1. Ածխածնի անօրգանական և
օրգանական միացություններ,
Ալյումին:

2. Ածխածնի անօրգանական և
օրգանական միացություններ
Անօրգանական քիմիան քիմիայի այն բաժինն է, որն
ուսումնասիրում է քիմիական տարրերը և նրանց
միացությունները, բացի ածխածնի
միացություններից (բացառությամբ ածխաթթվի և
նրա աղերի): Ներկայումս հայտնի են մոտ կես միլիոն
անօրգանական միացություններ:
Օրգանական քիմիան այն բաժինն է, որն
ուսումնասիրում է ածխածնի և օրգանոգեն տարրերի
(H, O, N և այլն) առաջացրած միացությունները,
որոնք կոչվում են օրգանական միացություններ:

3. Օրգանական միացություններն ածխածին տարրի
առաջացած միացություններն են: Քիմիայի այն
բաժին է օրգանական միացությունները, որը
ուսումնասիրում է քիմիան, անվանում է օրգանական
քիմիա: Օրգանական նյութերն այրվում են, և քանի,
որ դրանք մոլեկուլում պարտադիր բաղադրամս են
ածխածին ու ջրածինը, ուստի այրվելիս ածխածնի
օքսիդ և ջուր են առաջանում:
Օրգանական նյութերը հիմնականում մոլեկուլային
կառուցվածք ունեն և, դրանով պայմանավորված`
օժտված են բնորոշ հատկություններով. Դյուրահալ
են, հալման ու եռման ջերմաստիճանը ցածր են,
բռնկվող են:

4.  Օրգանական քիմիան բարդ և ծավալուն գիտություն
է: Օրգանական քիմիան կարելի է անվանել նաև ածխածնի
միացությունների քիմիա:
 Ածխածնի գազ`
 Ածխաթթվական գազը՝ CO2 ածխածնի երկօքսիդն է`
ածխածնի և օրգանական միացությունների այրման
վերջնական արդյունքը:
 Ածխաթթվական գազի հատկանիշները
 Ածխաթթվական գազը անգույն, անհոտ, թույլ թթվահամով,
օդից 1,5 անգամ ծանր գազ է: Այդ պատճառով էլ այն
կարելի է հեղուկի նման մի անոթից զգուշորեն տեղափոխել
մյուսի մեջ: Ածխաթթվական գազը կարելի է նաև
հեղուկացնել` միայն բարձր ճնշման տակ, իսկ
մթնոլորտային ճնշման պայմաններում պնդացնել՝
վերածելով «չոր սառույցի», որը ձեզ անպայման ծանոթ է:

5.  Օրքանական քիմիան զարգացման հիմքն է օրգանական
միացությունների կառուցվածքային տեսությունը, որը ձևավորվել
և բյուրեղացել է երկու հարույրամյակի ընթացքում: Այդ
տեսությունը հիմնված է հետևյալ երեք դրույթի վրա.
 1.Ատոմները մոլեկուլում միացված են իրենց
վալենտականություններին համապատասխան:
 2.նյութերի հատկությունները կախված են ոչ միայն իրենց
որակական և քանակական բաղադրություններից, այլ`
մոլեկուլում ատոմների միացման կարգից, այսինքն` մոլեկուլի
կառոցվածքից:
 3.Ատոմները մոլեկուլում փոխադարձ ազդում են միմյանց վրա:

6. Ալյումին
 Ալյումին` քիմիական նշանը՝ Al (կարդացվում է՝
«ալյումին»), ատոմային թիվը 13 է, ատոմային զանգվածը՝
26.98154: Բնական ալյումինը բաղկացած է 27Al
մեկ նուկլիդից: Արտաքին էլեկտրական շերտի
դասավորվածությունն է 3s2p1: Գործնականում բոլոր
միացություններում օքսիդացման աստիճանը +3 է :
Ալյումինի նեյտրալ ատոմի շառավիղը 0.143 նմ է, իսկ
Al3+իոնինը՝ 0.057 նմ: Ալյումին պարզ նյութը փափուկ, թեթև
արծաթասպիտակավուն երանգով մետաղ է:

7. Լատինական aluminium-ը գալիս է նույն
լատիներեն alumen բառից, որը
նշանակում է պաղլեղ (ալյումինի
և կալիումի սուլֆատ՝ KAl(SO4)2.12H2O),
որը վաղուց օգտագործվել է կաշվի
մշակման ժամանակ և ինչպես կպցնող
միջոց: Քիմիական բարձր ակտիվության
պատճառով մաքուր ալյումինի
հայտնագործումն ու ստացումը ձգվել է
համարյա 100 տարի:

9.  Ալյումինը շատ ակտիվ մետաղ է: Փոխազդում է ջրի հետ՝
օ→ Al(OH)3 + 3H2
 2Al + 6H2
Օդում այրվում է՝ արձակելով մեծ
քանակությամբ ջերմություն`
 4Al + 3O2 → 2AlO3 արձակվում է -1675ԿՋ/մոլ

10. Տաքացման պայմաններում փոխազդում է ոչ-
մետաղների հետ.
2Al + 3Cl2 → 2AlCl32Al + 3S → Al2S32Al + N2 →
2AlN4Al + 3C → Al4C3
Հեշտությամբ լուծվում է աղաթթվում և
նոսր ծծմբական թթվում, իսկ տաքացման
պայմաններում՝ նաև խիտ ազոտական և
ծծմբական թթուներում:
2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H22Al + 2H2SO4 →
Al2(SO4)3 + 3H2Al + 6HNO3 (Խիտ) → Al(NO3)3 +
3NO2 + 3H2O2Al + 6H2SO4 → Al2(SO4)3 +
3SO2 + 6H2O

11. Լուծվում է ալկալիներում.
2Al + 2NaOH + 6H2O → 2Na
Ավելի պասիվ(այսինքն`ավելի
բարձր օքսիդացման
պոտենցիալով)մետաղներին
վերականգնում է իրենց
օքսիդներից:Մետաղների
սըացման այս եղանակը կոչվում
է ալյումինաթերմիա:
3Fe3O4 + 8Al → 4Al2O3 + 9Fe;
ΔH=-4349ԿՋCr2 + 2Al → Al2O3 +
2Cr; ΔH=-534ԿՋ[Al(OH)4] + 3H2

12.  Նյութը պատրաստեց`
 Սովորող 9.2 դասարանի`
 Միքայելյան Արտյուշ
 Թեմա` Ածխածնի անօրգանական և օրգանական
միացություններ և
Ալյումին: