Φυσική Στ΄ δημοτικού http://users.sch.gr/dimylonaki/mathimata_fisiki_st_anapnoi.htm

1. ΦΕ1: Η ΑΝΑΠΝΟΗ

2. Ο δύτης παρατηρεί τα ζώα και τα φυτά στο βυθό της θάλασσας. Κολυμπά
αργά και αποφεύγει τις απότομες κινήσεις, για να μην τρομάζει τα ψάρια. Οι
φυσαλίδες πάνω από το κεφάλι τι μαρτυρούν;

3. Οι φυσαλίδες πάνω από το κεφάλι του δύτη μαρτυρούν μία από τις
βασικότερες λειτουργίες του οργανισμού του, την αναπνοή. Με την
αναπνοή ο άνθρωπος
εφοδιάζεται με
οξυγόνο και
αποβάλλει
διοξείδιο του
άνθρακα.
Όλα τα πλάσματα
αναπνέουν με τον
ίδιο τρόπο;

4. Διαφορετικά ζώα αναπνέουν με διαφορετικό τρόπο. Τα σκουλήκια δεν
αναπνέουν από το στόμα αλλά από όλο τους το σώμα. Οι υδρόβιες αράχνες
αποθηκεύουν αέρα σε φυσαλίδες κάτω από το νερό. Τα πουλιά έχουν
αυξημένες ανάγκες σε οξυγόνο, δεν αναπνέουν μόνο από το στόμα, αλλά
αποθηκεύουν αέρα και σε σάκους μέσα στο σώμα τους. Τα ψάρια μπορούν
να αναπνέουν στο νερό. Με τα βράγχια παίρνουν οξυγόνο από τον αέρα
που είναι διαλυμένος στο νερό. Ο άνθρωπος δεν έχει αυτήν την ικανότητα.
Όταν κάνουμε βουτιές στη
θάλασσα, καταλαβαίνουμε
πολύ καλά πόσο πολύτιμος
είναι ο αέρας γύρω μας. Για
να μπορούμε να μείνουμε
κάτω από την επιφάνεια του
νερού για αρκετή ώρα, πρέπει
να μεταφέρουμε μαζί μας
φιάλες με αέρα.
Ποιοι άλλοι εκτός από τους
δύτες χρησιμοποιούν
φιάλες αέρα;

5. Φιάλες με αέρα χρησιμοποιούν και οι αστροναύτες στους διαστημικούς
περιπάτους έξω από το διαστημόπλοιο, οι ανθρακωρύχοι στις στοές βαθιά
κάτω από τη Γη, οι ορειβάτες στα πολύ ψηλά βουνά, όπου ο αέρας της
ατμόσφαιρας είναι πολύ αραιός. Όταν ξεσπά πυρκαγιά, δεν κινδυνεύουμε
μόνο από εγκαύματα. Σημαντικός κίνδυνος δημιουργείται και από τον καπνό,
καθώς δεν υπάρχει αρκετό οξυγόνο, για να αναπνεύσουμε. Για το λόγο αυτό
οι πυροσβέστες μεταφέρουν μαζί τους φιάλες με αέρα.

6. Έχετε παρατηρήσει τι συμβαίνει σε σχέση με την αναπνοή σας, όταν
κολυμπάτε έντονα; Σε ποιες άλλες περιπτώσεις έχετε παρατηρήσει ότι
αναπνέετε πιο γρήγορα απ' ό,τι συνήθως; Όταν τρέχετε λοιπόν, όταν
κολυμπάτε, όταν κάνετε έντονες ασκήσεις, αναπνέετεπιο γρήγορα απ’ ότι
συνήθως. Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό;

7. Ακουμπήστε τη μία παλάμη στο στήθος
σας και την άλλη στην κοιλιά σας
ενώ αναπνέετε κανονικά. Συγχρόνως
κοιτάτε τα χέρια σας.
Τι παρατηρείτε;

8. Πάρτε μία βαθιά ανάσα και
φουσκώστε όσο περισσότερο
μπορείτε ένα μπαλόνι εκπνέοντας
μόνο μια φορά δηλαδή. Κλείστε το
στόμιό του και σύγκρινετέ
το με τα μπαλόνια που φούσκωσαν οι
συμμαθητές και οι
συμμαθήτριές σας.
Έχουν όλα τα μπαλόνια το ίδιο
μέγεθος;

9. Χρησιμοποιώντας ένα
ρολόι μετρήστε πόσες
φορές αναπνέετε σε ένα
λεπτό. Αρκεί να μετρήσετε
τον αριθμό των εισπνοών,
καθώς σε κάθε εισπνοή
αντιστοιχεί μία εκπνοή.
Τι παρατηρείτε;
Κάντε για μερικά λεπτά επί
τόπου τροχάδην και
μετρήστε ξανά.
Τι παρατηρείτε;

10. Στην εικόνα
μπορούμε να
παρατηρήσουμε τα
όργανα του
αναπνευστικού μας
συστήματος. Ποια
είναι η λειτουργία
του καθενός;
Σημειώστε στα
κουτάκια τις
ονομασίες των
οργάνων. Σχεδιάστε
βέλη που να
δείχνουν την πορεία
του αέρα στο σώμα
μας, όταν
αναπνέουμε.
Ποια είναι η
είσοδος του αέρα
στο σώμα μας;

11. Ρινική
κοιλότητα
Στοματική
κοιλότητα
Γιατί η ρινική
κοιλότητα δε
λέγεται
μυτική
κοιλότητα;
Προέρχεται από
την αρχαία ελληνική
λέξη «ρις» (η ρις,
της ρινός, τη ρίνα κλπ)
Ποια είναι η
μετέπειτα πορεία
του αέρα στο
σώμα μας;

12. Ρινική
κοιλότητα
Στοματική
κοιλότητα
Λάρυγγας
Ο αέρας
προχωρά στον
λάρυγγα
Όμως μια στιγμή!
Πώς γίνεται,
όταν τρώμε, να
περνά και το
φαγητό και ο αέρας;

13. Στην πραγματικότητα σε εκείνη την περιοχή υπάρχουν δύο σωλήνες.
Μπροστά είναι ο λάρυγγας από όπου περνά ο αέρας και κάποια στιγμή
καταλήγει στους πνεύμονες. Από πίσω του υπάρχει ο οισοφάγος από όπου
περνούν οι οι τροφές και καταλήγουν στο στομάχι. Αυτούς τους δύο σωλήνες
στην αρχή τους τους διαχωρίζει η επιγλωτίδα.

14. Όταν καταπίνουμε, η επιγλωττίδα κινείται αντανακλαστικά και φράζει τον
λάρυγγγα, δηλαδή φράζει την αναπνευστική οδό κατά την κατάποση, για να
μην περάσει τροφή στον λάρυγγα και μετά στους πνεύμονες. Έτσι η τροφή
οδηγείται αναγκαστικά στον οισοφάγο και εντέλει στο στομάχι. Τι πιστεύετε
ότι θα συμβεί αν η επιγλωττίδα δεν κάνει τη δουλειά της, και περάσει
τροφή στον λάρυγγα;

15. Αν η τροφή πάει στο λάρυγγα, τότε δεν μπορούμε να αναπνεύσουμε και
υπάρχει κίνδυνος να πνιγούμε. Αυτό μπορεί πολύ εύκολα να συμβεί όταν
τρώμε και μιλάμε μαζί. Όση ώρα μιλάμε, βγαίνει αέρας από τους πνεύμονες,
οπότε ο λάρυγγας μένει ανοικτός. Αν λοιπόν μιλάμε, ενώ τρώμε, υπάρχει
κίνδυνος να περάσει
τροφή στο λάρυγγα
και να πνιγούμε.
Έχει δίκιο λοιπόν η
Ελληνίδα μάνα όταν
σας λέει
«Μη μιλάς,
όταν τρως»!
Ο αέρας λοιπόν
περνά από τον
λάρυγγα.
Μετά πού πάει;

16. Ρινική
κοιλότητα
Στοματική
κοιλότητα
Λάρυγγας
Τραχεία
Στη συνέχεια του
λάρυγγα βρίσκεται
η τραχεία, που είναι
ένας σωλήνας
μήκους 10 εκ.
περίπου και
διαμέτρου 2,5 εκ.

17. Η τραχεία προς τα
κάτω καταλήγει σε
δύο βρόγχους, που
διακλαδίζονται σε
όλο και μικρότερους
σχηματίζοντας
το βρογχικό
δέντρο.
Ρινική
κοιλότητα
Στοματική
κοιλότητα
Λάρυγγας
Τραχεία
Βρόγχοι

18. Βρόγχοι
Κυψελίδες
Πνεύμονες
Στα άκρα του βρογχικού δέντρου υπάρχουν μικροσκοπικοί σάκοι, οι
κυψελίδες, που περιβάλλονται από πολύ λεπτά αιμοφόρα αγγεία. Στις
κυψελίδες καταλήγει ο αέρας που εισπνέουμε.
Διάφραγμα

19. Καθώς ο αέρας που αναπνέουμε είναι πλούσιος σε οξυγόνο, το οξυγόνο
αυτό περνά από τις κυψελίδες στο αίμα. Ταυτόχρονα στις κυψελίδες φτάνει
αίμα πλούσιο σε διοξείδιο του άνθρακα. Το διοξείδιο του άνθρακα περνά
από το αίμα στις κυψελίδες και αποβάλλεται με τον αέρα που εκπνέουμε. Η
διαδικασία αυτή ονομάζεται ανταλλαγή αερίων με το περιβάλλον.

20. Στους πνεύμονες δεν υπάρχουν μύες. Η κίνησή τους κατά την εισπνοή και
την εκπνοή, που καταλάβαμε στο πείραμα, γίνεται με τους θωρακικούς μυς
και το διάφραγμα.
Το διάφραγμα είναι ένας μυς
που χωρίζει τη θωρακική
κοιλότητα (καρδιά, πνεύμονες
και πλευρά) από την κοιλιακή
κοιλότητα και διαδραματίζει
σημαντικό ρόλο στην αναπνοή:
καθώς το διάφραγμα
φυσιολογικά σπρώχνει τα
περιεχόμενα της κοιλιάς προς
τα κάτω, αυξάνεται ο όγκος της
θωρακικής κοιλότητας και ο
αέρας στους πνεύμονες.
https://www.healthyliving.gr/

21. Ο αέρας που
εκπνέουμε έχει
φυσικά την
αντίθετη
πορεία.
Ρινική
κοιλότητα
Στοματική
κοιλότητα
Λάρυγγας
Τραχεία
Βρόγχοι
Πνεύμονες
Κυψελίδες
Διάφραγμα
Τι μπορούμε
να συμπεράνουμε;

22. Κατά την αναπνοή έχουμε ανταλλαγή αερίων με το περιβάλλον. Στις
κυψελίδες οξυγόνο από τον αέρα που εισπνέουμε περνάει μέσα στο αίμα,
ενώ διοξείδιο του άνθρακα αποβάλλεται στον αέρα που εκπνέουμε.

23. Η αναπνοή είναι λειτουργία απαραίτητη για τη ζωή. Χωρίς να αναπνέουμε,
μπορούμε να αντέξουμε μερικά μόνο δευτερόλεπτα. Το σύνολο των
παραπάνω οργάνων με τα οποία παίρνουμε το απαραίτητο οξυγόνο και
αποβάλλουμε το διοξείδιο του άνθρακα, το σύνολο δηλαδή των οργάνων της
αναπνοής, αποτελεί το αναπνευστικό μας σύστημα. Όπως όλοι οι
οργανισμοί, έτσι και ο άνθρωπος χρειάζεται οξυγόνο, για να ζήσει. Με κάθε
αναπνοή εισπνέουμε αέρα, εφοδιάζοντας τον οργανισμό μας με το
απαραίτητο οξυγόνο, ενώ ταυτόχρονα με κάθε εκπνοή μας αποβάλλουμε
διοξείδιο του άνθρακα στο περιβάλλον.
Θυμόμαστε την πορεία του αέρα:
lρινική και στοματική κοιλότητα
lλάρυγγας
lτραχεία
lβρόγχοι και βρογχικό δέντρο
lκυψελίδες - πνεύμονες
Όταν ο αέρας φτάνει στις κυψελίδες γίνεται ανταλλαγή αερίων:
Με την εισπνοή κρατάμε το οξυγόνο που υπήρχε στον αέρα και το οποίο
περνά στο αίμα.
Με την εκπνοή αποβάλλουμε το διοξείδιο του άνθρακα.

24. 1. Μπορείς να εξηγήσεις
γιατί αναπνέεις πιο
γρήγορα, όταν
κολυμπάς, τρέχεις ή
κάνεις έντονες ασκήσεις;

25. Όταν κουράζομαι, ο οργανισμός μου χρειάζεται περισσότερο οξυγόνο. Γι'
αυτό πρέπει να αναπνέω πιο γρήγορα,για να παίρνω περισσότερο οξυγόνο
από τον αέρα που εισπνέω.

26. 2. Ποια εικόνα αντιστοιχεί στον αέρα που εισπνέουμε και ποια στον αέρα
που εκπνέουμε;

27. Η αριστερή εικόνα αντιστοιχεί στον αέρα που εκπνέουμε, γιατί περιέχει
περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα, ενώ η δεξιά εικόνα αντιστοιχεί στον
αέρα που εισπνέουμε, γιατί περιέχει περισσότερο οξυγόνο.

28. 3. Ένωσε με γραμμές τα κουτάκια που ταιριάζουν.

30. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ