1.
Τεῦχος 26
Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2016
Ρωμνιός
ΤριμηνιαῖοΝεανικὸπεριοδικὸτοῦΚΕΝΤΡΟΥΕΝΟΤΗΤΟΣΚΑΙΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣΤΩΝΑΞΙΩΝΜΑΣ‘’ΕΝΩΜΕΝΗΡΩΜΗΟΣΥΝΗ’’
Μπορεί να υπάρξει πίστη χωρίς βίωμα; - Μάρκου Δεσποτίδη / Ο ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ Ὁ ποιμὴν καὶ ἰατρὸς -
Μαρίας Καράνη / Πνευµατικὰ Χριστούγεννα - Νικολάου Ἐμ. Καρύδη / ΠΕΡΙ ΑΓΝΕΙΑΣ Τοῦ ἁγίου Ἰωάννου
συγγραφέα τῆς Κλίμακος / «ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ» Σεβασμός στους γονεῖς - Δημητρίου Παναγοπούλου
/ Ὁ ὃσιος Πορφύριος γιὰ τὸν ἒγγαμο βίο, τὴν οἰκογένεια καὶ τὰ παιδιά / Ἡ Παναγία στὸν πόλεμο τοῦ ’40
/ Ταγματάρχης Δημήτριος Κωστάκης, ὁ θρυλικός κανονιέρης τοῦ ’40 / Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας Μυρσινιδίου
(στὸν Βροντάδο Χίου) - Κ. Συκιώτη / Ρωμηοσύνη... / Ἁγία Ἀναστασία ἡ Ρωμαία ἡ Ὁσιομάρτυς / Ἃγιοι
Ἀσώματοι - Ἰωάννη Τρικαλιώτη / ΕΡΩ ΑΓΡΙΝΙΟΥ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΣΙΤΑΡΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΡΑΧΑΝΑ -Ἐπισκευὴ
οἰκήματος στὴν θέση Ὑψηλὴ -Παναγία Ἐλαιοφύτου Ἀγρινίου ἀπὸ μέλη τῆς ΕΡΩ Ἀγρινίου - Γιώργου Στεργίου
/ Συνέντευξη μὲ τὸν Σωτήρη Ἐτμεκτζόγλου ἀπὸ Ἀθήνα / Μονοήµερο προσκύνηµα τῶν Ρωµνιῶν στὴν Αἴγινα
- Δηµοσθένη Σωτηράκη / Ἐκδροµὴ τῶν Ρωµνιῶν στὴν Σαλαµίνα - Εὐαγγελίας Ἐτµεκτζόγλου

2.
ΟΙEΚΔΟΣΕΙΣΜΑΣ ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ
Λόγος στὸν Προφήτη Ἰωνᾶ καὶ
γιὰ τὴ μετάνοια τῶν Νινευϊτῶν.
Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ.
ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ
Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΑΣ
Βιομετρικὰ διαβατήρια,
Ἠλεκτρονικὲς ταυτότητες...
(Δεύτερη ἔκδοση).
Τιμή: 7 Εὐρώ
ΠΑΝΤΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗ
(Παντέλ-Ἀγᾶ)
«Μνῆμες τοῦ Ποντιακοῦ
Ἔπους 1913-1922»
Τιμή: 7 εὐρώ
Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ -
ΩΣ ΝΕΟΣ ΚΑΙ ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ
ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ
Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ
ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ
ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ
ΑΒΒΑ ΙΣΑΑΚ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ
Τιμή: 5 εὐρώ
ΜΑΡΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΜΑΣΟΥΛΑ
«Ὁ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων
Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός»
Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ
ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ
Μοναχοῦ ΜΑΞΙΜΟΥ Ἰβηρίτου
(Νικολοπούλου)
Τά Ἁγιορειτικά
Μνημεῖα
τῆς Φύσεως
ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ
2011
ΤάἉγιορειτικάΜνημεῖατῆςΦύσεωςΜοναχοῦΜΑΞΙΜΟΥἸβηρίτου
(Νικολοπούλου)
EJOFYLLO 6/20/11 10:53 AM Page 1
π. Παΐσιος
Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ
Μαρίας Γουμενοπούλου
Τιμή: 5 εὐρώ
ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ
ΤΗΣ ΦΥΣΕΩΣ
Μοναχοῦ Μαξίμου Ἰβηρίτου
Τιμή: 40 εὐρώ
ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ
«Τό Μυστήριο τοῦ Γάμου - Κοινωνία
Ἀγάπης»
ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ
ΤΑ ΝΕΟΤΑΞΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
ΚΑΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΤΣΙΟΥ
Δασκάλου
Τιμή: 3 εὐρώ
ΠΡΟΣΕΥΧΗΤΑΡΙΟΝ
Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ
ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Προσφέρεται ΔΩΡΕΑΝ
ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ
ΟΣΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ ΤΗΣ ΑΤΡΩΑΣ.
Τιμή: 8 εὐρώ
ΔΗΜΗΤΡΗΣΜΑΚΡΗΣ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΚΡΗΣ
Ο ΚΛΕΦΤΗΣ ΤΟΥ ΖΥΓΟΥ
ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ
ISBN 978-618-80253-7-0
ΕΝΩΜΕΝΗΡΩΜΗΟΣΥΝΗ
2
2
ΣΕΙΡΑ: ΙΣΤΟΡΙΟΜΝΗΜΟΣΥΝΗ
ΣΕΙΡΑ:ΙΣΤΟΡΙΟΜΝΗΜΟΣΥΝΗ
Ἰωάννης Δ. Μακρῆς
«Δὲν ξέρω ’γὼ νὰ τσακάω τ’ μέση μ’»
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΚΡΗΣ
ΓΕΡΩΝ ΠΑΪΣΙΟΣ
Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ
ὁ Ἀσυρματιστὴς τοῦ
Στρατοῦ καὶ τοῦ Θεοῦ
ΤΟ ΨΑΛΤΗΡΙΟΝ
ΙΩΑΝΝΗΣ
ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
Η ΖΩΗ ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
ΚΑΙ ΤΟ ΕΓΚΩΜΙΟ ΤΟΥ
ΠΡΩΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ
ΚΥΒΕΡΝΗΤΗ ΤΗΣ
ΕΛΛΑΔΑΣ
ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ
ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ
ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟΣ
ΔΙΣΚΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ
ΕΘΝΑΠΟΣΤΟΛΟ
ΑΓΙΟ ΚΟΣΜΑ
ΤΟΝ ΑΙΤΩΛΟ
ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΚΡΗΣ
Ο ΚΛΕΦΤΗΣ ΤΟΥ ΖΥΓΟΥ
Ἰωάννου Δ. Μακρῆ
Τιμή: 5 εὐρώ

3.
ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΝΕΟΤΗΤOΣ
IΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΕΚΔΟΤΗΣ
«ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ»
ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ
Ἡ ἐπικοινωνία καί συνεργασία μέ νέους
εἶναι ἂμεση ἐπιθυμία καί ἐπιδίωξη τοῦ περιοδικοῦ μας.
Ἐλπίζουμε ὃτι θά ἀνταποκριθεῖτε κομίζοντας προτάσεις καί ἂρθρα.
Ρωμνιός
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ
Ἰωάννης Καραμῆτρος - Πρόεδρος
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ - ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ
Βασίλας Μιχάλης
Κατσιαμάνης Δημήτριος
ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Δεσποτίδης Μάρκος
Παπαδοπούλου Κλειαρέτη
Λαζαρίδου Ἄννα Μαρία
Καραμήτρου Βασιλική
Μουρατίδής Χρήστος
ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ
Παπαδόπουλος Γεώργιος
Σιδηρόπουλος Γεώργιος
ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ-ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Ἀνανιάδης Γεώργιος
Νεοχωρίτη Δήμητρα
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ & ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ
Ἰωαννίδου Μαρία - Tηλ. 2310 552719
Καπετάνιου Ἀγγελικὴ - Tηλ. 210 5227967
«ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ»
ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ
Μοναστηρίου 225, 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη,
Τηλ. 2310 55 2207, Τηλεμοιότυπο: 2310 55 2209
ISSN: 1792-9431
http://romnios.gr
e-mail: romnios@enromiosini.gr
http://www.enromiosini.gr
e-mail contact@enromiosini.gr

4.
4
4 Μπορεί να υπάρξει πίστη χωρίς βίωμα;
Μάρκου Δεσποτίδη, Φοιτητῆ ἰατρικῆς
7 Ο ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ Ὁ ποιμὴν καὶ ἰατρὸς
Μαρίας Καράνη, Ἱστορικοῦ
8 Πνευµατικὰ Χριστούγεννα
Νικολάου Ἐμ. Καρύδη, Φοιτητῆ Κοιν. Θεολογίας
Λόγοι πατέρων
16 ΠΕΡΙ ΑΓΝΕΙΑΣ
Τοῦ ἁγίου Ἰωάννου συγγραφέα τῆς Κλίμακος
18 «ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ»
σεβασμὸς στοὺς γονεῖς
Δημητρίου Παναγοπούλου
21 Ὁ ὃσιος Πορφύριος γιὰ τὸν ἒγγαμο βίο,
τὴν οἰκογένεια καὶ τὰ παιδιά
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016
23 Ἡ Παναγία στὸν πόλεμο τοῦ ’40
26 Ταγματάρχης Δημήτριος Κωστάκης,
ὁ θρυλικός κανονιέρης τοῦ ’40
Ἑλληνομνημοσύνη
Ὀρθόδοξη πίστη & βίωμα
Οἰκογένεια, μιὰ γωνιὰ τοῦ παραδείσου

5.
5
Ρωμνιός τεῦχος 26
34 Ρωμηοσύνη...
36 Ἁγία Ἀναστασία ἡ Ρωμαία ἡ Ὁσιομάρτυς
38 Ἃγιοι Ἀσώματοι
Ἰωάννη Τρικαλιώτη
39 ΕΡΩ ΑΓΡΙΝΙΟΥ ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΣΙΤΑΡΙΟΥ –
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΡΑΧΑΝΑ
Ἐπισκευὴ οἰκήματος στὴν θέση Ὑψηλὴ
Παναγία Ἐλαιοφύτου Ἀγρινίου
ἀπὸ μέλη τῆς ΕΡΩ Ἀγρινίου
Γιώργου Στεργίου
40 Συνέντευξη μὲ τὸν Σωτήρη
Ἐτμεκτζόγλου ἀπὸ Ἀθήνα
Νεανικοὶ προβληματισμοί καὶ προκλήσεις
44 Μονοήµερο προσκύνηµα
τῶν Ρωµνιῶν στὴν Αἴγινα
Δηµοσθένη Σωτηράκη
46 Ἐκδροµὴ τῶν Ρωµνιῶν στὴν Σαλαµίνα
Εὐαγγελίας Ἐτµεκτζόγλου
48 ΠΑΙΧΝΊΔΙ ΓΝΏΣΕΩΝ
σχολια-ζωντας
32 Ἱερὰ Μονὴ Παναγίας Μυρσινιδίου
(στὸν Βροντάδο Χίου)
Κ. Συκιώτη, ἐκπαιδευτικοῦ

6.
6
Π
αρατηρώντας γύρω μας μὲ λύπη
ἀντιλαμβανόμαστε μία τάση
ἀπομάκρυνσης ἀπὸ τὴν ὀρθό-
δοξη πίστη.
Γνωστοί, φίλοι
ἀλλὰ καὶ συχνὰ
ἐμεῖς οἱ ἴδιοι
εἴμαστε χλια-
ροί, ἀμέτοχοι ἢ
καὶ ἐνάντιοι σὲ
ὅ,τι ἀφορᾶ στὴν
ὀρθοδοξία. Ἄν
καὶ αὐτὸ δὲν
μπορεῖ καὶ δὲν
πρέπει νὰ μᾶς
πτοεῖ, ἡ κατα-
νόηση τῶν γενε-
σιουργῶν αἰτιῶν
εἶναι ἀναγκαία,
ὣστε ἡ δυσάρε-
στη αὐτὴ κατά-
σταση νὰ ἀνα-
τραπεῖ.
Ἕνα τέτοιο
ἐγχείρημα εἶναι
ἀ να μ φ ίβο λ α
δύσκολο ἐφό-
σον ἀναφερό-
μαστε σὲ πο-
λυπαραγοντικὴ
αἰτιολογία. Ὡστόσο, μία βασικὴ αἰτία
ἐντοπίζεται στὴν ἀπουσία ἀπὸ τὴν ζωή
μας τοῦ ὀρθόδοξου βιώματος. Εἰδικὰ ἡ
νέα γενιά, ἡ δικιά μας δηλαδὴ γενιά, τὶς
περισσότερες φορὲς στερήθηκε ἀπὸ τὴν
καθημερινότητά της τὸ ὀρθόδοξο βίωμα.
Πολλὲς φορὲς δυστυχῶς τὸ καλύτερο σε-
νάριο ἐντοπίζεται σὲ γονεῖς ποὺ ἁπλῶς
«τραβᾶνε» παιδιὰ στὸ τελευταῖο τέταρ-
το τῆς Κυριακάτικης Θείας Λειτουργίας
καὶ ἀργότερα, ὅταν αὐτὰ γίνουν ἔφηβοι
καὶ νεαροὶ ἐνήλικες, οἱ ἴδιοι γονεῖς ὅλο
ἀπορία ἀναρωτιοῦνται γιατὶ ἀρνοῦνται
νὰ τοὺς ἀκολουθήσουν σὲ αὐτὴν τὴν
ἐθιμοτυπική «ἐπίσκεψη» στὴν ἐκκλησία.
Ἢ σὲ γονεῖς ποὺ ἐθιμοτυπικὰ τηροῦν
τὴν νηστεία κάποιες μέρες τῆς Μεγάλης
Μπορεί να υπάρξει πίστη χωρίς βίωμα;
Μάρκου Δεσποτίδη,
Φοιτητῆ ἰατρικῆς
Ὀρθόδοξη πίστη & βίωμα

7.
7
Ἐβδομάδος καὶ, ὅταν τὸ παιδὶ μεγαλώνο-
ντας σταματήσει νὰ νηστεύει καὶ αὐτὲς τὶς
μέρες, θὰ διαρρηγνύουν τὰ ἱμάτιά τους γιὰ
νὰ βροῦν τὶ πῆγε λάθος ἀφοῦ αὐτοὶ ἔδω-
σαν τό «σωστό» παράδειγμα… Ἢ, τέλος,
σὲ γονεῖς ποὺ, ἐνῷ τηροῦν μὲ εὐσέβεια τὶς
θρησκευτικές τους «ὑποχρεώσεις», διαρκῶς
ἐντὸς τοῦ σπιτιοῦ βρίσκονται σὲ ἔριδα καὶ
διαμάχη μεταξύ τους, μὲ ἀποτέλεσμα τὸ
παιδὶ στὸ τέλος νὰ ἀρνηθεῖ κατηγορημα-
τικὰ αὐτὴν τὴν κίβδηλη «πίστη» ἀπὸ τὴν
ὁποία ἀπουσιάζει τὸ πραγματικὸ ὀρθό-
δοξο βίωμα. Καὶ γιὰ ἄλλη μία φορὰ ὅλοι
θὰ ἀναρωτηθοῦν πῶς ἀπὸ «ρόδο» βγῆκε
«ἀγκάθι»…
Ἴσως κάποιος ἀπὸ τὰ παραπάνω νὰ
βγάλει τὸ συμπέρασμα ὅτι ἁπλῶς μία
ὁλόκληρη γενιὰ προσπαθεῖ νά «τὴ βγάλει
καθαρή», νὰ ἀποποιηθεῖ τὶς εὐθύνες της
καὶ νὰ ρίξει ἀλλοῦ τὸ φταίξιμο. Καὶ αὐτὸ
θὰ ἦταν λάθος… Ἡ πραγματικότητα εἶναι
ὅτι μᾶλλον προσπαθεῖ να εἰσακουστεῖ.
Δὲν προσπαθεῖ νὰ φέρει τὴν πίστη καὶ τὸ
βίωμα στά «σύγχρονα» μέτρα της κατὰ
τὴν προκρούστεια μέθοδο, ὅπως κάποιοι
«μεταπατερικοί» ἐπιχειροῦν, ἀλλὰ ζητά-
ει ἀπαντήσεις καὶ παραδείγματα. Ζητάει
κάποιον νὰ τῆς ἐξηγήσει τὸ γιατὶ καὶ νὰ
τὴν καθοδηγήσει μὲ τὸ ζωντανό του πα-
ράδειγμα.
Γιατὶ νηστεύουμε, ποία ἡ σημασία τοῦ
εκκλησιασμοῦ καὶ βέβαια ποία ἡ σημασία
τοῦ ἱεροῦ μυστηρίου τῆς Θείας Εὐχαρι-
στίας. Γιατὶ ἡ θέση τῆς Ἑκκλησίας στὸ
τάδε ζήτημα εἶναι αὐτὴ καὶ ὄχι ἡ ἄλλη.
Ποία εἶναι ἡ σημασία καὶ ἡ ἀναγκαιότητα
τῆς Ἐξομολόγησης, γιὰ τὴν ὁποία καταλ-
ληλότερη ἀνάδειξη δὲν θὰ μποροῦσε νὰ
ἀποτελέσει τὸ βιωματικὸ παράδειγμα τῆς
συμμετοχῆς ὁλόκληρης τῆς οἰκογένειας

8.
8
σὲ αὐτήν.
Μὲ λίγα λόγια, στὶς μέρες μας δυστυχῶς
κυριαρχεῖ ἡ ἀποξένωση ἀπὸ τὸ βίωμα τόσο
τῆς ὀρθόδοξης μυστηριακῆς ὅσο καὶ ἀσκη-
τικῆς ζωῆς. Καὶ ὀρθόδοξη πίστη χωρὶς
ὀρθόδοξο βίωμα δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει.
Γιατὶ εἶναι ἀδύνατο νὰ πιστεύεις σὲ κάτι
ποὺ δὲν τὸ ζεῖς, δὲν τὸ αἰσθάνεσαι, δὲν τὸ
ἀγαπᾶς. Εἶναι ἀδύνατο νὰ ἀγαπήσεις κάτι
ποὺ δὲν κατανοεῖς καὶ δὲν γνωρίζεις. Εἶναι
ἀδύνατο νὰ κατανοήσεις κάτι ξένο πρὸς τὸ
περιβάλλον καὶ τὴν καθημερινότητά σου…
Βέβαια, σὲ κάθε ἐποχὴ ἰσχύει τό «ἔρχου
καὶ ἴδε» καὶ εὐκαιρίες γιὰ τοὺς καλόβου-
λους ἀναζητητὲς τοῦ ὑπερβατικοῦ ὑπάρ-
χουν ἀκόμα κι ἄν βρίσκονται μακριὰ ἀπὸ
τὸ περιβάλλον μας. Καὶ σίγουρα τὸ κρίμα
εἶναι μεγαλύτερο ὅταν δεν ἀπέχουν πολύ,
ἀλλὰ βρίσκονται δίπλα μας…
Πρέπει ὅμως να κατανοήσουμε ὅλοι μας
πὼς ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι ἕνα προτεσταντι-
κό «καλανθρωπεῖο» οὒτε ἕνα παπικὸ ἠθικι-
στικὸ ἵδρυμα, ἀλλὰ ἕνα ἀποκεκαλυμμένο
βίωμα. Τὸ ὀρθὸ δόγμα δὲν εἶναι ἕνα σύνο-
λο θεσφάτων καὶ τυχαίων κανόνων ἀλλὰ ὁ
ἀποκεκαλυμμένος δρόμος ποὺ αἰτιολογικὰ
ὀδηγεῖ στὴν ὀρθοπραξία τοῦ ὀρθόδοξου
βιώματος. Μακάρι, λοιπόν, τὸ ὀρθόδοξο
βίωμα νὰ ἀποτελέσει ἐνσυνείδητα ἀναπό-
σπαστο τμήμα τῆς ζωῆς μας γιατὶ μόνο
τότε θὰ ἀλλοιωθοῦμε τῷ θείῳ Του ἔρωτι…

9.
9
Ο ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ
Ὁ ποιμὴν καὶ ἰατρὸς
Ὀρθόδοξη πίστη & βίωμα
Ὁ
ἅγιος ἀρχιεπίσκοπος Λουκᾶς,
κατὰ κόσμον Βαλεντὶν τοῦ Φέ-
λιξ Βοινο-Γιασενέτσκι, γεννή-
θηκε στὶς 14/27 Ἀπριλίου 1877 στὴν πόλη
Κέρτς τῆς Κριμαίας. Στὰ τέλη τῆς δεκαετί-
ας τοῦ 1880 ἡ οἰκογένειά του μετακομίζει
στὸ Κίεβο, τὴν πρωτεύουσα τῆς Κριμαίας,
μὰ πάνω ἀπὸ ὅλα τὸ λίκνο τοῦ ρωσικοῦ
χριστιανισμοῦ. Τὸ μοναστήρι τῆς Λαύ-
ρας ποὺ βρίσκεται μέσα στὴν πόλη τοῦ
Κιέβου καὶ εἶναι τόπος ἁγιασμένος ἀπὸ
τὶς προσευχές, τὰ δάκρυα καὶ τὴν ἄσκη-
ση πολλῶν ἁγίων, ἐπέδρασε καταλυτικὰ
στὸν Βαλεντίν, ὁ ὁποῖος, τελειώνοντας τὸ
Γυμνάσιο, τὸ ἐπισκεπτόταν καθημερινά.
Τότε, ἄν καὶ τὸν μαγνήτιζε ἡ ζωγραφική,
ὅπως ὁ ἴδιος γράφει, ἀποφάσισε πὼς δὲν
εἶχε τὸ δικαίωμα νὰ ἀσχοληθεῖ μὲ ὅ,τι τὸν
εὐχαριστοῦσε, ἀλλὰ ἔπρεπε νὰ κάνει κάτι
ποὺ θὰ ἦταν πρὸς ὄφελος τῶν πασχόντων.
Ἤδη, μὲ αὐτὴν του τὴν ἀπόφαση κάνει
τὸ πρῶτο βῆμα μιᾶς πορείας ἀφιερωμένης
στὴν προσφορὰ στὸν συνάνθρωπο, τὴν
ὁποία μὲ αὐτοθυσία καὶ αὐταπάρνηση
ἀκολούθησε πιστὰ μέχρι τὸ τέλος τῆς
ζωῆς του. Ἔτσι, παρὰ τὴν ἀπέχθειὰ του
πρὸς τὶς φυσικὲς ἐπιστῆμες, τὸ 1898 γρά-
φεται στὴν Ἰατρική Σχολή τοῦ πανεπιστη-
μίου τοῦ Κιέβου ποὺ φέρει τὸ ὄνομα τοῦ
ἁγίου Βλαδιμήρου. Παράλληλα μελετᾶ
τὴν Ἁγία Γραφή, ὑπογραμμίζει μὲ κόκκινο
μελάνι τὰ σημεῖα ποὺ τὸν συνεπαίρνουν.
Διαβάζοντας τὸ χωρίο ὅπου ὁ Κύριος
εἶπε στοὺς μαθητές του «ὁ μὲν θερισμὸς
πολύς, οἱ δὲ ἐργάται ὀλίγοι», σκέφτεται:
«Ὦ Κύριε! Σοῦ λείπουν οἱ ἐργάτες;» καὶ
ἀργότερα, ὅταν πλέον εἶχε ἀφιερωθεῖ
στὴν ἱερωσύνη, τὸ θεώρησε ὡς τὸ πρῶτο
κάλεσμα τοῦ Κυρίου.
Ὁ Βαλεντὶν ἦταν ὑπόδειγμα φοιτη-
τοῦ καὶ παίρνει τὸ πτυχίο τοῦ ἰατροῦ
χειρουργοῦ μὲ ἄριστα. Φοιτᾶ καὶ στὴν
ὀφθαλμολογικὴ κλινική, ἐνῷ τὸ 1904 προ-
σφέρεται νὰ ὑπηρετήσει ὡς ἐθελοντὴς
στὸν Ἐρυθρὸ Σταυρὸ καὶ μὲ μία ὁμάδα
γιατρῶν ἀναχωροῦν γιὰ τὴν Ἄπω Ἀνατολὴ
προκειμένου νὰ βοηθήσουν τοὺς τραυ-
ματίες στρατιῶτες ἀπὸ τὸν Ρωσο-Ἰαπω-
νικὸ πόλεμο ποὺ εἶχε ξεσπάσει. Ἀρχίζει
νὰ χειρουργεῖ μὲ αὐταπάρνηση ἀπὸ τὰ
χαράματα μέχρι τὸ βράδυ κάνοντας ἀπὸ
τὶς πιὸ ἁπλὲς μέχρι τὶς πιὸ σοβαρές ἐπεμ-
Μαρίας Καράνη,
Ἱστορικοῦ

10.
10
βάσεις καὶ πάντοτε, ὅπως ὁ ἴδιος τόνιζε,
ἦταν πετυχημένες χάρη στὴν βοήθεια τοῦ
Θεοῦ. Συνεπῶς, ὁ ἅγιος Λουκᾶς θεωρεῖ
ὅτι δὲν ἀρκεῖ ὁ γιατρὸς νὰ ἔχει μόνο ἰα-
τρικὴ κατάρτιση, ἀλλὰ θὰ πρέπει νὰ ἔχει
καὶ πίστη στὸν Θεὸ γιὰ νὰ ἐπιτύχει στὴν
θεραπεία τοῦ ἀσθενοῦς καὶ σύμφωνα μὲ
αὐτὰ τὰ δύο κριτήρια θὰ πρέπει οἱ πιστοὶ
νὰ ἐπιλέγουν τοὺς ἰατρούς τους. Ἐξάλ-
λου, πάντοτε ὁ Ἅγιος προτοῦ ξεκινήσει
μία ἐπέμβαση σημάδευε τὴν περιοχὴ μὲ
τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ. Ἐκεῖ, στὴν Ἄπω
Ἀνατολή, εἶχε ἔρθει ἀπὸ τὸ στρατιωτικὸ
νοσοκομεῖο τοῦ Κιέβου καὶ μία νοσοκό-
μα, ἡ Ἄννα Βασιλίγιεβνα Λανσκάγια τὴν
ὁποία ὅλοι ἀποκαλοῦσαν ἁγία νοσοκόμα.
Ὁ νεαρὸς γιατρὸς αὐτὴν τὴν νέα ἐπέλεξε
γιὰ σύντροφο τῆς ζωῆς του, μὲ τὴν ὁποία,
ἀφοῦ νυμφεύθηκαν, ἀπέκτησαν τέσσερα
παιδιά.
Ὡς γιατρὸς ὑπηρετεῖ σὲ διὰφορα νο-
σοκομεῖα, ἐνῷ δὲν παύει ποτὲ νὰ μελετᾶ
γιὰ περαιτέρω ἐπιστημονικὴ κατάρτιση.
Τὴν ἡμέρα κάνει ἐπεμβάσεις καὶ τὸ βράδυ
μελετᾶ τὰ εὑρήματα. Στερεῖται ἀκόμη καὶ
τὰ ἀναγκαῖα προκειμένου νὰ ὁλοκληρώσει
τὴν διατριβὴ του γιὰ τὴν τοπικὴ ἀναισθη-
σία. Στόχος του εἶναι νὰ κάνει πιὸ ὑπο-
φερτὸ τὸν πόνο τῶν ἀρρώστων καὶ πιὸ
εὔκολο τὸ ἔργο τῶν γιατρῶν. Οἱ συνθῆκες
στὰ νοσοκομεῖα ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἦταν
ἄθλιες καὶ τὰ ἰατρικὰ μέσα ὑποτυπώδη,
ἀπηρχαιωμένα, καὶ κάποτε ἀνύπαρκτα.
Κὶ ὅμως ἡ ἔλλειψη κατάλληλων ὑλικῶν δὲν
στάθηκε ἐμπόδιο γιὰ τὸν φιλάνθρωπο
γιατρὸ στὴν ἐκτέλεση τοῦ καθήκοντος.
Ἡ ἀγάπη του γιὰ τὸν συνάνθρωπο ἦταν
τέτοια ποὺ ἀναπλήρωνε ὁποιοδήποτε κενὸ
ἢ ἄλλοτε τὸν ὀδηγοῦσε στὸ νὰ ἐφευρίσκει
δικὲς του πρωτότυπες λύσεις δείχνοντας
στοὺς συγχρόνους του ἀλλὰ καὶ στοὺς
ἀνθρώπους κάθε ἐποχὴς ὅτι, ὁποιοδήποτε
ἐπάγγελμα κι ἄν ἀσκοῦν, τὸ ἀνθρώπινο
χέρι εἶναι αὐτὸ ποὺ δίνει ἀξία σὲ ἕνα ἔργο
καὶ μπορεῖ νὰ μεγαλουργήσει ἀκόμη καὶ μὲ
τὰ πιὸ εὐτελῆ ὑλικὰ ἤ τὴν ἔλλειψη μέσων
καὶ πόρων.
Μετὰ ἀπὸ πολλὲς δυσκολίες καταφέρ-
νει νὰ ὑποβάλει τὴν διδακτορικὴ διατριβὴ
του στὴν ὁποία βαθμολογεῖται μὲ ἄριστα.
Ἡ προσφορὰ του στὴν ἰατρικὴ ἐπιστήμη
εἶναι πλέον ἀνεκτίμητη καὶ ὁρίζεται καθη-
γητὴς χειρουργικῆς, ἐνῷ ἔχει ἤδη ξεκινήσει
καὶ τὸ βιβλίο του γιὰ τὴν χειρουργικὴ τῶν
πυογόνων λοιμώξεων. Παρότι ὡς ἰατρὸς
ἐπιστήμονας εἶναι ἀναντικατάστατος, ἀπὸ
τὸ 1918 ἀρχίζουν διώξεις ἀπὸ τὸ ἀθεϊ-
στικὸ καθεστὼς ποὺ ἔχει ἐπιβληθεῖ στὴν
Ρωσία. Συλλαμβάνεται γιὰ πρώτη φορὰ
καὶ φυλακίζεται. Ἡ σύλληψή του καὶ ἡ
πείνα τοῦ χειμώνα τοῦ 1918 ἐπιδεινώνουν
τὴν ἤδη κλονισμένη ὑγεία τῆς συζύγου
του Ἄννας, ἡ ὁποία πεθαίνει. Ὁ γιατρὸς
ἐπιδεικνύει ἰώβεια ὑπομονή ἀλλὰ καὶ ὁ
Κύριος πού πὰντοτε στηρίζει τὰ γνήσια
τέκνα του γιὰ νὰ μὴν πέσουν στὸ θανά-
σιμο ἁμάρτημα τῆς ἀπελπισίας, δὲν τὸν
ἀφήνει ἀβοήθητο. Στέλνει μία νοσοκόμα,
τὴν Σοφία Σεργκέγεβνα Βελέτσκαγια ποὺ
ἦταν χήρα, νὰ φροντίζει τὰ παιδιά τοῦ
Ἁγίου καὶ μένει μαζὶ τους ὡς τὸ τέλος
τῆς ζωῆς της ἀρωγὸς καὶ βοηθός. Γιὰ τὸν
πιστὸ γιατρὸ ὁ Κύριος εἶχε ἄλλα σχέδια.
Ἤθελε ὁ Κύριος μέσῳ τοῡ πιστοῦ του για-
τροῦ νὰ δείξει ὅτι «ὁ Λόγος Τοῦ Θεοῦ οὐ
δέδεται». Καμία ἀθεϊστικὴ προπαγάνδα
δὲν μπορεῖ νὰ κάμψει τὸν Θεὸν Λόγον,
γιατὶ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ ἐνανθρωπήσας Κύριος
ποὺ νίκησε μὲ τὴν σταυρικὴ θυσία Του.
Τὴν ἐποχὴ αὐτὴν καὶ γιὰ πολλὰ χρόνια
ἡ ἐκκλησία διώκεται ἀνελέητα. Κλείνουν
ναοί, φυλακίζονται ἤ ἐξορίζονται ἱερεῖς
καὶ πιστοί. Συγχρόνως, παρουσιάζονται
αἱρετικές, σχισματικὲς τάσεις μέσα στοὺς
κόλπους τῆς ἐκκλησίας, ὑποκινούμενες
ὅμως ἀπὸ τὸ καθεστὼς, ὥστε νὰ ἐπέλθει
σύγχυση στοὺς πιστούς. Σὲ αὐτὴν τὴν δύ-
σκολη συγκυρία ὁ γιατρὸς Βαλεντὶν δέ-
χεται νὰ χειροτονηθεῖ ἱερέας. Ἡ καρδιὰ
του φλέγεται ἀπὸ πόθο νὰ συνεισφέρει

11.
11
ὄχι μόνο ὡς γιατρὸς στὴν σωτηρία τῶν
σωμάτων ἀλλὰ κυρίως στὴν σωτηρία τῶν
ψυχῶν ὡς ἱερέας ὑπερασπιζόμενος τὴν
ὀρθόδοξη ἀλήθεια ἀνόθευτη καὶ ἀναλοί-
ωτη, ὅπως τὴν ἔχουν διδάξει οἱ Πατέρες
τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὑπάρχει στὶς Γραφές.
Στὴν κουρὰ του, παίρνει τὸ ὄνομα τοῦ
εὐαγγελιστῆ καὶ ἰατροῦ Λουκᾶ καθὼς κρί-
νεται τὸ πιὸ κατάλληλο γιὰ τὸν νέο κήρυκα
τοῦ Εὐαγγελίου καὶ γιατρό. Λίγο ἀργότερα
χειροτονεῖται ἐπίσκοπος καὶ λειτουργεῖ
γιὰ πρώτη φορὰ στὸν καθεδρικὸ ναὸ τῆς
Τασκένδης. Σχεδὸν ἀμέσως ξεκινοῦν καὶ
οἱ διώξεις. Ἡ ζωὴ του ἀπὸ ἐδῶ καὶ στὸ
ἑξῆς εἶναι συνεχὴς κατατρεγμὸς μὲ ἐλά-
χιστα διαλείμματα. Φυλακίζεται μὲ τὶς πιὸ
ἀπάνθρωπες συνθῆκες, βασανίζεται, καὶ
ἐξορίζεται στὶς πιὸ ἀπόμακρες περιοχὲς
τῆς Σιβηρίας καὶ τοῦ Βόρειου Πολικοῦ
κύκλου, ὅπου οἱ θερμοκρασίες
εἶναι τόσο χαμηλὲς ποὺ ἄνθρω-
πος δύσκολα θὰ ἄντεχε. Στόχος
εἶναι νὰ καμφθεῖ ὁ «ἀνυπότα-
κτος ἱερέας». Ὁ Ἃγιος ὄχι μόνο
δὲν κάμπτεται ἀλλὰ κάθε νέο
τόπο ἐξορίας τὸν θεωρεῖ καὶ μιὰ
καινούρια ἔπαλξη. Στὴν φυλακὴ
καὶ οἱ πιὸ σκληροὶ ἐγκληματίες
λύγιζαν ἀπὸ τὴν ἀγάπη του καὶ
τὴν ἀνθρωπιὰ του. Στὶς ἐξορίες
γιάτρευε καὶ χειρουργοῦσε ἀνε-
ξαίρετα πιστοὺς καὶ ἄθεους καὶ
ὅλοι τὸν ἀγαποῦσαν.
Ἡ κατάσταση γιὰ τὴν ἐκκλη-
σία καὶ τὸν Ἃγιο ἀλλάζει ὅταν
ξεσπᾶ ὁ Β΄ παγκόσμιος πόλε-
μος. Μπροστὰ στὸν κίνδυνο τῶν
ναζιστικῶν στρατευμάτων οἱ
ἀρχὲς ζητοῦν τὴν συνδρομὴ τῆς
ἐκκλησίας. Ὁ ἐπίσκοπος Λουκᾶς,
ὕστερα ἀπὸ τὸσα χρόνια βασα-
νιστηρίων καὶ ἐξορίας, ὁρίζεται
ἀρχιεπίσκοπος καὶ διευθυντὴς
τῶν στρατιωτικῶν νοσοκομείων.
Ὡς γιατρός, πάντοτε κρατοῦσε
ἀρχεῖο τῶν ἀσθενῶν του. Κάθε
ἀσθενὴς ἦταν μοναδικὸς καὶ
ὄχι μία «περίπτωση». Μάλιστα,
ὅταν χρόνια ἀργότερα τὸν ἐπι-
σκέφθηκε ἕνας πρώην στρατιώτης,
ἔμεινε κατάπληκτος ποὺ ὁ ἀρχιεπίσκοπος
γιατρὸς τὸν θυμόταν μὲ τὸ ὄνομά του καὶ
τοῦ περιέγραψε πῶς εἶχε πάει στὸ νοσο-
κομεῖο βαριὰ τραυματισμένος καὶ σὲ ποιὸ
σημεῖο τὸν εἶχε ἐγχειρήσει. Ἀντιμετώπιζε
ὅλους τοὺς ἀνθρώπους ὡς εἰκόνα Θεοῦ
καὶ ὄχι ὡς ἕνα «νούμερο», ὅπως ἐπιχει-
ρεῖται νὰ μετατραπεῖ ὁ ἄνθρωπος στὶς
μέρες μας μὲ τὶς ποικίλες ἠλεκτρονικὲς

12.
12
φακελώσεις, τὶς κάρτες καὶ τοὺς κωδικοὺς
πρόσβασης. Ἐνδιαφερόταν νὰ γνωρίσει τὸ
ἱστορικὸ τῶν ἀσθενῶν, γιατὶ γνώριζε ὅτι
ἀσθενεῖ τὸ σῶμα ὅταν ἀσθενεῖ καὶ ἡ ψυχή.
Ἡ θεραπεία τοῦ σώματος προϋποθέτει τὴν
θεραπεία τῆς ψυχῆς καὶ τὴν ἀπαλλαγὴ
ἀπὸ πάθη καὶ ἁμαρτίες ποὺ τὴν βαραί-
νουν. Μόνο ὁ ἀνακαινισμένος ἄνθρωπος
μπορεῖ νὰ δεχθεῖ τὴν Θεία συνέργεια στὴν
ἀντιμετώπιση τῆς ἀσθένειας. Συνιστοῦσε
στοὺς ἀσθενεῖς νὰ προσεύχονται καὶ οἱ
ἴδιοι γιὰ τὴν ἀποκατάσταση τῆς ὑγείας
τους.
Τὸ 1946 ὁ ἀρχιεπίσκοπος Λουκᾶς
φτάνει στὴν Κριμαία ὡς ἀρχιεπίσκοπος
Κριμαίας καὶ Συμφερουπόλεως. Βρίσκει
τὰ μοναστήρια κλειστὰ, τοὺς ναοὺς κα-
τεστραμμένους καὶ ξεκινάει ἕνα ὑπεράν-
θρωπο ἔργο· τὴν ἀναστήλωση τῆς Ἐκκλη-
σίας. Ἀνοίγει ναούς, χειροτονεῖ ἱερεῖς,
τοὺς ὁποίους συνεχῶς στηρίζει καὶ κα-
θοδηγεῖ, καὶ διοργανώνει ἱερατικὰ συνέ-
δρια παρὰ τὰ ἐμπόδια καὶ τὶς δυσκολίες
ἀπὸ τὶς ἀρχές. Τὸ ποίμνιο στὴν ἀρχὴ ἦταν
λιγοστό. Ὅμως σταδιακὰ αὐξάνει καὶ γί-
νεται πλῆθος ἀμέτρητο. Φροντίζει τόσο
γιὰ τὴν πνευματική ὅσο καὶ γιὰ τὴν ὑλικὴ
στήριξη τοῦ ποιμνίου του. Στὸ φτωχικὸ
διαμέρισμά του καθημερινὰ σίτιζε νηστικὰ
παιδιά, γερόντισσες καὶ οἰκονομικὰ ἄπο-
ρους ἀνθρώπους. Κρατοῦσε καταστάσεις
ἄπορων οἰκογενειῶν καὶ στὸ τέλος κάθε
μήνα τοὺς ἔστελνε ἐπιταγές. Τὰ ράσα του
εἶχαν τριφτεῖ, ἀλλὰ ποτέ δὲν κρατοῦσε
χρήματα γιὰ νὰ ράψει καινούρια, γιατί,
ὅπως ἔλεγε:«οἱ φτωχοὶ ἦταν πολλοί». Ἀκό-
μη καὶ γιὰ τὶς χειρουργικὲς του ἐπεμβά-
σεις ἀρνοῦνταν νὰ δεχθεῖ χρήματα, κι ἄν
κάποιος ἀσθενὴς ἐπέμενε τοῦ ἔδινε τὴν
κατάσταση μὲ τοὺς ἄπορους.
Ἡ φιλάνθρωπη ψυχὴ τοῦ ἀρχιεπισκό-
που δὲν μποροῦσε νὰ ἀδιαφορεῖ βλέπο-
ντας τὰ πρόσωπα τῶν συνανθρώπων του
σκυθρωπά. Κάποτε εἶδε ἕναν ἄνδρα θλιμ-
μένο μὲ ἕνα μωρό στὴν ἀγκαλιά. Ὁ ἀρχι-
επίσκοπος τὸν πλησίασε καὶ τοῦ μίλησε.
Ὁ ἄνδρας τοῦ εἶπε πὼς ἡ γυναίκα του
βρισκόταν στὸ νοσοκομεῖο καὶ ὅτι τρεῖς
φορὲς τὴν ἡμέρα τῆς πήγαινε τὸ μωρὸ γιὰ
νὰ τὸ θηλάσει. Ὅλα ξεκίνησαν ὅταν τὴν
ἡμέρα τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ἡ γυναίκα του,
ἔχοντας ξεχάσει ὅτι στὰ παιδικὰ της χρό-
νια ἡ μητέρα της τὴν συμβούλευε νὰ μὴν
ἐργάζεται ποτὲ τὶς ἡμέρες τῶν μεγάλων
γιορτῶν, ἀνέβηκε σὲ ἕνα σκαμνὶ γιὰ νὰ
ξεσκονίσει. Ἔπεσε, ὅμως, μέσα σὲ ζεστὸ
νερὸ ποὺ ἔβραζε λίγο πιὸ δίπλα καὶ ἔπαθε
ἐγκαύματα σοβαρῆς μορφῆς. Ὁ ἀρχιε-
πισκόπος Λουκᾶς, ἀφοῦ ἄκουσε μὲ προ-
σοχή, εἶπε στὸν ἄνδρα νὰ προσεύχονται
αὐτὸς καὶ ἡ γυναίκα του, ὅτι θὰ προσεύ-
χεται καὶ ὁ ἴδιος, καὶ ὁ Θεὸς θὰ βοηθήσει.
Πράγματι, ὁ Κύριος ποὺ δὲν ἐγκαταλείπει
τοὺς ἀνθρώπους, στέλνει μέσω τῶν Ἁγίων
του τὴν βοήθειά Του, ἀρκεῖ νὰ αἰσθανθοῦν
τὸ λάθος τους καὶ νὰ μετανοήσουν. Στὴν
δύστυχη γυναίκα ἔστειλε τὸν ἀρχιεπίσκο-
πο, ὁ ὁποῖος τὴν ἑπόμενη κιόλας ἡμέρα
τὴν ἐπισκέφθηκε στὸ νοσοκομεῖο. Οἱ για-
τροὶ ἔλεγαν πὼς ἔπρεπε νὰ τῆς κόψουν τὰ
πόδια, γιατὶ εἶχαν ἀρχίσει νὰ σαπίζουν.
Ὁ καθηγητὴς γιατρὸς καὶ ἀρχιεπίσκοπος
ἐπέμενε ὅτι ἡ γυναίκα θὰ γινόταν καλὰ
μὲ θεραπεία. Χάρη στὴν παρέμβασή του
ἡ γυναίκα δὲν ἔχασε τὰ πόδια της καὶ
ἐπισκέπτεται κάθε χρόνο τὸν τάφο του
εὐγνωμονώντας καὶ εὐχαριστώντας.
Στὴν Συμφερούπολη ὁ Ἃγιος γνώρισε
καὶ τὴν τελευταία σκληρὴ δοκιμασία. Ἔμει-
νε τυφλὸς καὶ τότε ἔπαψε νὰ χειρουργεῖ,
ἀλλὰ δὲν ἔπαψε νὰ θεραπεύει. Οὒτε καὶ ἡ
τύφλωση στάθηκε ἱκανὴ νὰ τὸν ἐμποδίσει
νὰ ἀσκεῖ τὰ ἀρχιερατικὰ του καθήκοντα,
νὰ λειτουργεῖ καὶ νὰ κηρύττει. Ἡ μακρο-
χρόνια τύφλωσὴ του δὲν ἄλλαξε τὸν χα-
ρακτήρα του. Ἦταν ἤρεμος καὶ γαλήνιος,
ἀπόλυτα παραδομένος στὸ θέλημα τοῦ
Θεοῦ χωρὶς νὰ παραπονιέται καὶ νὰ γογ-
γύζει. Τὸ 1961, τὴν Κυριακὴ 11 Ἰουνίου
ποὺ γιορτάζουν ὅλοι οἱ ἐν Ρωσίᾳ Αγιοι,

13.
13
στὶς ἑπτὰ παρὰ τέταρτο τὸ πρωὶ ἡ ψυχὴ
τοῦ ἁγίου ἀρχιεπισκόπου φτερούγισε γιὰ
τὸν οὐρανὸ γιὰ νὰ συναριθμηθεῖ καὶ νὰ
συλλειτουργήσει στὸ οὐράνιο θυσιαστή-
ριο μὲ ὅλους τοῦς Ἁγίους τῆς Ρωσίας.
Τὸ νέο τῆς ἐκδημίας του διαδίδεται σὰν
ἀστραπὴ καὶ ἄνθρωποι ἀπὸ τὴν Συμφε-
ρούπολη, ἀπὸ ὅλη τὴν Κριμαία καὶ ἀπὸ
πιὸ ἀπομακρυσμένες περιοχὲς καταφθά-
νουν γιὰ νὰ ἀσπαστοῦν τὸν ἀρχιεπίσκο-
πο. Ἄν καὶ οἱ ἀρχὲς ἤθελαν ἡ πομπὴ τῆς
ἐκφορᾶς τοῦ ἀρχιεπισκόπου νὰ γὶνει ἀπὸ
περιφερειακοὺς δρόμους γιὰ νὰ περά-
σει ἀπαρατήρητη, δὲν τὸ κατάφεραν.
Τὸ πλῆθος ἔστρωνε μὲ τριαντάφυλλα
τοὺς δρόμους καὶ καθόριζε τὴν πορεία
ἀπαντώτας στὶς ἀρχές: «κηδεύουμε τὸν
ἀρχιεπίσκοπό μας».
Οἱ μαρτυρίες τῶν ἀνθρώπων γιὰ τὰ
θαύματα ποὺ ἐπιτελοῦσε ὁ Ἃγιος ὅσο
ζοῦσε εἶναι χιλιάδες. Ἀμέτρητες εἶναι οἱ
θαυματουργικὲς ἐπεμβάσεις τοῦ Ἁγίου
μετὰ τὴν κοίμησή του καὶ καθημερινὰ
προστίθενται νέες. Θεραπεύει καρκίνους,
νόσους ματιῶν, ὁποιαδήποτε πάθηση ἤ
ἀσθένεια, καὶ παρευρίσκεται σὲ χειρουρ-
γικὲς ἐπεμβάσεις ὅσων τὸν ἐπικαλοῦνται
μὲ πίστη. Οἱ μαρτυρίες εἶναι συγκλονιστι-
κές. Ὁ ἃγιος Λουκᾶς, κατὰ τὸ πρότυπο
τοῦ Κυρίου μας, δείχνει σὲ ὅλους τοὺς
χριστιανοὺς τὴν πορεία τῆς θυσίας, τῆς
αὐταπάρνησης, τῆς προσφορᾶς καὶ τῆς
φιλανθρωπίας πρὸς δόξαν τοῦ Τριαδικοῦ
Θεοῦ.

14.
14
Πνευματικὰ Χριστούγεννα
Τοῦ Νικολάου Ἐμ. Καρύδη
Φοιτητῆ Κοιν. Θεολογίας
Ὀρθόδοξη πίστη & βίωμα
Δεκέμβριος 2016
Χ
ριστούγεννα ! Ἦρθαν οἱ γιορτὲς ! Δι-
ακοπές! Ἔφτασαν οἱ μέρες κατὰ τὶς
ὁποῖες θὰ ξεφύγουμε λίγο ἀπὸ τὴν
καθημερινότητα. Θὰ ξεκουραστοῦμε. Τὰ
παιδιὰ χαίρονται, διότι θὰ σταματήσει τὸ
σχολεῖο. Διακοπές. Ὁμοίως καὶ οἱ φοιτητές.
Θὰ ἐπιστρέψουν στὶς πατρογονικές τους
περιοχές, στὶς φαμίλιες τους. Οἱ ἐργαζόμε-
νοι θὰ βροῦνε ἀρκετὲς στιγμὲς ἀνάπαυσης
καὶ συνάντησης μὲ τὴν οἰκογένειά τους.
Οἱ οἰκογένειες θὰ ἀνταμώσουν στὸ κοινὸ
ἑόρτιο τραπέζι.
Ἔρχονται γιορτὲς ! Καιρὸς γιὰ λίγα
– ἢ πολλὰ - ψώνια. Πολλοὶ βρίσκουν τὴν
εὐκαιρία νὰ κυκλοφορήσουν στὶς ἀγορές,
στὰ μαγαζιά, ἄλλοι νὰ ὀργανώσουν μιὰ
ἐκδρομὴ σὲ κάποια μεγαλούπολη. Οἱ δρό-
μοι φωτίζονται μὲ λογῆς λογῆς χρώματα καὶ
φῶτα. Παντοῦ στολίδια. Παντοῦ πράσινα
καὶ κόκκινα. Τὰ μαγαζιὰ στολίζονται μὲ
ψεύτικα χιόνια, φωτάκια, δέντρα, σκου-
φιά… Παντοῦ ἀκούγονται ξενόφερτες μου-
σικὲς καὶ χριστουγεννιάτικες μελωδίες. Ὅλα
αὐτὰ προσπαθοῦν νὰ δημιουργήσουν ἕνα
κλίμα ἑορταστικό, ζεστό, οἰκεῖο, φιλικό,
χαρούμενο. Δὲν ξέρω ἂν τὸ πετυχαίνουν…
Ἔτσι, λοιπόν, πλησιάζοντας σὲ αὐτὴν τὴν
ἑορταστικὴ περίοδο γινόμαστε θεατὲς καὶ
μέτοχοι μιᾶς ξένης κουλτούρας καὶ δυτικῆς
ἔκφρασης τῶν Χριστουγέννων. Μέσα σὲ
αὐτὸ τὸ κλίμα καλούμαστε νὰ γιορτάσουμε
τὰ Χριστούγεννα - ἢ ἀλλιῶς τὴν Χριστοῦ
γέννα !
Τὰ Χριστούγεννα, αὐτὸ τὸ ὕψιστο γε-
γονὸς τῆς πίστης μας, τῆς ζωῆς μας, τῆς
Ἐκκλησίας μας, τῆς ἀνθρωπότητας, κατέ-
χει σπουδαία θέση καὶ ἑορτάζεται σὲ ὅλο
τὸν κόσμο μὲ ἰδιαίτερη χαρά, συγκινεῖ δὲ
μικροὺς καὶ μεγάλους. Εἶναι ὅμως εὐνόητο
ὅτι γεγονὸς τέτοιας σημασίας δὲν πρέπει
νὰ ἑορτάζεται μόνο μὲ ἐξωτερικὲς ἑορτα-
στικὲς ἐκδηλώσεις. Πρέπει νὰ δίνει ἀφορμὴ
γιὰ βαθύτερες σκέψεις πάνω στὸ μυστήριο
τῆς θείας ἐνανθρώπησης καὶ γιὰ ἀποφά-
σεις ἀνάλογες πρὸς τὴν ἐκδήλωση τῆς θείας
αὐτῆς ἀγάπης.
Λέμε γεννήθηκε ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ! Ἐκεῖ,
κάπου στὴν Βηθλεέμ, μέσα σὲ μιὰ φάτνη,
ἀνάμεσα στὰ ζῶα, ἀπὸ τὴν Παναγία. Αὐτὸ
γιορτάζουμε. Ἂς βροῦμε τὴν εὐκαιρία νὰ
γλεντήσουμε ! Ὄχι, ὅμως ! Δὲν εἶναι τόσο
ἁπλὸ τὸ γεγονός. Ἡ σημασία δὲν ἔγκειται
στὸ ὅτι γεννήθηκε ὁ Ἰησοῦς. Τὸ ἀξιοση-
μείωτο στὴν ὑπόθεση τῶν Χριστουγέννων
εἶναι ὅτι ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος ! Ὁ Ἴδιος ὁ
Θεὸς καταδέχθηκε νὰ ταπεινωθεῖ, νὰ ἔρθει
ἀπὸ τὸν Οὐρανὸ στὴν γῆ. Ἀπὸ τὰ ἄνω νὰ
ἔρθει στὰ κάτω. Τί μυστήριο ! Τί ταπείνω-
ση ! Τί ἀγάπη ! Ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος,
γιὰ νὰ γίνει ὁ ἄνθρωπος Θεός. Βλέποντας
τὴν κατάντια τῆς ἀνθρωπίνης φύσης, τὸν
ἐξευτελισμὸ καὶ τὸ κακὸ ποὺ ἐξαπλωνόταν
μέσα στὸν κόσμο, ὁ Θεὸς «ὁ πρὸ αἰώνων
ὑπάρχων» θέλησε νὰ πάρει σάρκα καὶ
ὀστᾶ, ὥστε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ποὺ βρισκό-
μασταν στὴν πτώση νὰ θεαθοῦμε τὴν δόξα
του καὶ νὰ θεωθοῦμε.
Ὁ ἄνθρωπος ἦταν τὸ ὕψιστο δημιούργημα
τοῦ Θεοῦ. Τὸ ὑπέρτατο ἔργο τῶν χειρῶν
Του, τὸ ὁποῖο προίκισε μὲ πολλὰ ἀγαθά.
Ἔχοντας τὴν ἐλευθερία καὶ τὸ αὐτεξούσιο
ὁ ἴδιος ἐπέλεξε νὰ παρακούσει στὴν ἐντολὴ

15.
15
τοῦ Δημιουργοῦ του, γεγονὸς ποὺ διέλυσε
τὶς σχέσεις του μὲ Ἐκεῖνον. Ἡ πτώση τοῦ
ἀνθρώπου εἶχε ἄσχημες συνέπειες γιὰ ὅλο
τὸ ἀνθρώπινο γένος, τὴν ἀπομάκρυνση τῶν
δύο φύλων, τὴν ἀπομάκρυνση τοῦ ἀνθρώ-
που ἀπὸ τὸν Θεό, ἀπὸ τὴν φύση, ἀπὸ ὅλη
τὴν κτίση. Ἔτσι, ἔμεινε μόνος προσπαθώ-
ντας νὰ στηριχθεῖ στὶς δυνάμεις του. Βλέ-
ποντας ὁ Κτίστης τὴν συνεχῆ πτώση καὶ
ἀδυναμία τοῦ κτίσματος νὰ σταθεῖ μόνος
του, ἦρθε στὴν γῆ γιὰ νὰ τὸ σώσει. Ὅπως
μαρτυρεῖται καὶ στὸν παρακάτω ὕμνο τῆς
Λιτῆς τῶν Χριστουγέννων: «Τὸν κατ’ εἰκόνα
καὶ ὁμοίωσιν, ῥεύσαντα ἐκ παραβάσεως,
ἰδὼν ὁ Ἰησοῦς, κλίνας οὐρανοὺς κατέβη,
καὶ ᾤκησεν ἐν μήτρᾳ παρθενικῇ ἀναλλοιώ-
τως, ἵνα ἐν αὐτῇ, τόν φθαρόντα Ἀδάμ, ἀνα-
πλάσῃ…» . Τὶ αγἀπη ! Τὶ ταπείνωση !

16.
16
«Ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο». Αὐτός, γιὰ τὸν
ὁποῖο ἑκατοντάδες χρόνια κήρυτταν οἱ
προφῆτες καὶ οἱ γραφές, ἔρχεται στὴν γῆ.
Ἔρχεται γιὰ νὰ ἀναδημιουργήσει καὶ νὰ
ἀναγεννήσει τὸν ἄνθρωπο, τὸ δημιούργημά
Του. Ὁ Κύριος ἐνανθρώπησε γιὰ νὰ λυτρώ-
σει τὸν ἄνθρωπο ἀπὸ τὰ δεινὰ τῆς φθορᾶς,
τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου. Ὁ ἄσαρκος
πῆρε ἀνθρώπινη σάρκα γιὰ νὰ ἀνακαινίσει
τὸ ἀνθρώπινο. «Ο ἄναρχος ἄρχεται, καὶ ὁ
Λόγος σαρκοῦται». Ὁ Λόγος σαρκώθηκε
ἑκὼν καὶ αὐτεξουσίως γιατί «ἀγαποῦσε»
τὸν ἄνθρωπο καὶ ἤθελε νὰ τὸν σώσει ἀπὸ
τὴν ἁμαρτία καὶ τὸν θάνατο. Συνταρακτικὸ
τὸ συμβάν. Ὁ νοῦς διαρρηγνύεται σὲ μιὰ
προσπάθεια νὰ συλλάβει καὶ νὰ κατανοή-
σει τὸ ἀπερινόητο. Ἀκατάληπτος ὁ τρόπος
τῆς συλλήψεως, ἀκατάληπτος καὶ ὁ τρό-
πος τῆς γεννήσεως ! Ὁ Θεός, τὸν Ὁποῖο
δὲν τὸν χωροῦν ὅλοι οἱ οὐρανοί, χωρεῖται
σὲ μία γυναικεία γαστέρα- καὶ μάλιστα
Παρθένου - καὶ γεννᾶται στὴν φάτνη τῶν
ἀλόγων. «Μυστήριον ξένον, ὁρῶ καὶ παρά-
δοξον», ψάλλουμε. Ὁ οὐρανὸς συνάπτεται
μὲ τὴν γῆ καὶ τὰ κάτω συγχορεύουν μὲ τὰ
ἄνω. «Εὐφροσύνης σήμερον, ἡ οἰκουμένη,
ἐπληρώθη ἅπασα…». «Ἀκούσατε ὄρη καὶ
βουνοί, καὶ τὰ περίχωρα τῆς Ἰουδαίας,
ὅτι ἔρχεται Χριστός, ἵνα σώσῃ ὃν ἔπλασεν
ἄνθρωπον».
Αὐτὴ εἶναι ἡ πίστη μας! Αὐτὸ εἶναι τὸ
μυστήριο ! Αὐτὸ εἶναι τὸ βίωμά μας ! Αὐτὴ
εἶναι ἡ πραγματικότητα! «Οὐ φέρει τὸ μυ-
στήριον ἔρευναν· πίστει μόνῃ τοῦτο πάντες
δοξάζομεν». Αὐτὸ τὸ ζοῦμε καθημερινὰ
μέσα στὴν πνευματικὴ ζωή, μέσα στὴν ζωὴ
τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὸ εἶναι τὸ καθημερινό
μας βίωμα. Ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς γεννήθηκε
ἀπὸ τὴν Παρθένο Θεοτόκο γιὰ νὰ θεώσει
τὸν ἄνθρωπο καὶ νὰ τὸν ἀναβιβάσει στὰ
οὐράνια.
Πνευματικὴ ἑορτὴ! Ἡμέρα σκέψης, λοι-
πόν, τὰ Χριστούγεννα! Ἡμέρα χαρᾶς! Μαζὶ
μὲ τὸν Χριστὸ γεννιόμαστε καὶ ἐμεῖς. Ἐμεῖς
οἱ ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι πέσαμε, ἁμαρτή-
σαμε, ξεχάσαμε τὸν δημιουργό
μας, βγάλαμε τὸν Θεὸ ἀπὸ τὴν
ζωή μας, καλούμαστε τώρα νὰ
κάνουμε τὶς καρδιὲς μας φάτνες
ποὺ θὰ ζεστάνουνε τὸν Ἰησοῦ
Χριστό. Καλούμαστε νὰ γίνουμε
ἐπίγειοι ἄγγελοι ποὺ θὰ σαλπί-
σουμε ὕμνο οὐράνιο στὰ πέρατα
τῆς οἰκουμένης. Καλούμαστε νὰ
γίνουμε μάγοι καὶ νὰ προσφέ-
ρουμε δῶρα εὐγνωμοσύνης
καὶ νὰ μαρτυρήσουμε γιὰ τὸν
σωτήρα τοῦ κόσμου, ὁ ὁποῖος
ἦρθε γιὰ νὰ μᾶς λυτρώσει ἀπὸ
τὰ δεινὰ ποὺ καταστρέφουν τὴν
ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα μας. Καλού-
μαστε νὰ γίνουμε ποιμένες ποὺ
θὰ πιστοποιήσουμε τὸ γεγονὸς
τῆς σωτηρίας μας μέσα στὴν
ζωή μας.
Ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς
Χριστὸς δὲν ἦρθε ἁπλὰ γιὰ νὰ
μᾶς διδάξει πῶς πρέπει νὰ εἶναι
ἡ ζωή μας, ἀλλὰ νὰ γίνει ὁ Ἴδι-
ος ἡ ζωή μας. Ὁ Κύριος ἦρθε
νὰ μᾶς φανερώσει μιὰ ζωὴ σὲ
συνεχῆ κοινωνία μαζί Του. Μιὰ
καινὴ ζωή, αἰώνια, χωρὶς τέλος.
Ἔχοντας, ἑπομένως, αὐτὰ στὸν
νοῦ μας μποροῦμε νὰ ὁδηγη-
θοῦμε σὲ ἕνα πραγματικὸ βίωμα,
σὲ μιὰ ἀληθινὴ καὶ οὐσιαστικὴ
γιορτή. Ἔτσι μόνο μποροῦμε
νὰ γιορτάσουμε τὰ Χριστούγεν-
να ὡς ἕνα ἀληθινὸ γεγονὸς μὲ
ἀληθινὴ καὶ πνευματικὴ σημα-
σία, τὴν ἀπαθῆ σμίκρυνση τοῦ
ἀπείρου μεγαλείου τῆς δόξης Του. «Τὰ
σύμπαντα σήμερον χαρᾶς πληροῦνται»
διότι «Χριστὸς ἐτέχθη ἐκ τῆς Παρθένου».
Ἀξίζει νὰ συλλογιστοῦμε ὅλοι μας τοῦτο τὸ
ἀπ’ αἰῶνος ἀποκεκαλυμμένο μυστήριο ποὺ
γιὰ χάρη μας ξετυλίγεται στὸ διάβα τῆς

17.
17
ἱστορίας γιὰ τὴν σωτηρία μας, ἔτσι ὥστε νὰ
βιώσουμε μὲ ὅλο μας τὸ εἶναι τὸ γιγνόμενο
καὶ νὰ ψάλουμε θαυμάζοντας ἐκστατικοὶ :
Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε.
Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν ἀπαντήσατε.
Χριστὸς ἐπὶ γῆς, ὑψώθητε,
ᾌσατε τῷ Κυρίῳ πᾶσα ἡ γῆ,
καὶ ἐν εὐφροσύνῃ, ἀνυμνήσατε λαοί,
ὅτι δεδόξασται.

18.
18
ΠΕΡΙ ΑΓΝΕΙΑΣ
Τοῦ ἁγίου Ἰωάννου,
συγγραφέα τῆς Κλίμακος
λΟΓΟΙ ΠΑΤΕΡΩΝ
Ὀρθόδοξη πίστη & βίωμα
Ἁγνεία σημαίνει ἀπόκτησις τῆς ἀσωμάτου φύσεως.
Ἁγνεία σημαίνει ζηλευτὸς οἶκος τοῦ Χριστοῦ καὶ ἐπίγειος
οὐρανὸς τῆς καρδιᾶς. Ἁγνεία σημαίνει ὑπερφυσικὴ ἀπάρ-
νησις τῆς ἀνθρώπινης φύσεως, μιὰ ἀληθινὰ παράδοξη
ἅμιλλα σώματος θνητοῦ καὶ φθαρτοῦ πρὸς τοὺς ἀσωμά-
τους ἀγγέλους. Ἁγνὸς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ μὲ τὸν ἕναν ἔρωτα
ἀπέκρουσε τὸν ἄλλο ἔρωτα, καὶ ἔσβησε τὸ ὑλικὸ μὲ τὸ
ἄϋλο πῦρ.
Κανεὶς ἀπὸ ὅσους ἤσκησαν τὴν ἁγνεία ἂς μὴ θεωρῆ
δικό του κατόρθωμα τὴν ἀπόκτησί της. Διότι τὸ νὰ νική-
ση κανεὶς τὴν φύσι του εἶναι ἀπὸ τὰ ἀνέλπιστα. Ὅπου
πραγματοποιήθηκε ἥττα τῆς φύσεως ἐκεῖ φανερώθηκε ἡ
παρουσία τοῦ ὑπερφυσικοῦ.
Ἁγνὸς δὲν θεωρεῖται ἐκεῖνος ποὺ ἐφύλαξε ἀρρύπωτο τὸ
πήλινο σῶμα του, ἀλλ’ ἐκεῖνος ποὺ ὑπέταξε τὰ σωματικὰ
μέλη στὴν ψυχὴ εἶναι ὁ τελείως ἁγνός.
Μέγας εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος στὴν ἁφὴ παρέμεινε ἀπα-
θής. Ἀνώτερος ὅμως εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ἔμεινε ἄτρωτος ἀπὸ
τὴν θέα, καὶ ἐνίκησε τὴν θέα τοῦ σαρκικοῦ πυρὸς μὲ τὴν
σκέψι τοῦ οὐρανίου κάλλους.
Ἂν εἶναι ἀπόδειξις τῆς ἀληθινῆς ἁγνείας τὸ νὰ ἐπηρεά-
ζεται κανεὶς ἀπὸ τὶς αἰσχρὲς φαντασίες ποὺ παρουσιάζο-
νται στὸν ὕπνο, ὁπωσδήποτε τὸ ὅριο τῆς λαγνείας εἶναι τὸ
νὰ παθαίνη κανεὶς ρεῦσι ἀπὸ αἰσχρὲς ἐνθυμήσεις ξύπνιος.
Ὅποιος πολεμᾶ τοῦτον τὸν ἀντίδικο μὲ ἱδρῶτες καὶ μό-
χθους εἶναι σὰν νὰ ἔδεσε τὸν ἐχθρό του μὲ ἕνα βοῦρλο.
Ὅποιος τὸν πολεμᾶ μὲ τὴν ἐγκράτεια καὶ τὴν ἀγρυπνία,
εἶναι σὰν νὰ τοῦ πέρασε ἁλυσίδες. Καὶ ὅποιος τὸν πολεμᾶ
μὲ τὴν ταπεινοφροσύνη καὶ τὴν ἀοργησία καὶ τὴν δίψα,
εἶναι σὰν νὰ τὸν ἐφόνευσε καὶ νὰ τὸν ἔκρυψε στὴν ἄμμο.
Ἄμμο νὰ θεωρήσης τὴν ταπείνωσι, διότι ἡ ἄμμος δὲν παρέ-
χει βοσκὴ στὰ πάθη, ἀλλὰ εἶναι χῶμα καὶ στάκτη.
Μὴν ἐμπιστευθῆς στὴν ζωὴ σου τὸ πήλινο σῶμα, καὶ
μὴν ξεθαρρέψης μαζί του, μέχρις ὅτου συναντήσεις τὸν
Χριστό.
Μὴν παίρνης θάρρος καὶ νομίζης ὅτι λόγῳ τῆς ἐγκρά-
τειάς σου θὰ σωθῆς ἀπὸ τὴν πτῶσι. Κάποιος χωρὶς νὰ
τρώγη τίποτα ἔπεσε ἀπὸ τὸν οὐρανό.

19.
19
Στοὺς ἀρχάριους οἱ πτώσεις κατὰ κανόνα συμβαί-
νουν ἀπὸ τὴν ἀπόλαυσι τῶν φαγητῶν. Στοὺς μεσαίους,
καὶ ἀπὸ ὑπερηφάνεια, πρᾶγμα ποὺ παρατηρεῖται βέ-
βαια, καὶ στοὺς ἀρχάριους. Σ’ ἐκείνους δὲ ποὺ πλη-
σιάζουν πρὸς τὴν τελειότητα, ἀποκλειστικὰ ἐξαιτίας
τῆς κατακρίσεως.
Ἐλεεινὸς ὅποιος πέφτει. Ἐλεεινότερος ὅμως ὅποιος
παρασύρει καὶ ἄλλον στὴν πτῶσι. Διότι καὶ τῶν δύο
πτώσεων τὴν ἐνοχὴ καὶ τὴν ἐφάμαρτη ἡδονή, τὰ παίρ-
νει ἐπάνω του.
Μὴν προσπαθῆς μὲ εὔλογα ἐπιχειρήματα καὶ
ἀντιρρήσεις νὰ ἀποκρούσης τὸν δαίμονα τῆς πορνεί-
ας, διότι κεῖνος ἔχει μὲ τὸ μέρος του τὶς εὐλογοφανεῖς
προφάσεις, ἀφοῦ μᾶς πολεμᾶ μὲ σύμμαχο τὴν φύσι
μας.
Ἀνάθεσε στὸν Κύριον τὴν ἀσθένεια τῆς φύσεώς
σου, ἀναγνωρίζοντας πλήρως τὴν ἰδικὴ σου ἀδυναμία,
καὶ τότε θὰ λάβης τὸ χάρισμα τῆς σωφροσύνης, χωρὶς
νὰ τὸ καταλάβης.
Ὅσοι δὲν ἐδοκίμασαν τὸν πόλεμο ποὺ προανέφερα
εἶναι μακάριοι. Ἂς παρακαλοῦμε ὥστε νὰ σωθοῦμε γιὰ
πάντα ἀπὸ τὴν δοκιμή του, διότι ἐκεῖνοι ποὺ ἐγλίστρη-
σαν μέσα σ’ αὐτὸν τὸν βόθρο, πέφτουν πολὺ μακριὰ
ἀπὸ ὅσους ἀνεβαίνουν καὶ κατεβαίνουν τὴν οὐρανο-
δρόμο κλίμακα καὶ γιὰ νὰ σηκωθοῦν ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ
πολλοὺς ἱδρῶτες καὶ αὐστηρότατη νηστεία.
Φιλάνθρωπο ὀνομάζει τὸν Θεὸ ὁ ἀπάνθρωπος
ἐχθρός, ὁ ἐπικεφαλῆς τῆς πορνείας, καὶ ὅτι συγχωρεῖ
εὔκολα τὸ πάθος αὐτό, σὰν κάτι τὸ φυσικό. Ἂς πα-
ρατηρήσουμε δὲ τὴν δολιότητα τῶν δαιμόνων καὶ θὰ
ἰδοῦμε ὅτι μετὰ τὴν διάπραξι Τὸν ὀνομάζουν δικαιο-
κρίτη καὶ αὐστηρό. Προηγουμένως ἐνήργησαν ἔτσι,
γιὰ νὰ μᾶς σπρώξουν στὴν ἁμαρτία. Τώρα διαφορε-
τικά, γιὰ νὰ μᾶς καταποντίσουν στὴν ἀπελπισία. Καὶ
ὅσο διαρκεῖ ἡ λύπη καὶ ἡ ἀπελπισία, δὲν μποροῦμε
νὰ ταλανίσωμε ἢ νὰ κατηγορήσωμε τὸν ἑαυτόν μας ἢ
νὰ ἐκδικηθοῦμε τὸν δαίμονα γιὰ τὸ ἁμάρτημα. Ὃταν
ὅμως ἀφανισθῆ ἡ ἀπελπισία, ἀκολουθεῖ πάλι ὁ τύραν-
νος ποὺ ὁμιλεῖ γιὰ τὴν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ.
Ἐκεῖνος ποὺ προσεπάθησε νὰ σταματήση τοῦτον
τὸν πόλεμο μόνο μὲ τὴν ἐγκράτεια, εἶναι ὅμοιος μ’
ἐκεῖνον ποὺ κολυμπώντας μὲ τὸ ἕνα χέρι ἀγωνίζεται
νὰ βγῆ ἀπὸ τὸ πέλαγος. Νὰ συζεύξης μὲ τὴν ἐγκρά-
τεια τὴν ταπείνωσι, διότι χωρὶς τὴν δεύτερη ἡ πρώτη
ἀναδεικνύεται ἀνωφελής.

20.
20
Οἰκογένεια, μιὰ γωνιὰ τοῦ παραδείσου
«ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ»
Σεβασμὸς στοὺς γονεῖς
Δ
όξα καὶ τιμὴ στοὺς γονείς μας.
Καὶ ἄν μὲν ζοῦν ἀκόμη, εὐλογη-
μένα ἄς εἶναι τὰ γηρατειὰ τους
καὶ ἀνώδυνη καὶ εἰρηνικὴ ἡ δύση τῆς πα-
ροδικῆς ζωῆς τους. Ἄν πάλι μετέβησαν
προπορευόμενοι ἀπὸ ἐμᾶς στὴν αἰωνι-
ότητα, φῶς δικαίων ἄς τοὺς καταυγάζει
γιὰ πάντα. «Τίμα τὸν πατέρα σου καὶ
τὴν μητέρα σου» εἶναι θεία ἐντολὴ τοῦ
δεκαλόγου. Καὶ ἀρκεῖ ἁπλὰ ἡ μεταξὺ
τῶν ἄλλων ἐντολῶν θέση της, γιὰ νὰ πι-
στοποιήσει κάποιος πόσο κοντὰ πρὸς
τὸν Θεὸ εἶναι τὸ ὑπούργημα τοῦ γονέα
καὶ πῶς καὶ πόση ἱερότητα ἔχουν, γιὰ νὰ
ἀριθμοῦνται τὰ πρὸς αὐτοὺς καθήκοντα
ἀμέσως μετὰ τὰ πρὸς τὸν Θεό. Γι’ αὐτὸ
καὶ ἀπὸ πολλοὺς λαοὺς πραγματικὰ θρη-
σκευτικὲς τιμὲς ἀποδόθηκαν στὸν γονέα.
Οἱ πρόγονοί μας μάλιστα, οἱ βαθεῖς
αὐτοὶ καὶ εὐλαβεῖς ἐρευνητὲς τῶν πραγ-
μάτων, μὶα καὶ τὴν αὐτὴ λέξη μεταχειρί-
ζονταν, τὴν λέξη «εὐσέβεια», γιὰ νὰ δηλώ-
σουν καὶ τὴν στάση τους ἀπέναντι στοὺς
γονεῖς καὶ τὴν στάση τους ἀπέναντι στὸν
Ὕψιστο. Ἐπικατάρατος κατὰ τὴν Γραφὴ
ὑπήρξε ὁ Χάμ, γιὸς τοῦ Νῶε, ἐπειδὴ ἀτί-
μασε καὶ περιγέλασε τὸν πατέρα του, ποὺ
ἀπὸ ἄγνοια μέθυσε καὶ ξεγυμνώθηκε, τὸν
ὁποῖο καὶ ὄφειλε νὰ σεβαστεῖ καὶ νὰ πε-
ριποιηθεῖ (Γεν. 9:20-29). Ἐπικατάρατους
δὲ ἀνακήρυξε καὶ ὁ Μωυσῆς ἐπάνω στὸ
ὂρος Γαιβάλ ὅλους αὐτοὺς ποὺ ἀτιμά-
ζουν τὸν πατέρα τους ἤ τὴν μητέρα τους
«καὶ ἐροῦσι πᾶς ὁ λαός, γένοιτο!» (Δευτ.
27:16).
Ἀπεναντίας ὑπάρχει παράδοση ποὺ
λέει ὃτι, ὅταν πύρινο ρυάκι φλεγόμενης
λάβας ξεπηδοῦσε ἀπὸ τὴν Αἴτνα καὶ ὅλοι
ἔφευγαν ἐπιδιώκοντας τὴν ἀτομικὴ τους
σωτηρία, ἕνας μόνο νέος ἃρπαξε τὸν γη-
ραλέο καὶ παράλυτο πατέρα του στοὺς
ὤμους, γιὰ νὰ τὸν σώσει. Καὶ τὶ νομίζετε
ὅτι συνέβη; Ὅλους τοὺς ἄλλους τοὺς
κατέκλυσε ἡ λάβα καὶ ἐξαφανίστηκαν,
καὶ μόνο μπροστὰ ἀπὸ τὸν εὐσεβῆ αὐτὸν
νέο ὑποχώρησε ἀφήνοντας μαρτυρία,
ὅτι καὶ τὰ ἄγρια ἀκόμη στοιχεῖα εὐλα-
βοῦνται αὐτοὺς ποὺ εὐλαβοῦνται τοὺς
γονεῖς τους.
Ἡ δόξα καὶ τιμὴ τῶν γονέων ἐξωτερι-
κεύεται πρακτικότερα μὲ τὸ θέλημα τῆς
ὑπακοῆς καὶ συμμόρφωσης: «Ὑιέ, φύ-
λασσε νόμον πατρὸς σου καὶ μὴ ἀπώσῃ
θεσμοὺς μητρὸς σου» (Παροιμ. 1:8).
Πολλὲς ἀποτυχίες καὶ ἀπογοητεύσεις
μας θὰ προλαμβάνονταν, ἄν, στὸν καιρό
ποὺ ἔπρεπε, ἀκούγαμε καλοπροαίρετα
τὶς πατρικὲς καὶ μητρικὲς συμβουλές. Δι-
ότι ποιὸς φίλος ὑπάρχει σὲ ὅλο τὸν κό-
σμο, ποὺ μᾶς ἀγαπᾶ μὲ τόση ἁγία ἀνιδιο-
τέλεια, μὲ ὅση οἱ γονεῖς μας, οἱ ὁποῖοι καὶ
τὰ μάτια τους ἀκόμη θὰ ἦσαν πρόθυμοι
νὰ βγάλουν καὶ νὰ μᾶς δώσουν, μόνο καὶ
μόνο γιὰ νὰ εὐημερήσουμε; Γονιὸς ποὺ
Δημητρίου Παναγοπούλου

21.
21
Οἰκογένεια, μιὰ γωνιὰ τοῦ παραδείσουΟἰκογένεια, μιὰ γωνιὰ τοῦ παραδείσου
συμβουλεύει τὸ κακὸ εἶναι κάτι ἀπίστευ-
το. Ἄν καὶ ἡ ἀνθρώπινη μοχθηρία μπορεῖ
ἴσως κάποτε νὰ φθάσει σὲ τέτοιο βαθμὸ
κακοήθειας, ὥστε καὶ νὰ ἐκμεταλλευτεῖ
ἠθικὰ ἤ ὑλικὰ τὰ ἀγαπημένα τέκνα του,
ὁπότε τὸ «πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ἤ
ἀνθρώποις» (Πράξ. 5:29) θὰ ὀρθωθεῖ ὡς
λύση τοῦ ἀγρίου διλήμματος, ἀλλὰ καλὸ
εἶναι νὰ κρατᾶμε χωρίς ἐνδοιασμὸ τὴν
ἰδέα, ὅτι στὸν πατέρα καὶ στὴν μητέρα
ἡ ἀνθρώπινη φύση παρουσιάζεται στὴν
ἁγνότερή της ὂψη καὶ ὅτι ἡ ὑπακοὴ τῶν
τέκνων στοὺς γονεῖς εἶναι ὑποχρέωση
ἐνδεδειγμένη καὶ ἀπὸ τὸν θεῖο Νόμο καὶ
ἀπὸ τὸ συμφέρον τους.
Ἄριστο παράδειγμα υἱικῆς ὑπακοῆς
μᾶς παρέχει ὁ προφήτης Ἰερεμίας τοὺς
Ρηχαβίτες (Ἰερ. 42:5-6). Ὁ προφήτης τοῦ
Θεοῦ τοποθέτησε μπροστὰ τους γιὰ δο-
κιμὴ στάμνα μὲ κρασὶ καὶ ποτήρια, προ-
τρέποντάς τους νὰ πιοῦν. Ἀλλὰ αὐτοὶ
εἶπαν: «Ὄχι, δὲν θᾶ πιοῦμε. Ὁ παπποὺς
μας Ἰωναδάβ ἄφησε ἐντολὴ στὸν πατέρα
μας Ρηχάβ καὶ μέσῳ αὐτοῦ στοὺς ἀπο-
γόνους του ὅλους, νὰ μὴν πιοῦν ποτὲ
κρασί. Καὶ ἐμεῖς συμμορφωνόμαστε μὲ
εὐλάβεια στὴν προγονικὴ διαταγή, τὴν
ὁποία θὰ μεταδίδουμε πιστὰ καὶ αἰώνια
στοὺς ἀπογόνους μας». Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ
Θεὸς εὐλόγησε τοὺς Ρηχαβίτες καὶ μέχρι
σήμερα δὲν χάθηκε ἡ γενιὰ τους.
Ἀλλὰ δὲν εἶναι τὸ μοναδικὸ παράδειγ-
μα οἱ Ρηχαβίτες. Γνωρίζουμε ἀνθρώπους
γέροντες στοὺς ὁποίους, ὅταν ἦταν παι-
διά, εἶπαν οἱ γονεῖς τους νὰ μὴν πιάσουν
λόγου χάρη ποτὲ στὰ χέρια τους χαρτιὰ
(τράπουλα), καὶ πράγματι ποτὲ δὲν τὰ
ἄγγιξαν. Ἀλλὰ παράδειγμα παραδειγμά-
των εἶναι ὁ Κύριός μας, ὁ Ὁποῖος, ἄν καὶ
ἦταν Θεός, ὅταν ἔγινε ἄνθρωπος, ὑποτά-
χθηκε στὴν σεπτὴ Του Μητέρα καὶ στὸν
θετὸ Του πατέρα τὸν Ἰωσήφ, παρέχοντας
ἔτσι καὶ σὲ ἐμᾶς τὴν ὑποδειγματικὴ εἰκό-
να τῆς ὑπακοῆς τῆς ἀνθρώπινης νεότη-
τας πρὸς τὶς ἐντολὲς τῶν μεγαλυτέρων.
Γιὰ τὴν ὑπακοὴ αὐτὴν ὑπάρχει τρό-
πος ἀκόμα πρακτικότερος, μέσῳ τοῦ
ὁποίου ἐξωτερικεύουμε τὴν δόξα καὶ τὴν

22.
22
τιμὴ πρὸς τοὺς γονεῖς μας, ἡ περίθαλψή
τους κατὰ τὰ γηρατειὰ τους. Γιατὶ, ὅπως
τὸ ἀμπέλι ποὺ φυτεύτηκε προσφέρει μὲ
εὐγνωμοσύνη τὰ σταφύλια του στὸν φυ-
τουργὸ του, ἔτσι καὶ τὰ γεννηθέντα καὶ
ἐκτραφέντα τέκνα ἔχουν ἱερὴ ὑποχρέωση
νὰ δείξουν τὴν εὐγνωμοσύνη τους ἀποδί-
δοντας τὰ τροφεῖα στοὺς τροφεῖς καὶ γεν-
νήτορές τους, ὅταν πλέον αὐτοὶ δὲν ἔχουν
δυνάμεις νὰ πορίζονται τὰ πρὸς τὸ ζῆν.
Καὶ ἡ πληρωμὴ αὐτὴ εἶναι ἐλάχιστη ἀπέ-
ναντι στὶς χάρες ποὺ πῆραν ἀπὸ αὐτούς.
Γιατὶ πόσα δὲν ὑπέφεραν οἱ γονεῖς μας
γιὰ χάρη μας; Ἀπερίγραπτες ἐνοχλήσεις
καὶ λιποθυμίες ὑφίσταται ἡ μητέρα μας
ἀπὸ τότε ποὺ εἴμαστε ἔμβρυα. Μὲ ὀδύνες
καὶ ὀξύτατους πόνους μᾶς ἔφε-
ρε στὴν ζωὴ φτάνοντας πολλὲς
φορὲς μέχρι τὶς πύλες τοῦ θα-
νάτου. Πέρασε ἔπειτα νύχτες
καὶ ἡμέρες, ποὺ τὶς δαπάνησε
μὲ ἀφοσίωση σὲ ἐμᾶς τρέφο-
ντάς μας μὲ τὸ λευκὸ της αἷμα
(τὸ γάλα), ἀγρυπνώντας ὅταν
ἢμασταν ἄρρωστοι καὶ προσευ-
χόμενη γιὰ ἐμᾶς, χάνοντας τὴν
νεότητα, τὴν ρώμη, τὴν καλλο-
νή, τὴν ὑγεία, ὅλα, γιὰ νὰ πα-
ρουσιάσει ἐμᾶς.
Ὁ δὲ πατέρας μας πρόσφε-
ρε τὶς δυνάμεις του σύροντας
τὸ ἄροτρο τῆς ζωῆς, διαπλέ-
οντας πελάγη κυρτωμένος
ἀπὸ τὸ βάρος τῶν φροντίδων,
ἄσπρισε ἀπὸ τὴν πάλη τῆς
ἐργασίας, μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ
προετοιμάσει μὲ πολὺ ὠφέλεια
τὸ σήμερα καὶ τὸ αὔριό μας.
Καὶ τώρα τὶ ζητοῦν ἀπὸ τὰ
παιδιὰ τους καὶ οἱ δύο, ὁ πα-
τέρας καὶ ἡ μητέρα; Μία γωνιά.
Μία πολυθρόνα. Ἓνα γράμμα.
Μία ἐπίσκεψη. Ἕνα φιλί. Ἕναν
παλμό. Ἕνα τρυφερὸ χέρι νὰ
τοὺς κλείσει τὰ σβύνοντα βλέ-
φαρά τους. Αὐτά ζητοῦν.
Ποιὸ παιδὶ εἶναι τέτοιο τέρας ἀσπλα-
χνίας, ὥστε νὰ τὰ ἀρνηθεῖ; Δυστυχῶς,
πολλὰ στὴν ἐποχὴ μας!!!
Γι’ αὐτὸ παρακαλοῦμε: «Κύριε, μὴ λο-
γαριάσεις σ’ ἐμᾶς αὐτὴν τὴν ἀσπλαγχία
καὶ ἀχαριστία μας».
Ἀπὸ τὸ περιοδικό «Ὅσιος Φιλόθεος τῆς
Πάρου» 12, ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, σ. 184.
Διασκευὴ γιὰ τὴν Κοινωνία Ὀρθοδοξίας
Οἰκογένεια, μιὰ γωνιὰ τοῦ παραδείσου

23.
23
Οἰκογένεια, μιὰ γωνιὰ τοῦ παραδείσου
Ὁ ὃσιος Πορφύριος γιὰ τὸν ἒγγαμο
βίο, τὴν οἰκογένεια καὶ τὰ παιδιά
Κ. Ι.: Ὑπάρχει ἕνα τεράστιο κεφάλαιο,
ποὺ ἀφορᾶ τὴν πλειονότητα τῶν ἀνθρώ-
πων• τὸ κεφάλαιο τοῦ ἔγγαμου βίου, μὲ τὰ
πάμπολλα προβλήματά του καὶ τὶς δυσκο-
λίες του. Ἀπὸ προσω-
πικὴ ἐμπειρία γνωρίζω
ὅτι ὁ Γέρων Πορφύριος
ἐνδιαφερόταν τὰ μέγι-
στα γιὰ τὴν διατήρηση
τῶν σωστῶν συζυγικῶν
σχέσεων καὶ τοῦ ἱεροῦ
θεσμοῦ τῆς οἰκογένειας.
Μόνιμη δὲ ἔγνοιὰ του
ἦταν ἡ σωστὴ ἀνατροφὴ
τῶν παιδιῶν μέσα σὲ μία
ὑγιῆ, εἰρηνικὴ κι ἀγαπη-
μένη οἰκογένεια.
Χ.Μ.Π.: Ἔχετε ἀπό-
λυτο δίκαιο. Ὁ Γέρων
Πορφύριος ἀσχολεῖτο κατὰ κύριο λόγο
μὲ τὶς σχέσεις συζύγων καὶ τὶς σχέσεις γο-
νέων καὶ παιδιῶν. Ὅταν πήγαινε κάποιος
παντρεμένος, ποὺ δὲν εἶχε καλὴ σύζυγο, ἢ
μία παντρεμένη, τῆς ὁποίας ὁ σύζυγος δὲν
ἦταν καλὸς καὶ σήκωνε τὸν σταυρό του ἢ τὸν
σταυρό της μὲ ὑπομονή, τὸν ἀποκαλοῦσε
ἅγιο· κι ἂν ἦταν γυναίκα, τὴν ἀποκαλοῦσε
ἁγία. Κάποια φορὰ πῆγε νὰ τὸν δεῖ ἕνας
παντρεμένος, ποὺ δὲν ἦταν καθόλου καλὸς
σύζυγος, ἐνῷ παράλληλα ἔκτιζε μία ἐκκλησία
καὶ τοῦ εἶπε:
— Γέροντά μου, ἐγὼ κτίζω μία ὡραία
ἐκκλησία.
— Τί κτίζεις, εὐλογημένε, αὐτὴν τὴν μικρὴ
ἐκκλησία, ἀφοῦ χάλασες τὴν ἄλλη μεγάλη
ἐκκλησία, ποὺ εἶναι τὸ σπίτι σου;
Κ. Ι.: Πάρα πολὺ ὡραῖο αὐτό.
Χ.Μ.Π.: Πάντοτε συμβούλευε τοὺς γονεῖς
νὰ μὴν καβγαδίζουν ποτὲ μπροστὰ στὰ παι-
διά τους, διότι τὰ παιδιά, ὅταν ἀκοῦν τοὺς
γονεῖς τους νὰ καβγαδίζουν, νιώθουν σὰν
νὰ πέφτει τὸ σπίτι ἐπάνω στὸ κεφάλι τους.
Κ. Ι.: Ἔτσι καὶ εἶναι.
Χ.Μ.Π.: «Τὰ παιδιά»,
ἔλεγε, «πρέπει νὰ μεγα-
λώνουν μὲ τὸ χάδι τῆς μη-
τέρας καὶ μὲ τὸ χάδι τοῦ
πατέρα, ὁ ὁποῖος πρέπει
νὰ προσέχει, ὥστε νὰ μὴν
εἶναι πολὺ σκληρός. Κι
ἂν χρειαστεῖ νὰ ἐπιβάλει
κάποτε μία τιμωρία, νὰ
τὸ κάνει μὲ πολλὴ προ-
σοχὴ καὶ πολὺ μέτρο, γιὰ
νὰ μὴν δημιουργήσει στὸ
παιδὶ κανένα τραῦμα».
Μιὰ φορὰ μᾶς διηγήθηκε
τὴν ἀκόλουθη ἱστορία:
— Κάποτε πῆρα μία μεγάλη ποσότητα
καραμέλες καὶ πῆγα σ’ ἕνα ὀρφανοτροφεῖο.
Μοίρασα τὶς καραμέλες στὰ ὀρφανὰ παιδιά,
ἀλλὰ ἔβλεπα βαθιὰ μέσα στὶς ψυχές τους,
ποὺ ἦταν πιασμένες, μαζεμένες κι ἔτσι τὰ
παιδιὰ δὲν εἶχαν τὴν ἄνεση νὰ χαμογελά-
σουν. Ἔφυγα ἀπ’ ἐκεῖ καὶ πῆγα νὰ πάρω τὸ
λεωφορεῖο. Ὅταν μπῆκα στὸ λεωφορεῖο, εἶδα
κάποιους ἐπιβάτες νὰ τσακώνονται μεταξύ
τους: «Σήκω ἀπ’ ἐδῶ… κάθησε πιὸ πέρα…
μάζεψε τὰ πόδια σου…» κ.ο.κ.. Φώναζαν ὁ
ἕνας στὸν ἄλλο, διαπληκτίζονταν ὁ ἕνας μὲ
τὸν ἄλλο. Σκέφτηκα τότε: «Ἐκεῖνα τὰ παι-
διά, στὸ ὀρφανοτροφεῖο, ὀρφανὰ ἀπὸ τὸν
ἐπίγειο πατέρα τους· αὐτοὶ ἐδῶ, τὰ μεγά-
λα αὐτὰ παιδιά, ὀρφανὰ κι αὐτὰ ἀπὸ τὸν
οὐράνιο Πατέρα τους». Καὶ συνέχισε ὁ Γέ-
ρων Πορφύριος νὰ μοῦ ἐξηγεῖ:

24.
24
Οἰκογένεια, μιὰ γωνιὰ τοῦ παραδείσου
— Λόγῳ αὐτῆς τῆς ὀρφάνιας, ποὺ ἔχει ὁ
κόσμος σὲ σχέση μὲ τὸν Θεό, ὁ ὁποῖος εἶναι
ἡ χαρά, δὲν ξέρει τί κάμνει καὶ παραφέρεται.
Ἂν ὁ ἄνθρωπος μπεῖ στὴν γραμμὴ τοῦ Θεοῦ
καὶ τῆς Ἐκκλησίας καὶ γνωρίσει τὸν Πατέρα
του τὸν οὐράνιο, τότε δὲν θὰ συμπεριφέρε-
ται πλέον ὡς ὀρφανὸς καὶ θὰ ἔχει μόνιμα τὴν
χαρά. Τὸ ἄγχος τί εἶναι; Εἶναι, ἀκριβῶς, αὐτὴ
ἡ ὀρφάνια ἀπὸ τὸν οὐράνιο Πατέρα.
Μιὰ φορὰ μοῦ εἶπε:
— Ἐσὺ εἶσαι εὐλαβής. Κι αὐτή σου τὴν
εὐλάβεια, αὐτή σου τὴν πίστη, θέλεις νὰ ἐπι-
βάλεις στοὺς γύρω σου. Νομίζεις ὅτι βγαίνει
τίποτε ἔτσι; Κακὸ κάνεις. Διότι οἱ ἄνθρωποι
εἶναι ἀντιδραστικοί. Λὲς στὸν ἄλλο νὰ κάνει
κάτι καὶ δὲν τὸ κάνει, ἐπειδὴ τοῦ τὸ εἶπες.
Ἀντιδρᾶ καὶ δὲν τὸ κάνει. Ἂν δεῖ ἐσένα νὰ κά-
νεις αὐτὸ τὸ πρᾶγμα, ἴσως τὸ κάνει κι ἐκεῖνος,
γιατὶ θὰ σκεφτεῖ «ἀφοῦ τὸ κάνει αὐτός, νὰ τὸ
κάνω κι ἐγώ». Καὶ συνέχισε:
— Ἄν, ὅμως, θελήσεις νὰ προσευχηθεῖς
στὸν Χριστὸ καὶ νὰ τοῦ πεῖς «Χριστέ μου, σὲ
παρακαλῶ, φώτισε ἢ ἐλέησε ἢ κατεύθυνε αὐτὸ
τὸ πρόσωπο» καὶ κάμνεις συνεχῶς αὐτὴν τὴν
προσευχή, τότε ὁ Χριστὸς ἀρχίζει καὶ στέλ-
λει στὸ πρόσωπο ἐκεῖνο καλοὺς λογισμούς.
Κάθε φορά, ποὺ ἐσὺ λές, γιὰ παράδειγμα,
«Κύριε, ἐλέησον τὸ παιδί μου», τὸ παιδί σου
παίρνει ἕναν ἀγαθὸ λογισμὸ ἀπὸ τὸν Χριστό.
Κι ὅσο ἐσὺ συνεχίζεις νὰ προσεύχεσαι, τόσο
περισσότερους ἀγαθοὺς λογισμοὺς παίρνει
τὸ παιδί σου. Κι ἂν τώρα τὸ παιδί σου εἶναι
ὅπως ἕνα ἄγουρο πορτοκάλι, σιγὰ-σιγὰ θὰ
ὡριμάσει καὶ θὰ γίνει ὅπως τὸ θέλεις. Αὐτὸς
εἶναι ἀποδεδειγμένα, ἀπὸ τὴν δική μου πείρα,
ὁ πιὸ ἀποτελεσματικὸς τρόπος γιὰ νὰ λύει ὁ
ἄνθρωπος τὰ προβλήματά του σ’ ὁποιοδή-
ποτε τομέα θέλει. Διότι ὅλοι οἱ ἄλλοι τρόποι,
ποὺ οἱ ἄνθρωποι ἐφαρμόζουν ἀπὸ ἔνστικτο,
τὶς πιὸ πολλὲς φορὲς ἀποτυγχάνουν.
Κ. Ι.: Θὰ ἔχετε, ὑποθέτω, νὰ μᾶς ἀφηγη-
θεῖτε καὶ κάποιο συγκεκριμένο περιστατικό,
μέσα ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἐπαληθεύθηκαν καὶ αὐτὰ
τὰ λόγια τοῦ Γέροντος Πορφυρίου.
Χ.Μ.Π.: Ναί. Τοῦ ζητοῦσα κι ἐγὼ νὰ μοῦ
ἀναφέρει διάφορα παραδείγματα γιὰ καθετί,
πού μοῦ ἔλεγε. Στὴν συγκεκριμένη περίπτωση
μοῦ ὑπέδειξε τὴν περίπτωση ἑνὸς ἀνδρογύ-
νου, ποὺ ἡ κόρη τους εἶχε ξεφύγει ἀπὸ τὸν
δρόμο τοῦ Θεοῦ. Ἡ συμπεριφορὰ κι ὁ τρόπος
ζωῆς τῆς κοπέλας αὐτῆς εἶχε δημιουργήσει
τέτοια κατάσταση μέσα στὸ σπίτι, ποὺ ὁ πα-
τέρας εἶχε βγεῖ ἀπὸ τὸν ἑαυτό του, ἦταν πῦρ
καὶ μανία ἐναντίον τῆς κόρης του, ἤθελε νὰ
τὴν σκοτώσει καὶ ἄλλες τέτοιες ὑπερβολές.
Τελικὰ δέχθηκε καὶ πῆγε μαζὶ μὲ τὴν γυναίκα
του στὸν Γέροντα Πορφύριο.
Ὁ Γέροντας εἶπε τότε στὸν πατέρα:
— Δὲν καταλαβαίνεις ἐδῶ τί γίνεται; Ἐδῶ
τὸ παιδί σου τὸ ἔχει καβαλικέψει ὁ διάβολος
καὶ τὸ κάμνει ὅ,τι θέλει καὶ τὸ πάει ὅπου θέλει.
Δὲν βγαίνει τίποτε ἔτσι, ποὺ συμπεριφέρεσαι.
Τὸ πρόβλημα αὐτὸ χρειάζεται προσευχή. Ἐσὺ
κι ἡ γυναίκα σου, κι οἱ δυό σας μαζί, θ’ ἀρχί-
σετε νὰ προσεύχεστε συνεχῶς γιὰ τὴν κόρη
σας καὶ δὲν θὰ τῆς μιλᾶτε καθόλου γιὰ τὸ
θέμα αὐτό. Καὶ συνέχισε:
— Κι ὅταν ἔρχεται ἀργὰ τὸ βράδυ στὸ σπί-
τι, ὅπως συνηθίζει νὰ ἔρχεται, θὰ τῆς πεῖτε:
«Παιδί μου τὸ φαγητό σου εἶναι μέσα στὸ
ψυγεῖο καὶ κάθησε νὰ φᾶς». Ἡκόρη σας τότε
θὰ πέσει ἀπὸ τὰ σύννεφα. «Ποῦ βρῆκαν», θὰ
σκεφτεῖ, «οἱ γονεῖς μου οἱ βάρβαροι ὅλη αὐτὴν
τὴν εὐγένεια»; Ἐσεῖς δὲν θὰ σταματήσετε στὸ
μεταξὺ νὰ προσεύχεστε. Καὶ νὰ ξέρετε ὅτι
ἡ κόρη σας θὰ τσακωθεῖ μὲ τὸ ἄλλο πρόσω-
πο, ποὺ κάνουν τὴν κακὴ παρέα. Κι ὅταν θὰ
’ρθει νὰ σᾶς πεῖ ὅτι τὰ χάλασε μ’ ἐκείνη τὴν
παρέα, νὰ μὴν τῆς πεῖτε «μπράβο, μπράβο,
καλὰ ἔκανες», ἀλλὰ νὰ προσποιηθεῖτε τοὺς
ἀδιάφορους καὶ νὰ τῆς πεῖτε «ἐμεῖς, παιδί μου,
δὲν ξέρουμε, ἐσὺ ξέρεις». Καὶ πράγματι, ἔτσι
ἐκτυλίχθηκαν τὰ γεγονότα. Μιὰ μέρα ἡ κοπέλα
ἀνακοίνωσε στοὺς γονεῖς της ὅτι τὰ χάλασε
μ’ ἐκείνη τὴν παρέα. Μπῆκε ἀπὸ τότε στὸν
σωστὸ δρόμο καὶ σώθηκε.
Κ. Ι.: Ἰδοὺ πῶς ὁ Γέρων Πορφύριος, μὲ τὰ
χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, βοηθοῦσε
κι ἔσωζε τοὺς ἀνθρώπους.

25.
25
Στὸ μέτωπο, σ’ ὅλη τὴν γραμμή, ἀπὸ
τὴν γαλανὴ θάλασσα τοῦ Ἰονίου μέχρι
ψηλὰ τὶς παγωμένες Πρέσπες, ὁ ἑλληνικὸς
στρατὸς ἄρχιζε νὰ βλέπει παντοῦ τὸ ἲδιο
ὅραμα: Ἔβλεπε τὶς νύχτες μιὰ γυναικεία
μορφὴ νὰ βαδίζει ψηλόλιγνη, ἀλαφρο-
περπάτητη, μὲ τὴν καλύπτρα της ἀνα-
ριγμένη ἀπὸ τὸ κεφάλι στοὺς ὤμους. Τὴν
ἀναγνώριζε, τὴν ἤξερε ἀπὸ παλιά, τοῦ
τὴν εἶχαν τραγουδήσει ὃταν ἦταν μωρὸ κι
ὀνειρευόταν στὴν κούνια. Ἦταν ἡ μάνα ἢ
μεγαλόψυχη στὸν πόνο καὶ στὴν δόξα, ἡ
λαβωμένη τῆς Τήνου, ἡ ὑπέρμαχος Στρα-
τηγός.
Θαῦμα στὸ Μπούμπεση
Ζωντανὸ θαῦμα τῆς Παναγίας ἔζησαν
στὸν ἑλληνοϊταλικὸ πόλεμο οἱ στρατιῶτες
τοῦ 51ου ἀνεξαρτήτου τάγματος, μὲ δι-
οικητὴ τὸν ταγματάρχη Πετράκη, στὴν
κορυφογραμμὴ τοῦ Ροντένη, δεξιὰ τῆς
θρυλικῆς Κλεισούρας.
Κάθε βράδυ, ἀπὸ τὶς 22-1-41 καὶ ἔπει-
τα, στὶς 9.20 ἀκριβῶς, τὸ βαρὺ ἰταλικὸ
πυροβολικὸ ἄρχιζε βολὴ ἐναντίον τοῦ
τάγματος Πετράκη καὶ τοῦ δρόμου ἀπ’
ὅπου περνοῦσαν τὰ μεταγωγικά. Πέρασαν
ἡμέρες καὶ τὸ κακὸ συνεχιζόταν, δημιουρ-
γώντας ἐκνευρισμὸ καὶ ἀπώλειες. Τολμη-
ροὶ ἀνιχνευτὲς τῶν ἐμπροσθοφυλακῶν καὶ
ἀεροπόροι ἐξαπολύθηκαν μέχρι βαθιὰ
στὶς ἰταλικὲς γραμμές, ἀλλὰ ἐπέστρεψαν
ἄπρακτοι. Δὲν μποροῦσαν νὰ ἐντοπίσουν
τὰ ἰταλικὰ πυροβόλα, ἴσως γιατί οἱ Ἰταλοὶ
κάθε βράδυ τὰ μετακινοῦσαν.
Ἦταν ὅμως ἀπόλυτη ἀνάγκη νὰ ἐντοπι-
σθοῦν οἱ ἐχθρικὲς θέσεις. Ἕνα βράδυ τοῦ
Φεβρουαρίου ἀκούστηκαν πάλι οἱ ὁμοβρο-
ντίες τῶν ἰταλικῶν κανονιῶν.
- Παναγία μου, φώναξε τότε ὁ ταγμα-
τάρχης ἐντελῶς αὐθόρμητα, βοήθησέ μας!
Σῶσε μας ἀπ’ αὐτοὺς τοὺς δαίμονες.
Ἀμέσως στὸ βάθος πρόβαλε ἕνα φω-
τεινὸ σύννεφο. Σιγὰ-σιγὰ σχημάτισε κάτι
σὰν φωτοστέφανο. Καὶ κάτω ἀπ’ αὐτὸ με-
ρικὰ ἀσημένια συννεφάκια σχημάτισαν
τὴν μορφὴ τῆς Παναγίας, ἡ ὁποία ἄρχισε
νὰ γέρνει πρὸς τὴν γῆ καὶ στάθηκε σ’ ἕνα
φαράγγι, ἀνάμεσα σὲ δύο ὑψώματα τοῦ
Μπούμπεση. Τὸ ὅραμα τὸ εἶδαν ὅλοι στὸ
τάγμα καὶ ρίγησαν.
- Θαῦμα! βροντοφώναξε ὁ ταγματάρ-
χης.
- Θαῦμα! Θαῦμα! ἐπανέλαβαν οἱ στρα-
τιῶτες καὶ σταυροκοπήθηκαν.
Ἀμέσως ἔφυγε ἕνας σύνδεσμος μὲ σημεί-
ωμα τοῦ Πετράκη γιὰ τὴν πυροβολαρχία
τοῦ Τζήμα. Σὲ δέκα λεπτὰ βρόντησαν τὰ
ἑλληνικὰ κανόνια καὶ σὲ εἴκοσι ἐσίγησαν
τὰ ἰταλικά. Οἱ ὀβίδες μας εἶχαν πετύχει
ἀπόλυτα τὸν στόχο.
Γράμμα ἀπὸ τὴν Μόροβα
Ὁ Τάσος Ρηγοπούλας, στρατευμένος
στὴν Ἀλβανία τὸ 1940, ἔστειλε ἀπὸ τὸ μέ-
Ἡ Παναγία στὸν πόλεμο τοῦ ‘40
Ἑλληνομνημοσύνη

26.
26
Ἑλληνομνημοσύνη
τωπο τὸ παρακάτω γράμμα
στὸν ἀδελφό του. «Ἀδελφέ
μου Νίκο.
Σοῦ γράφω ἀπὸ μιὰ ἀε-
τοφωλιά, τετρακόσια μέτρα
ψηλότερη ἀπὸ τὴν κορυφὴ
τῆς Πάρνηθας. Ἡ φύση τρι-
γύρω εἶναι πάλλευκη. Σκοπός
μου ὅμως δὲν εἶναι νὰ σοῦ
περιγράψω τὰ θέλγητρα μιᾶς
χιονισμένης Μόροβας μὲ ὅλο
τὸ ἄγριο μεγαλεῖο της. Σκο-
πός μου εἶναι νὰ σοῦ μετα-
δώσω αὐτὸ ποὺ ἔζησα, ποὺ
τὸ εἶδα μὲ τὰ μάτια μου καὶ
ποὺ φοβᾶμαι μήπως, ἀκούγοντάς το ἀπὸ
ἄλλους, δὲν τὸ πιστέψεις.
Λίγες στιγμὲς πρὶν ὁρμήσουμε γιὰ τὰ
ὀχυρὰ τῆς Μόροβας, εἴδαμε σὲ ἀπόσταση
καμιὰ δεκαριὰ μέτρων μιὰ ψηλὴ μαυροφό-
ρα νὰ στέκει ἀκίνητη.
- Τὶς εἶ; (Ποιὸς εἶσαι;) Μιλιά...
Ὁ σκοπὸς θυμωμένος ξαναφώναξε: -Τὶς εἶ;
Τότε, σὰν νὰ μᾶς πέρασε ὅλους ἠλε-
κτρικὸ ρεῦμα, ψιθυρίσαμε: Η ΠΑΝΑΓΙΑ!
Ἐκείνη ὅρμησε ἐμπρὸς σὰν νὰ εἶχε
φτερὰ ἀετοῦ. Ἐμεῖς ἀπὸ πίσω της. Συ-
νεχῶς τὴν αἰσθανόμασταν νὰ μᾶς μεταγ-
γίζει ἀντρειοσύνη. Ὁλόκληρη ἑβδομάδα
παλέψαμε σκληρά, γιὰ νὰ καταλάβουμε
τὰ ὀχυρὰ Ἰβάν-Μόροβας.
Ὑπογραμμίζω πὼς ἡ ἐπίθεσή μας πέτυ-
χε τοὺς Ἰταλοὺς στὴν ἀλλαγὴ τῶν μονάδων
τους. Τὰ παλιὰ τμήματα εἶχαν τραβηχτεῖ
πίσω καὶ τὰ καινούργια... κοιμόνταν! Τὸ τί
ἔπαθαν δὲν περιγράφεται. Ἐκείνη ὁρμοῦσε
πάντα μπροστά. Κι ὃταν πιὰ νικητὲς ροβο-
λούσαμε πρὸς τὴν ἀνυπεράσπιστη Κορυ-
τσά, τότε ἡ Ὑπέρμαχος ἔγινε ἀτμός, νέφος
ἁπαλὸ καὶ χάθηκε».
Τὸ ἀδέσποτο μουλάρι
Ὁ Ν. Ντραμουντιανὸς διηγεῖται μιὰ
θαυμαστὴ ἐμπειρία του ἀπὸ τὸν πόλεμο
τοῦ ‘40: «Ὁ λόχος μας πῆρε διαταγὴ νὰ κα-
ταλάβει ἕνα προχωρημένο ὕψωμα γιὰ προ-
γεφύρωμα. Στήσαμε ταμπούρι μέσα στὰ
βράχια. Μόλις τακτοποιηθήκαμε, ἄρχισε
νὰ πέφτει πυκνὸ χιόνι. Ἔπεφτε ἀδιάκοπα
δύο μερόνυχτα κι ἔφτασε σὲ πολλὰ μέρη
τὰ δύο μέτρα. Ἀποκλειστήκαμε ἀπὸ τὴν
ἐπιμελητεία. Καθένας εἶχε τροφὲς στὸ σα-
κίδιό του γιὰ μιὰ ἡμέρα. Ἀπὸ τὴν πείνα
καὶ τὸ κρύο δὲν λάβαμε πρόνοια «διὰ τὴν
αὔριον» καὶ τὶς καταβροχθίσαμε.
Ἀπὸ κεῖ καὶ πέρα ἄρχισε τὸ μαρτύριο.
Τὴν δίψα μας τὴν σβήναμε μὲ τὸ χιόνι,
ἀλλὰ ἡ πείνα μᾶς θέριζε. Περάσαμε ἔτσι
πέντε μερόνυχτα. Σκελετωθήκαμε. Τὸ ἠθικό
μας τὸ διατηρούσαμε ἀκμαῖο, ἀλλὰ ἡ φύση
ἔχει καὶ τὰ ὅριά της. Μερικοὶ ὑπέκυψαν. Τὸ
ἴδιο τέλος περιμέναμε ὅλοι «ὑπὲρ πίστεως
καὶ πατρίδος».
Τότε μὰ ἔμπνευση τοῦ λοχαγοῦ μας
ἔκανε τὸ θαῦμα! Ἔβγαλε ἀπ’ τὸν κόρφο
του μιὰ χάρτινη εἰκόνα τῆς Παναγίας, τὴν

27.
27
ἔστησε στὸ ψήλωμα καὶ μᾶς κάλεσε γύρω
του:
— Παλικάρια μου! εἶπε. Στὴν κρίσιμη
αὐτὴν περίσταση ἕνα θαῦμα μόνο μπορεῖ
νὰ μᾶς σώσει. Γονατίστε, παρακαλέστε τὴν
Παναγία, τὴν μητέρα τοῦ Θεανθρώπου, νὰ
μᾶς βοηθήσει!
Πέσαμε στὰ γόνατα, ὑψώσαμε τὰ χέρια,
παρακαλέσαμε θερμά. Δὲν προλάβαμε νὰ
σηκωθοῦμε κι ἀκούσαμε κουδούνια. Παρα-
ξενευτήκαμε καὶ πιάσαμε τὰ ὃπλα. Πήραμε
θέση «ἐπὶ σκοπόν».
Δὲν πέρασε ἕνα λεπτὸ καὶ βλέπουμε ἕνα
πελώριο μουλάρι νὰ πλησιάζει κατάφορ-
το. Ἀνασκιρτήσαμε! Ζῶο χωρὶς ὁδηγὸ νὰ
περνᾶ τὸ βουνό, μ’ ἕνα μέτρο χιόνι — τὸ
λιγότερο - ἦταν ἐντελῶς ἀφύσικο. Κατα-
λάβαμε: Τὸ ὁδηγοῦσε ἡ Κυρία Θεοτόκος.
Τὴν εὐχαριστήσαμε ὅλοι μαζὶ ψάλλοντας
σιγανά, μὰ ὁλόκαρδα, τὸ «Τῇ ὑπερμάχῳ»
καὶ ἄλλους ὕμνους της. Τὸ ζῶο εἶχε πάνω
του μία ὁλόκληρη ἐπιμελητεία ἀπὸ τρόφι-
μα: κουραμάνες, τυριά, κονσέρβες, κονιὰκ
καὶ ἄλλα.
Πολλὲς κι ἀπίστευτες κακουχίες πέ-
ρασα στὸν πόλεμο. Ἀλλ’ αὐτή μοῦ μένει
ἀξέχαστη, γιατί δὲν εἶχε διέξοδο. Τὴν ἔδωσε
ὅμως ἡ Παναγία».
Ἀπὸ τὸ βιβλίο
‘’ Ἐμφανίσεις καὶ Θαύματα
τῆς Παναγίας”
Ἒκδ. Ι.Μ.Παρακλήτου
Ἡ ἱστορία μας

28.
28
Ἑλληνομνημοσύνη
Βιογραφία
Ὁ
ταγματάρχης Δημήτριος Κωστά-
κης γεννήθηκε τὸ 1891 στὸ χωριὸ
Μπεστιὰ Λάκκας Σουλίου. Ἀπο-
φοίτησε ἀπὸ τὸ Σχολαρχεῖο Ἄνω Πεδινῶν
καὶ ὑπηρέτησε ὡς δάσκαλος σὲ χωριὰ τῆς
Λάκκας Σουλίου (τὰ δύσκολα χρόνια τῆς
Τουρκοκρατίας), ἐνῷ ἔπειτα μετανάστευσε
στὴν Αἲγυπτο. Ἐπέστρεψε τὸν Ἰανουάριο
τοῦ 1913 στὴν Ἑλλάδα, καὶ συγκεκριμένα
στὴν Πρέβεζα, ὅπου κατετάγη ἐθελοντὴς
μόλις ξεκίνησε ὁ ἀπελευθερωτικὸς ἀγώνας
ἐναντίον τῶν Τούρκων. Πῆρε μέρος σὲ ὅλες
τὶς μάχες κι ἔλαβε τὸ πρῶτο παράσημο
ἀνδρείας.
Κατὰ τὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ἔγινε
μόνιμος ὑπαξιωματικὸς τοῦ Ἑλληνικοῦ
Στρατοῦ. Τὸ 1919 μετεῖχε μὲ τὸ ἑλληνικὸ
ἐκστρατευτικὸ Σῶμα στὴν καταστολὴ τῆς
Ὀκτωβριανῆς Ἐπανάστασης καὶ προήχθη
σὲ ἀνθυπασπιστὴ ἐπ’ ἀνδραγαθίᾳ.
Στὴν ἐκστρατεία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας
πολέμησε στὸ Ἐσκὶ-Σεχὶρ καὶ στὸ Ἀφιὸν-
Καραχισὰρ. Ἀφότου γύρισε στὴν Ἑλλάδα,
παντρεύτηκε στὰ Ἰωάννινα καὶ ἀπέκτησε
τέσσερεις κόρες καὶ ἓναν γιό. Ὡς ἀνθυπο-
λοχαγός, ἀνέλαβε διοικητὴς πυροβολαρ-
χίας καὶ τὸ 1937 ὑπηρέτησε σὲ διάφορες
μονάδες πυροβολικοῦ μὲ τὸν βαθμὸ τοῦ
Ταγματάρχη.
Μαρτυρίες
Δεκανέας Παναγιώτης Ντεκάσης:
«Ὅταν μαθαίναμε πὼς πίσω μας βρίσκο-
νταν τὰ κανόνια τοῦ Κωστάκη, κάναμε
φτερά».
Νικήτας Ντέλας ἀπὸ τὰ Λαγκάδια
τῆς Γορτυνίας: Ὅταν ἄρχισε ὁ πόλεμος
ὁ Κωστάκης ἔγινε μὲ μιᾶς σύμβολο ἡρωι-
σμοῦ, λεβεντιᾶς καὶ ἀνθρωπιᾶς. Ὡς πο-
λεμιστὴς ἦταν προικισμένος με αἰσιοδο-
ξία, ψυχραιμία, στρατηγικὴ ἰδιοφυΐα καὶ
ἄφθαστο ἡρωισμό. Ἀψηφοῦσε τὸν κίνδυνο
καὶ πίστευε στὴν νίκη. Τὰ κανόνια τῆς μοί-
ρας ποὺ διοικοῦσε εἶχαν πάντα τέτοια
εὐστοχία στοὺς στόχους ὥστε δὲν πῆγε
στὸν βρόντο οὔτε μία ὀβίδα. Ἡ πυροβο-
λαρχία ἔριχνε τὰ βλήματα ὅλα πάνω στὸν
στόχο μὲ πρώτη ὀβίδα μέσα στὸ καζάνι
τῶν Ἰταλῶν.
Ταγματάρχης
Δημήτριος
Κωστάκης,
ὁ θρυλικός
κανονιέρης τοῦ ’40
Επιμέλεια: Χρήστος
Μουρατίδης, δάσκαλος