1. ТИНК ТАНК - БАЙГУУЛЛАГЫГ ХӨГЖҮҮЛЭХ АРГА ЗАМ БОЛОХ
НЬ
Маркетингийн Удирдлагын 3-р ангийн оюутан
Н.Батбаяр
e-mail: bachki_2009@yahoo.com
Удирдсан багш: Л.Отгонцэцэг
Хураангуй
Аливаа байгууллагын оршин тогтнох амжилтын эх сурвалж нь
өнөөгийн байдлаа сайтар шинжилсэний үндсэн дээр ирээдүйн
төлөв байдлыг урьдчилан харах билээ. Дэлхий нийтийн жишгээс
харахад
байгууллагын
өнөөгийн
нөхцөл
байдал,
түүний
шалтгаан үр дагаварыг шинжлэн, ирээдүйн төлөв байдлыг
урьдчилан харж байгууллагын бодлогыг боловсруулах үүргийг
Тинк танк хэмээн нэрлэгддэг албан бус судалгааны баг
гүйцэтгэдэг байна. Манай орны хувьд Тинк танкуудын үйл
ажиллагаа улс төр рүү чиглэсэн хандлагатай байгааг халж,
бизнесийн
байгууллагын
бодлого
боловсруулах,
бодлогын
шинжилгээ хийх ажил руу чиглүүлбэл зохилтой мэт. Би энэхүү
илтгэлээрээ
Тинк
танкуудын
үйл
ажиллагааг
бизнесийн
байгууллагын бодлого, төлөвлөлт рүү чиглүүлэх нь шинжлэх
ухаан-бизнес-боловсрол гурвын уялдаа холбоог сайжруулах нэг
боломж, шийдлийн нэгэн хувилбар байж болохыг харуулахыг
зорилоо.
Түлхүүр үг: оюуны дайралт, бодлого боловсруулагч, судалгаа
шинжилгээ

2. Удиртгал
Бизнесийн
орчин
улам
бүр
төвөгтэй,
нарийн
нийлмэл
болж
байгаа өнөө үед байгууллага өнөөгийн төлөв, нөхцөл байдалдаа
анализ
хийж
ирээдүйгээ
урьдчилан
харах
нь
оршин
тогтнох
үндэс болоод байна. Иймээс “өнөөдрийн өөрчлөлтийг маргаашийн
бодит байдал” болгон хувиргах чадвартай, мэдээлэл цуглуулж,
судалгаа шинжилгээ хийн, байгууллагын бодлогыг боловсруулах
судалгаа шинжилгээний багийн хэрэгцээ шаардлага гарч ирсэн
нь Тинк танк хэмээгч энэхүү албан бус байгууллага хөгжих
суурь болсон юм.
Тинк танк гэж юу болох, түүний мөн чанар
Тинк танк гэдэг бол төрийн бодлого, худалдаа, цэрэг дайны
сонирхол гэх мэт олон чиглэлээр ирээдүй судлалын зөвлөгөө,
санаа, стратеги боловсруулдаг албан бус судалгааны баг ба
зарим
тохиолдолд
цэргийн
лабортори,
корпорациуд,
акедеми
зэрэг институциудтэй хамтран ажилладаг байгууллага юм.
Тинк
болон
танк
өөрийн
тухайн
ашигладаг.
үйл
чиглэлээр
Тинк
ажиллагаандаа
мэргэшсэн
танкийн
олон
ургальч
хүмүүсийн
байгууллага
болон
онолчид
санаа
бодлыг
группүүдийн
зорилго нь ихэвчлэн нийгэм, техник технологи, цэрэг стратеги
болон
улс
чиглэгдсэн
төрд
тулгамдсан
судалгаа
шинжилгээ
асуудлуудыг
хийхэд
оршино.
шийдвэрлэхэд
Жишээ
нь
:
Америкийн конгрессийн консерватив намын гишүүд Тинк танкийг
өөрсдийн хуучинсаг үзэл сурталд нийцүүлсэн хууль батлуулахад
ашигладаг байна.
[1]
Тинк танк бол олон нийт болон нийгэмд тулгамдсан бэрхшээлтэй
асуудлыг шийдвэрлэх зорилготой төрийн бус байгууллага юм.

3. Энэ нь жижиг хэмжээний байгууллага хувь хүнээс эхлээд улс
орны
хэмжээтэй
байна.
Тэд
том
цар
захилагч
хүрээтэй
буюу
асуудлыг
хөрөнгө
шийдвэрлэдэг
оруулагчийн
хүсэл
сонирхол, үзэл бодолд нийцүүлэн үйл ажиллагаагаа явуулах нь
цөөнгүй. Энэ талаар Тинк танк судлаач John Chuckman “Yellow
Times”
сэтгүүлд
өгсөн
суртал
нэвтрүүлэгч
ярилцлагадаа
жижигхэн
“Тинк
институт
танк
бол
хэлбэртэй
үзэл
шинжлэх
ухааны байгууллага боловч үндсэндээ “мөнгө угаагч” гэж хэлж
болно” хэмээжээ. [2]
Эдгээрээс Тинк танк гэж чухам юу болох, түүний мөн чанар,
үйл ажиллагааны цар хүрээг бага ч гэсэн ойлгож болох юм.
1940 өөд он хүртэл тинк танкууд нь өөр өөрийнхөө институцын
нэрээр
нэрлэгдэж
boxes"
гэсэн
байгаад
хочтой
Дэлхийн
болжээ.
Энэ
2-р
дайны
үед
хоч
явсаар
"brain
дайны
үед
стратегийн төлөвлөгөө боловсруулдаг байсан өрөөг нэрлэдэг
нэршил болох “think tank” гэсэн үгээр солигдсон байна. [3]
Дэлхийн 2-р дайны үед АНУ-ын нэгэн Тинк танкийн байгууллага
Германы
өдөр
тутмын
сонингуудын
нийтлэлд
шинжилгээ
хийн
Гитлерийн Германы цэрэг дайны стратеги төлөвлөгөөг ойлгож,
түүнд нь тохирсон хариу төлөвлөгөөг боловсруулан ялалтууд
байгуулж байсан баримт бий. Эдгээр ялалтууд нь тинк танкийн
байгууллагын нэр хүндийг өндөрт гаргажээ.
Орчин үеийн “Тинк танк” хэмээх ойлголт нь 1959 оноос эхэлсэн
ба
1960аад
ажиллагаагаа
оноос
дагнасан
явуулж
институциуд
эхэлсэн.
Чухам
тэр
байгуулагдан
л
үед
үйл
дэлхийд
алдартай тинк танкийн байгууллага болох RAND корпораци цэрэг
дайны
болон
улс
төрийн
байгуулагдсан юм. [4]
бодлого
боловсруулах
чиглэлээр

4. Орчин
үеийн
тинк
танкууд
нийгэм,
эдийн
засаг,
улс
төр,
бизнесийн бүхий л хүрээнд олон чиглэл, хэлбэртэйгээр үйл
ажиллагаагаа явуулж байна. Тухайлбал,
А. Статусаар нь ангилбал:
- Ашгийн ба Ашгийн бус
- Сангуудын, Олон улсын, Үндэстэн дамнасан, Бүс
нутгийн, Их сургууль болон тодорхой институцийн
гэх мэт.
Б. Чиглэлээр нь ангилвал:
- Нийгэм, улс төр
- Шашин арьс өнгө
- Эдийн засаг, Бизнесийн салбарууд
- Мэдээллийн технологийн
- Ухаалаг засаглал, иргэдийн оролцоо
- Бусад
В. Хандлагаар нь ангилвал:
- Глобаль
- Сүлжээ хэлбэрийн(CSIS)
- Харилцан ашигтай
- Үр дүнд чиглэсэн
Тинк танкийн үйл ажиллагаа нь мэдээлэл дамжуулах, судалгаа
шинжилгээний үр дүнг сурталчлах, нийгэмд шинэчлэл хувьсал
үүсгэх
Тинк
процесс юм.
танкийн
судлаачдыг
баг
нь
өөртөө
тухайн
чиглэлээр
нэгтгэсэн
албан
мэргэшсэн
бус
эрдэмтэн
бүтэцтэйгээр
“зөвшилцөл”, “мэтгэлцээн“, “оюуны дайралт” гэх мэт багаар
хамтран
ажиллах
аргуудыг
ашиглан
бодлогын төсөлөө боловсруулдаг.
дараах
үе
шатуудаар

5. 1 дүгээр зураг. Тинк танкийн бодлого боловсруулалтын үйл явц
Тинк
танкийн
үйл
ажиллагааны
үр
дүнг
дараах
үндсэн
5
үзүүлэлтээр дүгнэдэг байна. Үүнд:
1.
Бодлогын
шийдвэр:
Бодлогын
төсөл
нь
батлагдах
чадвар, шийдвэр гаргагчдад нөлөөлөх нөлөөлөл, лоббизмын
хүч
2.
Шинжилгээ
судалгаандаа
судалгааны
ямар
онол,
ур
арга
чадвар:
зүйг
хэрхэн
Шинжилгээ,
ашигладаг,
үндэслэл сайтай судалгаа шинжилгээ хийж чаддаг эсэх
3. Мэдээлэл: Мэдээлэлээ
хэрхэн
цуглуулдаг ,
мэдээллийн
эх сурвалжийн чанар
4.
Хүний
нөөц:
Судлаачдын
тогтвор суурьшлийн зэрэг,
5. Хугацаа:
мэдлэг
чадварын
түвшин,
багаараа ажиллах чадвар
Цаг хугацааны мэдрэмж
Олон улсын болон Монголын “тинк танк”- ууд

6. Олон улсын болон Монголын хэмжээнд хичнээн “think tank” үйл
ажиллагаагаа
явуулдаг
хийгээд
тэдгээрийн
үйл
ажиллагааны
чиглэл, онцлогыг таньж мэдэх зорилго бүхий тандалт судалгааг
хоёрдогч мэдээллийн эх сурвалжийг ашиглан явуулсан болно.
Тэрхүү судалгааны үр дүнг нэгтгэн харуулбал;
Хүснэгт 1.1
Тинк танкийн тоо (орноор)
Д/Д
Улс
орнууд
Think
tank-ын
тоо
Нийт тоонд
эзлэх хувь
(ойролцоогоор)
1
Америк
91
48%
2
Англи
34
17%
3
Хятад
11
5%
4
Орос
6
3%
5
Хонк
Конг
3
2%
Үйл ажиллагааны онцлог
- Төрийн гадаад дотоод
бодлого боловсруулах,
шинжлэх
- Засгийн газрын шийдвэр,
бодлого, стратегид нөлөөлөх
- Ихэвчлэн улс төрийнхөн
санхүүжүүлдэг
- Төрийн бодлогыг бус
корпорацийн бодлогыг
боловсруулах
- Корпорациас санхүүжүүлдэг
- Нөлөө бүхий томоохон улс
орнуудын эдийн засаг, улс
төрийн бодлого, стратегийг
шинжлэх
- Эдийн засгийн бодлого,
стратегид чиглэдэг
- Ихэвчлэн засгийн газраас
санхүүждэг
- Төрийн гадаад дотоод
бодлого боловсруулах,
шинжлэх
- Улс төрд түгээмэл,
төлөвшиж амжаагүй
- Хаанаас санхүүжүүлдэг нь
тодорхойгүй
- 1997 оныг хүртэл улс төрд
чиглэж байгаад 1997 оноос
хойш эдийн засагт чиглэх
болсон
- Ихэвчлэн улс төрийнхөн
санхүүжүүлдэг

7. - Бизнест түгээмэл
6
7
Турк
Герман
3
21
2%
- Төрийн болон засгийн
газрын шийдвэр гаргагчдад
нөлөөлөх нөлөөлөл бага
- Бизнесийнхэн
санхүүжүүлдэг
- Зарим шинжилгээний газарт
бодлого гаргах болон санал
оруулах
14%
- Засгийн газрын шийдвэр,
бодлого, стратегид нөлөөлөх
-Нийгэм болон эдийн засагт
чиглэсэн бодлого гаргах
8
Итали
5
9
Порланд
6
10
Спан
2
11
Иран
1
12
Бразил
2
13
Австрал
3
14
Шинэ
Зеланд
2
.
3%
3,1%
1,5%
1%
1,5%
2%
1,5
- төрийн болон засгийн
газрын шийдвэр гаргагчид
нөлөөлөх
- Эдийн засагийн цаашдын
бодлого зохицулалтыг
гаргах
- Эдийн засгийн шийдвэрт
нөлөөлөх
- Төрийн болон засгийн
газрын шийдвэр
гаргачиднөлөөлөх
- Эдийн засаг болон,
стратегид нөлөөлдөг
- Олон нийтэд зориулсан
бодлого гаргах
- Эдийн засгийн шийдвэрт
нөлөөлөх
Хүснэгт
1,2
Think tank-ын тоо (үйл ажиллагааны чиглэл, орноор)
Д/Д
Үйл
Орнууд*
Think Нийт тоонд
ажиллагааны
tank-ынтоо эзлэх хувь
үндсэн
чиглэл
1
Улс төрийн
Америк
70
61%
2
Улс төрийн
20
17%
Англи
2
Улс төрийн
Хятад
7
6%

8. 3
4
5
Улс төрийн
Бизнес
Улс төрийн
ба ашигийн
Орос
Турк
Герман
6
1
2
5%
1%
33%
6
7
Улс төрийн
Бизнес
Итали
Порланд
4
3
0,25%
2%
Японы “National Institute for Research Advancement” хэмээх
байгууллага think tank-уудын үйл ажиллагааны талаар жил бүр
судалгаа явуулж шинжилгээ хийн тайлан гаргадаг. Энэ байгуулага нь
анх
үүсэхдээ,
японы
ард
иргэдийн
сайн
сайхны
төлөө
төсөл
боловсруулж үнэгүй өгдөг байгууллага байсан. NIRA-ийн судалгаанд
Монголоос
хоёр
байгууллага
албан
ёсоор
тинк
танк
хэмээн
бүртгэгдсэн байна.[6]
Үүнд:
- “Mongolian Development Research Center”(MDRC)
- “Institute for Strategic Studies” (ISS) байгуулга
орсон байсан.
Хүснэгт 1.3
Хамгийн олон “Шилдэг тинк
Улс
Шилдэг
орон
тинк танк
-ын тоо
Америк
91
Англи
34
Герман
21
Хятад
11
Орос
6
танк”-тай 5 орон
Байр
1
2
3
4
5
Эндээс харахад тинк танк хамгийн өндар хөгжсөн орон АНУ,
хамгийн
олон
тинк
танк
Монголд сүүлийн жилүүдэд
үүсгэсэн
арав
чиглэл
Улс
төр
байна.
гаруй академи байгуулагдсаны
дотроос хамгийн ихээр хүмүүсийн анхааралд өртдөг нь “Чингис
хааны
академи”,
хамгийн
сүүлийнх
нь
Монгол
Улсын
Ерөнхийлөгчийн ивээлд оршдог гэх “Залуу Судлаачдын академи”

9. билээ. Мөн нийгмийн захиалгын дагуу хөгжил дэвшлийн гарцыг
хайсан төрийн бус байгууллагууд олноор төрөн гарах боллоо.
Тэдгээр
байгууллагууд
дундаас
дараах
байгууллагуудын
үйл
ажиллагаа, зохион байгуулалт тинк танкийн шинжтэй байна гэж үзэж
болох юм. Үүнд:
-
хөгжлийн
“Монголын
стратегийн
хүрээлэн”
/Ц.Дэмбэрэл,
С.Батболд/
-
“Алтангадас ассиосаци” /Р.Гончигдорж, С.Дорлигжав/
-
“Зүүн Хойд Азийн нийгэмлэг”/Баабар, Лу.Болд/
-
“Mongolia Development Gateway” /Р.Эрдэнэмөнх/
-
“Соросын
сан
буюу
Нээлттэй
нийгэм
Форум”
/Датаком-
Энхбат/
гэм мэт.[7]
Гэвч эдгээр байгуулагууд байнгын ажиллагаатай тинк танкийн түвшинд
хангалттай үйл ажиллагаа явуулж чадахгүй байна.
Монголд бизнесийн тинк танкийг хөгжүүлэх нь
Манай орны бизнесийн байгууллагуудын хувьд хэтээ төлөвлөх,
ирээдүй
төлөвлөлт
шийдэгдээгүй
гэсэн
байгаа.
асуудлууд
Энэхүү
асуудлаа
одоог
хүртэл
бүрэн
шийдвэрлэхэд
Think
tank-ийн байгууллага чухал нөлөө үзүүлнэ. Учир нь thinktank
нь өөрөө ямар нэгэн материаллаг нөөц бус харин оюуны нөөцөөр
бүрэн тодорхойлогдно. Энэхүү оюуны нөөц монгол
хангалттай
байгаа
боломжтой.Тэр
ба
дундаа
харин
ч
бизнесийн
цаашдаа
орны хувьд
хөгжих
байгууллага
бүрэн
маркетинг,
менежментийн салбар дээр дэлхийн жишигт хүрсэн материаллаг
баазыг бүрэн зохицуулж чадна.

10. Тинк танк нь монголд улс төрийн бизнесийн гэсэн 2 үндсэн
хэлбэрээр бүрэн тодорхойлогдож болно. Жишээ нь: Тухайн нэг
албан байгууллагын менежментийн боловсруулсан бодлого think
tank-руудаас гаргасан бодлого нь олон замаар, олон асуудлыг
шийдэж
нэг цэгт хүрч чаддагаараа онцлогтой. Учир нь think
tank нь олон хүрээнд, тухайн чиглэлээр мэргэшсэн судлаачдын
бүрэлдэхүүнтэй ажилладгаараа давуу талтай.
Бизнеси
йн
байгуулл
ага
Шинжлэ
х ухаан
Боловср
ол
2-дугаар зураг Тинк танкийн гурвалсан холбоо
1.
Монголын
эдийн
засгийг
нэгжилсэн
системтэйгээр
хөгжүүлэх
( think tank нь
хувь хүний системчилсэн хөгжилөөс аваад улс
орны хэмжээн дэхь асуудлыг шийдэж чадна.)
2.
Эдийн засгийг тогтвортой байдалд хүргэнэ.
3.
Монголын
эрдэмтэн,
судлаач
нарт
өөрийнх
нь
чадварыг
хөгжүүлэхэд илүү түлхэц болохуйц боломжийг олгоно.
4, Ирээдүйд МУ-ын эдийн засгийн хурдац мэдэгдэхүйц хэмжээгээр
нэмэгдэнэ.

11. Энэ бүхнээс үзэхэд боловсрол ШУ –ны салбарын чиг хандлагыг
бизнесийн байгууллагууд руу хандуулж үйл ажиллагааны шинэ
түвшинд хүрэх явдал юм. Ингэснээр тэд нэгдсэн цогц систем
үүсгэж бие биенээ дэмжих замаар монгол улсын эдийн засаг
болон ШУ – ны салбарт хөгжих шинэ нөхцөл байдлыг бий болгох
билээ.[8]
Дүгнэлт
Аливаа байгууллагын оршин тогтнох амжилтын эх сурвалж нь
өнөөгийн
байдлаа
сайтар
шинжилсэний
үндсэн
дээр
ирээдүйн
төлөв байдлыг урьдчилан харах билээ.
Иймд монголд үйл ажиллагаагаа явуулж буй төрийн болоод төрийн
бус байгууллагууд ялангуяа бизнесийн байгууллагын хувьд нэн түрүүнд
шийдвэрлэвэл зохилтой алхам нь гарцаагүй бизнесийн Тинк танк-ийг
байгууллах явдал билээ.
Учир нь манайд тинк танк – ийн байгууллага байгууллагдсан ч чиглэл
бөгөөд үйл ажиллагаа нь туйлширмал ганц хэлбэрээр хөгжиж байна.
Монголд одоо ажиллаж буй тинк танкуудийн гол дутагдалтай талыг
дараах байдлаар томьёолж болох юм.
-
Монгол
Улсыг
урагшлуулагч
хүчин
болж,
бодит
үр
ашгаа
хугацааны
үр
дүнтэй
өгөхгүй байгаа
-
Тууштай тогтвортой ажиллахгүй байна
-
Зөв менежментээр ажиллахгүй байна
-
Дотоод
гадаадын
байгууллагуудтай
хамтын ажиллагаа хийхгүй байна.
урт

12. Тэгвэл орчин үеийн тинк танкийн үйл ажиллагааг амжилтанд хүргэх
түлхүүрийг дараах байдлаар тодорхойлж болно.
Үүнд:
- Интернэтэд үндэслэсэн орчин:
- Портал сайт
- Хаанаас, Хэзээ ч, Юуг ч
- Сайн дурын оролцоо:
- Эдийн засгийн сонирхол
- Мэдээллийн сонирхол
- Нэр хүндийн сонирхол
- Зөв тууштай хамтын ажиллагаа:
- Oлон улсын болон дотоодын байгууллагууд
- Гэрээт болон хагас цагийн ажилтнууд
- Хөрөнгө оруулалт ба Эрх ашиг:
- Хувийн
хөрөнгө о
Ийнхүү
хэвшил,
болон
бие
хүмүүсийн
төрөл
бүрийн
руулалт эрх ашиг болон захиалга зэрэг юм.
Тинк танк – ийг амжилттай хөгжүүлэн зөв менежментээр
хэрэгжүүлвэл бизнесийн байгууллагууд амжилттай хөгжих үндэс суурь
тавигдах юм. Түүгээр зогсохгүй манай орны хувьд Тинк танкуудын
үйл
ажиллагаа
улс
төр
рүү
чиглэсэн
хандлагатай
байгааг
халж, бизнесийн байгууллагын бодлого боловсруулах, бодлогын
шинжилгээ хийх ажил руу чиглүүлсэнээр шинжлэх ухаан-бизнесболовсрол гурвын уялдаа холбоог сайжруулж, эдийн засаг болоод
нийгмийн хөгжлийг түргэсгэх нь дамжиггүй юм.

13. Ашигласан ном, хэвлэл
[1]
Bronkell. H
Tv lies by thinktank
/ Institute Without
Walls NJ 07458
[2]
E.Campbell
In anger by thinktank
/ ThinkTank Q-Station X-
Way Series
[3]
Wrapables
Genuis doc by chew toy – thinktank teal / Most
power PSI
[4]
Tom Pope The Non-profit Times / Software Industry Report
[5] Foggister Open Letter by Thinktank / Q-Station X-Way
Series
[6] G.Micheal An article from: Computer Workstations / QStation X-Way Series
[7] Donald H Chew The New Corporate Finance / Software
Industry Report
[8] Dolan Cummings Changing Role of the Public Intellectual
Ашигласан site:
1.
2.
3.
4.
www.systemgroup.com
www.thinktank.ru
www.thinktank.kz
www. .wikipedia.org
5. www.pbs.org

14. 6. www.sourcewatch.org
7. leafhouse.blogspot.com/
8. thinktank.4teachers.org/
9. www.thetank.com/
10. www.blacksmoker.net/
11.
www.wonderfullywacky.com/thinktank.htm
12.
www.imdb.com/title/tt0403598
13. www.sustainability.com/insight/
14.
www.demos.co.uk/
Зохиогчийн тухай: Нямсүрэнгийн Батбаяр. Говь-Алтай аймгийн
Есөнбулаг сумын арван жилийн 5-р сургуулийг төгссөн. Одоо
Шинжлэх Ухаан Технологийн Их Сургуулийн Компьютерийн техник
Менежментийн Сургуульд Маркетингийн Удирдлага мэргэжлээр 3 дахь
жилдээ суралцаж байна.