More Related Content
Similar to ติวการลำเลียงสาร
Similar to ติวการลำเลียงสาร (20)
ติวการลำเลียงสาร
- 1. Biology Contents by…Kru’Nhong หน้า1
33 เซลล์ของสิงมีชีวิตเซลล์ของสิงมีชีวิต
ความรู้เพิมเติมในสาระชีววิทยาพื นฐาน
การลําเลียงสารผ่านเซลล์
การรักษาดุลยภาพของเซลล์เป็นหน้าทีสําคัญของเยือหุ้มเซลล์โดยควบคุมการผ่านเข้า-ออกของสารระหว่าง
สิงแวดล้อมภายนอกกับภายในเซลล์มี 2 รูปแบบ ดังนี
(1) การลําเลียงสารแบบผ่านเยือหุ้มเซลล์
1. การลําเลียงแบบไม่ใช้พลังงานซึงแบ่งออกเป็น3 วิธีคือ
1.1 การแพร่ (Simple Diffusion)
1.2 ออสโมซิส (Osmosis)
1.3 การแพร่แบบฟาซิลิเทต (Facilitated Diffusion)
2. การลําเลียงแบบใช้พลังงานหรือแอกทีฟทรานสปอร์ต(Active Transport)
(2) การลําเลียงสารแบบไม่ผ่านเยือหุ้มเซลล์แบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ คือ
1. เอกโซไซโทซิส (Exocytosis)
2. เอนโดไซโทซิส (Endocytosis) ซึงแบ่งออกเป็น 3 วิธี คือ
2.1 ฟาโกไซโทซิส (Phagocytosis)
2.2 พิโนไซโทซิส (Pinocytosis)
2.3 การนําสารเข้าสู่เซลล์โดยอาศัยตัวรับ(Receptor-Mediated Endocytosis)
การลําเลียงแบบไม่ใช้พลังงาน
1. การแพร่ (Simple Diffusion) คือ การเคลือนทีของโมเลกุลหรือไอออนของสารใดๆ จากบริเวณความเข้มข้น
สูงไปยังบริเวณความเข้มข้นตําจนกว่าทุกบริเวณจะมีความเข้มข้นของสารนันเท่ากันเรียกสภาวะนีว่าสมดุลของการแพร่
2. ออสโมซิส (Osmosis) เป็นการแพร่ของนํา(ซึงทําหน้าทีเป็นตัวทําละลาย) ผ่านเยือเลือกผ่าน (Semipermeable
Membrane) จากบริเวณทีมีความเข้มข้นของสารละลายตําไปยังบริเวณทีมีความเข้มข้นของสารละลายสูงซึงการออสโมซิส
ของนําทําให้ปริมาตรของเซลล์เปลียนแปลงได้
- 2. Biology Contents by…Kru’Nhong หน้า2
ภาพแสดงการแพร่ ภาพแสดงการออสโมซิส
สารละลายแบ่งออกเป็ น 3 ประเภท ตามแรงดันออสโมซิสได้แก่
1. สารละลายไอโซโทนิก (Isotonic Solution) หมายถึง สารละลายภายนอกเซลล์ทีมีแรงดันออสโมซิสเท่ากับ
สารละลายภายในเซลล์ เซลล์นันจะมีปริมาตรคงทีไม่มีการเปลียนแปลงเกิดขึน
2. สารละลายไฮเพอร์โทนิก (Hypertonic Solution) หมายถึง สารละลายภายนอกเซลล์ทีมีแรงดันออสโมซิสสูงกว่า
สารละลายภายในเซลล์ ทําให้นําออสโมซิสออกจากเซลล์สู่ภายนอกเซลล์จึงทําให้เซลล์เกิดการเหียวเรียกปรากฏการณ์
ทีเกิดขึนนีว่าPlasmolysis
3. สารละลายไฮโพโทนิก (Hypotonic Solution) หมายถึง สารละลายภายนอกเซลล์ทีมีแรงดันออสโมซิสตํากว่า
สารละลายภายในเซลล์ ทําให้นําออสโมซิสจากสารละลายภายนอกเซลล์สู่ภายในเซลล์ จึงทําให้เซลล์เกิดการเต่งหรือ
แตกได้ เรียกปรากฏการณ์นีว่าPlasmoptysis
ภาพแสดงการเปลียนแปลงของสารละลาย
3. การแพร่แบบฟาซิลิเทต (Facilitated Diffusion) เป็นการเคลือนทีของสารจากบริเวณทีมีความเข้มข้นสูงไป
ยังบริเวณทีมีความเข้มข้นของสารตําโดยมีโปรตีนเป็นตัวพา (Protein Carrier) สารนันเข้าสู่เซลล์โดยไม่ต้องใช้พลังงาน
(ATP) จากเซลล์ การแพร่แบบนีเกิดขึนได้เร็วกว่าการแพร่แบบธรรมดา
การลําเลียงแบบใช้พลังงาน
แอกทีฟทรานสปอร์ต (Active Transport) เป็นการเคลือนทีของโมเลกุลของสารใดๆ จากบริเวณทีมี
ความเข้มข้นตําไปยังบริเวณทีมีความเข้มข้นสูงโดยอาศัยโปรตีนเป็นตัวพา (Protein Carrier) และต้องใช้พลังงาน (ATP)
เช่น การดูดซึมสารอาหารทีลําไส้เล็กการลําเลียงโซเดียม-โพแทสเซียม (Na-K) เข้าและออกจากเซลล์ประสาท (Sodium-
Potassium Pump) การดูดแร่ธาตุเข้าสู่รากพืชเป็นต้น
- 3. Biology Contents by…Kru’Nhong หน้า3
ภาพแสดงการเปรียบเทียบการแพร่แบบต่างๆ
การลําเลียงสารโดยไม่ผ่านเยือหุ้มเซลล์
เยือหุ้มเซลล์มีคุณสมบัติในการเปลียนแปลงรูปร่างได้ทําให้เซลล์สามารถลําเลียงสารโมเลกุลใหญ่ผ่านเข้าออก
เซลล์ได้ แบ่งได้ 2 ประเภท คือ
เอนโดไซโทซิส (Endocytosis) เป็นการลําเลียงสารทีมีขนาดโมเลกุลใหญ่จากสิงแวดล้อมภายนอกเข้าสู่
ภายในเซลล์ แบ่งออกเป็น 3 วิธี คือ
1. ฟาโกไซโทซิส (Phagocytosis) เป็นการลําเลียงทีมีขนาดโมเลกุลใหญ่และมีสถานะเป็นของแข็งเข้าสู่เซลล์
โดยการยืนส่วนของไซโทพลาซึมไปโอบล้อมสารนันๆแล้วสร้างเป็นเวสิเคิลนําเข้าไปภายในเซลล์ เช่น การกินอาหารของ
อะมีบาการกินเชือโรคของเม็ดเลือดขาวบางชนิดเป็นต้น
2. พิโนไซโทซิส (Pinocytosis) เป็นการลําเลียงสารทีมีสถานะเป็นของเหลวเข้าสู่เซลล์ โดยการเว้าเข้าไปของ
ไซโทพลาซึมจนเกิดเป็นเวสิเคิลเช่น การนําสารเข้าสู่เซลล์ทีหน่วยไตและการนําสารเข้าสู่เซลล์ทีเยือบุลําไส้
3. การนําสารเข้าสู่เซลล์โดยอาศัยตัวรับ (Receptor-Mediated Endocytosis) เป็นการลําเลียงสารเข้าสู่เซลล์
ทีเกิดขึน โดยมีโปรตีนทีอยู่บนเยือหุ้มเซลล์เป็นตัวรับซึงสารทีถูกลําเลียงเข้าสู่เซลล์ด้วยวิธีนี จะต้องมีความจําเพาะ
ในการจับกับโปรตีนตัวรับ(Protein Receptor) ทีอยู่บนเยือหุ้มเซลล์จึงจะสามารถนําเข้าสู่เซลล์ได้เช่น การนําฮอร์โมนเข้า
สู่เซลล์
- 4. Biology Contents by…Kru’Nhong หน้า4
ภาพแสดงการนําสารเข้าสู่เซลล์
เอกโซไซโทซิส (Exocytosis) เป็นการลําเลียงสารทีมีขนาดโมเลกุลใหญ่ออกจากเซลล์ โดยสารเหล่านัน
จะบรรจุอยู่ในเวสิเคิล(Vesicle) แล้วค่อยๆ เคลือนเข้ามารวมกับเยือหุ้มเซลล์จากนันสารในเวสิเคิลจะถูกปล่อยออกสู่นอก
เซลล์ เช่น การหลังเอนไซม์ของเซลล์กระเพาะอาหารการหลังฮอร์โมนอินซูลินของเซลล์ในตับอ่อนเข้าสู่กระแสเลือด หรือ
การนําของเสียออกจากเซลล์ของอะมีบาเป็นต้น
ภาพแสดงการนําสารออกจากเซลล์