Бичих

1. ЧН: ТӨЛ ЭХ БАРИХ
ЧЭ: Төл малд тохиолддог
өвчнүүдийг эмчлэх, урьдчилан
сэргийлэх
ГШҮ: Төлийн халдваргүй өвчнийг
эмчлэх урьдчилан сэргийлэх
/ТӨЛ БАХУУТАХ ӨВЧИН /

2. ЗОРИЛГО
 Төл бахуутах өвчнөөс
урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх
арга хэмжээг хэрэгжүүлэхэд
оршино.

3. ШАЛТГААН
 Тухайн орон нутгийн газрын хөрсөнд иод 0,00001
хувиас бага хэмжээтэй байвал мал сүрэгт иод
дутагдан зуршил бахлуур үүсгэдэг. Манай орны ойт
хээрийн бүсийн бог малын төлд, мөн арвин ашиг
шимт малыг өөр орон нутгаас авчирч нутагшуулах,
шинэ үүлдэр гаргах явцад энэ өвчин тохиолдож
байна. Газрын хөрсөнд кальци, фосфор, манган
хэвийн хэмжээнээс илүү байх, тэжээлийн жорын
бүрэлдэхүүнд каротин, С витамин дутмаг байх нь энэ
өвчнийг үүсэхэд нөлөө үзүүлдэг. Төлийн бие
махбодод иод дутагдсанаас бамбай булчирхай
томрон үйл ажиллагаа нь хямардаг өвчнийг иодийн
дутал буюу зуршил бахлуур гэж нэрлэдэг. Энэ өвчин
нь тодорхой орон нутагт гардаг бөгөөд бүх төрлийн
малын төлд, ялангуяа хурганд голлож тохиолдоно.

4. ЭМГЭГ ЖАМ
 Бие махбодод орсон бүх иод бамбай булчирхайд
хуримтлагдан тироксин гормоны нийлэгшилд
оролцдог. Бамбай булчирхайд тироксин гормон
нийлэгжих, ялгарах ажиллагаа саатсанаас бие
махбодын үндсэн солилцоо болон исэлдэн
ангижрах процесс бууран нүүрс-ус, уургийн
солилцоо хямрахаас гадна малын мэдрэлийн
системийн сэрэх чанар сулардаг байна.

5. ШИНЖ ТЭМДЭГ
 Бамбай булчирхай томорно. Зарим тохиолдолд
төл эхээс гарахдаа бамбай булчирхай нь
томорсон байна. Булчирхайг тэмтрэхэд хатуу
нягт, гадаргуу нь бэржгэр, хэлтэртэй юм шиг
болсон байдаг. Бамбай булчирхай их хэмжээгээр
томрох үед төлийн амьсгал боогдож амьсгаадна,
зарим үед толгой, хүзүүний орчим газарт хаван
үүссэн байдаг. Өвчин хүндэрсэн үед тахикарди
илрэн гарч зүрхний авиа суларч бүдгэрэх, нүд
бүлтийх эсвэл нүдний ухархай ширгэх шинж
тэмдэг илэрнэ. Иодын дутагдал үүссэн суурьт
төл дутуу буюу үхсэн гарах тохиолдол
ажиглагдана.

6. ЭМГЭГ БИЕ БҮТЦИЙН ХУВИРАЛ
 Бамбай булчирхай хосоороо буюу нэг нь томорч
цуллаг нь нягтран, мах шиг болсон, гадаргуу нь
бэржгэр, зүсэхэд огтлолын гадаргуу нь
шүүсэрхэг байдаг. Булчирхайн цуллаг их болсон,
коллойд бодис хуримтлагдсан байх ба зарим
тохиолдолд булчирхайн цуллаг дотор цэврүү
үүссэн, холбох эд ургасан байдаг.

7. ОНОШЛОХ:
 Бамбай булчирхайн томорсон байдал,
эмнэлзүйн шинж тэмдэг, эмгэг бие бүтцийн
хувирал, орон нутгийн хөрс иодыг үндэслэн
онош тогтооно. Малын цусны сийвэнд орших
нийт иодын хэмжээ мкг/л-ээс бага(хэвийн
байдалд 8-14мкг/л, сүүнд 12 мкг/л-ээс бага)
хэвийн хэмжээ 60-80 мкг/л байвал иодын
дутагдалтай гэж үздэг.

8. УРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЭХ, ТЭМЦЭХ АРГА
ХЭМЖЭЭ
 3.1.Орогномол бахлуур байнга гардаг орон
нутгийн төллөх малд иоджуулсан давс өгнө.
Хэрэв стандартын давс байхгүй бол дараах
журмаар иоджуулсан давс бэлтгэнэ. Үүнд: 2,5
хувийн иодот калийн уусмал 100 мл-г 1кг
давстай холино. Түүнийгээ 99 кг давсан дээр
хийж модон хутгуур буюу хүрзээр сайтар холиод
малд давс өгдөг хэмжээгээр олгоно. Иодот
калийн усан уусмалыг уулгаж болно.