¨ΡωμΝιός¨ - 2ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΟΥΛΙΟΣ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011)

1. ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ “ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ” ΤΗΛ. 2310 552207, E mail contact@enromiosini.gr www.enromiosini.gr ΡΕΜΒΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ, Ἀλ. Παπαδιαμάντη, ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ἰ. Χατζηδήμου, ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ν. Καλλιντέρη, ΕΛΑΜΨΕ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ Ἀσκητές μέσα στόν κόσμο, ΟΙ ΜΑΘΗΤΑΙ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Φαίδωνος Κουκουλέ, ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ: Ο ΠΡΩΤΟΚΟΡΥΦΑΙΟΣ Μαρ.ίας Χατζηκούμα, ΟΙ ΦΙΛΟΙ Μεγάλου Φωτίου, ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ Ἁγ. Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, ΕΠΙΣΤΟΛΗ Ἁγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, ΔΑΚΡΥΑ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΚΥΡΑ ΤΩΝ ΜΑΡΑΣΙΩΝ», Η ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ Βασίλη Μιχαηλίδη .... Τεῦχος 2 ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011 ρωμνιὸς ΔιμηνιαῖοΝεανικὸπεριοδικὸτοῦΚΕΝΤΡΟΥΕΝΟΤΗΤΟΣΚΑΙΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣΤΩΝΑΞΙΩΝΜΑΣ‘’ΕΝΩΜΕΝΗΡΩΜΗΟΣΥΝΗ’’|Τιμὴ2€

2. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ Παπαδόπουλος Θεόφιλος-Πρόεδρος κιν. 6985085012 ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΚΤΗΣ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Κατσιαμάνης Δημήτριος ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Καζίλα Χαρίκλεια, Καραθάνα Ἀγλαΐα, Λέντζιου Πολυξένη, Μυργιώτης Ἀπόστολος Παπαδημητρόπουλος Παναγιώτης ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Παπαδόπουλος Γεώργιος ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Ἀνανιάδης Γεώργιος ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ & ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Λέντζιου Πολυξένη, Χατζηκούμα Μαρία, Tηλ. 2310 552719 «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ Μοναστηρίου 225, 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη, Τηλ. 2310 55 2207, Τηλεμοιότυπο: 2310 55 2209, E mail contact@enromiosini.gr ISSN: 1792-9431 ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΝΕΟΤΗΤΑΣ IΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΕΚΔΟΤΗΣ «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ Ἡ ἐπικοινωνία καί συνεργασία μέ νέους εἶναι ἂμεση ἐπιθυμία καί ἐπιδίωξη τοῦ περιοδικοῦ μας. Ἐλπίζουμε ὃτι θά νταποκριθεῖτε κομίζοντας προτάσεις καί ἂρθρα. ρωμνιὸς ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ Πρὸς «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ Μοναστηρίου 225, 54 628 Μενεμένη-Θεσσαλονίκη, Τηλέφωνο 2310 552207, Τηλεμοιότυπο:2310 552209 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ (ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΕΔΙΑ) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: _____________________________________________________________________________________________________ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: _____________________________________________________________________________________________________________ Τ.Κ.:_________________________ ΠΟΛΗ:__________________________________________ ΧΩΡΑ: ___________________________________ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ / ΙΔΙΟΤΗΤΑ: __________________________________________________________________________________________________ ΤΗΛΕΦΩΝΑ: ______________________________________________ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ___________________________________ ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ: Ἐσωτερικοῦ: 15€, Ἐξωτερικοῦ: 25€, emai: contact@enromiosini.gr ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ: Eurobank, BIC: EFGBGRAA IBAN: GR4002603220000140200352972

3. 2 ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Ὁ Τομέας νεότητας τοῦ σωματείου Ὀργανώνει Διημερίδα μὲ θέμα: ΝΕΟΙ- ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ- ΠΑΡΑΔΟΣΗ Τὸ Σάββατο καὶ τὴν Κυριακὴ 27 καὶ 28 Αὐγούστου 2011 Στὴν αἴθουσα τοῦ Δημοτικοῦ Ὠδείου Λάρισας Τὸ πρόγραμμα περιλαμβάνει: Τὸ Σάββατο 27 Αὐγούστου: Εἰσηγήσεις, συζήτηση καὶ παρουσίαση παραδοσιακῶν χορευτικῶν συγκροτημάτων. Τὴν Κυριακὴ 28 Αὐγούστου: Θεία Λειτουργία στὸν Ἱερὸ Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Ἀχιλλείου καὶ στὴ συνέχεια θεατρικὴ παράσταση στὸ Δημοτικὸ Ὠδεῖο. ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ Τηλέφωνα ἐπικοινωνίας: 2310552719, 6974041287 Τὸ πλῆρες πρόγραμμα θὰ ἀνακοινωθεῖ προσεχῶς. Ε.ΡΩ.

4. 3 ΠΡΟΣΕΛΕΥΣΗ – ΕΝΑΡΞΗ - ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ: 10.00 - 10.30 1η : ΠΙΣΤΗ ΘΕΜΑ: «ΑΠΑΝΤΕΣ ΧΡΗΖΟΜΕΝ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ» ΕΙΣΗΓ.: ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ κ. ΚΟΣΜΑΣ 2η : ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΘΕΜΑ: «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ.ΒΙΩΣΗΚΑΙΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΧΡΕΟΣ» ΕΙΣΗΓ.: ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΙΣΙΔΙΑΣ κ. ΣΩΤΗΡΙΟΣ 3η : ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΘΕΜΑ: «Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΩΣ ΠΡΩΤΗ ΠΗΓΗ ΑΞΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ» ΕΙΣΗΓ.: κ. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΕΡΟΠΗ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ 4η : ΠΑΤΡΙΔΑ ΘΕΜΑ: «ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ - ΠΡΟΤΥΠΟ ΚΥΒΕΡΝΗΤΟΥ» ΕΙΣΗΓ.: κ. ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ 5η : ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΜΑ: «ΟΙ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ, ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗ- ΡΑΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ ΤΟΥΣ» ΕΙΣΗΓ.: κ. ΠΡΟΒΑΤΑΚΗΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ 6η : ΝΕΟΤΗΤΑ ΘΕΜΑ: « ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΜΑΣ ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ» ΕΙΣΗΓ.: κ. ΧΟΛΕΒΑΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ 7η : ΓΛΩΣΣΑ ΘΕΜΑ: «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ- ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΔΩΡΟ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ» ΕΙΣΗΓ.: κ. ΜΑΣΤΟΡΟΚΩΣΤΑ-ΖΕΛΛΙΟΥ ΕΡΑΤΩ 8η : ΔΙΑΣΠΟΡΑ-ΑΠΟΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΘΕΜΑ: «Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΠΟΔΗΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ» ΕΙΣΗΓ.: ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΡΟΙΚΟΝΗΣΟΥ κ. ΙΩΣΗΦ 9η : ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΘΕΜΑ: «Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ EΘΝΙΚΗΣ ΜΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ» ΕΙΣΗΓ.: π. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΤΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΝΑ ΣΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΕΣΕΙ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΕΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ, ΣΤΟ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ, ΣΤΙΣ 10 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2011(10.00-17.00) «Η ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΑΣ, ΘΕΜΕΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΜΑΣ» ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΘΕΟΦΙΛΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ: 2104002527(σπ.), 6977972662, ΑΘΗΝΑ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ: 2102526222(σπ.), 6974117811, ΑΘΗΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ: 6944966026, ΑΘΗΝΑ ΠΕΡΣΥΝΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ: 2373022364(σπ.), 6944756963, ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΝΟΤΗΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ ΜΑΣ «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ 225, ΜΕΝΕΜΕΝΗ, 54628, ΤΗΛ: 2310552207, ΤΗΛΕΟΜΟΙΟΤΥΠΟ: 2310552209, ΚΙΝΗΤΟ: 6985085012, ΙΣΤΟΤΟΠΟΣ: www.enromiosini.gr, ΗΛΕΚΤΡ. ΤΑΧΥΔΡ.: contact@enromiosini.gr

5. 4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 6 ΡΕΜΒΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη 8 ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ἰωακείμ Χατζηδήμου, Μαθητῆ Στ΄Δημοτικοῦ 10 ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Νικόδημου Καλλιντέρη, Φοιτητῆ Νομικῆς ΑΠΘ 12 ΕΛΑΜΨΕ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ Ἀσκητές μέσα στόν κόσμο 14 ΟΙ ΜΑΘΗΤΑΙ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Φαίδωνος Κουκουλέ 17 ΦΕΓΓΑΡΑΚΙ ΜΟΥ ΛΑΜΠΡΟ ΔΩΣΕ ΚΑΙ ΣΕ ΜΕΝΑ ΛΙΓΗ ΦΩΤΙΣΗ Δημητρίου Μαλάμη, Νοσοκόμου 18 ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ: Ο ΠΡΩΤΟΚΟΡΥΦΑΙΟΣ Μαρίας Χατζηκούμα, Φοιτήτριας Θεολογίας ΑΠΘ Λόγος τῶν ἁγίων 20 ΟΙ ΦΙΛΟΙ Ἁγίου Φωτίου τοῦ Μεγάλου Πατριάρχου Κ/Πόλεως 22 ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ 24 ΕΠΙΣΤΟΛΗ Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, ἐπισκόπου Ἀχρίδος Μικρή κοινωνία, μεγάλη οἰκογένεια 26 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Τσαρτσαφλῆ Ἰωάννη, Μεταπτυχιακοῦ φοιτητῆ Θεωρητικῶν Μαθηματικῶν 27 ΣΤΟΒΩΜΟΤΗΣΤΑΧΥΤΗΤΑΣΘΥΣΙΑΖΕΤΑΙΗΣΑΦΗΝΕΙΑ Μαριάννας Φαραντάτου, Φιλολόγου

6. 5 Λόγος ἐκ τοῦ κόσμου 28 ΔΑΚΡΥΑ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΚΥΡΑ ΤΩΝ ΜΑΡΑΣΙΩΝ» Ἐπιμέλεια Γιῶργος Κούσης 29 Η ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ Βασίλη Μιχαηλίδη 30 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ Ἀναστασίας - Ἄννας Κουρῆ, Φιλολόγου Τεχνολογία 32 διαδίκτυο Πατριδογνωσία 34 ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΓΡΑΜΜΙΚΗ Β΄ Γεωργίου Βιλλιώτη, Φιλολόγου-Θεολόγου 38 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ Στέλλας Χαχοπούλου, Φιλολόγου 40 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΩΝ Τρικαλιώτης Ἰάκωβος, φοιτητὴς Τμ. Ἱστορίας & Ἀρχαιολογίας ΚΠΑ Ἑορτολογικὰ 44 ΟΣΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ ΤΗΣ ΑΤΡΩΑΣ 46 Σχολια - ζωντας 48 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ostrov (Τό νησί) ρωμνιὸς Τεῦχος 2

7. 6 ΡΕΜΒΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΥ Ἀλέξανδρου Παπαδιαμάντη Ἤ δη ἐνύκτωνε καὶ ἐψάλη ὁ Μικρὸς Ἑσπερινός. Ἀκολούθως μετὰ τὸ λιτὸν σαρακοστιανόν, τὸ ὁποῖον ἔφαγον καθ᾿ ὁμάδας καθίσαντες οἱ διάφοροι προσκυνηταὶ ἐδῶ κι᾿ ἐκεῖ ἐπὶ τῶν χόρτων καὶ τῶν ἐρειπίων, ὁ Φραγκού- λας ἡτοίμασεν ἰδιοχείρως ξύλινον σήμα- ντρον πρόχειρον κατὰ μίμησιν ἐκείνων τὰ ὁποῖα συνηθίζονται εἰς τὰ μοναστήρια, καὶ φέρων τρεῖς γύρους περὶ τὸν ναόν, τὸ ἔκρουσε μόνος του, πρῶτον εἰς τροχαϊκὸν ρυθμόν: «τὸν Ἀδάμ, Ἀδάμ, Ἀδάμ!» εἶτα εἰς ἰαμβικόν: «τὸ τάλαντον, τὸ τάλαντον!» Εὐθὺς τότε τὰ δυὸ παιδία τοῦ Φραγκού- λα καὶ πέντε ἢ ἓξ ἄλλοι μικροὶ μοσχομά- γκαι ἀνεῤῥιχήθησαν ἐπάνω εἰς τὴν στέγην τοῦ ναοῦ, ἄνωθεν τῆς θύρας, καὶ ἤρχισαν νὰ βαροῦν τρελλά, ἀλύπητα, ἀχόρταστα, τὸν μικρὸν μισοῤῥαγισμένον κώδωνα, τὸν κρεμάμενον ἀπὸ δυὸ διχαλῶν ξύλων, ἐκεῖ ἐπάνω. Ὕστερον ἀπὸ πολλὰς φωνάς, μα- λώματα καὶ ἐπιπλήξεις τοῦ Φραγκούλα, τοῦ μπάρμπα-Δημητροῦ, τοῦ ψάλτου καὶ τοῦ Παναγιώτου τῆς Ἀντωνίτσας (ἑνὸς καλοῦ χωρικοῦ, ὅστις δὲν ἐκουράζετο νὰ τρέχῃ εἰς ὅλα τὰ ἐξωκκλήσια καὶ νὰ κάμνῃ

8. 7 «κουμάντο», ἕως οὗ ἐπὶ τέλους ἡ Δημαρχία ἠναγκάσθη νὰ τὸν ἀναγνωρίσῃ ὡς ἰσόβι- ον ἐπίτροπον ὅλων τῶν ἐξοχικῶν ναῶν), τὰ παιδία μόλις ἔπαυσαν ὀψέποτε νὰ κρού- ουν τὸν κώδωνα, κ᾿ ἐξεκόλλησαν τέλος ἀπὸ τὴν στέγην τοῦ ναΐσκου. Ὁ παππα-Νικόλας ἔβαλεν εὐλογητόν, καὶ ἤρχισεν ἡ Ἀκολουθία τῆς Ἀγρυπνίας. Ὁ Φραγκούλης ἦτο τόσον εὐδιάθετος ἐκείνην τὴν ἑσπέραν, ὥστε ἀπὸ τοῦ «Ἐλέη- σόν με ὁ Θεός», τῆς ἀρχῆς τοῦ Ἀποδείπνου μέχρι τοῦ «Εἴη τὸ ὄνομα», εἰς τὸ τέλος τῆς λειτουργίας, ὅπου ἡ παννυχὶς διήρκεσεν ὀκτὼ ὥρας ἄνευ διαλείμματος –ὅλα τὰ ἔψαλε καὶ τὰ ἀπήγγειλε μόνος του, ἀπὸ τοῦ δεξιοῦ χοροῦ, μόλις ἐπιτρέπων εἰς τὸν κυρ – Δημητρὸν τὸν κάτοχον τοῦ ἀριστε- ροῦ χοροῦ νὰ λέγει κι᾿ αὐτὸς ἀπὸ κανένα τροπαράκι, διὰ νὰ ξενυστάξῃ. Ἔψαλε τὸ «Θεαρχίῳ νεύματι» καὶ εἰς τοὺς ὀκτὼ ἤχους μοναχός του, προφάσει ὅτι ὁ κυρ – Δημητρός, «δὲν εὕρισκεν εὔκο- λα τὸν ἦχον». Εἰς τὸ τέλος τοῦ Ἑσπερινοῦ, μοναχός του ἐδιάβασε τὸ Συναξάρι, καί, χωρὶς νὰ πάρῃ ἀνασασμόν, μοναχός του πάλιν ἄρχισε τὸν ἑξάψαλμον. Ἔψαλε Καθίσματα, Πολυελέους, Ἀνα- βαθμοὺς καὶ Προκείμενα, εἶτα ὅλον τὸ «Πεποικιλμένη» ἕως τὸ «Συνέστειλε χορός», καὶ ὅλον τὸ «Ἀνοίξω τὸ στόμα μου», ἕως τὸ «Δέχου παρ᾿ ἡμῶν». Εἶτα ἔψαλε Αἴνους, Δοξολογίαν, ἐδιά- βασεν Ὥρας καὶ Μετάληψιν, πρὸς χάριν ὅλων τῶν ἡτοιμασμένων διὰ τὴν θείαν Κοι- νωνίαν, καὶ εἰς τὴν λειτουργίαν πάλιν ὅλα, Τυπικά, Μακαρισμούς, Τρισάγιον, τὸ Χερουβικόν, τὸ «Αἱ γενε- αὶ πᾶσαι», τὸ Κοινωνικὸν κ.τ.λ. Ὅλα αὐτὰ τὰ ἐνθυμεῖτο ἀκόμη, ὡς νὰ ἦταν χθές, ὁ γερο-Φραγκούλας, καὶ εἶχον παρέλθει δεκαπέντε ἔτη ἔκτοτε. Ἀκόμη καὶ μικρὰ τινα φαιδρὰ ἐπεισό- δια, τὰ ὁποῖα συνέβησαν εἰς τὴν Λιτήν, μικρὸν πρὸ τοῦ μεσονυκτίου, κατὰ τὴν ἔξοδον τῆς ἱερᾶς εἰκόνος εἰς τὴν ὕπαι- θρον. Ἐπειδὴ αἱ γυναῖκες εἶχον κολλήσει πολλὰ καὶ χονδρὰ κηρία, τὰ πλεῖστα ἔργα αὐτῶν τῶν ἰδίων χειρομάλακτα, τὰ δὲ κη- ρία συμπλεκόμενα εἰς δέσμας καὶ περικο- κλάδας ἀπὸ τὸν Παναγιώτην τῆς Ἀντωνί- τσας, τὸν πρόθυμον εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τῆς ἱερᾶς πανηγύρεως, εἶχον λαμπαδιάσει, εἰς μίαν στιγμὴν ὀλίγον ἔλειψε νὰ πάρῃ φωτιὰ τὸ φελόνι τοῦ παππᾶ, εἶτα καὶ τὸ γένειόν του. Τότε ὁ Παναγιώτης τῆς Ἀντωνίτσας, μὴ εὑρίσκων ἄλλο προχειρότερον μέσον, ἤρπαζε τὰς ὀγκώδεις δέσμας τῶν φλεγό- ντων κηρίων, τὰς ἔφερε κάτω εἰς τὸ ἔδαφος κ᾿ ἐπάτει δυνατὰ μὲ τὰ τσαρούχια του, διὰ νὰ τὰ σβύσῃ. Αἱ γυναῖκες δυσφοροῦσαι ἐγόγγυζον νὰ μὴ πατῇ τὰ κηρία, γιατὶ εἶναι κρῖμα. Τότε εἷς τῶν παρεστώτων υἱὸς πλου- σίου τοῦ τόπου, ἀπὸ ἐκείνους οἵτινες εἰς τὸ ὕστερον κατέστησαν δανεισταὶ τοῦ Φραγκούλα –καὶ ὅστις ἐλέγετο ὅτι εἰς τὰς ἐκλογὰς ἐμελέτα νὰ βάλῃ κάλπην ὡς ὑπο- ψήφιος δήμαρχος-, ἠκούσθη νὰ λέγῃ ὅτι πρέπει νὰ μάθουν νὰ κάμνουν «οἰκονο- μία, οἰκονομία στὰ κηρία!... ἡ νύχτα με- γαλώνει... ἰσημερία τώρα κοντεύει... ἔχει νύκτα...» Ἀλλ᾿ αἱ γυναῖκες, ἐνῷ ἢξευραν καλλίτε- ρα ἀπὸ ἐκεῖνον ὅλας τὰς οἰκονομίας τοῦ κόσμου, δὲν ἐννοοῦσαν τί θὰ πῇ «οἰκονο- μία στὰ κηρία» ἀφοῦ ἅπαξ εἶναι ἀγορα- σμένα καὶ πληρωμένα καὶ εἶναι μελετημένα καὶ ταμένα ἐξ ἅπαντος νὰ καοῦν διὰ τὴν χάριν τῆς Παναγίας. Μία ἀπ᾿ αὐτάς, γερόντισσα, ἀνεπόλη- σε κάτι τι δι᾿ ἓν θαῦμᾳ, τὸ ὁποῖον εἶχεν ἀκούσει ἀπὸ τὸ συναξάρι τοῦ Ἁγίου Δη- μητρίου, ὅπου ὁ Ἅγιος, εἰς τὴν Σαλονί- κην, ἐπέπληξεν αὐστηρῶς τὸν νεωκόρον, ἔχοντα τὴν μανίαν νὰ σβύνῃ μισοκαμμένα τὰ κηρία –καὶ ἡ γερόντισσα ἤρχισε νὰ τὸ διηγῆται χθαμαλῇ τῇ φωνῇ εἰς τὴν πλησίον της: «Ἀδελφὲ Ὀνήσιμε, ἅφες νὰ καοῦν τὰ κηρία ὅσα προσφέρουν οἱ Χριστιανοὶ καὶ μὴ ἁμαρτάνῃς...»

9. 8 ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ «Δ ημοκρατία» - δέν εἶναι ἄγνω- στη λέξη… Ἀντίθετα μάλιστα, τήν ἀκοῦμε πολύ συχνά καί μάλιστα πακέτο μ’ ἕνα τσουβάλι ἄλλες λέξεις, ὅπως: Βουλή, βουλευτές, ἐκλογές, κοινοβούλιο, νόμοι, σύνταγμα… Γνωστές – ἄγνωστες ὅλες αὐτές οἱ λέξεις, ἀλλά μήν νομίζετε ὅτι καταλαβαίνουμε καί πολύ τή σημασία τους. Ἄνοιξα ἐγκυκλοπαί- δειες, ἔκανα κλίκ στά παραθυράκια τοῦ internet… ζαλίστηκα, μπερδεύτηκα, ἀπο- κοιμήθηκα. Κλείνοντας τά παραθυράκια τῶν ματιῶν μου, ἄνοιξα μία πορτούλα στ’ ὄνειρο καί βρέθηκα, λέει, σ’ ἕναν ὑπέ- ροχο κῆπο. Ἕναν κῆπο γεμάτο πολύ- χρωμα λουλούδια, μικρά, μεγάλα, ψηλά, χαμηλά, μέ πολλά ἤ μέ λίγα πέταλα. Συ- νυπῆρχαν, ξεχωριστά τό καθένα, κι ὅλα μαζί φτιάχνανε ἕνα ὑπέροχο ἁρμονικό σύνολο. Οἱ πεταλοῦδες καί τά μελισσά- κια ἔπαιρναν ἀκούραστα τή γύρη ἀπό τό ἕνα λουλούδι καί τήν πήγαιναν στό ἄλλο κι ἔτσι αὐξάνονταν καί πολλαπλα- σιάζονταν. Ὁ οὐρανός ἦταν καθαρός κι ὁ ἥλιος ἔλαμπε καί φώτιζε τήν κάθε γωνιά. Ὅλα στό φῶς, τίποτε κρυφό, τί- ποτε σκοτεινό. Κάποιοι ἀκούραστοι κηπουροί ἔσκυβαν συνέχεια μ’ ἀγάπη, φροντίδα κι ἐργατικότητα πάνω στά λουλουδά- κια, τά ὑπηρετοῦσαν καί τά φρόντιζαν. Ἔβαζαν ὅλες τίς γνώσεις, τήν ἀγάπη καί τό μεράκι τους, γιά νά μήν λείψει τίποτε κι ἀπ’ τό πιό μικρό κι ἀσήμαντο λου- λουδάκι. Ἔβγαζαν μέ προσοχή τά ζιζά- νια πού φύτρωναν ἀπειλητικά ἀνάμεσά τους κι ἔστηναν ὄμορφους, ἁρμονικούς φράκτες, γιά νά τά προστατεύουν. Καί καθώς κοίταζα μ’ ἀπορία καί θαυ- μασμό, ἦρθαν δίπλα μου δυό ἄσπρα πε- ριστεράκια, κάθισαν στούς ὤμους μου καί μοῦ ψιθύρισαν: -Νά ἡ δημοκρατία! Ὅλα διάφανα, κα- Ἰωακείμ Χατζηδήμου Μαθητῆ Στ΄ Δημοτικοῦ

10. 9 θαρά φωτεινά. Ὅλοι ἔχουν θέση κι ἐκφρά- ζονται μέ τόν τρόπο τους. Ὁ καθένας ἔχει τη δική του ἄποψη, τό δικό του χρῶμα καί δέν χρειάζεται νά τό κρύβει. Ἀντίθετα, τό καταθέτει στό κοινό σύνολο γιά νά τό ὀμορφύνει. - Κι οἱ μελισσοῦλες μέ τή γύρη; - Ὅπως αὐτές μεταφέρουν τή γύρη ἀπό τό ἕνα λουλούδι στό ἄλλο, ἔτσι καί ἡ δημοκρατία, τρέφεται κι ἑδραιώνεται μέ τήν ἐλεύθερη ἀνταλλαγή τῶν ἰδεῶν καί τῶν ἀπόψεων. - Κι οἱ ἀκούραστοι κηπουροί; - Εἶναι οἱ βουλευτές, αὐτοί πού τούς διαλέγει ὁ λαός γιά νά τόν ὑπηρετοῦν, νά τόν φροντίζουν, νά ἐργάζονται γιά τό καλό τῆς πατρίδας (τοῦ κήπου), ἀσταμά- τητα, χωρίς διακρίσεις ἀπέναντι στούς πολίτες. Ὅπως οἱ κηπουροί δέν διαλέγουν ποιά λουλούδια θά ποτίσουν, ἔτσι καί οἱ βουλευτές, ἀνήκουν σ’ ὅλους τούς πολίτες κι ἔχουν χρέος ἐξίσου νά φροντίζουν γιά ὅλους, ἄσχετα μέ τό χρῶμα ἤ τόν πλοῦτο τους. - Κι ὁ φράχτης; - Αὐτός παριστάνει τούς νόμους. Οἱ νόμοι, σέ μία σωστή δημοκρατία, πρέπει νά ψηφίζονται γιά τό καλό τῶν πολιτῶν καί τῆς χώρας, γιά τήν προστασία, τήν εὐημερία τους. Καί νά ἔχουν τό σωστό μέτρο. Οὔτε νά τούς κρύβουν τόν ἥλιο (δηλαδή νά περιορίζουν τήν ἐλευθερία καί νά τούς κατα- πιέζουν), ἀλλά οὔτε καί νά τούς ἀφήνουν ἀπροστάτευ- τους, αὐτούς καί τή χώρα. - Ναί, ἀλλά εἶναι στ’ ἀλή- θεια ἔτσι; - Καλό μας παιδάκι, ἔτσι θά ἔπρεπε νά εἶναι. Ἀλλά οἱ μεγάλοι, ξέρεις, ἔχουν πιά κλείσει τά αὐτιά τους κι ἔχουν ντυθεῖ μέ πανοπλί- ες ἐγωισμοῦ, συμφέροντος, ἀτομισμοῦ. Ἀπομακρύνθη- καν ἀπό τόν «Νοητό Ἥλιο τῆς Δικαιοσύνης» καί πιά- στηκαν στά πλοκάμια τῆς διαφθορᾶς. Ἐσεῖς κρατῆστε ἀνοικτά τ’ αὐτιά, τά μάτια καί τίς καρδιές σας, ἐσεῖς μάθετε, ἀνατρέχοντας στήν ἱστορία καί στήν παράδοσή μας, τίς ἀξίες τῆς Δημοκρα- τίας καί τῆς ἐλευθερίας, γιατί εἶστε τό παρόν καί τό μέλ- λον τῆς Ἑλλάδας μας καί ἡ ἐλπίδα της γιά ἕνα καλύτερο αὔριο. Αὐτά εἶπαν τά περιστέρια καί πέτα- ξαν στόν γαλανό οὐρανό, καί χάθηκαν στή λαμπρή ἀπεραντοσύνη του…

11. 10 Ὅ ταν οἱ πρόγονοί μας ἀγωνίζο- νταν τὸ 1821 μὲ τὸ σύνθημα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ, σί- γουρα δὲν φαντάστηκαν ποτὲ ὅτι ἀρκετὰ χρόνια ἀργότερα τὸ ἀγαθὸ γιὰ τὸ ὁποῖο θυσιάστηκαν θὰ κινδύνευε νὰ χαθεῖ μὲ τὸν πιὸ ὕπουλο καὶ ἀφανῆ τρόπο καὶ μάλιστα μὲ τὶς «εὐλογίες» τὶς ἴδιας τῆς ἑλληνικῆς πολιτείας. Πολλοὶ ἀναγνῶστες ἴσως ἀναρωτηθεῑτε τί εἶναι αὐτὸ ποὺ μπορεῖ νὰ μᾶς στερήσει τὴν ἐλευθερία, ἐφόσον ζοῦμε σὲ μιὰ χώρα ὅπου βασιλεύει ἡ δημοκρατία καὶ τὰ θε- μελιώδη δικαιώματα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι κατοχυρωμένα καὶ αὐτονόητα. Κι ὅμως! Στὸ ὄνομα τῆς ἀσφάλειας, τοῦ φορο- λογικοῦ ἐλέγχου καὶ τῆς ταχύτητας τῶν συναλλαγῶν τὸ ἑλληνικὸ κράτος ἀποφά- σισε νὰ ὑποδουλώσει ὅλους τοὺς Ἕλληνες πολίτες, ἀντικαθιστώντας τὶς ταυτότη- τές τους μὲ τὴν Κάρτα τοῦ Πολίτη, στὴν ὁποία, σύμφωνα μὲ ἰσχυρισμοὺς τῆς ἴδιας τῆς ἀστυνομίας, ἐκτὸς τῶν φανερῶν στοι- ΚΑΡΤΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Νικόδημου Καλλιντέρη Φοιτητῆ Νομικῆς ΑΠΘ

12. 11 χείων θὰ περιέχονται καὶ πληροφορίες στὶς ὁποῖες ὁ ἴδιος ὁ κάτοχός της δὲν θὰ ἔχει πρόσβαση καὶ συνεπῶς θὰ ἀγνοεῖ. Ἀλλὰ ἂς δοῦμε ὁρισμένα ἀπὸ τὰ ψευ- τοεπιχειρήματα τῶν ὑποστηρικτῶν τῆς Κάρτας τοῦ Πολίτη: Ὑποστηρίζουν ἐπανειλημμένα ὅτι οἱ τραπεζικὲς κάρτες ἢ τὰ κινητὰ τηλέφω- να ποὺ διαθέτουμε εἶναι ἀκριβῶς τὸ ἴδιο μὲ τὴ σχεδιαζόμενη Κάρτα καὶ ἑπομένως δὲν συντρέχει κανένας λόγος ἀνησυχίας. Ὡστόσο, κανεὶς δὲν εἶναι ὑποχρεωμένος οὔτε νὰ φέρει πάντα μαζί του τὶς πιστω- τικὲς κάρτες ἢ τὸ κινητό του τηλέφωνο οὔτε βέβαια νὰ τὰ χρησιμοποιεῖ. Ἀπὸ τὴν ἄλλη οἱ ἑταιρίες κινητῆς τη- λεφωνίας δὲν ἔχουν πρόσβαση στὸν τρα- πεζικό μας λογαριασμὸ, ἐνῷ οὔτε ἡ τρά- πεζα μπορεῖ νὰ ἐλέγχει τὶς τηλεφωνικὲς συνδιαλέξεις. Ἀντιθέτως, μὲ ὅλα τὰ στοιχεῖα συγκε- ντρωμένα στὴν Κάρτα τοῦ Πολίτη, τὴν ὁποία θὰ φέρουμε πάντα μαζί μας στὸ πορτοφόλι μας, θὰ εἶναι ἀρκετὰ εὔκολο σὲ ὅποιον ἔχει πρόσβαση σὲ αὐτὴ νὰ πάρει κάθε πληροφορία γιὰ ἐμᾶς χωρὶς ἐμᾶς μὲ τὸ πάτημα ἑνὸς κουμπιοῦ. Ἐπιπλέον, ἰσχυρίζονται ὅτι ἡ Κάρτα τοῦ Πολίτη καὶ γενικότερα ἡ ἠλεκτρονικὴ διακυβέρνηση εἶναι τὸ ἀναπότρεπτο ἀπο- τέλεσμα τῆς ἐπιστημονικῆς καὶ τεχνολο- γικῆς προόδου. Τοὺς ἀπαντοῦμε ὅτι πρόοδος νοεῖται μόνο στὰ πλαίσια τῆς ἐλευθερίας. Ἡ ἐπιστήμη λειτουργεῖ σωστὰ μόνο ὅταν βρίσκεται στὴν ὑπηρεσία τοῦ ἀνθρώ- που καὶ δὲν τὸν καταδυναστεύει. Ἐπίσης διατυμπανίζουν πὼς ἡ ἐπιβολὴ τῆς Κάρτας τοῦ Πολίτη στὸν ἑλληνικὸ λαὸ δὲν εἶναι σχέδιο τῆς ἑλληνικῆς πολιτείας ἀλλὰ πρόταση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης, ποὺ σταδιακὰ θὰ ἐφαρμοστεῖ σὲ ὅλα τὰ κράτη-μέλη (Σημ: μὲ τὸ ἴδιο ἐπιχείρημα πέτυχαν τὴν ἀπάλειψη τοῦ θρησκεύματος ἀπὸ τὶς ταυτότητες). Ξεχνοῦν ὅμως ὅτι δὲν ἀνήκει ἡ Ἑλλά- δα στὴν Εὐρώπη ἀλλὰ ἡ Εὐρώπη στὴν Ἑλλάδα. Ἐν πάσῃ περιπτώσει ὡς κράτος-μέλος ἔχουμε τὴ δυνατότητα ἀντίδρασης καὶ ἄρνησης ἐφαρμογῆς τῆς συγκεκριμένης ἀπόφασης, ἀφοῦ καταπατᾶ ἕνα ἀπὸ τὰ θεμελιωδέστερα ἀγαθά: τὴν Ἐλευθερία. Τέλος, διατείνονται ὅτι ὁ τρόπος κα- τασκευῆς τῆς Κάρτας θὰ εἶναι τέτοιος, ὥστε ἡ παραβίασή της θα καθίσταται ἀδύνατη. Ἐδῶ θὰ ἀφήσουμε τὰ πρόσφατα γεγο- νότα νὰ μιλήσουν: Τὸν περασμένο Νοέμβριο χάκερ στὴ Γερμανία κατάφερε μὲ συνοπτικὲς διαδι- κασίες νὰ «σπάσει» τὴ γερμανικὴ Κάρτα τοῦ Πολίτη, καὶ μάλιστα ἐν ὥρᾳ δελτίου εἰδήσεων, ἀφήνοντας ἄφωνο τὸν κόσμο ποὺ τὸν παρακολουθοῦσε. Νομίζετε ὅτι ἐδῶ στὴν Ἑλλάδα ὑπάρ- χουν καλύτερες ὑποδομὲς, ὥστε νὰ κατα- σκευαστεῖ μιὰ Κάρτα πού θὰ εἶναι ἀσφα- λέστερη ἀπὸ τὴν ἀντίστοιχη γερμανική; Ἢ μήπως τὰ στοιχεῖα μας θὰ εἶναι προσβάσιμα σὲ κάθε ἐπίδοξο χάκερ ἢ ἀκόμα χειρότερα σὲ πολυεθνικὲς ἐταιρί- ες πού τὰ χρειάζονται προκείμενου νὰ κατευθύνουν ἀνάλογα τὶς ἀγορές; Ἂς μὴν ξεχνοῦμε, ἄλλωστε, τὴ δήλωση τοῦ προέδρου τοῦ ἀνθρωπιστικοῦ Ἰνστι- τούτου CATO: «οἱ πολυεθνικὲς ἑταιρεῖες εἶναι πλέον τόσο ἰσχυρὲς ποὺ μποροῦν νὰ ἀπειλοῦν τὶς κυβερνήσεις. Σίγουρα κυβερ- νοῦν τὴν κοινωνία πολὺ περισσότερο ἀπ’ ὅ,τι οἱ ἴδιες οἱ κυβερνήσεις». Ἀντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, πὼς ἡ Κάρτα τοῦ Πολίτη μόνο κινδύνους θὰ ἐπι- φέρει, ὑποσκάπτοντας τὴν ἐλευθερία γιὰ τὴν ὁποία ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς σαρκώθηκε γιὰ νὰ μᾶς τὴν προσφέρει. Γιατί σύμφωνα μὲ τὸν Ἀπόστολο Παῦλο «Τῇ ἐλευθερίᾳ ᾗ Χριστὸς ἡμᾶς ἠλευθέρω- σε, στήκετε καὶ μὴ πάλιν ζυγῷ δουλείας ἐνέχεσθε» (Γάλ. Ε΄.1)

13. 12 ΕΛΑΜΨΕ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ Ἀσκητές μέσα στόν κόσμο Π αραμονή Θεοφανείων τοῦ 2000. Πρωτάγιαση (ἁγιασμός τῆς παρα- μονῆς τῶν Θεοφανείων). Στό Πήλι- ουρι, ἕνα χωριό τῆς Χειμάρρας τῆς Βο- ρείου Ἠπείρου, ὁ ἱερέας κατεβαίνει ἀπό τό αὐτοκίνητο πού τούς μετέφερε ὡς ἐκεῖ καί ἑτοιμάζεται ν’ ἁγιάσει τά σπίτια. Μία ὥρα καί ἕνα τέταρτο ἔκαναν μέ τό αὐτοκίνητο γιά νά φτάσουν. Τό χωριό εἶναι κρυμμένο πάνω στά ὄμορφα ἱστορι- κά Χειμαρριώτικα βουνά. Ὁ δρόμος τρα- χύς, ἐπικίνδυνος. Τό αὐτοκίνητο ἀγκομα- χοῦσε νά ξεκολλήσει ἀπό τίς λάσπες ποῦ δημιούργησε ἡ βροχή τίς προηγούμενες ἡμέρες. Εἶναι νέος Ἱερεύς, μόλις πρίν ἀπό δυό μῆνες χειροτονημένος Πρεσβύτερος. Εἶχε ἔρθει ἀπό τήν Ἑλλάδα μαζί μέ τρεῖς φοιτητές γιά νά βοηθοῦν στό ἀναλόγιο καί γιά τή μεταφορά τῶν ἀναγκαίων γιά τίς ἱεροπραξίες στά χωριά τῆς περιοχῆς καί ὅπου ἀλλοῦ θά χρειαζόταν. Ἡ πρώτη τους ἐπίσκεψη ἦταν ὁ ἱ. Ναός στήν εἴσοδο τοῦ χωριοῦ. Τό ἄθεο καθε- στώς τόν ἔκαμε «σπίτι τοῦ λαοῦ», ἔπειτα ἀποθήκη. Θλιβερό τό θέαμα! Χορταρια- σμένα τά σκαλοπάτια, ἀμπαρωμένη ἡ πόρτα. Κανένα σημάδι ζωῆς. Ἀφημένη, λές, στή φθορά τοῦ χρόνου γιά νά κατα- στρέψει ὅ,τι ἄφησαν πίσω τους οἱ ἄθεοι. Τά παιδιά ἔτρεξαν νά χτυπήσουν τίς πόρτες τοῦ χωριοῦ, γιά νά ἀναγγεί- λουν τήν ἄφιξη τοῦ ἱερέα. Σέ λίγο ἔγινε συναγερμός. Ἡ μία νοικοκυρά μέ τήν ἄλλη μάθαιναν τά σπου- δαῖα νέα. «Πρώτη φορά μετά ἀπό τόσα χρόνια ἦρθε παπάς νά μᾶς ἁγιά- σει», ἔλεγαν μέ δάκρυα στά μάτια. Ἄλλες ἔρριξαν στρωσίδια στίς εἰσόδους. Ἄλλες ἔκοψαν τά καλύ- τερα ἄνθη ἀπό τόν κῆπο τους γιά τήν ὑποδοχή. Ὅλοι περίμεναν στήν ἐξώπορτα. Τά σκυ- λιά στίς ὁλοκάθαρες αὐλές συμμετεῖχαν στή χαρά. Τό γαύγισμά τους χαρούμενο, διαφορετικό. «Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου Σου, Κύ- ριε...», ἀντηχοῦσε σ’ ὅλο τό χωριό. Τά ράσα τοῦ παππᾶ γέμισαν λάσπες, βάρυ- ναν. Τά ὑποδήματα τῶν φοιτητῶν καί αὐτά σκεπάστηκαν ἀπό τή λάσπη. Καί ὅμως ὅλοι χαίρονταν. Πέρασαν τρισήμισι ὧρες μέχρι νά ἁγιάσουν ὅλα τά σπίτια. Ἔμεινε ἕνα σπίτι στήν ἄκρη τοῦ χωριοῦ, μακριά λίγο. Κάποιοι εἶπαν ὅτι θά πᾶμε ἐμεῖς νά τούς δώσουμε τόν ἁγιασμό γιατί εἶστε κουρα-

14. 13 σμένοι. Δέν ἒπρεπε νά γίνει ὅμως ἔτσι. Δυό γυναῖκες, μία γερόντισσα καί ἡ κόρη της περίμεναν τόν ἱερέα. Φίλησαν μέ λαχτά- ρα τόν Σταυρό. Ὁδήγησαν τόν ἱερέα καί τή συνοδεία του σέ ὅλα τά δωμάτια τοῦ σπιτιοῦ. Σέ ἕνα ἀπό αὐτά μία νέα ἦταν κα- τάκοιτη στό κρεββάττι. «Πάτερ, ἡ ἐγγονή μου», φωνάζει σπαρακτικά ἡ γερόντισσα. «Εἶναι 18 ἐτῶν. Πολύ καλή κοπέλα. Περ- νάει μία δοκιμασία ἀλλά εἶναι μεγάλος ὁ Θεός». Ἡ μητέρα της δίπλα κλαίει βουβά. Θέλουν καί οἱ δυό γυναῖκες νά ποῦν κάτι στόν ἱερέα ἀλλά διστάζουν: -Θά θέλαμε, πάτερ, νά σᾶς ζητήσου- με κάτι. Ἡ κοπέλλα πού ἁγιάσατε μέσα στό δωμάτιο εἶναι ἀνάπηρη, τετραπλη- γική. Πρίν ἀπό τρία χρόνια βαπτίστηκε. Ἀπό τότε νηστεύει αὐστηρά καί δέν ἔχει φάει κρέας. Τετάρτη καί Παρασκευή οὔτε λάδι. Προσεύχεται καί περιμένει μήπως ἔρθει κάποιος ἱερέας νά τήν κοινωνήσει. Λέγαμε λοιπόν μήπως ἡ ἁγιότης σου θά μποροῦσε. -Αὔριο, εἶπε ὁ ἱερέας, εἶναι Θεοφάνεια. Μεγάλη ἡμέρα. Κάτω στή Χειμάρρα θά εἶναι πολύς ὁ κόσμος. Θά κοινωνήσουν καί στή συνέχεια θά ρίξουμε τόν Τίμιο Σταυρό στή θάλασσα. Καταλαβαίνε ὃτι θά ἀργή- σουμε πολύ. -Δέν πειράζει, πάτερ. Θά περιμένουμε ὅσο χρειαστεῖ. Ὅταν τό μάθει ἡ κοπέλ- λα μας, δέν πρόκειται ἀπό σήμερα οὔτε νερό νά πιεῖ. Αὐτό τό λαχταράει. Λοιπόν τί λέτε; Τήν ἄλλη μέρα, ἀργά τό μεσημέρι, τό ἴδιο αὐτοκίνητο μέ τούς ἴδιους ἀνθρώπους κατευθύνεται στό χωριό. Κανείς δέν μιλᾶ. Φτάνουν. Περπατοῦν ἀρκετή ὥρα μέχρι τό σπίτι. Μπροστά προπορεύεται κάποιος μέ ἕνα κερί ἀναμμένο. Στό πλατύσκαλο τοῦ σπιτιοῦ οἱ δυό γυναῖκες κλαῖνε ἀπό χαρά κάνοντας βαθιές μετάνοιες γιά νά ἐκφράσουν τήν εὐγνωμοσύνη τους. Βου- βές, ἀμίλητες κάνουν τόν σταυρό τους μέ σεβασμό καί ὁδηγοῦν μέ προσοχή τόν ἱερέα στό δωμάτιο τῆς κόρης. «Μεταλαμβάνει ἡ δούλη τοΰ Θεοῦ Ἐλευθερία τό Σῶμα καί τό Αἷμα του...». Ὅμως, πρίν μεταδώσει τά ἄχραντα μυ- στήρια ὁ λειτουργός τοῦ Θεοῦ σταματᾶ. Κάτι συμβαίνει. Ἀνοιγοκλείνει τά βλέφαρά του. Σάν κάτι νά τά ἐνοχλεῖ. Ἀφοῦ ἄφησε τήν ἁγία λαβίδα στό Ἅγιο Ποτήριο, ἔτρι- ψε τά μάτια του πού θαμπώνονταν ἐκείνη τή στιγμή, διερωτώμενος καθ’ ἑαυτόν μέ ἀπορία διά τό τί συμβαίνει. Τά μάτια τῆς Ἐλευθερίας προσηλωμένα στό Ἅγιο Πο- τήριο λάμπουν. Φεγγοβολοῦν τόσο πολύ, ὥστε κατάπληκτος ὁ ἱερέας νά μήν μπορεῖ πλέον νά διακρίνει τό πρόσωπό της. Ἕνα φῶς ὑπέρλαμπρο μέ συνεχῶς αὐξανόμενη ἔνταση ἁπλωνόταν σιγά-σιγά σέ ὅλο τό δω- μάτιο. Αἰσθανόταν ὅτι τόν ἀκουμπάει. Τό χέρι του ποὺ ἦταν κοντά αἰσθάνθηκε τή θαλπωρή του. Τρόμαξε. Τό φῶς ἐκεῖνο δέν εἶχε τό χρῶμα τῆς φλόγας λαμπάδας ἀλλά ἦταν λευκό, δυνατό, ἁπαλό, ὄχι ἐκτυφλω- τικό. Ἦταν τόσο δυνατό ποὺ ὁ ἱερέας δέν ἔβλεπε τό πρόσωπο καί τό στόμα της. Σαστισμένος καί μέ μεγάλη προσπά- θεια γιά νά μήν τρέμει τό χέρι του, ἔχο- ντας στή μνήμη του τό πρόσωπο τῆς κοπέ- λας, μεταδίδει τή Θεία Κοινωνία. Κατάλαβε ὅτι κοινώνησε, ὅταν αἰσθάνθηκε ὅτι ἡ ἁγία λαβίδα ἄγγιξε στά δόντια τῆς μεταλαβού- σης. «Εὐχαριστῶ πολύ, πάτερ», ἄκουσε στό βάθος τοῦ μυαλοῦ του τή φωνή τῆς νεαρῆς κοπέλας. Εἶχε σκοπό νά καταλύ- σει τό Ἅγιο Ποτήριο στό δωμάτιο μέ τό εἰκονοστάσι τῆς οἰκογενείας. Ἀδύνατον. Σιωπηλά χαιρετᾶ τίς σπιτονοικοκυρές κά- νοντας ἕνα νεῦμα στούς φοιτητές πού τόν βοηθοῦσαν ὅτι πρέπει νά φύγουν. Ἐκεῖνες παρακαλοῦν γιά νά τούς φιλοξενήσουν. Ὁ ἱερέας ὅμως δέν ἀκούει. Κρατᾶ σφιχτά στό δεξί του χέρι τό Ἅγιο Ποτήριο καί κα- τευθύνεται γοργά στό βάθος τοῦ μικροῦ δάσους πού βρίσκεται πέρα ἀπό τό σπίτι. Τό ρίγος διαπερνᾶ τό σῶμα του. Ἀναλογί- ζεται τί ἦταν αὐτό πού τοῦ συνέβη; Κα- ταλύει βιαστικά. «Πάτερ, εἶστε καλά;» ρωτοῦν τά παιδιά. «Ναί, βέβαια, πᾶμε τώρα γιατί ἀργήσαμε...». Ἀπό τό βιβλίο: «Ἀσκητές μέσα στόν κόσμο», τόμος Α΄

15. 14 Π ροκειμένου νὰ μιλήσουμε γιὰ μα- θητές, κρίνουμε σκόπιμο νὰ ποῦμε ἐδῶ κάποια λίγα λόγια σχετικὰ μὲ τὶς μαθήτριες. Ὁ Runciman λέει ὅτι στὴ Βυ- ζαντινὴ ἱστο- ρία δὲν γίνεται λόγος γιὰ σχο- λεῖα γυναικῶν (στὰ ὁποῖα φοιτοῦσαν γυ- ναῖκες). Τοῦτο ἔτσι γενικὰ λεγόμενο δὲν εἶναι ἀπόλυτα ἀκριβές. Οἱ πατέρες τῆς ἐκκλησίας ὑποστήριζαν ὅτι ἡ ἀρετὴ τοῦ ἄνδρα καὶ τῆς γυναίκας εἶναι ἴδια καὶ στοὺς ἀγῶνες τῆς εὐσέβειας εἶναι ἴσες μὲ τοὺς ἄνδρες, ἂν ὄχι καὶ ἀνώτερες, ἁγιολογικὰ μάλιστα κείμενα κάνουν ἀναφορὰ σὲ δάσκαλο κοριτσιῶν, ὅπως δὲ παραπάνω εἴδαμε ὁ Ὀριβάσιος μιλάει περὶ παραδόσεως ποὺ ἀναφέρε- ται στοὺς δασκάλους ποὺ δίδασκαν ἀνάγνωση καὶ γραφὴ στὰ ἀγόρια καὶ στὰ κορίτσια, ὁμοίως καὶ ὁ Παῦλος Αἰγι- νίτης (1,14, σ. 13,18). Ἀφοῦ ἐξάλλου παιδιὰ ποὺ ζοῦσαν μέσα στὸν κόσμο διδάσκονταν σὲ ἀνδρικὰ μοναστήρια, φυσικὸ εἶναι νὰ δεχθοῦμε ὅτι ὁμοίως διδάσκονταν καὶ κορίτσια σὲ γυναικεῖα μοναστήρια. Καὶ εἶναι μὲν ἀλήθεια ὅτι ἡ μόρφωση τῆς γυναίκας κατὰ κανόνα δὲν ἦταν μεγάλη – οἱ ἐξαι- ρέσεις δὲν ἀπο- τελοῦν τὸν κα- νόνα – πάντως αὐτὴ ὡς νεαρὴ κόρη διδασκόταν εἴτε στὸ σπίτι ἀπὸ τοὺς γονεῖς, καὶ μάλιστα ἀπὸ τὴ μητέρα, εἴτε στὴ σχολὴ στὴν ὁποία τὴν ἔστελ- ναν καὶ στὶς κατώτερες τά- ξεις τῆς ὁποίας φοιτοῦσε ἀπὸ κοινοῦ μὲ τοὺς συμμαθητές. Ἐρχόμενοι τώρα στὸ μαθητὴ λέμε ὅτι αὐτὸς πήγαινε στὸ σχολεῖο ἢ μόνος, φέ- ροντας κάτω ἀπὸ τὴ μασχάλη του τὰ βιβλία ἤ, ἂν ἦταν γιὸς πλουσίου ἢ γιὸς ἄρχοντα συνοδευόταν ἀπὸ κάποιον ὑπηρέτη ποὺ μετέφερε τὰ βιβλία του ἢ σὲ παλαιότερες ἐποχὲς καὶ ἀπὸ κάποιο παιδαγωγό του. Ὑπῆρχαν μάλιστα καὶ ματαιόδοξοι γονεῖς, ποὺ θεωροῦσαν ὕβριν (προσβολή), ἐὰν τὸ παιδί τους ποὺ πήγαινε στὸ σχολεῖο δὲν συνοδευ- όταν ἀπὸ πολλοὺς συνοδούς. Τὸ παιδὶ ποὺ προσερχόταν στὴ σχο- Ἀπό τό ἒργο τοῦ Φαίδωνος Κουκουλέ ‘’Βυζαντινῶν βίος καί πολιτισμός’’ τόμος Α’1 ΟΙ ΜΑΘΗΤΑΙ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

16. 15 λή, σύμφωνα μὲ ἐντολές τῶν παιδαγωγῶν, βαδίζοντας ἔπρεπε νὰ βλέπει στὴ γῆ, καί ἐφόσον συναντοῦσε στή σχολή τὸν δάσκαλό του, ὄφειλε νὰ τὸν χαιρετίσει μὲ τὸ «χαῖρε, κύριε διδάσκαλε», ὕστερα δὲ νὰ πάρει τὴ θέση του, προσέχοντας νὰ στέκεται σεμνὰ, χωρὶς νὰ ἁπλώνει τὰ χέρια, ἀλλὰ συμμαζεύοντας προπαντὸς τὸ ἀριστερὸ χέρι, ποὺ δὲν ἔπρεπε νὰ τὸ ἀφήνει νὰ εἶναι ἐντελῶς ἐλεύθερο. Ἀπρέπεια ἐθεωρεῖτο νὰ βάζει τὸ ἕνα πόδι πάνω στὸ ἄλλο. Ὅταν ἐρωτᾶτο ὄφειλε ν’ ἀπαντάει μὲ σεμνὴ φωνή καὶ ν’ ἀπαντά- ει μόνο ὅταν ἐρωτᾶτο, οὐδέ- ποτε δὲ νὰ ἐπι- διώκει χωρὶς νὰ τοῦ δοθεῖ ὁ λόγος νὰ πεῖ ἐκεῖνο ποὺ ἀγνοεῖ ὁ συμ- μαθητής του, διότι τότε μόνο θόρυβος δημι- ουργεῖται, μι- λώντας δὲ ἔτσι νὰ κανονίζει τὴ φωνή του, ὥστε οὔτε πολὺ ἀδύ- νατη νὰ εἶναι αὐτὴ οὔτε πολὺ δυνατή. Οἱ φιλονικίες μὲ τοὺς συμμαθητὲς του ἔπρεπε νὰ λείπουν, ἀπαγορευόταν π.χ. νὰ διαπληκτίζεται γιὰ τὴ θέση λέγοντας· «δική μου εἶναι ἡ θέση, ἐγὼ τὴν κατέλαβα πρῶτος». Ὁ μαθητὴς ἐπιπλέον ἔπρεπε νὰ σέβε- ται τὸν δάσκαλό του, νὰ σηκώνεται ὅταν βρίσκεται μπροστά του, λαμβάνοντας δὲ τὸ μάθημα, νὰ κάνει μετάνοια. Λέγεται γιὰ τὸν Θεοδόσιο τὸν Μεγάλο ὅτι, ὅταν εἶδε τὰ παιδιὰ του Ἀρκάδιο καὶ Ὀνώριο τὴν ὥρα ποὺ διδάσκονταν νὰ κάθονται φορώντας κοσμήματα ἐνδεικτικά τῆς ἐξουσίας, ὁ δὲ δάσκαλός τους Ἀρσένι- ος νὰ στέκεται ὄρθιος, τοὺς πέταξε μὲ ὀργὴ τὰ κοσμήματα, ἀφοῦ εἶπε· «εἶναι ἀνώτερο νὰ πεθάνω μὲ θεοσέβεια, παρὰ νὰ βασιλεύω μὲ ἀσέβεια». Ὁ μαθητής, σύμφωνα μὲ τὶς ἐντολὲς τῶν Χριστιανῶν παιδαγωγῶν, ὄφειλε νὰ βοηθάει τὸν δάσκαλο στὸ ἔργο του μὲ τὸ νὰ προσέχει. Σύμφωνα μ’ αὐτούς, τὸ μισό τῆς ἐπιτυχίας τῆς διδασκαλίας ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν δάσκαλο, τὸ δὲ ἄλλο μισὸ ἀπὸ τὸν μαθητή· ὁ πρῶτος (ὁ δά- σκαλος) ὀφείλει νὰ ἀδειάζει τοὺς ἀγωγούς τῆς σοφίας του, ὁ δὲ δεύτερος (ὁ μαθητὴς) νὰ δείχνει ἀγάπη γιὰ μάθηση, αἰσθανόμενος τ α υ τ ό χ ρ ο ν α ἀγάπη γιὰ τὴ σχολὴ καὶ τὸν ἴδιο τὸν δάσκα- λο, διαφορετικὰ ἡ διδασκα- λία ἀποβαίνει ἀνώφελη. Ἐ π ί σ η ς ἔπρεπε νὰ ὑπακούει στὸν δάσκαλο καὶ νὰ δέχεται μὲ ἐμπι- στοσύνη καὶ μὲ πρόθυμη ὑπα- κοὴ τὰ διδάγματα. Καὶ τὰ ἀντίθετα ἐὰν δίδασκε ὁ δάσκαλος, ὁ μαθητὴς ὄφειλε νὰ ὑπακούει. Τὸν τρόπο ζωῆς τοῦ δασκάλου δὲν ἔπρεπε νὰ ἐξετάζει ὁ μαθητής, ἀλλὰ νὰ ἔχει στραμμένη τὴν προσοχὴ του σ’ αὐτὰ ποὺ διδάσκονται ἀπὸ ἐκεῖνον, προσέχοντας ἐὰν αὐτὰ εἶναι σωστὰ καὶ ἀκίνδυνα. Στὰ ἕδρανα ἔπρεπε νὰ κάθεται ὄχι ὡς κριτὴς τοῦ δασκάλου, ἀλλὰ ὡς ἀγωνιστὴς στὸν ἴδιο ἀγώνα. Ἡ ἔλλειψη θορύβου καὶ ἡ ὑπακοὴ

17. 16 ἔπρεπε νὰ τὸν διακρίνει μπροστὰ στὸν δάσκαλο. Στὸν μαθητὴ ἐπιτρεπόταν νὰ ρωτᾶ γιὰ νὰ μάθει αὐτὸ ποὺ ἀγνοεῖ, ἀπρέπεια ὅμως ἐθεωρεῖτο νὰ ὑποβάλλει στὸν δά- σκαλο ἐρωτήσεις ὄχι γιὰ νὰ μάθει, ἀλλὰ γιὰ νά ἐξετάσει, ἂν ὁ δάσκαλος γνωρίζει τὴν ἀπάντηση τῆς ἐρώτησης. Καθῆκον του ἦταν νὰ προσέχει ὅταν δίδασκε ὁ δάσκαλος. Τὴ διδασκαλία ὄφειλε νὰ τὴν παρακο- λουθεῖ μὲ προσοχὴ καὶ ἡσυχία, διαφορε- τικὰ αὐτὰ ποὺ λέγονταν ἀπὸ τὸν δάσκα- λο δὲν μποροῦσαν νὰ φθάσουν μέχρι τ’ αὐτιά του. Ὠφέλιμο ἦταν νὰ ζητάει τὴν ἀπόδειξη τοῦ διδασκόμενου μαθήματος, ὅμως νά μὴν προχωρεῖ πέρα ἀπ’ ὅσο ἔπρεπε· ἦταν ἀνάγκη, ὅπως στὴν ἀριθμητικὴ καὶ τὴ γε- ωμετρία, ἔτσι καὶ σὲ πολλὲς γνώσεις νὰ μένουν οἱ ἀρχὲς τους (οἱ πρῶτες αἰτίες) χωρὶς νὰ ἐξετάζονται. Ἔπρεπε ἐπίσης ὁ μαθητὴς νὰ προσπα- θεῖ νὰ ἔχει ὡς πρότυπο τὸν δάσκαλο, μὲ τὸ νὰ γίνεται ἐνάρετος, ἀφοῦ ἡ ἀρετὴ τοῦ μαθητῆ προσδίδει τιμὴ καὶ στὸν δάσκαλο. Ἰδιαίτερο γνώρισμα νόθου (μὴ γνήσιου) μαθητῆ εἶναι, λένε οἱ συγγραφεῖς, νὰ χαί- ρεται ὅταν ἀπουσιάζει ὁ δάσκαλος, ὅπως ἀντίστροφα ἰδιαίτερο γνώρισμα γνήσιου μαθητῆ εἶναι ὅταν θεωρεῖ τὴν ἀπουσία αὐτὴ ὡς ζημία. Ὁ μαθητὴς εἶχε ὑποχρέωση νὰ φροντί- ζει μελετώντας καθ’ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ἡμέρας τὰ μαθήματα, τὰ ὁποῖα διδάχθη- κε, συνεχίζοντας τὴ μελέτη πολλὲς φορὲς καὶ κατὰ τὴ διάρκεια τῆς νύκτας. Ἡ διαγωγή του στὴ σχολὴ ὄφειλε νὰ εἶναι κοσμία· ἦταν λοιπὸν ἀναγκαῖο κατὰ τὶς σχέσεις του μὲ τοὺς συμμαθητές του ἤ, ὅπως τότε ἔλεγαν, μὲ τοὺς συσχολίτες, νὰ ἀποφεύγει τοὺς ὅρκους καὶ τὶς βλα- σφημίες, ἐπιπλέον δὲ καὶ τοὺς καυγάδες μ’ αὐτούς. Ἰδιαίτερο γνώρισμα κακοῦ μαθητῆ εἶναι νὰ καυγαδίζει μὲ τοὺς συμμαθητές του καὶ νὰ χτυπάει αὐτοὺς εἴτε μὲ τὰ χέ- ρια εἴτε καὶ μὲ τὰ κατερ- γασμένα δέρ- ματα, πάνω στὰ ὁποῖα κάθεται. Φθονερὸ εἶναι, λένε οἱ παιδαγω- γοί, τὸ παιδί, πού, ἐνῶ οἱ γονεῖς του τὸ στέλνουν στὸ σχολεῖο, αὐτὸ ἀποφεύγει νὰ πηγαίνει σ’ αὐτό. Τέλος ἂς προσθέσουμε ἐδῶ ὅτι δά- σκαλοι μεσαιωνικοὶ ἐκφράζουν παράπο- να σὲ βάρος μαθητῶν ἐγκυκλίου (δηλαδή γενικῶν γνώσεων ἐκπαίδευσης) καὶ ἀνω- τέρας ἐκπαίδευσης ὅτι, ἀντὶ νὰ πηγαί- νουν αὐτοὶ στὴ σχολή, σύχναζαν στὸν ἱππόδρομο καὶ τὰ θέατρα καί, πράγμα ἀκόμη χειρότερο, κατὰ τὴ διάρκεια τῆς παράδοσης τῶν μαθημάτων κοιμοῦνταν ροχαλίζοντας ἢ καὶ προσέρχονταν με- θυσμένοι, ἀπειλώντας, κάθε φορά ποὺ τοὺς γινόταν παρατήρηση, ὅτι θὰ πᾶνε σὲ ἄλλη σχολή.

18. 17 “ΦΕΓΓΑΡΑΚΙ ΜΟΥ ΛΑΜΠΡΟ ... ΔΩΣΕ ΚΑΙ ΣΕ ΜΕΝΑ ΛΙΓΗ ΦΩΤΙΣΗ” Δημητρίου Μαλάμη Νοσοκόμου - Γεν. Γραμμ. Συλλόγου Ἠπειρωτῶν Κοζάνης Φεγγαράκι μου λαμπρό φέγγε μου νά περπατῶ νά πηγαίνω στό σχολειό νά μαθαίνω γράμματα γράμματα σπουδάγματα τοῦ Θεοῦ τά πράματα. Ὑπάρχει ἄραγε κανείς σέ τούτη τή Χώρα, ἀνεξάρτητα ἀπό τόπο καταγωγῆς , σέ στεριά ἤ σέ νησί, χρησιμοποιώντας τή δικά του ντοπιολαλιά πού νά μήν ξέρει τοῦτο τό ποίημα; Ὑπάρχει κανείς πού νά μήν τό ἄκουσε ἀπό τούς γονεῖς του; Ὑπάρχει κάποιος νέος γονιός πού νά μήν τό μαθαίνει στά παιδιά του; Ὑπάρχει ἐκπαιδευτικός πού νά μήν τό μαθαίνει στούς μαθητές του; Γιατί ὅμως ἐθελοτυφλοῦμε μπροστά στήν ἀλήθεια πού μέ τόν πιό ἁπλό τρόπο μᾶς λέει αὐτό τό ποίημα; Γιατί μέ τόση εὐκολία παραδιδόμαστε στά δῆθεν ἐπιστημονικά σχόλια τῶν δῆθεν ἐξυπνότερων ἀπό ἐμᾶς; Τί ἄλλο περιμένουμε γιά νά πειστοῦμε ὅτι ὑπῆρχε “κρυφό σχολειό” καί τόν σπου- δαῖο ρόλο πού διαδραμάτισε ἡ Ἐκκλησία μας στή διατήρηση τοῦ Ἑλληνορθόδοξου φρονήματος; Ἄν ἡ κατάσταση ἦταν εὔκολη κι ἁπλή, ἄν δέν ὑπῆρχε βία κι ἐξισλαμισμός γιά ποιό λόγο ὁ μαθητής νά ἐπικαλεῖται τή βοήθεια ἀπό τό φεγγαράκι νά τοῦ φωτίζει τό δρόμο γιά νά πάει ὄχι βόλτα ἤ γιά παιχνίδι ἀλλά στό σχολειό; Τό μάθημα δέν θά γινόταν μέρα ἄν ὅλα ἦταν ρόδινα; Χρειαζόταν νά γίνεται νύχτα; Ἤ μήπως θά μᾶς ποῦν πώς καί στήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ὑπῆρχαν καί τότε νυχτερινά σχολεῖα ἀλλά δέν εἴχαμε ἠλεκτρισμό καί γι’ αὐτό μάς χρειαζόταν τό φεγγάρι; Ἀλλά δέν ἦταν ἔτσι ἡ κατάσταση. Κρυ- φό σχολειό ὑπῆρχε καί γινόταν εἴτε μέσα σέ ἐκκλησίες ἤ εἴτε μέσα σέ σπίτια . Καί τί μάθαιναν τά παιδιά; Αὐτά πού ἐμεῖς σήμερα, πού τά ἔχουμε ὅλα ἀπό τή ζωή μας, θέλουμε νά τά ξεχάσουμε! Γράμματα σπουδάγματα, τοῦ Θεοῦ τά πράγματα. Γιατί ἡ ἐκπαίδευση εἴτε μᾶς ἀρέσει εἴτε δέν μᾶς ἀρέσει, γινόταν ἀπό τούς παππά- δες, οἱ ὁποῖοι ἦταν ἀπό τούς ἐλάχιστους πού ἤξεραν ἀνάγνωση καί γραφή. Ἐπιστήμονας δέν εἶμαι, ἴσως νά εἶμαι ὁ πιό ἀγράμματος ἀπό ὅλους ὅσους θά διαβάσουν τό πιό πάνω κείμενο, παρακαλῶ ὅμως μήν παραδιδόμαστε τόσο εὔκολα σέ ὅσα μᾶς “σερβίρουν”. Μιλᾶμε γιά τό πῶς κατάντησαν τήν πατρίδα μας.. Κι ὅμως ἐμεῖς εἴμαστε αὐτοί πού τή φέραμε σ’ αὐτό τό σημεῖο. ‘Ἔχουμε μεγάλη εὐθύνη ἀπέναντι στά παιδιά μας. Ὑπάρχει ὅμως ἀκόμα ἐλπίδα! Ἄς διαβάσουμε ξανά τό παραπάνω ποίημα καί θά τή βροῦμε! Σᾶς εὐχαριστῶ.

19. 18 Μαρίας Χατζηκούμα Φοιτήτριας Ποιμαντικῆς &Θεολογίας Πανεπ. Θεσσαλονίκης ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ: Ο ΠΡΩΤΟΚΟΡΥΦΑΙΟΣ Ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος, ὁ Πρωτοκορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων τοῦ Χριστοῦ καί ὁ Ἀπόστολος ὅλων τῶν Ἐθνῶν, γεννήθηκε στήν Ταρσό (πόλη τῆς Μικρᾶς Ἀσίας) τῆς Κιλικίας περίπου τό 10 μ.Χ. ἀπό Ἰουδαίους γο- νεῖς τῆς φυλῆς τοῦ Βενιαμίν. Ἀπό τούς γονεῖς κληρονόμησε τήν εὐσέβεια καί τήν πιστή τήρηση τοῦ Νόμου σάν γνήσιος Φαρισαῖος. Εἶχε τόσο μεγάλο ζῆλο στήν πίστη καί τήν ἀγάπη στόν Θεό, ὥστε οἱ γονεῖς του τόν ἔστειλαν στήν Ἱερουσαλήμ γιά νά διδαχθεῖ ἀπό τόν μεγάλο ραβίνο Γαμαλιήλ. Ἐκεῖ προσκολλήθηκε σέ μεγά- λο βαθμό στίς πατρῶες παραδόσεις ὥστε ἔγινε σφοδρός ἐχθρός τῶν Χριστιανῶν. Βλέποντας τόν μεγάλο ζῆλο του οἱ ἀρχιερεῖς τοῦ ἀνέθεσαν τήν ἀποστολή νά πάει στή Δαμασκό ἐπικεφαλῆς ἀπο- σπάσματος καί νά συλλάβει ὅλους τους χριστιανούς τῆς πόλης. Ἦταν τότε 24 ἐτῶν. Καθώς πήγαινε ἐκεῖ μία ἐκτυφλωτική λάμψη ἀπό τόν οὐρανό τόν τύλιξε καί ὁ Παῦλος ἔπεσε τυφλός ἀπό τό ἄλογό του. Τότε ἀκούστηκε μία φωνή: «Σαούλ Σαούλ γιατί μέ διώκεις;». «Ποιός εἶσαι Κύριε;» τόν ρώτησε ἐκεῖνος. «Ἐγώ εἶμαι ὁ Ἰησοῦς τόν ὁποῖο καταδιώκεις» τοῦ ἀπάντησε ἡ φωνή τοῦ Κυρίου. Μετά ἀπό αὐτήν τή συνάντηση ἡ ζωή τοῦ Ἁγίου ἄλλαξε ρι- ζικά. Ἀφοῦ μετά ἀπό τρεῖς ἡμέρες προ- σευχῆς καί νηστείας βρῆκε ξανά τό φῶς του ἀπό τήν προσευχή τοῦ χριστιανοῦ Ἀνανία, ἄρχισε, φωτισμένος ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα, νά διακηρύττει τόν Ἰησοῦ Υἱό τοῦ Θεοῦ στίς συναγωγές πρός κατάπλη- ξη τῶν Ἰουδαίων. Ἔκανε τέσσερις μεγάλες περιοδεῖες σέ ὅλο σχεδόν τόν τότε γνωστό κόσμο κηρύττοντας τό Εὐαγγέλιο σέ Ἰουδαίους καί ἐθνικούς. Κατά τή διάρκεια τῆς δεύ- τερης περιοδείας του, καθώς βρισκόταν στήν Τρωάδα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, εἶδε σέ ὅραμα ἕναν Μακεδόνα νά τόν καλεῖ νά ἔλθει στή Μακεδονία γιά νά τούς βοη- θήσει. Ὑπάκουσε ὁ Ἀπόστολος στή Θεία ἐντολή καὶ, ἔτσι καί ἔγινε, μετά ἀπό τα- λαιπωρίες ἔφτασε στή Μακεδονία, τή δι- έσχισε σχεδόν ὁλόκληρη διδάσκοντας τόν λόγο τοῦ Θεοῦ και, ὅπως ἀναφέρεται καί στίς ἐπιστολές του, ἐντυπωσιάστηκε ἀπό τήν καλοσύνη καί τήν εὐγένεια τῶν κατοί- κων τῆς Μακεδονίας καί ἰδιαίτερα ἐκείνων τῆς Βέροιας, οἱ ὁποῖοι ἐρευνοῦσαν τήν ἀλήθεια τῶν λόγων του, διαβάζοντας τίς Γραφές. Ἐκεῖ πίστεψαν πολλοί Ἰουδαῖοι καί ἐθνικοί, ἄνδρες καί γυναῖκες. Κατά τή διάρκεια τῶν ταξιδιῶν του ἔφερνε τό φῶς τοῦ Χριστοῦ στίς καρδιές ὅλων καί ἐντυπωσίαζε μέ τούς λόγους, τά θαύματά του ἀλλά κυρίως μέ τήν ἀγά- πη καί τό ἀνύστακτο ἐνδιαφέρον του γιά ὅλους. Ἔγραψε ἐπίσης καί πολλές ἐπιστολές πρός τούς Χριστιανούς τῶν Ἐκκλησιῶν πού ἵδρυε, διδάσκοντάς τους τήν ἀληθινή πίστη, τήν ἀγάπη στόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους καί συμβουλεύο- ντάς τους μέ πολύ διάκριση γιά τά τυχόν λάθη τους. Φυσικά τό ἔργο καί ἡ ζωή του δέν

20. 19 ἦταν εὔκολα. Πέρασε πάρα πολλούς κιν- δύνους, δυσκολίες καί περιπέτειες. Ἀπει- λήθηκε πάμπολλες φορές ἡ ζωή του, συ- κοφαντήθηκε, φυλακίσθηκε, δικάσθηκε, λιθοβολήθηκε, ναυάγησε, τίποτα ὅμως δέν στάθηκε ἱκανό νά τόν ἀπομακρύνει ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Ζώντας μέ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ξεχειλίζοντας ἀγάπη, ἔφτασε γιά δεύτερη φορά σιδηροδέσμιος στή Ρώμη ὅπου τελικά μαρτύρησε τό 67 μ. Χ. Ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τή μνήμη του στίς 29 Ἰουνίου μαζί μέ τόν ἄλλο μεγάλο, Ἀπό- στολο Πέτρο. Πολύτιμος Θησαυρός Στόν ἱερό Μητροπολι- τικό Ναό τῆς Βέροιας πού τιμᾶται στοὺς δύο Πρωτο- κορυφαίους Ἀποστόλους Πέτρο καί Παῦλο (στή μνή- μη τῶν δυό Πρωτοκορυφαί- ων ἁποστόλων Πέτρου καί Παύλου), φυλάσσεται ἐδῶ καί χρόνια μικρό τεμάχιο τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Παύ- λου. Ὁ πολύτιμος αὐτός θησαυρός τῆς πίστεως ἔφθασε στή Βέροια μετά ἀπό ἐνέργειες τοῦ Μητρο- πολίτη κ. Παντελεήμονα ἀπό τή Ρώμη. Τό θαυμαστό μέ τό τεμάχιο αὐτό τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ μαρτυρικοῦ σώματος τοῦ Ἁγίου εἶναι ἡ ἄρρητη εὐωδία πού ἀνε- ξήγητα ἐκπέμπει συνεχῶς καθ’ ὅλη τή διάρκεια τοῦ χρόνου καί πού τήν ἀντι- λαμβάνονται ὅλοι ὅσοι μέ εὐλάβεια τό προσκυνοῦν. Βῆμα τοῦ Ἀπόστολου Παύλου Στά Βέροια σώζεται ἀκόμα τό σημεῖο, ὅπου κή- ρυξε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος κατά τήν παραμονή του στήν πόλη. Εἶναι τό λεγόμενο «Βῆμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου». Σήμερα στό χῶρο ὑπάρχει ἕνα λαμπρό μνημεῖο μέ ψηφιδωτές παραστάσεις, ὅπου ἀπεικονίζεται τό ὅραμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στήν Τρωάδα καί ἡ σκηνή ὅπου ὁ Ἅγιος κηρύττει στούς Βεροιεῖς. Στό «Βῆμα τοῦ Ἀπ. Παύλου» τελεῖται κάθε χρόνο ὑπαίθρια Θεία Λειτουργία καί πανηγυρικός Ἑσπερινός τήν πρώ- τη καί τελευταία ἡμέρα ἀντίστοιχα τῶν Παυλείων (τῶν ἑορταστικῶν ἐκδηλώσεων πρός τιμή τοῦ Ἁγίου πού γίνονται ὅλο τόν μήνα Ἰούνιο).

21. 20 ΟΙ ΦΙΛΟΙ Ἁγίου Φωτίου τοῦ Μεγάλου Πατριάρχου Κ/Πόλεως μετάφραση Ἰωάννη Πλεξίδα 39. Νὰ ἀποστρέφεσαι χείλη ποὺ κατη- γοροῦν, ἀλλὰ καὶ τὶς συκοφαντίες. Διότι πολλὲς φορὲς ἔστρεψαν παιδιὰ ἐναντίον τῶν γονέων τους, καὶ ἔκαναν γονεῖς νὰ ἐξοργιστοῦν μὲ τὰ παιδιά τους, καὶ ζευ- γάρια νὰ χωρίσουν, ἀλλὰ καὶ συγγενεῖς νὰ συγκρουστοῦν μεταξύ τους. Μὰ τί λέω; Ὁλόκληρες πόλεις καὶ σπίτια ἔκανε ἄνω κάτω ἕνας λόγος συκοφάντη. 40. Μὴ βιάζεσαι νὰ κάνεις φίλους, ἀλλά, ἀφοῦ τοὺς κάνεις, διατήρησε μὲ κάθε τρόπο τὴ φιλία, σηκώνοντας κάθε βάρος τοῦ πλησίον σου, ἐκτὸς ἂν ὑπάρχει κίνδυνος νὰ προξενήσει κακὸ στὴν ψυχή σου· διότι ἡ ψυχρότητα καὶ ἡ ἐχθρότητα ἀνάμεσα σὲ φίλους δυσκολεύουν τὴν κρί- ση τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι ὑποψιάζονται τὸ ἴδιο καὶ τὸν ὑπαίτιο καὶ τὸν ἀνεύθυνο. Ἐκείνους νὰ κάνεις φίλους, οἱ ὁποῖοι δια- τήρησαν τὴ φιλία τους μὲ ἄλλους ἁγνὴ σὲ ὅλες τὶς περιστάσεις καὶ δὲν κοίταξαν μὲ ζηλοφθονία τοὺς φίλους τους, οὔτε ἀδι- αφόρησαν, ὅταν οἱ φίλοι τους ἔπεσαν σὲ δυστυχία. Διότι πολλοί, ὅταν δυστυχοῦν οἱ φίλοι τους, καὶ τοὺς συμπαραστέκονται καὶ τοὺς βοηθοῦν, ὅταν ὅμως εὐημεροῦν, δὲν ἀντέχουν νὰ βλέπουν τὴν εὐτυχία τους· καὶ ὅσοι δὲν ἀποκαλύπτονται τὴν ὥρα τῆς συμπόνιας, ξεσκεπάζονται ἀπὸ τὸ πάθος τοῦ φθόνου. Κάνε, λοιπόν, φίλους, ὄχι τοὺς κακούς, ἀλλὰ τοὺς ἄρι- στους. Διότι τὶς περισσότερες φορὲς τὸ ἦθος τῶν φίλων κρίνεται ἀπὸ τοὺς ἀνθρώ- πους ποὺ ἀγαποῦν. Καὶ ἐνῷ μὲ τὴ βοή- θεια τῶν ἀξιόλογων φίλων, ἀκόμη καὶ ἂν κάποιος ἔκανε κάποιο λάθος, θὰ μπο- ροῦσε πάρα πολὺ εὔκολα νὰ τὸ διορθώ- σει, οἱ κακοί, ὅμως, φίλοι διαφθείρουν καὶ ὅ,τι καλὸ ἤδη ἔχει κανεὶς στὸν χαρακτήρα του. Οἱ πρῶτοι καὶ τὶς ἐλλείψεις σὲ θέματα ἀρετῆς, καλύπτοντάς τες οἱ ἴδιοι, τὶς κά- νουν νὰ μὴ φαίνονται ἐλλείψεις, ἐνῷ ἀντί- θετα ὁ συγχρωτισμὸς μὲ τοὺς φαύλους κι ἕνα μικρὸ μέρος ἀρετῆς, ποὺ μπορεῖ κα- νεὶς νὰ ἔχει, τὸ κάνει νὰ φαίνεται ψεύτικο. Μὴ ζητᾶς ἀπὸ τοὺς φίλους νὰ ἀκοῦς ὅ,τι σὲ εὐχαριστεῖ, ἀλλὰ τὴν ἀλήθεια· διότι, ἂν πρέπει νὰ δεχτοῦμε ὅτι οἱ ἐχθροί, ἀπὸ τὴ μιὰ μεριά, δὲ λένε τὴν ἀλήθεια, καὶ ἂν ἀπὸ τοὺς φίλους, ἀπὸ τὴν ἄλλη, χαθεῖ ἡ ἀρετὴ τῆς φιλαλήθειας, καὶ ἐπιζητοῦν κι λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

22. 21 αὐτοὶ νὰ λένε μόνο τὰ εὐχάριστα, τότε ἀπὸ ποῦ ἀλλοῦ θὰ μάθουμε τὴν ἀλήθεια καὶ θὰ μετανιώσουμε γιὰ ὅσα ἀπρεπῶς μερικὲς φορὲς εἴπαμε καὶ κάναμε; Γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ θεώρησε ὅτι διαφέρουν πάρα πολὺ οἱ φίλοι ἀπὸ τοὺς κόλακες. Διότι οἱ κόλακες, ἐπαινώντας σε κατὰ πρόσωπο, δὲ σὲ ἀφήνουν, ὅπως εἶναι φυσικό, νὰ συ- νειδητοποιήσεις τὰ λάθη σου καὶ τὰ με- γαλοποιοῦν στὰ μάτια τῶν ἄλλων μὲ τὶς συκοφαντίες τους, ἐνῷ οἱ ἄλλοι ἐλέγχο- ντάς σε, μὲ τὸ δικαίωμα ποὺ τοὺς παρέχει ἡ φιλία, κι ἐσένα σὲ κάνουν πιὸ ἱκανὸ νὰ συνειδητοποιήσεις τὴν παρανομία, καὶ σὲ περίπτωση ποὺ χρειαστεῖ νὰ ποῦν κάτι πρὸς τοὺς ἔξω, ἀντὶ νὰ σὲ κατηγορήσουν ψάχνουν νὰ βροῦν δικαιολογία γιὰ τὴν πράξη σου. Ὅσο λοιπὸν διαφέρει τὸ νὰ ἀσκεῖς τὴν ἀρετὴ ἀπὸ τὸ νὰ προοδεύεις στὴν κακία καὶ τὸ νὰ διαλύεις τὶς συκο- φαντίες στοὺς ὑπηκόους ἀπὸ τὸ νὰ τὶς δέχεσαι, τόσο πολὺ πρέπει νὰ διαφέρει ἡ ἐκτίμησή σου στοὺς πραγματικοὺς φίλους σὲ σχέση μὲ τοὺς κόλακες. 41. Μοιράσου μὲ τοὺς φίλους σου ὅσες ἀπὸ τὶς ἐνδόμυχες σκέψεις σου αὐξάνουν τὴν ἀρετή σου. Μὲ ὅσες ὅμως θεωρεῖς ὅτι ἐκφαυλίζουν τὴ σκέψη οὔτε ἐσὺ ὁ ἴδιος νὰ ἀσχολεῖσαι, ἀλλὰ οὔτε καὶ στοὺς φί- λους σου νὰ τὶς ἐμπιστεύεσαι, διότι αὐτὸ εἶναι τὸ καλύτερο, χωρὶς νὰ ὑπάρχει κά- ποια ἄλλη συνέπεια. Ὅμως, ἀκόμα καὶ ἂν αὐτὴ ἡ φιλικὴ διάθεση κορεσθεῖ καὶ πάψει νὰ ὑπάρχει – τέτοια πολλὰ συμβαίνουν στοὺς ἀνθρώπους -, καὶ στὴν περίπτωση αὐτὴ εἶναι προφανὴς ἡ χρησιμότητα τῆς συμβουλῆς ποὺ σοῦ δίνω· διότι ἡ φαυλό- τητα τῶν ἐνδόμυχων σκέψεών σου, ἀφοῦ εἰσβάλει ἀνεπαίσθητα μέσα στὴν ψυχὴ καὶ ταράξει τὴ σκέψη τοῦ φίλου σου, ποὺ συμφώνησε νὰ σὲ ἀκούσει, πολὺ γρήγορα καὶ χωρὶς δυσκολία θὰ τὸν κάνει νὰ ἀπο- κηρύξει τὴν ἀγάπη του πρὸς ἐσένα καὶ στὸ ἑξῆς δὲν θὰ τοῦ ἐπιτρέπει νὰ σκεφτεῖ δρόμο ἐπιστροφῆς· ἐπιπλέον, θὰ ἐπιρρί- ψει ἐπάνω σου βαριὰ συκοφαντία, πράγμα ποὺ θὰ μαθευτεῖ, καὶ θὰ συμπεριφέρεται πλέον πολὺ ἄσχημα πρὸς ἐσένα ποὺ τοῦ ἀνακοίνωσες ἕνα μυστικό σου. Ἀντίθετα, οἱ καλὲς σκέψεις σου καὶ τὸ φίλο σου, ποὺ συμφώνησε νὰ τὶς ἀκούσει, θὰ τὸν κρα- τοῦν σταθερὰ κοντά σου καὶ δὲ θὰ κόψει ποτὲ τοὺς δεσμοὺς φιλίας μὲ σένα, διότι θὰ εἶναι δεμένος μαζί σου μὲ ἕναν ἀκλό- νητο δεσμό, αὐτὸν τῆς ἀρετῆς ἐπιπλέον, κάθε φορὰ ποὺ θὰ τὶς ἀναλογίζεται, θὰ τὸν ὁδηγοῦν στὸν ἔπαινο τῆς ἐξαίρετης σκέψης σου. Ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος, εἶναι φανερὸ ὅτι ἐσύ, παρατηρώντας αὐτά, δὲ θὰ νιώσεις βάρος, ἂν ἔδωσες κάποια λά- θος συμβουλή, καὶ θὰ ἐπανασυνδεθεῖτε καὶ θὰ ἐπαναφέρεις τὴ σχέση σας, ποὺ τὴ διακρίνει ἡ ἀγάπη. Πάντοτε νὰ ἐπαινεῖς τοὺς φίλους σου, περισσότερο δὲ τοὺς ἀπόντες στοὺς παρόντες. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο καὶ θὰ ἀποφύγεις νὰ θεωρηθεῖς κόλακας, καθὼς θὰ φανεῖ ὅτι δὲν ἐπινοεῖς μέσα σου οὔτε ἴχνος κολακείας, καὶ θὰ εὐχαριστήσεις τοὺς φίλους σου ἀποδει- κνύοντας σὲ αὐτοὺς ὅτι θὰ ἔχεις τὴν ἴδια στάση ἀπέναντι στοὺς παρόντες, ὅπως κατάλαβαν αὐτοὶ ὅτι εἶναι ἡ στάση σου ἀπέναντι στοὺς ἀπόντες. 42. Ἔτσι, προστατευμένος μὲ τὴ φι- λία, θὰ εἶσαι ἀδυσώπητος σὲ ἐκείνους ποὺ διαπράττουν ἀδικήματα ἀπέναντι στοὺς ἄλλους καὶ στὴν πολιτεία, ἐνῶ σὲ ἐκείνους ποὺ σφάλλουν ἀπέναντι σὲ σένα θὰ εἶσαι σπλαχνικός. Γιατί μ΄ αὐτὸν τὸν τρόπο ἐπιτυγχάνεται εὐνομία στὴν πολιτεία καὶ πραγματοποιεῖται ἡ ὁλοφάνερη φροντίδα καὶ μέριμνά σου γιὰ τοὺς ὑπηκόους σου. Ἐπιπλέον θὰ ἀναδειχθεῖ ἡ φιλάνθρωπη σκέψη σου καὶ ὁ ἡγεμονικός σου, πράγ- ματι, χαρακτήρας. Γιατί οἱ τύραννοι τὶς περισσότερες φορὲς ἀδιαφοροῦν γιὰ τὰ δημόσια ἀδικήματα καὶ ὅσα διαπράττουν οἱ πολίτες μεταξύ τους, ἀλλὰ ἐλέγχουν μὲ μεγάλη αὐστηρότητα ὅσα γίνονται εἰς βά- ρος τους. Ἀντίθετα, ἔργο τοῦ βασιλιᾶ καὶ τοῦ πολὺ νομιμόφρονα ἄρχοντα εἶναι νὰ ἀντιμετωπίζει μὲ φιλανθρωπία τὰ ἐναντίον του ἀδικήματα, ἀλλὰ ὅσα εἶναι δημόσια καὶ ἀπέναντι στοὺς ἄλλους νὰ τὰ διευ- θετεῖ καὶ νὰ σωφρονίζει τοὺς παραβάτες τοῦ νόμου. λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

23. 22 Ἡ τελεία ἀγάπη εἶναι νὰ πουλήσης ὅλα σου τὰ πράγματα νὰ τὰ δώ σης ἐλεημοσύνην καὶ νὰ πηγαί νης καὶ ἐσὺ νὰ εὕρης κανένα αὐθέντη νὰ πουληθῆς σκλάβος καὶ ὅσα πάρης νὰ τὰ δώσης ὅλα, νὰ μὴ κρατήσης ἕνα ἄσπρο. Ἠμπορεῖς νὰ τὸ κάμης αὐτὸ νὰ γέ νης τέλειος; Βαρὺ σὲ φαίνεται. Ἄκουσε: Εἰς τὴν Ἀνατολὴν ἦτον ἕνας Δεσπότης. Τοῦ ἐπῆραν ἀπὸ τὴν ἐπαρ χίαν του ἑκατὸ ἀνθρώπους σκλάβους. Ἐπούλησεν ὅλα του τὰ πράγματα καὶ τοὺς ἐξεσκλάβωσεν. Ἕνα παιδίον μια νῆς πτωχῆς χήρας ἀπόμεινε σκλαβωμέ νο. Δὲν εἶχε πῶς νὰ τὸ ξεσκλαβώση καὶ αὐτὸς τί κάμνει; Πηγαίνει καὶ ξουρίζεται καὶ βγάνει τὰ γένεια. Ἐπῆγε καὶ ἐπαρακάλεσε τὸν αὐθέντη ὁπού εἶχε τὸ παιδίον νὰ τὸ ἐλευθερώση καὶ νὰ κρατήση ἐκεῖνον σκλάβον. Τὸ ἐλευθέρωσεν ἀπὸ τὴν σκλαβιὰν καὶ αὐτὸς ἐκάθισεν εἰς τὸν αὐθέντη καὶ ἀπερνοῦσε μεγάλην σκληραγωγίαν, ἕως ὁπού διὰ τὴν ὑπομονὴν ὁπού ἔκανε τὸν ἠξίωσεν ὁ πανάγαθος Θεὸς καὶ ἔκανε θαύματα. Ὕστερα τὸν ἐλευθέρωσεν ὁ αὐθέντης του καὶ πάλιν ἔγινεν ἀρχιερεὺς καθὼς ἦτον καὶ πρωτύτερα. Τὴν αὐτὴν ἀγάπην θέλει ὁ Θεὸς νὰ ἔχωμεν καὶ ἡμεῖς. Εὑρίσκεται κανένας νὰ ἔχη αὐτὴν τὴν ἀγάπην, νὰ κάμη καθὼς ΑΓΑΠΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΘΕΟ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

24. 23 ἔκαμε καὶ ὁ δεσπότης; Βαρὺ σὲ φαίνεται. Δὲν ἠμπορεῖς νὰ τὸ κάμης αὐτό, κά με ἄλλο: Μὴ πουληθῆς ἐσὺ σκλάβος, μόνον πούλησε τὰ πράγματά σου, δῶσε τα ὅλα ἐλεημοσύνην, τὸ κάμνεις; Ἀκόμη βαρὺ σὲ φαίνεται καὶ αὐτό. Ἂς ἔλθωμεν παρακάτω. Δὲν ἠμπορεῖς νὰ δώσης ὅλα σου τὰ πράγματα, δῶσε ἀπὸ τὰ μισά, δῶσε ἀπὸ τὰ τρίτα ἕνα, δῶσε ἀπὸ τὰ πέντε ἕνα. Ἀκόμη βαρὺ σὲ φαίνεται; Κάμε ἄλλο, δῶσε ἀπὸ τὰ ὀκτώ, δῶσε ἀπὸ τὰ δέκα ἕνα, τὸ κάμνεις; Ἀκόμη βαρὺ σὲ φαίνεται. Κάμε ἄλλο, μὴ κάμης ἐλεημοσύνην, μὴ πουληθῆς σκλάβος, ἂς ἔλθωμεν πα ρακάτω: Μὴ πάρης τὸ ψωμὶ τοῦ ἀδελ φοῦ σου, μὴ πάρης τὸ ἐξωφόρι του, μὴ τὸν κατατρέχης, μὴ τὸν τρῶς μὲ τὴν γλώσσαν σου. Μήτε καὶ αὐτὸ τὸ κάμνεις; Ἂς ἔλθωμεν παρακάτου, κάμε ἄλλο: Τὸν εὑρῆκες τὸν ἀδελφὸν σου μέσα εἰς τὴν λάσπην καὶ δὲν θέλεις νὰ τὸν ἐβγά λης. Καλά, δὲν θέλεις νὰ τοῦ κάμης κα λό, μὴ τοῦ κάμης κακόν, ἄφησὲ τονε. Πῶς θέλομεν νὰ σωθοῦμεν, ἀδελφοὶ μου; Τὸ ἕνα μᾶς φαίνεται βαρύ, τὸ ἄλλο βαρύ. Ποῦ νὰ πᾶμε παρακάτου, δὲν ἔχομε νὰ κατεβοῦμεν. Ὁ Θεὸς εἶναι εὔσπλαγ χνος, ναί, μὰ εἶναι καὶ δίκαιος, ἔχει καὶ ράβδον σιδηρᾶν. Ἡ ἀγάπη, ἀδελφοί μου, ἔχει δύο ἰδι ώματα, ἕνα νὰ δυναμώνη τὸν ἄνθρωπον εἰς τὰ καλὰ καὶ ἄλλο νὰ τὸν νεκρώνη εἰς τὰ κακά. Στοχασθῆτε: Εἶναι μίαμητέρα καὶ ἔχει τὸ παιδί της. Παίρνει ψωμὶ νὰ φά γη, κλαίει τὸ παιδί της. Εὐθὺς ἀλησμονᾶ τὸ ψωμὶ διὰ νὰ τὸ παρηγορήση. Ἀπὸ τί παρακινεῖται ἡ μη τέρα; Ἀπὸ τὴν ἀγάπην ὁπού ἔχει εἰς τὸ παιδί της. Νυστάζει ἡ μητέρα καὶ θέλει νὰ κοιμηθῆ. Κλαίει τὸ παιδί της. Εὐθὺς ἀλησμονᾶ τὸν ὕπνον διὰ νὰ τὸ παρη γορήση. Ἀπὸ τί παρακινεῖται; Ἀπὸ τὴν ἀγάπην. Εἶναι ἄρρωστη ἡ μητέρα, κλαίει τὸ παιδί της. Εὐθὺς ἀλησμονᾶ τὴν ἀρρώστιαν διὰ νὰ παρηγορήση τὸ παιδί της. Ἀπὸ τί παρακινεῖται; Ἀπὸ τὴν ἀγάπην. Ἐγὼ πιάνω τὸ σπαθὶ νὰ σὲ φονεύσω. Ἀνίσως καὶ σὲ ἀγαπῶ, εὐθὺς ἡ ἀγάπη μου νεκρώνει τὰ χέρια. Θέλω νὰ σὲ κλέψω, ἡ ἀγάπη δὲν μὲ ἀφήνει. θέλω νὰ σὲ προδώσω, νὰ σὲ φο νεύσω, νὰ σὲ κατατρέξω ἤ ὅ,τι ἄλλο κα κὸ νὰ σοῦ κάμω. Ἡ ἀγάπη δὲν μὲ ἀφήνει νὰ σοῦ κάμω κανένα κακόν, εὐθὺς μὲ νεκρώνει. Ἐγὼ λέγω πὼς σὲ ἀγαπῶ, μὰ θέλεις νὰ ἀγαπῶ καὶ τὸ παιδί σου καὶ τότε εἶ ναι ἀληθινὴ ἡ ἀγάπη. Εἰδὲ νὰ λέγω πὼς ἐσένα σὲ ἀγαπῶ καὶ τὸ παιδί σου νὰ μισῶ, δὲν εἶναι ἀλη θινὴ ἡ ἀγάπη ὁπού ἔχω εἰς ἐσένα, εἶναι ψεύτικη. Ἐγὼ λέγω πὼς τὸν Θεὸν τὸν ἀγαπῶ ὁπού δὲν τὸν βλέπω, ἐσένα ὁπού σὲ ἔχω ἀδελφὸν καὶ σὲ βλέπω δὲν σὲ ἀγαπῶ. Λοιπὸν εἶμαι ψεύτης. Διά τοῦτο, ἀδελφοί μου, ἀνίσως καὶ θέλωμεν νὰ σωθοῦμεν νὰ μὴ ζητήσωμεν ἐδῶ εἰς τὸν κόσμον κανένα ἄλλο πράγμα παρὰ αὐτὴν τὴν ἀγάπην νὰ ἔχωμεν εἰς τὸν Θεὸν καὶ εἰς τοὺς ἀδελφούς μας». Ἀπό τό ὑπό ἔκδοση βιβλίο, ‘’Ὁ Ἅγιος τῶν Ἑλληνικῶν Σχολείων, Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός’’, τῆς Μαρίας Μαμασούλα, ἀπό τίς Ἐκδόσεις τῆς Ἑνωμένης Ρωμηοσύνης ’’ λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ

25. 24 Ἐπιστολὴ λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ Φ ωνάζετε νὰ πεταχτεῖ ἡ πίστη ἔξω ἀπὸ τὰ σχολεῖα μας! Χίλιες φορὲς ἡ νοελαία μας νὰ μιλᾶ γιὰ τὸν αἱμοσταγῆ Νέρω- να καὶ τὸν παρανοϊκὸ Καλλιγούλα, παρὰ νὰ ἀναφέρεται στὸ σωτήριο ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ! Ἀλλὰ ἂς κρίνουμε νηφάλια σὲ τί ἔκανε λά- θος ἡ δική μας λαϊκὴ χριστιανικὴ πίστη καὶ θέλετε νὰ τὴ λιθοβολήσετε; Ὅταν οἱ Ἑβραῖοι πῆραν πέτρες γιὰ νὰ λιθοβολήσουν τὸν Χριστὸ ἐρώτησε: «διὰ ποῖον αὐτῶν ἔργον ἐμέ λιθάζετε;»(Ἰωάν. 10,32). Ἔτσι ἡ ὀρθόδοξη πί- στη μπορεῖ νὰ σᾶς ρωτήσει: «Γιὰ ποιὸ ἀπὸ τὰ καλά μας ἔργα θέλετε νὰ μὲ λιθοβολήσετε;» Μήπως ἐπειδὴ τοὺς προγόνους σας δίδα- ξα νὰ πιστεύουν σ΄ ἕναν φιλάνθρωπο Θεὸ καὶ ὄχι στοὺς γεμάτους πάθη καὶ κακίες ἐπινενο- ημένους θεούς; Μήπως γιὰ τὰ νέφη τῶν Ἁγίων πού ἔζησαν στὴ γῆ αὐτή; Μήπως ἐπειδὴ ὑπηρέτησα ὡς δούλη Θεοῦ τὴ Νέα Ρώμη (Βυζάντιο) γιὰ 1.100 χρόνια καὶ τὴν πότισα μὲ τὸ πνεῦμα καὶ τὸ κάλλος τῆς ἁγιοσύνης; Μήπως ἐπειδὴ ἤμουν λαμπάδα στὸ λαό σας στοὺς 4 ὡς 5 αἰῶνες σκότους καὶ τρικυ- μίας τῆς δουλείας; Μήπως ἐπειδὴ ἄναψα τὶς καρδιὲς τῶν 30.000 νεομαρτύρων τῆς Τουρκοκρατίας μὲ τὴν πιὸ δυνατὴ κι ἀπ΄ τὸν θάνατο ἀγάπη γιὰ τὸν Σταυρὸ καὶ τὴν ἐλευθερία; Μήπως ἐπειδὴ ἔζωσα μὲ δύναμη καὶ ζῆλο τὸν Μακρυγιάννη, τὸν Κολοκοτρώνη, τὸν Πα- παφλέσσα κι ὅλους τοὺς δυνατοὺς γιοὺς τῆς ἐπανάστασης τοῦ ’21; Μήπως ἐπειδὴ δώρισα στὸν Ρήγα Φερραῖο τὴν πύρινη γλώσσα;

26. 25 λΟΓΟΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ Μήπως ἐπειδὴ γέμισα τὰ στήθη τοῦ λαοῦ μὲ τὴν ὑπεράφθονη δύναμη καὶ τὸν λαιμὸ μὲ τὸ τραγούδι καὶ τὰ χέρια μὲ τὴν τέχνη; Μήπως ἐπειδὴ ἤμουν μὲ πάθος λαϊκὴ καὶ κραταιή; Μήπως ἐπειδὴ λόγῳ τῆς ἀδιάλειπτης σκέ- ψης πού εἶχα μὲ τὸν λαό, οἱ ἐχθροὶ τῆς πί- στης σκάψανε τὰ ἱερά μου; Μήπως ἐπειδὴ δὲν συμβιβάζομαι μὲ τὶς ἄθεες καὶ σκληρὲς θεωρίες κάποιων ἀτόμων, οὔτε μὲ τὴ διαστροφὴ καὶ καθόλου μὲ τὸν θάνατο; Ἐπειδὴ ἐγὼ εἶμαι ἡ πίστη τοῦ ἱεροῦ τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἀνάστασης. Γιὰ ποιὸ ἀπὸ αὐτὰ τὰ ἔργα λοιπὸν θέλε- τε νὰ μὲ ἀπομακρύνετε ἀπὸ τὴ νεολαία; Γιὰ ποιὰ ἀπ΄ αὐτὰ θέλετε χωρὶς ἀκρόαση νὰ μὲ καταδικάσετε καὶ χωρὶς ἀπολογίες νὰ μὲ λιθοβολήσετε; Ὅταν πίεζαν τὸν ἅγιο Πολύκαρπο στὸ Δι- καστήριο νὰ ἀρνηθεῖ τὴν πίστη στὸν Χριστὸ γιὰ νὰ τὸν ἀφήσουν νὰ ζήσει, ὁ ἅγιος γέρο- ντας φώναξε: «Ἰδοὺ 86 χρόνια ὑπηρετῶ τὸν Χριστὸ καὶ Αὐτὸς δὲν μοῦ ἔκανε τίποτε ἄλλο ἐκτὸς ἀπὸ καλό. Πῶς θὰ μποροῦσα ἐγὼ τώρα νὰ ἀφήσω τὸν Κύριο καὶ Σωτήρα μου;» Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ ὁλόκληρος ὁ λαός μας ἀπὸ τὸν ὁποῖο ἐσεῖς ζητᾶτε ν΄ ἀρνηθεῖ τὸν Χριστό, θὰ μποροῦσε νὰ σᾶς ἀπαντή- σει: ΄΄Ἐγὼ ὑπηρετῶ τὸν Χριστὸ 2.000 χρόνια κι Αὐτὸς ἐμένα ἄλλο τόσο. Καὶ μὲ ὑπηρετεῖ ἀληθινά, καλύτερα ἀπ΄ ὅ,τι ἐγὼ Αὐτόν. Καὶ τίποτε ἄλλο δὲν μοῦ ἔκανε παρὰ μόνον καλό. Πῶς θὰ μποροῦσα λοιπὸν ἐγὼ σήμερα – ἰδίως σήμερα στὴ δύσκολη ἐποχή μας – νὰ ἀρνηθῶ τὸν Κύριό μου καὶ Σωτήρα; Γιὰ τὴν προσαρμογὴ Κων/να Νικολαΐδου Ζωὴ Δικηγόρος Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς ἐπισκόπου Ἀχρίδος

27. 26 ΣΤΟ ΒΩΜΟ ΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΘΥΣΙΑΖΕΤΑΙ Η ΣΑΦΗΝΕΙΑ Μαριάννας Φαραντάτου Φιλολόγου Ἔχετε παρατηρήσει ἀλλαγές στήν ἔκφραση τῶν μαθητῶν σας τά τελευταῖα χρόνια; Σίγουρα. Εἶναι πολύ διαδεδομένη πιά ἡ χρήση συντομογραφιῶν καί νεολογισμῶν. Καί τά παιδιά δέν διστάζουν νά τά χρη- σιμοποιήσουν ἀκόμα κι ὅταν πρόκειται γιά ἕνα ἐπίσημο γραπτό διαγώ- νισμα, ἀπό τό ὁποῖο θά ἐξαρτηθεῖ ἡ βαθμολογία τους. Αὐτό συνέβαινε πάντα; Τά τελευταῖα χρόνια περισσότερο, μαζί μέ τό φαινόμενο πού ὀνομά- ζουμε λεξιπενία, δηλαδή φτώχεια στό λεξιλόγιο. Οἱ νέοι προσπαθοῦν νά ἐπικοινωνήσουν μέ πολύ λίγες λέξεις, διαρκῶς ἐπαναλαμβανόμενες. Τό μήνυμα μεταφέρεται• τό θέμα εἶναι ἡ ἀρτιότητά του.Γιατί πιστεύετε ὅτι συμβαίνει αὐτό; Στό βωμό τῆς ταχύτη- τας καί τῆς κακῶς ἐννοούμενης ἁπλότητας θυσιάζονται ἡ ἀκρίβεια, ἡ σαφήνεια, ἡ πνευματική προσπάθεια γιά τήν ἐξεύρεση τῆς λέξης πού ἀποτυπώνει καλύτερα αὐτό πού θέλουμε νά ποῦμε, αὐτό πού ἐννοοῦμε βαθύτερα μέσα μας - τή λεπτή «ἀπόχρω- ση» τῆς ἔννοιας καί τοῦ συναισθήματος. Ὅμως, ὁ λόγος μας καθρεφτίζει τή σκέψη μας. Ὅσο πιό βαθιά καί καλλιεργημένη εἶναι ἡ σκέψη ἑνός ἀνθρώπου, τόσο μεγα- λύτερος εἶναι καί ὁ πλοῦτος τῶν μέσων πού διαθέτει γιά νά τήν ἐκφράσει. Ἔτσι, πολλοί νέοι χρησιμοποιοῦν χαμηλότερου ἐπιπέδου ἐκφραστικά μέσα γιά νά ἀποτυπώσουν τά ἐπιφανειακά, δυστυχῶς, ἐρεθίσματα πού δέχονται ἀπό τόν κόσμο γύρω τους. Ἡ ἔντονη χρήση συντομογραφιῶν καί greeklish ἐπηρεάζει τή γλωσσική ἱκανότητα τῶν νέων; Δέν πιστεύω ὅτι μπορεῖ ἕνας μαθητής, ἐξαιτίας τους, νά χάσει ἀπολύτως τήν ἱκανότητά του στή σωστή διατύπω- ση ἤ στήν ὀρθογραφία. Παύει, ὅμως, νά τῆς δίνει σημασία. Ἀφοῦ γίνεται κατανοητή ἡ λέξη, μοῦ λένε πολλά παιδιά, γιατί ἐπιμένετε στό «η» ἤ στό «ει». Ἄς τό γράψουμε μέ «ι», δέν πειράζει. Περνά- ει, λοιπόν, ἡ ἀντίληψη ὅτι δέν ἔχει ἀξία τίποτε ἄλλο: Μεταφέρθηκε τό μήνυμα, ἔκλεισε ἡ ὑπόθε- ση! Ὅμως, ἡ γλώσσα δέν εἶναι μόνο κώδικας ἐπι- κοινωνίας. Εἶναι μέγιστη πολιτιστική κατάκτηση. Ἐκφράζει τίς ἀξίες ἑνός πολιτισμοῦ. Τό ἄχρηστο τῆς ὀρθογραφίας, κατά τή συνείδηση τοῦ μαθητῆ, παραπέμπει σέ μιά χρησιμοθηρία γιά ἄλλα πράγματα.Τί ἐννοεῖτε; Ὅτι ἀξία δέν ἔχει νά μάθω ὀρθογραφία, συντακτικό ἤ γραμματική, ἀλλά πιό ὑλικά πράγματα. Μή μοῦ ἀφαιρεῖς χρόνο καί ἐνέργεια. Θέλω νά παίξω ἠλεκτρονικό, θέλω νά πάω στήν καφετέρια, θέλω νά μάθω ἕνα ἐπάγγελμα ἀπό τό ὁποῖο νά βγάζω χρήμα- τα καί νά ἀγοράζω ἀκριβά πράγματα. Δέν μέ ἀπασχολεῖ τό νά ἔχω ἠθικά στοιχεῖα, πού ἀποτελοῦν τόν λεγόμενο «πνευματικό πλοῦτο». Πηγή: Περιοδικό «Κ» στήν Καθημερινή 14/2/2010 Μικρή κοινωνία, μεγάλη οἰκογένεια

¨ΡωμΝιός¨ - 2ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΟΥΛΙΟΣ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011)

¨ΡωμΝιός¨ - 2ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΟΥΛΙΟΣ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011)

¨ΡωμΝιός¨ - 2ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΟΥΛΙΟΣ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011)

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot(20)

Similar to ¨ΡωμΝιός¨ - 2ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΟΥΛΙΟΣ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011)

Similar to ¨ΡωμΝιός¨ - 2ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΟΥΛΙΟΣ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011)(20)

More from ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Ε.ΡΩ.

More from ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Ε.ΡΩ.(18)

Recently uploaded

Recently uploaded(20)

¨ΡωμΝιός¨ - 2ο ΤΕΥΧΟΣ - (ΙΟΥΛΙΟΣ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2011)