ΤριμηνιαῖοΝεανικὸπεριοδικὸτοῦΚΕΝΤΡΟΥΕΝΟΤΗΤΟΣΚΑΙΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣΤΩΝΑΞΙΩΝΜΑΣ‘’ΕΝΩΜΕΝΗΡΩΜΗΟΣΥΝΗ’’
ωμνιόςΡ
Ἀφιέρωμα...στη Βόρειo Ἤπειρο
ΓΈΡΩΝ IΩΣΉΦ Ό HΣΥΧΑΣΤΉΣ, O ΓΊΓΑΝΤΑΣ ΤῆΣ OΡΘΟΔΟΞΊΑΣ - ΕὐΔΟΞΊΑΣ ΦΩΤΟΠΟΎΛΟΥ /
EΝΑ ΒΡΆΔΥ ΣΤΟ ΓΝΑ - ΚΑΛΛΊΣΤΗΣ ΞΈΝΟΥ / O AΓΙΟΣ ΑΛΈΞΑΝΔΡΟΣ ΣΜΟΡΕΛ (ALEXANDER
SCHMORELL) EΝΑΣ OΡΘΌΔΟΞΟΣ AΝΤΙ-ΝΑΖΙΣΤΗΣ ΝΕΟΜΆΡΤΥΡΑΣ / Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ
/ EΜΕῖΣ ΤΊ ΘΑ AΠΑΝΤΟΎΣΑΜΕ; - ΜΙΧΆΛΗ ΒΑΣΊΛΑ / ΠΑΝΑΓΙΟΠΟΎΛΑ - AΝΑΣΤΑΣΊΑΣ ΚΟΥΡῆ /
ΧΡΙΣΤΟΣ Ή ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΙΡΟΣ ΤΟῦ ΜΕΤΑΝΟΕῖΝ... - ΜΆΡΚΟΥ ΔΕΣΠΟΤΙΔΗ / ΒΡῆΚΕ ΤΉΝ ΧΑΜΈΝΗ
AΔΕΡΦΉ ΤΟΥ ΜΕΤΆ AΠΌ ΧΡΌΝΙΑ... ΒΑΣΙΛΙΚΉΣ ΚΑΡΑΜΉΤΡΟΥ
Τεῦχος 25
Iούλιος - Σεπτέμβριος 2016

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΝΕΟΤΗΤOΣ
IΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΕΚΔΟΤΗΣ
«ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ»
ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ
Ἡ ἐπικοινωνία καί συνεργασία μέ νέους
εἶναι ἂμεση ἐπιθυμία καί ἐπιδίωξη τοῦ περιοδικοῦ μας.
Ἐλπίζουμε ὃτι θά ἀνταποκριθεῖτε κομίζοντας προτάσεις καί ἂρθρα.
Ρωμνιός
ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ
Ἰωάννης Καραμῆτρος - Πρόεδρος
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ - ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ
Βασίλας Μιχάλης
Κουτσιώρα Εὐαγγελία
Κατσιαμάνης Δημήτριος
ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Δεσποτίδης Μάρκος
Παπαδοπούλου Κλειαρέτη
Λαζαρίδου Ἄννα Μαρία
Καραμήτρου Βασιλική
Μουρατίδής Χρήστος
ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ
Παπαδόπουλος Γεώργιος
Σιδηρόπουλος Γεώργιος
ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ-ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
Ἀνανιάδης Γεώργιος
Νεοχωρίτη Δήμητρα
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ & ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ
Ἰωαννίδου Μαρία - Tηλ. 2310 552719
Καπετάνιου Ἀγγελικὴ - Tηλ. 210 5227967
«ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ»
ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ
Μοναστηρίου 225, 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη,
Τηλ. 2310 55 2207, Τηλεμοιότυπο: 2310 55 2209
ISSN: 1792-9431
http://romnios.gr
e-mail: romnios@enromiosini.gr
http://www.enromiosini.gr
e-mail contact@enromiosini.gr

4
4 Γέρων Ἰωσήφ ό Ἡσυχαστής,
ὁ γίγαντας τῆς Ὀρθοδοξίας
Εὐδοξίας Φωτοπούλου, δασκάλας
6 Ἓνα βράδυ στὸ ΓΝΑ
Καλλίστης Ξένου, Φοιτήτριας
8 Ὁ ἃγιος Ἀλέξανδρος Σμορὲλ (Alexander
Schmorell) ἓνας Ὀρθόδοξος Ἀντι-ναζιστὴς
νεομάρτυρας
Λόγοι πατέρων
12 Ὁ δρόμος τῆς σωτηρίας
14 Ἐμεῖς τὶ θὰ ἀπαντούσαμε; Μιχάλη Βασίλα
18 ΠΑΝΑΓΙΟΠΟΎΛΑ
Ἀναστασίας Κουρῆ, φιλολόγου
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016
20 Χριστὸς ἢ κόσμος;
Μάρκου Δεσποτίδη, φοιτητῆ ίατρικῆς
22 Ὁ εὐσεβισμὸς μέσα μας
Λαζαρίδου Ἄννας-Μαρίας, χημικοῦ
24 Βρῆκε τὴ χαμένη
ἀδελφή του μετὰ ἀπὸ χρόνια...
Βασιλικῆς Καραμήτρου, δασκάλας
Ἑλληνομνημοσύνη
Νεανικοὶ προβληματισμοί καὶ προκλήσεις
Ὀρθόδοξη πίστη & βίωμα
Ἀληθινὲς ἱστορίες ποὺ διδάσκουν

5
Ρωμνιός τεῦχος 25
28 Ἐκδρομὴ στὸ ἐξωτερικό;
Καραμέτα Ἀλεξάνδρου, πτυχιούχου
τμήματος Πολιτικῶν Ἐπιστημῶν Α.Π.Θ
30 Ἀναμνήσεις άπὸ τὸ σπίτι τῶν πονεμένων
Μάρκου Δεσποτίδη, φοιτητῆ ἰατρικῆς
31 Βόρεια Ἤπειρος:
Ἕνας τόπος μὲ ἐνδιαφέρουσα ἱστορία
καὶ ἔντονο ἑλληνισμό
Κωνσταντίνου Γ., φοιτητῆ
32 Κάθε ἐπίσκεψή μας μιὰ ξεχωριστὴ ἱστορία...
Πελαγίας Γούναρη, δασκάλας
Ἐντυπώσεις ἀπὸ ἐκδρομὴ στὴ Β. Ἢπειρο
Εὐτυχίας Στούμπου, φοιτήτριας ιατρικῆς
33 Ζώντας στὴν «Ἄνω» Ἤπειρο
Γκοτζιᾶ Γεωργίου, δασκάλου
34 Πρὸς ὅλους τοὺς ταξιδιῶτες
αὐτοῦ του κόσμου
Μάρθας Κουλουβάρη, φοιτήτριας
35 Βουλιαράτες - Τοῖς κείνων ῥήμασι πειθόμενοι
Ρούντα Γεωργίου, νομικοῦ
38 ’’ Ἐγερτήριον Σάλπισμα’’ Δημήτρη Μπάκου
40 Ταξιδεύοντας στὴ Βόρειo Ἤπειρο,
καλοκαίρι 2016
Ζηνοβίας Χατζάκη, δικηγόρου
41 Ἐπιπλέον ἐντυπώσεις καὶ βιώματα
ἀπὸ τὴν καλοκαιρινὴ εκδρομὴ
Βαλταδώρου Δημητρίου - Νίκου Καλοβελώνη -
Κωνσταντίνου Πύλη - Μακρίνας Τσαλικίδου
44 Συνέντευξη
μὲ τὸν Κων/νο Χ’ Ἀναγνώστου, μελισσοκόμο
48 ΠΑΙΧΝΊΔΙ ΓΝΏΣΕΩΝ
Ἀφιέρωμα...στὴ Βόρειο Ἤπειρο

6
Ὁ
Γέρων Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστὴς γεν-
νήθηκε τὸ 1898 καὶ κοιμήθηκε τὸ
1959. Ὅλη ἡ ζωή του, ὁ μονα-
δικός του πόθος καὶ στόχος ἦταν ἡ ἀπό-
κτηση τῆς γνώσεως Τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀπόκτηση
Τῆς Θείας Χάριτος.
Εἶδε τὸ φῶς τῆς ζωῆς στὸ χωριὸ Λεῦκες
τοῦ κυκλαδίτικου νησιοῦ τῆς Πάρου. Τὸ
κοσμικό του ὄνομα ἦταν Φραγκίσκος.
Ἔμεινε ὀρφανὸς ἀπὸ πατέρα σὲ μικρὴ
ἡλικία καὶ ἔτσι τὴν ἀνατροφὴ του καθὼς
καὶ τῶν ἄλλων ἀδελφῶν του ἀνέλαβε ἡ
μητέρα τους Μαρία. Ἦταν μιὰ γυναίκα
ἁπλή, προικισμένη μὲ βαθιὰ πίστη, ταπεί-
νωση καὶ πλήρη ἐμπιστοσύνη στὴν ἀγάπη
καὶ προστασία Τοῦ Θεοῦ.
Ὅταν ὁ μικρὸς Φραγκίσκος ἔφυγε γιὰ
νὰ γίνει μοναχὸς, ἡ μητέρα του εἶπε στοὺς
συγγενεῖς της πὼς γνώριζε ἤδη ἀπὸ τὴ
μέρα τῆς γέννησής του ὅτι κάποια μέρα
ὁ γιός της θὰ ἀφιερωνόταν ὁλοκληρωτικὰ
στὸν Θεὸ. Αὐτὴ ἡ εὐλογημένη ψυχὴ εἶχε
λάβει πληροφορία ἀπὸ τὸ ἀκόλουθο πε-
ριστατικό: Μόλις τὸν γέννησε, κι ἐνῷ βρι-
σκόταν στὸ κρεβάτι, μὲ τὸ βρέφος δίπλα
της, εἶδε τὴ στέγη τοῦ σπιτιοῦ της νὰ
«ἀνοίγει» καὶ νὰ κατεβαίνει ἕνας φωτεινὸς
ἀπαστράπτων νέος. Στάθηκε δίπλα στὸ
βρέφος της καὶ τὸ «ξεφάσκιωνε» μὲ πρό-
θεση νὰ τὸ πάρει μαζί του. Στὴν ἔντονη
καὶ ἀγωνιώδη προσπάθειά της νὰ ἀπο-
τρέψει τὴν πράξη, ὁ ὡραῖος καὶ φωτεινὸς
νέος τῆς ἀνακοίνωσε ὅτι ἡ ἀπόφαση ἦταν
νὰ πάρει μαζί του τὸ βρέφος. Τῆς ἔδειξε
μάλιστα καὶ τὴ σχετικὴ ἐντολή, γραμμένη
σὲ ἕνα σημειωματάριο. Παρὰ τὴν ἀντί-
σταση τῆς μητέρας, ὁ ἄγγελος τῆς ἔδωσε
ἕνα πολύτιμο σταυρὸ-κόσμημα, πῆρε τὸ
βρέφος κι ἔφυγε. Ἀπὸ τὴ στιγμὴ ἐκείνη
κατάλαβε πὼς μιὰ μέρα ὁ γιός της θὰ
ἀκολουθοῦσε Τὸν Χριστό.
Ὁ Γέροντας ὡς τὴν ἐφηβική του ἡλικία
παρέμεινε στὸ χωριό του κι ἀργότερα
κατέβηκε στὸν Πειραιά, ὅπου ἐργάστη-
κε ὡς μικροέμπορος. Γενικὰ ἦταν πολὺ
δραστήριος, ἀλλὰ ἀπέφευγε τὴν πονη-
ριὰ καὶ τὴν ἀδικία. Σὲ ἡλικία περίπου 23
ἐτῶν ἄρχισε νὰ μελετᾶ πατερικὰ βιβλία.
Γέρων Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστής,
ὁ γίγαντας τῆς Ὀρθοδοξίας
Εὐδοξίας Φωτοπούλου,
δασκάλας
Ὀρθόδοξη πίστη & βίωμα

7
Τὴν ἀπόφαση γιὰ τὸν μοναχισμὸ τὴν πῆρε
μετὰ ἀπὸ ἕνα ὅραμα ποὺ εἶδε, τὸ ὁποῖο
τὸν ἀπασχολοῦσε ἰδιαίτερα, καθὼς προ-
σπαθοῦσε νὰ συλλάβει τὸ βαθύτερο νόημά
του. Αὐτὸ τὸν ἔβγαλε ἀπὸ τὸν ρυθμὸ τῆς
καθημερινῆς του ζωῆς καὶ τὸν ἀπομάκρυνε
ἀπὸ τὶς ἐμπορικές του ἐνασχολήσεις. Ἔτσι
πῆρε τὴν ἀπόφαση καὶ ἔφυγε γιὰ τὸ Ἅγιο
Ὂρος.
Στὴ χερσόνησο τοῦ Ἄθω γνώρισε σπου-
δαῖες πνευματικὲς μορφές. Αὐτὸ ποὺ ἀνα-
ζητοῦσε ὁ Γέρων ἦταν νὰ μυηθεῖ στὸν
ἡσυχαστικὸ βίο. Ἡ ποθητὴ «παρηγοριὰ καὶ
ἡσυχία», ὅμως, δὲν ἦρθε ἀμέσως. Μαζὶ μὲ
τὸν πατέρα Ἀρσένιο, τὸν ἀχώριστο συναγω-
νιστή του, ἀσκήθηκαν στὴ νοερὰ προσευχή.
Ἡ ἄσκησή τους ἦταν νηστεία, ἀγρυπνία
καὶ προσευχή.
Γενικὰ ὅλη του ἡ ζωὴ εἶναι γεμάτη πει-
ρασμούς, οἱ ὁποῖοι ὅμως ὑποχωροῦν μόλις
τοὺς διαδεχθοῦν οἱ μεγάλες παρηγοριὲς
τῆς Θείας Χάριτος. Ὁ μακάριος Γέροντας
μὲ τὴν πολλὴ ἄσκηση ἐξάγνισε τελείως τὸν
ἑαυτό του καὶ ἀπελευθερώθηκε ἀπὸ τὰ
πάθη. Η σκληρὴ ἄσκηση καὶ ἡ στέρηση
καὶ τῶν πιὸ ἀναγκαίων ἔφεραν γρήγορα
τοὺς καρπούς τους. Ἡ ζωὴ του ἦταν γεμάτη
ἀπὸ θαυμαστὰ γεγονότα θείας ἀντιλήψεως,
ἰδιαίτερα στὶς μεγάλες στερήσεις καὶ δοκι-
μασίες. Ἦταν ἐργάτης τῆς εὐχῆς ἔχοντας
ἀδιάλειπτη μνήμη Θεοῦ. Δὲν σταματοῦσε
ποτὲ νὰ λέει τὴν προσευχὴ «Κύριε Ἰησοῦ
Χριστὲ ἐλέησόν με» μέσα στὴν καρδιά του.
Γρήγορα ὁ γέροντας Ἰωσὴφ ἔγινε παντοῦ
γνωστὸς ὡς νηπτικὸς πατέρας. Πολὺ ὀρθὰ
ἔχει χαρακτηριστεῖ ὡς γίγαντας τοῦ Πνεύ-
ματος καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας. Αὐτὸς μαζὶ
μὲ τὸν συνασκητή του, πατέρα Ἀρσένιο,
ἄνοιξε τὸν δρόμο τῆς νοερᾶς ἀδιάλειπτης
προσευχῆς.
Ὁ Γέροντας Ἰωσὴφ μὲ τὴ ζωὴ του μᾶς
δείχνει τὸν δρόμο ὥστε νὰ συναντήσουμε
τὸν Θεὸ καὶ νὰ ἑνωθοῦμε μαζί Του πραγ-
ματώνοντας ἔτσι τὸν ἀνθρώπινο πόθο γιὰ
εὐτυχία καὶ βιώνοντας τὸν ἀληθῆ προορι-
σμό μας ποὺ εἶναι ἡ πορεία ἀπὸ τὸ «κατ ’
εἰκόνα» στὸ «καθ’ ὁμοίωσιν».
Ὅπως χαρακτηριστικὰ γράφει ὁ ὃσιος
Γέροντας: «Ὁ ἐδικός μας ἀγώνας εἶναι νὰ
καταφρονήσωμεν… ὅλα… τὰ τῆς παρούσης
ζωῆς… νὰ ἀγαπήσωμεν ἐν ὅλῃ ψυχῇ καὶ
καρδίᾳ τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν
καὶ τὴν γλυκυτάτην Αὐτοῦ Μητέρα… καὶ
διαπεράσαντες τὸν κλύδωνα αὐτῆς τῆς
ζωῆς, ἀχώριστοι ἐκεῖθεν νὰ εἴμεθα ἀπ’
αὐτῶν ἐνορῶντες τὴν ἀπόρρητον δόξαν
καὶ τὰ ἄρρητα κάλλη ἐκεῖνα ὅπου διὰ τοὺς
ἀγαπῶντας καὶ ὑπομένοντας ἡτοιμάσθη-
σαν».
Ἀμήν. Δι’ εὐχῶν του.

8
Ἕνα βράδυ στὸ ΓΝΑ
Ὀρθόδοξη πίστη & βίωμα
Π
ρὶν ἀπὸ λίγο καιρὸ χρειάστηκε νὰ
κρατήσω συντροφιὰ στὴ γιαγιά μου
ποὺ νοσηλευόταν στὸ νοσοκομεῖο.
Θα ἤθελα νὰ σᾶς καταθέσω μέσα ἀπὸ τὸ
ἡμερολόγιό μου αὐτὴν τὴ μοναδική μου
ἐμπειρία.
Πῆρα τὸ λεωφορεῖο ποὺ κατευθυνόταν
πρὸς τὸ νοσοκομεῖο. Κατέβηκα στὴ στάση
καὶ περπάτησα μέχρι τὴν εἴσοδο. Τὸ προ-
αύλιο ἄδειο... 11 ἔδειξε τὸ ρολόι... πυκνὸ
σκοτάδι ἁπλωνόταν παντοῦ... Μόνο οἱ λά-
μπες τῶν ὀρόφων σοῦ φώτιζαν τὸν δρόμο...
Περνάω τὸ κατώφλι...
Μπαίνω μέσα... Σιγή... Μόνο τὰ βήματά
μου ἀκούγονταν... Μέσα μου κάτι ἄλλαξε...
Αὐτὴ ἡ σιωπή μοῦ θύμιζε τὴ σιωπὴ ποὺ ἔχει
ἕνας ναὸς ὅταν δὲν ἔχει κόσμο... Νιώθεις ἕνα
δέος... Νιώθεις τὶς προσευχὲς τῶν ἀνθρώ-
πων... τὸν πόνο, τὴ λύπη, τὴν προσμονή
τους, τὴν ἀγωνία... Μὰ καὶ κάτι ἀκόμα...
Αἰσθάνεσαι ἀσφάλεια...
Προστασία... Σὰν νὰ σοῦ
κρατᾶ κάποιος τὸ χέρι γιὰ νὰ
περάσεις μαζί του ἕνα δύσκο-
λο μονοπάτι...
Αἰσθανόσουν τὸν Θεό! Τὴ
ζεστή του ἀγάπη καὶ τὴ σφικτὴ
του ἀγκαλιά... Τὴν ἐλπίδα ὅτι
ὅ,τι καὶ ἂν γίνει ὅλα θὰ πᾶνε
καλά...
Ἀνέβηκα μὲ προσοχὴ τὰ
σκαλιὰ, ὅπως ἀνεβαίνει κά-
ποιος τὰ σκαλιὰ πρὸς τὸν
γυναικωνίτη. Ἡ παρουσία
τοῦ Θεοῦ ἦταν παντοῦ. Νό-
μιζα πὼς ἀνὰ πάσα στιγμὴ
θὰ πατήσω τὶς φτεροῦγες τῶν
ἀγγέλων ποὺ ἦταν δίπλα μου.
Βρῆκα τὸ δωμάτιο. 4 κρε-
βάτια καὶ μόνο δύο ἀσθενεῖς. Ἡ μιὰ ἀσθε-
νής, μιὰ κυρία 45 χρονῶν, εἶχε νοητικὴ κα-
θυστέρηση καὶ κοιμόταν μὲ μιὰ πορσελά-
νινη κούκλα ἀγκαλιά. Τὴν κρατοῦσε τόσο
σφιχτὰ, ὅπως ἕνα μικρὸ παιδὶ ποὺ μόλις
τοῦ τὴν εἶχαν κάνει δῶρο. Ἡ ἄλλη ἀσθε-
νής, ἡ γιαγιά μου, ἡλικιωμένη ποὺ ἔπα-
σχε ἀπὸ ἄνοια, κατάθλιψη καὶ μιὰ βαριὰ
μορφὴ Πάρκινσον. Ἀνήμπορη νὰ ἐλέγξει
τὶς κινήσεις της καὶ νὰ ἐξυπηρετηθεῖ μόνη
της, εἶχε ἀνάγκη ἀπὸ κάποιον δίπλα της
κάθε στιγμὴ τῆς μέρας καὶ τῆς νύχτας...
Πολλὲς φορὲς ξυπνοῦσε καὶ ζητοῦσε νὰ
πάει σπίτι της. Ἔκλαιγε καὶ νόμιζε ὅτι τὴν
είχαμε κλεισμένη σὲ μιὰ φυλακὴ καὶ ἔψαχνε
νὰ δραπετεύσει. Δυστυχῶς ὅμως, ἡ ἴδια ἡ
ἀσθένειά της τὴν εἶχε κλείσει σὲ αὐτὴν τὴ
φυλακή. Ἦταν ἀνήμπορη νὰ μιλήσει, νὰ
κινήσει τὰ μέλη της, νὰ περπατήσει...
Ἡ δοκιμασία μεγάλη καὶ ὁ πόνος, ψυχολο-
Καλλίστης Ξένου,
φοιτήτριας

9
γικὸς καὶ σωματικός, ἦταν ἀνυπόφορος...
Ἔκατσα στὴν καρέκλα δίπλα της. Κοι-
μόταν γαλήνια. Δὲν ἤθελα νὰ τὴν ξυπνή-
σω καὶ νὰ τῆς χαλάσω τὶς λίγες στιγμὲς
ἀνάπαυσης ποὺ εἶχε. Κάποια στιγμὴ ὅμως
μέσα στὴ νύχτα ξύπνησε. Ζητοῦσε τὸ σπίτι
της, τὸ κρεβάτι της. Ἄρχισε ἕνα ἀπὸ τὰ
ἀτελείωτα κλάματα ποὺ διαρκοῦσαν ὧρες
ὁλόκληρες... Πόσο μὲ στεναχωρεῖ αὐτὸ
τὸ κλάμα... Μὲ δάκρυα στὰ
μάτια, τῆς κράτησα τὸ χέρι
καὶ τὴν χάιδευα καὶ στὸ ἄλλο
χέρι ἔκανα κομποσκοίνι. Ἀπὸ
τὸ ἕνα χέρι ζητοῦσα ἀπὸ τὸν
Θεὸ λύτρωση, παρηγοριά,
ἀνακούφιση καὶ γαλήνη, ἐνῷ
ἀπὸ τὸ ἄλλο προσπαθοῦσα
μὲ τὰ ανθρώπινα μέσα νὰ
τῆς τὰ μεταδώσω αὐτὰ μὲ
ἀγάπη.
Τὸ κλάμα συνεχιζόταν...
Ἡ κυρία στὸ απέναντι κρε-
βάτι ξύπνησε καὶ ἀντὶ νὰ
παραπονεθεῖ, μᾶς κοίταξε
μὲ ἀγάπη καὶ προσπάθησε
νὰ συνεχίσει τὸν ὕπνο της.
Δὲν ἔβγαλε λέξη ἀπὸ τὸ στό-
μα της, ἐνῷ ἀντίθετα ἒνιωθα
μὲ τὸ βλέμμα της τὴν ἀγάπη
της... Τὴν ἀληθινὴ καὶ συμπονετικὴ ἀγάπη,
ποὺ ἕνας ἄλλος ὑγιὴς ἄνθρωπος δύσκολα
θὰ εἶχε...
Προσπαθοῦσα νὰ βρῶ λόγια νὰ κάνω τὴ
γιαγιά μου νὰ νιώσει καλύτερα, ἀλλὰ μά-
ταια. Μόνο ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μποροῦσε
νὰ τὴν ἀνακουφίσει... Ἔκανα μὲ περισσό-
τερη ἔνταση τὴν προσευχή μου... Σκούπιζα
κάθε λίγο τὰ δάκρυα ἀπὸ τὰ μάτια της καὶ
ἔπειτα τὰ δικά μου. Στὸ χέρι μου είχαν
γίνει ἕνα ὁ πόνος ὁ δικός της καὶ ὁ δικός
μου. Τί δυσκολία Θεέ μου...
Ἡ ὥρα περνοῦσε καὶ δὲν εἶχε ἡσυχάσει
ἡ γιαγιά μου. Κάλεσα τὸν νοσηλευτή. Ἦρθε
ἀμέσως. Ἦταν ψηλὸς καὶ ἐπιβλητικὸς,
ἀλλὰ εἶχε ἕνα πολὺ γλυκὸ βλέμμα γεμάτο
ἀγάπη καὶ συμπόνια γιὰ τοὺς ἀσθενεῖς καὶ
τοὺς συγγενεῖς τους. Ἒπιασε τὸ χέρι τῆς
γιαγιᾶς μου καὶ ἀμέσως παρατήρησα στὸ
χέρι του ἕνα παλιὸ καὶ πολὺ χρησιμοποιη-
μένο κομποσκοίνι. Πόση προσευχὴ πρέπει
νὰ εἶχε κάνει γιὰ τοὺς νοσηλευόμενους...
Εἶπε μερικὰ λόγια παρηγοριᾶς μὲ βαθιὰ
ἀγάπη καὶ πόνο καὶ ἔπειτα ἔσπευσε νὰ
μιλήσει μὲ τὸν γιατρὸ τοῦ νοσοκομείου,
γιὰ νὰ χορηγήσει κάποιο ἠρεμιστικὸ στὴ
γιαγιά... Πόση μεγάλη ἀνάπαυση μπο-
ρεῖ νὰ προσφέρει σὲ στιγμὲς πόνου ἕνας
ἄνθρωπος μὲ πίστη καὶ ἐλπίδα στὸν Θεό...
Μετὰ ἀπὸ λίγο γύρισε καὶ ἔβαλε ἕνα
ἐλαφρὺ ἠρεμιστικὸ στὸν ὀρό. Μὰ τί ἔχεις
φτιάξει Θεέ μου γιὰ νὰ ἁπαλύνεις μὲ κάθε
μέσο τὸν πόνο τῶν παιδιῶν σου;
Πέρασε ἀκόμα λίγη ὥρα... Μέσα μου,
τὸ κλάμα τῆς γιαγιᾶς μου ἔκανε ἰσοκρά-
τημα στὴν προσευχή μου... Ἂν δὲν ἦταν
ἡ παρηγοριὰ τῆς προσευχῆς καὶ ἡ ἀγάπη
τοῦ Θεοῦ, κάθε ἄνθρωπος θὰ εἶχε λυγί-
σει... Ποιὸς μπορεῖ μὲ ανθρώπινα μέσα νὰ
ἀντέξει ἕναν τέτοιο πόνο;
Σὲ λίγο τὸ κλάμα σταμάτησε. Συνέχι-
σα λίγο νὰ τῆς λέω λόγια ἀγάπης μέχρι
ποὺ κοιμήθηκε ἤρεμα. Θεέ μου, πέρασε
καὶ αὐτό... Ἒνιωσα τόσο ἔντονα τὴν πα-
ρουσία καὶ τὴν ἀγάπη Σου... Τὴ μοναδικὴ
ἀγκαλιά Σου, ποὺ μᾶς περιμένει κάθε ὥρα
καὶ στιγμὴ γιὰ νὰ μᾶς ἀνακουφίσει...
Σὲ εὐχαριστῶ...

10
Ὀρθόδοξη πίστη & βίωμα
Ν
εομάρτυς Ἀλέξανδρος ἐκ Μονά-
χου: Ἡ μνήμη του τιμᾶται στὶς
13 Ἰουλίου, ἐπέτειο τῆς θανάτω-
σής του μὲ ἀποκεφαλισμό. «Λαιμητόμῳ
τελειοῦται» θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι ἡ δι-
ατύπωση, ἀφοῦ ὁ νεομάρτυρας ἀποκε-
φαλίσθηκε, καταδικασμένος σὲ θάνατο
γιὰ «ἐσχάτη προδοσία» ἀπὸ τὸ ναζιστικὸ
καθεστώς, σὲ ἡλικία 25 ἐτῶν.
Πρόκειται γιὰ τὸν Ἀλεξάντερ Σμορέλ,
συνιδρυτὴ μαζὶ μὲ τὸν φίλο του Χὰνς Σόλ
τῆς ἀντιναζιστικῆς ὀργάνωσης «Λευκὸ
Ρόδο», ἡ ὁποία μὲ προκηρύξεις
ποὺ ἀπέστελλε ταχυδρομικὰ
προσπαθοῦσε νὰ ἐξεγείρει τὴ
συνείδηση τῶν Γερμανῶν κατὰ
τοῦ καθεστῶτος.
Ἡ ἁγιοκατάταξή του ἔγινε
στὶς 6.2.2012. Ὁ Ἃγιος εἰκονίζε-
ται μὲ τὴ λευκὴ ἰατρικὴ μπλούζα
καὶ νὰ κρατᾶ ἓναν σταυρὸ μαζὶ
μ’ ἕνα ἄσπρο τριαντάφυλλο,
σύμβολο τοῦ Λευκοῦ Ρόδου καὶ
ταυτόχρονα πασχάλιο σύμβο-
λο, σύμβολο τῆς νίκης τῆς ζωῆς
πάνω στὸν θάνατο.
Τὸ «Λευκὸ Ρόδο»
Ἡ ὀνομασία προτάθηκε ἀπὸ
τὸν νεομάρτυρα, ἐμπνευσμέ-
νη ἀπὸ ἕνα ἀπόσπασμα τῶν
«Ἀδελφῶν Καραμαζὼφ» τοῦ Ντο-
στογέφσκι, τοῦ ἀγαπημένου του
συγγραφέα: Εἶναι ἡ στιγμὴ ποὺ
περιγράφεται ἡ ἐπιστροφὴ τοῦ
Χριστοῦ στὴ γῆ, γιὰ νὰ ἀναστή-
σει ἐκ νεκρῶν ἕνα κοριτσάκι. «Τὸ
κοριτσάκι ἀνασηκώνεται στὸ φέ-
ρετρο καὶ κοιτάζει τριγύρω, χαμογελώ-
ντας μὲ ὀρθάνοιχτα ἀπορημένα μάτια,
κρατώντας ἕνα μάτσο ἀπὸ ἄσπρα τρι-
αντάφυλλα ποὺ εἶχαν βάλει στὰ χέρια
της…». Τότε, ὁ Μέγας Ἱεροεξεταστὴς
ἀναγνώρισε καὶ συνέλαβε τὸν Χριστὸ
καὶ ἀκολούθησε ὁ περίφημος μονόλογός
του…
Ὁ πυρήνας τῆς κίνησης ἀπαρτιζόταν
ἀπὸ φοιτητὲς τῆς ἰατρικῆς σχολῆς τοῦ
Πανεπιστημίου τοῦ Μονάχου, οἱ ὁποῖοι
Ὁ ἅγιος Ἀλέξανδρος Σμορὲλ (Alexander Schmorell)
Ἕνας Ὀρθόδοξος Ἀντὶ-ναζιστὴς νεομάρτυρας

11
σπούδαζαν, ἐνῷ γιὰ κάποια διαστήμα-
τα τὸ γερμανικὸ καθεστὼς τοὺς ἔστειλε
στὸ μέτωπο ὡς ἰατρούς, ὅπου παρακο-
λούθησαν ἀπὸ κοντὰ τὶς θηριωδίες τῶν
ναζιστικῶν στρατευμάτων. Μετὰ τὴν
ἐπιστροφὴ τους κλιμάκωσαν τὴ δραστη-
ριότητά τους, μοιράζοντας προκηρύξεις
χέρι μὲ χέρι καὶ ἀναγράφοντας ἀντιχιτ-
λερικὰ συνθήματα στοὺς τοίχους.
Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, ἡ ὀργάνωση, ποὺ
ἐπὶ μῆνες ἦταν στὸ στόχαστρο τῆς Γκε-
στάπο, μπόρεσε νὰ ἐξαρθρωθεῖ στὶς 18
Φεβρουαρίου τοῦ 1943. Τέσσερις μέρες
μετά, μὲ συνοπτικὲς διαδικασίες, ἐκτε-
λέσθηκαν μὲ ἀποκεφαλισμὸ τὰ ἀδέλ-
φια Χὰνς καὶ Σοφία Σὸλ καὶ ὁ Κρίστοφ
Πρόμπστ, ἀπὸ τὸ «λαϊκὸ δικαστήριο»
τοῦ διαβόητου Ρόλαντ Φράισλερ.
Ὁ Ἀλεξάντερ Σμορὲλ εἶχε τὴν ἴδια
τύχη στὶς 13 Ἰουλίου τῆς ἴδιας χρονιᾶς,
ἀφοῦ συνελήφθη τὸν Ἀπρίλιο. Στὴ δίκη
του δὲν προσπάθησε νὰ ἐλαφρύνει τὴ
θέση του. Μὲ παρρησία ὁμολόγησε ἐνώ-
πιον τοῦ Φράισλερ τὶς ἀντιναζιστικὲς
πεποιθήσεις του, προκαλώντας τὴν
ὑστερικὴ ἀντίδραση τοῦ Φράισλερ, ποὺ
οὒρλιαζε ἀποκαλώντας τον «προδότη».
Εἶχε γεννηθεῖ στὴ Ρωσία ἀπὸ Γερμανὸ
πατέρα, γιατρό, ἀπὸ χρόνια ἐγκατε-
στημένο στὴ Ρωσία καὶ Ρωσίδα μητέρα
(ὀρθόδοξη). Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ ἦταν
βαπτισμένος Χριστιανὸς Ὀρθόδοξος.
Παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ πατέρας του καὶ
ἡ μητριὰ του ἦταν ρωμαιοκαθολικοί, ὁ
Ἀλέξανδρος ἀνατράφηκε ὡς Ὀρθόδοξος.
Παρακολούθησε μαθήματα ὀρθόδοξης
κατήχησης, ἐκκλησιαζόταν τακτικὰ καὶ
τὸν ἔβλεπαν συχνὰ μὲ μιὰ Βίβλο. Ὅπως
φαίνεται καὶ ἀπὸ τὴν ἀλληλογραφία του,
διάβαζε μὲ ζῆλο καὶ τὰ κείμενα τῶν Πα-
τέρων τῆς Ἐκκλησίας.
Τὸ περιεχόμενο τῶν προκηρύξεων
τοῦ Λευκοῦ Ρόδου, τῶν ὁποίων βασικὸς
συντάκτης ἦταν ὁ νεομάρτυρας μαζὶ μὲ
τὸν Χὰνς Σόλ, ὁδηγεῖ στὸ ἀσφαλὲς συ-
μπέρασμα ὅτι ὁ ἀγώνας δὲν ἦταν στενὰ
πολιτικός. Στὴν 4η προκήρυξη, τονίζε-
ται μεταξὺ ἄλλων: «Κάθε λέξη ἀπὸ τὸ
στόμα τοῦ Χίτλερ εἶναι ἕνα ψέμα. Ὅταν
μιλᾶ γιὰ εἰρήνη, ἐννοεῖ τὸν πόλεμο καὶ
ὅταν κατὰ τρόπο βλάσφημο χρησιμο-
ποιεῖ τὸ ὄνομα τοῦ Παντοδύναμου,
ἐννοεῖ τὴ δύναμη τοῦ κακοῦ, τὸν ἐκπε-
σόντα ἄγγελο, τὸ Σατανᾶ. Τὸ στόμα του
εἶναι τὸ δύσοσμο στόμιο τῆς Κολάσεως
καὶ ἡ ἰσχὺς του ἐκ βάθρων καταραμένη.
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι πρέπει νὰ ἀγωνι-
στοῦμε κατὰ τοῦ ἐθνικοσοσιαλιστικοῦ
τρομοκρατικοῦ κράτους μὲ ὀρθολογικὰ
μέσα. Ὅμως, ὁποιοσδήποτε ἐξακολουθεῖ
νὰ ἀμφισβητεῖ τὴν πραγματικότητα, τὴν
ὕπαρξη δαιμονικῶν δυνάμεων, θὰ ἔχει
ἀποτύχει σὲ μεγάλο βαθμὸ νὰ ἀντιλη-
φθεῖ τὴ μεταφυσικὴ διάσταση αὐτοῦ
τοῦ πολέμου. Πίσω ἀπὸ τὰ συγκεκριμέ-
να, ὁρατὰ περιστατικά, πίσω ἀπὸ ὅλες
τὶς ἀντικειμενικὲς καὶ λογικὲς διαπιστώ-
σεις, βρίσκουμε τὸ ὑπέρλογο στοιχεῖο:
Τὸν ἀγώνα ἐνάντια στὸ δαίμονα, ἐνάντια
στοὺς ὑπηρέτες τοῦ Ἀντιχρίστου.
Παντοῦ καὶ πάντοτε, οἱ δαίμονες
παραμόνευαν στὸ σκοτάδι, περιμένο-
ντας τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ ἄνθρωπος εἶναι
ἀδύναμος: ὅταν μὲ τὴ δική του βούληση
ἐγκαταλείπει τὴ θέση του στὴν τάξη τῆς
Δημιουργίας, ὅπως δημιουργήθηκε γι’
αὐτὸν ἀπὸ τὸ Θεὸ ἐν ἐλευθερίᾳ – ὅταν

12
ὑποχωρεῖ στὴ δύναμη τοῦ κακοῦ καὶ ἀπο-
χωρίζεται ἀπὸ τὶς ἄνωθεν δυνάμεις – κι
ἀφοῦ θεληματικὰ κάνει τὸ
πρῶτο βῆμα, ὁδηγεῖται ὁλοένα
στὸ ἑπόμενο μὲ ραγδαῖα ἐπιτα-
χυνόμενο ρυθμό.
Παντοῦ καὶ σὲ ὅλους τοὺς
καιροὺς τῆς μεγαλύτερης κρί-
σης, ἔχουν ἐμφανισθεῖ ἄνθρω-
ποι, προφῆτες καὶ ἅγιοι, ποὺ
ἀγαπᾶνε τὴν ἐλευθερία τους,
κήρυξαν τὸν Μοναδικὸ Θεό,
καὶ μὲ τὴ βοήθειά Του ὁδήγη-
σαν τὸ λαὸ στὴν ἀντιστροφὴ
τῆς πτωτικῆς του πορείας.
Ὁ ἄνθρωπος εἶναι, βέβαια,
ἐλεύθερος, ἀλλὰ χωρὶς τὸν
ἀληθινὸ Θεὸ εἶναι ἀνυπερά-
σπιστος ἐνάντια στὸ κακό.
Εἶναι σὰν καράβι χωρὶς πη-
δάλιο, στὸ ἔλεος τῆς θύελλας,
σὰν μικρὸ παιδὶ χωρὶς τὴ μη-
τέρα του, σὰν σύννεφο ποὺ
διαλύεται στὸν ἀέρα. Καὶ σὲ
ρωτάω, σὰν Χριστιανὸ ποὺ
ἀγωνίζεσαι γιὰ τὴ διαφύλαξη
τοῦ πιὸ πολύτιμου θησαυροῦ
σου, μήπως διστάζεις, μήπως
ξεπέφτεις στὴ δολιότητα, τὸν
ὑπολογισμὸ καὶ τὴν ἀναβλη-
τικότητα, μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι
κάποιος ἄλλος θὰ σηκώσει τὸ
χέρι γιὰ νὰ σὲ ὑπερασπίσει;
Δὲν σοῦ ἔδωσε ὁ Θεὸς τὴ δύ-
ναμη καὶ τὴ θέληση νὰ ἀγωνιστεῖς; Πρέπει
νὰ χτυπήσουμε τὸ κακὸ ἐκεῖ ποὺ εἶναι πιὸ
δυνατό, καὶ εἶναι πιὸ δυνατὸ στὴν ἐξουσία
τοῦ Χίτλερ».
Ποτὲ μὴν ξεχνᾶτε τὸν Θεό! Αὐτὴ ἦταν
ἡ τελευταία του παραγγελία στὸν πατέρα
του καὶ στὴ μητριά του στὸ τελευταῖο του
γράμμα πρὶν ὁδηγηθεῖ στὴ λαιμητόμο:
«Σήμερα, μὲ τὴ θέληση τοῦ Θεοῦ, ἡ
ἐπίγεια ζωή μου θὰ κλείσει, προκειμένου
νὰ μεταβῶ σὲ μίαν ἄλλη, ποὺ ποτὲ δὲν
θὰ τελειώσει, ὅπου ὅλοι μας θὰ συναντη-
θοῦμε… Δυστυχῶς, τὸ χτύπημα αὐτὸ θὰ
εἶναι πιὸ σκληρὸ γιὰ σᾶς παρὰ γιὰ μένα,
γιατί φεύγω μὲ τὴ βεβαιότητα ὅτι ὑπη-
ρέτησα τὴν ἀλήθεια. Αὐτὸ μὲ ἀφήνει μὲ
ἥσυχη τὴ συνείδηση, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι
εἶναι κοντὰ ἡ ὥρα τοῦ θανάτου…
Ὀρθόδοξη πίστη & βίωμα

13
Σὲ λίγες ὧρες θὰ εἶμαι σὲ μία καλύτερη
ζωή, κοντὰ στὴ μητέρα μου καὶ δὲν θὰ
σᾶς ξεχάσω. Θὰ παρακαλέσω τὸ Θεὸ νὰ
σᾶς χαρίζει γαλήνη καὶ εἰρήνη. Θὰ σᾶς
περιμένω! Καὶ πάνω ἀπ’ ὅλα, ἕνα πράγ-
μα φυλάχτε στὶς καρδιές σας: Ποτὲ μὴν
ξεχνᾶτε τὸν Θεό!»
Στὶς 18 Μαΐου 1943 τοὺς ἔγραφε:
«…Πρόσφατα διάβασα κάτι σ’ ἕνα πολὺ
καλὸ καὶ μὲ πολλὰ νοήματα βιβλίο, ποὺ
ταιριάζει σὲ ὅλους ἐσᾶς: «Ὅσο μεγαλύ-
τερη εἶναι ἡ τραγωδία τῆς ζωῆς, τόσο πιὸ
δυνατὴ πρέπει νὰ εἶναι ἡ πίστη μας, ὅσο
πιὸ καταδικασμένοι μοιάζουμε, μὲ τόση
μεγαλύτερη ἐμπιστοσύνη πρέπει νὰ ἀφή-
νουμε τὶς ψυχές μας στὰ χέρια τοῦ Θεοῦ
Πατέρα.», ἔγραφε ὁ Ἀββὰς Θεόδωρος
ἀπὸ τὸ Βυζάντιο. [σ.σ. ὁ ἅγιος Θεόδωρος
ὁ Στουδίτης] Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ εὐχαρί-
στησα τὸ Θεὸ γιὰ τὶς δοκιμασίες μου, καὶ
ἄφησα τὸν ἑαυτό μου ἐντελῶς στὶς ἀνε-
ξερεύνητες βουλὲς τῆς Προνοίας Του…»
Πνευματικές, λοιπόν, οἱ ἀφετηρίες τοῦ
ἀγώνα τοῦ νεομάρτυρα Ἀλεξάνδρου καὶ
τοῦ Λευκοῦ Ρόδου: Ἡ ἐγκληματικὴ φυσιο-
γνωμία τοῦ ναζισμοῦ συνδέεται αἰτιωδῶς
μὲ τὸν ἀντιχριστιανικὸ καὶ νεοπαγανιστι-
κό του χαρακτήρα. Ἀποτέλεσμα πειρα-
σμοῦ εἶναι ἡ παραίτηση ἀπὸ τὸ θεῖο δῶρο
τῆς ἐλευθερίας, ποὺ ὁδηγεῖ σὲ ὅλο καὶ
μεγαλύτερη κατάπτωση. Συνενοχὴ εἶναι
καὶ ἡ ἀνοχὴ ἐκ μέρους τῶν πολιτῶν στὰ
ἐγκλήματα εἰς βάρος τοῦ κάθε πλησίον.
Ἂς ἀκολουθήσουμε λοιπὸν τὸ παράδειγ-
μα τοῦ ἁγίου νεομάρτυρα Ἀλέξανδρου,
ποὺ στοὺς δύσκολους καιροὺς ποὺ ἔζησε
ἔδωσε μαρτυρία τῆς ἀγάπης του γιὰ τὸν
Θεὸ καὶ τὴν εἰκόνα Του, ἡ ὁποία ἀντα-
νακλᾶ στὸν πλησίον.
Ἀπολυτίκιο
“Φῶς σήμερον ἔλαμψεν ἐπὶ τὴν ἔνδο-
ξον ἡμῶν πόλιν, τὴν θησαύρισμα ἔχου-
σα τῶν ἁγίων λειψάνων σου, Ἅγιε Μάρ-
τυς Ἀλέξανδρε, διὸ ταῖς σαῖς πρεσβείαις
Χριστῷ τῷ Θεῷ ἰκετεύομεν, ῥύσασθαι ἀπὸ
θλίψεων καὶ συμφορῶν πάντας ἡμᾶς, τοὺς
ἐν ἀγάπῃ συναχθέντας καὶ γεραίροντας
τὴν πανεύφημον μνήμην σου, τὸ σὸν θάρ-
ρος μιμούμενοι, κατὰ τῶν ἀθέων δυνάμεων
καὶ τῶν πολεμίων’’.

14
Ὁ δρόμος τῆς σωτηρίαςλΟΓΟΙ ΠΑΤΕΡΩΝ
Ὀρθόδοξη πίστη & βίωμα
Στὸν σωτήριο ἀγώνα ἔχουμε τρεῖς ἰσχυροὺς
ἐχθρούς, τὴ σάρκα, τὸν κόσμο καὶ τὸν διάβολο. […]
Γιὰ νὰ μάθουμε ὅμως νὰ πολεμοῦμε μὲ ἐπιτυχία κατὰ
τῶν ἀντιπάλων αὐτῶν καὶ νὰ ἀνταποκριθοῦμε στὸ πα-
νάγιο τοῦ Κυρίου θέλημα, πρέπει νὰ μάθουμε ποιὰ
εἶναι ἡ σωστὴ ὁδὸς ποὺ ἀπὸ τὴν ἀρχὴ θὰ ἀκολουθή-
σουμε στὸν σωτήριο αὐτὸν ἀγώνα.
Τὸ κύριο σύνθημα μὲ τὸ ὁποῖο μᾶς προσκαλεῖ ὁ
Κύριος νὰ τὸν ἀκολουθήσουμε καὶ νὰ ἀπαλλαγοῦμε
ἀπὸ τὰ πάθη ποὺ μᾶς ἀπειλοῦν βρίσκεται στὸν ἀκό-
λουθο λόγο Του: «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθείν,
ἀπαρνησάσθω ἐαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ,
καί ακολουθείτω μοι»(Μάρκ. 8,34)
Ὅποιος λοιπὸν θέλει νὰ προχωρεῖ σωστὰ στὴ χρι-
στιανικὴ ζωή, ὁποιαδήποτε ἰδιότητα κὶ ἄν ἔχει, πρέπει
νὰ ἔχει σταθερὰ ὑπ’ ὄψιν του αὐτὴν τὴν περικοπή, ποὺ
θὰ τὸν ὁδηγήσει στὸν ἀσφαλῆ λιμένα τῆς σωτηρίας.
Ὅποιος ὅμως παρεμβάλλει προφάσεις καὶ ὑπεκφυ-
γές, αὐτὸς ἄς μὴν πλανᾶται ὅτι θὰ ἀποβάλει μὲ ἄλλον
τρόπο τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο μὲ τὰ πάθη του καὶ τὶς
ἐπιθυμίες του.
Ἄς δοῡμε τὶ ὁ Χριστὸς ζητεῖ μὲ αὐτὰ τὰ λόγια. Λέει:
Ὅποιος θέλει ἐλεύθερα νὰ μὲ ἀκολουθήσει καὶ νὰ μι-
μηθεῖ τὰ ἔργα μου, αὐτός εἶναι ἀνάγκη νὰ κάνει τρία
πράγματα: νὰ ἀρνηθεῖ τὸν ἑαυτό του, νὰ σηκώσει τὸ
σταυρὸ του καὶ νὰ μὲ ἀκολουθήσει. Δηλαδὴ ὅποιος θέ-
λει νὰ ζήσει μὲ εὐσέβεια καὶ νὰ μὲ ἀκολουθήσει ἐκπλη-
ρώνοντας τὶς ἐντολές μου, πρέπει νὰ ἀπαρνηθεῖ τὸν
ἐαυτὸ του, δηλαδὴ τὶς ἐπιθυμίες τῆς σάρκας καὶ τὶς
ἄτακτες κινήσεις της, καὶ νὰ ἀποστραφεῖ κάθε ἁμαρ-
τία καὶ ὅλες τὶς πονηρὲς του ἐπιθυμίες ποὺ μετὰ τὴν
παράβαση συνοδεύουν καὶ βαρύνουν τὴν ψυχή, ὄχι
γιατὶ ἀπὸ τὴ φύση της ἡ ψυχὴ ρέπει πρὸς τὰ πάθη μὲ
τὴ θέλησή της – κάθε ἄλλο! – ἀλλὰ γιατὶ ἡ προαίρεσή
της ὑποδουλώνεται σὲ αὐτά. Καὶ ὅπως ὁ ρύπος (ἡ ἀκα-
θαρσία) συνοδεύει τὸ σώμα καὶ ἡ σκουριὰ τὸ σίδερο,
ἔτσι καὶ στὴν ψυχὴ ἐπικάθονται τὰ πάθη, ὅταν ἐμεῖς
δεν προσέχουμε.
Σ’ αὐτὸ ἀποβλέποντας ὁ Κύριος ἔλεγε «Ὅστις θέλει
ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν» (δηλαδὴ
τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο), καὶ «ὅς δ’ ἄν ἀπολέσῃ τήν ἑαυ-

15
τοῦ ψυχήν ἓννεκεν ἐμοῦ καὶ τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος
σώσει αὐτήν» (Μαρκ. 8,35). Δηλαδὴ ὅποιος ἀπολέ-
σει (ἀφανίσει) τὶς κακὲς ἐπιθυμίες τῆς ψυχῆς, τὴν
ὑπερηφάνεια, τὸν φθόνο, τὸ μίσος, τὴν ἀσπλαχνία
καὶ τὰ λοιπὰ πάθη της, αὐτὸς σώζει τὴν ψυχή του
στὴν αἰωνιότητα καὶ κληρονομεῖ τὴν αἰώνια σωτηρία.
Ὅποιος ὅμως περιποιεῖται τὶς κακὲς ἐπιθυμίες τῆς
ψυχῆς του, αὐτός χὰνει τὴν ψυχή του, δηλαδὴ τὴν
παραδίδει στὴν αἰώνια κόλαση.
Αὐτὰ ὠς πρὸς τὸ πρῶτο σημεῖο, δηλαδὴ τὴν
ἀπάρνηση τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ὡς πρὸς τὸ δεύτερο,
δηλαδὴ νὰ σηκώσουμε τὸν σταυρὸ μας, τίποτε
ἄλλο δὲν ἐννοεῖ παρὰ ὅτι αὐτὸς ποὺ τὸν ἀκολουθεῖ
ὀφείλει νὰ ὑπομείνει ἀγόγγυστα ὅλα τὰ λυπηρὰ καὶ
θλιβερὰ ποὺ προέρχονται εἲτε ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ τὶς
ἁμαρτίες μας, εἲτε ἀπὸ τὸν διάβολο, ὅπως συνέβη
μὲ τὸν Ἰώβ, γιὰ νὰ δοκιμαστοῦμε, εἲτε ἀπὸ κακόβου-
λους καὶ κακοποιοὺς ἀνθρώπους, ὅπως συνέβη μὲ
τὸν Μέγα Ἀθανάσιο, τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο καὶ πολ-
λοὺς ἄλλους Ἁγίους, εἲτε ἀπὸ τὴ φύση μας ποὺ ἔχει
ὑποστεῖ φθορὰ καὶ ὑπόκειται σὲ πολλὲς ἀσθένειες
καὶ δυστυχήματα.
Ὡς πρὸς τὸ τρίτο, δηλαδὴ τό «ἀκολουθείτω μοι»,
αὐτὸ δὲ σημαίνει τίποτε ἄλλο παρά: Ὅποιος γιὰ
τὴν ἀγάπη τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ θέλει νὰ Τὸν ἀκολου-
θήσει, πρέπει νὰ φυλάξει τὶς σωτήριες ἐντολὲς Του
καὶ τὴ νομοθεσία Του, σύμφωνα μὲ τό: «ὁ ἀγαπῶν
με τὰς ἐντολάς μου τηρήσει» (θὰ ἐφαρμόσει) (βλ.
Ἰω. 14,15).
Ἀπὸ αυτά ποὺ παραπάνω ἀναφέραμε, φαίνεται
καθαρὰ ὅτι μόνος ἀσφαλής δρόμος ποὺ μᾶς ὁδηγεῖ
στὴν τελειότητα τῆς ἀρετῆς καὶ κάνει κάθε εὐσεβῆ
Χριστιανὸ τέλειο ὀπαδὸ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χρι-
στοῦ, είναι η εφαρμογή τοῦ παραπάνω ρητοῦ,
Σ’ αὐτό πρέπει πάντα νὰ προσβλέπουμε, καὶ νὰ
ρυθμίζουμε τὴ ζωή μας σὲ ὅσα μᾶς συνιστᾶ, δηλαδὴ
νὰ ἀπαρνούμαστε τὸν ἑαυτό μας, νὰ σηκώνουμε τὸν
σταυρό μας καὶ νὰ ἀκολουθοῦμε γνήσια τὸν Κύριό
μας Ἰησοῦ Χριστό.
Ἀπὸ τὸ βιβλίο: Συμβουλευτικὸν περὶ χριστιανικῆς
τελειότητος
τοῦ γέροντος ΔΑΝΙΗΛ ΚΑΤΟΥΝΑΚΙΩΤΟΥ, ἔκδοσις
ΙΕΡΟΥ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΔΑΝΙΗΛΑΙ-
ΩΝ, ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, 2009

16
Μιχάλη Βασίλα
Ὅ
λη μας ἡ ζωὴ εἶναι σὰν ἕνα
σχολικὸ διαγώνισμα. Οἱ περι-
στάσεις, οἱ γύρω μας ἄνθρω-
ποι, ἡ ἐποχὴ ποὺ ζοῦμε ἀλλὰ καὶ .ο
ίδιος ο ἑαυτός μας, λόγῳ τῶν παθῶν καὶ
ἀδυναμιῶν μας, μᾶς θέτουν καθημερινὰ
διάφορα ἐρωτήματα στὰ ὁποῖα ἄλλοτε
ἀπαντοῦμε κατόπιν σκέψεως καὶ ἄλλοτε
αὐθόρμητα. Πολὺ συχνά, οἱ ἀπαντήσεις
στὰ ἐρωτήματα αὐτὰ εἶναι καθοριστικὲς
γιὰ τὴ διαμόρφωση τῆς προσωπικότητας
ἑνὸς ἀνθρώπου ἢ γιὰ τὴν ἐν γένει πορεία
τῆς ζωῆς του, ἀκόμα καὶ γιὰ τὸ μέλλον
ἑνός ἒθνους ἢ καὶ ὁλόκληρης τῆς ἀνθρω-
πότητας. Γιὰ ἐμᾶς ποὺ εἴμαστε Ἕλληνες
καὶ Ὀρθόδοξοι, ἀπαντήσεις ὅπως αὐτὲς
ποὺ θὰ ἀναφέρουμε παρακάτω ἀποτε-
λοῦν ὁδοδείκτη γιὰ τὴ δική μας προσω-
πικὴ ἀλλὰ καὶ συλλογικὴ πορεία, καθὼς
μᾶς διδάσκουν καὶ μᾶς ἐμπνέουν ὥστε
νὰ μένουμε σταθεροὶ στὶς ἀξίες καὶ τὰ
ἰδανικὰ τῆς Ρωμηοσύνης.
Μπορεῖ νὰ μὴν εἶχαν γνωρίσει ἀκόμη
τὴ μία καὶ μόνη ἀληθινὴ πίστη, ἀλλὰ τὰ
ἰδανικὰ τῆς φυλῆς μας ἀποτυπώνονται
καὶ στοὺς ἀγῶνες τῶν ἀρχαίων προγόνων
μας γιὰ τὸ δίκαιο καὶ τὴν ἐλευθερία. Ἡ
μάχη τῶν Θερμοπυλῶν ἔμεινε στὴν ἱστο-
ρία, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, καὶ γιὰ τὸ ἡρωικὸ
«Μολὼν Λαβὲ» τοῦ Λεωνίδα στοὺς ἀγγε-
λιοφόρους τοῦ Ξέρξη. Ἐξίσου ἡρωικὴ καὶ
ἀξιοπρόσεκτη εἶναι καὶ ἡ ἀπάντηση τοῦ
Σπαρτιάτη Διηνέκη, ὅταν κάποιος παρα-
τήρησε ὅτι οἱ Πέρσες εἶναι τόσοι πολλοὶ
ποὺ τὰ βέλη τους θὰ κρύψουν τὸν ἥλιο:
«Καλύτερα, θὰ πολεμήσουμε στὴ σκιά».
Ἔγινε ἔτσι ὑπόδειγμα θαρραλέου στρα-
τιώτη σὲ τέτοιο βαθμό, ποὺ ὁ ἱστορικὸς
Ἐμεῖς τί θὰ ἀπαντούσαμε;
Ἑλληνομνημοσύνη

17
Ἡρόδοτος τὸν ἀποκαλεῖ «Ἄριστο».
Στὴ μετὰ Χριστὸν ἐποχή, οἱ ἀγῶνες
πλέον εἶναι ὄχι μόνο ὑπὲρ πατρίδος ἀλλὰ
καὶ ὑπὲρ πίστεως. Ἑκατομμύρια ἅγιοι,
ἱεράρχες, μάρτυρες καὶ ὁμολογητὲς κη-
ρύσσουν μὲ παρρησία τὴν ἀληθινὴ πίστη
χωρὶς νὰ λογαριάζουν τοὺς ἄρχοντες τοῦ
κόσμου τούτου, τὰ μαρτύρια ἢ τὸν θάνα-
το. Ἡ στάση τοῦ καθενὸς ἐξ αὐτῶν εἶναι
καὶ μιὰ ἠχηρὴ ἀπάντηση ἀπὸ μόνη της.
Ἐνδεικτικὰ ἀναφέρουμε τὴν ἀπάντηση
τοῦ Μεγάλου Βασιλείου στὸν ἔπαρχο Μό-
δεστο, ὅταν ἐκεῖνος τοῦ εἶπε ὅτι πρώτη
φορὰ κάποιος ἐπίσκοπος τοῦ μιλᾶ ἔτσι
-δηλ. χωρὶς νὰ ὑποκύπτει στὶς ἀπειλές
του: «(Φαίνεται πὼς) δὲν συνάντησες ὡς
τώρα ἀληθινὸ ἐπίσκοπο». Ἐδῶ ὁ Ἅγιος
οὔτε ἐπαίρεται οὔτε καυχᾶται, παρὰ
μόνο ὁλοκληρώνει μὲ τρόπο ἀπόλυτο καὶ
κατηγορηματικὸ τὴ συνομιλία του μὲ τὸν
ἔπαρχο, ὁ ὁποῖος ἐπιστρέφει στὸν αὐτο-
κράτορα ἡττημένος καὶ ντροπιασμένος.
Μπορεῖ ἡ πλήρης παράθεσή της νὰ
ξεφεύγει ἀπὸ τὰ ὅρια τοῦ παρόντος
ἄρθρου, ὅμως ὀφείλουμε νὰ ἀναφερ-
θοῦμε ἔστω συνοπτικὰ στὴ μνημειώδη
ἐπιστολὴ-ἀπάντηση τοῦ ἁγίου Βασιλέα
Ἰωάννη Δούκα Βατάτζη πρὸς τὸν πάπα
Γρηγόριο Θ’, ὁ ὁποῖος τοῦ εἶχε στείλει
προηγουμένως ἕνα γράμμα σὲ ὕφος
ἰδιαίτερα θρασὺ καὶ αὐταρχικό. Ὁ Βα-
τάτζης ἀπάντησε μὲ ἀξιοπρέπεια ἀλλὰ
καὶ ἀρκετὴ εἰρωνεία, διατρανώνοντας
μὲ θάρρος τὴ συνέχεια τῆς ἑλληνικῆς
φυλῆς, τὰ κληρονομικὰ δικαιώματα τῶν
Ἑλλήνων Αὐτοκρατόρων στὴ Βασιλεύου-
σα καὶ τὴν ἀσυμβίβαστη μαχητικότητά
του γιὰ τὴν ἀνακατάληψή της:
«...οὐδέποτε παυσόμεθα μαχόμενοι καὶ
πολεμοῦντες τοῖς κατέχουσι τὴν Κων-
σταντινούπολιν. »
Ἡ τελευταία ἀπάντηση ποὺ ἔδω-
σε ποτὲ Ἕλληνας αὐτοκράτορας ἦταν
ἐκείνη τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου,
ὅταν ὁ Μωάμεθ ὁ Β’ τοῦ εἶχε ζητήσει
προηγουμένως νὰ παραδώσει τὴν Πόλη:
«Τὸ νὰ σοῦ παραδώσω τὴν Πόλη οὔτε δικό
μου δικαίωμα εἶναι οὔτε κανενὸς ἄλλου
ἀπὸ τοὺς κατοίκους της· γιατί ὅλοι μὲ
μιὰ ψυχὴ προτιμοῦμε νὰ πεθάνουμε μὲ
τὴ θέλησή μας καὶ δὲ λυπόμαστε γιὰ τὴ
ζωή μας».
Στοὺς μαύρους αἰῶνες τῆς σκλαβιᾶς τὸ
συναξάρι τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ γένους
μας γέμισε ἀπὸ μάρτυρες ποὺ ἔδωσαν
ἀκόμα καὶ τὴ ζωή τους, μένοντας στα-
θεροὶ μέχρι τέλους στὴν Ἅγια πίστη τοῦ
Χριστοῦ. Εἶναι ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὴ
καὶ συγκινητικὴ ἡ ἀπόκριση ποὺ ἔδωσε
στοὺς βασανιστὲς του ὁ ἃγιος Ἰωάννης
ὁ ράπτης ἐξ Ἰωαννίνων. Ὅταν ἐρωτήθηκε
γιὰ τελευταία φορὰ ἐὰν ἀρνεῖται τὸν Χρι-
στό, ἀπάντησε ὅτι ποτὲ δὲν θὰ Τὸν ἀρνη-
θεῖ καὶ ἔψαλε ἐνώπιον ὅλων τὸ «Χριστὸς
Ἀνέστη», κι ὅταν οἱ Τοῦρκοι ἄναψαν φωτιὰ
γιὰ νὰ τὸν κάψουν ἐκεῖνος πήδησε μόνος
του στὴ φωτιά, συνεχίζοντας νὰ ψάλλει...
Οἱ μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ δὲν ἔδιναν
τὶς ἀπαντήσεις τους μόνο στοὺς ἐχθρούς
Ἡ ἱστορία μας

18
τῆς πίστης μας, ἀλλὰ ἐνίοτε ἒπρεπε νὰ
φανοῦν σταθεροὶ ἀκόμα καὶ ἀπέναντι σὲ
δικά τους καὶ πολυαγαπημένα πρόσωπα.
Ὁ ἃγιος Ἰωάννης ὁ Μονεμβασιώτης εἶχε
ἕναν Τοῦρκο ἀφέντη, ὁ ὁποῖος βασάνιζε
καὶ πίεζε τὸν Ἅγιο γιὰ νὰ τὸν κάνει νὰ
ἀρτυθεῖ καὶ νὰ χαλάσει τὴ νηστεία τοῦ
Δεκαπενταυγούστου. Ἡ μητέρα τοῦ
Ἁγίου, βλέποντάς τον νὰ μένει νηστικὸς
καὶ νὰ ταλαιπωρεῖται, προσπάθησε μὲ
παρακάλια νὰ τὸν πείσει νὰ φάει ἀπὸ τὰ
φαγητὰ ποὺ τοῦ ἔστελνε ὁ ἀφέντης του:
«Φάε, γιέ μου, ἀπὸ αὐτὰ τὰ φαγητά, γιὰ
νὰ μὴν πεθάνεις, καὶ ὁ Θεὸς καὶ ἡ Παναγία
σὲ συγχωροῦν, γιατί δὲν τὸ κάνεις μὲ τὸ
θέλημά σου, ἀλλὰ ἀπὸ ἀνάγκη. Λυπήσου
καὶ ἐμένα τὴ φτωχὴ καὶ στεναχωρημένη
μητέρα σου καὶ μὴ θελήσεις νὰ πεθάνεις
παράκαιρα καὶ μὲ ἀφήσεις ἔρημη σ’ αὐτὴ
τὴ σκλαβιὰ καὶ ξενιτιά». Ὁ Ἅγιος, ὅμως,
τῆς ἔφερε ὡς παραδείγματα τὸν Ἀβρα-
άμ, τοὺς Τρεῖς Παῖδες, τὴν ἁγία Σολομονὴ
καὶ τοὺς Μακκαβαίους, ποὺ τήρησαν τὶς
ἐντολὲς Τοῦ Θεοῦ μὲ θάρρος καὶ αὐτα-
πάρνηση, κι ἔπειτα ἔκλεισε τὴν ἀπάντησή
του λέγοντας τὰ ἑξῆς: «Ἐσὺ εἶσαι Πρε-
σβυτέρα κι ἐγὼ γιὸς Ἱερέα καὶ Μάρτυρα
καὶ πρέπει νὰ εἴμαστε ὄχι μόνο πιστοί,
ἀλλὰ καὶ ὑποδείγματα στοὺς ἀδερφοὺς
μας Χριστιανούς. Γιατί, ἂν δὲν φυλᾶμε
καὶ τὰ θεωροῦμε μικρὰ ἀπὸ τοὺς Νόμους
καὶ τὰ ἔθιμα τῆς Ἐκκλησίας μας, πῶς θὰ
φυλάξουμε τὰ μεγάλα;».
Ἡ πίστη στὸν Θεὸ ἦταν τὸ μεγάλο
στήριγμα γιὰ τὸ γένος μας ὄχι μόνο στὸν
καιρὸ τῆς σκλαβιᾶς, ἀλλὰ καὶ στὸν ἀγώνα
γιὰ τὴν ἐλευθερία. Χαρακτηριστικὸ εἶναι
τὸ περιστατικὸ ποὺ μᾶς διασώζεται καὶ
ἀφορᾶ στὴν ἡρωικὴ Ἔξοδο τοῦ Μεσο-
λογγίου. Ὅταν οἱ Ἐξοδίτες ἔφτασαν στὸ
μοναστήρι τῆς Παναγιᾶς τῆς Βαρνάκο-
βας, ὁ ἡγούμενος Κοσμᾶς τοὺς ρώτησε:
«Πόσοι χάθηκαν τὴ νύχτα τῆς Ἐξόδου;».
Ἡ ἀπάντηση ποὺ πῆρε ἀποτελεῖ τὸ καλύ-
τερο ἐπιμύθιο στὴν συγκλονιστικὴ ἱστορία
τῶν ἡρώων τοῦ Μεσολογγίου: «Κανεὶς δὲν
χάθηκε τὴ νύχτα. Ἄλλοι βαδίζαμε στὴ γῆ
κι ἄλλοι στὸν οὐρανό»!
Πολλὰ εἶναι τὰ ἀποφθέγματα ποὺ
ἀποδίδονται στὸν σπουδαῖο στρατηγὸ
τοῦ ἀγώνα Μακρυγιάννη. Ἑτοιμόλογος
καὶ ἑλληνόψυχος, μᾶς ἄφησε μέσα ἀπὸ
τὰ ἀπομνημονεύματά του ἀρκετὰ περι-
στατικὰ ποὺ ἀξίζουν ἀναφορᾶς. Ἐπίκαι-
ρη ἀκόμη καὶ σήμερα θὰ μποροῦσε νὰ
χαρακτηριστεῖ ἡ ἀπάντηση ποὺ ἔδωσε
ὅταν «δυὸ ἐπιτήδειοι, ἄνθρωποι τῶν γραμ-
Ἑλληνομνημοσύνη

19
μάτων, μισομαθεῖς καὶ ἄθρησκοι», τοῦ
εἶπαν: «Πουλᾶς Ἑλλάδα, Μακρυγιάννη».
Μὲ ἐντιμότητα καὶ ἀρκετὴ δόση εἰρωνεί-
ας, τοὺς ἀποκρίθηκε: «Ἀδελφοί, μὲ ἀδι-
κεῖτε. Ἑλλάδα δὲν πουλάω, νοικοκυραῖγοι
μου. Τέτοιον ἀγαθὸν πολυτίμητον δὲν ἔχω
εἰς τὴν πραμάτειάν μου. Μὰ καὶ νὰ τὸ
’χα, δὲν τὸ ’δινα κανενός. Κι ἂν πουλιέται
Ἑλλάδα, δὲν ἀγοράζεται σήμερις, διότι
κάνατε τὸν κόσμον ἐσεῖς λογιώτατοι, νὰ
μὴν θέλει νὰ ἀγοράσει κάτι τέτοιο».
Μπορεῖ τὸ νεοσύστατο ἑλληνικὸ κρά-
τος νὰ μὴν τοὺς τίμησε ὅσο καὶ ὅπως
τοὺς ἔπρεπε, ὅμως οἱ ἁγνοὶ ἀγωνιστὲς
τοῦ ‘21 δὲν μποροῦσαν νὰ ξεστομίσουν
κακὸ λόγο γιὰ τὴν ἀγαπημένη τους Πα-
τρίδα. Ὅταν ὁ πρέσβης κάποιας μεγάλης
εὐρωπαϊκῆς χώρας ἔμαθε ὅτι ὁ πάμφτω-
χος καὶ τυφλὸς πλέον Νικηταρᾶς ζητια-
νεύει στὰ σοκάκια τοῦ Πειραιᾶ, πῆγε
νὰ τὸν συναντήσει. Ἀκολούθησε ὁ ἑξῆς
διάλογος:
- Τί κάνετε στρατηγέ μου; ρώτησε ὁ
ξένος.
- Ἀπολαμβάνω ἐλεύθερη πατρίδα.
- Μὰ ἐδῶ τὴν ἀπολαμβάνετε, καθισμέ-
νος στὸν δρόμο; ἐπέμενε ὁ ξένος.
- Ἡ πατρίδα μοῦ ἔχει χορηγήσει σύ-
νταξη γιὰ νὰ ζῶ καλά, ἀλλὰ ἔρχομαι ἐδῶ
γιὰ νὰ παίρνω μιὰ ἰδέα πῶς περνάει ὁ κό-
σμος, εἶπε μὲ ὑπερηφάνεια ὁ Νικηταρᾶς.
Ὁ ξένος δὲν ἐπέμεινε ἄλλο. Ἔκανε νὰ
φύγει καί, διακριτικά, ἄφησε νὰ τοῦ πέ-
σει ἕνα πουγκὶ μὲ λίρες. Ὁ Νικηταρᾶς τὸ
ἄκουσε, τὸ σήκωσε καὶ τοῦ φώναξε: «Σοῦ
ἔπεσε τὸ πουγκί σου. Πάρε το μὴν τὸ βρεῖ
κανένας καὶ τὸ χάσεις!».
Τέλος, ὅπως κάνει κύκλους ἡ ἱστορία
καὶ ἐπαναλαμβάνεται, εἶναι θαυμαστὸ τὸ
πῶς, μὲ παρόμοιο τρόπο, ἐπαναλαμβάνο-
νται καὶ οἱ ἀγῶνες γιὰ τὶς ἀξίες καὶ τὰ ἰδα-
νικά μας, ἐνίοτε καὶ μὲ τὶς ἴδιες ἀκριβῶς
θαρραλέες καὶ ἱστορικὲς ἀπαντήσεις. Θὰ
κλείσουμε λοιπὸν αὐτὴν τὴ σύντομη ἀνα-
φορά μας μὲ τὴ φράση μὲ τὴν ὁποία ξεκι-
νήσαμε: «Μολὼν Λαβὲ» ἦταν ἡ ἀπάντηση
τοῦ ἥρωα τῆς ΕΟΚΑ Γρηγόρη Αὐξεντίου,
ὅταν οἱ Ἄγγλοι τὸν ἐγκλώβισαν μέσα στὸ
σπήλαιο ποὺ κρυβόταν καὶ τοῦ ζήτησαν
νὰ παραδοθεῖ. Ὑπερασπιζόμενος μὲ
ἀξιοθαύμαστο ἡρωισμὸ τὸ λημέρι του
ἔναντι ὑπεράριθμων ἐχθρῶν, ὅπως καὶ οἱ
Σπαρτιάτες, ἔμελλε τελικὰ νὰ βιώσει τὶς
προσωπικές του «Θερμοπύλες» - ἀφοῦ οἱ
Ἄγγλοι, μετὰ ἀπὸ πολύωρη μάχη, τελικὰ
τὸν ἔκαψαν - καὶ μέσα ἀπὸ αὐτὲς νὰ πε-
ράσει στὴν αἰωνιότητα.
Ἡ ἱστορία μας

20
Σ
τὴν καρδιὰ τῆς παλιᾶς πόλης τῆς
Κέρκυρας βρίσκεται ἐδῶ καὶ παρα-
πάνω ἀπὸ 4 αἰῶνες μιὰ μικρὴ ἐκκλη-
σία ἀφιερωμένη στὴν Παναγία τὴν Ὁδηγή-
τρια, γνωστὴ ὡς ἐκκλησία τῆς Παναγιοπού-
λας. Στὴν ἐκκλησία αὐτὴ φυλάσσεται μὲ
εὐλάβεια ἡ θαυματουργὴ καὶ χαριτόβρυτη
εἰκόνα τῆς Παναγίας, ποὺ χρονολογεῖται
ἀπὸ τὸν 17ο αἰώνα.
Γενικὰ, στὴν ἐνετοκρατούμενη Κέρκυρα
ὑπῆρχε ἕνας μεγάλος ἀριθμὸς ἐκκλησιῶν,
λόγῳ τῆς θρησκευτικῆς εὐλάβειας τῶν Κερ-
κυραίων καὶ τῆς προσήλωσής τους στὴν
ὀρθόδοξη πίστη, ἀλλὰ καὶ λόγῳ τοῦ ὅτι ἡ
Βενετία ἀπάλλασσε τοὺς ναοὺς ἀπὸ κάθε
φορολογία. Ὑπῆρχαν μάλιστα καὶ πολλοὶ
ἰδιόκτητοι ναοί, ὅπου εὔποροι Κερκυραῖοι
τοὺς προίκιζαν μὲ τὶς περιουσίες τους καὶ
Ἑλληνομνημοσύνη
Παναγιοπούλα
Ἀναστασίας Κουρῆ, φιλολόγου

21
ἀργότερα τοὺς κληροδοτοῦσαν στὰ παι-
διά τους, ἀλλὰ καὶ πολλοὶ δημόσιοι ναοί,
ποὺ ἄνηκαν στὶς ἐνετικὲς ἀρχὲς καὶ δω-
ρίζονταν ἀπὸ τοὺς Ἐνετοὺς σὲ κληρικοὺς
ἢ λαϊκοὺς γιὰ τὶς ὑπηρεσίες τους στὴν
Πολιτεία.
Ἔτσι λοιπὸν καὶ ἡ ἐκκλησία τῆς Πανα-
γιοπούλας, ποὺ κτίστηκε γύρω στὸ 1650,
ἀρχικὰ ἄνηκε στὴν οἰκογένεια Δεδότση,
ἀλλὰ ἀργότερα, τὸ 1754, σὲ μιὰ κατα-
γραφὴ ὅλων τῶν ἐκκλησιῶν τοῦ νησιοῦ
ποὺ συνέταξε ὁ Μέγας Πρωτόπαπας Σπυ-
ρίδων Βούλγαρης, ἀναφέρεται ὅτι εἶναι
ἰδιοκτησία τῶν κληρονόμων τοῦ παπα-
Γεωργίου Τζέν. Κατὰ τὰ μετέπειτα χρόνια,
σὲ ἱστορικὰ βιβλία μὲ θέμα τὴν ἱστορία
τῶν ἐκκλησιῶν τῆς Κέρκυρας, ἀναφέρε-
ται πὼς ἕνας καλόγερος ὀνόματι Χαρίτων,
ἀπὸ τὸ μοναστήρι τῆς Ὑ.Θ. Πλατυτέρας,
ἀγόρασε τὴν Παναγιοπούλα καὶ τὴ δώρι-
σε στὸ μοναστήρι του. Πρόκειται γιὰ ἕνα
ἱερὸ μοναστήρι μὲ πλούσια ἱστορικὴ πα-
ράδοση καὶ μεγάλη πνευματικὴ προσφορὰ
στὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ τῆς Κέρκυρας.
Σύμφωνα μὲ τὸ πρωτοπαπάδικο πρό-
σταγμα ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 1740, ἀναφέ-
ρεται ὅτι ἡ περιφορὰ τοῦ ἐπιταφίου τῆς
Ὑ.Θ. Ὁδηγητρίας, κατὰ τὴ Μ. Παρασκευή,
θὰ τελεῖται στὶς 17:00 καὶ σὲ περίπτωση
ὅπου ὁ ἐφημέριος τοῦ ναοῦ δὲν θὰ τη-
ροῦσε τὸ πρόγραμμα, θὰ τιμωροῦνταν μὲ
χρηματικὴ ποινὴ ἲση μὲ 500 δουκάτα. Τὸ
πρόγραμμα τῆς περιφορᾶς τοῦ ἐπιταφίου
τηρεῖται μέχρι τὶς μέρες μας. Ἀλλὰ καὶ σὲ
ὅλη τὴν Κέρκυρα ὑπάρχει ἡ προσπάθεια
καὶ ὁ ζῆλος τῶν κατοίκων τοῦ νησιοῦ νὰ
διατηρήσουν ἀναλλοίωτα τὰ θρησκευτικὰ
ἔθιμα καὶ τὶς παραδόσεις τους.
Στὴν Παναγιοπούλα τελεῖται κάθε
χρόνο στὶς 23 Αὐγούστου λαμπρὸ πα-
νηγύρι. Πολὺς κόσμος ἔρχεται νὰ προ-
σκυνήσει τὴν ἁγιασμένη εἰκόνα τῆς Ὑ.Θ.
Ὁδηγητρίας, ἀπὸ τὴν ὁποία λαμβάνει τὴ
χάρη καὶ τὴν εὐλογία της. Πολλοὶ πιστοὶ
προσεύχονται στὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας,
ἀφήνουν τὰ τάματά τους καὶ μὲ δάκρυα
στὰ μάτια τὴν εὐχαριστοῦν. Ἡ χάρη της
νὰ μᾶς σκεπάζει πάντα.
Ἡ ἱστορία μας
Ὑ.Θ. Ὁδηγήτρια Οἱ πιστοὶ στὴν εἴσοδο τῆς Παναγιοπούλας

22
λόγος ἐκ τοῦ κόσμουΝεανικοὶ προβληματισμοί
και προκλήσεις
Χριστὸς ἢ κόσμος
Καιρὸς τοῦ μετανοεῖν...
Χ
τυπάει τὸ κουδούνι. Οἱ μαθητὲς
κατευθύνονται πρὸς τὶς τάξεις. Δι-
αγώνισμα στὰ θρησκευτικά. «Στὰ
θρησκευτικὰ τὸ μόνο ποὺ χρειάζεται νὰ
γράψεις εἶναι ἕνα “ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστὶ”,
ὁ Θεὸς σέβεται τὴν ἐλευθερία μας καὶ
οὕτω καθεξῆς καὶ ἀμέσως ὁ θεολόγος
θὰ τσιμπήσει, τοὺς ξέρω ἐγὼ αὐτούς…»,
ψιθυρίζει ἕνας μαθητὴς στὸ διπλανό
του. Νέα γενιά, εἰκοστὸς πρῶτος αἰώ-
νας. Ἑλληνικὴ κοινωνία, εἰκοστὸς πρῶτος
αἰώνας.
Βέβαια, κάποιος θὰ μποροῦσε νὰ ὑπο-
στηρίξει πὼς, ἀκόμα κι ἂν ἁπλῶς εἰρω-
νεύεται, τουλάχιστον αὐτὸς ὁ μαθητὴς
ἔχει ἀκούσει γιὰ τὴν πεμπτουσία τῆς
ὀρθοδοξίας. Τὸ ζήτημα ὡστόσο ποὺ
ἀναδύεται εἶναι γιατί οἱ περισσότεροι
σημερινοὶ ἄνθρωποι ἀντιλαμβανόμαστε
τὴν ὀρθόδοξη διδασκαλία σὰν ἁπλὰ τσι-
τάτα κενὰ νοήματος, ἀντὶ νὰ συγκλονι-
ζόμαστε, νὰ ἑλκόμαστε ἀπὸ αὐτὴν καὶ
νὰ υἱοθετοῦμε τὸν τρόπο ζωῆς ποὺ αὐτὴ
πρεσβεύει;
Πρῶτα ἀπὸ ὅλα, ἀναμφίβολα ἡ ὀρθό-
δοξη πίστη δέχεται διαχρονικὰ ἀνηλεῆ
πόλεμο καὶ ὅσο πλησιάζουμε πρὸς τὰ
ἔσχατα εἶναι δεδομένο ὅτι ὁ μισάνθρω-
πος καὶ μισόκαλος ποὺ ἐλέγχει τὸ ψέμα
θὰ ἐντείνει τὴν προσπάθειά του νὰ πλα-
νήσει ἀκόμα περισσότερους. Σὲ αὐτὸ τὸ
πλαίσιο, λοιπόν, Μέσα Μαζικῆς Ἐνη-
μέρωσης, καθηγητές, ὁ κοινωνικός μας
περίγυρος «πλανῶντες καὶ πλανώμενοι»
συνεχῶς διαβάλλουν, περιθωριοποιοῦν
καὶ μυκτηρίζουν τὸν ὀρθόδοξο βίο. Ἡ
ὀρθόδοξη ἀλήθεια καὶ οἱ διδαχὲς τῶν
Πατέρων χλευάζονται, ἐνῷ ὅσοι προ-
σπαθοῦν νὰ τὶς βιώσουν λοιδοροῦνται,
μὲ ἀποτέλεσμα ἄλλοι ἀπὸ ἐμᾶς νὰ δι-
στάζουν καὶ ἄλλοι νὰ χάνουν τὸ θάρ-
ρος τους ἐρχόμενοι ἀντιμέτωποι μὲ τὰ
πλήθη ποὺ ‘ναι σὲ λήθη. Στὸν σύγχρο-
νο τρελὸ κόσμο, προβάλλεται ὡς πα-
ράλογη ἡ ὀρθόδοξη βιοτή. Ἀντίθετα,
ἡ σύγχρονη ὑποκρισία τῆς πολιτικῆς
ὀρθότητας καὶ ὁ ἄλογος ἀθεϊσμὸς θε-
ωροῦνται ὡς κάτι «ἴν». Ταυτόχρονα,
ὁ κόσμος συνεχίζει τὴν πορεία του,
ὅπως αὐτὴ διαγράφεται μέσα ἀπὸ τὶς
ἐπιλογὲς τῶν ἀνθρώπων. «Ὁ Θεὸς πέ-
θανε», σύμφωνα μὲ τὸν Νίτσε, καὶ ὁ
ἄνθρωπος εἶναι «ἐλεύθερος» νὰ κάνει
ὅ,τι θέλει. «Ἐλεύθερος» ἀπὸ τὸν Θεὸ
καὶ δέσμιος τῶν παθῶν του καὶ τοῦ
τεράστιου Ἐγὼ του (σήμερα ἰσχύει τὸ
«Εἰς οἰωνὸς ἄριστος, ἀμύνεσθαι περὶ
…πάρτης»). «Ἐλεύθερος» ἀπὸ τὶς συ-
ντηρητικὲς ἀξίες τοῦ χριστιανισμοῦ,
ἀλλὰ παράλληλα ἀνίκανος νὰ «συ-
ντηρήσει» τὴ χαρὰ καὶ τὴν εὐφροσύ-
νη στὴν ψυχή του. «Ἐλεύθερος» ἀπὸ
«ὀπισθοδρομικὲς» ἀντιλήψεις τὴν ὥρα
ποὺ συνεχῶς οἱ ἀξίες του καταρρέουν
καὶ ἀντὶ νὰ βαδίζει πρὸς τὰ ἐμπρὸς, ἡ
κοινωνικὴ σήψη τὸν ἔχει γυρίσει χ. π.
(χρόνια πρὶν) ἢ μᾶλλον σωστότερα π.
Χ.(πρὸ Χριστοῦ).
Μὲ λίγα λόγια, ἡ ὀρθοδοξία καὶ ὁ
Χριστὸς διαβάλλονται. Κι οἱ χριστιανοὶ
τί κάνουμε; Καμπτόμαστε ἢ συνεχίζουμε
τὸν ἀγώνα μας; Ψάχνουμε γιὰ ἀποδιοπο-
μπαίους τράγους ἢ ἀναλαμβάνουμε τὶς
εὐθύνες ποὺ μᾶς ἀναλογοῦν; Γιατί ἀδι-
αμφισβήτητα ἔχουμε χάσει τὸ παιχνίδι
ἂν θεωρήσουμε πὼς δὲν φταῖμε. εἴμαστε
Μάρκου Δεσποτίδη,
φοιτητῆ ἰατρικῆς

23
«καθαροὶ» καὶ γιὰ ὅλα φταῖνε τρίτοι, ἐνῷ
ἐμεῖς παραμένουμε ἀνήμποροι νὰ κά-
νουμε τὸ ὁτιδήποτε. Γιατί δὲν πρέπει νὰ
ξεχνᾶμε ὅτι πρέπει πρῶτα ἀπὸ ὅλα συ-
νεχῶς νὰ ἀντιμετωπίζουμε καὶ τὸν κακό
μας ἑαυτό. Πρέπει ἐμεῖς οἱ ἴδιοι νὰ ἀγω-
νιζόμαστε στὸ στάδιο τῶν ἀρετῶν κάθε
ὥρα καὶ κάθε στιγμὴ βιάζοντας τὸν ἑαυ-
τό μας γιὰ τὴ σωτηρία τῆς ψυχῆς μας.
Ὅταν πέφτουμε, νὰ σηκωνόμαστε καὶ
νὰ ἔχουμε ὡς παράδειγμα τοὺς ἁγίους
ὅλων τῶν ἐποχῶν ποὺ ἀπέδειξαν στὴν
πράξη ὅτι ἡ διδασκαλία τῆς ὀρθοδοξίας
δὲν εἶναι ἀνεφάρμοστη. Ὀφείλουμε ὅμως
νὰ προσέξουμε καὶ κάτι ἀκόμα. Ὁ ὀρθό-
δοξος ἀγώνας δὲν μπορεῖ νὰ γίνεται μὲ
μεμψιμοιρία καὶ ψευτοαυτοταπείνωση.
Δὲν εἶναι ἕνας ἀγώνας στέρησης, ἀλλὰ
ἀπόλαυσης· ὂχι ὑλικῆς ἢ ἡδονικῆς, ἀλλὰ
πνευματικῆς. Ὁ χριστιανὸς δὲν μπορεῖ
παρὰ νὰ εἶναι χαρούμενος, γιατί ὅπως ὁ
ἴδιος ὁ Κύριος εἶπε «ἐν τῷ κόσμῳ θλίψιν
ἓξετε, ἀλλὰ θαρσεῖτε ἐγὼ νενίκηκα
τὸν κόσμο». Ἡ χριστιανικὴ ζωὴ εἶναι
μιὰ ζωὴ χαρᾶς καὶ εὐχαριστίας.
Ὁ ἴδιος ὁ ἀπόστολος Παῦλος ση-
μειώνει: «Χαίρετε ἐν Κυρίῳ πάντοτε.
πάλιν ἐρῶ, χαίρετε» (Φιλιπ. 4,4). Καὶ
ἀλλοῦ: «Πάντοτε χαίρετε, ἀδιαλείπτως
προσεύχεσθε, ἐν παντὶ εὐχαριστεῖτε•
τοῦτο γὰρ θέλημα Θεοῦ ἐν Χριστῷ Ἰη-
σοῦ εἰς ὑμᾶς.»(Θεσ. Α’ 5, 16-18)
Ὀφείλουμε λοιπὸν νὰ ἀντιμετωπί-
σουμε τὴν ἐπικριτικὴ διάθεση γιὰ τὰ
«πιστεύω» μας χωρὶς φόβο, ἀλλὰ μὲ
πάθος καὶ πόθο γιὰ τὸν Χριστό· ὄχι
μὲ ὑπεροψία, ἐπειδὴ καὶ καλὰ εἴμα-
στε «καλύτεροι», ἀλλὰ μὲ αὐτοκριτικὴ
μιᾶς καὶ ἀντιλαμβανόμαστε πὼς, ἂν
εἴμαστε ἐμεῖς σωστοὶ, ὁ κοντινός μας
περίγυρος σίγουρα θὰ ἐνδιαφερθεῖ
νὰ γνωρίσει τὴν ὀρθόδοξη Ἀλήθεια,
δηλαδὴ τὸν Χριστό.
«Πηγὴν ζωῆς κέκτημαι σὲ τοῦ θανάτου
τὸν καθαιρέτην καὶ βοῶ σοι ἐκ καρδίας
μου πρὸ τοῦ τέλους• Ἥμαρτον, ἱλά-
σθητι, σῶσόν με». Ἂς μὴν διστάζουμε
πλέον! Ἦρθε ἡ ὥρα νὰ κάνουμε μιὰ
νέα ἀρχή· μέσα ἀπὸ τὴν καθημερινή
μας μετάνοια νὰ γίνουμε ὁμολογητὲς
καὶ ὄχι ἀρνητὲς Χριστοῦ. Ὄχι μόνο μὲ
λόγια, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸ παράδειγμά μας!
Ἦρθε ἡ ὥρα νὰ ψάλουμε «Ψυχή μου,
ψυχή μου, ἀνάστα, τί καθεύδεις τὸ
τέλος ἐγγίζει καὶ μέλλεις θορυβεῖσθαι•
ἀνάνηψον οὖν, ἳνα φείσηταί σου Χριστὸς
ὁ Θεός, ὁ πανταχοῦ παρὼν καὶ τὰ πά-
ντα πληρῶν». Ὁ καιρὸς γὰρ ἐγγύς· ἂς
ἐλπίσουμε καὶ ἡ μετάνοιά μας νὰ ἔρθει
σύντομα καὶ νὰ εἶναι διαρκής.
Νεανικοὶ προβληματισμοί
και προκλήσεις

24
λόγος ἐκ τοῦ κόσμουΝεανικοὶ προβληματισμοί
και προκλήσεις
Π
ρὶν καιρό μοῦ ἔδωσαν τὴν ἰδέα νὰ
γράψω γιὰ τὸν εὐσεβισμὸ μέσα
στὴν ἐκκλησία. Δὲν τολμοῦσα νὰ
ἀγγίξω τὸ θέμα, γιατί πάντα θέλω νὰ βγαί-
νει ἀπὸ μέσα μου αὐτὸ ποὺ γράφω. Νὰ
λοιπὸν ποὺ ἦρθε ἡ στιγμή. Καὶ ἀναρωτιέμαι
‘’μὰ γιὰ ποιὸν εὐσεβισμὸ μιλᾶμε; Τί ψά-
χνω νὰ δῶ;’’ Τὸ καλύτερο ποὺ ἔχω νὰ κάνω
εἶναι νὰ κοιτάξω μέσα μου… Ναὶ, μέσα
μου! Μένω δυστυχῶς πολλὲς φορὲς στοὺς
τύπους καὶ χάνω τὴν οὐσία τῶν πραγμά-
των. Εἶναι αὐτὸ ποὺ λέμε πὼς βλέπεις τὸ
δέντρο καὶ χάνεις τὸ δάσος. Λυπᾶμαι ποὺ
τὸ λέω, μὰ ἔτσι εἶναι!
Ὁ εὐσεβισμὸς μέσα μας…
Λαζαρίδου Ἄννας-Μαρίας,
χημικοῦ

25
Νεανικοὶ προβληματισμοί
και προκλήσεις
Εἶναι πολὺ σπουδαῖο νὰ στέκεσαι μὲ
εὐπρέπεια μὲς στὴν ἐκκλησία, νὰ νηστεύ-
εις, νὰ ἀγωνίζεσαι, γενικὰ νὰ προσπαθεῖς,
ἀλλὰ τί νὰ τὰ κάνω ὅλα αὐτά, ὃταν εἶμαι
πολὺ λίγη σὲ ἄλλα θέματα; Μικροπράγμα-
τα τῆς καθημερινότητας κι ὅμως μὲ τρῶνε
γιὰ μέρες. Λόγια ποὺ εἰπώθηκαν, ἴσως σὲ
στιγμὴ ἀδυναμίας, ἀπὸ φίλους κι ὅμως ἐγὼ
ἐκεῖ νὰ τοὺς κατακρίνω. Τί νὰ τὶς κάνω
τὶς προσπάθειες, τὶς ὅποιες προσπάθειες,
ὃταν δὲν ἐπικοινωνῶ μὲ τοὺς γύρω μου;
Πῶς νὰ μοῦ μείνει χρόνος νὰ τοὺς ἀγα-
πήσω, ὅταν συνεχῶς τοὺς κρίνω, τοὺς συ-
γκρίνω καὶ τοὺς κατακρίνω; Κατακρίνω ὅσα
ἔκαναν, λὲς κι ἐγὼ στὴ θέση τους θὰ ἤμουν
καλύτερη! Δὲν βγαίνει ἔτσι ἄκρη ! Ὅλο καὶ
περισσότερο μπλέκομαι σὲ τοῦτο τὸν λα-
βύρινθο. Ψάχνω γιὰ τὴ δική μου Ἀριάδνη,
ἀλλὰ μόνη μου ἀποκλείεται νὰ τὴ βρῶ. Ἂν
δὲν στραφῶ οὐσιαστικὰ στὸν Θεὸ, θὰ μείνω
γιὰ πάντα φυλακισμένη ἐδῶ.
Ἄνθρωπος εἶμαι, κάνω τὰ λάθη μου, ἔχω
τὶς ἀδυναμίες μου! Ναί, ὅλα αὐτὰ ἰσχύουν,
ἀλλὰ δὲν πρέπει νὰ κρύβομαι πίσω ἀπὸ
δῆθεν χριστιανικὲς συμπεριφορές, ἀγνο-
ώντας τὴν οὐσία τοῦ χριστιανισμοῦ.
Ἀγάπη… Μεγάλη, πολὺ βαριὰ λέξη.
Δυσβάσταχτη πολλὲς φορές. Λόγῳ ἔλλει-
ψης οὐσίας, ἀδυνατεῖς νὰ δεχτεῖς τὴν
ἀγάπη τῶν ἄλλων καὶ αὐτοτιμωρεῖσαι σὲ
μιὰ λυπητερὴ καὶ ἀδιέξοδη μοναξιά. Δὲν
βγάζει πουθενὰ ὁ ἀποκλεισμός σου, μόνο
στὴ θλίψη καὶ τὴν ἀπελπισία. Καὶ πίστεψέ
με, δὲν μᾶς θέλει ἔτσι ὁ Θεός. Μᾶς θέλει
ἀνθρώπους χαρούμενους, ἐνεργητικοὺς,
νὰ σκορποῦμε τὴ χαρά. Νὰ μὴν εἴμαστε
δυσπρόσιτοι γιὰ τοὺς γύρω μας. Τί νὰ κάνω
τὴ νηστεία καὶ τὴν προσευχή, ὃταν δὲ λέω
μιὰ ἁπλὴ καλημέρα στοὺς συνανθρώπους
μου; Ὅταν διστάζω νὰ πῶ ἕναν καλὸ λόγο
(μὲ διάκριση πάντα); Μᾶς ἔφαγαν οἱ τύ-
ποι καὶ πουθενὰ οὐσία, πουθενὰ ἀγάπη.
Διάθεση γιὰ προσπάθεια μηδενικὴ καὶ πα-
ραμονὴ στὰ βαλτόνερα τῆς ψυχῆς μας.
Μιλάω λίγο σκληρά, ἀλλὰ ἔτσι τὸ βιώνω!
Θέλει ψυχὴ γιὰ νὰ ἀγαπᾶς, νὰ δίνεσαι,
νὰ γίνεσαι θυσία. Γιατί αὐτὸ εἶναι ἡ ἀγά-
πη..θυσία!! Μιὰ ἀτελείωτη προσφορὰ τοῦ
ἑαυτοῦ σου στὸν συνάνθρωπο.. Ἀγαπῶ,
γιατί δὲν μπορῶ νὰ κάνω ἀλλιῶς, δὲν μπορῶ
νὰ ζήσω δίχως ἀγάπη! Μακάρι νὰ τὸ πε-
τύχουμε!! Καλὸ ἀγώνα, οὐσιαστικό, καὶ
καλὴ ὑπομονή! Ἂς εἴμαστε αἰσιόδοξοι, κι
ἔχει ὁ Θεός!

26
Βασιλικῆς Καραμήτρου, δασκάλας
Ἐννιάχρονο Σχολεῖο Ἀργυροκάστρου
Βρῆκε τὴ χαμένη
ἀδερφή του μετά ἀπό χρόνια...
Π
ρίν λίγα χρόνια συμμετεῖχα σέ
μιά προσκυνηματική ἐκδρομή
στά παράλια τῆς μαρτυρικῆς
Μ. Ἀσίας. Ἐπισκεφτήκαμε ναούς ἐρει-
πωμένους καί ἐγκαταλειμμένους, ἱστο-
ρικά μέρη, μνημεῖα τοῦ ἀρχαιοελληνι-
κοῦ καί τοῦ βυζαντινοῦ πολιτισμοῦ,
συγκινηθήκαμε, ἦρθαν στή μνήμη μας
ὅλα ὅσα διαβάζαμε κι ἀκούγαμε ἀπό
μικροί για τήν Ἱστορία μας.
Σ’ αὐτό συνετέλεσε καί ἡ ξεναγός
τῆς ἐκδρομῆς μας, ἡ κ. Μαρία, ἡ ὁποία
ἦταν πολύ καλά καταρτισμένη, γνώριζε
τά ἱστορικά γεγονότα καί τά μέρη πού
ἐπισκεπτόμασταν καί ἐμπλούτιζε τίς
περιγραφές της μέ ἀληθινά περιστα-
τικά ἀπό τήν πολύχρονη ἐμπειρία της
ὡς ξεναγοῦ. Ἕνα τέτοιο περιστατικό
εἶναι καί τό ἀκόλουθο, πού θά μείνει
ἀνεξίτηλα χαραγμένο στή μνήμη μου.
Κατά τήν πορεία μας ἀπό τήν Πέρ-
γαμο πρός τό Ἀϊβαλί, μᾶς διηγήθηκε
τό ἑξῆς: «Κάποια χρονιά ἀνέλαβα νά
ξεναγήσω στήν περιοχή πού βρισκό-
μαστε τώρα μιά ὁμάδα Θεσσαλονικιῶν
μέ ρίζες Μικρασιατικές. Ἀνάμεσά τους
ἦταν κι ἕνας ὑπερήλικας, ὁ κ. Ἀριστεί-
δης, ὁ ὁποῖος ταξίδευε μέ κάποιο ἀπό
τά παιδιά του γιά πρώτη φορά μετά
ἀπό τή Μικρασιατική Καταστροφή στά
Ἀληθινὲς ἱστορίες ποὺ διδάσκουν

27
μέρη πού εἶχε γεννηθεῖ καί μέ παρακάλεσε
ὅταν φτάσουμε στό Ἀϊβαλί νά τόν βοηθήσω
νά βρεῖ τό πατρικό του σπίτι. Στή σύντομη
διήγησή του, μοῦ ἀνέφερε ὅτι στόν πανικό
τοῦ διωγμοῦ ἔχασε καί μιά ἀδερφή του,
περίπου 7 ἐτῶν. Ἔπεσε ἀπό τό κάρο, ὅπου
ἦταν στριμωγμένοι μαζί μέ πολλούς ἄλλους.
Ὅταν ἡ μητέρα του ζήτησε ἀπό τόν καρο-
τσέρη νά σταματήσει, ἐκεῖνος τῆς ἀρνήθηκε
λέγοντας πώς θά χάσουν πολύτιμο χρόνο
καί πώς θά βάλουν σέ κίνδυνο καί τίς ζωές
ὅλων… Ἔτσι τό μικρό κοριτσάκι ἔμεινε πίσω
χωρίς νά γνωρίζει κανείς κάτι γιά τήν τύχη
του. Τή θεωροῦσαν νεκρή. Μετά ἀπό αὐτή
τή συγκλονιστική περιγραφή, συνεχίζει ἡ
ξεναγός, δέχτηκα νά τόν βοηθήσω στό
αἴτημά του μέ κάποια ἐπιφύλαξη, γιατί δέν
γνώριζα ἄν κάτι τέτοιο ἦταν ἐφικτό λόγῳ
πίεσης τοῦ χρόνου καί τοῦ προγράμματός
μας, ἀλλά καί τῆς μηδαμινῆς πιθανότητας
νά βροῦμε κάτι μετά ἀπό τόσα χρόνια.
Φθάνοντας, λοιπόν, στό Ἀϊβαλί μέ πλη-
σιάζει ὁ κ. Ἀριστείδης καί μοῦ ζητᾶ νά
πάρουμε ἕνα ταξί γιά νά μεταβοῦμε στό
χωριό του καί νά ψάξουμε για τό σπίτι του.
Θυμόταν ὅτι τό σπίτι τους ἦταν πολύ κοντά
στήν τότε πλατεία τοῦ χωριοῦ, πρός τήν
πλευρά τοῦ νεκροταφείου. Μέ βάση τήν
περιγραφή του καί ρωτώντας ἐδῶ κι ἐκεῖ
κάποιους ἡλικιωμένους Τούρκους τό βρή-
καμε. Σωζόταν ἀκόμη… Ἦταν ἕνα ὄμορφο
παλιό ἀρχοντικό σπίτι. Ὁ κ. Ἀριστείδης
κατασυγκινημένος κι εὐχαριστημένος μοῦ
ζήτησε ἄλλη μιά χάρη. Μέ παρακάλεσε
νά φροντίσω νά μάθουμε ποιός κατοικεῖ
σήμερα κι ἄν τοῦ ἐπιτρέπουν νά μπεῖ μέσα
καί νά τό δεῖ.
Δέν μποροῦσα νά
τοῦ τό ἀρνηθῶ. Χτυ-
πήσαμε τήν πόρτα
τοῦ ἀρχοντικοῦ καί
περιμέναμε. Μᾶς ἄνοι-
ξε μιά κυρία. Ἦταν ἡ
τωρινή ἰδιοκτήτρια, κι
ἀφοῦ μέ συντομία τῆς
ἐξήγησα ποιοί εἴμαστε
καί τί ψάχνουμε, τήν
παρακάλεσα νά ἐπι-
τρέψει στόν παπποῦ
νά μπεῖ καί νά δεῖ τό
πατρικό του. Μᾶς
ἀρνήθηκε εὐγενικά,
διότι ἀπουσίαζε ὁ σύ-
ζυγός της καί ἡ ἴδια
φρόντιζε τήν ἄρρωστη
πεθερά της. Μᾶς εἶπε
ὅμως νά περάσουμε τό ἀπόγευμα ὅταν θά
ἐπέστρεφε ὁ ἄνδρας της. Τό σεβαστήκαμε,
ἀνανεώσαμε τό ραντεβοῦ μας καί φύγαμε.
Τό ἀπόγευμα ἐπιστρέψαμε καί πάλι
μέ τό ταξί στήν πατρική οἰκία τοῦ κ. Ἀρι-
στείδη. Χτυπήσαμε τήν πόρτα καί αὐτή τή
φορά μᾶς ἄνοιξε ὁ σύζυγος τῆς κυρίας, ὁ
ὁποῖος μᾶς καλωσόρισε εὐγενικά. Τόν εἶχε
ἐνημερώσει προηγουμένως ἡ σύζυγός του
για τὸν λόγο τῆς ἐκεῖ ἐπίσκεψής μας κι ἔτσι
μᾶς ἐπέτρεψε νά περιηγηθοῦμε ἐλεύθερα

28
στό σπίτι. Ἀφοῦ περιηγηθήκαμε τά δωμάτια καί τούς χώ-
ρους τοῦ σπιτιοῦ, ὁ κ. Ἀριστείδης ζήτησε νά κατεβεῖ καί
στό ὑπόγειο, ὅπου ἡ μητέρα του, λίγες ἡμέρες πρίν τόν
κατατρεγμό, εἶχε θάψει στό χῶμα ἕνα κουτάκι μέ χρυ-
σαφικά. Ἐπιθυμοῦσε νά βρεῖ αὐτό τό κουτί καί νά πάρει
τὸν Σταυρό τῆς μητέρας του, ὅπως τῆς εἶχε ὑποσχεθεῖ νά
κάνει, ἄν ἐπέστρεφε κάποτε στά χώματά τους. Ἡ ἐπιθυμία
αὐτή τοῦ κ. Ἀριστείδη μέ ἔφερε σέ πολύ δύσκολη θέση.
Φοβόμουν τίς ἐπιπτώσεις πού θά μποροῦσε νά ἔχει μιά
τέτοια ἀπόπειρα. Πιθανόν νά μᾶς ἔβαζε σέ μπελάδες
μέ τούς ἐνοίκους καί τήν ἀστυνομία καί τοῦ ζήτησα νά
φύγουμε προφασιζόμενη ὅτι δέν ἔχουμε ἄλλο χρόνο. Ὁ
κ. Ἀριστείδης ὅμως ἦταν ἀνένδοτος. Ἐπειδή ὅμως ἦταν
καί ἀρκετά συγκινημένος φοβήθηκα μήπως πάθει κάτι καί
κινδυνεύσει ἡ ὑγεία του. Τελικά μπροστά στήν ἐπιμονή
του μέ πολλή δυσκολία ἀναγκάστηκα νά ὑποχωρήσω.
Ὁ κ. Ἀριστείδης κατέβηκε στό ὑπόγειο καί ψάχνοντας
στό σημεῖο πού τοῦ εἶχε πεῖ ἡ μητέρα του βρῆκε τό κουτά-
κι μέ τά χρυσαφικά. Τό ἄνοιξε μπροστά στά ἔκπληκτα μά-
τια τῶν ἐνοίκων καί τούς παρακάλεσε νά τοῦ ἐπιτρέψουν
νά πάρει μόνο τό Σταυρό τῆς μάνας του, τά δέ ὑπόλοιπα
νά τά κρατήσουν ἐκεῖνοι, ὡς δεῖγμα εὐγνωμοσύνης γιά τήν
εἴσοδο στό πατρικό του μετά ἀπό τόσα χρόνια.
Ἤμασταν ἕτοιμοι νά φύγουμε ὅταν εἶδα τήν κυρία τοῦ
σπιτιοῦ, πού περιεργαζόταν τό κουτί μέ τά κοσμήματα,
ταραγμένη νά μοῦ κάνει νόημα πώς κάτι ἤθελε νά μοῦ
πεῖ. Τή ρώτησα τί συμβαίνει καί μοῦ ἔγνεψε νά δῶ στόν
καναπέ τοῦ σπιτιοῦ τήν κατάκοιτη πεθερά της. Δεν κατα-
λάβαινα τί ἤθελε νά μοῦ πεῖ καί τήν παρακάλεσα νά μοῦ
ἐξηγήσει καλύτερα. Μοῦ ζήτησε νά κοιτάξω τήν πεθερά
της στό πρόσωπο καί νά παρατηρήσω τά σκουλαρίκια
της. Παρατηρῶ, λοιπόν, τή γιαγιούλα νά φοράει μόνο
ἕνα σκουλαρίκι καί τό ἀντίστοιχο τοῦ ζευγαριοῦ του νά
βρίσκεται μέσα στό μικρό κουτί μέ τά χρυσαφικά πού
νωρίτερα ξέθαψε ὁ παπποὺς ἀπ’ τό ὑπόγειο. Ἡ κυρία τοῦ
σπιτιοῦ μοῦ εἶπε πώς ἡ πεθερά της εἶχε μεγάλη ἱστορία.
«Ὅταν ἦταν μικρό κορίτσι ξέμεινε στό χωριό καί τή βρῆκαν
νά περιφέρεται στίς ἐρημιές. Ὑπέστη φοβερές κακουχίες
ἀπό τούς ἀγριεμένους Τούρκους στρατιῶτες καί ἀπό τότε
εἶχαν διαταραχτεῖ τά λογικά της. Τά χρόνια πέρασαν,
μεγάλωσε καί τήν πάντρεψαν μέ ἕναν Τοῦρκο, ἀπό τόν
ὁποῖο ἀπέκτησε ἕναν γιό, τόν ἄνδρα μου».
Πῶς νά σᾶς περιγράψω μέ λόγια αὐτό πού ζοῦσα τήν

29
ὥρα ἐκείνη; Ἀπό τή μιά ὁ κ. Ἀριστείδης νά
μοῦ λέει ὅτι μποροῦμε πλέον νά φύγουμε
ἀφοῦ βρῆκε καί πῆρε αὐτό πού ἤθελε κι
ἀπό τήν ἄλλη νά μήν ξέρω πῶς νά τοῦ ἀνα-
κοινώσω τό συγκλονιστικό νέο, ὅτι δηλαδή
ἡ γιαγιά μέ τό χαμένο βλέμμα πού εἴχαμε
μπροστά μας ἦταν ἡ χαμένη ἀδελφή του.
Φοβόμουν μήπως δέν ἀντέξει τή συγκίνηση.
Ἀποφάσισα ὅμως νά τοῦ τό πῶ μέ ὅσο τό
δυνατόν ἁπαλό τρόπο. Ὅταν λοιπόν τοῦ
ἀνακοίνωσα πώς ἡ γιαγιούλα πού βρισκό-
ταν ἄρρωστη στόν καναπέ ἦταν ἡ χαμένη
ἀδερφή του δέν τό πίστευε. Ἔκλαιγε, τήν
ἀγκάλιαζε καί τή φιλοῦσε διαρκῶς. Τά εἴχα-
με ὅλοι χαμένα. Μάλιστα ἀπό τήν πολλή
του συγκίνηση ὁ κ. Ἀριστείδης μοῦ ἀνα-
κοίνωσε ὅτι ἀποφάσισε νά μήν ἐπιστρέψει
πίσω στή Θεσσαλονίκη, ἀλλά νά μείνει, ὅσο
τοῦ ἔμελλε νά ζήσει, κοντά στήν πολυπό-
θητη ἀδερφή του, πού ὅλη του τή ζωή εἶχε
στερηθεῖ καί πού δέν περίμενε ὅτι θά τήν
συναντοῦσε στά γεράματά του. Μέ πολλή
δυσκολία κατάφερα νά τόν πάρω μαζί μου
καί νά συναντήσουμε τό γκρούπ».
Πόσες τέτοιες παρόμοιες ἱστορίες ἐκτυ-
λίχτηκαν στό διάβα τοῦ χρόνου! Ὅλες
αὐτές μᾶς δίνουν τήν ἀφορμή νά ἀναλογι-
σθοῦμε τό δράμα τῶν Ἑλλήνων τῆς Μικρᾶς
Ἀσίας, τῆς Ἀνατολίας, τοῦ Πόντου καί τῆς
Καππαδοκίας στά χρόνια τῆς Μικρασια-
τικῆς Καταστροφῆς καί νά ἐκτιμήσουμε τή
θυσία καί τήν προσφορά τους στό Γένος.
Ἄς εἶναι ἀναπαυμένες στά χέρια τοῦ
Κυρίου οἱ ψυχές ὅλων αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων
πού ἔγιναν μάρτυρες κι ἄς παραδειγματι-
στοῦμε οἱ σημερινοί νέοι ἀπό τόν ἀγώνα καί
τή θυσία τους, ὥστε νά μήν παρασυρθοῦμε
ἀπό τίς σύγχρονες «σειρῆνες», ἀλλά νά πα-
ραμείνουμε πιστοί στήν πίστη τῶν Πατέρων
μας καί τίς Παραδόσεις τοῦ λαοῦ μας.

30
Θ
ὰ ξεκινήσω κάπως ἀπότομα.
Ἔχουμε ἤδη μπεῖ στὴν Ἀλβανία,
ὁπότε μᾶς διηγεῖται ἡ ξεναγός μας τὸ
ἑξῆς: «Σὲ προηγούμενη ξενάγηση μὲ σχετικὰ
ἡλικιώμενες κυρίες, ἐνῷ ἤδη εἴχαμε περάσει τὰ
Ἑλληνο – ἀλβανικὰ σύνορα καὶ ἐπισκεπτόμα-
σταν διάφορες περιοχὲς μὲ ἔντονο ἑλληνικὸ
στοιχεῖο, κάποιες κυρίες ρώτησαν ‘’μὰ καλά!
Πότε θὰ φτάσουμε Ἀλβανία; Ὅλο σὲ ἑλληνικὰ
χωριὰ πᾶμε!!!»
Αὐτὸ, λοιπὸν, διαπίστωσα καὶ ἐγὼ σὲ αὐτὴν
τὴν ἐκδρομή. Τόση μὰ τόση γῆ ποτισμένη μὲ
αἷμα καὶ ιδρώτα Ἑλληνικὸ κι παρ’ ὅλα αὐτὰ νὰ
ἀποτελεῖ κομμάτι ἄλλης χώρας.
Πολλὲς φορὲς ἐλευθερώθηκαν μὰ κι ἀντί-
στοιχες ξεπουλήθηκαν εἴτε ἀπὸ δῆθεν συμ-
μάχους μας εἴτε ἀπὸ πολιτικούς, προφανῶς,
ἕλληνες μόνον στὰ χαρτιά. Στάση κατευνα-
σμοῦ τὴν ὁποία μέχρι σήμερα συνεχίζουν οἱ
πολιτικοί μας. Ὅπως, σχετικά, μᾶς διηγήθηκε
ἕνας ἱερέας στὴν πόλη τῆς Κ..., κατὰ τὴ διάρ-
κεια ἐπισκεψης ἕλληνα πολιτικοῦ , τὸν ὑποδέ-
χθηκε ὁ ἐκεῖ ἑλληνισμὸς καὶ ὁ ἱερέας αὐτὸς τὸν
προϋπάντησε λέγοντάς του: «καλῶς ἤλθατε
στὴν Β. Ἤπειρο!». Πρὸς μεγάλη του ἔκπληξη
ὅμως ἐκεῖνος τοῦ ἀποκρίθηκε: «μὰ καλὰ ἀκόμη
μ’αὐτὰ τὰ παραμύθια ζῆτε;»
Βέβαια, δὲν σκοπεύω νὰ ἐπιμείνω στὰ ὅσα
δεινὰ ὑπέφεραν ἢ ἀκόμη ὑποφέρουν οἱ ἐκεῖ δι-
αβιοῦντες συνέλληνες, οὔτε στὴν ἀναξιότητα
τῶν πολιτικῶν μας, οὔτε σ’ αὐτὴν ποὺ ἔχουμε
ὡς ἔθνος λόγῳ τῶν πολλῶν μας ἁμαρτιῶν.
Ἐκδρομὴ στὸ ..... ἐξωτερικό;
Καραμέτα Ἀλεξάνδρου,
πτυχιούχου τμήματος Πολιτικῶν Ἐπιστημῶν Α.Π.Θ
Ἀφιέρωμα