Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
Viewers also liked (17)
Similar to Iso 14001 Çevre Yönetim Sistemi
Similar to Iso 14001 Çevre Yönetim Sistemi (20)
Iso 14001 Çevre Yönetim Sistemi
- 2. • ISO’nun açılımı ISO (I-S-O) harflerinin birleşiminden meydana gelmiş ve Uluslararası Standartlar Teşkilatını simgeleyen bir kelimedir. Çeşitli teknik ve idari standartlar yayınlayan bir kurumdur.
- 3. Çevre Bir kuruluşun faaliyetleri içinde yürüttüğü ve aşağıdakileri içine alan ortamdır. • Hava • Su • Toprak • Doğal Kaynaklar • Bitki Örtüsü(Flora) • Hayvan Topluluğu(Fauna) • İnsanlar ve bunlar arasındaki faaliyetler
- 4. Çevre Yönetim Sistemi Organizasyon için bir çevre politikası oluşturmak, bu politikayı uygulamak ve sürdürmek esasına dayanan ve çevre ile ilgili prosesleri, prosedürleri, sorumlulukları, kaynakları, planlama faaliyetlerini ve organizasyon yapısını düzenlemek üzere kurulan bir yönetim sistemidir.
- 5. Uluslararası Çevre Yönetim Standartları (ÇYS) TC 207 / 1993 Amacı ‘’Çevre yönetim araç v sistemleri alanında standardizasyon sağlamaktır.’’ 72 üye ülke ve 40 organizasyon katılmaktadır. ISO 14000 serisini geliştirmektedir. İlk ISO 14000 serisi standartları Eylül 1996 da yayınlanmıştır.
- 6. TC 207 Organizasyonu ISO TC 176 Kalite Sistem Standartları TC 207 Çevre Yönetim Standartları SC 1 Çevre Yönetim Sistemleri SC 2 Çevre Denetimi SC 3 Çevresel Etkilendirme SC 4 Çevre Performans Ölçümü SC 5 Hayat Çevrimi Değerlendirmesi SC 6 Tanımlar WG 1 Ürün Standartlarının Çevre Yönleri
- 7. Çevresel Gereksinimler Tedarikçi Müşteri Devlet Çevre Grupları Yaşayanlar Uluslararası Anlaşmalar
- 8. ISO 14000 Çevre yönetimi ve iş gereksinimlerinin bütünleşmesi imkanlarını arttırır. Üst yönetim tarafından bir çevre politikası belirlenmesi İşletme koşulları ve kontroller ile bunların çevresel konulara etki durumunun dikkate alınması Uygulama sorumluları ve gerekli yetkilerin belirlenmesi Sistem sonuçları ve çevre performansını değerlendirmek üzere periyodik yönetim gözden geçirmesi
- 9. ISO 14000 Sürekli gelişmeye yöneliktir. ÇYS sistem ve çevre performansının aşağıdaki hususlar çevresinde sürekli iyileştirilmesi için tasarlanmıştır. Planların uygulanması ve faaliyetlerin yürütülmesi için zaman aralıklarının, yetkilerin, sorumluların oluşturulması Periyodik uygunluk denetimlerinin yapılması, hedeflere ulaşma durumunun tespit edilmesi ve gereken sistem iyileştirmelerinin belirlenmesi Çevresel etkilerle ilgili faaliyetlerin ölçümü ve izlenmesi
- 10. ÇYS için Deming Modeli Önlem Al (Gözden Geçir) Planla Kontrol Et Uygula • Çevre politikası • Çevre boyutları ve etkileri • Kanuni ve diğer şartlar • Çevre amaç ve hedefleri • Çevre yönetim programları • Yapı ve sorumluluklar • Eğitim bilin ve ehliyet • İletişim • Dokümantasyon • Doküman kontrolü • İşlem kontrolü • Acil hal hazırlığı ve bu hallerde yapılması gereken işler • İzleme ve ölçme • Uygunsuzluk ve düzeltici-önleyici faaliyet • Kayıtlar • Tetkik • Yönetimin gözden geçirmesi Sürekli Gelişim
- 11. Yönetim Programı İç Tetkik Politika Kanuni Gereklilikler Çevre Etkileri Yönetimin Gözden Geçirmesi Roller Sorumluluklar Eğitim iletişimler Dokümantasyon Doküman Kontrol İşlem Kontrolü Acil hal planları İzleme ve ölçme Uygunsuzluk ve düzeltici Faaliyet Kayıtlar
- 12. Çevre Politikası Planlama Planlama ve Operasyon Kontrol ve Düzenleyici Faaliyetler Yönetimin Gözden Geçirmesi Sürekli İyileştirme
- 13. Çevre yönetim sistemi nasıl geliştirilir ? 1. Planlama evresi • Kuruluşların bütün amaç ve hedefleri belirlenir, uygulama yöntemleri geliştirilir. 2. Uygulama evresi • Planlar uygulanır ve üzerinde anlaşılan önlemler kuruluşun hedefleri doğrultusunda alınır. 3. Kontrol evresi • Plan dahilindeki faaliyetler etkinlik ve yeterlilik açısından kontrol edilip sonuçlar planla karşılaştırılır. 4. İyileştirme evresi • Belirlene eksiklikler giderilir, değişen koşullara göre plan revize edilebilir, prosedürler gerekli olduğu şekilde yeniden yapılandırılır. Bugün gündemde olan ISO 14000 çevre yönetim sistemi bu modelden türetilmiştir.
- 14. Çevre Yönetiminin Gelişimi İtiraz Hoşgörü Kabul ve Uygulama Mükemmellik Peşinde Olma ÇYS /İşlevsel Entegrasyon Sürdürülebilir Operasyonlar
- 15. Çevresel yönetim prensipleri Organizasyonlar kendi çevre politikalarını tanımlamalı ve taahhüttü ÇYS’nde kesinleştirmelidir. Organizasyonlar tüm çevre politikalarıyla ilgili bir plan geliştirmelidirler. etkin bir uygulamada, organizasyonların çevre politikalarını, gereklilikleri ve hedeflerini gerçekleştirmek için kapasite ve destek mekanizmalarını geliştirmeleri gereklidir.
- 16. Organizasyonlar çevresel performanslarını ölçmeli, izlemeli ve değerlendirmelidirler. Organizasyonlar ÇYS’ni çevre performanslarını bütünüyle düzelterek gözden geçirmeli ve sürekli iyileştirmelidir.
- 17. ISO 14001 Nedir? ISO 14001 Ne Değildir ? Çevresel bakışı yöneten bir iskelet Bir ürün standardı değildir. Çevresel performansın sürekli iyileştirilmesine yönelik yönetimin taahhüttü Bir performans standardı değildir. Her tür firma için uygunluk(büyük veya küçük, kamusal veya özel, üretim veya hizmet) Kirlilik ve performans seviyesi değerlerini ortaya koymaz Gönüllülük Test, kontrol ve gözlem metotlarını ortaya koymaz Tekrar bul ve yaz En iyi teknolojiyi zorunlu kılmaz
- 18. ÇYS’nin Şartları • 4.1 Genel Şartlar • 4.2 Çevre Politikası • 4.3 Planlama 4.3.1 Çevre Boyutları 4.3.2 Kanuni ve diğer şartlar 4.3.3 Amaçlar ve hedefler 4.3.4 Çevre yönetim programı/programları • 4.4 Uygulama ve İşlem 4.4.1 Bünye(Yapı) ve Sorumluluklar 4.4.2 Eğitim, bilinç ve ehliyet 4.4.3 İletişim 4.4.4 Çevre yönetim sistemleri ile ilgili belgeye bağlama işlemleri 4.4.5 Belge kontrolü 4.4.6 İşlem kontrolü 4.4.7 Acil hal hazırlığı ve bu hallerde yapılması gereken işler
- 19. • 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet 4.5.1 İzleme ve ölçme 4.5.2 Riayetsizlik, düzeltici önleyici faaliyet 4.5.3 Kayıt 4.5.4 ÇYS denetimi • 4.6 Yönetimce yürütülen gözden geçirme
- 20. 4.1 – Genel Şartlar • Kuruluş esasları bu maddede açıklanan bir ÇYS kurup bu sistemi idame ettirmelidir.
- 21. 4.2 – Çevre Politikası Organizasyonun yönlendirici bir çevre politikası geliştirmesi Üst yönetim hazırlar İlgili yasa ve düzenlemelere uyma, çevre performansını geliştirme, kirliliği önleme Hedefler belirlenir Çalışanlara ve topluma duyurulur.
- 22. 4.3 Planlama 4.3.1 Çevre Boyutları Organizasyonun kontrol edebildiği ve çevre ile etkileşim gösterebilecek ürün, hizmet ve faaliyetlerinin belirlenmesi Çevre üzerinde önemli etkisi olan boyutların diğerlerinden ayrılması
- 23. 4.3 Planlama 4.3.1 Çevre Boyutları Çevresel etkilere odaklanır: emisyon, kanalizasyon, atık yönetimi, çevre halkına etkiler, hammadde ve doğal kaynakların kullanımı, taşıma vb. Hedeflerin tespit edilmesinde kullanılır. İlk çevresel gözden geçirme – yasal şartlar, çevresel yönler, mevcut uygulamalar, önceki olaylar, standart dışı işlemlerin muhtemel sonuçları
- 24. Çevre Boyutu – Çevre Etkisi Aktivite Boyut Etki Bilgisayar kullanımı Elektrik tüketimi Enerji kaynaklarının azalması
- 25. Çevre Boyutu – Çevre Etkisi Aktivite Boyut Etki Rapor hazırlama Kağıt tüketimi Doğal kaynakların azalması
- 26. Çevre Boyutu – Çevre Etkisi Aktivite Boyut Etki Malzemeleri tedarikçi tarafından ulaştırılması Kullanım ve paketleme atık malzemelerin oluşumu Katı atık oluşumu
- 27. Çevre Boyut ve Etkileri Tedarikçiler Kuruluş Aktivite Ürünler Servisler Müşteri B O Y U T L A R Çevre E T K İ L E R
- 28. Çevre Boyutları Önemini Tespit et Bütün çevre boyutlarını ve çevre etkilerini belirleme Önemsiz Boyut Önem Durumu Önemli Boyut Amaç ve hedeflerin geliştirilmesi (İyileştir) İşlem kontrolü (KONTROL) Kayıtlarını Tut
- 29. 4.3 Planlama 4.3.2 Kanuni ve Diğer Şartlar Bu çevre boyutları ile ilgili olarak var olan kanuni şartlar ve düzenlemelerin belirlenmesi Tabi olunan yasal ve diğer çevre koruma koşulları, sektör kodları, rehberler vb. izlenmesi gerekir.
- 30. 4.3 Planlama 4.3.3 Amaç ve Hedefler • organizasyon içinde yer alan ilgili birimlerde çevre ile ilgili hedeflerin belirlenmesi • Çevre politikası ile tutarlı, sayısal, zaman sınırları olan, kirliliğin önlenmesi
- 31. 4.3 Planlama 4.3.4 Çevre Yönetim Programları Bu hedeflere ulaşmak için programların tespit edilmesi Sorumluların belirlenmesi, kriterlerin tespit edilmesi, yeni gelişmeler durumunda güncelleştirilmesi,
- 32. Planlama – ÇYS’nin Çekirdeği Amaç ve hedefleri kategorilere ayır Önemli boyutlar Kontrol/Bakım İyileştir Çalış Çevre Yönetim Programları(ÇYP) Geliştir ‘’Plan projelendir’’ ÇYP’ları • Görevler, sorumlu kişiler, zaman sınırları • Operasyonel kontroller • İzleme ve ölçme Prosedür ve Talimatları Geliştir Prosedürler Talimat 1 Talimat 2 Talimat 3 Amaç ve Hedefler Çevre Yönetim Programları Prosedür/Talimatlar
- 33. 4.4 Uygulama ve İşlem 4.4.1 Yapı ve sorumluluk Çevre yönetimini sağlamak için görev, sorumluluk ve yetkilerin tanımlanması Yönetim temsilcisi, raporlama Organizasyon şeması Taşeronlar
- 34. 4.4 Uygulama ve İşlem 4.4.2 Eğitim, bilinç ve ehliyet Potansiyel çevresel etkileri olan çalışanlara eğitim verilmesi İç ve dış eğitim ihtiyaçları Çevreye etkisi olabilecek personel içim eğitim, tecrübe, uzmanlık Tüm personel için ÇYS, çevre politikası, sorumluluklar, prosedürler ile ilgili eğitimler
- 35. 4.4 Uygulama ve İşlem 4.4.3 İletişim • İç iletişimi sağlamak ve dış iletişimi yürütmek için prosedürler geliştirilmesi • İç iletişim dış iletişim, şikayetlere cevap verme • Toplum, çevre teşkilatları, müşteriler, tedarikçiler, taşeronlar • Lisans izin, raporlama, olaylar
- 36. 4.4 Uygulama ve İşlem 4.4.4 Çevre Yönetim Sistemi Dokümantasyonu ÇYS bölümleri için dokümantasyonu oluşturulması Prosedürler, acil durum planları, standartlar Diğer yönetim sistemleri
- 37. 4.4 Uygulama ve İşlem 4.4.5 Doküman (Belge) Kontrolü ÇYS için gerekli olan dokümantasyonun kontrolü için prosedürlerin oluşturulması • Okunaklı, kontrollü, • Emre amade, geçerli • Dış kaynaklı dokümanlar ( yasa, yönetmelik, uygulama teknik zorlukları )
- 38. 4.4 Uygulama ve İşlem 4.4.6 İşlem Kontrolü Önemli çevresel yönlerle ilgili işlem ve faaliyetlerin belirlenmesi. Bu işlem ve faaliyetlerin çevresel etki riskini minimuma indirmek için prosedürlerin geliştirilmesi • Satın alma, satış, tasarım, pazarlama, üretim, bakım, muayene ve deney, kalibrasyon, lojistik, nakliye, depolama, atık işleme
- 39. 4.4 Uygulama ve İşlem 4.4.6 İşlem Kontrolü • Faaliyetlerin tespit edilen şartlar altında gerçekleştirilmesi, yol verme, olaylar, acil durumlar, kazalar • Hammadde seçimi, taşıma, atık imha, yeni sözleşmeler, yanıcı sıvılar, tehlikeli maddeler, müşterinin temin ettiği ürün
- 40. 4.4 Uygulama ve İşlem 4.4.7 Acil Hal Hazırlığı ve Bu Hallerde Yapılması Gereken İşler Acil durumlarda tepki verme ile ilgili prosedürlerin geliştirilmesi ve sürdürülmesi • Potansiyel kazalar, tepki verme, yangın önleme, çevresel risk değerlendirmesi, yetkili kurumlar, güvenlik teşkilatları, topluma bilgi verme. Düzenli bilgilendirme pratik uygulamalar
- 41. Tipik Bir Acil Hal Planlaması Akış Şeması Politikanın Beyanı Amaç ve Hedef Ön acil hal planlaması Acil Hal Hazırlığı Eğitim ve Tatbikat Planın Değerlendirilmesi Gözden Geçirme Planların Güncellenmesi
- 42. 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyetler 4.5.1 İzleme ve Ölçme Çevre üzerinde önemli etkisi olan operasyon ve aktivitelerin ölçülmesi – izlenmesi için prosedürler oluşturulması Performans izleme, kontrol sistemleri kalibrasyon, özel ölçümler, düzenli kayıtlar
- 43. 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet • 4.5.2 Uygunsuzluklar, düzeltici ve önleyici faaliyetler Uygunsuzlukların tekrarını önlemek için prosedürlerin oluşturulması ve sürdürülmesi oTemel sebepler, çevresel etkilerin en aza indirilmesi, düzeltici faaliyetler, prosedür değişiklikleri
- 44. 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet • 4.5.3 Kayıt Çevre ile ilgili kayıt tutma prosedürlerinin oluşturulması oÇevre yasaları, şikayetler, eğitimler, üretim, muayene, bakım, kalibrasyon, olay raporları, acil durum hazırlıkları, denetimler, yönetimin gözden geçirmesi, çevresel değerlendirme, arşiv saklama süreleri, bilgisayar kayıtları
- 45. 4.5 Kontrol ve Düzeltici Faaliyet • 4.5.4 Çevre yönetim Sistemi Denetimi Standarda uygunluk, doğru ve düzenli uygulamayı tespit etmek üzere periyodik ÇYS denetimlerinin yürütülmesi ile ilgi prosedürlerin mevcut olması oPlanlama, çevreye etki durumu, eğitilmiş tarafsız denetçi
- 46. 4.6 Yönetimin Gözden Geçirmesi Üst yönetim ÇYS uygulama ve etkinliğinin düzenli olarak gözden geçirilmesi. Bu gözden geçirme faaliyetinin dokümante edilmesi • Politika, hedefler, sürekli gelişme, çevresel yönler, dokümantasyon, uygulama takibi. ISO 14001 : 2005 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ ALİ DİLEK TURİZM VE OTEL İŞLETMECİLİĞİ
- 47. ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi Modeli Sürekli Gelişme Çevre Politikası Planlama Uygulama ve Operasyon Kontrol ve Düzeltici Faaliyet Yönetimin Gözden Geçirmesi
- 48. ÇYS Elemanları Arasındaki İlişki Kuruluş Hedefleri Çevre Politikası Amaçlar & Hedefler Kanuni Diğer ŞartlarÇevre Boyutları Yönetim Programları İşlem Kontrolleri İzleme ve Ölçme Yönetimin Gözden Geçirmesi Eğitim Düzeltici & Önleyici Faaliyet Dokümantasyon ÇYSTetkik
- 50. ÇYS Başarı Faktörleri Yönetim desteği ve katılımı Çalışanların katılımı Mevcut sistemler İş ile ilgili ihtiyaçlara odaklanma Doğru temsilci seçimi
- 51. Adımlar 1. Mevcut Sistemi Değerlendirin * ISO 14001’i Kullanın * Sistemler yerli yerinde ve dokümanter midir ? 2. Çevresel boyutları tanımlayın 3. Önemli etkileri değerlendirin 4. Çevre politikası oluşturun
- 52. Planlayın 5. Hedefleri oluşturun 6. Çevre programları ve planlarını tanımlayın 7. ÇYS’ni uygulamak ve geliştirmek için bir plan oluşturun
- 53. Uygulayın 8. Çevre Programları üzerinde çalışın 9. En iyi uygulamayı tespit için sistemleri analiz edin 10. sistemleri dokümante edin
- 54. Ölçün 11. Çevre performansını ölçün * Başlangıçta * İlerlerken 12. İç denetimler yapın 13. Yönetim gözden geçirmesi yapın
- 55. Geliştirin 14. Ölçüm sistemlerini esas alarak düzeltici ve önleyici faaliyetler yürütün 15. Gerektiğinde politika, hedef ve programları gözden geçirin ve revize edin
- 56. Iso 9001 ve Iso 14001 Benzerlikleri Yönetim sorumluluğu Kalite sistemi Sözleşmenin gözden geçirilmesi Tasarım kontrolü Doküman kontrolü Satınalma Müşterilerin temin ettiği ürün Ürün tanımlama ve izlenebilirlik Proses kontrol Muayene ve deney Muayene ölçme ve test ekipmanları Muayene ve deney durumu Uygun olmayan ürün Düzeltici faaliyetler Taşıma, depolama, paketleme, sevkiyat Kalite kayıtları İç denetimler Eğitim Servis İstatistik teknikler Politika Çevre boyutları Kanuni ve diğer şartlar Amaç ve hedefler Çevre yönetim programı Yapı & sorumluluklar Eğitim, bilinç, ehliyet İletişim ÇYS Dokümantasyonu Doküman kontrolü İşlem kontrolü Acil hal hazırlıkları İzleme ve ölçme Uygunsuzluklar ve düzeltici faaliyetler Kayıtlar ÇYS Denetimi Yönetim gözden geçirmesi
- 57. Belgelendirme Akreditasyon Kurumu Denetçiler Belgelendirme Kurumları Eğitim Kurumları Firmalar Yetki verir Çalıştırır Eğitir Yetki verir Denetler Belgelendirir Belgelendirir
- 58. Kaynakça • Umut Dizdar – Kalite Yönetim Uzmanı • TÜRKAK – www.turkak.org.tr • Perpa Akademi – www.perpa.tv • UzmanTv – www.uzmantv.com • Akdeniz Üniversitesi Öğr. Gör. Filiz ÇEVİK KESKİN • Akdeniz Üniversitesi Öğr. Gör. Dr. Emel KAYNAKcı
Editor's Notes
- Mesela bunlardan çevresel etkisi olan ve tesis operasyonları proses ve ürünlerin belirlenmesi örnek olarak şunlar verilebilir; İşletmelerde eğer bir imalat var ise oluşan proseslerin meydana getirdiği atıklar ve bu atıkların yönetilmesi operasyonların getirdiği çevresel etkilerdir. Ürünlerin ambalajsal malzemeleri ve pazara sevk edilmesi sırasında oluşan diğer atıklar ise işletmenin ürünleri ile alakalı çevresel etkilerdir. Bu etkilerin hangisinin diğerine göre daha önemli olduğu veya tüm etkileri ortaya çıkarmak da ISO 14000 standartlarının istediği şartlardan bir tanesidir. Bu durumda bu etkileri ortaya çıkardıktan sonra negatif etkilerinin hangileri olduğunu ve negatif etkilerin azaltılması veya yok edilmesi ana amaçtır. Belirlenen hedeflere ulaşmak için de yani bu negatif etkilerin ortadan kaldırmak için uygulama yapmak ve uygulamaları da aktif halde geri dönüşlerini geri almak ilgili kuruluşların yükümlülükleri altındadır ISO 14000 standartlarına göre.
- Madde: Çevre politikası belirlenmelidir. Bu çevre politikası kamuya açılma zorunluluğu vardır. 3. Madde: Önemli şartlardan biridir. Çünkü proseslerin, operasyonların, ürünün, tedarikçilerin, müşterilerin ilgili yarattığı tüm etkenlere bağlı olarak oluşan çevresel etkiler ve bu etkilerin giderilmesi adına kurulan sistemleri insanlar yönetmektedir. İnsanların yönettiği sistemlerde insanların sorumlulukları ve görevlerinin ve bilinçlerinin tam olarak bilinmesi gerekmektedir. Bunlarda ifade edildikten sonra artık sistem sonuçları ve performansının değerlendirmek üzere periyodik olarak yapılan bu faaliyetleri gözden geçirmek gerekmektedir. Bunlar gözden geçirme toplantısı adı altında bu verilerin analiz edilmesi ve analiz sonuçlarının belirli bir noktada raporlanması gerekmektedir.
- 14000 için çevresel sürekli iyileştirme adına yapılan faaliyetlerdir. Bu sürekli iyileştirmeler adı altında yapılan faaliyetlerde ana PUKO döngüsü ortaya çıkar. PUKO döngüsüne göre faaliyetler gerçekleşir.
- Nedir PUKO döngüsü ? Önce planlama ile başlar. Yani çevresel etkileri bizim tüm etkilerimizi, müşteri etkilerimizi, operasyon etkilerini, tesiste yapılan tüm faaliyetler, kanunsal etkiler, yasal mevzuat şartları ve bunlara göre planlanmış organizasyon ve bir çevre yönetim sistemini uygulanır ve operasyonları yönetilir. Sonuçları kontrol ederiz gerekli noktalarda düzeltilir. Tüm çıkan durumlara aksiyon alabilmek için yönetimin gözden geçirmeleri gerçekleştirilir ve ilgili çevre politikası çerçevesinde tekrar sistemi planlar, uygular, kontrol eder ve gözden geçiririz. Bu döngüyü sürekli olarak sistem yaşadığı müddetçe devam eder sürekli iyileştirme ve sürekli gelişmede buna öncülük kılmaktadır.
- Aynı mantıkta çevre boyutları ve etkileri kanunsal ve diğer şartların çevre amaç ve hedeflerinin, çevre yönetim eğitim programının planlanması yapıların ve sorumlulukların belirlenmesi ilgili sorumlu olan personelin eğitim bilinç ve yetkinlik derecelerinin arttırılması , ilgili firma içi ve ya sistem içindeki iletişim dökümantasyon, doküman kontrolü, işlem kontrolü, acil hal hazırlığı ve bu hallerde yapılması gereken faaliyetlerle bu işlerin yönetilmesi ve uygulanması. İzleme ve ölçme yöntemleriyle uygunsuzluk giderilmesi ve düzeltici faaliyetlerle ve bunların kayıtları tutularak yapılan faaliyetlerin uygulanması, sonuçların tetkitlerle ve yönetimin gözden geçirilmesi ve masaya yatırılması ve üst yönetim tarafından ilgili düzenlemeler çerçevesinde gerekli aksiyonların başlatılması ve alt tarafta çalışan diğer personel tarafından uygulama faaliyetlerinin tekrar hayata geçirilerek tekrar ilgili boyut ve etkilere göre kanunsal şartlara göre çevre amaç ve hedeflerine göre planlama uygulama kontrol etme ve gözden geçirme döngüsünün sürekli olarak döndürülmesi. Buna da Deming modeli denir. Deming modeli çevre yönetimi için önemli bir parametredir.
- Yönetim programları çevre yönetimi yönünden ciddi önem taşır. Planlama ve uygulama aşamasında oluşturulan yönetim programları çevre yönetim sistemlerinin aktif halde uygulaması için tüm faaliyetleri göz önüne alır. Nedir bunlar ? Çevre etkileri, kanunsal gereklilikler ve politikalardır. Bu politikalar çevre gerklilikleri ve kanunsal gereklilikler dışında iç tetkiklerle yapılan düzeltici faaliyetler ve onların geri dönüşleri , yönetimin gözden geçirmeleriyle yapılan faaliyetler ve onların geri dönüşleri programı direk olarak etkiler. Program çerçevesinde yani çevre yönetim programı çerçevesinde roller, sorumluluklar belirlenmiş olur. Eğitim ve iletişim eksiklikleri giderilir. İlgili dökümantasyon yapısı oluşur. Gerekli faaliyetler ve işlemler yerine getirilir ve tekrar yapılan bu faaliyetler uygunsuzlukları gidermek adına düzeltici faaliyetlerle de aktif olarak kontrol edilir. Tüm çıkan sonuçlar tekrarda planlama aşamasına yönetim programını oluşturabilmek adına tekrardan devreye girerler.
- İtiraz, hoşgörü, kabul ve uygulama, mükemmellik peşinde olma, çevresel ve işlevsel entegrasyon, sürdürülebilir bir operasyona ne kadar önemli olduğu ön plana çıkıyor.
- Çevre yönetim sistemi içinde ISO 14000 standartlarının yanında belli prensiplerde vardır.
- Yani bir politika hazırlanırken organizasyon yapısı olarak kuruluşlarda , kuruluş üst yönetimi tarafından yasalara uyacağını taahhüttünü içeren , ilgili çevresel performansın ki bunlar ağırlıklı olarak mesela doğal kaynak kullanımı olabilir su tüketiminin azaltılması ve elektrik tüketiminin azaltılması enerji tüketimlerinin azaltılması üzerine çıkan atıkların miktarın azaltılmasına yöneliğin ilgili taahhütleri içeren bir politika üst yönetiminin imzaladığı bir şekilde hazırlanmalı ve çalışanlara duyurulmalı. Aynı zmanda 14000 sistemi gereğince de kamuya açılmalıdır. Kamuya açılmasından kastı ilgili tedarikçiler, müşteriler, organizasyonun yaptığı iş ile alakalı tüm tarafların devlet dahil görebileceği bir noktada bunun paylaşılması ki bu ağırlıklı olarak web siteleri aracılığıyla yapılmaktadır.
- Bir firma veya bir organizasyonun çevreye olan etkisini değerlendirilmesi adına çevre boyut analizinin yapılması, her prosesinde ofis dahil idari alanlar dahil her prosesinde proseslerin girdisi ve proseslerin çıktısı da düşünülerek prosesis gerçekleştiği tüm etkenler ve bunların oluşturduğu atık miktarları bunların oluşturduğu doğaya zarar verebilecek çevreye zarar verebilecek ilgili 2872 sayılı çevre kanunun ilgili yönetmelikleri çerçevesinde oluşan tüm atık tiplerinin belirlenmesi . Bu atık tipleri ile ilgili proseslerde oluşturulması yani ilgili proseslerde çıkan atık miktarlarının çevreye verdiği etkileri matematiksel bir modelle belirlenmesine çevre boyutu analizi denir. Tabi bu analizde acil durum halleri ve onun dışında coğrafi ve demografik durumlarda göz önüne alınmalıdır.
- Yine organizasyonun kontrol edebildiği ve çevre ile iletişim gösterebilecek ürün ve hizmet faaliyetlerinin belirlenmesi dediğimiz bu çevre boyutlarına çevresel etkilere odaklanmak gerekiyor.
- Boyutsal etkinin ne etki yarattığını anlamaya çalışalım. Ortaya matematiksel bir model ortaya çıkar. Mesela bilgisayar kullanımı yapılan bir faaliyettir. Bunun boyutu ise elektrik tüketimidir. Bunun etsisi ise en önemlisi enerji kaynaklarının azalmasıdır. Sonuçta yapılan tüm çevre boyut analizlerinde organizasyonların içinde etkiyi ortaya çıkaracak şekilde bu analiz gerçekleştirilir. Bu etkinin dışında mesela başka örnek vermek gerekirse : slaytı geç….
- Rapor hazırlama yapılan bir faaliyettir. Kağıt tüketimi boyutudur. Doğal kaynakların azalması ise başka bir yarattığı etkidir. Mesela bir imalat prosesinde mesela sac imalatında talaşlı imalat prosesi dersek mesela aktiviteye bunun yarattığı boyut hammadde kullanımı yarattığı etki ise doğal kaynakların kullanılması veya extra olarak da yağlı talaş atığının ortaya çıkması olarak da değerlendirilebilir.burda hem kaynakları daha az kullanılması adına hemde atık miktarının ki tehlikeli atıksa bu tehlikeli atık miktarının azaltılmasına yönelik hamleler yapılmalıdır.
- Şimdi çevre boyut ve etkileriyle ilgili bu slaytta kuruluş ilgili aktivitelerini ürünlerini ve servislerini yani yaptığı uygulamaları bunları tedarikçileri ve müşterileri ile boyutların hepsinin değerlendirilerek çevresel etkileri ortaya çıkarmalıdırlar. Yani sadece kendi proseslerini düşünmemelidir. Yaptığı faaliyetleri düşünmemelidir.organizasyon hem tedarikçi hem de müşteri bazında da yaptığı tüm hareketleri tüm eylemleri tüm uygulamaları çevre boyut ve etki analizi yaparken değerlendirmeli ve içinde yer almasını sağlamalıdır.bütün çevre boyutları ve çevre etkileri önemine göre 2’ye ayrılır. GEÇ Diğer slayta.
- Önem durumuna göre önemli ve önemsiz boyut olarak 2ye ayrılır.
- Bununla alakalı organizasyon yapısında ilgili doküman kontrolü maddesi gereğince dış kaynaklı doküman diye tabir edilen dokümanlar veya mevzuat diye tabir edilen dokümanlar ile ilgili bir liste veya uygulama safhasında ilgili bir araç yardımı ile sürekli olarak güncelliğini takip edilmelidir.
- Gibi faaliyetler amaç ve hedefler içinde yer almalıdır.yani ilgili birimlerin her birisi için sayısal performansal göstergelerimizin olması lazım yani ilgili birimin ne kadar zamnda ne kadar miktarda doğal kaynak kullanıyor bunların azaltılmasına yönelik faaliyetler için ilgili birimlere performans göstergesi verilmelidir. ilgili performans göstergesi çerçevinde ise sayısal durumlar değerlendirilir bunlar için aksiyonlar alınır. Ve alınan aksiyonlar iyileştirme süreci çerçevesinde hayata geçirilir.
- Çevre yönetim programları maddeleri içeriğinde yer almaktadır. Bu programların tespit edilmesi sorunların bu program çerçevesinde hareket etmesi, ilgili kriterlerin yani performans kriterlerinin neler olduğunun ortaya çıkartılması bunların sürekli olarak iyileştirilmesine yönelik hamleler yapılması eylemler yapılması da çevre yönetim programının oluşturulması için önemli arz etmektedir.
- Bu mantıkta çevre yönetim sistemi amaç ve hedeflerin kategorilerine göre ayırmasında farklı boyutlara göre yani önemli boyutlara göre şöyle ayrılıyor: kontrol etmek, iyileştirmek ve bunları geliştirmek. çevre yönetim programlarını geliştirirken görevleri ve sorumlulukları belirlemek, zaman sınırlarını ortaya koymak, Operasyonel olarak kontrollerini gerçekleştirmek ve bunları izlemek ve ölçmek akabinde de tüm yapılan bu faaliyetlere göre prosedürleri, dokümanları, yapıları oluşturmak bu yapılar çerçevesinde de ilgili talimatları ilgili uygulamaları hayata geçirmek ÇYS çekirdeğini ortaya çıkarmaktadır.
- Yapı ve sorumluluk açısından firmanın organizasyon yapısının parçasıdır. Nedir bunlar ? Çevre yönetim sistemi açısından bir temsilcisinin kuruluş içinde muhakkak bulunması gerekmektedir. Çevre yönetim temsilcisi ilgili tüm çevre boyutları ve etkilerinin analiz edilmesinden veya analiz edilmesinin takibi ve kontrolü yapılmasından diğer görevlerinden bağımsız olarak bu sistemin kurulmasından sürekliliğinin sağlanmasından geliştirilmesinden sorumlu personeldir. bu yönetimin temsilcisi ilgili tüm raporlamalarını üst yönetime yapmaktadır. Organizasyon yapısının bir kısmında bulunmaktadır. Bu organizasyon şeması klasik organizasyon şeması firmaların çevre yönetim temsilcisi dışındaki diğer bölümlerin yani satış temsilcisi gibi böümleri içermektedir. Aynı zamanda yapı ve sorumlukları bakımından taşeronlarda işin içindedir. Çünkü taşeronlarda şirket adına faaliyet gerçekleştirdiğinden dolayı çevresel etki açısında firma adına yaptığı faaliyetlerden dolayı doğaya veya çevreye zarar verme ihtimali vardır. Bu ihtimalin ortadan kaldırılması ve boyutların değerlendirilmesi adına taşeronlarda değerlendirilecektir.
- Potansiyel çevresel etkileri olan çalışanlar bir kuruluşun içindeki her personel çevreye bir şekilde bir etki yani firmanın organizasyonu çevresel etkisi açısından bir etken oluşturmaktadır. Nedir bunlar ofis yel anlamda çalışan bir çalışan kaynak tüketmektedir. Nedir kaynak elektrik kaynağı, su kaynağı vs. tüketmektedir. Ama bunlar bizim önemsiz boyut olarak çünkü ilgili iş sağlığı ve güvenliği çerçevesinde de belli başlı yönetmelikler yönetmelikler var. Mesela ofisyel ortamlarda aydınlatma açısından 500lüx gibi bir değer istenmektedir bu yüzden gerekli aydınlatma olmalıdır. Ancak oluşturduğu bu etkiyi ortadan kaldırmak adına daha az enerji tüketen aydınlatma aparatları kullanılması ve aydınlatma ekipmanları kullanılması çevreye yarattıkları etkiyi ortadan kaldırılması adına bir aksiyon olabilir. Bu kişilere kullanım ile alakalı kendi işleri dışındaki zamanlarda nasıl evlerde oluyor ise aydınlatma aparatları veya ilgili kullanım ekipmanları ile ilgili bir eğitim verilmelidir. Aynı zamanda bu ofitsiyel personel dışında üretimde çalışan personelle alakalı da tüm hammaddelerden oluşan çevresel etkilerin prosesin kendisinden oluşturduğu çevresel etkilerin nihai ürünü müşterilere sevki için oluşturulan tüm faaliyetlerde oluşan çevresel etkilerin ve bunların yarattıkları etkinin aşağıya çekilmesi açısından ilgili sistem kurulduktan sonra ilgili sistemle alakalı ve kişilerle uygulamaları ile alakalı eğitim verilmesinden alakalıdır. İç ve dış eğitim ihtiyaçları tamimiyle ilgili yönetim temsilcisi çerçevesinde planlanması, organize edilmesi ve uygulanması gerekmektedir. Çevreye etkisi olabilecek personel içim eğitim, tecrübe, uzmanlık yine eğitim bilinç ve ehliyet maddesinin içindedir. İlgili kişilerin tecrübe seviyelerinin arttırılması ve uzmanlık branşlarına göre ilgili kısımlarda çalıştırılması da önemli derecede bir etkiyi ortadan kaldıran bir maddedir. Tüm personel için ÇYS, çevre politikası, sorumluluklar, prosedürler ile ilgili eğitimler verilmesi. Yani kişilerin ne zaman nerede nasıl ney ile kim ile işi yapacağı tanımlandığı prosedürlerin kişilere eğitim prosedürlerin anlatılması ve kişilerin eğitim kapsamında değerlendirmesi gereken hususlardır.
- İç iletişimi sağlamak ve dış iletişimi yürütmek için prosedürler geliştirmek gerekmektedir. …… İç iletişim dış iletişim, şikayetlere cevap vermek üzerine, Toplum, çevre teşkilatları, müşteriler, tedarikçiler, taşeronların bilinçlendirilmesi ve onlarla yapılan faaliyetlerin Lisans izin, raporlama, olaylar gibi faaliyetlerde iletişim maddesinin altında yer almaktadır. Biz iletişim denilince aslında bu 4 maddeyi kafamızda canlandırmalıyız yani ikili iletişim bir etkendir ama ikili iletişim dışında standart bizden tüm lisans izinleri; nedir bunlar diyecek olursak mesela tehlikeli atık statüsündeki atığı oluşan bir firmanın tehlikeli atıklarını toplaması, tehlikeli atıklarını depolama alanlarında belli bir müddet boyunca saklanması ki bu atık miktarı bu atık durumlarına göre değişmektedir. İlgili taşıma lisansı olan veya bertaral lisansı olan kuruluşlara ve onların araçlarına belli bir lisans sözleşmesi çerçevesinde teslim edilmesi gerekmektedir ve bunların raporlarının tutulması iletişim maddelerinin bir tanesidir. İlgili çevre teşkilatı ve müşteriler, tedarikçiler ve taşeronlarla karşılıklı olarak çevre ilişkisini ortadan kaldırılması veya azaltılması veya negatif etkilerin ortadan kaldırılmasına yönelik yapılan faaliyetlerde iletişim maddesi altındadır. İçerde veya dışarda ilgili tüm etkili olunan noktalarda ilgili şikayetlere veya itirazlara cevap verme bunları değerlendirme ve varsa bunların olumlu tarafları gidermeye yönelik faaliyetlerde bizim için iletişim maddesi adı altındadır. Bunların hepsinin nasıl yapılacağı ve nasıl uygulanacağını hayata nasıl geçirileceğinin tanımlamak adına da ilgili prosedürü 14001 standartları talep etmektedir.
- … etkin olarak bu prosedürlerle bu çys ile bağdaştırılması bizim için önemlidir
- . Doküman ya da belgenin kontrolü çys için gerekli dokümantasyonun kontrolü için ilgili prosedürle hayata geçirilmelidir. Yani doküman kontrolü, prosedürü çys değişmez maddesinden bir tanesidir. Okunaklı olmalıdır. Kontrollü olmalıdır tüm dokümanlar, emre amade ve geçerli olmalıdır. Dış kaynaklı dokümanlar yani yasa, yönetmelik, rehberler, kanunlar da yine doküman kontrolü çerçevesinde değerlendirilmelidir.
- Önemli çevresel yönlerle ilgili işlem ve faaliyetlerin belirlenmesi. Bu işlem ve faaliyetlerin çevresel etki riskini minimuma indirmek için prosedürlerin geliştirilmesi uygulama ve işlem 4.4 maddesi altında değerlendirilen bir başka maddedir. Satın alma, satış, tasarım, pazarlama, üretim, bakım, muayene ve deney, kalibrasyon, lojistik, nakliye, depolama, atık işleme gibi faaliyetler bizim firmaların veya organizasyonların yaptığı faaliyetlerdir. Bu faaliyetlerin tamamı oluşturduğu çevresel boyutlar ve boyutlarının oluşturduğu etkiler ve bu etkilerin negatif olarak negatif olan bu etkilerin azaltılmasına yönelik işlemlerdir önemli olan.
- Gibi faaliyetler bizim için işlem kontrolü adı altında bahsettiğimiz düzeltici veya faaliyeti yönetici noktalardır.
- 14001 ile alakalı acil durumlardan kastımız normal şartlarda oluşmayan daha sonra normal durumlar dışında oluşan faaliyetlerin neler olabileceğinin tahminlemek ve bu faaliyetlerin ortaya çıktığı zaman yapılacak olan uygulamaların önceden hazırlanması, planlanması ve daha sonra da tatbikatlarla bunların hayata geçirilmesidir. Potansiyel kazalar, Potansiyel kazalar kastımız çevre kazaları burada anlaşılması gereken şey anlatmakta olduğumuz iso 14001 çevre standarttı olduğundan dolayı burada anlaşılması gereken şey iş sağlığı ve güvenliği alakalı bir kaza veya personelle alakalı bir kaza değil tamamıyla çevresel kazalardır. Mesela çevresel kazalara örnek ne söyleyebiliriz , acil durumlar dışındaki çevresel kazalara bir atık sahamız var. Atık sahamızı normalde oluşturmamız gereken aslında bir kontrol yapısı var ya da atık sahamızı oluşturmamız gereken bir yapı var. Nedir o ? Örnek bir atık sahası belli bir açıdaki bir düz zemin üzerine ağırlıklı olarak düz zemin üzerine tehlikeli atıkları ve tehlikeli olmayan atıkları atabileceğimiz uygun kaplarda ki bunlar plastik konteynır olabilir yağ gibi bir atıksa varil olabilir. Bu tarz ekipmanların içinde yer aldığı bunların kırılması delinmesi ve bozulmasına karşılık tekrardan içinden dökülmeye veya çevreye saçılma durumunu engellemek adına atık sahasının tabanında oluşturulan yardımcı koruyucu veya toplayıcı malzemeler bu atık sahasının sağının solunun önünün arkasının kapatılması ve çevredeki diğer faaliyetlerle bu atık sahasının yok olması veya zarar görmesini engelleyici bir noktada atık sahasının oluşturulması gerekir. Nitekim ki bunu oluşturduğumuzu varsayarsak acil bir durumda deprem sel yangın gibi fonksiyonda bu çevresel atıkları oluşturduğumuz bu atık sahasının deformasyona uğradığını düşünün, deformasyona uğradığı zaman içine attığımız tehlikeli atıklarımızın çevreye yayıldığını düşünün işte çevreye yayılma durumunda bizim ne yapacağımızı planlamak ve organize etmek zorundayız. Hatta mümkünse her acil durumda ne olursa olsun bunların deforme olmayacağı şekilde korunması ve ona göre inşası mümkün olabilir. Ama her noktada bu mümkün değildir bu yüzden acil durumda oluşan bir yapıda da bizim nasıl müdahale etmemiz gerektiğini prosedüre etmek gerekmektedir. ‘’ buna göre bu durumlarda nasıl tepki vereceğimiz, nasıl önleyeceğimiz , çevresel riskin nasıl değerlendirileceği eğer etkilerin boyutları yönetmeliklere aykırı bir noktaya geliyorsa ilgili yetkili kurumlara nasıl bildiri yapacağımızı güvenlik teşkilatı ve gerekiyorsa topluma nasıl bilgi vereceğimize kadar bu uygulamaların prosedüre edilmesi gerekmektedir ve bunları tatbikatlarla güçlendirmeliyiz.
- Şimdi tipik bir acil hal planlaması akış şemasını ilgili slaytta görebilirsiniz. Bir politikanın beyanı , amacı ve hedefi vardır. ön acil hal planlaması yapılır. Burada ön acil hal planlamasını acil hal hazırlığı ve eğitim-tatbikatlarla planlanır ve bu planlar değerlendirilir. Akabinde yapılan tatbikat ve eğitim faaliyetlerini gözden geçirilir. Gerekiyorsa planlar tekrar güncellenir. Tekrar ilgili acil hal hazırlığı ve tatbikatlarla bu döngüyü döndürürüz. Bunlar belirli bir periyotta yapılmalıdır. Periyotlar genellikle yıllık periyotlarda yapılır ama acil durumlarda bir organizasyonun olası bir çevre kazasında çevreye verebileceği etki durumuna göre yani boyut etki çevre etki analizindeki belirtilmiş olunan risk durumuna göre bu tatbikatların süresi daha kısadır.
- Çevre üzerinde önemli etkisi olan operasyon ve aktivitelerin ölçülmesi – izlenmesi için prosedürler oluşturulmalıdır. Yani bizim kontrol ve düzeltici faaliyetten kastımız yapılan çevre etki ve boyut analizleri çerçevesinde ilgili etkilerin ortadan çıkartılmasına yönelik firmaların organizasyonların ve kuruluşların ortaya çıkardığı yapıların, işlemlerin faaliyetlerin izlenmesi ve ölçülmesidir. Konulan performans kriterlerinin izlenmesi ve ölçülmesidir. Yani; su tüketimidir enerji tüketimidir, doğal kaynak tüketimidir, tehlikeli atık miktarının azaltılmasıdır tehlikeli olmayan atık miktarının azaltılmasıdır. Tehlikeli atık miktarının depolanma sürelerinin kısaltılmasıdır. İlgili kuruluşlara geri dönüşüm ve geri kazanım ilgili bertaraf kuruluşlara teslimidir. Bu faaliyetlerle alakalı da uygulanacak yöntemlerin adına bir faaliyetin gerçekleştirilmesi ve bununla alakalı prosedür oluşturulmasıdır. Bu kontrol sistemleri özel ölçümleri ,Kalibrasyon faaliyetlerini ve bunların tutulan kayıtlarını da içerebilir.
- 4.5.2 Uygunsuzluklar, düzeltici ve önleyici faaliyetler gerçekleştirilmesi maddesi. Uygunsuzlukların tekrarını önlemek için prosedürle oluşturulmalı ve sürdürülmelidir. Temel sebepler, çevresel etkilerin en aza indirilmesi, düzeltici faaliyetler, prosedür değişiklikleri içermektedir. Uygunsuzluklar ; bir firma çevre yönetim sistemini kurduğu zaman ilgili çevre boyutlarının değerlendirip etkilerin analiz altına aldığı zaman bu etkilerin oluşturduğu nedenlerin performans kriterleri ile değerlendirilmesi ve bunları en aza indirmeye yönelik faaliyetler yapması zaten sistemin doğası gereği vardır. Oluşan her durumda prosedürlerin doğasından kaynaklı ilgili hatalar ve eksiklikler çıkabilir. Yani etkileri aşağı çekmek adına yapılmak istenilen faaliyetler istenilen zaman ve istenilen şekilde gerçekleşmeyebilir. Bunların durumlarının değerlendirildiği zaman hataların olduğu sistemin kuruluşunda sistemin uygulanmasında sistemi yöneten kişilerin eğitim eksikliklerinden, sistemi yöneten kişilerin tecrübe eksikliğine dayalı olarak bazı hatalar çıktıkları durumlarda bu hataların nasıl ortadan kaldırılacağı ve nasıl düzeltici faaliyetlerin masaya yatırılacağı ve bunların nasıl değerlendirileceği bu çıkan hataların kök nedenlerinin asıl nedenlerinin ne olduğu ve bunların ortadan tamamen o sorunu çözecek şekilde nasıl ortadan kaldırılacağı ile alakalı faaliyetlerin tanımlandığı prosedürdür. Buna uygunsuzların giderilmesi prosedürü düzeltici önleyici faaliyet prosedürü diye de adlandırılabilir.
- Oluşan tüm yapılarda bir kayıt mekanizması vardır yani atık sahasında toplanan atık miktarlarından tutunda toplanan atıkların ilgili bertaraf geri dönüşüm ve geri kazanım kuruluşlarına teslimi, önemli olmayan çevresel etkiye önemi olmayan atıkların veya boyutların değerlendirilmesinde tutulan kayıtların tamamının bir kayıt formatında oluşan tüm gerekçelerin bir kayıt formatında tutulması ve bunların ilerleyen dönemde de bu kayıtların analiz edilmesi ve iyileştirilmesi gerekmektedir. Çevre yasaları, şikayetler, eğitim kayıtları, üretim kayıtları, muayene, bakım, kalibrasyon, ilgili kaza olay raporları, acil durum hazırlıkları, iç dış denetimlerde tutulan kayıtlar, yönetimin gözden geçirmesi, çevresel değerlendirme, arşiv saklama süreleri, bilgisayar kayıtları gibi kayıtların belirli bir süre saklanması ve analiz edilmesi analiz sonuçlarının iyileştirilmesi adına bu kayıtların belirli bir süre saklanması, muhafaza edilmesi ve arşivlenmesi gerekmektedir. Bunlarla alakalı bir prosedürle yazılması gerekmektedir.
- Standarda uygunluk, doğru ve düzenli uygulamayı tespit etmek üzere periyodik ÇYS denetimlerinin yürütülmesi ile ilgi prosedürlerin mevcut olması gerekmektedir. Firmaların ya da organizasyonların kendi içinde yapmış olduğu bu tarz faaliyetlere iç denetim denilmektedir. İç denetimi gerçekleştirmek adına bir iç denetim prosedürünün oluşturulması gerekmektedir. İç denetim prosedürü çerçevesinde çevresel etkileri değerlendirme ve değerlendirilen noktada tüm proseslerin yani ofisyel prosesler, idari prosesler dahil imalat varsa imalat proseslerinin taşıma lojistik proseslerinin müşteriyesel proseslerin tüm proseslerde oluşan çevresel durumların değerlendirilmesi dışında yapılan faaliyetleri denetleme adına iç denetim faaliyetleri iç denetimciler tarafından gerçekleştirmektedir. İç denetimciler; iç denetim eğitimi almış olan tetkitçi olarak adlandırılan kişilerdir. Hiçbir tetkitçi kendi prosesi ile alakalı ilgili maddeyi değerlendiremezler, değerlendirme kapsamında bulunurlarsa kendi proseslerine objektif olamazlar ama kuruluşlar kendi içlerinde yeterli sayıda denetimci bulamadığı zamanlarda gözlemci veya o konunun uzmanı olabileceğimiz bir uzman çerçevesinde de ilgili prosesler değerlendirilebilir.
- Üst yönetim ÇYS uygulama ve etkinliğinin düzenli olarak gözden geçirilmesi. Bu gözden geçirme faaliyetinin dokümante edilmesi için bir yönetimin gözden geçirme faaliyeti tanımlamakla mükelleftir. Bu yönetimin gözden geçirmeleri belli bir periyotta gerçekleştirmektedir. Periyot yılda en az bir defa olmak şartıyla yılda birden fazla değerlendirilebilir. Bu değerlendirmede çevre politikası, konulan hedefler, sürekli gelişimi, çevresel yönleri, dokümantasyon ihtiyacı ve yapılan uygulama takibi değerlendirilir.
- Bu değişiklikler ve gözden geçirme işlemi yapıldıktan sonra ne yapılması gerekir ? Sürekli iyileştirme yapılması gerekmektedir. Sürekli iyileştirme de en başa dönüldüğü zaman : 1 planlama, bu planlama çerçevesinde amaç - hedef ve programları ortaya çıkartma vardı işte bu amaç hedef ve programları geliştirilmeye çalışılmaktadır. Tekrardan geliştirilen bu amaç ve hedef programlar kontrollü şekilde tanımlanır ve sonra uygulanır. Uygulandıktan sonra bunların tekrardan sonuçları değerlendirilir ve tekrardan gerekiyorsa amaç hedef ve programlama işlemi gerçekleşiyor.
- Kuruluşun çevre yönetim sistemleri elemanları arasındaki ilişkileri gösteren bu slaytta da kuruluş hedefleri, çevre politikası çevre politikasına bağlı olarak çevre boyutları, amaç & hedefler ve kanuni diğer şartlar bunlar çerçevesinde oluşan çevre programlarını işletilir, kontrol edilir, izlenir, ölçülür ve yönetimin gözden geçirmesi ile durumlar değerlendirilir. durumlar değerlendirildikten sonra hatalar çıkıyor ise bu hataları düzeltici & önleyici faaliyetlerle çözülür ve tekrardan bu hataların oluşması engellenir. Tekrardan ilgili yönetim programları çerçevesinde kontrol edilir, izlenir ölçülür. Bunların yapıla bilinmesi için iki önemli parametre vardır. 1. bunların net olarak bilinmesi için dokümantasyon oluşturulması lazım yani kimin ne zaman nasıl nerede ney ile yapacağı tanımlanmadı ise çıkan sonuçları nereye yazılacağı bir format ile belirlenmediyse o zaman sadece yaptık, ettik, şunu yaptık bunu yaptık denir ama ortada hiçbir veri olmaz. Otomatikman bu veriler elde olmazsa nasıl kontrol edilecek ? Kontrol mekanizması iç tetkik mekanizması yani politika çerçevesinde oluşturulan yönetim programına göre amaç ve hedefleri belirleyip uygulayıp izleyip ölçüp sonuçlarda hataları düzeltip önleyip tüm yapılan bu faaliyetleri dokümante edip kayıt altına alıp sonra da yaptığımız bu uygulamaları denetlersek o zaman işte sistem kendi içinde bir döngü içine girmiş olur. Bu döngü en az yılda bir defa kurum içinde döner ise çevreye zarar minimuma indirilir.
- Verimliliğin arttırılması ile ilgili bu slaytta enerjinin kontrolü bir firmanın verimliliğinin bir organizasyonun verimliliğinin arttırılmasına yönelik önemli bir etkendir. Katı atıkların minimize edilmesi yine çevresel açıdan verimliliğin arttırılması verimliliğin arttırılmasından kastı imalatın performansını arttırmaya yönelik çevreye verilen etkinin azaltılması verimliliği arttırmasından bahsedilmektedir. Enerji kontrol edersek doğal kaynakları daha verimli kullanmış oluruz. Katı atıkları minimize edersek çevreye verdiğimiz etkiyi daha azaltmış oluruz. Proseslerin yönetimi ve geliştirilmesi yapılan üretimin planlaması bazı proseslerin sürekli tekrarlanması engellenir. Sürekli tekrarlanması engellenince otomatikman ortaya çıkan atık miktarı atıklar der gaz, yağ, elektronik atıklar gibi atıkları daha etkili kullana bilmesi için proseslerin yönetilmesi ve geliştirilmesi gerekmektedir. Kaynakların verimli kullanımı hammaddenin kullanılan malzemeleri veya bu aslında bireysel olarak da önemli. Kaynakların verimli kullanılabilmesi tüm kaynakların verimli şekilde kullanımı çevreye verilen zararın minimize edilmesi ve çevre duyarlılığımızın verimli hale getirilmesi açısından önemlidir. Geri dönüşüm ve tekrar kullanım nu çevre yönetim sistemine sahip bir firma ise 2872 sayılı kanun çerçevesinde ne yapılmasını bilen bir firma ise ilgili atık sahalarını oluşturmuştur. Katı atıkların ayrılarak geri dönüşüm ve kazanım kuruluşlarına hiç bir şey yapılamıyor ise bertaraf kuruluşlarına verilmesi çevreye verilen zararı minimize eder. Müteahhit yönetiminde iyileştirme ise tüm taşeron ve proses noktalarına yapılan iyileştirme ile verimliliği arttırmak adına önemlidir.
- Üst yöneticinin de destek vermesi yani sadece prosesi oluşturup belirli kişileri yetkilendirip onlar ne yaparlarsa kabulümdür dememesi kendisinin de destek vermesidir. Çalışanlarında katılımı önemlidir. Çalışanların olaylar hakkında ve ÇYS prosedürleri hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir. Mevcut sitemler; bir yönetim sistemini çevre yönetim sisteminin olması başarı faktörlerindendir. İş ile ilgili ihtiyaçlara odaklanma, doğru temsilci seçimi de önemlidir. ÇY temsilcisi olarak belirlenen kişinin bu konuda eğitim alabilecek bu konuda iş takibi yapabilecek organize edebilecek bilgi birikim ve eğitimden geçmiş olması da başarıyı arttıran etkenlerden bir tanesidir.
- ISO 14001 sistemi ile ISO 9001 sistemi arasında benzerlik olan noktalar vardır. Daha önce arkadaşlarımız 9001den bahsetti. 9001 kalite yönetim sistemidir 14001 çevre yönetim sistemidir. Bu sistemler kuruluşlarda %80-90 beraber kurulur farklı zamanda kurulsalar dahi entegre edilirler. Maddelerin hepsini oku. Burada kırmızı ile ilgili yapılar tamamı ile ÇYS ile alakalı yapılardır. Aynı zamanda ISO 9001 ile alakalı yapılarla benzerlik gösteren yapılardır ve ISO 9001 sistemindeki belgelendirme gibi ISO 14001 sisteminde de belgelendirme bulunur.
- Akreditasyon kurumundan akredite olmuş bir belgelendirme kuruluşu tarafından belli bir süre ile yani 3 yıllık olarak periyotta her yıl ara denetimi olacak şekilde belgelendirme denetimi tarafından denetlenirler bunun çerçevesinde de firmalar bu denetim sonunda ilgili uygunsuzlarını giderdikten sonra bir belge almaya hak kazanırlar. Akreditasyon kurumu bu belgelendirme kurumlarına yetki verir. Türkiye’deki akreditasyon kurumlarının adı Türkiye akreditasyon kurumu TÜRKAK kısaltımıdır. TÜRKAK belgelendirme şirketlerine ISO 14001 belgesini verebilmeleri için 17/1 21 standardına göre akredite eder. Bu akredite kuruluşlara başvuran organizasyonlar firmalar da ISO 14001 belgesi almaya hak kazanırlar.