.(7)
6. Ωστόσο, είναι γνωστό και ταυτόχρονα αξιοσημείωτο το γεγονός ότι τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας αναπτύσσουν μια ''πρώιμη ηθική'' η οποία
εκφράζεται συνήθως με την ικανότητα της εν συναίσθησης. Η εξέλιξη των γνώσεων τους, τους επιτρέπει να ξεχωρίζουν τις δίκαιες από τις άδικες
πράξεις και κυρίως να καταλαβαίνουν ποιες πράξεις προκαλούν πόνο στους άλλους. Αυτές οι σημαντικές για τα πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα
ικανότητες των παιδιών απαιτούν ένα παρόμοιο παιδαγωγικό περιβάλλον για να αναπτυχθούν περαιτέρω και να βιωθούν ως το κατεξοχήν μέσο μιας
επικοινωνιακής πρακτικής που επιτρέπει την αμοιβαία αποδοχή και αναγνώριση και κατά συνέπεια την χωρίς φόβο έκφραση των ατομικών
ιδιαιτεροτήτων, καθώς και τον αναστοχασμό αυτών. Συνεπώς, η πιο σημαντική πρόκληση είναι να παρακινεί ο εκπαιδευτικός τα παιδιά να
συμμετέχουν σε ομαδικές δραστηριότητες στο πλαίσιο το οποίο θα έχουν την δυνατότητα να κατασκευάσουν από κοινού ηθικές αρχές δράσης και
συμβίωσης. Κατ’επέκταση, πρωταγωνιστικό ρόλο κατέχει ο εκπαιδευτικός ο οποίος καλείται να δημιουργήσει ένα κατάλληλο κλίμα παροτρύνοντας τα
παιδιά να εκφράσουν τους προσωπικούς τους ηθικούς κανόνες και να ανακαλύψουν κοινούς κανόνες μέσα από διαδικασίες αντιπαράθεσης με ηθικά
διλήμματα. Εν κατακλείδι, βγάζουμε το συμπέρασμα ότι η αποδυνάμωση των προκαταλήψεων μπορεί να επιτευχθεί μέσα από διαδικασίες που θα
καλλιεργήσουν την συνεργατικότητα και την κατανόησης εκ μέρους των παιδιών, ότι η λειτουργία της ομάδας, καθώς και η έκφραση των δικών τους
ενδιαφερόντων είναι εφικτή μόνο μέσα από κανόνες που εξασφαλίζουν την αλληλοαποδοχή των εκάστοτε ιδιαιτεροτήτων.(8)
7. Πρέπει επίσης να επισημάνουμε πως πολλοί είναι οι γονείς που πιστεύουν πως η
εισαγωγή των αλλοδαπών μαθητών σε ένα ελληνικό σχολείο θα προκαλέσει ουκ
ολίγα προβλήματα στους Έλληνες μαθητές. Εάν όμως ενημερώνονταν διεξοδικά
γι’ αυτό το θέμα θα αντιλαμβάνονταν πως τα παιδιά τους θα αποκόμιζαν πολλά
οφέλη από τους αλλοδαπούς μαθητές:
1) Όπως έχει πολλές φορές ειπωθεί το σχολείο αποτελεί μία μικρή κοινωνία. Ένα
σχολείο που περιέχει αλλοδαπούς μαθητές είναι ικανό να προετοιμάσει τους
αυριανούς πολίτες της χώρας.
2) Μέσα σε μία πολυπολιτισμική τάξη επιτυγχάνεται η πολύπλευρη καλλιέργεια
των μαθητών.
3) Μέσα σε μία τέτοια τάξη οι μαθητές βρίσκουν σιγά σιγά την ταυτότητά τους.
4) Οι ποικίλες απόψεις και αντιλήψεις κάνει τους μαθητές περισσότερο
δημοκρατικούς και επιπρόσθετα καλλιεργεί και τα συναισθήματά τους και τους
κάνει πιο δημιουργικούς.
5) Ένα πολυπολιτισμικό σχολείο χαρακτηρίζεται από σεβασμό ενώ παράλληλα
αποσκοπά στην παγκόσμια ειρήνη.(9)
(10)
8. Επίλογος
Πάντως είναι αλήθεια πως τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί μία πρόοδος σχετικά με τις σχέσεις που αναπτύσσονται
μεταξύ συμμαθητών από διαφορετικές χώρες καθώς η επικοινωνία τους και η συνεργασία τους έχει βελτιωθεί. Όμως
σε ορισμένα νηπιαγωγεία όπου η πλειονότητα των μαθητών προέρχονται από την ίδια φυλετική ομάδα παρατηρείται
το φαινόμενο της περιθωριοποίησης ορισμένων μαθητών. Μάλιστα το φαινόμενο αυτό οδηγεί ορισμένους μαθητές
αλλά και τους γονείς τους να αναγκάζονται να κρύβουν την πραγματική τους ταυτότητα.(11)
(12) (13)
