1. ใบความรู้
เรือง เครืองมือและหน่วยวัดอุณหภูมิ
อุณหภูมิ คือ คุณสมบัติทางกายภาพของระบบ โดยจะใช้เพือแสดงถึงระดับพลังงานความร้อน
เป็นการแทนความรู้สึกทัวไปของคําว่า "ร้อน" และ "เย็น" โดยสิงทีมีอุณหภูมิสูงกว่าจะถูกกล่าวว่าร้อน
กว่า หน่วย SI ของอุณหภูมิ คือ เคลวิน
เครืองมือทีใช้วัดอุณหภูมิ คือ เทอร์โมมิเตอร์ โดยใช้วัดระดับความร้อน หรืออุณหภูมิของสิง
ต่าง ๆ ซึงสามารถวัดได้ถูกต้องกว่าการวัดโดยใช้ประสาทสัมผัสทางผิวกาย แบ่งตามลักษณะการใช้ได้
2 ประเภท
1. เทอร์โมมิเตอร์แบบธรรมดา
ทีใช้กันทัวไปนันทําด้วยหลอดแก้วยาวปลายทังสองข้างปิด ปลายหลอดข้างหนึง
พองออกเป็นกระเปาะสําหรับบรรจุปรอท หรือแอลกอฮอล์ บนหลอดแก้วมีขีดมาตราส่วนสําหรับ
บอกอุณหภูมิ เมือต้องการวัดสิงใดให้จุ่มกระเปาะอยู่ในสิงนันหรือสัมผัสกับสิงทีจะวัดให้มากทีสุด
และก้านเทอร์โมมิเตอร์ต้องตังตรง เมือระดับปรอทหรือระดับของเหลวในหลอดแก้วคงที จึงอ่าน
2. เทอร์โมมิเตอร์วัดไข้
2.1 แบบดิจิตอล จะแสดงอุณหภูมิออกมาเป็นตัวเลข
2.2 แบบบรรจุปรอท จะมีลักษณะคล้ายกับเทอร์โมมิเตอร์แบบธรรมดา แต่การ
แบ่งช่วงอุณหภูมิจะอยู่ระหว่าง 35 – 42 องศาเซลเซียส และมีขนาดสันกว่า
หลักการใช้เทอร์โมมิเตอร์
1. กระเปาะเทอร์โมมิเตอร์ต้องสัมผัสกับสิงทีจะวัด
2. ขณะอ่านค่าอุณหภูมิ เทอร์โมมิเตอร์ต้องตังตรง และสายตาต้องให้อยู่ในระดับเดียวกับ
ของเหลวในเทอร์โมมิเตอร์ และของเหลวต้องคงที
3. ระวังไม่ให้กระเปาะเทอร์โมมิเตอร์กระทบกับของแข็ง
4. เมือใช้เทอร์โมมิเตอร์เสร็จแล้ว ทําความสะอาดให้แห้ง และเก็บเข้ากล่อง
5. ในการวัดอุณหภูมิไม่ควรใช้เทอร์โมมิเตอร์วัดอุณหภูมิทีแตกต่างกันมากในระยะเวลา
ทีต่อเนือง
หน่วยวัดอุณหภูมิ เทอร์โมมิเตอร์ทีใช้วัดโดยทัวไปมีอยู่หลายหน่วย
1. เซลเซียส เป็นหน่วยวัดอุณหภูมิทีกําหนดให้จุดเยือกแข็งอยู่ที 0 องศา จุดเดือดอยู่ที
100องศา ตัวย่อ ºC

2. 2. ฟาเรนไฮต์ เป็นหน่วยวัดอุณหภูมิทีกําหนดให้จุดเยือกแข็งอยู่ที 32 องศา จุดเดือดอยู่ที 212
องศา สัญลักษณ์ ใช้ตัวย่อ ºF
3. เคลวิน กําหนดให้จุดเยือกแข็งอยู่ที 273 องศา จุดเดือดอยู่ที 373 องศา ใช้ตัวย่อ K
4. โรเมอร์ กําหนดให้จุดเยือกแข็งอยู่ที 0 องศา จุดเดือดอยู่ที 80 องศา ใช้ตัวย่อ ºR
มาตรฐานวัดหลัก ได้แก่
ภาษาอังกฤษ จุดเยือกแข็งของนํา จุดเดือดของนํา
องศาเซลเซียส Celsius (℃) 0 100
องศาฟาเรนไฮต์ Fahrenheit (℉ ) 32 212
เคลวิน Kelvin (K) 273 373
องศาโรเมอร์ Réaumur (°R) 0 80
โดยมีสูตรการแปลงหน่วยดังนี
•
•
•
เซลเซียส (A. Celsius) เป็นผู้กําหนดเมือปี พ.ศ. 2285 (ค.ศ. 1742) ว่าจุดเยือกแข็งอยู่ที 0 จุด
เดือดอยู่ที 100 หน่วยวัดอุณหภูมิ เซลเซียสนีใช้กันทัวโลกเมือปี พ.ศ. 2491 (ค.ศ. 1948) (ยกเว้นกลุ่ม
ประเทศ Anglo-Americans)

3. หน่วยทีใช้วัด อุณหภูมิมีหลายหน่วย เช่น องศาเซลเซียส (°C) องศาฟาเรนไฮต์ (°F)
เคลวิน (K) เป็นต้น ในระบบ SI ใช้หน่วยของอุณหภูมิเป็นเคลวินความสัมพันธ์ของอุณหภูมิองศา
เซลเซียส และเคลวิน คือ T = t + 273
เมือ T คืออุณหภูมิในหน่วยเคลวิน
t คืออุณหภูมิในหน่วยองศาเซลเซียส
เช่น อุณหภูมิ 27 °C จะมีค่าเป็น 300 K
ความสัมพันธ์ของอุณหภูมิองศาเซลเซียสและองศาฟาเรนไฮต์ เป็นดังนี
จากสเกลแสดงอุณหภูมิทีจุดเดือดและจุดเยือกแข็งของนําในอุณหภูมิองศาเซลเซียสและ
อุณหภูมิองศาฟาเรนไฮด์ จะได้ว่า 100 ช่วงสเกลของอุณหภูมิในหน่วยองศาเซลเซียสจะเท่ากับ 180
ช่องสเกลของอุณหภูมิในหน่วยองศาฟาเรนไฮต์เมือ C คือ อุณหภูมิในหน่วยองศาเซลเซียส
F คือ อุณหภูมิในหน่วยองศาฟาเรนไฮต์

4. ตัวอย่าง จงเปลียนค่าอุณหภูมิ 30◦
C ให้เป็นหน่วยเคลวิน ฟาเรนไฮต์ และโรเมอร์
วิธีทํา จาก
5
C
=
5
273K −
แทนค่า
5
30
=
5
273K −
∴ K = (6 × 5) + 273 = 303 K
จาก
5
C
=
9
32F −
แทนค่า
5
30
=
9
32F −
∴ F = (6 × 9) + 30 = 86 ◦
F
จาก
5
C
=
4
R
แทนค่า
5
30
=
4
R
∴ R = 6 × 4 = 24◦
R