Бизнесийн стратегийн удирдлагын асуудал

1. стратегийн удирдлагын онолын
үндэс

2. Стратеги гэдэг үг нь strategos буюу цэргийн
удирдагч гэсэн утгатай грек үгнээс гаралтай.
• Энэ нэр томъёо Македоны Александрын үед
түгээмэл хэрэглэгддэг байсныг түүхчид
тэмдэглэсэн байдаг. Бизнесийн
байгууллагуудын удирдлагад энэ ухагдахуун
анх 1960-аад оны эхээр хэрэглэгдэх болсон.
Энэ үеэс эхлэн байгууллагын бүхий л үйл
ажиллагааг нэгтгэн авч үзэхээр бизнесийн
бодлого ба стратегийн удирдлага хэмээх
ухагдахууныг хэрэглэх болсон.

3. Бизнесийн хэллэгээр стратеги нь
байгууллагын зорилго, үйл ажиллагааны
чиглэлийг тодорхойлох удирдлагын
шийдвэрийн нэгдэл юм. Энэхүү удирдлагын
шийдвэр нь байгууллагын хүсэн эрмэлзэж
буй өмнөө тавьсан зорилгод хүрэх чиг
замыг зааж өгдөг.

4. Стратегийн хүрээнд дараах шийдвэрүүд
хамаарагдана. Үүнд:
1. Бизнесийн санхүүжилт (хөрөнгө, зээл г.м)
2. Зах зээл дээр өрсөлдөх чадвар бүхий үнэ
тогтоох
3. Төрөлжилт, нэгдэлт ба хуваагдалт
4. Байгууллагын бүтцийн өөрчлөлт
5. Орон тооны цомхотгол
6. Эвлэл холбоодтой нэгдэх зэрэг болно.

5. Стратегийн тухай дараах тодорхойлолтууд
байдаг. Үүнд:
• Үйл ажиллагааны ерөнхий зорилтонд хүрэх
үйл ажиллагааны буюу нөөцийг бүрдүүлэх
хөтөлбөр
• Байгууллагын зорилгын хөтөлбөр, тэдгээрийн
өөрчлөлт, мөн тэдгээр зорилгод хүрэхэд
хэрэглэх нөөц, тэрхүү нөөцийг олж авах,
ашиглах, зарцуулах талаархи бодлого
• Үйлдвэрийн газрын урт хугацааны үндсэн
зорилгыг тодорхойлох, үйл ажиллагааны
чигийг тогтоох, зорилгодоо хүрэхэд
шаардлагатай нөөцийг хуваарилах

6. • Өнөө үед зөвхөн дотоод орчин нөхцлөө сайн
мэдэж байх төдийгүй гол нь гадаад хүрээлэл,
орчноо сайн мэдэж, түүнд гарч буй
өөрчлөлтүүдийг болон тэдгээрийн хандлагыг
шинжлэн бодитой үнэлэлт дүгнэлт
өгөхгүйгээр өрсөлдөөнт тэмцэлд амжилт олох
талаар санахын ч аргагүй болжээ. Өдгөө
бизнесийн гадаад орчин нэн хурдан
өөрчлөгдөж байна.

7. Энэхүү бодит шаардлага зөвхөн стратегийн
удирдлагаар дамжин хэрэгждэгийг зах зээл
хөгжсөн орнуудын туршлага нэгэнт нотолж
байгаа юм. Стратегийн удирдлага бүх
байгууллагад адилхан байх учиргүй ч
түүнийг боловсруулж хэрэгжүүлэх нийтлэг
гол зарчмуудыг менежментийн ухаанд
тодорхойлсон байна.

8. • Стратегийн удирдлага гэдэг нь
байгууллагын үндэс суурь болсон хүний
чадавхид тулгуурлан, үйлдвэрлэлийн үйл
ажиллагааг хэрэглэгчдийн эрэлт, хэрэгцээг
баримжаалан явуулдаг хийгээд
хүрээллийнхээ талаас буй болсон дуудлагад
нийцсэн, өрсөлдөгчөөсөө илүү давуу
байдлыг хангасан өөрчлөлтийг цаг
алдахгүй хийж, уян хатан зохицуулдаг, энэ
бүгд нийлээд тухайн байгууллага урт удаан
хугацаанд оршин тогтнож тавьсан
зорилгодоо хүрэх бодлого, төлөвлөгөө,
хөтөлбөр юм.

9. Стратегийн удирдлагын хөгжил
• Стратеги менежмент анх 1950-1960-аад
онуудад нийгмийн хэрэгцээ шаардлагын дагуу
судалгааны шинэ салбар болон гарч ирсэн
түүхтэй. 1950-иад оноос өмнөх судалгаа, эрдэм
шинжилгээний ажлууд нь энэхүү салбар
ухааны хөгжилд мэдээж багагүй хувь нэмэр
оруулсан нь ойлгомжтой, гэвч 1950-иад он
гарсны дараа зарим эрдэмтэн судлаачид энэ
салбарын судалгааг нэлээд цэгцтэй гаргаж
ирснээр бие даасан салбар ухаан болж
төлөвшсөн гэж үздэг байна. Тэдгээр
эрдэмтдээс дурдвал: Альфред Д.Чандлер
(Аlfred Сhandler), Филип Сельзник (Рhilip
Selznick), Игор Энсоф (Igor Ansoff), Питэр
Дракер (Реter Drucker) нар юм.

10. • Алфред Чандлер анхлан менежментийн
бүхий л асуудлыг стратегийн хүрээнд
нэгтгэж авч үзэх нь чухал ач холбогдолтой
болохыг онцолж байсан бөгөөд үүнээс өмнө
менежментийн чиг үүргүүдийг тус тусд нь
бараг нэгтгэн авч үздэггүй байсан. Өөрөөр
хэлбэл, бизнесийн байгууллагын
менежментийн өөр чиг үүрэг бүхий нэгж
хэсгүүдийг холбох зорилго бүхий нэгж
хоорондын асуудал хариуцсан менежерүүд
ажилладаг байжээ. Мөн Чандлер
байгууллагын ирээдүйн талаар урт
хугацааны бодлоготой байх нь тун чухал
хэмээн онцолж байсан.

11. • Тэрбээр мөн 1962 онд гаргасан өөрийн
«Strategy and Structure» хэмээх алдарт
бүтээлдээ байгууллагын нэгж хэсгүүдийн
үйл ажиллагааг нэгтгэсэн стратеги нь
байгууллагын бүтэц болон чиглэлийг
тодорхойлох, мөн төвлөрч ажиллахад гол
үүрэг гүйцэтгэхийг тэмдэглэсэн байдаг.
Үүнийг тэрбээр маш товчхоноор бүтэц нь
стратегиа дагадаг гэж тайлбарлaсан.

12. • Чандлерийн үзэл санаанд тулгуурлан Игор
Энсоф стратеги менежментийн салбарт
шинэ үзэл санаа, ойлголт нэвтрүүлсэн юм.
Түүний дэвшүүлсэн санаа, боловсруулсан
олон үзэл баримтлал өнөөг хүртэл ач
холбогдлоо алдалгүй улам баяжиж, өдий
хүртэл ашиглагдсаар ирснээс гадна стратеги
менежментийн гарамгай эрдэмтдийн
боловсруулсан үзэл баримтлал, үзэл
санааны эхлэлийг тавьж өгсөн байдаг.

13. Стратегийн удирдлагын үүсэл хөгжлийн талаар
Хофер дөрвөн загварын (paradigm shift) шилжилт
буйг тодорхойлсон байдаг. Үүнд:
1. Явцуу бодлогын загвар. Энэ нь 1930-аад
оны үед жижиг үйлдвэрлэгчдийн явцуу зах
зээлд, хязгаарлагдмал цөөн тооны
хэрэглэгчдэд ганц бүтээгдэхүүн
нийлүүлдэг үеийн загвар юм.
2. Төлөвлөгөөт бодлого томъёолол нь бизнес
өргөжихийн хирээр орчны огцом
өөрчлөлттэй хамт функциональ хүрээний
бодлого шаардлагатай болж гарч ирсэн.

14. Стратегийн загвар мөн л дээрээс
улбаатай бөгөөд бизнес, орчин хоёрын
харилцан хамаарлыг тодорхойлох
хэрэгцээний улмаас бий болсон.
4. Стратегийн удирдлагын загвар 1980-
аад оноос гарч ирсэн бөгөөд
бизнесийн байгууллагуудын
стратегийн хандлага ба аргууд,
удирдлагын нийгмийн хариуцлага
гэсэн хоёр ерөнхий хүрээнд
чиглэгддэг.

15. Стратегийн удирдлагын процесс
• Менежментийн тухай 200 гаруй
тодорхойлолт байдаг гэдэг шиг стратеги
удирдлагын мөн олон талаас нь
тодорхойлсон олон янзын тодорхойлолт
байдаг тэднээс судлаач Глуек стратегийн
удирдлага нь байгууллагын зорилгод хүргэх
үр дүнтэй стратегийг хөгжүүлэх шийдвэр,
үйл ажиллагааны цогц нэгдэл гэж оновчтой
товчоор илэрхийлжээ.
Оношилгооны үе
шат
Шинжилгээний үе
шат
Стратегийн
хэрэгжүүлэлт
үнэлгээний үе шат

16. Стратегийн удирдлагын процесс
Оношилгооны үе
шат
• Ерөнхий орчны шинжилгээ
• Үйлдвэрлэл-зах зээлийн орчны шинжилгээ
• Байгууллагын дотоод орчны шинжилгээ
Шинжилгээний
үе шат
• Стратегийн хувилбарууд
• Стратегийн хувилбаруудын харьцуулалт
• Стратегийн сонголт
Стратегийн
хэрэгжүүлэлт
үнэлгээний үе шат
• Нөөцийн хуваарилалт бүтцийн өөрчлөлт, бодлогын томъёолол
• Эрх үүргийн хуваарилалт функциональ хэрэгжүүлэлт
байгууллагын сэтгэл зүйн хэрэгжүүлэлт
• Стратегийн үнэлгээ, хяналт

17. Стратегийн түвшин
Бизнест ерөнхийдөө стратегийн гурван
түвшин байдаг.
1. Байгууллагын / нэгдсэн түвшин
2. Нэгжийн / салбарын түвшин
3. Функциональ / үйл ажиллагааны түвшин

18. Шийдвэр гаргалтын мөн чанар
Нэгдсэн стратеги
Салбар бизнесийн
нэгжийн стратеги
Функциональ стратеги

19. Үйл ажиллагааны стратеги нь
• байгууллагын хамгийн доод түвшний
стратеги бөгөөд өдөр тутмын үйл
ажиллагааг үр дүнтэй зохион байгуулах
замаар корпорацийн болон бизнесийн
төвшний стратегийн өмнө тавигдах
зорилгыг хангах асуудалд төвлөрдөг. Энэ
стратеги нь байгууллагын удирдлагын
үндсэн чиг үүргүүдийн дагуу, тэгэхдээ мөн
л ерөнхий стратегийн үргэлжлэл болж,
түүнийг хэрэгжүүлэх чиглэлээр
боловсруулагддаг стратеги юм

20. Үйл ажиллагааны стратеги удирдлагын дараах чиг
үүргүүдээр боловсрогдоно. Үүнд:
Маркетингийн
стратеги
Үйлдвэрлэлийн
стратеги
Санхүүгийн
стратеги
Судалгаа
хөгжлийн
стратеги
Хүний нөөцийн
стратеги
Аль ч түвшний стратегийн хувьд түүнийг олон хувилбараар
боловсруулж, хооронд нь харьцуулан сонголт хийх явдал
хамгийн хариуцлагатай алхам юм. Ийнхүү сонголт хийхэд
менежментийн тоон шинжилгээний болон экспертийн
үнэлгээний аргуудыг голчлон хэрэглэдэг.

21. Анхаарал тавьсанд баярлалаа!