2. Օրգանական միացության փոխազդեցությունը
պայմանավորված է քիմիական կապերի տեսակով ,
միմյանց կապված ատոմների բնույթով և մոլեկուլում
դրանց փոխազդեցությամբ:
Քիմիական կապը էլեկտրոնների և միջուկների
փոխազդեցություն է , որը հանգեցնում է ատեմներ
միացմանը օրգանական միացություններում:
Նկարագրել քիմիական կապը նշանակում է նկարագրել
մոլեկուլում էլեկտրոնային խտության բաշխումը:
Քիմիական կապի ժամանակակից տեսությունը
կառուցվում է ատոմի քվանտամեխանիկական
տեսության հիման վրա , որը ձգտում է բացատրել
մոլեկուլների հատկությունները՝ ելնելով ատոմների
հատկություններից :
Քիմիական կապը ատոմների փոխազդեցություն է ,որն
ուղեկցվում է էներգիայի անջատումով: Այդ էներգիան
կազմում է 40-100 կՋ/մոլ:
3. Կախված այն հանգամանքից, թե ո՝ր տարրերի միջուկներն են
<<ցեմենտվում>> էլեկտրոնային ամպով, տարբերվում են քիմիական
կապի չորս տեսակ ՝ իոնային, ջրածնային , կովալենտային (բևեռային և
ոչ բևեռային) և մետազական կապեր : Նշված կապերի տեսակներից
օրգանական միացությունների համար առավել բնորոշ է փոքր
բևեռայնությամբ կովալենտային կապը:
Քվանտային քիմիայում մոլեկուլների մոտավոր հաշվարկման տարբեր
եղանակներ կան: Առավել տարածված են 2 մոտեցում ՝ վալենտային
կապերի (ՎԿ) եղանակը և մոլեկուլային օրբիտալների (ՄՕ)
տեսությունը: Սրանցից համեմատաբար առավել պարզ է վալենտային
կապերի եղանակը , որը հիմնված է էլեկտրոնների զույգման
գաղափարի վրա: Ըստ աիդ եղանակի ՝ յուրաքանչյուր էլեկտրոնային
զույգ հիմնականում կարող է միմյան կապել միայն երկու միջուկ ,
այսինքն ՝ կապը ՎԿ եղանակում երկէլեկտրոն է և երկկենտրոն:
Երկկենտրոն, երկէլեկտրոն քիմիական կապը , որը երկու ատոմի միջև
առաջանում է էլեկտրոնային ամպերի փոխծածկի ու ընդհանրացված
էլեկտրոնային զույգի շնորհիվ , անվանվում է կովալենտայի կապ:
4. Վալենտային կապերի (ՎԿ) եղանակը այլ կերպ
անվանվում է տեղայնացված էլեկտրոնային զոիյգի
տեսություն, քանի որ դրա հիմքում ընկած է այն
ենթադրությունը, թե քիմիական կապը երկու ատոմների
միջև իրականցվում է մեկ կամ մի քանի էլեկտրոնային
զույգի օգնությամբ, որոնք առավելապես տեղայնացված են
ատոմների միջև: Քիմիական կապի առաջացմանը
մասնակցում են վալենտայի էլեկտրոնները: Տեղայնացված
կապերի սկզբունքն ունի մի շարք կարևոր
առավելություններ , որոնցից մեկը դրա ակներևությունն է :
ՎԿ եղանակը բավականին լավ կանխատեսում է
ատոմների վալենտային հնարավորությունները և
առաջացած մոլեկուլների տարածական կառուցվածքը
5. Վերջինս կապված է ԱՕ-ի հիբրիդացմամբ , որով
բացատրվում է այն փաստը , որ տարբեր
էներգիական վիճակներում գտնվող ԱՕ-ի հաշվին
առաջացած երկկկենտրոն և երկէլեկտրոն
քիմիական կապերն օժտված են նույն էներգիայով:
Համաձայն հիբրիդացման վերաբերյալ եղած
պատկերացումների՝ քիմիական կապն
առաջանում է հիբրիդային օրբիտալներով , որոնք
օժտված են նույն ձևով և էներգիայով ,
տարածական որոշակի ուղղորդվածությամբ
(համաչափությամբ): Այսպես է s- և p-
օրբիտալներն առաջանում են sp- հիբրիդային
օրբիտալներ , որոնք միմյանց նկատմամբ
ուղղորդված են 180° անկյան տակ:
6.
7. ԷԹԻԼԵՆԻ ՄՈԼԵԿՈՒԼՈՒՄ ԱԾԽԱԾՆԻ ԱՏՈՄՆԵՐԸ SP2
ՀԻԲՐԻԴԱՅԻՆ ՎԻՃԱԿՈՒՄ ԵՆ , Ե SP2 ՀԻԲՐԻԴԱՅԻՆ
ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐԸ ՄԻՄՅԱՆՑ ՆԿԱՏՄԱՄԲ ՈՒՂՂՈՐԴՎԱԾ ԵՆ
120° ԱՆԿՅԱՆ ՏԱԿ:
8. CH4 ՄՈԼԵԿՈՒԼՈՒՄ ԱԾԽԱԾՆԻ ՉՈՐՍ ԱՕ-ԻՑ
ԱՌԱՋԱՑԱԾ ՀԻԲՐԻԴԱՅԻՆ ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐՆ
ԱՆՎԱՆՎՈՒՄ ԵՆ SP3 –ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐ , ՈՐՈՆՔ
ԷՆԵՐԳԻԱՅՈՎ և ՁևՈՎ ԼՐԻՎ ՀԱՄԱՐԺԵՔ ԵՆ և
ՏԱՐԱԾԱԿԱՆՈՐԵՆ ՈՒՂՂՈՐԴՎԱԾ ԵՆ ԴԵՊԻ
ԿԱՆՈՆԱՎՈՐ ՔԱՌԱՆԻՍՏԻ ԳԱԳԱԹՆԵՐԸ: ԵԹԵ
ՀԻԲՐԻԴԱՑՎԱԾ ԱՕ-ՆԵՐԻ ԹԻՎԸ ԳԵՐԱԶԱՆՑՈՒՄ Է
ԿԱՊ ԱՌԱՋԱՑՆՈՂ ԱՏՈՄՆԵՐԻ ԹՎԻՆ, ԱՊԱ
ՄՈԼԵԿՈՒԼՈՒՄ ՄՆՈՒՄ ԵՆ ՉԸԴՀԱՆՐԱՑՎԱԾ
ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ԶՈՒՅԳՈՎ ՀՕ-ՆԵՐ, ՕՐԻՆԱԿ՝ ՋՐԻ
ԿԱՄ ԱՄՈՆԻԱԿԻ ՄՈԼԵԿՈՒԼՈՒՄ:
9.
10. ՕՐԳԱՆԱԿԱՆ ՄՈԼԵԿՈՒԼՆԵՐՈՒՄ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ
ԵՆ 𝜎-ԿԱՊ և 𝜋-ԿԱՊ:
𝜎-ԿԱՊՆ ԱՌԱՋԱՆՈՒՄ Է , ԵՐԲ ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ
ԱՄՊԵՐԻ ՓՈԽԾԱԾԿԸ ՏԵՂԻ Է ՈՒՆԵՆՈՒՄ
ԵՐԿՈՒ ԱՏՈՄԻ ՄԻՋՈՒԿՆԵՐԸ ՄԻԱՑՆՈՂ ԳԾԻ
ՈՒՂՂՈՒԹՅԱՄԲ (ԿԱՊԻ ԱՌԱՆՑՔՈՎ):
𝜎-ԿԱՊ ԿԱՐՈՂ Է ԱՌԱՋԱՆԱԼ ԵՐԿՈՒ S-
ՕՐԲԻՏԱԼԻ ( S-S ՓՈԽԾԱԾԿ ) S- և P-
ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐԻ (S-P ՓՈԽԾԱԾԿ), ԵՐԿՈՒ P-
ՕՐԲԻՏԱԼԻ (P-P ՓՈԽԾԱԾԿ) ՀԱՇՎԻՆ:
11.
12. ԵԹԵ ԱՏՈՄՆԵՐԻ ՄԻՋև ՄԵԿԻՑ ԱՎԵԼԻ
ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ԶՈՒՅԳ Է ԱՌԱՋԱՑԵԼ, ԱՊԱ
ԿԱՊՆ ԱՆՎԱՆՎՈՒՄ Է ԲԱԶՄԱԿԻ՝ ԿՐԿՆԱԿԻ
ԿԱՄ ԵՌԱԿԻ: ԿՐԿՆԱԿԻ ԿԱԽԵՐԻՑ ՄԵԿՆ
ԱՆՊԱՅՄԱՆ 𝜎-ԿԱՊ Է , ԻՍԿ ՄՅՈՒՍՆ
ԱՆՎԱՆՎՈՒՄ Է 𝜋-ԿԱՊ:
𝜋-ԿԱՊՆ ԱՌԱՋԱՆՈՒՄ Է P-ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ
ԱՄՊԵՐԻ ԿՐԿՆԱԿԻ ՈՒ ԿՈՂՄՆԱՅԻՆ
ՓՈԽԾԱԾԿԻՑ ՝ 𝜎-ԿԱՊԻ ԵՐԿՈՒ ԿՈՂՄԵՐՈՒՄ:
13.
14. Քիմիական ռեակցիաներն ընթանալիս տեղի են ունենում հին
կապերի խզում և նոր կապերի առաւացում:Հայտնի է կովալենտայի
կապի խզման սկզբունքորեն տարբեր երկու մեխանիզմ ՝
ռադիկալային կամ հոմոլիտիկ և իոնային կամ հետերոլիտիկ :
Ռադիկալային ճեղքումը մոլեկուլում կովալենտային կապի
էլեկտրոնային զույգի համաչափ տրոհումն է կենտ էլեկտրոններով
երկու ատոմի ՝ ազատ ռադիկալներ:
A
●
●
B ---> A● + ●𝐵
օրինակ ՝ Cl
●
●
Cl ---> Cl● + ● 𝐶𝑙
Կովալենտային կապի հոմոլիտիկ ճեղքումը հանգեցնում է չզույգված
էլեկտրոն ունեցող մասնիկների առաջացմանը, որոնք անվանվում են
ազատ ռադիկալներ: Ռադիկալների մասնակցությամբ ռեակցիաներն
ընթանում են , այսպես կոչված , ռադիկալային մեխանիզմով :
Մոլեկուլը տրոհվում է չեզոք մասնիկների , որոնցից յուրաքանչյուրի
մոտ մնում է մեկական չզույգված էլեկտրոն: Ռադիկալները
սովորաբար շատ ակտիվ են և արագ փոխարկվում են կայուն
մոլեկուլներ:
15. Իոնային կամ հետերոլիտիկ ճեղքումը
մոլեկուլում կովալենտային կապի անհամաչափ
տրոհումն է, որի հետևանքով էլեկտրոնային
զույգը մնում է կապ առաջացնող ատոմներից
մեկի մոտ , որը լիցքավորվում է բացասական ,
իսկ մյուս ատոմը լիցքավորվում է դրական:
A ●● B → A+ +B- կամ A ●● B → A- +B+
օրինակ ՝ H ●● Br →H+ + Br –
Կովալենտայի կապի անհամաչափ ճեղքումը
հանգեցնում է իոնների առաջացմանը, որոնց
մասնակցությամբ ռեակցիաներն ընթանում են
իոնային մեխանիզմով:
17. Օրգանական պարզագույն միացությունների
մոլեկուլները պարունակում են միայն երկու տար՝
ածխածին և ջրածին: Այդ միացություններն անվանում
են ախաջրածիններ ՝ ածխածնի ջրածնային
միացություններ:
Բաց շղթայով հագեցած ածխաջրածինները ,ըստ
միջազգային անվանակարգի, անվանում են ալկաններ:
Պարզագույն ալկանների՝ մեթան , էթան, պրոպան ,
կառուցվածքային բանաձևերից երևում է , որ դրանցում
առկա է երկու տեսակի քիմիակն կապ՝ C-C, C-H : C-C
կապը կովալենտային ոչ բևեռային կապ է , իսկ C-H-ը ՝
թույլ բևեռային, քանի որ ածխածինը և ջրածինը, ըստ
էլեկտրաբացասականության, միմյանց մոտ են:
Կովալենտային կապերի առաջացումն ալկաններ
մոլեկուլներում կարելի է ցույց տալ նաև էլեկտրոնային
բանաձևերի օգնությամբ:
18. Ալկաններ են անվանում ացիկլիկ հագեցած
ածխաջրածինները, որոնք ունեն CnH2n+2 ընդհանուր
բանաձև և մոլեկուլում միայն միակի կապեր (C-C, C-
H):
Ալկաններում ածխածնի վիճակը
համապատասխանում է sp3 հիբրիդացմանը: Մեթանի
մոլեկուլ առաջացնելիս sp3 հիբրիդային
օրբիտալները ծախսվում են ջրածնի ատոմների հետ
կապվելու համար, ինչը հանգեցնում է առավել ամուր
C-H 𝜎-կապերի առաջացմանը: Մեթանի մոլեկուլում
չորս 𝜎-կապերն ուղղորդված են տարածության մեջ՝
109°28' քառանիստային անկյան տակ , և մեթանի
մոլեկուլն ունի իդեալական քառանիստի ձև, որի
կենտրոնում ածխածնի ատոմն է, իսկ գագաթներում ՝
ջրածնի ատոմները:
19. Զիգզագաձև շղթայում ածխածնի ատոմների միջև
(C-C-C) կովալենտայի անկյունը, ինչպես և մեթանի
,մոլեկուլում , 109°28' է , իսկ C-C կապի
երկարությունը՝ 0,154 նմ:
21. Ցիկլոալկանները ածխածնային փակ շղթայով հագեցած
ածխաջրածիններ են:
Ցիկլոալկաններում ածխածնի յուրաքանչյուր ատոմ sp3- հիբրիդայի
վիճակում է և առաջացնում է չորս 𝜎-կապ՝ C-C, C-H: Պարզ
ցիկլերում (C3 և C4 ) C-C կապերի միջև անկյունները շատ են
տարբերվում քառանիստայինից՝109°28', որը մոլեկուլում ստեղծում է
լարվածություն և ապահովում դրանց բարձր փոխազդունակությունը:
Հաստատված է, որ ցիկլոալկաններում 𝜎-կապերի առաջացումը sp3-
հիբրիդային օրբիտալների փոխծածկից տեղի է ունենում ոչ թե
միջուկները միացնող գծով, այլ դրանից դուրս:Այդպիսի փոխծածկը
առանցքով չէ, այլ ինչ որ չափովմոտենում է կողմնային փոխծածկին՝
նման 𝜋-կապին:Առաջացած 𝜎-կապերը, որոնց առավելագույն
էլեկտրոնային խտությունը երկու միջուկները միացնող գծից դուրս է,
անվանվում են բանանային:
Հատկություններով բանանային կապերը մոտ են 𝜋-կապին և
հեշտությամբ խզվում են: Դա է պատճառը , որ ցիկլոպրոպանը մտնում
է միացման ռեակցիաների մեջ:
23. Ալկեններ անվանում են CnH2n ընդհանուր
բանաձևով ներկայացվող այն ածխաջրածինները,
որոնց մոլեկուլում առկա է մեկ C=C կրկնակի
կապ(C=C կրկնակի կապերից մեկը սիգմա՝ 𝜎 է, իսկ
մյուսը՝𝜋):
Կրկնակի կապը 𝜎- և 𝜋- կապերի զուգակցումն է:
Սիգմա կապը ծագում է sp2-հիբրիդային
օրբիտալների ճակատային փոխծածկից ՝
միջուկները միացնող գծի ուղղությամբ, իսկ 𝜋-
կապը՝ sp2-հիբրիդային վիճակում գտնվող երկու
հարևան ածխածնի ատոմների մաքուր p-
օրբիտալների կողմնային կրկնակի փոխծածկից:
Էթիլենի մոլեկուլում կապերի առաջացումը կարելի
է պատկերել հետևյալ գծապատկերով.
24.
25. ՍԻԳՄԱ ԿԱՊԵՐԸ , ՈՐՈՆՔ ԱՌԱՋԱՆՈՒՄ ԵՆ SP2-
ՀԻԲՐԻԴԱՅԻՆ ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐՈՎ, ՄԵԿ ՀԱՐԹՈՒԹՅԱՆ ՎՐԱ
ԵՆ՝ 120° ԱՆԿՅԱՆ ՏԱԿ: ԴԱ Է ՊԱՏՃԱՌԸ, ՈՐ ԷԹԻԼԵՆՆ
ՈՒՆԻ ՀԱՐԹ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔ.
28. ԱԼԿԱԴԻՆԵՆՆԵՐ ԱՆՎԱՆՈՒՄ ԵՆ CNH2N-2
ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲԱՆԱՁև ՈՒՆԵՑՈՂ ԱՅՆ ՉՀԱԳԵՑԱԾ
ԱԾԽԱՋՐԱԾԻՆՆԵՐԸ , ՈՐՈՆՔ ՄՈԼԵԿՈՒԼՈՒՄ
ՊԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ ԵՆ ԵՐԿՈՒ ԿՐԿՆԱԿԻ ԿԱՊ:
ԱԼԿԱԴԻՆԵՆՆԵՐԻ ԻԶՈՄԵՐԻԱՆ ՊԱՅՄԱՆԱՆՎՈՐՎԱԾ
Է ԻՆՉՊԵՍ ԱԾԽԱԾՆԱՅԻՆ ԿՄԱԽՔԻ
ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՈՎ, ԱՅՆՊԵՍ ԷԼ ԿՐԿՆԱԿԻ ԿԱՊԻ
ԴԻՐՔՎ:ԴԻԵՆՆԵՐԻ ՓՈԽԱԶԴՈՒԹՅԱՆ ՎՐԱ ՄԵԾ
ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԻ ԿՐԿՆԱԿԻ ԿԱՊԵՐԻ
ՓՈԽԱԴԱՐՁ ԴԻՐՔԸ: ԸՍՏ ԱՅԴ ՀԱՏԿԱՆԻՇԻ՝
ՏԱՐԲԵՐՎՈՒՄ ԵՆ ԵՐԵՔ ՏԵՍԱԿԻ ԴԻՆԵՆՆԵՐ:
29. • C = C =C՝ կուտակված ՝ (1,2-դինեններ) , որոնց
մոլեկուլում կրկնակի կապերը անմիջականորեն
սահմանակցված են միմյանց :
• C = C- C= C՝ զուգորդված, որոնց մոլեկուլում կրկնակի
կապերը առանձնացված են մեկ հասարակ C-C կապով:
• C = C-(CH2)n-C =C, n≥1 ` մեկուսացված՝ որոնց
մոլեկուլում կրկնակի կապերն առանձնացված են
մեկից ավելի sp3 հիբրիդային վիճակում գտնվող
ածխածնի ատոմներով:
Դիվինիլը կամ բութադիեն-1-3-ը պարունակում է
ածխածնի չորս ատոմ, որոնք sp2-հիբրիդացված
վիճակում են և ունեն հարթ կառուցվածք: Կրկնակի կապի
p-էլեկտրոնները առաջացնում են միասնական
էլեկտրոնային ամպ և ապատեղայնացված են ածխածնի
բոլոր ատոմներ միջև:
32. ԱԼԻԿԻՆՆԵՐ ԵՆ ՀԱՄԱՐՎՈՒՄ ԱՅՆ ՉՀԱԳԵՑԱԾ
ԱԾԽԱՋՐԱԾԻՆՆԵՐԸ, ՈՐՈՆՔ ՈՒՆԵՆ CNH2N-2 ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ
ԲԱՆԱՁևԸ և ՄՈԼԵԿՈՒԼՈՒՄ ՊԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ ԵՆ ՄԵԿ C-C
ԵՌԱԿԻ ԿԱՊ (HC≡CH):
ԵՌԱԿԻ ԿԱՊԻ C≡C ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ
ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԸ : ԵՌԱԿԻ ԿԱՊԸ ՄԵԿ 𝜎- և 𝜋- ԿԱՊԻ
ՀԱՄԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ Է , ԱՐՆ ԱՌԱՋԱՆՈՒՄ Է SP
ՀԻԲՐԻԴԱՅԻՆ ՎԻՃԱԿՈՒՄ ԳՏՆՎՈՂ ԱԾԽԱԾՆԻ ԵՐԿՈՒ
ԱՏՈՄԻ ՄԻՋև: 𝜎-ԿԱՊՆ ԱՌԱՋԱՆՈՒՄ Է ԱԾԽԱԾՆԻ ՀԱՐևԱՆ
ԵՐԿՈՒ ԱՏՈՄՆԵՐԻ SP ՀԻԲՐԻԴԱՅԻՆ ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐԻ
ԱՌԱՆՑՔԱՅԻՆ ՓՈԽԾԱԾԿԻՑ, 𝜋- ԿԱՊԵՐԻՑ ՄԵԿՆ
ԱՌԱՋԱՆՈՒՄ Է PY-ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐԻ ԿՐԿՆԱԿԻ ԿՈՂՄՆԱՅԻՆ
ՓՈԽԾԱԾԿԻՑ, ՄՅՈՒՍԸ ՝ PZ-ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐԻ ԿՈՂՄՆԱՅԻՆ
ՓՈԽԾԱԾԿԻՑ.
33. ԱՑԵՏԻԼԵՆԻ ՄՈԼԵԿՈՒԼՈՒՄ ԱԾԽԱԾՆԻ և ՋՐԱԾՆԻ ԱՏՈՄՆԵՐԸ
ԴԱՍԱՎՈՐՎԱԾ ԵՆ ՄԵԿ ՈՒՂԻՂ ԳԾՈՎ. ՄՈԼԵԿՈՒԼՆ ՈՒՆԻ
ԳԾԱՅԻՆ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔ : 𝜋- ՀԻԲՐԻԴԱՅԻՆ ԱՄՊԵՐԸ , ՁԳՏԵԼՈՎ
ԱՌԱՎԵԼԱԳՈՒՅՆ ՉԱՓՈՎ ՀԵՌԱՆԱԼՈՒ ԻՐԱՐԻՑ, ՋՐԱԾՆԻ ՀԵՏ
ԿԱՊԵՐ ԵՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒՄ ՓՈԽԱԴԱՐՁ ՀԱԿԱԴԻՐ ՈՒՂՂՈՒԹՅԱՄԲ ՝
ԿԱԶՄԵԼՈՎ 180° ԱՆԿՅՈՒՆ, ԻՆՉԸ ԼԱՎ ԵՐևՈՒՄ Է ՄՈԴԵԼՆԵՐԻՑ .
37. ԱՊԱՏԵՂԱՅՆԱՑՎԱԾ ԿԱՊԸ ԿՈՎԱԼԵՆՏԱՅԻՆ ԿԱՊ Է, ՈՐԻ
ՄՈԼԵԿՈՒԼԱՅԻՆ ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐՆ ԸՆԴԳՐԿՈՒՄ ԵՆ
ԵՐԿՈՒՍԻՑ ԱՎԵԼԻ ԱՏՈՄՆԵՐ:
ԱՊԱՏԵՂԱՅՆԱՑՎԱԾ ԿԱՊԸ ԲՆՈՐՈՇ Է ԱՅՆ
ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ , ՈՐՈՆՔ ՊԱՐՈՒՆԱԿՈՒՄ ԵՆ ԲԱՑ
ԿԱՄ ՓԱԿ ԶՈՒԳՈՐԴՎԱԾ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐ: ԴԻԵՆՆԵՐԻՑ
ԳԻՏԵՆՔ , ՈՐ ԶՈՒԳՈՐԴՎԱԾ ՀԱՄԱԿԱՐԳՈՒՄ ՀԱՍԱՐԱԿ և
ԿՐԿՆԱԿԻ ԿԱՊԵՐԸ ՀԱՋՈՐԴՈՒՄ ԵՆ ՄԻՄՅԱՆՑ:
CH2=CH-CH=CH2
ՏԵՂԱՅՆԱՑՎԱԾ ԿԱՊԵՐ
CH2 -__- CH -__- CH -__- CH2
ԱՊԱՏԵՂԱՅԱՆԱՑՎԱԾ ԿԱՊԵՐ
38. Փակ շղթայով զուգորդված համակարգեր
պարունակող միացությունների մեջ ամենից
հետաքրքրիրը
արոմատիկ միացություններն են, որոնք օժտված
են որոշ առանձնահատկություննրով:Արոմատիկ
միացություններ համամեմատաբար կայուն են
օքսիդիչների և ջերմաստիճանի աղդեցության
նկատմամ, ունեն տեակալման ռեակցիաների
հակում : Արոմատիկ միացությունների խմբին են
պատկանում բենզոլը և քիմիական վարքով ու
կառուցվածխով բենզոլին նման
միացությունները:
39.
40. ԱՌԱՋԻՆ ԱՐՈՄԱՏԻԿ ԱԾԽԱՋՐԱԾԻՆԸ ԲԵՆԶՈԼՆ Է :
ԲԵՆԶՈԼԸ ԿԱՆՈՆԱՎՈՐ ՎԵՑԱՆԿՅՈՒՆ Է , ՈՐՈՒՄ C-C
ԿԱՊԻ ԵՐԿԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ,01397 ՆՄ Է , ԻՍԿ
ԿՈՎԱԼԵՆՏԱՅԻՆ ԱՆԿՅՈՒՆԸ՝ 120° : C-C և C- H 𝜎-
ԿԱՊԵՐԸ ԳՈՅԱՆՈՒՄ ԵՆ ԱԾԽԱԾՆԻ SP3 ՀԻԲՐԻԴԱՅԻՆ
ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐԻ ՓԽԾԱԾԿԻՑ ՝ ԱՌԱՋԱՑՆԵԼՈՎ ՀԱՐԹ
ՑԻԿԼԻԿ 𝜎-ԿՄԱԽՔ:
41. ՎԵՑ ԱԾԽԱԾՆԻ ԱՏՈՄՆԵՐԻՑ ՄԵԿԱԿԱՆ ՉՀԻԲՐԻԴԱՑՎԱԾ P-
ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐԸ ԱՌԱՋԱՆՈՒՄ ԵՆ ՓԱԿ 𝜋 –ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ
ՄԻԱՍՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳ ՝ ԿՈՂՄՆԱՅԻՆ ՓՈԽԾԱԾԿԻ
ՀԱՇՎԻՆ ՀԱՐԹ ՑԻԿԼԻԿ 𝜎-ԿՄԱԽՔԻ ՀԱՐԹՈՒԹՅԱՆՆ
ՈՒՂՂԱՀԱՅԱՑ: ՄԻԱՍՆԱԿԱՆ 6-ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՆՈՑ ԱՄՊԸ
ԿԵՆՏՐՈՆԱՑՎՈՒՄ Է 𝜎-ԿՄԱԽՔԻ ՀԱՐԹՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐևՈՒՄ և
ՆԵՐՔևՈՒՄ:
42. ԱՌԱՋԱՑԱԾ 𝜋- ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՅԻՆ ՎԵՑՅԱԿԸ՝ 6-
ԷԼԵԿՏՐՈՆԱՆՈՑ ԱՄՊԸ , ՊԱՅՄԱՆԱՎՈՐՈՒՄ Է
ԲԵՆԶՈԼԻ ՄՈԼԵԿՈՒԼԻ
ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՀՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՆ ՈՒ
ԿԱՅՈՒՆՈՒԹՅՈՒՆԸ: 𝜋-ԷԼԵԿՏՐՈՆՆԵՐՆ ԱՌԱՋԱՆՈՒՄ
ԵՆ ԶՈՒԳՈԴՎԱԾ ՕՐԲԻՏԱԼՆԵՐՈՎ ՀԱՄԱԿԱՐԳ , ՈՐԸ
ՋԵՐՄԱԴԻՆԱՄԻԿՈՐԵՆ ԱՎԵԼԻ ԿԱՅՈՒՆ Է
ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆ ԲԱՑ ՇԽԹԱՅՈՎ ԶՈՒԳՈՐԴՎԱԾ
ՄԻԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ: ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ԿԱՅՈՒՆԱՑՈՒՄԸ
ԴԺՎԱՐԵՑՆՈՒՄ Է ՄԻԱՑՄԱՆ ՌԵԱԿՑԻԱՆԵՐԸ ԸՆԹԱՑՔԸ
և ՀԵՇՏԱՑՆՈՒՄ ՏԵՂԱԿԱԼՄԱՆ ՌԵԱԿՑԻԱՆԵՐԸ, ՔԱՆԻ
ՈՐ ՎԵՐՋԻՆ ԴԵՊՔՈՒՄ ԶՈՒԳՈՐԴՎԱԾ ՑԻԿԼԻԿ
ՀԱՄԱԿԱՐԳԸ ՊԱՀՊԱՆՎՈՒՄ Է ՌԵԱԿՑԻԱՅԻ
ԱՐԱԳԱՍԻՔՈՒՄ:
