1. MESOJME DICKA ME SHUME…
Pergatiti:algitamesiti@hotmail.com
GJIMNAZI “IBRAHIM RUGOVA”
KAMEZ
3
Çfarë e ben te mire nje adoleshent?
Kjo periudhe e jetes,sado e pasur qofte ne nevoja te reja ,ne shperthime deshirash,neper nevoja ekzaltuese,shoqerohet edhe me
dyshime,me pasiguri dhe rreziqe ne menyren e sjelljes dhe te jeteses.Adoleshenti eshte objekt i nje sere ndryshimesh
fizike,psikologjike dhe shoqerore.Ne kuadrin e plusimeve dhe te deshirave qe lidhen me transformimet e medha fizike dhe
psikike,ndodhin dhe nje sere ndryshimesh,zhvillimi i te cilave i lejon adoleshentit te realizoje si duhet kerkimet mbi veten dhe
lidhjet e tij me te tjeret.Kur ai te kete gjetur kete ekuiliber te ri,do te jete i afte te zoteroj sa me mire dhe si duhet jeten e tij te nje
te rrituri te ardhshem.Edhe prinderit nuk perjashtohen nga ndryshimet e kesaj periudhe dhe kalojne momente shqetesimesh,madje
dhe nervozizmi.Ata kane rolin e udhezuesit mbrojtes, te vemendshem dhe komprensiv,te pranishem,por edhe ne distancen e
duhur,te respektueshem dhe jo mbizoterues.Prinderit u besojne te rinjve te tyre,duke u lejuar gradualisht lirine per te cilen kane
aq shume deshire ,por ata dine vazhdimisht t`u kujtojne kufijte e nevojshem te saj.Gjate kesaj periudhe te jetes,prinderit
perfaqesojne nje port te vertete ankorimi.Nga ky port ankorimi ,adoleshenti laroget per t`u rikthyer,duke imagjinuar gjithmone
qe udhetimi i tij do te jete plot me aventura te kendshme,por ne thellesi te tij ai ruan edhe shqetesimin dhe nevojen per te
qendruar prane familjes.Karakteristike eshte se adoleshenti ben vajtje-ardhje drejt njohejes se vetvetes dhe te tjereve.
Çfarë e shqeteson nje adoleshent ?
1-Puçrrat ose aknea…
Aknea eshte nje prekje e lekures qe shfaqet ne pubertet tek vajzat ne moshen 13-14 vjeçare,ndersa tek djemte 14-15-vjeçare.Ne origjinen e puçrrave
jane : -sekretimi i shtuar i yndyres,-trashje e lekures,-bakteri i akneas.Lokalizimi me i shpeshte eshte ne balle,por ajo perhapet edhe ne
pjese te tjera te fytyres.Trajtimi i akneas eshte kryesisht lokal .Antibiotike ,si eritromicina dhe klindmacina perdoren si pomade ose solucione
alkoolike.Disa produkte kozmotike mund ta keqesojne aknean. Keshilla per tualetin : Ne mbremje-pastroni fytyren me xhel pastrues qe
keshillohet per puçrra,-shplajeni fytren mire me uje,-perdorni pomaden kunder puçrrave.Ne mengjes :-pastroni fytyren ne te njejten menyre ,-
vendosni pomaden.Duhet ditur se steresi ,ankthi,gjendja depresive mund t`i perkeqsojene puçrrat .Trajtimi keshillohet qe te behet nga mjeku
dermatolog.
2-Pesha…
Lidhur me peshen e trupit ne kete moshe ,eshte vajza qe ankohet me shpesh :Jam shume e shendoshe !Por nga ana tjeter mund te ankohet djali
:Jam shume I dobet!Adoleshenca eshte nje periudhe disekuilibri natyror,gjate se ciles,veçanerisht per vajzat,frika per t`u shendoshur,kthehet
ndonjehere ne fiksim.Shtimi ne peshe eshte normal ne periudhen e pubertetit.Per te llogaritur peshen normale te adoleshentit,perdoret treguesi I
mases trupore(TMT) qe llogaritet duke pjestuar peshen ne kg me katrorin e gjatesise ne metra PGJ.Nje TMT normal eshete 20-25.
3-Gjumi…
Çrregullimet e gjumit jane mjeft te shpeshta ne moshen e adoleshences.Per kete ndikojne disa faktore te cilet jane:-Faktore kulturore dhe
shkollor:ndjekja e televizorit dhe degjimi I muzikes deri ne oret e von ate nates.Nevoja per gjume edhe mesatarish 8 ore ne kete moshe.Edhe
puberteti ndikon ne aspektin e gjumit.Duhet theksuar se veshtiresite e gjumit ne kete moshe jane kalimtare.Ne raste kur çrregullimet e gjumit
zgjasin,duhet te konsultoheni me mjekun tuaj specialist.
4-Lodhja…
Ne fjalorin e adoleshentit termi “lodhje” perdoret vazhdimisht dhe mund te percaktoje gjendje te ndryshme: Gjendja e lodhejs ne moshe e
adoleshences,lidhet me gjendjen e gjumit ,rritjen e shpejte dhe balancen energjitike.
5-Probleme te tjera te semundshmerise se adoleshentit …
a)Çrregullime stomatike jane shprehur si çrregullime te shikimit,dhembeve,sistemit kockor etj.
b)Çrregullime funksionale e psikologjike (dhimbje koke,barku,kyçesh),lodhja dhe çrregullimet e gjumit jane relativisht te shpeshta tek
adoleshentet.
c)Idete e tentative se vrasjes njihen keto lloj tendencash ne moshen e adoleshentit edhe pse jo shume mire ne vendin tone.Tragjike jane me teper
abuzimet e ndodhura ne kohet dhe vitet e fundit.