¨ΕΡΩ¨ - 25ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2016)

¨ΕΡΩ¨ - 25ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2016)
ιανουαριοσ -μαρτιοσ 2016 / ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗς-ΠΡΟΒΟΛΗς ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ / ΤΕΥΧΟΣ 25 / TIMH 4 ΓΡΑΦΟΥΝ: Ἀφιέρωμα στήν ορθοδοξη εκκλησια Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμίας, Μητροπολίτης Κυθήρων Σεραφείμ, † Ἀρχιμ. Γεώργιος Καψάνης, Ἀρχιμανδρίτης Μάξιμος Κυρίτσης, Ἀρχιμανδρίτης Νικόδημος, Ἀρχιμανδρίτης Νικόδημος Κανσίζογλου, Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Μεταλληνός, Πρωτοπρεσβύτερος Πέτρος Ἄλμπαν Χίρς, Ἱερομόναχος Ἀρσένιος καί Μοναχός Ἡσαΐας, Ἱερομόναχος Λουκᾶς Γρηγοριάτης, Σταύρος Μποζοβίτης, Βασίλειος Ἀθ. Τσίγκος
2 ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚΔΟΤΗΣ «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ -ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ Ἰωάννης Καραμῆτρος - Πρόεδρος ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ Θεόφιλος Παπαδόπουλος, Τηλ.: 6972559553 ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Γεώργιος Βιλλιώτης Δῆμος Θανάσουλας Θεόφιλος Παπαδόπουλος Χαράλαμπος Στεργιούλης ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ- ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Γεώργιος Βιλλιώτης Αἰκατερίνη Δημοτζίκη Δήμητρα Τζίκα Μακρίνα Τσαλικίδου ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ -ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ Μαρία Ἰωαννίδου, Τηλ.: 2310 552 207 ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δημοτζίκη Αἰκατερίνη Τηλ. 2310 552207 Τηλεομοιότυπο: 2310 552209 ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΘΗΝΑΣ Μπλάνος Ἀνδρέας Τηλ. 210 5227967 210 6930355 Τηλεομοιότυπο 210 6930355 EΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Ἐσωτερικοῦ: 20 Εὐρώ, Ἐξωτερικοῦ: 40 Εὐρώ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ EUROBANK, BIC: EFGBGRAA IBAN: GR4002603220000140200352972 ΠΕΙΡΑΙΩΣ: SWIFT-BIC: PIRBGRAA 5253-059675-650 IBAN: GR67 0172 2530 0052 5305 9675 650 «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» Γραφεῖα Θεσσαλονίκης: Μοναστηρίου 225, Μενεμένη, 54628 Τηλ: 2310 552207, Τηλεομοιότυπο: 2310 552209 Γραφεῖα Ἀθηνῶν: Πανεπιστημίου 39, Στοὰ Πεσματζόγλου 10679, 5ος ὄροφος, Τηλ.210 6930355 Ἱστοσελίδα: www.enromiosini.gr Ἠλεκτρ.ταχυδρομεῖο:contact@enromiosini.gr ISSN: 1792-2828 Οἱ συγγραφεῖς τῶν ἄρθρων φέρουν τὴν εὐθύνη γιὰ τὶς ἀπόψεις τους. ΤΕΥΧΟΣ ΑΡ. 25/ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2016 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ TOY ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, τό Δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, φανέρωσε τήν Ἐκκλησία στόν κόσμο. Αἰώνιο θεμέλιο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Τριαδικός Θεός. Ὁ Πατέρας θέλησε τήν ἵδρυσή της, ὁ Υἱός τήν πραγματοποίησε καί τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἀπό τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς «ψυχή» καί ἡ δύναμή της. Κεφαλή της εἶναι ὁ Χριστός, «χθές καί σήμερον ὁ αὐτός καί εἰς τούς αἰῶνας». Στό Μυστικό Δεῖπνο ὁ Χριστός τέλεσε τήν πρώτη θεία Λειτουργία μέ τή συμμετοχή τῶν Μαθητῶν Του. Γι' αὐτό ἡ Ἐκκλησία ἀπό τήν πρώτη στιγμή τῆς ἱστορικῆς της φανέρω- σης εἶναι μιά Σύναξη λατρευτική, εἶναι Σῶμα Χρι- στοῦ. Ὅλοι οἱ πιστοί οἱ βαπτισμένοι στό Ὄνομα Τῆς Παναγίας Τριάδος ἀποτελοῦν τήν Μία, Ἁγία, Ἀποστολική, Καθολική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ὅπως ὁμολογοῦμε καί στό Σύμβολο τῆς Πίστεως. Αὐτή ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ φύλακας τῶν ἀληθειῶν καί τῶν δογμάτων καί ὁ αὐθεντικός ἑρμηνευτής τοῦ Εὐαγ- γελίου. Εἶναι ἡ ταμειοῦχος τῆς Θείας Χάριτος, εἶναι ἡ ἐπί γῆς φανέρωση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Δια- χρονικά συνεχίζει τό ἁγιαστικό καί διδακτικό της ἔργο παρ' ὅλες τίς ἱστορικές περιπέτειες καί διοικη- τικές μεταβολές. Κατέχει τήν Ἀποστολική διαδοχή καί βεβαιώνει ἔτσι τή γνησιότητα τῆς πίστεώς μας. Κρατάει ἀνόθευτη τή διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων. Ὅσοι θέλησαν νά παρερμηνεύσουν τήν πίστη ἀποσχίσθηκαν ἀπό τό Σῶμα της καί αὐτοί εἶναι οἱ σχισματικοί καί αἱρετι- κοί. Ἡ Ἐκκλησία τούς ἀντιμετώπισε μέ τίς Οἰκου- μενικές Συνόδους καί καταδίκασε τίς αἱρετικές διδασκαλίες τους. Δέν ἀνήκουν πλέον αὐτοί στήν Ἐκκλησία, οὔτε εἶναι ἐκκλησία· ὁ Χριστός Μία Ἐκκλησία ἵδρυσε καί αὐτή εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη. Εἶναι αὐτή πού ἔχει τά Μυστήρια καί τή Χάρη, τήν Πα- ναγία καί τούς Ἁγίους, εἶναι ἡ Κιβωτός τῆς σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων. Δέν ὑπάρχουν ἄλλες ἐκκλησίες. Ὅσοι παρέμειναν στήν πλάνη χαρακτηρίζονται καί εἶναι χριστιανικές κοινότητες ἤ ὁμολογίες, οἱ ὁποῖες οὔτε ἱερωσύνη ἔχουν, οὔτε μυστήρια, οὔτε χάρη. Τό παρόν τεῦχος ἔχει σκοπό νά τονίσει τή μονα- δικότητα τῆς Ἐκκλησίας Τοῦ Χριστοῦ καί νά ἐνη- μερώσει τούς χριστιανούς γιά τή δραστηριότητα τοῦ οἰκουμενισμοῦ, ὁ ὁποῖος ἐπιδιώκει τήν ἕνωση τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου σέ μιά οἰκουμενική θρησκεία, μιά πανθρησκεία.
3ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2 0 1 6 ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΤΡΙΜΗΝΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΕΙΟ ΤΟΥ ΠΑΠΑ Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμία Η ΣΥΝΟΔΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Μητροπολίτου Κυθήρων Σεραφείμ ΗΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥΑΓΙΟΥΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΕΝΑΝΤΙΤΩΝΑΙΡΕΤΙΚΩΝ ΚΑΙΟΑΝΑΒΑΠΤΙΣΜΟΣ ἀρχιμ.ΜαξίμουΚυρίτση Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΤΕΡΟΔΟΞΩΝ ΩΣ ΒΑΣΗ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Πρωτοπρεσβυτέρου Πέτρου Ἄλμπαν Χίρς ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΕΙΟ ΤΟΥ ΠΑΠΑ Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμία Η ΣΥΝΟΔΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ Μητροπολίτου Κυθήρων Σεραφείμ Ο Ορθόδοξος Μοναχισμός φύλακας τῆς Πίστεως τῆς Παρα δόσεως † ἀρχιμ. Γεωργίου Καψάνη Η ΟΔΟΣ ΑΓΙΑΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ἀρχιμ. Μαξίμου Κυρίτση 4 9 14 18 20 27 31 Η ΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΤΙΚΩΝ ΚΑΙ Ο ΑΝΑΒΑΠΤΙΣΜΟΣ ἀρχιμ. Μαξίμου Κυρίτση ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΑΙ ΔΙΑΦΟΡΑΙ ΑΥΤΗΣ ΑΠΟ ΤΑΣ ΑΛΛΑΣ «ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ» ἀρχιμανδρίτου Νικοδήμου Η ΘΕΙΑ ΧΑΡΙΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΥΣΕΒΕΙΑ ἀρχιμ. Νικοδήμου Κανσίζογλου
4 σ. 106 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΑΙ ΔΙΑΦΟΡΑΙ ΑΥΤΗΣ ΑΠΟ ΤΑΣ ΑΛΛΑΣ «ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ» Ἀρχιμανδρίτου Νικοδήμου Η ΘΕΙΑ ΧΑΡΙΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΥΣΕΒΕΙΑ Ἀρχιμ. Νικοδήμου Κανσίζογλου Η ΕΝΟΤΗΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ Ἱερομονάχου Λουκᾶ Γρηγοριάτου Πιστεύω... εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικήν καί ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν Βασιλείου Αθ. Τσίγκου 36 40 50 52 58 61 70 72 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΙΟΠΑΤΕΡΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΣΤΗΝ «ΜΕΤΑΠΑΤΕΡΙΚΗ» ΑΣΥΝΕΧΕΙΑ π. Γεωργίου Δ. Μεταλληνοῦ Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΤΕΡΟΔΟΞΩΝ ΩΣ ΒΑΣΗ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑΣ πρωτοπρεσβυτέρου Πέτρου Ἄλμπαν Χίρς ο αγιος Ραφαήλ καί τό «ενωτικό» συλλείτουργο στήν αγία Σοφια Η ΕΝΟΤΗΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ἱερομονάχου Λουκᾶ Γρηγοριάτου ΠΑΝΘΡΗΣΚΕΙΟΜΑΝΙΑ Σταύρου Μποζοβίτη “Πιστεύω... εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικήν καί ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν” Βασιλείου Αθ. Τσίγκου ΣΥΓKΡΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΥΝΟΔΩΝ ΣΟΦΙΣΤΕΙΕΣ «ΠΡΟΦΑΣΕΙΣ εΝ αΜΑΡΤΙΑΙΣ» ΠΡΟΣ ΠΑΡΑΛΑΒΗΝ ΤΗΣ ΚΑΡΤΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ἱερομονάχου Ἀρσενίου καί Μοναχοῦ Ἡσαΐα
5 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΓΙΑΤΟΠΡΩΤΕΙΟ ΤΟΥΠΑΠΑ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμία Μ οῦ ἐζητήθη νά γράψω ὀλί- γα λόγια γιά τό «πρωτεῖο» τοῦ πάπα, γιά τό ὅτι, δηλαδή, ὁ πάπας θέλει νά ἄρχει ὅλων τῶν Ἐκκλη- σιῶν. Τό κάνω αὐτό μέ τό παρόν σύντο- μο καί ἁπλό ἄρθρο. 1. Ἀρχικά θά ἔλεγα ὅτι Χριστός καί πρωτεῖα εἶναι ἄκρως ἀντίθετα. Ὅποιος πιστεύει στόν Ἰησοῦ Χριστό καί μά- λιστα θέλει νά Τόν ὑπηρετήσει καί νά εἶναι ἀντιπρόσωπός Του, πρέπει νά ἔχει τό ἴδιο φρόνημα μέ Αὐτόν, φρόνη- μα ἀνιδιοτελείας καί αὐτοθυσίας. Γιατί ὁ Χριστός μας, ἄν καί ἦταν Θεός, ὅμως «ἐκένωσεν ἑαυτόν μορφήν δούλου λα- βών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμε- νος... Ἐταπείνωσεν ἑαυτόν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου», καί τί θανά- του; «Θανάτου δέ σταυροῦ» (Φιλιπ. 2,6- 8)! Ὁ Ἰησοῦς Χριστός πάλι εἶπε καθα- ρά στούς μαθητές Του ὅτι, «ἐκεῖνος πού θέλει νά εἶναι μεγάλος μεταξύ σας, νά εἶναι ὑπηρέτης σας, καί ἐκεῖνος πού θέ- λει νά εἶναι μεταξύ σας πρῶτος («πρω- τεῖο») θά εἶναι δοῦλος ὅλων»! Καί τό παράδειγμα αὐτό μᾶς τό ἔδωσε ὁ Ἴδιος ὁ Χριστός, ὁ Ὁποῖος «οὐκ ἦλθε διακο- νηθῆναι, ἀλλά διακονῆσαι καί δοῦναι τήν ψυχήν αὐτοῦ λύτρον ἀντί πολλῶν» (Μάρκ. 10,42-45)! Ἀλλά καί ἄλλοτε ὁ Χριστός εἶπε καθαρά πάλι στού μα- θητές Του: «Ἐάν κανείς θέλει νά εἶναι
6 πρῶτος – ὁ πάπας θέλει νά εἶναι πρῶτος καί ζητάει «πρωτεῖο»! – πρέπει νά εἶναι ὁ τελευταῖος ὅλων καί ὑπηρέτης ὅλων» (Μάρκ. 9,35)! Ὕστερα ἀπό αὐτούς τούς λόγους τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καί τό δικό Του μάλιστα ταπεινό καί δουλικό παράδειγμα, εἶναι πραγματικά ἐντροπή γιά ἕναν ἱερέα καί ἀρχιερέα καί ἀντιπρόσωπο Χριστοῦ νά ζητάει «πρωτεῖα». Ναί, εἶναι ἐντροπή του!... Δέν εἶναι ἀντιπρόσωπος τοῦ Χρι- στοῦ αὐτός. 2. Θά γράψω τώρα ἁπλᾶ πάλι, πῶς «κατήντησε» ὁ πάπας καί ζητάει «πρω- τεῖο». Εἶναι γνωστόν, ὅτι μέ τούς πα- πικούς πρῶτα εἴμεθα ἑνωμένοι, ἀπο- τελούσαμε μέ αὐτούς μία Ἐκκλησία. Καί ἦταν πολύ καλή τότε ἡ Ρωμαϊκή Ἐκκλησία. Ἔδινε καλό παράδειγμα σέ ὅλες τίς Ἐκκλησίες· παράδειγμα ὀρθῆς πίστεως καί καλῶν ἔργων, ἔργων ἀγά- πης. Ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος προβάλλει τήν τότε Ἐκκλησία τῆς Ρώμης ὡς πρότυπο πίστεως καί ἐμμονῆς στήν παράδοση περισσότερο ἀπό ὅλες τίς ἀποστολικές Ἐκκλησίες. Καί ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ θε- οφόρος καλεῖ τήν Ἐκκλησία αὐτή «προ- καθημένη τῆς ἀγάπης», «προκαθημένη» σέ χριστιανικά ἔργα. Ἔχουμε ἁγίους πᾶπες τήν ἐποχή αὐτή, ὁ δέ λαός, ἀλλά καί οἱ ἱερεῖς καί ὅλοι, ἑλκύονται πολύ ἀπό τήν ἁγιότητα καί τρέχουν πρός τόν ἅγιο. Ἔτσι, λοιπόν, τήν παλαιά αὐτή ἐποχή κατέφευγαν ὅλοι στήν Ἐκκλησία τῆς Ρώμης, στούς πᾶπες, καί ζητοῦσαν συμβουλή καί προστασία καί διευθέτη- ση διαφόρων ἐκκλησιαστικῶν ζητημά- των (γιά τήν ἔριδα περί τῆς ἑορτῆς τοῦ Πάσχα, γιά παράδειγμα). Ὅπως βλέ- πουμε, ὅλη ἡ Ἐκκλησία ἀπέδιδε στήν ἀρχή «πρωτεῖο» στήν Ἐκκλησία τῆς Ρώ- μης, ἀλλά τό πρωτεῖο αὐτό ἦταν πρω- τεῖο τιμῆς καί ἀληθείας καί ὄχι πρωτεῖο ἐξουσίας. Μάλιστα καί ἐκ πολιτικῶν λόγων, γιά τό ὅτι δηλαδή πρόκειται γιά τήν Ἐκκλησία τῆς παλαιᾶς Ρώμης, ἡ Β´ Οἰκουμενική Σύνοδος (381 μ.Χ.), μέ τόν 3ο Κανόνα της, ἔδωσε στήν Ἐκκλη- σία αὐτή τήν πρώτη θέση μεταξύ ὅλων τῶν Ἐκκλησιῶν. Ἐκεῖνο ὅμως πού κάνει μεγάλη ζη- μιά, καί ἰδιαίτερα στόν ἐκκλησιαστικό χῶρο, εἶναι ὁ ἐγωϊσμός. Οἱ πᾶπες, λοι- πόν, ἄρχισαν νά ὑπερηφανεύονται γιά τήν τιμή τῶν ἄλλων Ἐκκλησιῶν πρός αὐτούς, γιά τό «πρωτεῖο» τιμῆς, ὅπως τό εἴπαμε, πού ἀπελάμβαναν, καί τό ζητοῦσαν στήν συνέχεια νά τούς γί- νει «πρωτεῖο» ἐξουσίας καί δυνάμεως καί δικαιωμάτων. Ἐδῶ ἔχουμε σειρά παπῶν (Στέφανος, Δάμασος, Ἰννοκέ- ντιος Α´, Βονιφάτιος Α´, Λέων Α´, Κε- λεστῖνος Α´ κ.ἄ.), οἱ ὁποῖοι ἀπαιτοῦν ὁ Ἐπίσκοπος Ρώμης νά ἀναγνωρίζεται ὡς «κεφαλή» ὅλων τῶν κατά τόπους Ἐκκλησιῶν καί τῆς καθόλου Ἐκκλησί- ας. Φθάνουν μάλιστα μέχρι τό σημεῖο νά ποῦν ὅτι ὅποιος δέν ἔχει κοινωνία μέ τήν Ἐκκλησία τῆς Ρώμης εἶναι αἱρετι- κός· καί ὅτι ἡ γνώμη καί ἡ κρίση τοῦ πάπα εἶναι ἀπόλυτη καί ἐκφράζει τό θέλημα τοῦ Ἰδίου τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐδῶ πᾶμε γιά τό «ἀλάθητο» τοῦ πάπα!... Τώρα ἀρχίζει καί ὁ ἀγώνας τῶν πα- πικῶν νά κατοχυρώσουν καί ἁγιογρα- φικῶς τό «πρωτεῖο» τους. Ἄς προσέξου- με: Πρῶτα γεννήθηκε τό παπικό πρω- τεῖο ὡς ἐπιθυμία δόξης καί ἐπιβουλῆς καί μετά ζητήθηκαν στηρίγματα καί μαρτυρίες τάχα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή γιά τήν κατοχύρωσή του. Τώρα οἱ παπι- κοί ζητοῦν νά ἀποδείξουν ἀπό τήν Ἁγία Γραφή ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης ἱδρύ- θηκε ἀπό τόν ἀπόστολο Πέτρο, ὁ ὁποῖος γι᾽ αὐτούς εἶναι ἡ κορυφή ὅλων τῶν Ἀποστόλων, καί ἐπί τοῦ ὁποίου ὁ Χρι- στός ἵδρυσε τήν Ἐκκλησία. Ἄρα αὐτοί, οἱ διάδοχοι τοῦ Πέτρου ἔχουν ἐξουσία ἐφ᾽ ὅλης τῆς Ἐκκλησίας. Τούς ἁρμόζει δηλαδή τό «πρωτεῖο». Αὐτά ὅμως πού θέλουν οἱ παπικοί δέν τούς τά προσφέ- ρει ἡ Ἁγία Γραφή μέ τήν σωστή ὁμαλή
7 ἑρμηνεία της. Παρά ταῦτα ὅμως αὐτοί ἐκβιάζουν τό ἱερό κείμενο, καί τό κατα- θλίβουν γιά νά «ἀποδείξει» τό «πρωτεῖο» τους. Σαφῶς ὅμως λέγουμε ὅτι ἀπό τήν Καινή Διαθήκη δέν κατοχυρώνεται τό «πρωτεῖο» τοῦ παπισμοῦ. Οἱ ἀπαιτήσεις τῶν παπῶν προχώ- ρησαν στήν συνέχεια μέ μεγαλύτερη ἑωσφορική ὁρμή. Ὁ πάπας θέλει νά γίνει ὄχι μόνο ἡ ἀνωτάτη ἐκκλησιαστι- κή ἐξουσία, ἀλλά καί ἡ ἀνωτάτη ἐξου- σία στόν κόσμο. Ὁ πάπας Νικόλαος ὁ Α´ (858-867) θεωρεῖ τόν ἑαυτό του ὡς τήν ὑψίστη νομοθετική καί δικαστική ἀρχή καί ὅτι μόνος αὐτός δικαιοῦται νά ἐκδίδει κανόνες στήν Ἐκκλησία. Ὁ δέ πάπας Γρηγόριος ὁ Ζ´ (1073-1085) εἶπε τό χειρότερο, ὅτι μόνο ἡ Ἐκκλη- σία τῆς Ρώμης ἱδρύθη ἀπό τόν Κύριο καί ὅτι εἶναι ἀδύνατο νά σωθεῖ κάποιος ἄν δέν ὑπακούει στόν πάπα! Ἡ κορύ- φωση δέ τῆς τρέλας τοῦ «πρωτείου» τοῦ παπισμοῦ εἶναι ἡ ἀνακήρυξη τοῦ «ἀλα- θήτου» στήν 20η «οἰκουμενική» σύνοδό τους (!...) τό 1870 ἀπό τόν πάπα Πίο Θ´. Κατά τήν σύνοδο αὐτή τῶν παπικῶν ὑπῆρξαν πολλές ἀντιδράσεις γιά τό νέο αὐτό «δόγμα» καί πολλοί «ἐπίσκοποί» τους εἶπαν στόν πάπα ὅτι αὐτό δέν φέ- ρεται στήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Ἀλλά ὁ πάπας ἀπήντησε: «Ἡ παράδο- ση εἶμαι ἐγώ» (La traditio sono io)!... 6. Ἐπειδή δέν ὑπάρχουν πολλά περιθώρια χώρου στό περιοδικό μας ἀποκρούοντες μέ πολύ ἀποτροπιασμό τό «πρωτεῖο» τῶν παπικῶν ἀναφέρουμε τέλος τά παρακάτω δύο μόνο ἐπιχειρή- ματα ἐναντίον του: (α) Δογματικῶς πιστεύουμε ὅτι ΜΙΑ εἶναι ἡ Ἐκκλησία, ἀλλά ἡ ΜΙΑ αὐτή Ἐκκλησία ἐκφράζεται σέ πολλές κατά τόπους Ἐκκλησίες. Οἱ τοπικές αὐτές Ἐκκλησίες δέν μπορεῖ νά ἐπιβληθοῦν στήν ΜΙΑ, τήν καθ᾽ ὅλου Ἐκκλησία, ἀλλά, ἀντίθετα, ἡ καθ᾽ ὅλου (Καθολική) Ἐκκλησία ἐπεμβαίνει καί ἐπιβάλλεται στίς τοπικές Ἐκκλησίες. Αὐτό εἶναι μία γενική ἐκκλησιολογική ἀρχή, ἡ ὁποία τηρεῖται διά παντός στήν Ἐκκλησία μας. Στή περίπτωση τοῦ πρωτείου τῶν παπικῶν ἀνατρέπεται ἡ χρυσή αὐτή βάση τῆς ἐκκλησιολογίας μας καί μία τοπική Ἐκκλησία, ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης θέλει νά ἄρχει ὅλων τῶν Ἐκκλη- σιῶν, δηλαδή θέλει νά ἐπιβληθεῖ στήν καθ᾽ ὅλου Ἐκκλησία!... (β) Τό «πρωτεῖο» τοῦ πάπα ἔρχεται ἀντίθετα πρός αὐτήν τήν πίστη μας, τήν πίστη στόν Θεό μας. Ὁ Θεός μας λέγεται «Ἁγία Τριάδα»: Πιστεύουμε τρία Πρόσωπα, τόν Πατέρα, τόν Υἱό καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί τά τρία αὐτά Πρόσωπα εἶναι ἰσότιμα. Τρία Πρόσω- πα, ἀλλά μία θεία οὐσία. Ἔτσι ἔχουμε Τριάδα στήν Μονάδα καί Μονάδα στήν Τριάδα. Τά τρία Πρόσωπα ἔχουν κοι- νωνία ἀγάπης μεταξύ τους καί «περιχω- ροῦν» τό ἕνα τό ἄλλο. Ὁ Πατέρας μέσα στόν Υἱό καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα στόν Πατέρα καί τόν Υἱό κ.λπ. Αὑτό σημαίνει «περιχώρηση». Γιά τήν Ἁγία Τριάδα, τόν Θεό μας, πιστεύ- ουμε ὅτι ὁ Πατέρας εἶναι «πρῶτος» ἔνα- ντι τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Εἶναι «πρῶτος» ὄχι κατά τήν δύναμη ἤ τήν ἐξουσία, ἀλλά μόνο κατά τήν αἰτία, γιατί ἀπό τόν Πατέρα γεννᾶται ὁ Υἱός καί ἀπό τόν Πατέρα πάλι ἐκπορεύεται τό Ἅγιο Πνεῦμα. Τήν «ὑποταγή» τοῦ ἑνός προσώπου στό ἄλλο τήν ἀπέρριψε ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὡς αἵρεση. Ἡ πίστη μας αὐτή στήν Ἁγία Τριά- δα, ἡ «Τριαδολογία», ὅπως λέγεται, ρυθ- μίζει καί τήν «᾽Εκκλησιολογία», τήν ζωή μας, δηλαδή, μέσα στήν Ἐκκλησία. Ὅλοι μας στήν Ἐκκλησία εἴμαστε ἰσό- τιμοι καί ἀπέναντι τοῦ Θεοῦ καί μεταξύ μας. Στήν Ἐκκλησία δέν ὑπάρχει – δέν πρέπει νά ὑπάρχει – ὑποταγή μερικῶν μελῶν σέ ἄλλα, ἀλλά πρέπει νά ὑπάρ- χει κοινωνία καί περιχώρηση μεταξύ μας, μέ ἔργα ἀγάπης, γιατί ἔχουμε τήν
8 Ὁ Χριστός ἐν δόξῃ καί οἱ δώδεκα Ἀπόστολοι, Κωνσταντινούπολη, μέσα 14ου αἰ.
9 ἴδια πίστη. Καί ὅσοι ἔχουμε ἐκκλησια- στικά ἀξιώματα, ὅσοι, δηλαδή, εἴμαστε ἱερεῖς ἤ ἐπίσκοποι, πρέπει νά γνωρί- ζουμε καλά ὅτι τά ἀξιώματά μας στήν Ἐκκλησία δέν εἶναι κυριαρχικά καί ὑπεροπτικά, ἀλλά διακονικά καί ὑπη- ρετικά γιά τήν σωτηρία τῶν ἀδελφῶν μας χριστιανῶν. Ὁ πάπας μέ τό «πρωτεῖο», μέ τό ὁποῖο θέλει νά κυριαρχεῖ καί νά ἐξου- σιάζει ὅλων τῶν Ἐκκλησιῶν, φέρνει ἄνω-κάτω αὐτή τήν ὡραία ἐκκλησιο- λογία, πού φτιάχνει μία τέλεια κοινω- νία, βασιζόμενη στήν ἀγαπητική σχέση τῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος, τοῦ Θεοῦ μας. Τό «πρωτεῖο» λοιπόν τῶν Καθολικῶν προσβάλλει τήν ὀρθόδοξη Τριαδολογία καί Ἐκκλησιολογία καί κατασκευάζει μία στυγνή δικτατορία, στήν ὁποία κυ- βερνᾶ ὁ ρωμαῖος ποντίφηκας, ὁ πάπας. 7. Τέλος, θέλουμε νά γράφουμε μία ἀλήθεια, ἡ ὁποία παρακαλοῦμε νά προσεχθεῖ, γιατί εἶναι πολύ σοβαρή: Στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ὑπάρ- χει πρωτεῖο! Ὄχι ὅμως πρωτεῖο ἐξου- σίας, ἀλλά «πρωτεῖο ΑΛΗΘΕΙΑΣ». Καί βεβαίως ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, ἐπειδή ἔχει – μόνη αὐτή – τήν ὅλη ἀλή- θεια δικαιοῦται αὐτή καί μόνο νά ἔχει τό «πρωτεῖον τιμῆς», διότι ἔχει τό «πρω- τεῖον ἀληθείας». Πέρα ὅμως ἀπό αὐτήν τήν γενική ἔννοια περί τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, λέγουμε ὅτι καί ἕνας ἁπλός μοναχός στήν Ἐκκλησία μας, ἀλλά ἅγιος, σάν τόν ἅγιο Νικόδημο τόν ἁγιορείτη γιά παράδειγμα, ἤ σάν τόν ἅγιο Παΐσιο τόν ἁγιορείτη πάλι, ἔχουν καί αὐτοί, σάν ἰδιαίτερα πρόσωπα ὁ κα- θένας, ἔχουν «πρωτεῖον ἀληθείας». Αὐτό τό παρατηροῦμε ἤδη στόν ἅγιο Ἰγνάτιο τόν Θεοφόρο καί στόν ἅγιο Διονύσιο, ἐπίσκοπο Κορίνθου, ἔπειτα ἤ στόν ἅγιο Εἰρηναῖο, ἐπίσκοπο Λουγδούνου, ἀκόμη μετέπειτα. Στόν ἅγιο Διονύσιο Κορίνθου τό αἴσθημα τοῦ πρωτείου τῆς ἀληθείας, πού ἔχει γιά τόν ἑαυτό του, τοῦ δημιουργεῖ αἴσθημα γενικῆς εὐθύνης καί τόν κάνει ὄχι νά συμβου- λεύει ἁπλῶς, ἀλλά νά «προστάττῃ» (βλ. Εὐσεβίου Ἐκκλησιαστική ἱστορ. Δ´ 23,6) νά δεχθοῦν καί νά ἐφαρμόσουν οἱ παραλῆπτες του τά παραγγελλόμε- να. Καί σ᾽ αὐτό (στήν ὑπακοή στά λεγό- μενά του) δέν ἐξαιρεῖται οὔτε ὁ ἰσχυρός ἐπίσκοπος τῆς Ρώμης Σωτήρ, ὁ ὁποῖος, ἐνῷ διαφωνοῦσε ἀρχικά μέ τόν Διονύ- σιο, ὑπεχώρησε ἔπειτα καί συνεφώ- νησε μέ τίς ἀπόψεις του. Ὅποιος στήν Ἐκκλησία μας ἐπίσκοπος ἤ καί ἁπλός ἱερεύς (σάν τόν πατέρα Ἐπιφάνιο τόν Θεοδωρόπουλο) ἤ καί λαϊκός (σάν τόν Καθηγητή Παναγιώτη Τρεμπέλα), λόγῳ ἁγιότητος καί γνώσεως τῆς θεολογίας, ἔχει – νοιώθει μέσα του αὐτό τό αἴσθη- μα τοῦ «πρωτείου ἀληθείας», αὐτός ἐκφράζει γνησιώτερα καί βαθύτερα καί ζωηρότερα ἀπό ὅσο οἱ ἄλλοι ἐπίσκοποι, ἱερεῖς ἤ λαϊκοί, τήν θεία ἀλήθεια σχε- τικά μέ τά προβλήματα πού ἀφοροῦν τήν σωτηρία καί τήν ζωή τῆς Ἐκκλησί- ας. Αὐτό ὅμως τό αἴσθημα τοῦ ἔχοντος τό «πρωτεῖο ἀληθείας», πού τόν κάνει νά «προστάττῃ», ὅπως εἴπαμε γιά τόν ἅγιο Διονύσιο Κορίνθου, τῆς Ἐκκλησί- ας, ὄχι μόνο δέν ἔχει καμμία σχέση μέ τό «πρωτεῖο ἐξουσίας» τοῦ πάπα, ἀλλά «οὐσιαστικά καί τό ἀναιρεῖ», ὅπως λέγει ὡραῖα ὁ μακαριστός πατρολόγος Καθη- γητής, μακαριστός μοναχός Γεράσιμος (Στυλιανός) Παπαδόπουλος (βλ. Πα- τρολογία του, τόμ. Α´, σ. 268. 269). Ἀπό αὐτό τό αἴσθημα, τοῦ πρωτείου ἀληθείας κινήθηκε καί ὁ ἅγιος Κλήμης ὁ Ρώμης νά γράψει ἐπιστολή πρός τήν Ἐκκλησία τῆς Κορίνθου συμβουλεύο- ντας γιά τήν εἰρήνευσή της, καί ὄχι ἀπό τό πρωτεῖο ἐξουσίας ὡς Ρώμης, ὅπως ἐσφαλμένως ἰσχρυρίζονται καθολικοί συγγραφεῖς πατρολογικῶν ἐγχειριδίων.
10 η Συνοδικότητα στήν ορθόδοξη εκκλησία Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κυθήρων Σεραφείμ Τ ό Συνοδικό σύστημα εἶναι ὁ τρό- πος διοικήσεως καί λειτουργίας τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας, τό χαρακτηριστικό καί διακριτικό της γνώρισμα ἀπό τίς κοινότητες τῶν ἑτε- ροδόξων χριστιανῶν. Ἡ Σύνοδος τῶν Ὀρθοδόξων Ἐπισκόπων μιᾶς Τοπικῆς Ἐκκλησίας, ὑπό τήν Προεδρία τοῦ Προκαθημένου της, διοικεῖ μέ τό Συνο- δικό σύστημα τήν Αὐτοκέφαλη, Αὐτό- νομη ἤ Ἡμιαυτόνομη Ἐκκλησία, κατά τό ἀρχέγονο μητροπολιτικό καί ἐν συ- νεχείᾳ τό ἀρχιεπισκοπικό ἤ πατριαρ- χικό σύστημα.
11 Μετά τήν Ἀποστολική Σύνοδο τῶν Ἱεροσολύμων (48μ.Χ.), καί ἀφοῦ σέ διάφορες πόλεις καί περιοχές τῆς Ρω- μαϊκῆς Αὐτοκρατορίας (Ἱεροσόλυμα, Ἀλεξάνδρεια, Ἀντιόχεια, Κύπρο, Μι- κρά Ἀσία, Φιλίππους, Θεσσαλονίκη, Βέροια, Ἀθῆνα, Κόρινθο, Πάτρα, Κρή- τη, Ρώμη κ.ἀ.), ἱδρύθησαν Ἀποστο- λικές Ἐκκλησίες, μέ τήν χειροτονία Ἐπισκόπων, Πρεσβυτέρων καί Διακό- νων, σύν τῷ χρόνῳ, ἐνῷ ἐπλήθαιναν οἱ Ἐπισκοπές, συγκροτήθηκαν Ἐπαρ- χιακές καί Τοπικές Σύνοδοι μέ τήν εὐθύνη καί πρωτοβουλία τοῦ ἑκαστα- χοῦ Μητροπολίτου. Ἀπό τόν 4ο καί μέχρι τόν 8ο αἰῶνα, μέ βασιλικές διαταγές Βυζαντινῶν Αὐτοκρατόρων, συνεκλήθησαν ἑπτά (7) Ἅγιες Οἰκουμενικές Σύνοδοι σέ διάφορα κέντρα τῆς Αὐτοκρατορί- ας (Νίκαια, Κωνσταντινούπολι, Ἔφε- σο, Χαλκηδόνα) μέ τήν παρουσία ἤ τήν ἐκπροσώπησι τῶν πέντε (5) Πατρι- αρχῶν (Ρώμης, Κωνσταντινουπόλεως, Ἀλεξανδρείας, Ἀντιοχείας καί Ἱεροσο- λύμων) καί τήν συμμετοχή «τῆς ὁλότη- τος τῶν ἐν ἐνεργείᾳ Ἐπισκόπων»1 . Σ’αὐτές ἡ γρηγοροῦσα ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστική συνείδησις συγκατα- ριθμεῖ καί δυό ἄλλες Συνόδους, τίς ὁποῖες καί ἀποδέχεται ὡς Οἰκουμε- νικές, παρότι δέν ἔχουν μέχρι σήμε- ρα ἀναγνωρισθῆ μέ τήν καθιερωμένη κανονική ἐκκλησιαστική διαδικασία. Πρόκειται γιά τίς Συνόδους τῶν ἐτῶν 879-880 μ.Χ. ἐπί Μεγάλου Φωτίου καί τοῦ 1351 μ.Χ. ἐπί ἁγίου Γρηγορί- ου Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης τοῦ Παλαμᾶ. Μέ τίς διάφορες αὐτές μορφές ἐκκλησιαστικῶν Συνόδων, πού ἐλει- τούργησαν διαχρονικά καί λειτουρ- γοῦν στόν ὀρθόδοξο χῶρο, καλλιεργή- θηκε καί ἀναπτύχθηκε τό πνεῦμα τῆς Συνοδικότητας, τό ὁποῖο, ὅταν κυρι- αρχῆ καί διαποτίζη τό ἱερό Συνοδικό Σῶμα, σκιρτοῦν καί ἀγάλλονται τά ἐπί- γεια καί τά ἐπουράνια, ἡ ἐν οὐρανοῖς θριαμβεύουσα καί ἐπί γῆς στρατευο- μένη Μία Ἁγία Καθολική καί Ἀποστο- λική Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, γιατί ἐπι- κρατεῖ καί θριαμβεύει τό «ἀγαθόν καί εὐάρεστον καί τέλειον θέλημα»2 τοῦ ἐν Τριάδι προσκυνουμένου Τρισαγί- ου Θεοῦ˙ τό Πανάγιο Πνεῦμα, τό ὁποῖο φωτίζει, στηρίζει καί ἁγιάζει τούς πι- στούς «ὅλον συγκροτεῖ τόν θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας» 3 καί «ὁμόνοια γίνεται τῶν πιστῶν θεοβράβευτος»4 . Τό πανεύοσμο ἄνθος τῆς Συνοδικό- τητας, τό ἀνεκτίμητο αὐτό θεῖο δῶρο καί συνάμα ὁ ἡδύτατος ἁγιοπνευματι- κός καρπός, τό εὑρίσκουμε στήν εὐλο- γημένη ἐκείνη πρωτοχριστιανική, τήν Ἀποστολική ἐποχή. Οἱ ἕνδεκα Ἀπό- στολοι καί οἱ πρῶτοι χριστιανοί, κατά προτροπήν τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου, ἐπρότειναν ὡς ὑποψηφίους δύο γιά τήν συμπλήρωσι τοῦ ἀριθμοῦ τῶν 12 Ἁπο- στόλων, μετά τήν προδοσία τοῦ Ἰούδα, τόν Ἰωσήφ πού ἐκαλεῖτο Βαρσαββᾶς καί ἔλαβε τό προσωνύμιο Ἰοῦστος, καί τόν Ματθία. Διαβάζουμε στό πρῶτο κε- φάλαιο τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων: «Καί προσευξάμενοι εἶπον˙ σύ Κύριε, καρδιογνῶστα πάντων, ἀνάδειξον ὅν ἐξελέξω ἐκ τούτων τῶν δύο ἕνα… Καί ἔδωκαν κλήρους αὐτῶν, καί ἔπεσεν ὁ κλῆρος ἐπί Ματθίαν, καί συγκατεψη- φίσθη μετά τῶν ἕνδεκα Ἀποστόλων». 5 «Κλῆρον ὀνομάζει ὅλη τήν φιλαν- θρωπία τοῦ Θεοῦ καί φανερώνει τήν Θεία ἐκλογή » (Οἰκουμένιος). «Γιατί αὐτό εἶναι ὁ κλῆρος, ὄχι ὅποιον θέλει ὁ ἄνθρωπος, ἀλλ’ αὐτόν πού δίνει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ» (Θεοφύλακτος). Καί ὁ ἱερός Χρυσόστομος σχολιάζοντας τήν φράσι «καί προσευξάμενοι εἶπον˙ σύ Κύριε, καρδιογνῶστα πάντων, ἀνά- δειξον …» λέγει τά ἑξῆς. «Ἀπό κοινοῦ προσεύχονται ὅλοι…Σύ Κύριε ἀνά- δειξε τόν ἐκλεκτό σου, ὄχι ἐμεῖς…». «Εὐκαίρως τόν ἀποκαλοῦν καρδιογνώ- στη, γιατί ἀπό Ἐκεῖνον ἔπρεπε νά προ-
12 κριθῆ, ὄχι ἀπό τούς ἐξωτερικούς…. Δέν θεωροῦσαν ἀκόμη ἀξίους τούς ἑαυτούς των νά ἐκλέξουν (τόν νέο Ἀπόστολο), γι’αὐτό καί ζητοῦν νά μάθουν τό θέλη- μα τοῦ Θεοῦ μέ κάποιο σημεῖο».6 Τό 48 μ.Χ., ὡς ἐλέχθη, συνήχθη ἡ Ἀποστολική Σύνοδος εἰς τά Ἱεροσόλυ- μα γιά τήν διευθέτησι πνευματικῶν ζη- τημάτων, ὅπως ἦταν τό θέμα τῆς ἰου- δαϊκῆς περιτομῆς, τήν ὁποία ἤθελαν ὡρισμένοι νά ἐπιβάλουν καί στούς ἐξ ἐθνῶν χριστιανούς. Θαυμάζει κανείς τήν Συνοδικότητα τῆς ἀνεπανάληπτης ἐκείνης Ἀποστολικῆς ἐποχῆς, διαβά- ζοντας στό βιβλίο τῶν Πράξεων τά ἀκό- λουθα: «Τότε ἔδοξε τοῖς Ἀποστόλοις καί τοῖς πρεσβυτέροις σύν ὅλῃ τῇ Ἐκκλη- σίᾳ ἐκλεξαμένους ἄνδρας ἐξ αὐτῶν...»˙7 «ἔδοξεν ἡμῖν γενομένοις ὁμοθυμα- δόν, ἐκλεξαμένους ἄνδρας...» 8 καί πιό κάτω «ἔδοξε γάρ τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι καί ἡμῖν...».9 Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ἀναφερόμενος σ’αὐτήν τήν χρυσῆ Ἀπο- στολική περίοδο, γράφει τά ἀκόλου- θα (τά παραθέτουμε σέ ἁπλῆ γλῶσσα): «Πρόσεξε τί συνέβαινε στά χρόνια τῶν Ἀποστόλων. Ἐλαμβάνετο ὑπ’ὄψιν ἡ γνώμη ὅλου τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας. Διότι ἔτσι πρέπει νά δι- οικῆται ἡ Ἐκκλησία, σάν ἕνα σπίτι, σάν ἕνα σῶμα».10 Ὁ ἀείμνηστος Καθηγη- τής τοῦ Κανονικοῦ Δικαίου τοῦ ΕΚΠΑ Ἁμίλκας Ἀλιβιζᾶτος ἔγραψε τά ἑξῆς περισπούδαστα γιά τό πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας καί τό Συνοδικό της σύστη- μα: «Τό πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας διε- μορφώθη εὐθύς ἐξ ἀρχῆς ἅμα τῇ ἱδρύ- σει αὐτῆς καί δή κατά διάφορον τρόπον εἰς τά διάφορα τμήματα αὐτῆς, Ἀνατο- λήν καί Δύσιν, καί κατά τάς διαφόρους ἐποχάς. Οὕτως ἐν μέν τῇ Ἀνατολῇ ἀνε- πτύχθη τό δημοκρατικόν πολίτευμα, καθ’ ὅ τήν Ἐκκλησίαν διοικεῖ οὐχί εἷς, ἀλλ΄ ἡ ὁλότης τῶν Ἐπισκόπων, κατά ἴσα πρός ἀλλήλους δικαιώματα, πλήν τῆς ἁπλῆς τιμητικῆς διακρίσεως τοῦ πρώ- του, ἐν δέ τῇ Δύσει τό μοναρχικόν, καθ’ ὅ ἐπί τῇ βάσει τοῦ ὑποθετικοῦ πρω- τείου τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου καί τοῦ ἀπαιτητοῦ τοῦ διαδόχου αὐτοῦ πάπα τῆς Ρώμης, οὗτος διοικεῖ τήν Ἐκκλη- σίαν κατ’ αὐστηρόν καί ἀποκλειστικῶς μοναρχικόν σύστημα, ἐπί ἀνατροπῇ τῆς ὑπό τοῦ Χριστοῦ τεθείσης καί ὑπό τῶν Ἀποστόλων ἀναπτυχθείσης δημο- κρατικῆς ἀρχῆς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ὀργανισμοῦ. Εἰς τάς διαφόρους ἔπειτα προτεστα- ντικάς ἐκκλησίας, ἐπί τῇ βάσει τῆς κα- ταργήσεως τῆς ἀξίας τῆς παραδόσεως καί τῆς καθιερώσεως, κατά πλήρη πα- ρανόησιν τῆς ἐννοίας του, τοῦ «βασιλεί- ου ἱερατεύματος», ἀνεπτύχθησαν διά- φορα συστήματα πολιτεύματος βάσιν ἔχοντα τήν λαϊκοποίησιν τῆς Ἐκκλη- σίας, διά τῆς καταργήσεως τοῦ θείῳ δι- καίῳ κατεστημένου ἐν αὐτῇ κλήρου, ὡς τῆς διοικούσης ἐν αὐτῇ τάξεως. Οὕτως ἡ Ἐκκλησία ἐν Ἀνατολῇ, ἀναπτυχθεῖσα διοικητικῶς ἐπί τῇ βάσει τῆς δημοκρατικῆς ἀρχῆς, καθιέρωσε ὡς διοικητικόν αὐτῆς σύστημα τό συνο- δικόν, βασιζόμενον ἐπί τοῦ περιφήμου χωρίου τῶν Πράξεων ιε’ 22 «ἔδοξε τοῖς Ἁποστόλοις καί τοῖς πρεσβυτέροις σύν ὅλῃ τῇ Ἐκκλησίᾳ», - δι’ οὗ παρέχεται τό δικαίωμα τῆς συμμετοχῆς εἰς τήν δι- οίκησιν τῆς Ἐκκλησίας καί τῷ λαϊκῷ ἀκόμη στοιχείῳ, διετηρήθη δέ ζηλοτύ- πως μέχρι σήμερον. Ἐν τῇ Ἀνατολικῇ Ἐκκλησίᾳ ἐνῷ τό κυρίως διοικοῦν ταύ- την σῶμα εἶναι τό σῶμα κληρικῶν καί δή τό τῶν Ἐπισκόπων, δέν ἀποκλείε- ται τό λαϊκόν σῶμα ἐκ τῆς διοικήσεως, διά τῆς καί ἐκ μέρους του δι’ ἐκλογῆς ἀναδείξεως τῶν κληρικῶν, καί διά τῆς ἀπαραιτήτου του συνεργασίας εἰς τόν σχηματισμόν τῆς «συνειδήσεως τῆς Ἐκκλησίας», τῆς ὑπερτάτης ταύτης ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ αὐθεντίας. Ἐπί τῇ βάσει τῆς ἀρχῆς ταύτης, ἡ ἀνωτάτη διοικητι-
13 κή βαθμίς τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἱεραρ- χίας καί διοικήσεως εἶναι ἡ Οἰκουμενι- κή Σύνοδος, ἡ συγκροτουμένη κυρίως ἐκ τῆς ὁλότητος τῶν ἐν ἐνεργείᾳ Ἐπι- σκόπων καί τῆς ὁποίας αἱ ἀποφάσεις ὁριστικῶς γινόμεναι ὑπό τῆς συνειδή- σεως τῆς Ἑκκλησίας ἀποδεκταί, ἀπο- τελοῦν τήν ὑψίστην ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ αὐθεντίαν».11 Ποιά εἶναι τά γνωρίσματα τῆς Συνοδικότητας καί ἡ πρακτική ἐφαρμογή της στήν Ἁγία μας Ἐκκλησία Ὅταν λειτουργῆ θεάρεστα καί θε- οφώτιστα τό Συνοδικό σύστημα, τότε πνέει ἡ αὔρα τοῦ Παρακλήτου στίς συ- νεδριάσεις καί τίς ἀποφάσεις τοῦ ἱεροῦ Συνοδικοῦ Σώματος˙ «οὗ δέ τό Πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία»12 . Ἐπικρατεῖ ὁ ἀπόλυτος σεβασμός στό Θεῖο Νόμο τῆς Ἁγίας Γραφῆς, στίς Ἀποφάσεις τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων, στούς θείους καί ἱερούς Κανόνας καί γενι- κότερα στήν ἱερή ἐκκλησιαστική μας Παράδοσι. Ὑπάρχει ὁ ἐπιβαλλόμενος σεβασμός στήν Ἀνώτατη αὐτή Ἐκκλη- σιαστική Ἀρχή, τόν ἱερό θεσμό καί τίς Συνοδικές Ἀποφάσεις. Ὅλα τά Μέλη τῆς Ἱερᾶς Συνόδου συνδέονται «τῷ συν- δέσμῳ τῆς ἀγάπης»13 , ὡς οἱ ἅγιοι Ἀπό- στολοι καί ἀπονέμεται ὁ ἀλληλοσε- βασμός. Ἀκόμη ὑπάρχει ἡ συναίσθη- σις τῶν ὑψηλῶν καί βαρειῶν εὐθυνῶν τῆς Συνοδικῆς Διακονίας καί ὁ ἔνθεος ζῆλος τῆς ἀνταποκρίσεως στά πολυεπί- πεδα ἱεροσυνοδικά καθήκοντα καί τίς προκλήσεις καί ἀπαιτήσεις τῶν καιρῶν ἀπό πνευματικῆς σκοπιᾶς.
14 Ὁ 34ος Ἀποστολικός Κανόνας θέτει τίς ἀσφαλεῖς βάσεις τῆς Συνοδικότητας, διακελεύοντας τά ἑξῆς: «Τούς Ἐπισκό- πους ἑκάστου Ἔθνους, εἰδέναι χρή τόν ἐν αὐτῆς πρῶτον (Προκαθήμενον), καί ἡγεῖσθαι αὐτόν ὡς κεφαλήν, καί μηδέν τι πράττειν περιττόν ἄνευ τῆς ἐκείνου γνώμης˙ μόνα δέ πράττειν ἕκαστον, ὅσα τῇ αὐτοῦ παροικίᾳ ἐπιβάλλει, καί ταῖς ὑπ’αὐτήν χώραις. Ἀλλά μηδέ ἐκεῖνος(ὁ Πρῶτος) ἄνευ τῆς πάντων γνώμης ποι- είτω τι. Οὕτω γάρ ὁμόνοια ἔσται, καί δο- ξασθήσεται ὁ Θεός, διά Κυρίου ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ὁ Πατήρ, καί ὁ Υἱός, καί τό ἅγιον Πνεῦμα»14 . Στήν Ἑλλαδική μας Ἐκκλησία οἱ 12 Μόνιμες Συνοδικές Ἐπιτρο- πές (ἐμπνευστής των ἦταν ὁ ἀείμνη- στος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πά- σης Ἑλλάδος Ἱερώνυμος ὁ Α’) καί οἱ 15 Εἰδικές Συνοδικές Ἐπιτροπές, κι- νούμενες ἀπό τό πνεῦμα τῆς Συνοδι- κότητας, ἠμποροῦν νά ἀγκαλιάσουν ὅλο τό φάσμα τῶν πνευματικῶν, ποιμα- ντικῶν, κοινωνικῶν καί φιλανθρωπικῶν δραστηριοτήτων, συνεπικρούμενες τό ἔργον τῆς Δ.Ι.Σ. καί τῆς Ι.Σ.Ι. Στίς συνεδριάσεις τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου καί τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅταν κυριαρχῇ τό πνεῦμα τῆς Συνοδικότητας, τό Ἀποστο- λικό˙ «ἔδοξε τῷ Ἁγίῳ Πνεύματι καί ἡμῖν» καί τό Ἱεροκανονικό˙ «ἑπόμενοι τοῖς Ἁγίοις Πατράσι», γίνονται μέ τήν Χάριν τοῦ Κυρίου μας θαύματα. Οἱ ἀρχιερα- τικές ἐκλογές, ὅταν διενεργοῦνται θείᾳ νεύσει, θεοκινήτως, ἀμερολήπτως καί ἀξιοκρατικῶς, χωρίς κάποια ἐπιβολή ἤ πίεσι, τότε θριαμβεύει ἡ Συνοδικότη- τα. Ἀλλά καί στίς αἴθουσες τῶν ἐκκλη- σιαστικῶν Δικαστηρίων, ὅταν ἀφήνω- νται ἀνεπηρέαστοι καί ἀδέσμευτοι οἱ Συνοδικοί καί λοιποί ἐκκλησιαστικοί λειτουργοί, τότε καί ἐδῶ κατισχύει τό Συνοδικό σύστημα, ἡ ἄριστη ἀρχή τῆς Συνοδικότητας˙ «ἡ ψῆφος τῶν πλειό- νων κρατείτω»15 . Ὑπεράνω ὅλων, ὅμως, ἀπαιτεῖται ἡ ἀρχή τῆς Συνοδικότητας, ὅταν σέ μία Ἱερά Σύνοδο, ὅπως εἶναι ἡ μελετωμένη νά συνέλθη τόν προσεχῆ Ἰούνιο «Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδος», ἀντιμετωπίζονται σοβαρά ἐκκλησιο- λογικά – δογματικά καί ἱεροκανονικά θέματα, ὁπότε ἀπαιτεῖται ἀπόλυτος σε- βασμός καί προσήλωσις στήν ἁγιογρα- φική, ἁγιοπατερική, δογματική καί κα- νονική διδασκαλία καί Παράδοσι τῆς Ἁγιωτάτης μας Ἐκκλησίας. Εὐχαριστῶ πολύ γιά τήν φιλοξενία στίς στῆλες τοῦ ἐγκρίτου περιοδικοῦ «Ἐρῶ» τῆς Ἐνωμένης Ρωμηοσύνης. 1. Ἁμίλκα Ἀλιβιζάτου (†) Καθηγητοῦ τοῦ Κανονικοῦ Δικαίου ἐν τῷ Πανεπιστημίῳ Ἀθηνῶν, Οἱ Ἱεροί Κανόνες, ἐκδ. Τρίτη, 1997, Ἀποστολική Διακονία, σελ.20. 2. Ρωμ. ιβ΄2. 3. Πεντηκοστάριον, Κυριακή τῆς Πεντη- κοστῆς, γ΄ ἰδιόμελο τῶν Ἑσπερίων. 4. Πρβλ.Τριῴδιον, Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξί- ας, γ΄ προσόμοιο τῶν Αἴνων. 5. Πραξ. α΄ , 24-26. 6. Π.Ν.Τρεμπέλα (†), Ὑπόμνημα εἰς τάς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, Ἀδελφ. Θεολόγων «Ο ΣΩΤΗΡ», σελ. 72-73. 7. Πραξ. ιε΄ , 22. 8. Πραξ. ιε΄ , 25. 9. Πραξ. ιε΄ , 28. 10. Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου, Ε.Π.Ε 19,488. 11. Ἁμίλκα Ἀλιβιζάτου (†) Καθηγητοῦ τοῦ Κανονικοῦ Δικαίου ἐν τῷ Πανεπιστη- μίῳ Ἀθηνῶν, Οἱ Ἱεροί Κανόνες, τμῆμα Α΄ Οἰκουμενικαί Σύνοδοι, σελ. 19-20. 12. Β΄ Κορ.γ,17. 13. Τριῴδιον, Κανών Ὄρθρου Μεγ.Πέ- μπτης, ῴδή ε’, εἱρμός ε’ σελ.877, ἐκδ.Ἀπο- στολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1994. 14. Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου καί Ἀγαπίου Ἱερομονάχου, Πηδάλιον τῆς Νοητῆς Νηός τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστο- λικῆς Ἐκκλησίας, Κανών ΛΔ’ Ἁγ.Ἀποστό- λων, ἐκδ.Β’, ἐν Ἀθήναις 1841, σελ.21. 15. Ἔνθ’ἀνωτ. Κανών ΣΤ΄ , Α΄ Οἰκουμ. Συνό- δου, σελ.72.
15 Ο Ορθόδοξος Μοναχισμός φύλακας τῆς Πίστεως τῆς Παραδόσεως † Ἀρχιμ. Γεωργίου Καψάνη Ε ἰς τήν Ἐγκύκλιον Ἀπάντη- σιν τῆς ἐν Κωνσταντινουπό- λει συνόδου τοῦ 1895 πρός τόν πάπα Λέοντα ΙΓ΄ ἀναφέρονται με- ταξύ ἄλλων τά ἑξῆς: «Βαθέως θλί- βεται καί ὀδύνῃ συνέχεται μεγάλῃ πᾶσα εὐσεβής καί ὀρθόδοξος ψυχή εἰλικρινῶς ζηλοῦσα τήν δόξαν τοῦ Θεοῦ, βλέπουσα ὅτι ὁ μισόκαλος καί ἀπ᾿ ἀρχῆς ἀνθρωποκτόνος φθόνῳ τῆς ἀνθρωπίνης σωτηρίας ὠθούμε- νος οὐ διαλείπει ἑκάστοτε ποικίλα ἐνσπείρων ζιζάνια εἰς τόν ἀγρόν τοῦ Κυρίου, τοῦ συνιᾶσαι τόν σῖτον. ῎Εν- θεν τοι καί ἀνέκαθεν ἀνεφύησαν αἱρε- τικά ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Θεοῦ ζιζάνια, ἅπερ πολλαχῶς ἐλυμήναντο καί λυ- μαίνονται τήν ἐν Χριστῷ σωτηρίαν τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, καί ἅπερ ὡς σπέρματα πονηρά καί μέλη σεσηπότα δικαίως ἀποκόπτονται ἀπό τοῦ ὑγιοῦς σώματος τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας». Πράγματι, αἱ αἱρέσεις ἀποτελοῦν ζιζάνια πού ἐνσπείρει ὁ πονηρός εἰς τόν ἀγρόν τῆς Ἐκκλησίας διά νά μα- ταιώσῃ τήν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων. Εἰς τόν ἀγῶνα τῆς Ἐκκλησίας κατά τῶν αἱρέσεων σημαντική ὑπῆρξεν ἡ συμβολή τοῦ μοναχισμοῦ. Οἱ μοναχοί ἐξέρχονται τοῦ κόσμου διά τήν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ, διά νά ζήσουν μίαν κατά τό δυνατόν τελείαν χριστιανικήν ζωήν, διά νά ἐφαρμόσουν τό Εὐαγγέλιον χωρίς συμβιβασμούς. Πῶς λοιπόν εἶναι δυνατόν νά ἀνεχθοῦν τάς αἱρέσεις, αἱ ὁποῖαι προσβάλλουν τό πανάγιον πρόσωπον τοῦ Κυρίου, τήν διδασκαλίαν Του καί τήν Ἐκκλησίαν Του; Καί πῶς εἶναι δυνατόν νά ἀδι- αφορήσουν, ὅταν ἡ πίστις εἶναι τό κινδυνευόμενον; Ἐνθυμοῦμαι τούς γέροντας ῾Αγιο- ρείτας μοναχούς, οἱ ὁποῖοι μᾶς ἔλε- γαν: «Ἐάν δέν διαμαρτυρόμεθα διά τάς γενομένας παραβάσεις εἰς θέμα- τα τῆς πίστεως, διατί φυλᾶμε αὐτά τά βράχια; Ἐνθυμοῦμαι ἐπίσης ὅτι καί οἱ ὀλιγογράμματοι ἀκόμη μοναχοί ἐθεμελίωναν τάς πρακτικάς των συμ- βουλάς εἰς τά δόγματα. ῞Οταν κάπο- τε ἠρώτησα τόν γέροντα Παΐσιον, ποία πρέπει νά εἶναι ἡ στάσις μας εἰς τό ζήτημα τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, μοῦ ἀπήντησε γραπτῶς: »Τά δόγματα δέν μπαίνουν στήν Ε.Ο.Κ.». Αὐτήν τήν δογματικήν εὐαισθησίαν τῶν μοναχῶν ὄχι μόνον ἠνείχετο ἡ Ἐκκλησία, ἀλλά καί ἐχρησιμοποίει καί ἐζήτει τήν συμπαράστασίν των εἰς
16 τούς ἀγῶνας της κατά τῶν αἱρέσεων. Αὐτήν τήν εὐαισθησίαν ἐπέδειξαν καί οἱ Ἁγιορεῖται μοναχοί ἀπό ἀρχαι- οτάτων χρόνων μέχρι τῶν ἡμερῶν μας. ῾Αγιορεῖται Πατέρες ἤλεγξαν τούς Λα- τινόφρονας μέ τήν θυσίαν τῆς ζωῆς τους. ῾Ο ῾Αγιορείτης ἅγιος Γρηγόρι- ος ὁ Παλαμᾶς ἔσωσε τήν Ὀρθοδοξίαν ἀπό τήν λαίλαπα τοῦ Δυτικοῦ Βαρ- λαάμ. ῾Ο ῾Αγιορείτης ἅγιος Νικόδημος ὑπερμάχησε τῆς Ὀρθοδόξου πίστε- ως κατά τήν περίοδον τῆς τουρκο- κρατίας. ῾Ο ῾Αγιορείτης Ἰσαπόστολος ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός ἔσωσε τούς ὀρθοδόξους λαούς ἀπό τόν ἐκμου- σουλμανισμόν καί ἐκήρυττε ὅτι ὅλες οἱ πίστεις ἐκτός τῆς ὀρθοδόξου εἶναι κάλπικες. Αὐτήν τήν παράδοσιν καί στάσιν συνεχίζουν μέχρι σήμερον οἱ ῾Αγιο- ρεῖται μοναχοί, ὁσάκις ἡ πίστις εἶναι τό κινδυνευόμενον. Λέγουν τινές ὅτι οἱ μοναχοί πρέπει νά ἀσχολοῦνται μόνο μέ τήν προ- σευχήν καί τήν νῆψιν. ῾Η ἄποψις αὐτή δέν θεμελιοῦται εἰς τούς λόγους τοῦ Κυρίου, ὁ ὁποῖος ἐζήτησε ἀπό ὅλους τούς μαθητάς Του νά ὁμολογοῦν μέ
17 παρρησίαν τό ὄνομά Του. Δέν θεμε- λιοῦται ἐπίσης εἰς τήν ῾Ιστορίαν τῆς Ἐκκλησίας. Βέβαια οἱ μοναχοί δέν διδάσκουν τήνπίστιν.῾Ηἀποστολή αὐτήἀνήκειεἰς τούς ἐπισκόπους καί πρεσβυτέρους, ὅπως φαίνεται καί ἀπό τάς εὐχάς τῆς χειροτονίας. Οἱ μοναχοί ὁμολογοῦν τήν πίστιν τους καί ἔτσι διδάσκουν τούς ἀνθρώπους νά πιστεύουν καί νά ὁμολογοῦν ὀρθοδόξως. ῞Οταν ὅλα καλῶς βαίνουν εἰς τήν Ἐκκλησίαν, οἱ μοναχοί ὀφείλουν νά ἡσυχάζουν καί νά ἀγωνίζονται τούς ἀσκητικούς τους ἀγῶνας. Ἐν καιρῷ ὅμως παρεκκλίσε- ων ἀπό τήν ὀρθήν πίστιν οἱ μοναχοί ὀφείλουν νά ἀγωνίζονται μέ διάκρι- σιν, ταπείνωσιν καί ἐκκλησιαστικόν ἦθος καί φρόνημα, διά νά μείνῃ ἀπα- ραχάρακτος ἡ «ἅπαξ παραδοθεῖσα τοῖς ἁγίοις πίστις» (Ἰούδα, 3). Ἐξ ἄλλου «καιρός τοῦ σιγᾶν καί καιρός τοῦ λα-
18 λεῖν» (Ἐκκλ. γ΄, 7). Eἴναι ἀλήθεια ὅτι ὅποιος ἀγωνίζεται γιά τήν ἀκρίβεια τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς εἶναι εὐαίσθητος καί στά δόγματα τῆς εὐσεβείας. Ἔχοντες οἱ μοναχοί τήν ἐμπειρία τῆς Ὑποστατικῆς Ἀλήθειας, τοῦ Χρι- στοῦ, δέν ἠμποροῦν νά παραιτηθοῦν ἀπό τήν Ἀλήθειαν αὐτήν στήν δογμα- τική της διατύπωσι. Ἡ Ἐκκλησία ὑπελόγιζε πάντοτε τήν εὐαισθησία αὐτήν τῶν μοναχῶν. Σοφοί καί ἅγιοι μοναχοί διετέλεσαν στῦλοι καί κανόνες τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, ὅπως ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογη- τής, καί κατηύθηναν τό ἔργο Οἰκουμε- νικῶν Συνόδων. Ἐκτός ἀπό τόν ἁγιορείτη ἅγιο Γρη- γόριο τόν Παλαμᾶ καί πολλοί ἄλλοι Ἁγιορεῖται ἐκαλοῦντο σέ μεγάλες Συ- νόδους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρ- χείου νά δώσουν μαρτυρία ὀρθοδόξου πίστεως. Ἰδού τί λέγει ὁ φωστήρ τῆς Ἐκκλη- σίας ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης: «Εἰ οὖν μοναχοί εἰσί τινές ἐν τοῖς νῦν καιροῖς, δειξάτωσαν ἀπό τῶν ἔργων. Ἔργον δέ μοναχοῦ, μηδέ τό τυχόν ἀνέχεσθαι καινοτομεῖσθαι τό Εὐαγγέ- λιον, ἵνα μή ὑπόδειγμα τοῖς λαϊκοῖς προτιθέμενοι αἱρέσεως καί αἱρετικῆς συγκοινωνίας, τῆς ὑπέρ αὐτῶν ἀπω- λείας λόγον ὑφέξωσιν…». Καί ἀλλοῦ γράφει: «… καί ἵνα τά ἄλλα παρήσω, ἐπί τῆς παρούσης γε- νεᾶς καί ἐπί τῆς ἤδη ἐπανισταμένης αἱρέσεως ὁ λόγος∙ τινές μέχρις αἵμα- τος ἀντικατέστησαν πρός τήν ἁμαρτί- αν ἀνταγωνιζόμενοι∙ οὐχί οἱ μακάρι- οι Πατέρες καί ἀδελφοί ἡμῶν οἵ τε τῆς καθ’ ἡμᾶς μονῆς καί οἵ τῶν ἄλλων; Μοναχῶν οὖν ἀληθῶς τά τοιαῦτα κατορθώματα καί ἀθλήματα, καί μο- ναχοί τά νεῦρα καί ἑδραιώματα τῆς Ἐκκλησίας∙ καί τοιοῦτον καί τηλι- κοῦτον τό ἀξίωμα, ὅπερ κεχάρισται ἡμῖν ὑπό τῆς ἀγαθότητος τοῦ Θεοῦ». Βέβαια ὁ ἀγών τῶν Ἁγιορειτῶν δέν εἴναι ἁπλῶς ἀντιαιρετικός. Εἶναι ἀγών νά πραγματωθῆ στούς ἑαυτούς τους καί νά φανερωθῆ τό πλήρωμα τῆς Ἀληθείας καί τῆς Ζωῆς πού ἔχει ἡ Ἐκκλησία. Ὁ πόνος, ἡ ἀνησυχία οἱ διαμαρ- τυρίες τοῦ Ἁγίου Ὄρους τελικά εἶναι στοιχεῖα τοῦ ἀγῶνος γιά τό πλήρωμα, τήν καθολικότητα. Νά μή κενωθῆ ὁ Λόγος τοῦ Σταυροῦ. Νά μή νοθευθῆ τό Εὐαγγέλιο. Νά μή θεολογοῦμε, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο, ἀρι- στοτελικά (σχολαστικά), ἀλλά ἁλιευ- τικά (ἀποστολικά). Νά μή χάσουμε τή δυνατότητα τῆς θεώσεως καί τοῦ Ἀκτίστου Φωτός δεχόμενοι κτιστή τήν Χάρι. Νά μή ἐκπέση ἡ Ἐκκλησία ἀπό Σῶμα Χριστοῦ σέ ἀνθρωποκεντρική ὀργάνωσι. Νά μή ἀντικαταστήση ὁ «ἀλάθητος» πάπας, τήν ὄντως ἀλάθητο καί πάντο- τε παροῦσα στήν Ἐκκλησία φωτιστική ἄκτιστο Χάρι τοῦ Παρακλήτου. Γι’ αὐτούς τούς λόγους, χάρι- τι Θεοῦ, δέν θά συμφωνήσουμε ποτέ, ὅπως καί οἱ ἐν τῷ κόσμῳ ἅγιοι Ἱεράρ- χαι, ἱερωμένοι καί ὁ πιστός λαός, νά γίνη οὔτε ἡ παραμικρά παραχώρησις στά δόγματα τῆς εὐσεβείας. Αὐτό γίνεται ἀπό ἀγάπη πρός τόν Θεό τῆς Ἀληθείας καί πρός τούς ἑτερο- δόξους, πού δέν βοηθοῦνται, ὅταν δέν ἔρχωνται ἀντιμέτωποι μέ τήν Ἀλήθεια πού σώζει. «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς».
19 Ὅ ταν μιλᾶμε ὡς ὀρθοδοξοι γιά ἁγιασμόἑννοοῦμεβασικάδυό παράγοντες πού ἐνεργοῦν: 1)Ἡ ἀνθρώπινη θέληση καί ἀσκητι- κή, καί 2) Ἡ θεία ἐνέργεια, πού ἐνεργεῖ ὡς δωρεά ἀπό τόν Τριαδικό Θεό. Ἀρχικά τοποθετεῖ ὁ ἄνθρωπος μέ τήν πίστη στόν Θεό τόν ἑαυτό του στήν κρί- ση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ, σύμφωνα μέ τή διδασκαλία Του: «ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, οὐ πιστεύει εἰς ἐμὲ ἀλλ› εἰς τὸν πέμ- ψαντά με» καί «ὁ θεωρῶν ἐμὲ θεωρεῖ τὸν πέμψαντά με... Ὁ ἀθετῶν ἐμὲ καὶ μὴ λαμβάνων τὰ ρήματά μου, ἔχει τὸν κρίνοντα αὐτόν· ὁ λόγος ὅν ἐλάλησα, ἐκεῖνος κρινεῖ αὐτόν ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ›› (Ἰωάν. 12,44). Αὐτός πού τοποθετεῖ τόν ἑαυτό του ἐπάνω στήν ἀληθινή διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ πορεύεται στή ζωή τοῦ φωτός καί τοῦ ἁγιασμοῦ. Ἀρχίζει μιά συνειδη- τή καλλιέργεια πνευματικῆς ζωῆς μέ τή βοήθεια ἐμπείρου πνευματικοῦ. Γνή- σια πνευματική ζωή μποροῦμε νά ὀνο- μάσουμε τή ζωή τήν ἀφανῆ, τή διακρι- τική καί αὐτή πού ἐμβαθύνει συνεχῶς στό βάθος τῆς καρδιᾶς. Αὐτή πού «ἐν τῷ κρυπτῷ» ἀναζητεῖ τόν Θεό νά Τόν γνω- ρίσει. Ἀσκεῖ τόν ἑαυτό του ὁ ἄνθρωπος νά αὐτοπροσφέρεται στόν Θεό, ἀναγνω- ρίζοντας συνεχῶς «ἐν αἰσθήσει καρδίας» τήν ἀδυναμία του. Συνειδητοποιεῖ ὅτι ἡ βοήθεια ἔρχεται ἄνωθεν καί ἐξασκεῖ τήν προσευχή πού διαπιστώνει ὅτι δέν ὑπάρχει καμμιά δυ- σκολότερη ἐργασία ἀπό τήν ἐργασία τῆς προσευχῆς. Ἀλλά καί τίποτε ἄλλο πιό ἀποτελεσματικό γιά τήν ἕλκυση τοῦ ἐλέ- ους τοῦ Θεοῦ ἀπ› αὐτήν. Τόν προσευχόμενο ἄνθρωπο ὅμως τόν πολεμοῦν πολύ οἱ δαίμονες μέ ποι- κίλους ἐσωτερικούς καί ἐξωτερικούς πειρασμούς. Ὁ ἀληθινός ὅμως ἀγωνιστής γιά νά μήν ἐκπέσει ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί χάσει τήν προσευχή ἀναλαμβάνει ὡς ἄρση τοῦ Σταυροῦ ὅλες τίς δοκιμασί- ες, ἐνοχοποιώντας πάντα τόν ἐαυτό του, ὁπότε ἡ προσευχή του ἐμφανίζει στήν καρδιά μιά νέα δύναμη ἐλπίδος. Ἀντιλαμβάνεται ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀγά- πη καί ὅτι, μέσα ἀπό τή σταυρική ζωή πού χαρίζει στόν ἄνθρωπο τή θεία ταπεί- νωση, χαρίζεται ἡ αἴσθηση τῆς αἰώνιας ζωῆς. Ἔτσι γίνεται καί αὐτός φορέας τῆς ἀποστολικοπατερικῆς παραδόσεως. Δέν γνωρίζει «ἐν σεσοφισμένοις μύθοις (Β΄ Πέτρου 1,16) τὴν δύναμιν καὶ παρου- σίαν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ», ἀλλά ἀποκτᾶ προσωπική πεῖρα τῆς θείας ζωῆς πού μέ ἀναλλοίωτο τρόπο βιώνει τήν προσωπι- κή του Πεντηκοστή. Μέ τήν προσπάθεια αὐτή μέσα στόν χρόνο καί με τή βοήθεια τῶν μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας, τό πνεῦμα τοῦ ἀνθρώ- που γίνεται ἕνα μέ τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ Η Οδός Αγιασμοῦ κατά τήν Ορθόδοξη διδασκαλία Ἀρχιμ. Μαξίμου Κυρίτση, Ἡγουμένου Ἱ. Μ. Ὁσίου Διονυσίου ἐν Ὀλύμπῳ
20 καί ἡ καρδία ἀποκτᾶ τό χάρισμα τῆς θε- ογνωσίας. Καταργεῖται ἡ ρίζα τῆς ἁμαρ- τίας πού εἶναι ἡ ὑπερηφάνεια, κατα- παύουν καί τά ὑπολοιπα πάθη καί οἱ λογισμοί, καί ἡ ψυχή ἀρχίζει νά ζεῖ τή ζωή τοῦ Ἁγ. Πνεύματος. Τή στιγμή αὐτή τό «φθαρτὸν ἐνδύεται ἀφθαρσίαν καὶ τὸ θνητὸν ἐνδύεται ἀθανασίαν» (Α΄ Κορ. 15,53). Στήν Ὀρθοδοξία ἡ ὁδός τοῦ Ἁγιασμοῦ καί αὐτός ὁ Ἁγιασμός δέν πηγάζουν ἀπό τά κατορθώματα τῶν ἀνθρώ- πωνὅσοἀξιόλογακαίἄνεἶναι. Ἡ ὁλοκληρωτική ἀγάπη καί δίψα πρός τόν Θεό σέ συν- δυασμό μέ τό μῖσος πρός τόν ἑαυτό, ἀναπτύσσει τή ζωή τοῦ Χριστοῦ μέσα στόν ἄνθρωπο. «Εἴ τις ἔρχεται πρός με καὶ οὐ μισεῖ... καὶ τὴν ἑαυτοῦ ψυ- χήν, οὐ δύναταί μου μαθητὴν εἶναι» (Λουκ. 14,20). Ἡ σύγχρονη κουλτούρα τῶν ἀνθρώπων βαδίζει σέ τε- λείως διαφορετικές γραμμές. Ἡ ἀνάπτυξη τῆς αἰσθη- σιοκρατίας ὡς μέσου ἀπο- λαύσεως τῆς ζωῆς καί ὁ στε- νός ὀρθολογισμός ὡς μέσον λύσεως ὅλων τῶν προβλη- μάτων τῆς ζωῆς, στέρησε τό «εἶναι» τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τόν πλοῦτο τῆς θείας ἐποπτείας καί τῆς θείας παρηγορίας. Οἱ ἅγιοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μέσα στή διαδρο- μή τῶν αἰώνων «βεβαιώνουν κατηγορη- ματικά» ὅτι ἡ ἀληθινή ὁδός πρός τήν σω- τηρία καί τόν Ἁγιασμό εἶναι ἡ ὁδός τῆς μετανοίας. Τῆς ἐλεύθερα παραδεχό- μενης προσωπικῆς ἐνοχῆς καί ὕβρεως κατά τοῦ Θεοῦ. «Οὐκ ἦλθον καλέσαι δικαίους ἀλλὰ ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν». Ἡ διαχρονική «ἐν αἰσθήσει καρδίας» μετάνοια προετοιμάζει τήν ψυχή γιά νά ἔλθει ὁ Παράκλητος. Ὅταν ὁ παράκλητος εἰσέλθη στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἀνατέλει ἡ ἀληθι- νή ζωή καί ἡ θλίψη πού φέρει ἡ πεσμέ- νη ζωή του δίνει τή θέση της στή χαρά, πού εἶναι ἡ συνέπεια τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ. Ὁ ἄνθρωπος παραδίδεται ἐλεύθε- ρα στά χέρια τοῦ Θεοῦ καί ὁ Θεός τόν «ποιεῖ» δικό Του σκεῦος, ἁγιασμένο, καί ἄρχοντα τοῦ φωτός τῆς Ἀληθείας. «Αὕτη ἡ ὁδός τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καὶ τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλη- σίας καὶ ὅλων τῶν ἀληθινῶν τέκνων τῆς Πίστεώς μας».
21 Η στάσις τοῦ Αγίου Νικοδήμου τοῦ Αγιορείτου Εναντι τῶν αΙρετικῶν καί Ο Αναβαπτισμός Ἀρχιμ. Μαξίμου Κυρίτση, Ἡγουμένου Ἱ. Μ. Ὁσίου Διονυσίου ἐν Ὀλύμπῳ Ὁ ἅγιος Νικόδημος, γνήσι- ος ἀπόγονος τῆς Ὀρθοδό- ξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἀκολουθεῖ τήν διδασκαλία τῆς Ὀρθο- δοξίας στηριζόμενος στούς Ἁγίους καί Θεοφόρους Πατέρες. Ἡ διδασκαλία του ἀπορρέει ἀπό τόν ἀσκητικό του βίο, ἀπό τήν ἀμεσό- τητα προσεγγίσεως τοῦ Θεοῦ, διά τῶν μυστηρίων καί τῆς προσευχῆς καί ἀπό τήν βαθυτάτην θύραθεν καί θεολογι- κή γνώση πού ἀπέκτησε μέ τόν ἀπέρα- ντο καί σπανίας δεκτικότητος καί συ- στηματικότητος χαρισματικό νοῦ του· λέγεται ὅτι τό 85% τῶν ἀναγνωσμά- των του τά συγκρατοῦσε μέ τήν πρώτη ἀνάγνωση. Ἔχοντας αὐτά τά βασικά στοιχεῖα καί τίς πνευματικές προϋποθέσεις, ὡς φυσικά καί πνευματικά ἀποκτήματα, ἔγραψε συγγράμματα πού ἐμπνέουν στόν ἀναγνώστη πλήρη ἐμπιστοσύνη, περί τῆς βαθειᾶς θεολογικῆς ἐμπειρί- ας καί τοῦ χαρίζουν τή δυνατότητα νά γνωρίση ὅλο τόν πλοῦτο τῶν Πατέρων καί διδασκάλων τῆς Ἐκκλησίας, συ- στηματοποιημένο καί ἐμπλουτισμένο μέ προσωπικά καί ἐμπειρικά σχόλια, πρωτοφανοῦς εὐστοχίας καί σπανίας διεισδυτικότητος. Οἱ ὀρθόδοξες θέσεις του εἶναι ξεκά- θαρες, παρ᾿ ὅλες τίς ἀντίξοες συνθῆκες μέσα στίς ὁποῖες ἔζησε καί παρ΄ ὅλα τά διάφορα ἀντορθόδοξα δυτικά ρεύμα- τα πού κυκλοφοροῦσαν στήν ἐποχή του. Ἀλλά καί ἡ στάση του ἀπέναντι στούς αἱρετικούς τῆς Ἐκκλησίας εἶναι χαρακτηριστική καί ἐμφορεῖται ἀπό τό πνεῦμα τῶν μεγάλων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Γιά τό θέμα τοῦ ἀναβαπτισμοῦ, πού μοῦ ἀνετέθη νά παρουσιάσω στό παρόν συνέδριο, ὁ ἅγιος Νικόδημος κάνει ἐκτενέστατα σχόλια, στηριζόμε- νος στούς ἑξῆς Κανόνες: 1) στόν μστ΄ (46) τῶν Ἁγίων Ἀποστό- λων, 2) στόν ζ΄ (7) τῆς Δευτέρας Οἰκου- μενικῆς Συνόδου καί 3) στόν θε΄΄ (95) τῆς Ἕκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου. 1. Ὁ 46ος Ἀποστολικός Κανών λέ- γει ἐπί λέξει τά ἑξῆς: «Ἐπίσκοπον ἤ πρεσβύτερον αἱρε- τικῶν δεξαμένους βάπτισμα ἤ θυσίαν,
22 καθερεῖσθαι προστάσσομεν, τίς γάρ συμφώνησις Χριστοῦ πρός βελίαρ; Ἤ τίς μερίς πιστῷ μετά ἀπίστου;». Δέν μπορεῖ νά εἶναι ἀληθινόν τό βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν καί σχισμα- τικῶν σχολιάζει ὁ ἅγιος Νικόδημος ἀναφερόμενος στήν Σύνοδο τῶν ὀγδό- ντα τεσσάρων ἐπισκόπων της, ὑπό τόν ἐπίσκοπον Καρχηδόνος Κυπριανόν, ἡ ὁποία ἐξέδωσε κανόνες ἀναλόγους
23 πρός τόν παραπάνω ἀποστολικόν, για- τί δέν ὑπάρχουν πολλά βαπτίσματα. Σύμφωνα μέ τό ἀποστολικό ρητό «Εἷς Κύριος, μία Πίστις ἕν Βάπτισμα», οἱ αἱρετικοί ἐφόσον δέν εἶναι μέσα στήν ἀληθινή πίστη τῆς Καθολικῆς Ὀρθο- δόξου Ἐκκλησίας δέν μποροῦν νά ἔχουν ἀληθινό Βάπτισμα. Ἄν εἶναι ἀληθινό τό Βάπτισμα καί τῶν αἱρε- τικῶν καί σχισματικῶν, ἀληθινό καί τῶν ὀρθοδόξων, τότε δέν θά ἔχωμε ἕν Βάπτισμα, καθώς ὁ Παῦλος βοᾶ, ἀλλά δύο, «ὅπερ ἀτοπώτατον». Αὐτῆς τῆς Συνόδου τόν κανόνα «ἐπεσφράγισε» καί ἡ Ἕκτη Οἰκουμενική, μέ τόν β΄ κα- νόνα της, ὁπότε ὁ περί οὗ ὁ λόγος κα- νών, ἀπό κανών τοπικῆς γίνεται κανών Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἀλλά καί ὁ Φιρμιλιανός πού ἐχρη- μάτισε ἔξαρχος στήν Σύνοδο τοῦ Ἰκο- νίου καί τόν ὁποῖον ὁ Μ. Βασίλειος στόν α΄ κανόνα τόν ὀνομάζει «ἰδικόν του», ὡς Ἐπίσκοπον Καισαρείας ἀκυ- ρώνει καί ἀπορρίπτει τό Βάπτισμα τῶν αἱρετικῶν. «Δέν εἶναι δυνατόν», λέγει «νά ἰσχυρισθῆ ἤ νά πιστεύση κανείς ὅτι μόνον ἡ ἐπίκλησις τῶν τριῶν ὀνο- μάτων τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι ἀρκε- τή πρός ἄφεσιν τῶν πλημμελημάτων καί πρός τόν ἁγιασμόν τοῦ Βαπτίσμα- τος», ἄν πρῶτα καί ἐκεῖνος πού βαπτί- ζει δέν εἶναι ὀρθόδοξος. Συμφωνεῖ μέ τήν γνώμην αὐτήν καί ὁ Μ. Βασίλειος, τούς κανόνες τοῦ ὁποίου «ἐπεσφρά- γισεν» ἡ ΣΤ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος. «Ἀπώλεσαν, λέγει, τήν Χάριν τοῦ Ἁγί- ου Πνεύματος οἱ αἱρετικοί καί σχισμα- τικοί καί διεκόπη ἡ μετάδοσις αὐτῆς ἀπό τήν στιγμή πού ἀπεμακρύνθησαν ἀπό τήν Ἐκκλησίαν. Μεταβιβασθέντες δέ στήν τάξη τῶν λαϊκῶν, οὔτε χάρισμα πνευματικόν ἔχουν οὔτε νά βαπτίζουν ἤ νά χειροτο- νοῦν ἔχουν ἐξουσίαν, καί οἱ ἐξ αὐτῶν βαπτιζόμενοι, πρέπει νά ξαναβαπτί- ζονται μέ τό ἀληθινόν τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας βάπτισμα». Καί ἐνῷ μέ τόν α΄ κανόνα του ἀποδέχεται τήν γνώμην ὡρισμένων πατέρων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας πού κατ᾿ οἰκονομίαν δέχονται τό βά- πτισμα τῶν σχισματικῶν, μέ τόν 47ον κανόνα του ἀναφέρει ὅτι «ἐκεῖνος σέ ἀντίθεση μέ τούς παραπάνω πατέρας, ὅλους τούς βαπτίζει».Τήν ἴδια γνώμη ἔχει καί ὁ Μ. Ἀθανάσιος τοῦ ὁποίου καί αὐτοῦ τούς λόγους «ἐπεσφράγισεν» ἡ ΣΤ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος. Στόν τρί-
24 το λόγο του «Κατά Ἀρειανῶν» λέγει τά ἑξῆς : «Οἱ Ἀρειανοί κινδυνεύουν καί εἰς τό πλήρωμα τοῦ μυστηρίου, δηλα- δή τοῦ βαπτίσματος. Διότι, ἄν ἡ τελεί- ωσις τοῦ Βαπτίσματος δίδεται μέ τήν ἐπίκληση τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ, οἱ δέ Ἀρειανοί δέν θεωροῦν Πατέρα ἀλη- θινόν, μέ τό νά ἀρνοῦνται τόν ἐξ αὐτοῦ ὅμοιον τῆς οὐσίας Υἱόν ἀληθινόν καί ἀναπλάττοντες μέ τήν φαντασίαν τους ἄλλον ἐκ μή ὄντων κτιζόμενον, πῶς τό τελούμενον βάπτισμα δέν εἶναι τελεί- ως ἀνωφελές καί μάταιον»; Καί φαίνε- ται μέν κατά προσποίηση ὅτι εἶναι βά- πτισμα, ἀλλά στήν οὐσία δέν παρέχει καμμία βοήθεια στήν πίστη καί τήν εὐσέβεια. Ἐπίσης ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολό- γος, ἀπευθυνόμενος πρός τούς Ἀρεια- νούς καί Μακεδονιανούς, τούς θεω- ρεῖ κατηχουμένους. «Ἐάν ἀκόμη χω- λαίνης, λέγει, καί δέν καταδέχεσαι τό τέλειον τῆς Θεότητος τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Πνεύματος, ζήτησε ἄλλον νά σέ βαπτί- ση ἤ, μᾶλλον εἰπεῖν, νά σέ πνίξη ἐν τῷ βαπτίσματι, ἐπειδή ἐγώ δέν ἔχω ἄδει- αν νά χωρίζω τήν Θεότητα τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Πνεύματος ἀπό τήν Θεότητα τοῦ Πατρός καί νά σέ καταστήσω νε- κρόν[...]. Ἐπειδή ὅποια ἀπό τίς τρεῖς Ὑποστάσεις καταβιβάσεις ἀπό τὀ ἀξί- ωμα τῆς Θεότητος, ὅλην τήν Ἁγία Τρι- άδα καταβιβάζεις ἀπό αὐτό καί τόν ἑαυτόν σου στερεῖς ἀπό τήν τελείωση τοῦ Βαπτίσματος». Ἀπαραίτητος λοι- πόν ὅρος γιά τήν τελείωση τοῦ Βαπτί- σματος ἡ ὀρθή πίστη. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στήν ὁμιλία του «εἰς τό ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος» ἀναφέρει ὅτι «τῶν αἱρετικῶν τά συστήματα βάπτισμα μέν ἔχουν, δέν ἔχουν ὅμως φώτισμα. Βαπτίζονται κατά τό σῶμα, κατά δέ τήν ψυχή δέν φωτίζονται». Ὁμοίως καί οἱ ἄλλοι Πατέρες κατά τόν ἴδιο τρόπο διδάσκουν ὅτι «οὐδείς αἱρετικός παρέχει ἁγιασμόν διά τῶν μυστηρίων» καί «τό τῶν δυσεβῶν βά- πτισμα οὐχ ἁγιάζει». 2. Ὁ 7ος ὅμως κανών τῆς Β΄ Οἰκου- μενικῆς Συνόδου καί ὁ 95ος τῆς Ἕκτης δέν ἐπέβαλαν σέ ὅλους τούς αἱρετικούς τό βάπτισμα σύμφωνα μέ τόν παραπάνω Ἀποστολικό κανόνα καί τούς κανόνας τῶν λοιπῶν Πατέρων πού ἀναφέρθηκαν, ἄν καί ἡ ἴδια ἡ ΣΤ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος στόν β΄ κανό- νά της, τούς ἐδέχθη. Ἄλλων αἱρετικῶν ἐδέχθησαν τό βάπτισμα καί ἄλλων ὄχι. Γιά νά γεφυρώση αὐτήν τή διαφο- ρά ὁ Ἅγιος καί νά λύση τήν ἀπορία, σέ ὅσους δέν μποροῦν νά ἀντιληφθοῦν ὀρθόδοξα τήν διακυβέρνηση τῆς Ἐκκλησίας, ἀναφέρει τά ἑξῆς : Στήν Ἐκκλησία φυλάττονται δύο εἴδη κυ- βερνήσεως καί διορθώσεως τῶν σφαλ- μάτων. Τό ἕνα ὀνομάζεται ἀκρίβεια, τό δέ ἄλλο ὀνομάζεται οἰκονομία καί συγκατάβαση. Μέ αὐτά τά δύο οἱ τοῦ Πνεύματος οἰκονόμοι κυβερνοῦν τήν σωτηρία τῶν ψυχῶν, πότε μέ τό ἕνα πότε μέ τό ἄλλο. Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι καί οἱ προμνη- μονευθέντες ἅγιοι, ἐφήρμοσαν τήν ἀκρίβεια καί ἀπέβαλαν τελείως τό βά- πτισμα τῶν αἱρετικῶν. Οἱ δύο δέ Σύνο- δοι μετεχερειρίσθησαν τήν οἰκονομία. Καί ἄλλων ἐδέχθησαν τό βάπτισμα (Ἀρειανῶν καί Μακεδονιανῶν) ἄλλων δέ ὄχι (Εὐνομιανῶν κ.λπ.). Καί οἰκο- νόμησαν ἔτσι τά πράγματα πρῶτον, ἐπειδή κατά τήν ἐποχή τῆς Β΄ Οἰκου- μενικῆς Συνόδου ἤκμαζαν οἱ Ἀρει- ανοί καί Μακεδονιανοί οἱ ὁποῖο ὄχι μόνον ἦσαν κατά τό πλῆθος πολλοί, ἀλλά εἶχαν καί μεγάλες δυνάμεις, κο- ντά στούς βασιλεῖς καί ἄρχοντας καί τή σύγκλητο. Μέ αὐτόν τόν τρόπο πί- στευαν ὅτι θά τούς ἥλκυαν στήν ὀρθο- δοξία καί θά τούς διόρθωναν εὐκολό- τερα. Καί δεύτερον ἀντελήφθησαν οἱ
25 Πατέρες ὅτι μέ τήν οἰκονομία δέν θά τούς ἐρέθιζαν οὔτε θά τούς ἐξαγρίωναν ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας, ὥστε νά γίνη μεγαλύτερο κακό, καί ὅπως λέγει χα- ρακτηριστικά, «οἰκονομήσαντες τούς λόγους αὐτῶν ἐν κρίσει οἱ Θεῖοι Πατέ- ρες, ἐσυγκατέβησαν νά δεχθοῦν τό βά- πτισμα αὐτῶν». Ἐξαἰτίας αὐτῆς τῆς συγκαταβάσε- ως ἡ ΣΤ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος ἦλθε σέ ἀντίθεση καί μέ τόν ἑαυτό της καί μέ τήν Β΄ Οἰκουμενική. Μέ τόν ἑαυτό της ἦλθε σέ ἀντίθεση, γιατί μέ τόν β΄ κα- νόνα της ἐδέχθη τούς Ἀποστολικούς κανόνες, τούς κανόνες τῆς Καρχηδό- νος καί τῶν ἄλλων Πατέρων, ἐνῷ μέ τόν 95ο δέν ἀπέβαλε ὅλων τῶν αἱρετικῶν τό βάπτισμα. Μέ τήν Β΄ Οἰκουμενική δέ, διότι ἐδέχθη τήν ἀκρίβεια τῶν Ἀποστολικῶν κανόνων καί τῶν λοιπῶν Πατέρων, ἐνῷ ἐκεῖνοι ἐδέχθησαν τό βάπτισμα ὁρι- σμένων αἱρετικῶν. Μέ αὐτόν τόν τρό- πο ἄφησαν νά ἐννοήσουμε ὅτι στήν Ἐκκλησία ἰσχύουν καί τά δύο καί ἡ ἀκρίβεια καί κατά τάς περιστάσεις ἡ οἰκονομία. Δεύτερος λόγος πού ἐσυγκατέβη- σαν οἱ Πατέρες τούς μέν Ἀρειανούς καί Μακεδονιανούς νά τούς δεχθοῦν χωρίς ἀναβαπτισμό, τούς δέ Εὐνομια- νούς καί Σαβελιανούς πού εἶναι ἰσοδύ- ναμοι στίς αἱρετικές δοξασίες νά τούς ἀναβαπτίσουν, εἶναι τό γεγονός ὅτι οἱ πρῶτοι «ἐφύλαττον ἀπαράλακτον καί τό εἶδος καί τήν ὕλην τοῦ βαπτίσματος τῶν Ὀρθοδόξων» καί ἐβαπτίζοντο κατά τόν τύπο τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας, τουλάχιστον πρό τῆς συγκλήσεως τῆς Β΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἐνῷ οἱ δεύτεροι, τῶν ὁποίων τό βάπτισμα δέν ἐδέχθησαν, ἐπαραχάραξαν τήν τελετή τοῦ βαπτίσματος καί διέφθειραν εἴτε τόν τρόπο τοῦ εἴδους, δηλαδή τῶν ἐπι- κλήσεων, εἴτε τήν χρήση τῆς ὕλης, δη- λαδή τῶν καταδύσεων καί ἀναδύσεων, βαπτιζόμενοι μέ μία μόνο κατάδυση. Γεγονός εἶναι ὅτι ὁ δεύτερος τοῦτος λό- γος τῆς ἐφαρμογῆς τῆς οἰκονομίας δέν εἶναι ἰσχυρός. Ἰσχυρότερος εἶναι ὁ πρῶτος λόγος πού ἀναφέρθηκε. 3. Κάνοντας ὁ ἅγιος Νικόδημος ὅλη αὐτή τήν ἱστορικοεκκλησιαστική ἀναφορά, χωρίς νά τήν θεωρῆ περιτ- τή, τήν προβάλλει ὡς ἀναγκαιότατη γιά ὅλους τούς καιρούς κυρίως ὅμως στήν σύγχρονη ἐποχή ὅπου γίνεται με- γάλη λογοτριβή καί προκαλεῖ μεγάλη ἀμφισβήτηση τό τῶν Λατίνων βάπτι- σμα. Ἡ τριβή δέ, δέν γίνεται μόνο με- ταξύ ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων καί τῶν Λα- τίνων, ἀλλά καί μεταξύ ἡμῶν καί τῶν Λατινοφρόνων. Δέν διστάζει δέ νά τοποθετηθῆ ἐξ ἀρχῆς εὐθέως, ὅτι σύμφωνα μέ αὐτά πού εἰπώθηκαν, τό βάπτισμα τῶν Λα- τίνων εἶναι ψευδώνυμο Βάπτισμα. Γι᾿ αὐτό οὔτε μέ τόν λόγο τῆς ἀκριβείας γί- νεται δεκτό, οὔτε μέ τόν λόγο τῆς οἰκο- νομίας. Μέ τόν λόγο τῆς ἀκριβείας δέν γίνεται δεκτό, πρῶτον γιατί εἶναι αἱρε- τικοί. Τό ὅτι εἶναι αἱρετικοί δέν χωρά- ει καμμιά ἀμφισβήτηση. Παραπέμπει στόν ἁγιότατο Πατριάρχη Ἱεροσολύ- μων Δοσίθεο, τόν ὀνομαζόμενον Πα- πομάστιγα, ὁ ὁποῖος ἀποδεικνύει τίς αἱρετικές κακοδοξίες τῶν Λατίνων. Ὡς ἐπίσης καί στόν ἅγιο Μάρκο, τόν Ἐπί- σκοπο Ἐφέσου τόν Εὐγενικό, ὁ ὁποῖος παρρησία λέγει τά ἑξῆς: «Ἡμεῖς δι᾿ οὐδέν ἄλλον ἀπεσχίσθη- μεν τῶν Λατίνων ἀλλ᾿ ἤ ὅτι εἰσιν, οὐ μόνον σχισματικοί, ἀλλά καί αἱρετ- κοί». Ἀλλά καί τό γεγονός ὅτι τόσους αἰῶνες ἀποστρεφόμαστε τούς Λατί- νους, ὡς αἱρετικούς, τούς βδελυττόμε- θα, καθώς καί τούς Ἀρειανούς καί Σα- βελλιανούς καί τούς πνευματομάχους Μακεδονιανούς. Ἐφ΄ ὅσον λοιπόν εἶναι αἱρετικοί, ὄχι μόνον δέν μποροῦμε, ἐπ΄ οὐδενί λόγῳ νά ἑνωθοῦμε μαζί τους,
26 ἀλλά καί ὡς ἀπωλέσαντες τήν ἐνερ- γό Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τούς θεωροῦμε οὐσιαστικά ἀβάπτιστους. Δεύτερον δέν γίνεται δεκτό οὔτε μέ τόν λόγο τῆς Οἰκονομίας, ἐπειδή δέν φυλάττουν τίς τρεῖς καταδύσεις στόν βαπτιζόμενο, ὅπως ὡς Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία παρέλαβε ἀπό τούς Ἀπο- στόλους καί Πατέρας. Καινοτομήσα- ντες πρῶτοι τό Ἀποστολικόν Βάπτισμα ρίχνουν μέ μία δέσμη τριχῶν στό μέ- τωπο τοῦ βρέφους λίγες ρανίδες ὕδα- τος. «Ἐν τρισί γάρ καταδύσεσι καί ἰσα- ρίθμοις τοῖς ἐπικλήσεσι τό Μυστήριον τοῦ Βαπτίσματος τελειοῦται, ἵνα καί ὁ τοῦ θανάτου τύπος ἐξεικονισθῆ καί τῇ παραδόσει τῆς θεογνωσίας τάς ψυχάς φωτισθῶμεν οἱ βαπτιζόμενοι», μαρτυ- ρεῖ ὁ Μ. Βασίλειος. Ἐφόσον λοιπόν σύμφωνα μέ τά πα- ραπάνω οἱ Λατῖνοι δέν μποροῦν νά τε- λειώσουν ὡς αἱρετικοί καί παραχα- ράκτες τό ἕν Βάπτισμα τῆς Ἐκκλησί- ας, ἐπειδή ἀπώλεσαν τήν τελεταρχική Χάρη, ἔστω κι ἄν προφέρουν τίς τρεῖς ἐπικλήσεις τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Ἅγιος ἐφιστᾶ τήν προσοχή σ᾿ ἐκείνους πού δέχονται τό ράντισμα τῶν Λατίνων. Ἔχουν καθῆκον νά στοχασθοῦν τί θά ἀποκριθοῦν στήν αὐθεντία τοῦ Ἀποστολικοῦ κανόνος καί τῶν λοιπῶν Πατέρων πού διδάσκουν τά ἀντίθετα. Προβάλλουν λέγει οί δεφένσορες αὐτοί τοῦ λατινικοῦ ψευδοβαπτίσματος τό ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας συνήθισε νά τούς δέχεται, κατά τήν ἐπιστροφή τους μέ ἅγιο Μύρο. Καί αὐτό, ἀκόμη ἄν γίνε- ται, φανερώνει καθαρά ὅτι συμβαίνει ἐπειδή εἶναι αἱρετικοί. Οὔτε μπορεῖ ἡ Ἐκκλησία σήμερα νά μεταχειρισθῆ τήν Οἰκονομία τῆς Β΄ καί Στ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Διότι οἱ θεῖοι Πατέρες πού ἐφήρμοσαν τήν οἰκονομία, παραμερίζοντας προσωρι- νά τούς Ἀποστολικούς κανόνας μέ τήν ἐλπίδα τῆς ἐπιστροφῆς των ἐπέτυχον τοῦ σκοποῦ τούτου. Καί μέ τήν οἰκονο- μία αὐτή οἱ αἱρετικοί ἔγιναν ἡμερότε- ροι καί ἐπέστρεψαν στήν εὐσέβεια καί σέ λίγους χρόνους ἤ τελείως ἐξέλιπον ἤ ἔμειναν πολύ λίγοι. Δέχεται ὁ ἅγιος ὅτι καλῶς οἱ πρό ἡμῶν Πατέρες οἰκονόμησαν καί ἀπο- δέχθηκαν μέ Θεῖο Μύρο τούς Λατί- νους τῆς ἐποχῆς ἐκείνης, διότι ὁ παπι- σμός τότε ἤκμαζε καί κατεῖχε ὅλες τίς
27 δυνάμεις τῶν Βασιλείων τῆς Εὐρώπης, τό δέ δικό μας Βασίλειο ἔπνεε τά λοί- σθια. Ἦταν τότε ἀνάγκη νά γίνη αὐτή ἡ οἰκονομία, γιά νά μή ἐξεγείρη ὁ πάπας τά λατινικά γένη ἐναντίον τῶν Ἀνατο- λικῶν, ὥστε νά αἰχμαλωτίζουν καί νά φονεύουν καί μύρια ἄλλα κακά καί δεινά νά πράττουν. Τώρα ὅμως πού ἡ λύσσα τοῦ παπισμοῦ δέν ἰσχύει καί ἡ Θεία Πρόνοια κατέβαλε τήν ἐπηρμέ- νην ὀφρύ τῶν παπικῶν, τί χρειάζεται πλεόν ἡ οἰκονομία; Ἡ οἰκονομία ἔχει μέτρα καί ὅρια, καί δέν εἶναι παντο- τινή καί ἀόριστη. Τή στιγμή μάλιστα πού στόν παπισμό συνεχίζει νά ὑπάρ- χει ἀνυποχώρητη καί σατανική ἐπιμο- νή στήν αἵρεση. Ὁ ἅγιος Θεοφύλακτος Βουλγαρίας ἀναφέρει τά ἑξῆς: «Ὁ κατ᾿ οἰκονομί- αν λοιπόν ποιῶν τι, οὐχ ὡς ἁπλῶς κα- λόν τοῦτο ποιεῖ, ἀλλ᾿ ὡς πρός καιρόν χρειῶδες». Εἶναι κακή οἰκονομία λέ- γει ὁ ἅγιος Νικόδημος αὐτή πού οὔτε τούς Λατίνους μποροῦμε νά ἐπιστρέ- ψωμε, ἀλλά καί ἡμεῖς γινόμεθα παρα- βάται τῶν ἱερῶν κανόνων, δεχόμενοι τό ψευδοβάπτισμα τῶν αἱρετικῶν. «Οἰκο- νομητέον γάρ ἔνθα μή παρανομητέον» λέγει ὁ ἅγιος Χρυσόστομος. Ἕως ὅτου ἐφαρμοσθῆ ἡ οἰκονομία, πάντως οἱ Ἀνατολικοί ἐβάπτιζον τούς Δυτικούς καθώς μαρτυρεῖ ἡ ἐν Λατερανῷ τῆς Ρώμης τοπική Σύνοδος τοῦ 1215. Καί ὅτι δέν λειτουργοῦσαν σέ ναούς πού πρότερον ἐλειτούργησαν οἱ Λατῖνοι, ἄν πρῶτα δέν ἔκαναν ἁγιασμό. Τῆς οἰκο- νομίας λοιπόν παρελθούσης, ἡ ἀκρί- βεια καί ἡ τήρηση τῶν Κανόνων τῆς Ἐκκλησίας παίρνουν τήν φυσική τους θέση.

¨ΕΡΩ¨ - 25ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2016)

¨ΕΡΩ¨ - 25ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2016)

Recommended

More Related Content

Slideshows for you(20)

Similar to ¨ΕΡΩ¨ - 25ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2016) (20)

More from ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Ε.ΡΩ.(19)

Recently uploaded(20)

¨ΕΡΩ¨ - 25ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2016)