2. CARA HIDUP
Manusia hidup secara nomad, iaitu berpindah randah.
TEMPAT TINGGAL
Tinggal sama ada di kawasan tepi tasik, tepi sungai atau di
dalam gua, dan hidup dalam kelompok keluarga atau secara
berkumpulan.
SUMBER MAKANAN/ KEGIATAN
Memungut hasil hutan, memburu binatang & menangkap ikan.
TEKNOLOGI
Peralatan daripada batu yang kasar,
Mereka lebih mengutamakan fungsi daripada nilai seni.
SharifahafidahSESMA 2
3. CARA HIDUP
/ TEMPAT TINGGAL
Mula hidup menetap dalam kelompok yang besar iaitu masyarakat.
Menetap dalam kelompok yang besar iaitu masyarakat.
KEGIATAN UTAMA
Bercucuk tanam dan menternak binatang
Menjalankan sistem pertukaran barang yang
dikenali sistem barter.
PERALATAN
Penciptaan alatan batu yang telah dilicinkan serta mempunyai
pelbagai fungsi, bahan tembikar dan melebur logam.
SharifahafidahSESMA 3
4. Ciri2 Masyarakat Zaman
Logam:
1. Menghasilkan bahan alat daripada logam khususnya
besi.
2. Berjaya mencipta perahu dan rumah.
3. Mula meneroka lautan dan meningkatkan kegiatan
perdagangan maritim.
4. Mula muncul petempatan besar yang kemudiannya
berkembang menjadi bandar atau kota dan kota
pertahanan
SharifahafidahSESMA 4
5. a) Mengikut Bahasa Arab - Madana yang
mempunyai dua maksud iaitu tinggi budi bahasa dan
pembukaan bandar.
b) Mengikut Bahasa Inggeris – Civilization yang
berasal daripada bahasa Greek iaitu Civitas
yang bermaksud bandar.
c) Mengikut Masyarakat Barat – Dikaitkan
dengan pembangunan lahiriah terutama
dalam hal kebudayaan seperti penulisan,
undang-undang dan pembandaran.
d) Mengikut Islam, Tamadun merangkumi
pembangunan lahiriah dan rohaniah.
SharifahafidahSESMA 5
6. (1) Petempatan kekal : Kehidupan secara menetap, kemajuan dalam
pertanian iaitu penanaman, menyimpan makanan serta penternakan,
penciptaan peralatan baru seperti cangkul dan penggunaan teknologi
seperti sistem pengairan.
(2) Kehidupan berorganisasi : Bermula daripada sistem keluarga kepada
pembentukan masyarakat yang lebih komplek iaitu bersusun lapis
berbentuk piramid, terdiri daripada raja dan golongan
bangsawan, pembesar, rakyat biasa dan hamba.
(3) Sistem pemerintahan: Dibentuk untuk menjalankan pentadbiran.
Pemimpin atau raja menggunakan unsur magis dan mendakwa dirinya
wakil tuhan untuk mendapatkan pengiktirafan. Wujud sistem
perundangan sebagai panduan dan menjaga keamanan dan
kemakmuran.
SharifahafidahSESMA 6
7. (4) Pengkhususan pekerjaan : Membawa kepada
peningkatan dalam produktiviti yang menghasilkan
kemakmuran dan kestabilan politik serta perkembangan
ekonomi. Wujud aktiviti perdagangan melalui pertukaran
barang, pertukaran ilmu pengetahuan, teknologi dan
budaya.
(5) Agama dan kepercayaan: (6) Bahasa dan tulisan : Bahasa
Kepercayaan Animisme iaitu tertua termasuklah Yunani dan
percaya bahawa terdapat Sanskrit. Contoh tulisan awal
kuasa ghaib yang menguasai seperti hieroglif, cuneiform dan
alam sekelilingnya. Agama ideogram. Sistem tulisan penting
tamdun awal ialah politeisme untuk penyimpanan rekod,
iaitu penyembahan terhadap penulisan undang-undang dan
lebih daripada satu tuhan. hal-hal keagamaan.
SharifahafidahSESMA 7
8. LOKASI
1 Terletak di antara Sungai Tigris dan Sungai Euphrates yang mengalir dari
kawasan pergunungan.
di Turki ke tanah pamah di Iraq hingga ke Teluk Parsi.
KERANGKA MASA
1 Kerajaan terawal ialah Sumeria (3500 S.M – 2340 S.M).
2 Kerajaan terakhir ialah Chaldea (626 S.M. – 539 S.M).
NEGARA KOTA
1 Setiap negara kota terbahagi kepada kawasan utama iaitu pusat kota, tembok
kota, luar kota dan pelabuhan.
2 Di dalam kota terdapat istana, rumah kediaman, rumah ibadat, rumah kedai dan
pasar.
3 Setiap kota mempunyai kubu pertahanan dan unit politik dan agama yang
tersendiri.
SharifahafidahSESMA 8
9. NEGARA KOTA
1 Setiap negara kota terbahagi kepada kawasan utama iaitu pusat
kota, tembok kota, luar kota dan pelabuhan.
2 Di dalam kota terdapat istana, rumah kediaman, rumah ibadat, rumah
kedai dan pasar.
3 Setiap kota mempunyai kubu pertahanan dan unit politik dan agama yang
tersendiri.
ORGANISASI SOSIAL
1 Masyarakat negara kota terbahagi kepada 2 golongan iaitu golongan
pemerintahan dan rakyat.
2 Golongan pemerintah terdiri daripada raja, ketua pendeta, ketua tentera
dan orang bangsawan.
3 Golongan rakyat terbahagi kepada dua iaitu rakyat bebas seperti
petani, artisan serta pedagang dan hamba yang terdiri daripada tawanan
perang.
AGAMA DAN KEPERCAYAAN
1 Raja dianggap sebagai tuhan atau wakil tuhan dan pemilik negara kota.
2 Penyembahan di zigurat.
SharifahafidahSESMA 9
10. SISTEM PEMERINTAHAN
1 Menjalankan sistem pemerintahan beraja berbentuk teokrasi.
2 Raja dianggap sebagai Tuhan atau wakil tuhan dan pemilik negara kota.
3 Raja juga menjadi ketua pentadbir, tentera dan pendeta.
4 Raja juga sebagai ketua agama dan berkuasa melantik ahli keluarga untuk memegang jawatan di
zigurat serta menentukan bentuk pentadbirannya, zigurat berfungsi sebagai pusat ibadat,
pusat perdagangan dan pusat penyimpanan khazanah negara.
5 Raja berkuasa dalam soal tanah, cukai, hasil pertanian dan perdagangan.
6 Raja dibantu oleh para pegawai yang terdiri daripada golongan bangsawan.
PENGKHUSUSAN PEKERJAAN
1 Menjalankan kegiatan pertanian, perniagaan dan perdagangan, artisan dan tukang rumah.
2 Perdagangan kegiatan utama, barangan seperti logam, kayu kayan dibawa masuk dan ditukar
dengan hasil pertanian Sebilangan masyarakat menjadi tentera untuk mempertahan negara kota.
SISTEM TULISAN
1 Mempunyai sistem tulisan yang bermula dalam bentuk tulisan bergambar.
2 Berkembang kepada tulisan berbentuk simbol yang ditulis pada tanah liat berbentuk pepaku dan
dikenali sebagai cuneiform.
SharifahafidahSESMA 10
11. LOKASI DAN KERANGKA MASA
1. Terletak di Tebing Sungai Nil yang mengalir dari bahagian utara Mesir ke Laut
Meditterranean.
2 Limpahan air Sungai Nil menukar bentuk muka bumi Mesir kepada sebuah tanah
dataran yang subur.
3. Bermula sekitar tahun 3500 S.M. sehingga tahun 322 S.M.
NEGARA KOTA
1 Firaun Menes berjaya menyatukan kesemua nome menjadi sebuah kerajaan dan pusat
pentadbirannya di Bandar Thinis, kemudian ke Memphis dan Thebes.
2 Bandar menjadi tempat kediaman Firaun, pusat pemerintahan dan pentadbiran,
pelabuhan, keagamaan dan tumpuan penduduk.
ORGANISASI SOSIAL
1 Masyarakat Mesir diketuai oleh Firaun iaitu raja yang berkuasa mutlak serta dianggap
suci.
2 Jawatan Firaun diwarisi turun temurun.
3 Firaun digelar sebagai raja Matahari (Amon-Re), juga merupakan ketua pendeta, pemilik
tanah,
ketua hakim dan ketua pahlawan.
4 Selepas Firaun, golongan bangsawan, rahib, tuan tanah serta jurutulis.
5 Diikuti golongan rakyat bebas terdiri daripada petani, pedagang dan artisan.
6 Lapisan yang terbawah ialah hamba.
SharifahafidahSESMA 11
12. SISTEM PEMERINTAHAN
1 Pemerintahan Mesir diterajui oleh raja (Firaun) dan dibantu oleh golongan bangsawan untuk
menjalankan pentadbirannya, menjaga keamanan, mengurus dan mengagihkan penghasilan
makanan di dalam negara.
2 Golongan bangsawan / pembesar terdiri daripada pegawai, penasihat dan gabenor yang
mentadbir wilayah yang ditakluk.
3 Para rahib mentadbir hal keagamaan manakala jurutulis menulis segala rekod kerajaan.
4 Mengiktiraf wanita sebagai pemimpin serta memiliki status yang tinggi.
PENGKHUSUSAN PEKERJAAN
1 Menjalankan kegiatan penenunan dan pembuatan barang tembikar dan peralatan
perlombongan serta perladangan.
2 Eksport utama ialah tekstil dan kertas.
3 Sungai Nil yang lebar dan dalam telah menarik pedagang-pedagang dari Laut Mediterranean
dan Laut Merah singgah di pelabuhan Mesir seperti Thebes.
SharifahafidahSESMA 12
13. AGAMA DAN KEPERCAYAAN
1 Percaya kepada konsep politeisme.
2 Tuhan dikaitkan dengan unsur alam seperti Re (Tuhan Matahari), Ra-Atum (Tuhan
Langit)
dan Amun (Tuhan Angin).
3 Percaya kepada kehidupan selepas mati.
4 Mayat perlu disimpan dan dijaga dengan teliti.
SISTEM TULISAN
1 Mempunyai sistem tulisan yang dikenali sebagai hieroglif.
2 Berasaskan kombinasi gambar dan simbol yang berdasarkan bunyi.
3 Tujuan untuk mencatat rekod aktiviti pertanian, pengutipan cukai, keagamaan dan
amalan ritual dan kepercayaan
SharifahafidahSESMA 13
14. LOKASI
1 Terletak di Lembah Indus yang berpunca dari pergunungan Himalaya dan
mengalir ke Laut Arab.
2 Terletak di bahagian barat laut India.
3 Tamadun ini juga dikenali sebagai Tamadun Harappa.
KERANGKA MASA
1 Bermula sekitar tahun 2500 S.M. sehingga tahun 1800 S.M.
2 Kehancurannya kerana serangan orang Aryan serta bencana alam seperti banjir,
kemarau dan
gempa bumi.
PROSES PEMBENTUKAN
1 Penduduk membentuk petempatan kekal di sepanjang Sungai Indus.
2 Sungai Indus menyediakan sumber air dan dapat menyuburkan tanah.
3 Peningkatan hasil pertanian membawa kepada pertambahan penduduk yang
membawa kepada perkembangan bandar.
4 Dua bandar utama ialah Mohenjo-Daro dan Harappa.
SharifahafidahSESMA 14
15. ORGANISASI SOSIAL
1 Masyarakat di Lembah Indus terbahagi kepada 2 golongan iaitu golongan atasan dan golongan
bawahan.
2. Golongan atasan terdiri daripada pendeta dan pedagang.
3 Golongan bawahan terdiri daripada petani dan buruh.
SISTEM PEMERINTAHAN
1 Tampuk pemerintahan dipegang oleh pendeta kerana tiada bukti kewujudan raja.
2 Golongan bawahan memberi ketaatan kepada golongan pendeta atas dasar keagamaan.
PENGKHUSUSAN KERJA
1 Menjalankan kegiatan perdagangan, pertanian, pertukangan dan pembuatan.
2 Hasil perdagangan ialah emas, gading gajah, manik dan hasil pertanian.
3 Petani menjalankan aktiviti bercucuk tanam seperti barli, kacang dan lain-lain.
4 Artisan terlibat dalam pembinaan dan penghasilan barangan logam dan tembikar.
AGAMA DAN KEPERCAYAAN
1 Telah mempunyai satu amalan agama dengan terjumpanya patung dan ukiran yang mempunyai unsur
keagamaan seperti Patung Proto-Siva.
2 Pada patung tersebut terdapat tiga tanduk di kepalanya yang melambangkan Deva Brahma, Vishnu dan
Siva yang mempunyai kaitan dengan agama Hindu.
3 Juga percaya kepada Tuhan Ibu.
SISTEM TULISAN
1 Mempunyai satu sistem tulisan yang berbentuk piktograf (masih belum dapat ditafsirkan sehingga hari
ini.)
SharifahafidahSESMA 15
16. LOKASI
1 Terletak di Lembah Sungai Hwang Ho atau Sungai Kuning.
2 Sungai ini mengalir dari kawasan tanah tinggi di sebelah barat ke Teluk Bo Hai di
sebelah timur
3 Terletak di bahagian utara negara China.
KERANGKA MASA
1 Dinasti beraja pertama diasaskan oleh Dinasti Hsia (2205 - 1766 S.M) – belum dapat
dibuktikan.
2 Dinasti Shang sekitar tahun 1766 – 1050 S.M. – berdasarkan jumpaan arkeologi.
3 Dinasti Chou dari tahun 1050 – 256 S.M.
PROSES PEMBENTUKAN
1 Tanah yang subur di sekitar Sungai Hwang Ho menarik minat penduduk nomad untuk
tinggal
menetap dan membina petempatan awal di kawasan tersebut.
2 Penduduk menjalankan aktiviti pertanian, penternakan binatang, mengumpul hasil hutan
dan memburu.
3 Perkembangan petempatan awal melahirkan beberapa bandar di Lembah Hwang Ho.
Contoh Anyang.
4 Pembentukan Dinasti Shang membawa banyak kemajuan, khususnya perluasan
wilayah dan penyebaran budaya
5. Tamadun ini berkembang hingga ke bahagian selatan Sungai Yangtze semasa Dinasti
Chou.
SharifahafidahSESMA 16
17. NEGARA KOTA
1 Anyang yang terletak di kawasan tanah tinggi di Sungai Huan merupakan salah
satu negara kota
dalam tamdun Hwang Ho.
2 Di bandar ini terdapat istana, kuil dan pusat pentadbiran.
3 Dilengkapi dengan tembok untuk menghalang pencerobohan musuh.
4 Raja, golongan pembesar dan golongan agama tinggal di kawasan bandar.
ORGANISASI SOSIAL
1 Golongan raja dan pembesar menduduki lapisan paling atas yang diterajui oleh
raja.
2 Lapisan bawah terdiri daripada golongan petani (luar bandar di sekeliling negara
kota), dan artisan (mahir teknologi gangsa seperti membuat senjata, perisai dan
hiasan).
3 Lapisan paling bawah ialah hamba.
SharifahafidahSESMA 17
18. SISTEM PEMERINTAHAN
1. Semasa pemerintahan Dinasti Shang, sistem peperintahan berbentuk
pemerintahan beraja.
2 Percaya kuasa raja adalah mandat daripada Tuhan.
3 Raja dibantu oleh golongan bangsawan dan pegawai kerajaan.
4 Golongan bangsawan dipertanggungjawab mentadbir wilayahnya dan berhak
mewujudkan sistem pentadbirannya sendiri seperti pungutan cukai, pertahanan dan
undang-undang.
PENGKHUSUSAN PEKERJAAN
1 Golongan pembesar mempunyai tentera masing-masing.
2 Golongan petani sebagai tonggak ekonomi dan pentadbiran berperanan memenuhi
keperluan golongan atasan
3 Golongan artisan mereka cipta pelbagai barangan tembaga seperti bekas minuman
dan makanan, senjata dan barangan tembikar.
4 Golongan hamba berfungsi sebagai tentera paksaan, buruh dan untuk tujuan
korban dalam upacara penyembahan.
SharifahafidahSESMA 18
19. AGAMA DAN KEPERCAYAAN
1 Mengamalkan banyak kepercayaan termasuk animisme dan politeisme.
2 Mengamalkan penyembahan roh nenek moyang.
3 Menyembah tuhan syurga (Shang-ti) dan tuhan bumi (Tu), sungai dan bukit.
4 Upacara penyembahan diketuai oleh golongan bomoh dan melibatkan
permainan muzik, tarian, dan upacara korban.
5 Mengamalkan penilikan tulang oracle untuk meramalkan sesuatu keadaan /
kejadian.
SISTEM TULISAN
1 Tulisan berbentuk ideogram, iaitu tulisan berbentuk simbol.
2 Kebanyakannya mempunyai gambar seperti kanak-kanak, bulan dan
matahari.
3 Berubah kepada bentuk yang lebih kompleks seperti hari ini.
SharifahafidahSESMA 19
20. 1 Kod Undang-undang Hammurabi yang berteraskan hak rakyat terhadap
keadilan di mana hukuman mestilah setimpal dengan kesalahan tetapi
berbeza mengikut susun lapis masyarakat.
2 Sistem tulisan (Cuneiform) melahirkan jurutulis yang merekod urusan
pentadbiran dan perniagaan serta melahirkan tradisi kesusasteraan
seperti epik Gilgamesh.
3 Ilmu Astronomi – pencerapan terhadap pergerakan bulan bintang, dan
matahari telah memperkembangkan ilmu matematik seperti menambah,
menolak, mendarab, membahagi dan punca ganda dua.
4 Ilmu perubatan (termasuk herba) - Ramuan perubatan telah
dikatalogkan dan disampelkan penggunaannya dan cara mengubatnya telah
dicatat sebagai panduan.
5 Penciptaan roda – digunakan dalam menghasilkan kereta kuda sama ada
untuk tujuan peperangan atau kegunaan masa aman (digunakan sebagai
kincir air untuk mengairi air ke kawasan tandus dan mengawal banjir).
6 Layar kapal dan kenderaan beroda bagi menghubungkan mereka dengan
wilayah luar.
7 Cara membuat batu bata daripada tanah liat, mencipta arca dan tiang
batu.
SharifahafidahSESMA 20
21. 1 Seni bina iaitu pembinaan piramid hasil ilham Imhotep (saintis, ahli
fizik, arkitek, perubatan, pengarang dan penasihat Firaun).
2 Penciptaan kertas daripada pokok papyrus untuk meyimpan khazanah
bangsa dan menggantikan penggunaan kepingan batu bata.
3 Sistem tulisan (hieroglif) yang terpahat pada makam dan batu.
4 Mewujudkan sistem pendidikan khususnya untuk kanak-kanak daripada
keluarga atasan. Pendidikan bertujuan untuk melahirkan pegawai kerajaan
khasnya jurutulis terlatih.
5 Ilmu geometri, matematik dan sains melahirkan golongan terlatih yang
boleh menguruskan hal ehwal pertanian, pengawalan air Sungai Nil serta
pembinaan bangunan dan piramid.
6 Ilmu perubatan terutamanya dalam proses memumiakan mayat.
7 Ilmu Matematik dan astronomi membantu orang Mesir Purba
memperkenalkan sistem kalendar 365 hari berdasarkan 12 bulan dalam
setahun.
SharifahafidahSESMA 21
22. 1 Perancangan bandar - keupayaan
mewujudkan sebuah bandar terancang seperti
Mohenjo-Daro dan Harappa.
2 Sifat keterbukaan - menyebabkan mereka
berhubung dengan masyarakat Mesopotamia
dan Mesir Purba dalam bentuk pertukaran
teknologi dan sebagainya
SharifahafidahSESMA 22
23. 1 Dari segi politik memperkenalkan sistem pemerintahan monarki. Raja
ditukar kepada maharaja. Amalan putaran dinasti diteruskan oleh dinasti-
dinasti di China hingga abad ke-20.
2 Dari aspek ekonomi ialah pembinaan sistem pengairan. Terusan dibina
untuk mengairkan kawasan pertanian selain mengelakkan berlakunya
banjir.
3 Kemajuan dalam teknologi pembajakan serta penciptaan cangkul dan
sabit.
4 Sistem tulisannya berkembang dan masih digunakan oleh orang China
sehingga hari ini di samping penggunaannya oleh orang Korea dan Jepun.
Juga digunakan dalam bidang penulisan dan percetakan.
5 Memperkenalkan sistem kalendar iaitu terdapat 30 hari dalam sebulan
dan 360 hari dalam setahun.
6 Memperkenalkan falsafah perang Sun Tzu. Karyanya, “ the Art of War”
yang digunakan untuk peperangan diaplikasikan dalam urusan
perniagaan. SharifahafidahSESMA 23
