2. Ալյումինը սպիտակ, արծաթափայլ, փափուկ, դյուրահալ մետաղ է: Ալյումինի
միացությունները հայտնի են վաղ անցյալից: Դեռևս մ. թ. ա. I դարում
ալյումինական պաղլեղներն օգտագործվում էին Եգիպտոսում՝ որպես
կապակցող և աղաղող նյութեր: Հին հույներն ալյումինական պաղլեղներն
անվանել են “alumen”, որտեղից էլ ծագել է ալյումին անվանումը: 1754 թ-ին
գերմանացի քիմիկոս Ա. Մարգրաֆը պաղլեղներից անջատել է անգույն
«պաղլեղային հող» (այդ պատճառով ալյումինը հայերեն անվանել են նաև
«պաղլեղածին»), որն ավելի ուշ հայտնաբերվել է նաև կավի մեջ և կոչվել
«արզնահող»:
Մետաղական ալյումինն առաջին անգամ ստացել է դանիացի ֆիզիկոս Հ.
Էրստեդը 1825 թ-ին: Արդեն 1855 թ-ին Փարիզում կայացած համաշխարհային
ցուցահանդեսում ցուցադրվել են ալյումինի փոքր ձուլակտորներ: Այդ
ժամանակաշրջանում ալյումինը ոսկուց շատ քիչ էր էժան և օգտագործվում
էր միայն զարդեր պատրաստելու համար:
Ալյումինի պարունակությունը երկրակեղևում 8,8% է (ըստ զանգվածի):
Ալյումինը ջերմության և էլեկտրականության լավ հաղորդիչ է:
Պլաստիկության շնորհիվ կռելի է և հեշտ գլանվում է անգամ սառը վիճակում:
Նրանից կարելի է գլանել շատ բարակ փայլաթիթեղ («արծաթե թուղթ») և
ձգել բարակ լար: Խառնուրդները մեծացնում են ալյումինի
կարծրությունը, փոքրացնում քիմիական
կայունությունը, ջերմահաղորդականությունը և
3. Ալյումինն սպիտակ թեթև մետաղ է(p=2,7գ/սմ խոր.), հալվում է
660 աստիճանում, եռում 2450 աստիճանում: Մետաղական
ալյումինից հեշտությամբ լար է ձգվում և 0,10մմ հաստությամբ
փայլաթիթեղ գլանվում: Հալված վիճակում լուծում է այլ
մետաղներ և ոչ մետաղներ` համաձուլվածքներ առաջացնելով:
4. Ալյումինը շատ ակտիվ մետաղ է: Փոխազդում է ջրի հետ՝
2Al + 6H2O → Al(OH)3 + 3H2
Օդում այրվում է՝ արձակելով մեծ քանակությամբ ջերմություն.
4Al + 3O2 → 2AlO3; արձակվում է -1675ԿՋ/մոլ
Տաքացման պայմաններում փոխազդում է ոչ-մետաղների հետ
2Al + 3Cl2 → 2AlCl3
2Al + 3S → Al2S3
2Al + N2 → 2AlN
4Al + 3C → Al4C3
Հեշտությամբ լուծվում է աղաթթվում և նոսր ծծմբական թթվում, իսկ
տաքացման պայմաններում՝ նաև խիտ ազոտական և ծծմբական
թթուներում:
2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2
2Al + 2H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3H2
Al + 6HNO3 (Խիտ) → Al(NO3)3 + 3NO2 + 3H2O
2Al + 6H2SO4 → Al2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O
5. Լուծվում է ալկալիներում.
2Al + 2NaOH + 6H2O → 2Na[Al(OH)4] + 3H2
Ավելի պասիվ(այսինքն`ավելի բարձր օքսիդացման
պոտենցիալով)մետաղներին վերականգնում է իրենց
օքսիդներից:Մետաղների սըացման այս եղանակը կոչվում է
ալյումինաթերմիա:
3Fe3O4 + 8Al → 4Al2O3 + 9Fe; ΔH=-4349ԿՋ
Cr2 + 2Al → Al2O3 + 2Cr; ΔH=-534ԿՋ
Կիրառվում է թեթև և ամուր համաձուլվածքների ստացման,
ալյումինաթերմիայի, ինչպես նաև կենցաղային իրերի պատրաստման
համար:
6. Ալյումինը մտնում է ահռելի քանակությամբ հանքանյութերի
բաղադրության մեջ, գլխավորությամբ ալյումոսիլիկատների և
լեռնային ապարների: Ալյումինի միացություններ
պարունակում են գրանիտները, բազալտները, կավը, դաշտային
սպաթը և այլն: Բայց ահա պարադոքս. չնայած նրան, որ
ալյումինը պարունակվում է շատ մեծ քանակությամբ
հանքանյութերում և ապարներում, բոքսիտներով հարուստ
տեղանքները, որոնք հանդիսանում են ալյումինի
գործարանային ստացման հիմնական հումք, բավականին
հազվադեպ են հանդիպում: Միկրոէլեմենտների տեսքով
ալյումինը առկա է կենդանիների և բույսերի հյուսվածքներում:
Արդյունաբերության մեջ ալյումինը ստանում են` հեղուկ
կրիոլիտում լուծված կավահողը (Al2O3) էլեկտրոլիզի
ենթարկելով: