Η ¨ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ¨ ΣΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ¨ΕΡΩ¨ – (ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012). ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΤΩΡΑ ΣΤΗΝ ΟΘΟΝΗ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΣΑΣ. ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Γραφεῖα Θεσσ/νίκης: Μοναστηρίου 225, Μενεμένη, 54628 τηλ: 2310552207, τηλεομοιότυπο: 2310552209 Γραφεῑα Ἀθηνῶν: Πανεπιστημίου 34 καί Ἱπποκράτους γωνία, Στοά Παλλάδος 10679, 2ος ὄροφος, τηλ.2105227967 καί Πανεπιστημίου 39, Στοά Πεσματζόγλου 10679, 5ος ὄροφος, τηλ.2106930355 http://www.enromiosini.gr/

1. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2012 / ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗς-ΠΡΟΒΟΛΗς ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ / ΤΕΥΧΟΣ 9
ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΑΥΤΟ ΓΡΑΦΟΥΝ:
ΑΡΧΙΜ. ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΣΚΡΕΤΤΑΣ, ΑΡΧΙΜ. ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΚΑΝΣΙΖΟΓΛΟΥ, ΜΟΝΑΧΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ,
ΣΚΙΑΔΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, ΤΣΟΜΠΑΝΗΣ ΤΡΥΦΩΝ, ΠΕΡΣΥΝΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, ΖΕΛΛΙΟΥ-
ΜΑΣΤΟΡΟΚΩΣΤΑ ΕΡΑΤΩ, ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ,
ΜΑΡΙΝΗΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ, ΜΑΤΖΑΚΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, ΣΠΑΝΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
ΔΗΜΗΤΡΑ, ΔΗΜΟΥΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΒΙΛΛΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΖΥΓΟΓΙΑΝΝΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΦΑΣΟΥΛΗ - ΤΣΑΜΠΑΛΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ,
ΚΩΣΤΙΔΗΣ ΑΒΡΑΑΜ, ΛΕΩΝΙΔΑΣ & ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΟΥΡΗΣ,

2. 1
Περὶ μετανοίας
καὶ περὶ ἐξορίας τοῦ Ἀδὰμ
ΤΕ Υ ΧΟΣ ΑΡ. 9/ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ -ΜΑΡΤΙΟΣ 2012
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ TOY ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ καὶ ὅτι ἐὰν μετανοοῦσε
ΜΕ ΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑ Σ
δὲν θὰ ἐξωρίζετο
ἀπὸ τὸν Παράδεισον
ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚΔΟΤΗΣ
«ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ»
ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ Ὁμιλία τοῦ Ἁγίου Συμεὼν
-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ τοῦ Νέου Θεολόγου
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ KATA TON ΝΟΜΟ
Παπαδόπουλος Θεόφιλος, Πρόεδρος «…Ἐκεῖνος ποὺ συλλογίζεται πάντοτε τὶς ἁμαρ-
Τηλ.: 6985 085 012
τίες του καὶ συνεχῶς βλέπει ἐμπρός του τὴν μέλλου-
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ σαν κρίσιν καὶ μετανοεῖ καὶ κλαίει θερμῶς, αὐτὸς
Χειλαδάκης Νικόλαος ὑπερβαίνει ὅλα μαζὶ τὰ πάθη καὶ τὰ ἁμαρτήματα καὶ
τὰ ὑπερνικᾶ ἀνυψούμενος ἀπὸ τὴν μετάνοιαν, ὥστε
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΣΥΝΤΑΞΗΣ
Βιλλιώτης Γεώργιος
νὰ μὴν ἠμπορῆ οὔτε ἕνα ἀπὸ αὐτὰ νὰ φθάση καὶ νὰ
Θανάσουλας Δῆμος προσεγγίση τὴν ψυχὴ του στὸ ὕψος ἐκεῖνο ποὺ πετᾶ.
Μαρίνης Σπυρίδων Ἐὰν δὲ ὁ νοῦς μας, πτερωμένος ἀπὸ τὴν μετάνοια καὶ
τὰ δάκρυα καὶ ἀπὸ τὴν πνευματικὴν ταπείνωση ποὺ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ
γεννᾶται ἀπὸ αὐτά, δὲν ἀνυψωθῆ στὸ ὕψος τῆς ἀπα-
Παπαδόπουλος Θεόφιλος
θείας, δὲν θὰ ἠμπορέσωμε νὰ ἐλευθερωθοῦμε, δὲν θὰ
ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ παύσουν νὰ μᾶς κεντοῦν πότε τὸ ἕνα, πότε τὸ ἄλλο πά-
Βιλλιώτης Γεώργιος θος, καὶ νὰ μᾶς κατασπαράσσουν σὰν ἄγρια θηρία…
Τζίκα Δήμητρα «Γι’ αὐτὸ σᾶς παρακαλῶ ὅλους, πνευματικοί μου
Βελέντζας Χρῆστος
πατέρες καὶ ἀδελφοί, καὶ ποτὲ δὲν θὰ παύσω νὰ πα-
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ρακαλῶ τὴν ἀγάπη σας, νὰ μὴν ἀμελήσετε τὴν σω-
Ἀνανιάδης Γεώργιος τηρία σας, ἀλλὰ μὲ κάθε τρόπο νὰ προσπαθήσετε νὰ
gmjv2012@gmail.com ἀνυψωθῆτε ὀλίγον ἀπὸ τὴν γῆ. Καὶ ὅταν γίνη αὐτὸ τὸ
θαῦμα, τὸ ὁποῖον θὰ σᾶς καταπλήξη, τὸ νὰ ἀνυψωθῆτε
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
& ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ
δηλαδὴ ἀπὸ τὴν γῆ καὶ νὰ ὑπερίπτασθε στὸν ἀέρα, δὲν
Ἰωαννίδου Μαρία θὰ θελήσετε πλέον νὰ κατέλθετε οὔτε κἂν γιὰ λίγο
Τηλ.: 2310 552 207 καὶ νὰ σταθῆτε στὴν γῆν. Λέγοντας δὲ «γῆν» ἐννοῶ τὸ
σαρκικόν, καὶ «ἀέρα» τὸ πνευματικὸν φρόνημα. Διότι,
EΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ
ἐὰν ὁ νοῦς ἐλευθερωθῆ ἀπὸ τοὺς πονηροὺς λογισμοὺς
Ἐσωτερικοῦ: 20 Εὐρώ, Ἐξωτερικοῦ: 40 Εὐρώ
καὶ τὰ πάθη, καὶ δι’ αὐτοῦ ἀντικρύσωμε τὴν ἐλευθε-
ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ρίαν τὴν ὁποίαν μᾶς ἐχάρισεν ὁ Χριστός, δὲν θὰ κα-
Eurobank, BIC: EFGBGRAA ταδεχθοῦμε πλέον νὰ κατέλθωμε στὴν προηγουμένην
IBAN: GR4002603220000140200352972 δουλεία τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος,
ΓΡΑΦΕΙΑ ἀλλὰ συμφώνως μὲ τοὺς λόγους τοῦ Κυρίου, δὲν θὰ
Μοναστηρίου 225, 546 28 Θεσσ/νίκη παύσωμε νὰ γρηγοροῦμε καὶ νὰ προσευχώμεθα, ἕως
Τηλ. παραγγελιῶν: 2310 552 713 ὅτου μεταβοῦμε πρὸς τὴν ἐκεῖθεν μακαριότητα καὶ
Τηλεομ.: 2310 552 209 τύχωμεν τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν, χάριτι καὶ φιλανθρω-
Διαδίκτυο: www.enromiosini.gr πίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ᾧ πρέπει πᾶσα
δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».
Ἠλεκτρ. ταχυδρομεῖο:
contact@enromiosini.gr
(10ος - 11ος αἰών. Ἄπντα τοῦ Ἁγίων Πατέρων, ἔκδ. Ὠφελίμου
Οἱ συγγραφεῖς τῶν ἄρθρων φέρουν βιβλίου. Ἁγ. Συμεὼν τοῦ Νέου Θεολόγου, τόμ. 1, Κατηχ. Ε΄,
τὴν εὐθύνη γιὰ τὶς ἀπόψεις τους. σελ. 1-41, 87, 470 καὶ 1054-1085. Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Πατερικὸν
Κυριακοδρόμιον», σελ. 485 κ.ἑ. Ἐπιμέλεια κειμένου: Δημήτρης
Δημουλᾶς)
ISSN: 1792-2828

3. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
2 Ι Α Ν ΟΥΑ Ρ Ι ΟΥ- Μ Α Ρ Τ Ι ΟΥ 2 01 2
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ ΑΓΑΜΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ ΕΡΑΝΙΖΟΝΤΑΣ ΚΕΙΤΑΙ Ἢ ΟΥ ΚΕΙΤΑΙ
ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ Μοναχοῦ Σεραφεὶμ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΥΦΑΝΤΑΣΤΕΣ, Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη
Κωνσταντῖνος Μάνος Σελ.38 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΕΥΩΔΙΑΣΤΕΣ ΚΙ Σελ.53
Κωνσταντίνου Δημούλη ΕΥΓΕΣΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ
Σελ.42 Εἰρήνης Κ.
Σελ.50
ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΤΡΙΜΗΝΟΥ
ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ-ΝΕΟΤΗΤΑ
σ. 42 ΑΓΑΜΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ
σ. 4 π. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ ΜΠΛΑΤΣΟΣ ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
σ. 9 ΑΓΙΟΙ ΓΕΡΟΝΤΕΣ Κωνσταντίνου Δημούλη
Δήμητρας Χριστοδούλου σ. 47 ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ,ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ,
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, ΚΑΙ Η ΧΑΡΙΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
σ. 13 ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΠΕΡΙ ΝΟΕΡΑΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ
Ἀρχιμ. Νικοδήμου Κανσίζογλου
σ. 15 ΦΙΛΟΚΑΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ
ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΓΛΩΣΣΑ
Ἀρχιμ. Νικοδήμου Σκρέττα
σ. 50 ΕΡΑΝΙΖΟΝΤΑΣ ΕΥΦΑΝΤΑΣΤΕΣ,
σ. 19 Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ
ΕΥΩΔΙΑΣΤΕΣ ΚΙ ΕΥΓΕΣΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ
ΩΣ ΣΥΝΕΧΙΣΤΗΣ
Εἰρήνης Κ.
ΤΗΣ ΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ σ. 53 ΚΕΙΤΑΙ Ἢ ΟΥ ΚΕΙΤΑΙ
Βασιλείου Σκιαδᾶ Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη
σ. 22 ΔΙΗΓΗΣΙΣ ΕΙΣ ΤΥΠΟΝ ΠΕΡΙΗΓΗΤΟΥ, σ. 56 Η ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑ
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ, ΤΗΣ «ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ»
Γεωργίου Μπαμπινιώτη
ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΟΛΕΩΣ,
ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΝ ΑΥΤΗ ΑΓΙΩΝ ΤΟΠΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΠΟΛΙΤΟΥ σ. 58 ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ
σ. 28 ΡΑΪΘΩ ΚΑΙ ΦΑΡΑΝ Ἐρατῶς Ζέλλιου-Μαστοροκώστα
ΣΤΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟ ΣΙΝΑ σ. 62 ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ Β΄ Ο ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ
Ἀβραὰμ Κωστίδη Μητροπολίτης Λαρίσης-Τρίκκης 1541-1611
Γεωργίου Β. Παπαβασιλείου
σ. 34 ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ
σ. 66 ΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ
Ἐμμανουὴλ Περσυνάκη
ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
σ. 38 Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ Γιάννη Σπανοῦ
Μοναχοῦ Σεραφεὶμ σ. 71 ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ ΗΠΕΙΡΟ
Νικολάου Παπαδόπουλου

4. 3
ΤΟ ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ
Ἐρατῶς Ζέλλιου- ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΟ ΗΠΕΙΡΟ ΒΑΘΟΣ ΤΟΥ ΑΧΜΕΤ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ
Μαστοροκώστα ΤΟΥ 1821 Νικολάου Παπαδόπουλου ΝΤΑΒΟΥΤΟΓΛΟΥ ΤΕΧΝΗ
Σελ.58 Γιάννη Σπανοῦ Σελ.71 ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Τρύφωνος Τσομπάνη
Σελ.66 ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Σελ.96
Ἀνδρέα Ματζάκου
Σελ.82
σ. 76 ΙΣΤΟΡΙΑ, ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ, ΠΑΡΑΔΟΣΗ, ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΜΠΙΣΤΕΥΟΝΤΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΩΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΟ
Νίκου Γ. Ζυγογιάννη ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ.....
σ. 78 21η Φεβρουαρίου 1913 ΟΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ ΠΟΥ
Απελευθέρωση τῶν Ιωαννίνων ΑΓΩΝΙΣΤΗΚΑΝ ΓΙΑ ΤΗ ΜΗ
Κωνσταντίνας Φασούλη-Τσαμπαλᾶ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΕΚΤΡΩΣΕΙΣ!
σ. 82 ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΒΑΘΟΣ ΔΩΡΕΑΝ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΓΙΑ
ΤΟΥ ΑΧΜΕΤ ΝΤΑΒΟΥΤΟΓΛΟΥ ΑΝΑΣΦΑΛΙΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΑΣΤΕΓΟΥΣ
ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΚΑΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΟΜΩΣ, ΠΑΡΑΓΕΙ!
Ἀνδρέα Ματζάκου ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΟΜΑΔΑΣ
ΠΑΡAΔΟΣΗ ΔΡΑΣΗΣ ΠΙΕΡΙΑΣ
σ. 90 ΟΙ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΠΙΚΑΙΡΑ
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
ΜΕΧΡΙ ΤΑ ΝΕΩΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ σ. 110 Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ
Λεωνίδα Κουρῆ & Ἐμμανουὴλ Κουρῆ ΕΠΙ 55 ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΝ «ΚΥΝΗΓΟΥΣΑΝ»
ΟΙ ΤΥΨΕΙΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
ΤEΧΝΗ
ΠΑΡΑΒΙΑΣΑΝ ΤΟ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΟ
σ. 96 Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΜΕ ΤΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΗ
Τρύφωνος Τσομπάνη ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ
σ. 102 ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ ΛΕΠΟΥΡΑ
Σπυρίδωνος Μαρίνη
σ. 118 ΔΙΑΦΟΡΑ
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
σ. 120 Ο ΟΣΙΟΣ ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ
σ. 104 MΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ Ν. ΠΕΛΛΑΣ
Ο ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Ἡμερολόγιο 2012
Σπυρίδωνος Μαρίνη

5. 4
π. ΑΓΑΘΑΓΓΕΛΟΣ
ΜΠΛΑΤΣΟΣ
ἕνας σύγχρονος
ἅγιος (1868- 1972)
ὀρθόδοξα
πνευματικά θέματα
Ὁ
πατὴρ Ἀγαθάγγελος γεννήθηκε
ἀπὸ οἰκογένεια πολύτεκνη, μὲ 17
ἀδέλφια. Ἦταν ὁ 13ος . Ὁ παπ-
πούλης ἀπὸ 13 χρονῶν ἔφυγε καὶ πῆγε
στὸ μοναστήρι τοῦ Μπόρσα στὴν Ἀργο-
λίδα. Ἐκεῖ ἔγινε μοναχὸς καὶ ὕστερα ὁ
δεσπότης τὸν ζήτησε στὸ Ναύπλιο νὰ
τοῦ διαβάζει τὶς ἀκολουθίες γιατί ἦταν
φιλακόλουθος, ἀλλὰ ἄρρωστος. Πῆγε μὲ
εὐλογία τοῦ Γέροντά του. Κάποτε ὁ δε-
σπότης τὸν ἔστειλε νὰ πάρει νερὸ ἀπὸ
μία βρύση στὴν πλατεία τοῦ Ναυπλίου,
γιατί τότε δὲν εἶχαν βρύσες στὰ σπίτια. Ὁ
κόσμος ποὺ τὸν ἔβλεπε, ἔλεγε: «καθείστε
νὰ δοῦμε ποὺ ἔρχεται ὁ ὄμορφος καλόγε-
ρος». Τοῦ παππούλη δὲν τοῦ ἄρεσε αὐτὸ
καὶ ἔφυγε ἀπὸ τὴν μητρόπολη καὶ πῆγε
πάλι στὸ μοναστήρι του. Στὸ μοναστήρι,
ἐκεῖ ποὺ πῆγε ὁ δεσπότης τὸν εἰδοποίησε
νὰ γυρίσει πάλι πίσω στὸ Ναύπλιο, γιατί
ἀλλιῶς θὰ τὸν διώξει ἀπὸ τὸ μοναστήρι.
Λέει λοιπὸν ὁ παππούλης: «Καλύτερα
νὰ φύγω ἀπὸ τὸ μοναστήρι μου, παρὰ
νὰ ζῶ στὸν κόσμο». Ἔφυγε λοιπόν, ἀπὸ
τὸ μοναστήρι τῆς μετάνοιάς του κι ἦρθε
στὸν Ἅγ. Δημήτριο (στὸ χωριὸ) Στεφάνι,
στὸν νομὸ Κορυνθίας. Ἐκεῖ ἔμεινε πολλὰ
χρόνια μὲ τοὺς πατέρες καὶ ὑπηρετοῦσε
ὡς μοναχός. Ἐπέθανε ὁ παππᾶς στὸ (χω-
ριὸ) Καλαμάκι καὶ ζήτησε ὁ δεσπότης,
ἕνα μοναχὸ νὰ τὸν κάνει ἱερέα. Στὸν Ἅγ.

6. 5
Δημήτριο ἐκεῖνον τὸν καιρὸ ἦταν ἕνας αὐτὴ ἡ ἐπιθυμία του. Μετὰ ἀπὸ χρόνια
μοναχὸς ὁ π. Γρηγόριος Μπαλάφας, στὸν ἔμαθε ὅτι στὸν Ἅγ. Χαράλαμπο ἦρθε μία
ὁποῖο ὁ δεσπότης εἶπε: «Θὰ σὲ πάρω νὰ σὲ μοναχή, ἡ ἀδελφὴ Εὐλογία κι αὐτὴ ἀπὸ
κάνω ἱερέα στὸ Καλαμάκι». Καὶ ὁ πατὴρ τὸ Ἄργος προερχόμενη. Καὶ ὁ π. Ἀγαθάγ-
Γρηγόριος ἀπὸ ταπείνωση τοῦ λέει: «Σε- γελος ἦταν τότε στὸν Ἅγ. Γεώργιο, ἦταν
βασμιώτατε, ξέρετε τί κάνετε; Παίρνετε πολὺ γέρος καὶ πήγαιναν οἱ Χριστιανοὶ
τὴν κουκουβάγια καὶ ἀφήνετε τὴν πέρ- νὰ τὸν δοῦνε, νὰ ἐξομολογηθοῦν. Τὸν
δικα». Καὶ λέει ὁ Δεσπότης: «Ποιὰ εἶναι ἡ ἔβλεπαν σὲ αὐτὰ τὰ χάλια καὶ τὸν ἔλε-
κουκουβάγια καὶ ποιὰ εἶναι ἡ πέρδικα»; γαν: «Γέροντα, νὰ φέρουμε τὸν ἀνηψιό
Καὶ τοῦ εἶπε ὅτι ἡ πέρδικα εἶναι ὁ π. Ἀγα- σου νὰ σὲ πάρει, νὰ σὲ κοιτάξει;». «Ὄχι
θάγγελος ποὺ κρύβεται. Καὶ πῆρε τὸν π. παιδί μου», ἔλεγε, «ἔχει ὁ Θεὸς τὸν σκοπό
Ἀγαθάγγελο διὰ τῆς βίας καὶ τὸν ἔκανε του. Θὰ μοῦ στείλει τὸν ἄγγελό του νὰ μὲ
ἱερέα καὶ τὸν ἔφερε στὸ Καλαμάκι προ- γηροκομήσει». Στέλνει λοιπόν, τὸν Ποζα-
σωρινά. Ὅμως ἔμεινε 25 χρόνια ἐκεῖ ὡς νίδη τὸν Πρόδρομο στὸν Ἅγ. Χαράλαμπο
ἱερέας καὶ ἐργάσθηκε πάρα πολύ. Ἦταν
φιλακόλουθος καὶ ἀφιλάργυρος. Δὲν
βάσταζε γιὰ τὸν ἑαυτό του τίποτα. Ὅ,τι
εἶχε τὸ μοίραζε στοὺς πτωχούς, στὶς χῆρες
καὶ στὰ ὀρφανά. Ἐνῷ ὑπῆρχαν καὶ ἄλλοι
καλοὶ πνευματικοί, ἐν τούτοις ἔρχονταν
ἀπὸ τὴν Κόρινθο πλῆθος κόσμου, νὰ ἐξο-
μολογηθεῖ. Ἀπὸ ἐκεῖ ὁ δεσπότης, ὅταν εἶδε
ὅτι ὁ κόσμος ἐρχόταν καραβάνια ὁλόκλη-
ρα γιὰ νὰ ἐξομολογηθοῦν μὲ τὰ πόδια ἀπὸ
τὴν Κόρινθο, τὸν πῆρε καὶ τὸν πῆγε στὸν
Ἅγ. Γεώργιο πάνω ἀπὸ τὴν Κόρινθο γιὰ
νὰ ἐξομολογεῖ ἐκεῖ. Καὶ τὸν ἔκανε καὶ ἐξο-
μολόγο του (ὁ Δεσπότης). Δυὸ δεσποτάδες
τὸν εἶχαν πνευματικό. Ἐκεῖ ἔμεινε πιὰ ὣς
τὰ βαθιὰ γεράματα. Ἔλεγε, ὅταν ἦταν στὸ
Καλαμάκι: «Ἅμα θὰ πεθάνω, θὰ μὲ πᾶτε
στὸν Ἅγιο Χαράλαμπο νὰ μὲ κηδεύσετε».
Γιατί εἶχε γκρεμιστεῖ τὸ ’28 ἡ ἐκκλησία
μαζὶ μὲ τὴν Παναγία στὸ Καλαμάκι καὶ
ζήτησε ἀπὸ τὸν δεσπότη νὰ φτιάξουν
τὴν ἐκκλησία, ἀλλὰ ὁ δεσπότης εἶπε: «π.
Ὁ πατὴρ Ἀγαθάγγελος
Ἀγαθάγγελε... ἐδῶ δὲν ἔχουμε ἐνορίες, δὲν
μποροῦμε νὰ φτιάξουμε τὸ ξωκκλήσι». Ὁ νὰ παρακαλέσει τὴν ἀδελφὴ Εὐλογία νὰ
π. Ἀγαθάγγελος εἶχε ἀδέλφια στὴν Ἀμε- τὸν γηροκομήσει. Ἡ ἀδελφὴ Εὐλογία
ρικὴ καὶ τοὺς ἔγραψε καὶ τοῦ ἔστειλαν εἶχε ἀκούσει ἀπὸ τὴν γερόντισσά της γιὰ
λίγα χρήματα. Ἔφτιαξε ὁ ἴδιος ἀσβεστο- ἕναν σεβαστὸν γέροντα καὶ ἅγιον ἄνθρω-
κάμινο καὶ ἔκανε πάλι τὴν ἐκκλησία τοῦ πον καθὼς ἐπίσης καὶ ἀπὸ τὸν δεσπότη
Ἁγ. Χαραλάμπους. Τὸν Ἅγιο τὸν εὐλα- τὸν Μιχαὴλ ποὺ ἐξελέγη Ἀμερικῆς. Εἶχε
βεῖτο καὶ τὸν ἀγαποῦσε πάρα πολὺ καὶ ἐπιθυμία νὰ τοῦ φιλήσει τὸ χέρι, ἔλεγε:
εἶχε ἐπιθυμία νὰ κηδευτεῖ ἐκεῖ. Ὅταν «Ἄχ, νὰ τὸν γνωρίσω νὰ τοῦ φιλήσω τὸ
ὅμως ἔφυγε γιὰ τὴν Κόρινθο, ἔπαυσε χέρι, νὰ πάρω τὴν εὐχή του». Ὅταν ἦρθε

7. 6
λοιπὸν ὁ κ. Πρόδρομος καὶ τῆς εἶπε νὰ γη- νάνθρωπό του. Ὅταν ἦρθε στὴν ἀδελφὴ
ροκομήσει τὸν π. Ἀγαθάγγελο, ἡ ἀδελφὴ Εὐλογία, τῆς λέει: «Πάρτε αὐτὸ τὸ κου-
Εὐλογία σάστισε καὶ ἀπόρησε καὶ εἶπε: τάκι, ἦταν ἕνα κουτάκι ἀπὸ κάμελ ποὺ
«Ἐγὼ τὸ χέρι ζήτησα νὰ φιλήσω, ὄχι νὰ βάφουν τὰ παπούτσια, ἔχει λίγα χρήματα
τὸν γηροκομήσω» , ὅμως εἶχε πολλὴ φτώ- μέσα, ἂν περάσει κανένας φτωχὸς νὰ δώ-
χια. Δὲν εἶχε ποῦ νὰ μείνει· ἔμενε μέσα σουμε ἐλεημοσύνη». Κοιτάζει ἡ ἀδελφὴ
στὴ ἐκκλησία. Εἶχε φτιάξει πρόχειρα 2-3 Εὐλογία, τί νὰ δεῖ; Ἑπτὰ δραχμές. Τοῦ
κελλάκια , ἀλλὰ δὲν ἦταν περιποιημένα δίνει μὲ μία περιφρόνηση τὸ κουτὶ καὶ
καὶ σκεπασμένα γιὰ νὰ μπορέσει νὰ πάρει τοῦ λέει: «Ἐσὺ δὲν ἔχεις ροῦχα νὰ κοι-
τὸν παππούλη. Ἐν πάσῃ περιπτώσει τὸν μηθεῖς, Χριστιανέ μου, ἐλεημοσύνη θὲς
δέχτηκε. Λέει (ὁ κ. Πρόδρομος) «εἶναι 101 νὰ κάνεις;». Ἀλλὰ μετὰ ὁ Θεὸς οἰκονό-
ἐτῶν». Λέει (ἡ ἀδελφή) «ἅμα ἦταν νέος μησε καὶ γνώρισε τὴν ἀξία τοῦ παππού-
δὲν θὰ εἶχε τὴν ἀνάγκη τὴ δική μου». Τὸν λη. Καὶ ἔστειλε ἀνθρώπους ποὺ τὸν βο-
πῆρε λοιπὸν ἡ γερόντισσα Εὐλογία, καὶ ήθησαν, τοῦ ἔφεραν ἀκόμα καὶ ἀπὸ τὶς
εἶπε νὰ φέρει λίγα προῖκες οἱ κοπέλες, σε-
πραγματάκια καὶ ντόνια, δῶρα, τροφές,
ροῦχα νὰ σκεπά- τὰ πάντα γιὰ νὰ μπορέ-
ζεται. Τὸν ἔφεραν σει νὰ ἐπιβιώσει. Ἔκα-
στὶς 19 Σεπτεμβρί- τσε ἕνα μήνα. Ἦταν
ου. Ὅταν τὸν φέρα- ὄρθιος στὴν ἐκκλησία
νε τὸν παππούλη τὴν ὥρα τῆς ἀκολουθίας
ἤλπιζε ὅτι θὰ φέ- ἢ τῆς λειτουργίας ὅταν
ρουν καὶ ροῦχα τὴν σπανίως εἶχαν. Ἔπε-
ἴδια μέρα. Ἔφεραν σε κάποτε καὶ χτύπη-
ἕνα κρεβατάκι μὲ σε στὴ λεκάνη καὶ τὴν
δυὸ σανίδες καὶ δυὸ ἔσπασε, δὲν μποροῦσαν
σίδερα, ἕνα παλιὸ νὰ τοῦ κάνουν τίποτε·
στρῶμα καὶ ἕνα πα- ἡλικία προχωρημένη.
λιὸ χράμι. Τότε ἔκα- Πλῆθος φιλήσει τὰ χέρι τοῦ Ἁγίου Μοναχοῦ Καὶ ἔμεινε στὸ κρεβάτι
τικὰ νὰ
προσκυνητῶν περιµένει ὑποµονε-
νε πολὺ νωρὶς χειμώ- καὶ νὰ πάρει τὴν εὐλογία του. πιά, κατάκοιτος ὀκτὼ
να, κρύο, βροχὲς καὶ χρόνια καὶ τὸν διακο-
ὑγρασίες. Τοῦ λέει: «Παππούλη, δὲν ἔχεις νοῦσε ἀόκνως ἡ ἀδελφὴ Εὐλογία χωρὶς
ἄλλο ροῦχο νὰ σκεπαστεῖς; Κάνει κρύο». νὰ τὸν ἀφήσει οὔτε στιγμὴ ἀπεριποίη-
«Ὄχι παιδί μου», λέει, «εἶχα καὶ ἕνα πά- το. Τότε μὲ δύσκολες συνθῆκες ἔπλενε
πλωμα ἀλλὰ μία φτωχιὰ χήρα δὲν εἶχε νὰ ἔξω, μέσα στὴ βροχὴ ἅπλωνε, γιατί δὲν
σκεπάσει τὰ παιδιά της καὶ τῆς τὸ ἔδωσα, εἶχε δύναμη νὰ φτιάξει τίποτα, στέγνω-
γιατί τὰ παιδάκια ἦταν κρίμα νὰ ἀρρω- νε τὰ ροῦχα σὲ μία σόμπα μὲ ξύλα γιὰ
στήσουν καὶ νὰ πεθάνουν. Ἐγὼ γέρος νὰ μπορέσει νὰ τὸν περιποιηθεῖ. Ἀλλὰ ὁ
εἶμαι· δὲν ἔχω ἀνάγκη, ἂς πεθάνω». Καὶ γέροντας εἶχε τόση εὐγένεια, τόσο καλὴ
ἡ ἀδελφὴ Εὐλογία ἔγραψε στὰ ἀδέλφια γλώσσα, τόσο ἐνάρετος ἦταν ποὺ εἶχε τὸ
της καὶ τῆς ἔστειλαν λίγα ροῦχα καὶ ἔτσι προορατικὸ χάρισμα καὶ τὴν εἶχε εὐχαρι-
τὸν ἐβόλεψε. στήσει τὴν ἀδελφὴ Εὐλογία τόση πολὺ ἡ
Μετὰ ἔμαθε ὁ κόσμος γιὰ τὸν παπ- συμπεριφορά του, καὶ ἡ ζωὴ του ὅλη, καὶ
πούλη ποὺ ἦταν, γιατί ὁ παππούλης εἶχε τὸ ἱστορικό του ποὺ τὸν ἀγαποῦσε καὶ τὸ
φήμη καὶ ἦταν πάρα πολὺ καλὸς καὶ ἐνά- ἔκανε μὲ μεγάλη εὐχαρίστηση χωρὶς νὰ
ρετος καὶ τὰ εἶχε δώσει ὅλα γιὰ τὸν συ- γογγύσει γιὰ τὸ παραμικρό.

8. 7
Ἦταν πολλὰ πράγματα ποὺ τῆς ἔλεγε, σει ἡ γυναίκα παντελόνια; Δὲν εἴμαστε
ὅπως «Ἐγὼ θέλω νὰ μεταλάβω.» «Παπ- καλά». Κι ὅμως αὐτὰ ἀργότερα βγῆκαν
πούλη μου, δὲν ἔχουμε παππᾶ, πῶς θὲς ὅλα ἀλήθεια καὶ τότε κατάλαβε ἡ ἀδελφὴ
νὰ μεταλάβης;». «Ἐγὼ θὰ μεταλάβω, δὲν Εὐλογία ὅτι ἦταν ἕνας ἅγιος ἄνθρωπος.
θὰ μοῦ δώσεις τίποτα σήμερα νὰ φάω.» Ἔρχονταν λεωφορεῖα ὁλόκληρα ἀπὸ τὴν
«Μά!!! Παππούλη μου δὲν ἔχουμε παππᾶ, Ἀθήνα γιὰ νὰ πάρουν τὴν εὐχή του, γιὰ
δὲν ἔχει τηλέφωνο νὰ εἰδοποιηθεῖ γιὰ νὰ νὰ ἀκούσουν τὰ λόγια του καὶ τὴν συμ-
μπορέσει νὰ κάνει λειτουργία.» Ἐρχό- βουλή του. Κάποτε ἦταν καὶ ἕνας -Θεὸς
ταν ἕνα ποῦλμαν ἀπὸ τὴν Ἀθήνα, ἕνας συγχωρές τον τώρα- θεολόγος ὁμιλητής,
πατὴρ ἀπὸ τὸν Πειραιᾶ, ὁ ὁποῖος εἶχε λαϊκὸς καὶ τοῦ εἶπε ὁ παπούλης ὅλη του
εἰδοποιήσει τὴν μητρόπολη ὅτι θὰ πάει τὴ ζωὴ καὶ τί τοῦ εἶχε συμβεῖ. Τότε ἔμα-
στὸ Καλαμάκι, στὸν Ἅγιο Χαράλαμπο νὰ θαν ὅλοι οἱ Χριστιανοὶ ποὺ ἔρχονταν
λειτουργήσει καὶ νὰ εἰδοποιήσουν τὸν μαζί του, ὁ σύλλογός του ὅτι ὁ θεολόγος
παππούλη νὰ μὴν φάει γιὰ νὰ μεταλά- ἦταν παντρεμένος καὶ ἡ γυναίκα του
βει, ἀλλὰ ὁ παππούλης δὲν εἶχε τηλέφω- εἶχε σκοτώσει τὸ παιδί τους γιὰ νὰ φύ-
νο καὶ ὅμως ἤξερε καὶ ἔλεγε ὅτι «δὲν θὰ γει μὲ τὸν φίλο της. Αὐτὸ τοῦ ἀποκάλυ-
φάω τίποτα καὶ θὰ κοινωνήσω σήμερα». ψε ὁ παππούλης καὶ αὐτὸς ὁ θεολόγος
Καὶ ὅταν μετὰ ἀπὸ τὶς 7:30- 8:00 εἶδε ἡ ἀπὸ τότε καὶ μετὰ ἐρχόταν συνέχεια ἐδῶ
ἀδελφὴ Εὐλογία ὅτι δὲν τρώει ὁ παππού- στὸ μοναστήρι γιὰ νὰ παίρνει τὴν εὐχὴ
λης τὸν πίεζε μὲ βία νὰ φάει, γιατί αὐτὴ τοῦ παππούλη καὶ γιὰ νὰ συμβουλεύ-
εἶχε δουλειά. ει καὶ τὸν κόσμο (ὁ θεολόγος μέσῳ τοῦ
Τῆς λέει: «Ἐσεῖς πηγαίνετε, γερό- παππούλη) γιὰ νὰ παίρνουν σωστὸ παρά-
ντισσα, κάντε τὴ δουλειά σας, μὴν ἀνη- δειγμα. Ἔτσι ἔφτασε στὰ τελευταῖα τῆς
συχεῖτε, ἐγὼ θὰ κοινωνήσω σήμερα». ζωῆς του. Εἶπε λοιπὸν ὁ π. Ἀγαθάγγελος
Βλέπει λοιπὸν ἀπὸ ἔξω ὅτι κατέβηκε ἕνα στὴ μοναχὴ Εὐλογία: «Ἐγὼ θὰ φύγω σὲ
ποῦλμαν καὶ ἐρχόταν ὁ ἱερέας τρέχοντας τρεῖς μέρες· νὰ λάβεις τὰ μέτρα σου, για-
νὰ προλάβει μήπως εἶχε φάει ὁ παππού- τί εἶσαι μόνη». Δὲν εἶχε ὅμως τηλέφωνο
λης γιὰ νὰ τὸν κοινωνήσει. νὰ εἰδοποιήσει κάποιον, ἦταν μόνη της.
Πολλὲς φορὲς ἐρχόταν ὁ σατανᾶς καὶ Μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ ἦρθε κάποιος
τὸν ἔβλεπε καὶ νομίζοντας ὅτι χτυπάει χριστιανὸς καὶ εἰδοποίησε κάποιους.
τὸν σατανᾶ, χτυποῦσε τὴν ἀδελφὴ Εὐλο- Πρίν ὅμως νὰ συμβεῖ αὐτὸ εἶδε ἕνα ὄνει-
γία ποὺ ἦταν κοντὰ του, ἀλλὰ καταλά- ρο ἡ ἀδελφὴ Εὐλογία, ὅτι ἐδῶ στὴν αὐλή,
βαινε ὅτι αὐτὸ ἦταν τοῦ σατανᾶ. κάτω ἀπὸ τὰ δέντρα εἶχε πολλὰ μικρὰ
Μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ προγνώ- κυππαρισάκια καὶ κελαηδοῦσαν πάνω,
ριζε καὶ προεῖπε, τρεῖς μέρες νωρίτερα, πάρα πολλὰ πουλάκια καὶ εἶχε πανσέλη-
τὸν θάνατό του. Ἐπίσης καὶ σὲ παιδιὰ νο. Καὶ ἔλεγε στὸν ὕπνο της ἡ ἀδελφὴ
καὶ σὲ ἄλλους ἀρρώστους ποὺ ἔρχονταν Εὐλογία: «Δὲν ἔρχεται κανεὶς νὰ ἀκούσει
στὸ Μοναστήρι νὰ πάρουν τὴν εὐχή του αὐτὸ τὸ κελάηδημα; Τόσα πουλάκια ποῦ
τοὺς φανέρωνε τί εἶχαν κάνει καὶ γνώ- βρεθήκανε; Θεῖο εἶναι αὐτὸ τὸ πράγμα;».
ριζε τὰ προβλήματά τους. Ἔλεγε γιὰ Καὶ τότε βλέπει ἕναν νεαρὸ νὰ ἔρχεται
τὶς γυναῖκες, προφητεύοντας ὅτι θὰ φο- μέσα ἀπὸ τὴν αὐλόπορτα μὲ ἕναν φάκελο
ροῦν παντελόνι. Καθὼς καὶ τί θὰ γίνο- στὴ μασχάλη, νὰ περνάει ἀπὸ μπροστά
νταν στὸ μέλλον. Τὰ πάντα! Στὴν ἀρχὴ ἡ της κάνοντας ὑπόκλιση καὶ νὰ φεύγει
ἀδελφὴ Εὐλογία νόμιζε ὅτι τὰ ἔλεγε ἔτσι μέσα στὸ κελλὶ τοῦ παππούλη νὰ κλεί-
ἀπὸ τὸν πυρετὸ ἢ ἀπὸ ἀδιαθεσία καὶ τοῦ νει τὴν πόρτα. Ἡ ἀδελφὴ Εὐλογία βλέ-
ἔλεγε: «Τί λέτε, παππούλη, πῶς θὰ φορέ- ποντας αὐτὸ τὸ πράγμα ἐστενοχωρήθηκε

9. 8
καὶ λέγει: «Ποιὸς εἶναι αὐτὸς ὁ ἄγνωστος ἐσὺ μαζί μου, δὲν τράβηξε ἡ μάνα ποὺ μὲ
ποὺ μπῆκε μέσα καὶ ἔκλεισε καὶ τὴν πόρ- γέννησε».
τα;»· στὸν ὕπνο ὅλα αὐτά. Καὶ πῆγε στὸν Τὴν εὐχαρίστησε καὶ κατόπιν εὐχα-
παππούλη καὶ λέει «Τί θέλετε κύριε;». ρίστησε τὰ μάτια του, τὴ μύτη του, τὸ
Ἦταν γονατισμένος κοντὰ στὸ μαξιλάρι στόμα του, τὰ αὐτιά του καὶ πάνω ἀπὸ
τοῦ παππούλη καὶ τοῦ εἶχε ἀγκαλιάσει ὅλα τὸν Θεὸ γιὰ τὴ δημιουργία τῶν ἁπά-
τὸ κεφάλι. «Μπήκατε μέσα καὶ κλείσατε ντων καὶ μὲ τὴν εὐχὴ στὸ στόμα «Κύριε
καὶ τὴν πόρτα». Τότε τῆς λέει ὁ νεαρός: Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησόν με», ἔφυγε κλεί-
«Μὴ φοβᾶσαι, ἀδελφὴ Εὐλογία, εἶμαι ὁ νοντας τὰ μάτια του στὶς 21 Μαρτίου
ἄγγελός του. Ἦρθα νὰ τὸν δῶ» καὶ λέει 1972 σὲ ἡλικία 104 ἐτῶν. Ἀπὸ ἐκεῖ καὶ
(αὐτή) στὸν ἄγγελο: «Νὰ σᾶς ἀφήσω νὰ πέρα ἄρχισε πλέον εὐωδία ἀνεξίτηλος.
συζητήσετε καὶ ἐγὼ νὰ βγῶ νὰ χαρῶ τὰ Τὴν ἄλλη μέρα στὴν κηδεία ἐμυρόβλη-
πουλιὰ ποὺ κελαηδοῦνε». ζε καὶ ὁ Δαμασκηνὸς ὁ μα-
Τὴν ἄλλη μέρα τὸ πρωὶ καρίτης εἶπε: «Καὶ μυρο-
σηκώθηκε ἡ ἀδελφὴ Εὐλο- βλήτη θὰ σὲ ὀνομάσωμεν»,
γία νὰ τὸν περιποιηθεῖ καὶ μαζὶ μὲ τὸν μακαριστὸ
τῆς λέει: «Σὲ τρεῖς μέρες Παντελεήμονα. Καὶ ὅταν
θὰ φύγω. Μὴν τὸ παίρνετε τοῦ ἔβαλαν τὸ Εὐαγγέλιο
ἀψήφιστα». «Ποῦ θὰ πᾶς, πάνω στὸ φέρετρο, ἄνοιξε
τοῦ λέει, παππούλη, ἐδῶ τὰ χέρια του ἀπὸ τὸ δέσι-
εἶναι τὸ σπίτι μας». «Λάθος μο ποὺ εἶχαν καὶ ἔπιασε
κάνεις, δὲν εἶναι τὸ σπίτι ἀγκαλιὰ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ
μας ἐδῶ· τὸ σπίτι μας εἶναι εἶπε ὁ Δεσπότης: «Ἀφῆστε
στὴν ἄνω Ἱερουσαλήμ. το νὰ τὸ πιάσει, διότι δὲν
Ἐδῶ εἴμαστε ταξιδιῶτες». τὸ χόρτασε ἐδῶ στὴ γῆ».
Τοῦ λέει: «Ποιός σοῦ τὸ Κατόπιν ἔκαναν κενοτά-
εἶπε παππούλη;». φιο, τὸ ἔχτισαν μέσα νὰ
«Μοῦ τὸ εἶπε ὁ ἄγγε- βρεθοῦν καθαρὰ τὰ λείψα-
λός μου. Μὲ εἰδοποίησε. σὲ νά του. Καὶ ὄντως ἔτσι ἔγι-
τρεῖς μέρες θὰ φύγω». νε μετὰ ἀπὸ 36 χρόνια ποὺ
Ἦταν Μάρτιος μήνας. Ὁ παππούλης ἔγινε ἡ ἀνακομιδή του.
εἶδε τὸ ὄνειρο Παρασκευὴ βράδυ, Σάββα- Σὲ πολὺν κόσμο εἶχε παρουσιαστεῖ
το ξημερώματα καὶ ἡ Τρίτη μέρα ἦταν καὶ τοὺς εἶχε πεῖ: «Ζητῆστε μου ὅ,τι θέ-
πλέον τὴ Δευτέρα 21 Μαρτίου. λετε· εἶμαι στὴ διάθεσή σας, ἔχω πολλὴ
Τότε εἶπε στὴν ἀδελφὴ Εὐλογία νὰ παρρησία στὸ Θεό». Σὲ πολλοὺς εἶχε κά-
φωνάξει μερικοὺς νὰ τῆς κάνουν λίγο συ- νει θαύματα, εἶχε δώσει σὲ ἄτεκνες μητέ-
ντροφιά, ἀλλὰ δυστυχῶς τὸ πίστευε καὶ ρες παιδιὰ καὶ πολλὰ παιδάκια εἶχε κάνει
δὲν τὸ πίστευε ἡ ἀδελφὴ Εὐλογία. Ἐφό- καλά, μετὰ τὸν θάνατό του.
σον ὅμως τῆς τὸ ἔλεγε μὲ πειστικότητα, Εἴπαμε τὸν Δεσπότη νὰ κάνου-
ἐπῆρε ἀπόφαση, ἀφοῦ εἶχε δεῖ καὶ αὐτὴ με ἐκταφὴ καὶ μᾶς εἰδοποίησε καὶ εἶπε
τὸ ὄνειρο. Καὶ στὶς τρεῖς μέρες ἐκοιμή- ποιὰ μέρα νὰ κάνουμε τὴν ἐκταφή. Καὶ
θηκε ὁ παππούλης. Τῆς ζήτησε ὅμως νὰ πράγματι ἔγινε ἡ ἐκταφὴ καὶ βρέθηκαν,
συγχωρεθοῦνε, νὰ πάρει τὴν εὐχή της. τὸ καλυμμαῦχι του ἀκέραιο, ἡ γενεάδα
Τῆς ἔλεγε: «Δῶσε μου τὰ χέρια σου νὰ του, τὰ μαλλάκια του καὶ τὰ ὀστά του
τὰ φιλήσω, διότι αὐτὰ τὰ χέρια μὲ ὑπη- σὲ πολὺ καλὴ κατάσταση καὶ εὐωδίαζαν
ρετῆσαν ὀκτὼ χρόνια, καὶ ὅσα τράβηξες ἄρρητα._

10. 9
ΑΓΙΟΙ ΓΕΡΟΝΤΕΣ
Δήμητρας Χριστοδούλου
σ/χου νηπιαγωγοῦ
1. ΟΙ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΜΟΥ καὶ γυρνοῦσα πίσω. Αὐτὸ ἔγινε τρεῖς
ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΟΥ φορὲς καὶ σχεδὸν εἶχε νυχτώσει. Τὴν
ΜΕ ΤΟΝ π. Βησσαρίωνα Τρίτη φορὰ τὸν εἶδα κάτω ἀπὸ τὸν πλά-
τανο τῆς ἐκκλησίας στὰ λευκὰ καὶ συγ-
χρόνως νὰ λάμπει. Πῆγα κοντά του.
«Ἔλα παιδί μου καὶ σὲ περιμένω δυὸ
ὧρες. Γιατί φοβᾶσαι; Ἐγὼ τὰ ἔχασα
μπρὸς στὴν λαμπερὴ μορφή του. Μι-
λήσαμε τρεῖς ὧρες. Τὸ θέμα: «Ὀρθοδο-
ξία». Τότε κατάλαβα ὅτι ἀληθινὰ ἤμουν
ὀρθόδοξη. Δὲν ἔχουμε δικαίωμα νὰ πλη-
γώνουμε καὶ νὰ νομίζουμε ὅτι βιώνου-
με τὴν ἀλήθεια.
Δεύτερο γεγονὸς δεῖγμα τῆς ἁγιότη-
τός του. Τὸν βρῆκα νὰ κλαίει μὲ λυγ-
μούς. Στὴν ἐρώτησή μου: «Γέροντα,
γιατί»; Μοῦ ἀπαντᾶ. «Πρόσεξε νὰ μὴν
ἀρνηθεῖς τὴν πίστη σου». Τὴ φράση
αὐτή μοῦ τὴν ἐπανέλαβε τρεῖς φορές.
Ἤμουν εἴκοσι ἑπτὰ ἐτῶν, ὅταν βρέ- «Γέροντα θὰ ἔρθει τέτοια ἐποχή;». «Ναι,
θηκα στὰ ἰαματικὰ λουτρὰ τῆς Ὑπάτης. παιδί μου, θὰ ἔρθει». Τώρα τὸ καταλα-
Ἐκεῖ κάποια ἡμέρα συνέβη ἕνα γεγονὸς βαίνω. Ζοῦμε σ’ αὐτὴν τὴν ἐποχή. Συ-
μὲ μία μάρτυρα τοῦ Ἰεχωβᾶ. Θέλησε νὰ νέχισα τὶς ἐρωτήσεις. Λυπήθηκα ἀπὸ
μοῦ κάνει κήρυγμα ἀληθείας. Τῆς μί- τὸ κλάμα του. «Γέροντα, δὲν μπορεῖτε
λησα ἥσυχα καὶ συγχρόνως εἰρωνικά. νὰ μοῦ πεῖτε γιατί κλαῖτε; Τί θὰ κάνω
Ξέσπασε σὲ κλάματα καὶ ἔφυγε. Ἐγὼ ἐγώ, ἂν σᾶς χάσω;». «Μὴν ἀνησυχεῖς».
ἔνιωσα τύψεις. Μία γνωστὴ ψυχὴ μοῦ Τὸν ἔζησα δέκα ὀχτὼ χρόνια. Στὰ δέκα
μίλησε γιὰ τὸν π. Βυσσαρίωνα, καὶ μοῦ πέντε συζητούσαμε, καὶ ἐκεῖ μοῦ λέει:
συνέστησε νὰ πάω στὸ μοναστήρι, «νὰ «Πρέπει νὰ βροῦμε τὸν π. Παΐσιο, ἐγὼ
ἐξομολογηθεῖς καὶ θὰ εἰρηνεύσεις». Τὸ μετὰ ἀπὸ τρία χρόνια θὰ φύγω». Βρήκα-
ἀπόγευμα μοῦ λέει ὅτι ὁ γέροντας κα- με τὸν π. Παΐσιο τὴν ἴδια μέρα μετὰ ἀπὸ
τέβηκε στὴν ἐκκλησία τοῦ χωριοῦ καὶ λίγο διάστημα, καὶ στὰ τρία χρόνια ἀνε-
ἐξομολογεῖ. παύθη. Ὀδυνηρὴ ἡ ἀπώλεια. Μετὰ ἀπὸ
Ξεκίνησα νὰ πάω…Ὅμως πήγαινα ἀρκετὸ διάστημα ἔγινε ἡ ἐκταφή, γιὰ νὰ

11. 10
μᾶς βγεῖ σκήνωμα εὐωδιάζον. Πῆγα νὰ ροντα θέλω νὰ μιλήσουμε». «Ναὶ παιδί
τὸν προσκυνήσω. Μπροστὰ στὸ σκή- μου, περίμενε λίγο καὶ θὰ σὲ φωνάξω».
νωμα τοῦ εἶπα ὅ,τι εἶχε ἡ ψυχή μου Σὲ πέντε λεπτὰ βρισκόμουν μπροστά
καὶ ἔκλεισα τὴν ἐξομολόγησή μου μὲ του. «Γονάτισε παιδί μου». Ἡ εὐχὴ του
τὰ λόγια: «Ἐγώ, γέροντα, σᾶς εἶπα ὅτι ἔλυσε τὴν ἀπορία μου. Τὰ δυὸ πρόσωπα
εἶχα. Ὅμως ἀπὸ ἐδῶ καὶ πέρα δὲν θὰ σᾶς γιὰ τὰ ὁποῖα ἀντέδρασε ὁ πονηρὸς εἶχαν
ἀκούσω ποτέ. Φιλοξενήθηκα στὸ σπίτι ἐπισκεφτεῖ τὴ μαύρη μαγεία στὴ Γερμα-
τοῦ ἱερέως τῆς Ὑπάτης καὶ τὸν βλέπω νία ἐναντίον μου. Ἡ χαρὰ καὶ ἡ εἰρήνη
μπροστά μου πρὸ τοῦ ὕπνου». «Μά, μοῦ ἦταν πρωτόγνωρη. «Θὰ τοὺς συναντή-
λέει· μὴν ξαναπεῖς ὅτι δὲν θὰ μὲ ἀκού- σεις, ἀλλὰ δὲν θὰ τοὺς μιλήσεις ἄσχη-
σεις καὶ μὴ φεύγεις κλαίγοντας». Πῆρε μα. Πρόσεξε». Ἀπὸ τότε βρισκόμουν τα-
τὸ πετραχήλι τοῦ ἱερέως: «Γέροντα αὐτὸ κτικὰ στὸ μοναστήρι. Κάποια μέρα ἀπο-
εἶναι τοῦ π. Δημητρίου. Τὸ δικό σας ποῦ φάσισα νὰ πάω ἕνα προσκύνημα κοντὰ
εἶναι;». Ἔφυγε γιὰ λίγο καὶ γύρισε μὲ στὴν Ἀλεξανδρούπολη. Συνάντησα τὸ
τὸ δικό του ποὺ τὸ ἤξερα. Μὲ εὐλόγη- ἕνα πρόσωπο στὸ Πρακτορεῖο. Ἦλθε
σε, μὲ σταύρωσε καὶ ἔφυγε. Αὐτὰ ἐν ὀλί- καὶ κάθισε δίπλα μου. Δὲν ἀνέφερα ὅτι
γοις ὅσα ἀφοροῦν τὴν ἁγιότητα τοῦ π. τὰ πρόσωπα ἦταν συγγενικά. Μίλησα,
Βυσσαρίωνος. Ἂς πολεμοῦν οἱ ἄπιστοι, ἀφοῦ φώναξε ἡ ψυχή μου τὸν Γέροντα
ἂς γράφουν οἱ ἀσεβεῖς δημοσιογράφοι, ὁ μ’ ὅση δύναμη μποροῦσε. Πῆρα τὸ θάρ-
Γέροντας ζεῖ καὶ θαυματουργεῖ. ρος καὶ ρώτησα. «Πήγατε στὴ μαγεία
τῆς Γερμανίας;». «Ναί», μοῦ ἀπαντᾶ.
«Ἀλήθεια πόσο μὲ πουλήσατε;». «Τε-
2. ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΙΟΤΗ- τρακόσιες χιλιάδες» ἦταν ἡ ἀπάντηση.
ΤΑ ΤΟΥ π. Ιακώβου Τσαλίκη Τόσα πολλὰ οὔτε ὁ Ἰούδας πούλησε τὸν
Κύριο. Νὰ προσεύχεσθε γιὰ μᾶς. Τοὺς
ἑαυτούς μας πληγώσαμε. Τὸ ἀποτέλε-
σμα ἦταν ὁ ἕνας νὰ ἐξομολογηθεῖ στὸν
ὅσιο Δαβίδ.
Οἱ δοκιμασίες συνεχίζονται. Τὰ μά-
τια ἔπρεπε νὰ χειρουργηθοῦν. Βρέθη-
κε ὁ κατάλληλος γιατρὸς στὴν Ἀθήνα.
Ρωτῶ τὸν γιατρό: «Εἶναι δυνατόν, για-
τρέ, νὰ τὰ χειρουργήσετε μαζί»; «Ἂν τὸ
θέλετε. Καλύτερα εἶπα τὸ ἕνα καὶ μετὰ
τὸ ἄλλο». Κανονίστηκαν τὰ χειρουρ-
γεῖα. Μὲ τακτοποίησαν καὶ ὁ γιατρὸς
ἄρχισε. Σκεπασμένα τὰ μάτια· ἔτσι ἔνιω-
θα καὶ ἔτσι ἦταν.
Ὅμως ἀνάμεσα στὶς μηχανὲς καὶ στὰ
μάτια, ἔβλεπα γιὰ λίγη ὥρα τὸν π. Πα-
Ἡ πατρότητα τοῦ π. Παϊσίου ἐπικοι- ΐσιο. Ἔφευγε ἐκεῖνος καὶ ἐρχόταν ὁ π.
νωνοῦσε μὲ τὴν πνευματικὴ πατρότη- Ἰάκωβος. Ἄλλαζαν βάρδια ὥσπου τελεί-
τα τοῦ σ. π. Ἰακώβου. Τὸν ἐπισκέφτη- ωσαν τὰ χειρουργεῖα. Ἡ ὅραση, ἀπὸ 15%
κα!...Ἦταν ἡ πρώτη ἐπίσκεψη. «Καλῶς ποὺ ἦταν, μοῦ τὴν ἔδωσαν οἱ Ἅγιοι μὲ
την Δήμητρα. Πῶς πάει ἡ καρδιά σου;». τὸν πιστὸ γιατρὸ 90%. Οἱ γονεῖς μου
Τὰ ἤξερε ὅλα, κι ἂς μὴ μὲ γνώριζε. «Γέ- εἶχαν ἀναπαυθεῖ. Προσευχόμουν πολὺ

12. 11
γιὰ τὴ μητέρα μου. Ἦταν οἱ μέρες τοῦ κρύβεται καὶ ἀκολουθεῖ ἡ ἀγάπη καὶ ἡ
Δεκαπενταύγουστου. Εἶχα ἐπισκεφτεῖ εὐλογία τοῦ Θεοῦ τοῦ πανεύσπλαγχνου
τὸν π. Ἰάκωβο. Μοῦ λέει: «Τούτη τὴ νη- καὶ στοργικοῦ.
στεία θὰ τὴν κάνεις ἀλάδωτη γιὰ τὴν Προσευχόμουν ἕξι ὁλόκληρα χρό-
μητέρα σου». Ἔφυγα. Τὴν δέκατη τρί- νια νὰ μοῦ δώσει ὁ Θεὸς τὴν εὐλογία νὰ
τη τῆς νηστείας ἀπόγευμα βλέπω: Ὁ π. γνωρίσω τὸν π. Παΐσιο, ποὺ τόσα ἄκου-
Ἰάκωβος ἀπὸ τὴν μία μεριὰ νὰ βαστάει γα γιὰ αὐτόν.
τὴν μητέρα μου. Ἀπὸ τὴν ἄλλη ὁ π. Πα-
ΐσιος καὶ ἀπὸ πίσω ὁ ἅγιος Δαυίδ, ὁ Γέ- 1. Ἡ γνωριμία ἦρθε μαζὶ μὲ ἔντονο
ροντας τοῦ Μοναστηριοῦ. Εἶναι μερικὰ πειρασμό. Βράδυ, ὕπνος ἥσυχος καὶ ἤρε-
πράγματα ποὺ ἡ ψυχὴ δὲν τὰ ἀντέχει, μος. Ξαφνικὰ βλέπω στὸ δωμάτιό μου
γιατί ἡ ψυχὴ δὲν τὰ ἀξίζει. «Πάρε παιδί ἕνα ἀνθρωπόμορφο τέρας. Τὸ χρῶμα
μου τὴ μητέρα σου». Ἦταν ἡ ἀπάντη- του ὁλοκόκκινο, σὰν νὰ συγκέντρωνε
ση στὶς ἀνησυχίες μου. τὸ μίσος ὅλου τοῦ κόσμου, καὶ ἀφροὺς
Ἀλήθεια, χρειάζονται πολλὰ νὰ γρά- πετοῦσε ἀπὸ τὸ στόμα του. Δύο γνωστὰ
ψει κανεὶς γι’ αὐτοὺς τοὺς τρεῖς Ἁγίους, πρόσωπα δίπλα μου. Τὸ ἕνα κοιτοῦσε
ποὺ ἔσωσαν καὶ σώζουν πολλούς· εἶναι τὸ τέρας καὶ γελοῦσε. Τὸ ἄλλο γονάτι-
μερικὰ πράγματα ποὺ δὲν βρίσκει κα- σε δίπλα μου καὶ φώναξε: «σὲ παρακαλῶ
νεὶς λέξεις ποὺ νὰ ἐκφράζουν τῶν Ἁγί- σῶσε με». Τὸ ἀνθρωπόμορφο τέρας μί-
ων τὴν ἁγιότητα καὶ τὴν ἀγάπη τους… λησε «τὰ ἄτομα αὐτὰ εἶναι δικά μου, καὶ
Ἔτσι ἀγαποῦν οἱ Ἅγιοι! Πόσο ἀγάπησαν πᾶς νὰ μοῦ τὰ πάρεις: Θὰ σοῦ ρημάξω
ὅμως τὴ μοναδικὴ Σταυρωμένη ἀγάπη τὴν καρδιὰ γιατὶ ἔχω ἐξουσία».
γιὰ ὅλους μας! Ἐγὼ τὰ ἔχασα καὶ ἀναρωτήθηκα.
Ποιός τοῦ ἔδωσε τὴν ἐξουσία; Ἔκανα
κάτι χωρὶς νὰ τὸ ξέρω; Τότε φώναξα:
3. ΟΙ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΜΟΥ «Γέροντα, βοήθεια!». Ἀμέσως εἶδα στὴν
ΑΠΟ ΤΟΝ π. Παΐσιο πόρτα τοῦ δωματίου ἕναν μοναχό, ποὺ
ἂν δὲν ἦταν τόσο ἀσκητικός, θὰ ἦταν
ψηλός. Μοῦ ἦταν ἄγνωστος· πρώτη
φορὰ τὸν ἔβλεπα. Τὸ θηρίο ποὺ ἄφριζε
μόλις τὸν εἶδε ἐξαφανίστηκε. Κάποτε ξη-
μέρωσε, κατέφυγα μὲ μιᾶς ἡμέρας ἄδεια,
στὸν π. Βυσσαρίωνα. Ἐκεῖνος εἶπε «νὰ
βροῦμε τὸν π. Παΐσιο»· ἔφυγα ἥσυχη.
2. Περνοῦσαν οἱ ἡμέρες. Διαπίστω-
να ὅτι ἡ φωνή μου χανόταν. Τὸ κατα-
λάβαινα καὶ ἀπὸ τὰ παιδιὰ ποὺ μοῦ
ἔλεγαν: «φώναξε, κυρία, πιὸ πολύ. Ὁ
εἰδικὸς γιατρὸς ἔλυσε τὸ πρόβλημα·
ὀγκίδια στὶς φωνητικὲς χορδές. Καμμία
σκέψη πλέον γιὰ ἐργασία, διότι ἡ φωνὴ
χάνεται. Πῶς; Ὄχι πλέον ἐργασία; Τόσο
ἁπλὸ εἶναι; Μὲ 14 χρόνια ὑπηρεσίας πῶς
Πίσω ἀπὸ κάθε πειρασμὸ καὶ δοκιμα- θὰ ζήσει κανείς;. Ἐκεῖ ἦρθε ἡ ἀπάντη-
σία, ὅσο ὀδυνηροὶ κι ἂν εἶναι καὶ οἱ δύο, ση τοῦ Θεοῦ. Ἡ κυρία ποὺ μοῦ σύστη-

13. 12
σε τὸν γιατρὸ μοῦ μίλησε στὸ τηλέφωνο Ὅμως λάθος. Σὲ δύο ἑβδομάδες ἡ κα-
γιὰ νὰ μάθει τὴ διάγνωση. Τὴ διάγνωση! τάσταση ἔγινε ὀδυνηρή, ἡ ἀναπνοὴ κο-
Ἡ ἀπάντησή μου ἦταν: «μπορεῖτε νὰ βόταν. Ἡ διάγνωση τοῦ στρατιωτικοῦ
μοῦ πεῖτε ποῦ καὶ πῶς νὰ ἠρεμήσω; Ὁ καρδιολόγου ἦταν κοφτερή: Ἔφραγμα.
π. Παΐσιος μόνο θὰ σὲ ἠρεμήσει, καὶ ἐγὼ Καὶ τόσο νέα!
γέλασα μπροστὰ στὰ ἀποτελέσματα τῆς Βρέθηκα σὲ λίγο στὴν ἐντατική. Οἱ
διαγνώσεως. Εἶναι εὔκολο νὰ πάω στὸ σφυγμοὶ στοὺς 180. Ξημέρωνε τοῦ ἁγί-
Ἅγ. Ὄρος; Αὐτὸ δὲν μοῦ λέτε;». Ἀπά- ου Δημητρίου. Ἕνα γνωστό μου πρό-
ντηση: «Ὁ π. Παΐσιος εἶναι στὴ Σουρω- σωπο στὸ νοσοκομεῖο μοῦ λέει:
τή· πάρε τηλέφωνο». Πῆρα. Δὲν δέχεται Βγῆκε ὁ π. Παΐσιος ἀπὸ τὸ Ὄρος καὶ
κανέναν. Ἐκείνην τὴ στιγμὴ παρακα- πηγαίνω νὰ τὸν συναντήσω.
λώντας εἶπα στὴν ἀδελφή: «Δῶστε του - Τί νὰ τοῦ πῶ;
τὸ ὄνομά μου, καὶ ἄς δώσει ἐκεῖνος τὴν - Ὅ,τι ξέρεις.
ἀπάντηση». Συμφώνησε, καὶ σὲ λίγο Ὅμως ὁ γέροντας τὸ ἤξερε πρὶν τοῦ
μοῦ φέρνει τὴν ἀπάντηση: Ἦταν Δευ- τὸ μεταφέρουν. Στὴ γιορτή μου παρα-
τέρα – τὴν Πέμπτη τὸ πρωὶ μπορεῖτε κάλεσα μιὰ φίλη μου νὰ φέρει γλυκὸ γιὰ
στὶς 8 ἡ ὥρα νὰ εἶστε ἐδῶ; Ἂν μπορῶ; τὸ προσωπικὸ τῆς ἐντατικῆς. Ὁ γιατρὸς
Ναί, μπόρεσα καὶ εἶπα «ἔρχομαι». Συνα- ἐπιμελητὴς εἶπε: «Δὲν βλέπει ὅτι ἀπὸ
ντηθήκαμε τὴν ὥρα ποὺ ὅρισε. λεπτὸ σὲ λεπτὸ φεύγει· ἡ τούρτα τὴν
-Καλῶς τὴν Δήμητρα. Ἄλλος μάρανε!» Αὐτὸ περίμεναν οἱ γιατροί.
ἐφνιδιασμός. Γιὰ τὴ γιορτή μου εἶχα ζητήσει νὰ κοι-
-Γέροντα, ἐγὼ σᾶς ξέρω, ἀλλὰ δὲν νωνήσω. Τὸ βράδυ ξαφνικὰ ἔχασα τὴν
συναντηθήκαμε. ἐπαφὴ μὲ τὸ περιβάλλον. Μὲ τύλιξε σκο-
- Τὸ ξέρω. Σὲ ξέρω ἕξι χρόνια τάδι καὶ ἔντονο κρύο. Δὲν ἔνιωθα τίποτε
εὐλογημένη. ἄλλο. Σὲ αὐτὴν τὴν κατάσταση φώναξα
-Ναί, προσεύχομαι νὰ σᾶς βρῶ. «Γέροντα βοήθεια». Ὁ Γέροντας ὄντως
Ἡ συζήτησή μας, τὸ θέμα τῆς Ὀρθο- βρέθηκε κοντά μου μὲ ἕναν ἱερέα!
δοξίας. Αὐτὸ μοῦ ἔλειπε. Ἡ ἀληθινὴ καὶ -Τί θέλεις;
ἀπόλυτη πίστη. «Ὁ Χριστός, παιδί μου, -Σκοτάδι μὲ τύλιξε καὶ κρυώνω. Μὲ
εἶναι ἡ Ὀρθοδοξία». σκέπασε μὲ τὸ ράσο τοῦ ἱερέως.
Τὸ πρόβλημα τῆς φωνῆς; Τὸ ξέχα- -Κρυώνω. Μοῦ ἔριξε καὶ τὸ πετραχή-
σα νὰ τὸ πῶ. Ὅταν βρισκόταν κανεὶς λι τοῦ ἱερέως.
μπροστὰ στὸν Γέροντα, δὲν ὑπῆρχαν -Τώρα δὲν κρυώνω. Ἀλλὰ πολὺ τὸ
προβλήματα καὶ πειρασμοί. Κανεὶς νὰ σκοτάδι. Μὴ φοβᾶσαι. Ὁ ἥλιος θὰ διαλύ-
μὴν φύγει, νὰ μὴν τελειώσει ἡ ἐπικοι- σει καὶ τὸ σκοτάδι. Ξημέρωσε. Ἦρθε ἡ
νωνία. Τὸ ἤξερε ὅμως ὁ Γέροντας καὶ τὸ Θεία Κοινωνία μὲ τὸν ἱερέα . Ἅγιος Δη-
θεράπευσε, χωρὶς νὰ τὸ καταλάβω. μήτριος. Γιορτή. Καὶ ἡ Θεία Κοινωνία
3. Ὑπῆρχε ἐκ μέρους τοῦ πονηροῦ ἡ τοὺς 180 σφυγμοὺς τοὺς ἔκανε 70. Μπο-
ἀπειλὴ γιὰ τὴν καρδιά. Δὲν τὴν εἶχα ξε- ροῦν λοιπὸν νὰ ἰσχυριστοῦν μερικοὶ ὅτι
χάσει. Ἀλλὰ οὔτε καὶ ὁ πονηρός. Σιγὰ- ὁ π. Παΐσιος δὲν εἶναι ὁ Ἅγιος τοῦ Θεοῦ,
σιγὰ εἶχαν ἔρθει κάποιες ἐνοχλήσεις, ποὺ τρέχει παντοῦ; Ὅμως δὲν ἀπαντή-
ποὺ στὸ περπάτημα γίνονταν ἐνοχλη- θηκε ἡ ἀπειλὴ τοῦ πονηροῦ. Ἐπιτρέψτε
τικές. Οἱ ἐπισκέψεις σὲ εἰδικὸ γιατρό, μου νὰ μὴν ἀπαντήσω ὅσο καὶ ἂν μοῦ
καρδιολόγο, δὲν δημιουργοῦσαν ἀνησυ- πονᾶ πολύ, ὅσο καὶ ἂν ἔχω συγχωρήσει
χίες· «εἶναι κάποιοι ποὺ σὲ στρεσάρουν, μὲ τὴν καρδιά μου τοὺς ἐνόχους._
ἀπόφυγέ τους».

14. 13
ΚΕΦΑΛΑΙΑ
ΠΕΡΙ ΝΟΕΡΑΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ
1. Εἰς ὅποιαν καρδίαν τιμᾶται καὶ δο- τόσο μεγαλύτερη εἶναι ἡ πρόοδός μας
ξάζεται καὶ μελετᾶται τὸ ὄνομα τοῦ Χρι- στὴν εὐχή.
στοῦ, ἐκεῖ ἀοράτως ἐνοικεῖ ὁ Χριστός. (Γέρων Σωφρόνιος)
(Νηπτικὴ θεωρία) 9. Τὰ στάδια τῆς νοερᾶς προσευχῆς
2. Ἡ προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ χωρὶς τα- εἶναι: ἡ προφορική (τῶν χειλέων), ἡ
πείνωση εἶναι καταστροφή. νοερά, ἡ νοερά- καρδιακή, ἡ αὐτενερ-
(Ρῶσος Στάρετς Σέργιος τοῦ Παρισίου) γούμενη καὶ ἡ χαρισματικὴ προσευχή.
3. Νὰ εὐχώμαστε ὄχι σὰν (Γέρων Σωφρόνιος)
νηπτικοί, ἀλλὰ σὰν ἁμαρτω- 10. Τὸ πρῶτο ποὺ φέρνει
λοί. Σκοπὸς μας δὲν εἶναι νὰ ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ χαρά.
λέμε τὴν εὐχὴ, ἀλλὰ νὰ γί- Ἔπειτα πλουτίζεις στὰ δά-
νει ἡ ἀπέκδυση τοῦ παλαιοῦ κρυα. Θέλεις νὰ ἀγκαλιά-
ἀνθρώπου. (Γέρων Παΐσιος) σης ὅλον τὸν κόσμο, ἔμψυ-
4. Μαζί μὲ τὴν εὐχὴ τοῦ χα καὶ ἄψυχα.
Ἰησοῦ Χριστοῦ (πρέπει νὰ (Γέρων Ἐφραὶμ Κατουνακιώτης)
λέγουμε πάντοτε) ἂς μισή- 11. Ἀντιλήφθηκα ὅτι ἡ
σουμε καὶ τοὺς πονηροὺς προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ φέρνει
λογισμοὺς καὶ ἔτσι ἐκάναμε τοὺς καρπούς της μὲ τρεῖς
τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. τρόπους: μὲ τὸ πνεῦμα, μὲ
(Ὅσιος Ἠσύχιος Πρεσβύτερος) τὰ συναισθήματα καὶ μὲ τὶς
5. Ἀλλοίμονο στὸν ἐσωτε- ἀποκαλύψεις.
ρικὸ ἄνθρωπο ἀπὸ τῶν ἐξω- Στὴν πρώτη περίπτωση
τερικῶν προσβολῶν. Ἐὰν καρπὸς προσευχῆς εἶναι ἡ
ὁ ἔσω ἄνθρωπος, κατὰ τοὺς γλυκύτης τῆς ἀγάπης τοῦ
Πατέρες τηρεῖ νήψη, εἶναι Θεοῦ, ἡ ἐσωτερικὴ εἰρή-
δυνατὸς νὰ φυλάξη καὶ τὸν νη, ἡ ἤρεμη χαρὰ τοῦ νοῦ,
ἐξωτερικόν. ἡ καθαρότης τῆς σκέψε-
(Ὅσιος Ἠσύχιος Πρεσβύτερος) ως καὶ ἡ γλυκειὰ ἀνάμνη-
6. Ὀφείλει ὁ μοναχὸς ση τοῦ Θεοῦ, ἡ ἐσωτερικὴ
εἰς πᾶσαν ἀναπνοὴν νὰ εἰρήνη. Στὴν δεύτερη περί-
λέγη μίαν εὐχὴν ἀργὰ καὶ πτωση καρπὸς εἶναι ἡ εὐχά-
καθαρά- καθαρά. ριστη θερμότης τῆς καρδί-
(Νηπτικὴ θεωρία) ας, ἡ πληρότης τῆς εὐτυχίας ποὺ κατα-
7. Ἡ ἀκρότης τῆς νοερᾶς προσευχῆς λαμβάνει καὶ ὅλα τὰ μέλη τοῦ σώματος
εἶναι ἀδύνατον νὰ εὑρεθῆ, δίχως ἄκρον ἀκόμη, τὸ κόχλασμα εὐτυχίας στὴν καρ-
ἀγώνα καὶ δίχως ἄκρον πειρασμόν. διά, ὁ φωτισμὸς καὶ τὸ θάρρος, ἡ βαθύτε-
(Νηπτικὴ θεωρία) ρη ἄγνωστη χαρὰ τῆς ζωῆς καὶ ἡ δύναμη
8.Ὅσο βαθύτερη εἶναι ἡ μετάνοιά μας τῆς ὑπομονῆς στὴ λύπη καὶ στὴν ἀρρώ-

15. 14
στια. Στὴν τρίτη τέλος περίπτωση ἀπο- καὶ νὰ τρῶμε καὶ νὰ πίνουμε.
τέλεσμα καὶ καρπὸς τῆς προσευχῆς εἶναι (Ὅσιοι Κάλλιστος καὶ Ἰγνάντιος Ξανθόπουλοι)
ἡ διάνοιξη τοῦ νοῦ σὲ φωτισμό, ἡ κατα- 16. Ὅταν ὁ νοῦς καὶ ὁ λόγος καὶ τὸ
νόηση τῶν Ἁγίων Γραφῶν, ἡ γνώση τῆς πνεῦμα προσπίπτουν στὸν Θεό, τότε
γλώσσης τῶν διαφόρων δημιουργημά- ὅλος ὁ ἐσωτερικὸς ἄνθρωπος ὑπηρετεῖ
των, ἡ ἀπόκτησις ἐλευθερίας μέσα ἀπὸ τὸν Κύριον. Ὁ νοῦς διὰ τῆς προσευχῆς ὁ
τὴν ματαιότητα καὶ τὸν θόρυβον, ἡ γνώ- λόγος διὰ τῆς ἐπικλήσεως καὶ τὸ πνεῦμα
ση τῆς χαρᾶς τῆς ἐσωτερικῆς ζωῆς καὶ τέ- διὰ τῆς κατανύξεως καὶ τῆς ἀγάπης.
λος ἡ βεβαιότητα τῆς προσεγγίσεως τοῦ (Ὅσιος Θεόληπτος Φιλαδέλφειας)
Θεοῦ πρὸς ἐμᾶς καὶ ἡ γνώση τῆς ἀγάπης 17. Ὅποιος ἔχει τὴν μνήμη τοῦ Θεοῦ,
του γιὰ ὅλους μας. συνεχῶς εὐφραίνεται κατὰ τὸν ψαλ-
(Περιπέτειες ἑνὸς Προσκυνητοῦ) μωδὸν ποὺ λέει ἐμνήσθην τοῦ Θεοῦ καὶ
12. Ὅστις στερεῖται τῆς νοερᾶς προ- εὐφράνθηκα.
σευχῆς οὐδεμίαν ἄλλην προσευχὴν κα- (Ὅσιος Πέτρος Δαμασκηνός)
τέχει ὀρθῶς. Μόνον ἡ νοερὰ προσευχὴ 18. Τὰ πάθη ξεριζώνονται καὶ φυγα-
εἶναι ἡ πραγματικὴ προσευχὴ καὶ ἐνώ- δεύονται μὲ τὴν ἀδιάλειπτο μελέτη τοῦ
πιον τοῦ Θεοῦ εὐάρεστος. Ἡ δύναμις Θεοῦ (τὴν νοερὰ προσευχή) καὶ τοῦτο
τῆς προσευχῆς δὲν ἐγκεῖται μόνον εἰς τὰ εἶναι τὸ ξίφος ποὺ ἀποκόπτει αὐτά.
λόγια, ἀλλὰ καὶ εἰς τὰ νοήματα καὶ εἰς (Ἀββᾶς Ἰσαὰκ ὁ Σύρος)
τὰ συναισθήματα. Ἡ ἀδειάλειπτος προ- 19. Μακάριος ἀληθῶς εἶναι ἐκεῖνος
σευχὴ ἔγκειται εἰς τὰ συναισθήματα . στὸν ὁποῖο ἔτσι κολλήθηκε ἡ εὐχὴ τοῦ
Ἡ ἀδιάλειπτος προσευχὴ ἐγκεῖται εἰς τὸ Ἰησοῦ στὴν διάνοιά του καὶ καλεῖ Αὐτὸν
νὰ ἵσταται κανεὶς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ μὲ ἀδιαλείπτως στὴν καρδιὰ τοῦ, ὅπως ἑνώ-
εὐλάβεια καὶ δέος. νεται ὁ ἀέρας μὲ τὰ σώματά μας ἢ ἡ φλό-
(π. Δαμασκηνὸς Κατρακούλης) γα στὸ κερί.
13. Ἀρχὴ κάθε Θεοφιλοῦς ἐργασίας (Ὅσιος Ἠσύχιος Πρεσβύτερος).
ἀποτελεῖ ἡ μετὰ πίστεως ἐπίκληση τοῦ 20. Ἡ εὐχὴ πρέπει νὰ λέγεται μὲ τὸν
σωτηρίου ὀνόματος τοῦ Κυρίου ἡμῶν ἐνδιάθετον λόγον. Ἀλλὰ ἐπειδὴ εἰς τὴν
Ἰησοῦ Χριστοῦ. ἀρχὴν δὲν τὴν ἔχει συνηθήσει ὁ νοῦς
(Ὅσιοι Κάλλιστος & Ἰγνάντιος Ξανθόπουλος) τὴν ξεχνᾶ. Δι’ αὐτὸ νὰ τὴν λέγης πότε μὲ
14. Ἡ μνήμη τοῦ Θεοῦ, δηλαδὴ ἡ τὸ στόμα καὶ πότε μὲ τὸν νοῦ. Καὶ αὐτὸ
νοερὰ προσευχὴ εἶναι ἡ ὑψηλότερη ἀπὸ γίνεται μέχρις ὅτου τὴν χορτάσει ὁ νοῦς
ὅλες τὶς ἐργασίες. Αὐτὴ ὀνομάζεται καὶ καὶ γίνει ἐνέργεια.
κεφαλὴ ἀρετῶν γιατί εἶναι ἀγάπη Θεοῦ. (Γέρων Ἰωσὴφ ὁ Σπηλαιώτης)
(Ὅσιος Γρηγόριος Σιναΐτης) 21. Ἐνέργεια λέγεται ἐκεῖνο ποὺ
15. Πρὶν ἀπὸ κάθε ἄλλη καλὴ ἐργα- ὅταν λέγης τὴν εὐχὴ αἰσθάνεσαι μέσα
σία καὶ μελέτη πρέπει νὰ προσευχώμα- σου χαρὰ καὶ ἀγαλλίασι καὶ θέλεις δι-
στε στὸν Κύριο καὶ ἀπὸ αὐτὸν νὰ ζητᾶμε αρκῶς νὰ τὴν λέγης. Λοιπὸν ὅταν παρα-
τὸ ἔλεος ἀδιστάκτως καὶ τὸ Πανάγιον λάβη τὴν εὐχὴν ὁ νοῦς καὶ γίνει αὐτὴ ἡ
καὶ γλυκύτατον ὄνομά του νὰ ἔχουμε χαρά, τότε θὰ λέγεται αἴσθησις- ἐνέρ-
ἔργο καὶ μελέτημα ἀδιάλειπτο. Καὶ αὐτὸ γεια, ἐπειδὴ ἡ χάρις ἐνεργεῖ χωρὶς τὴν
τὸ ὄνομα συνεχῶς νὰ περιφέρουμε στὴν θέλησιν τοῦ ἀνθρώπου. Τρώγει, περι-
καρδιὰ καὶ στὸ νοῦ καὶ στὰ χείλη καὶ μὲ πατεῖ, κοιμᾶται, ξυπνᾶ καὶ μέσα φωνά-
αὐτὸ τὸ μέσο καὶ μαζὶ μὲ αὐτὸ καὶ νὰ ζει τὴν εὐχήν. Καὶ ἔχει εἰρήνην, χαρά.
ἀναπνέουμε καὶ νὰ ζοῦμε καὶ νὰ κοιμώ- (Γέρων Ἰωσὴφ ὁ Σπηλαιώτης) ._
μαστε καὶ νὰ ξυπνᾶμε καὶ νὰ κινούμαστε

16. 15
ΦΙΛΟΚΑΛΙΚΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ
ΚΑΙ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΛΑΤΡΕΙΑ
Ἀρχιμ. Νικοδήμου Σκρέττα,
ἐπίκ. καθηγητῆ τοῦ Α.Π.Θ.
Οἱ
Φιλοκαλικοὶ Πατέρες τοῦ 18ου ὑπεράσπιση τῆς παραδόσεως, ποτὲ ὅμως
αἰῶνος στὸ Ἅγιον Ὄρος ὑπῆρξαν μισάδελφοι καὶ ἀσεβεῖς πρὸς τοὺς συμμο-
μυσταγωγοὶ τοῦ Γένους καὶ τῆς ναστὲς ἢ τοὺς ποιμένες καὶ διδασκάλους
λογικῆς λατρείας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλη- τῆς ἐποχῆς τους.
σίας. Οἱ θεολογικὲς Ἡ εὐχαριστιακὴ
καὶ λειτουργικές διδασκαλία τῆς χο-
τους θέσεις, γιὰ ρείας τῶν Κολλυ-
τὰ ζητήματα τῆς βάδων Πατέρων
Θείας Εὐχαριστί- στοιχεῖ ἀπαρασα-
ας καὶ τῶν ἱερῶν λεύτως στὸν κανό-
μνημοσύνων, ἦταν να τῆς πατερικῆς
ἀπόρροια τῆς λι- διδαχῆς καὶ τοῦ
παρῆς καὶ βαθειᾶς εὐχαριστιακοῦ λει-
σπουδῆς στὴν πα- τουργικοῦ βιώμα-
τερικὴ παράδοση. τος καὶ ἤθους τῆς
Τὶς ἐξέφραζαν δὲ Ἐκκλησίας τοῦ
πάντοτε ἔχοντας Χριστοῦ. Ἡ ὑπὲρ
γνήσιο ἐκκλησι- τῆς ἀξίας, ἐνσυνει-
αστικὸ φρόνημα δήτου, ἐμπροϋπό-
καὶ ἀνεπιφύλακτο θετης, συχνῆς καὶ
σεβασμὸ στὰ λει- συνεχοῦς μετα-
τουργικὰ θέσμια λήψεως ἔνστασή
τῆς Ὀρθοδοξίας. τους, σὲ καιροὺς
Κατὰ συνέπεια δὲν τυποποιήσεων,
πρέπει ἐπ’ οὐδενὶ ἀδιαφορίας, ἀγνω-
ἡ προμαχία τους σίας καὶ παραχαρά-
ὑπὲρ τῆς παραδό- ξεων, ἀναδεικνύει
σεως νὰ θεωρηθεῖ τὴν ἀλήθεια ὅτι ἡ
Ὁ ἅγιος Μακάριος.
ὡς ἰδιόγνωμη, ὑπὲρ τῆς λειτουρ-
ἐριστικὴ καὶ στασιαστικὴ ἐνέργεια κατὰ γικῆς τάξεως ἀγωνιστική τους πρωτο-
τῆς ἑκάστοτε ὑπευθύνου ἐκκλησιαστικῆς στασία δὲν εἶχε κίνητρα ταπεινὰ φανα-
ἀρχῆς ἢ ὡς ἀνυπακοὴ πρὸς τοὺς ποιμέ- τισμοῦ ἢ ἐγωϊσμοῦ, οὔτε ὑπαγορεύθηκε
νες καὶ πρὸς τὴν Ἐκκλησία. Ὑπῆρξαν ἀπὸ ἰδιορρυθμίες διχαστικὲς τῆς ἐκκλη-
μὲν αὐστηροί, καὶ ἐνίοτε ὀξεῖς, στὴν σιαστικῆς ἑνότητας. Σκοπός τους ἦταν ἡ

17. 16
ἀνάδειξη τῆς ἀληθείας. Προσέχουν, γνω- ωτικὴ κοινωνία τῶν ἁγιασμάτων, ποὺ
ρίζουν, ἀκοῦν καὶ συζητοῦν τὶς θέσεις καθιστᾶ τοὺς πιστοὺς «συσσώμους» καὶ
καὶ τὰ ἐπιχειρήματα τῆς ἐναντίας μερί- «ὁμαίμονες» μὲ τὸν Χριστὸ κατὰ ἀλήθει-
δος. Ὁμολογοῦν μὲ βεβαιότητα καὶ δια- αν καὶ ὄχι κατὰ δόκησιν.
λέγονται μὲ ἐπιστημοσύνη καὶ ὀξυδέρ- Στηριζόμενοι οἱ Κολλυβάδες στὴ δι-
κεια, αὐστηρὰ μέν, κριτικὰ καὶ φιλάδελ- δασκαλία τῶν Πατέρων, ἐπισημαίνουν
φα, ποτὲ ὅμως ἀδιάκριτα, μνησίκακα καὶ τὴν ὀρθόδοξη δογματικὴ θέση ὅτι τὸ μυ-
ἐριστικά. Προβάλλουν τὴν ἀξία τῆς πα- στήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας εἶναι ἀνά-
ραδόσεως, ὑπενθυμίζουν τὴν ὀρθὴ καὶ μνηση ὅλης μὲν τῆς σωτηριώδους Θείας
ἀκριβῆ πράξη, μάχο- Οἰκονομίας, ἰδιαίτερα
νται ὑπὲρ τῆς τηρήσε- ὅμως ἀνάμνηση τῆς
ως τῶν κανόνων καὶ ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ θυ-
τῶν λειτουργικῶν σίας, τοῦ Θανάτου καὶ
θεσμῶν, στηλιτεύουν τῆς Ἀναστάσεως τοῦ
τὶς παραχαράξεις τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος διὰ
εὐχαριστιακοῦ ἤθους τῆς μεταλήψεως ἐσθί-
ἢ τὶς ἀνατροπὲς τῆς εται πλέον μετὰ τὴν
ἀναστάσιμης τιμῆς ἔνδοξη ἀνάστασή Του
τῆς δεσποτικῆς Κυ- διηνεκῶς ἀπὸ τοὺς πι-
ριακῆς ὁποθενδήπο- στούς, ὡς πραγματι-
τε προέρχονται, ποτὲ κή, ἄφθαρτη καὶ αἰω-
ὅμως δὲν ἐπιτρέπουν νίζουσα τροφή.
τὸ πνευματικὸ καὶ Ἡ γνώμη τῶν
λειτουργικό τους κί- ἀντιπάλων τους ὅτι
νημα νὰ ἐκπέσει σὲ τὸ ζήτημα τῆς Θεί-
φιλέριδες προστριβὲς ας Εὐχαριστίας καὶ
καὶ μάχες νομικές, ἡ ἀνάγκη τῆς συνε-
οὔτε, ἀκόμη περισ- χοῦς προσελεύσεως
σότερο σὲ σχισμα- σὲ αὐτὴ δὲν εἶναι τόσο
τικὲς ἰδιογνωμοσύνες σοβαρὸ ζήτημα, ὥστε
ἀντατρεπτικὲς τῆς νὰ θεωρεῖται καὶ δόγ-
ἐκκλησιατικῆς ἑνότη- μα πίστεως, εὑρίσκει
τας. Τὴν πολύτιμη αὐτὴ ἑνότητα οἱ φι- τοὺς Πατέρες τοῦ φιλοκαλικοῦ κινήμα-
λοκαλικοι πατέρες τὴν θεωροῦν τελειού- τος ἀντιθέτους. Δόγμα καὶ ἦθος στὴν
μενη μέσα στὸ πλαίσιο τῆς εὐχαριστιακῆς Ὀρθοδοξία συμπορεύονται. Θεωρία καὶ
συνάξεως καὶ μέσα στὸν ἁγιασμὸ καὶ τὴν πράξη συνυπάρχουν. Στὴν τήρηση δὲ
ἀληθῆ κοινωνία τῆς εὐχαριστίας. τῶν δεσποτικῶν ἐντολῶν στηρίζεται ἡ
Ἡ Θεία Εὐχαριστία, κατὰ τὴ θεολο- καθαρότητα τοῦ βίου καὶ τῆς πολιτείας
γικὴ διδασκαλία τῶν Κολλυβάδων, ποὺ τῶν Χριστιανῶν, ἀλλὰ καὶ ἡ ὀρθότητα
στηρίζεται ἀπολύτως στὴν εὐχαριστιο- καὶ τὸ ἀπλανὲς τῆς πίστεώς τους. Ἄρα
λογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, εἶναι ἡ εὐχαριστία δέον νὰ ἀποτελεῖ τὸ κέ-
τὸ μεῖζον πάντων θεοποιὸ μυστήριο καὶ ντρο τῆς ζωῆς τῶν πιστῶν, τῆς λατρείας
τὸ τελειωτικὸ δώρημα τῆς χριστιανικῆς καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Ὡς πρὸς
μυήσεως. Ὅταν ἐπιτελεῖται ὀρθοδόξως, τὶς προϋποθέσεις μετοχῆς στὴν Εὐχαρι-
εἶναι ἡ μυστικὴ καὶ ζωοδοτικὴ τραπεζο- στία πρέπει νὰ ποῦμε ὅτι αὐτὲς χωρίζο-
φορία τοῦ δείπνου τῆς Βασιλείας, ἡ θε- νται σὲ γενικὲς καὶ εἰδικές. Ὁ κοινωνῶν,

18. 17
κατὰ τὶς γενικὲς προϋποθέσεις, πρέπει τή, δὲν παύει νὰ ἀποτελεῖ γιὰ τὸν καθένα
νὰ εἶναι πιστὸ καὶ βαπτισμένο μέλος τῆς προσερχόμενο πιστὸ προσωπικὸ ἄθλημα
Ἐκκλησίας, νὰ ἔχει βέβαιη καὶ ἀκράδα- ἐλευθερίας καὶ πρακτικὸ μέσο ψυχοσω-
ντη πίστη ὅτι ἡ Κοινωνία εἶναι αὐτὸ τὸ ματικῆς προετοιμασίας, ἡ ἔκταση καὶ ἡ
Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Κυρίου, νὰ εἶναι αὐστηρότητα τῆς ὁποίας δὲν ὁρίζονται,
ζῶν καὶ αὐτοσυνείδητος καὶ ὁπωσδήπο- ἀλλὰ διακριτικὰ μερίζονται κατὰ τὴν
τε ὄχι αἱρετικός, σχισματικὸς ἢ ἐπιτιμη- πνευματικὴ κατάσταση τοῦ κάθε ἑνὸς
μένος μὲ ἀκοινωνησία. Ἐπίσης ἡ ἄκρα ἀνθρώπου χωριστὰ ἀπὸ τὸν πνευματικό
προσοχὴ καὶ εὐλάβεια, ἡ πλήρης συναί- του πατέρα.
σθηση τοῦ ὕψους τοῦ μυστηρίου, ἡ κα- Στὰ κείμενα τῆς ὀρθοδόξου παραδόσε-
Οἱ Κολλυβάδες ἀναθερμαίνουν ὡς σοφοὶ παραδοσιακοὶ
ἀνανεωτὲς τὸ εὐχαριστιακὸ ἦθος τοῦ πληρώματος
τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τὸ ἐβίωσαν οἱ αἰῶνες.
ταλλαγὴ καὶ ἡ συγχώρηση, ὁ φόβος τοῦ ως εἶναι περισσότερο ἀπὸ προφανὲς ὅτι οἱ
Θεοῦ καὶ ἡ ἀγάπη, ἡ ἀμνησικακία καὶ ἡ Χριστιανοὶ ὀφείλουν νὰ κοινωνοῦν συ-
εἰρήνη, ἡ ψυχοσωματικὴ καθαρότητα, ἡ νεχῶς καὶ συχνά. Σκοπὸς τῆς ἐπιτελέσε-
ἐξομολογητικὴ προκάθαρση καὶ ἡ ἀπόρ- ως τῆς Θείας Λειτουργίας εἶναι ἡ προσέ-
ριψη τῆς αὐτοδικαιώσεως, ἡ περιφυλακὴ λευση καὶ ἡ μετοχὴ τῶν πιστῶν στὰ ἅγια
ἀπὸ τοὺς ἐμπαθεῖς λογισμούς, ἡ αὐτοεξέ- μυστήρια τοῦ Χριστοῦ, γι’ αὐτὸ ἄλλω-
ταση καὶ αὐτομεμψία, ἡ δοκιμὴ τῆς συ- στε ὀνομάζεται εὐχαριστιακὴ σύναξη.
νειδήσεως, ἡ ἀγαπητικὴ ἐπιπόθηση τῆς Οἱ Κολλυβάδες γνωρίζουν ἐπαρκῶς τὰ
εὐχαριστιακῆς ὑποδοχῆς τοῦ μεταλαμ- κείμενα, γι’ αὐτὸ δὲν καινοτομοῦν ὑπε-
βανόμενου Κυρίου, ἡ συντριβή, ἡ τα- ραμυνόμενοι τῆς συνεχοῦς μεταλήψεως,
πεινοφροσύνη καὶ ἡ κατάνυξη, ἡ σωμα- ἀλλὰ ἀναθερμαίνουν ὡς σοφοὶ παραδο-
τικὴ καθαρότητα ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, σιακοὶ ἀνανεωτὲς τὸ εὐχαριστιακὸ ἦθος
καθὼς καὶ ἡ ἐγκράτεια τῶν συζύγων τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τὸ
ἀποτελοῦν σχεδὸν τὸ σύνολο τῆς προευ- ἐβίωσαν οἱ αἰῶνες. Συχνὴ μετάληψη δὲν
χαριστιακῆς ἑτοιμασίας, ἡ ὁποία δὲν εἶναι σημαίνει ἀναγκαστικὰ καθημερινή. Ἀπὸ
εὐκαιριακή, στιγμιαία, τυπικὴ καὶ περι- τὴν ἄκρα καὶ αὐστηρὴ τοποθέτηση τοῦ
ορισμένη σὲ περατὰ χρονικὰ ὅρια, ἀλλὰ Νεοφύτου Καυσοκαλυβίτου γιὰ τὴν κα-
διὰ βίου ἑτοιμότητα καὶ προσδόκηση με- θημερινὴ κοινωνία, μέχρι τὴν ἀπαράδε-
τοχῆς. Εἰδικότερη προϋπόθεση θεωρεῖται κτη τυποποίηση τῆς δὶς ἢ τρὶς τοῦ ἔτους
ἡ ἀπολύτως ἀναγκαία εὐχαριστιακὴ νη- προσελεύσεως, ὁ μετριοπαθὴς ἅγιος Νι-
στεία, ἡ ὁποία συνίσταται στὴν ἀπόλυτη κόδημος Ἁγιορείτης εὑρίσκει τὴ βασι-
ἀποχὴ τροφῆς καὶ πόσεως ἀπὸ τοῦ με- λικὴ ὁδὸ καὶ τὴ διακριτικὴ μεσότητα
σονυκτίου μέχρι τὴν ὥρα τῆς κοινωνί- στὴ δυνατότητα τῶν εὐλαβῶν καὶ ἀγω-
ας. Καμμία ἄλλη εὐχαριστιακὴ νηστεία, νιζομένων Χριστιανῶν νὰ κοινωνοῦν
μονοήμερη, τριήμερη ἢ ἑβδομαδιαία, δὲν τουλάχιστον κάθε Κυριακὴ στὴν εὐχα-
ἀπαιτοῦν οἱ ἱεροὶ κανόνες. Ὅμως ἡ νη- ριστιακὴ σύναξη καὶ σὲ κάθε μεγάλη καὶ
στεία, ὡς ἁγιοποιὸς καὶ παθοκτόνος ἀρε- ἐξέχουσα ἑορτὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ δια-