1. 1
Sexting
Στις μέρες μας σχεδόν κάθε έφηβος έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο με
πολλούς τρόπους: μέσω κινητών τηλεφώνων, υπολογιστών, laptop, tablet.
Όλες αυτές είναι ιδιωτικές συσκευές οι οποίες μπορούν και
χρησιμοποιούνται από τους περισσότερους εφήβους «μυστικά». Είναι,
λοιπόν, πολύ εύκολο να βγάλουν και να στείλουν φωτογραφίες και
videos χωρίς οι γονείς τους να το γνωρίζουν.
Τις περισσότερες φορές αυτό δεν είναι κάτι ανησυχητικό. Με το να
μοιράζεται ο έφηβος κάτι με τους φίλους του, αποτελεί μια ανάμνηση
που θα έχει για πάντα. Όταν όμως αυτό που μοιράζονται μεταξύ τους οι
έφηβοι είναι κάτι πολύ προσωπικό, ένα τέτοιο μοίρασμα θα μπορούσε να
αλλάξει την εικόνα που έχουν οι άλλοι για τον έφηβο. Ακόμα και αν η
εικόνα ή το video προορίζεται μόνο για έναν άνθρωπο, από τη στιγμή
που αποστέλλεται ή αναρτάται στο διαδίκτυο, βρίσκεται εκτός του
ελέγχου του. Μπορεί να το δουν πολλοί περισσότεροι άνθρωποι και ίσως
να είναι αδύνατο να το κατεβάσει μετά από το internet ακόμα και αν ο
έφηβος νομίζει ότι το έχει διαγράψει.
Κάθε φωτογραφία, video ή μήνυμα που δείχνει κάποιον να κάνει ή να
λέει κάτι ντροπιαστικό ή προσβλητικό είναι ικανό να αμαυρώσει την
αξιοπρέπεια κάποιου. Και είναι ιδιαίτερα σοβαρό όταν πρόκειται για
εικόνες με γυμνό, σκηνές από σεξ ή σεξουαλικού περιεχομένου. Αυτού
του είδους φωτογραφίες, video κα μηνύματα τα οποία ανταλλάσσουν οι
άνθρωποι μέσω διαδικτύου αποκαλούνται με μια λέξη “sexting”.
2. 2
Τι είναι το sexting;
Sexting ή sex texting είναι το να στέλνει κανείς ή να λαμβάνει μηνύματα
σεξουαλικού περιεχομένου με κείμενο, φωτογραφίες ή video.
Μερικά παραδείγματα sexting είναι:
Γυμνές ή ημίγυμνες φωτογραφίες
video που δείχνουν γυμνούς ανθρώπους ή σκηνές sex ή σεξουαλικού
περιεχομένου εικόνες
μηνύματα που περιγράφουν sex ή αναφέρονται σε σεξουαλικές πράξεις
Γιατί οι έφηβοι κάνουν sexting;
Πολλά κορίτσια κάνουν sexting για πλάκα ή επειδή προσπαθούν να
κερδίσουν την προσοχή ή κατόπιν πίεσης από τα αγόρια. Τα αγόρια
συνήθως αποδίδουν αυτή τους τη συνήθεια στην πίεση από τους φίλους
τους. Για μερικούς εφήβους, αυτή η συμπεριφορά αποτελεί μια
κανονικότητα, έναν τρόπο να φλερτάρουν, να νιώσουν μέσα στα
πράγματα και να γίνουν σημαντικοί και δημοφιλείς. Σε αυτό συνηγορούν
και οι φωτογραφίες που ανεβάζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
κάποιοι επώνυμοι, τους οποίους οι έφηβοι θαυμάζουν και που φαίνεται
να «νομιμοποιούν» αυτού του τύπου τα μηνύματα.
Πιο συγκεκριμένα:
Οι έφηβοι κάνουν sexting επειδή μπορούν. Έχουν τηλέφωνα και tablet
άρα και την ευκαιρία να βγάλουν μια φωτογραφία και να τη στείλουν με
μόνο μερικά κλικ. Είναι κάτι που τους κάνει να φαίνονται «άτακτοι» και
προσφέρει την ευχαρίστηση του ότι έχουν μεγαλώσει.
Συνήθως τα αγόρια πιέζουν τα κορίτσια να τους στείλουν φωτογραφίες
και μηνύματα σεξουαλικού περιεχομένου. Αυτό γίνεται με διάφορους
τρόπους. Άλλοι το ζητούν κολακεύοντας τα κορίτσια («Είσαι τόσο
όμορφη! Θέλω απλά να σε δω…»). Άλλες φορές χρησιμοποιούν απειλές:
3. 3
«Αν δεν μου στείλεις μια γυμνή φωτογραφία σου, θα πω όλα τα μυστικά
σου.», ενώ υπάρχουν και αυτοί που το ζητούν ευθέως: «Για τα γενέθλια
μου θέλω να μου στείλεις….» ή «Στείλε μου μια δική σου και θα σου
στείλω μια δική μου φωτογραφία…»
Ωστόσο, δεν είναι μόνο τα αγόρια που πιέζουν τα κορίτσια. Τα κορίτσια
πλέον ζητούν από τα αγόρια γυμνές τους φωτογραφίες ή στέλνουν δικές
τους γυμνές φωτογραφίες χωρίς να τους το έχουν ζητήσει. Κάτι τέτοιο
μπορεί να φέρει σε δύσκολη θέση τα αγόρια, ειδικά αν δεν είναι ακόμα
έτοιμα να ανακαλύψουν τη σεξουαλικότητά τους ή αν νιώθουν ότι τους
γίνεται κάποια σεξουαλική πρόταση με επιθετικό τρόπο ή επειδή δεν
τους αρέσει η συγκεκριμένη κοπέλα.
Το να συλλέγουν τα αγόρια γυμνές φωτογραφίες κοριτσιών θεωρείται
«μαγκιά», κάτι για το οποίο μπορούν να υπερηφανεύονται στους φίλους
τους. Για τα κορίτσια είναι πιο περίπλοκο. Υπάρχει ο κίνδυνος να
θεωρηθούν τα «κακά κορίτσια» του σχολείου αν το κάνουν. Από την άλλη
όμως, αν δεν το κάνουν μπορεί να χαρακτηριστούν «σπαστικές»
Σε έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, μεταξύ των εφήβων που
στέλνουν σεξουαλικού περιεχομένου μηνύματα, τα μισά κορίτσια και
σχεδόν το ένα τρίτο των αγοριών θεωρούν ότι πιέστηκαν για να στείλουν
τα μηνύματα αυτά, ήταν αναστατωμένοι και δεν ένιωθαν καλά μετά την
αποστολή των μηνυμάτων αυτών.
Φυσικά και δεν είναι όλα τα περιστατικά sexting αποτέλεσμα πίεσης. Σε
έρευνα που διεξήχθη στην Αυστραλία μεταξύ εφήβων 13- 18 ετών, ο
λόγος στον οποίο αποδίδουν οι έφηβοι το sexting είναι για να νιώσουν
ποθητοί. Το επόμενο κίνητρο ήταν «για να νιώθουν σεξουαλικά ενεργοί»
και «επειδή είχαν ήδη λάβει ένα αντίστοιχο μήνυμα». Τα κορίτσια επίσης
αναφέρουν ότι το κάνουν και για να νιώσουν σεξουαλικά αποδεκτά.
4. 4
Οι έφηβοι που επιδίδονται στο sexting είναι μεταξύ 12 και 17 ετών και
όσο μεγαλύτεροι είναι (κοντά στα 17) τόσο πιο πιθανό είναι να κάνουν
sexting.
Πολλοί έφηβοι έχουν σεξουαλική εμπειρία μια ή περισσότερες φορές,
όμως μετά αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι ακόμα έτοιμοι γι’ αυτό και δεν
είναι ενεργοί σεξουαλικά μέχρι να νιώσουν έτοιμοι. Έτσι, είναι πιθανό να
υπάρχουν έφηβοι που ακολουθούν ην ίδια τακτική και σχετικά με το
sexting.
Πόσο συχνό είναι το sexting;
Είναι λίγο δύσκολο να γνωρίζουμε ακριβώς ποιοι και πόσοι έφηβοι
κάνουν sexting. Ένα όμως είναι σίγουρο. Ότι το sexting είναι ιδιαίτερα
διαδεδομένο μεταξύ των εφήβων.
Σύμφωνα με έρευνες, ένας στους πέντε εφήβους (αγόρι ή κορίτσι) έχει
ανταλλάξει σεξουαλικού περιεχομένου μηνύματα ή φωτογραφίες με
άλλους. Και ένας στους τρεις εφήβους έχει δεχτεί ένα τέτοιο μήνυμα.
Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι το sexting λαμβάνει χώρα περισσότερο
στα πλαίσια μιας σχέσης μεταξύ εφήβων, παρά ως τρόπος προσέγγισης
και φλερτ.
Οι συνέπειες του sexting
Είναι σημαντικό οι έφηβοι να κατανοήσουν ότι όλα τα μηνύματα οι
φωτογραφίες και τα video που ανταλλάσσουν μεταξύ τους μέσω internet
δεν είναι ποτέ πραγματικά ιδιωτικά ή ανώνυμα. Μέσα σε δευτερόλεπτα
είναι δυνατό κάποιος να υποκλέψει το υλικό και να αναρτηθεί το
διαδίκτυο. Αν μια ακατάλληλη φωτογραφία ενός εφήβου δημοσιοποιηθεί
ή σταλεί σε πολλούς αποδέκτες, ο έφηβος θα ταπεινωθεί, θα ντραπεί
υπερβολικά και θα γελοιοποιηθεί σε όλο του τον περίγυρο. Ακόμα
χειρότερα, κάτι τέτοιο είναι δυνατό να καταστρέψει την αυτο-εικόνα και
5. 5
την αυτοπεποίθηση του εφήβου, γεγονός που θα στιγματίσει όλη την
υπόλοιπη ζωή του και ενδεχομένως θα τον κάνει ευάλωτο στην
κατάθλιψη ή άλλες ψυχικές διαταραχές.
Επιπλέον, δε θα πρέπει να υποτιμηθούν οι νομικές κυρώσεις που
ενδέχεται να έχει ως επακόλουθο μια τέτοια δημοσίευση. Σε μερικές
χώρες είναι δυνατό ο έφηβος να κατηγορηθεί για σεξουαλική
παρενόχληση εάν έχει σεξουαλικού περιεχομένου μηνύματα στο
λογαριασμό ή το κινητό του. Άλλωστε, τυπικά όταν ένας έφηβος έχει μια
γυμνή φωτογραφία του στο κινητό του, αυτό θεωρείται «παιδική
πορνογραφία». Το να στέλνει ή να μοιράζεται τη φωτογραφία αυτή με
άλλους κάνει τα πράγματα ακόμα πιο περίπλοκα.
Πέρα από αυτό, ένα υλικό στο διαδίκτυο με σεξουαλικό περιεχόμενο
ακόμα και αν έχουν περάσει χρόνια είναι δυνατό να καταστρέψει την
καριέρα ή την πιθανότητα επαγγελματικής ανέλιξης στο μέλλον. Όλο και
περισσότερες εταιρίες σήμερα ελέγχουν το ιστορικό των υπαλλήλων τους
στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πριν προβούν σε οποιαδήποτε ενέργεια
(πρόσληψη ή προαγωγή) προκειμένου να ελέγξουν την καταλληλότητα
του ατόμου για τη θέση που το προορίζουν.
Τι πρέπει να κάνετε ως γονείς.
Η διαδικασία λήψης απόφασης, η κρίση και η άποψη περί ιδιωτικότητας
είναι υπό διαμόρφωση κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Είναι δύσκολο,
λοιπόν, γι’ αυτούς να κατανοήσουν τις ανεξίτηλες συνέπειες που μπορεί
να έχει το sexting στη ζωή τους. Ακριβώς όπως δεν μπορούν να
καταλάβουν τις βλαβερές συνέπειες που έχει το κάπνισμα στην υγεία
τους, έτσι είναι απρόθυμοι να περιορίσουν την ανάγκη τους να
μοιραστούν τα πάντα με τους φίλους τους με σκοπό να είναι δημοφιλείς.
Η κύρια αρμοδιότητα κάθε γονιού στη φάση αυτή είναι να δώσουν στους
εφήβους να καταλάβουν ότι είναι υπεύθυνοι για την ασφάλειά τους και
ότι θα πρέπει να αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεών τους. Είναι
σημαντικό οι έφηβοι να έχουν μια ρεαλιστική εικόνα του κόσμου. Ακόμα
6. 6
και αν δεν είναι στις προθέσεις τους να προκαλέσουν κακό σε κάποιον,
αν το υλικό από μια συνομιλία sexting δημοσιοποιηθεί, τα πράγματα θα
γίνουν πολύ δύσκολα.
Είναι σημαντικό να γνωστοποιήσετε στους εφήβους ότι οι εικόνες, τα
video και τα μηνύματα που στέλνουν αν και φαίνονται ιδιωτικά στην
πραγματικότητα ακόμα και αν διαγραφούν θα υπάρχουν μόνιμα σε
κάποιο σημείο του διαδικτύου. Επιπλέον, ένα προσωπικό μήνυμα που
στέλνει κάποιος είναι δυνατό να προωθηθεί και σε άλλους, να
δημοσιοποιηθεί ή να τυπωθεί και να διανεμηθεί. Ακόμα και μια γυμνή
φωτογραφία που στέλνει μια κοπέλα στον φίλο της μπορεί να γίνει
επικίνδυνη αν τύχει και τη δει κάποιος άλλος ή αν χρησιμοποιηθεί με
κακό σκοπό αφού χωρίσουν. Εξηγήστε στους εφήβους ότι η πίεση των
συνομηλίκων θα ξεπεραστεί πολύ πιο εύκολα από το δημόσιο
εξευτελισμό που θα υποστεί σε περίπτωση που κάτι δεν πάει καλά.
Πώς όμως θα συζητήσετε κάτι τέτοιο με τους εφήβους; Η απάντηση είναι
να προσπαθείτε γενικά να κάνετε ανοιχτές συζητήσεις με τους εφήβους
και να είστε ειλικρινείς μαζί τους. Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να
συζητάτε θέματα σχετικά με την προσωπική ευθύνη του καθενός, τη
σημαντικότητα του σεβασμού των ορίων του κάθε ανθρώπου και τους
τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να αντιπαρέλθουν την πίεση
που μπορεί να δέχονται από συνομήλικους. Τέτοιες συζητήσεις θα
πρέπει να γίνονται γενικά με τους εφήβους και όχι μόνο σε περιπτώσεις
όπου προκύπτει κάποιο πρόβλημα.
Φροντίστε να εξηγήσετε στα παιδιά σας, από νωρίς και συχνά ότι από τη
στιγμή που στέλνουν ένα μήνυμα ή μια εικόνα, δεν μπορούν να την
πάρουν πίσω και δεν έχουν πια τον έλεγχο.
Ταυτόχρονα, οι έφηβοι πρέπει να γνωρίζουν ότι θα υπάρχουν συνέπειες
στο σπίτι αν τους πιάσουν να κάνουν sexting και ότι αν χάσετε την
εμπιστοσύνη σας σε αυτά θα μπορείτε να ελέγχετε τις συσκευές που
χρησιμοποιούν.
7. 7
Οι διαλέξεις δεν λειτουργούν. Η δυσαρέσκεια των γονέων σε αυτό που
κάνουν θα κάνει τους εφήβους πιο επιρρεπείς στο sexting. Ούτε το να
τους απειλήσετε θα φέρει αποτελέσματα (π.χ. «Αν το κάνεις θα γίνεις
ρεζίλι και θα πας φυλακή»)
Εναλλακτικά θα μπορούσατε να δώσετε πληροφορίες στους εφήβους
σχετικά με τη συχνότητα που συμβαίνει το sexting. Είναι σημαντικό να
γνωρίζουν ότι το 70% των εφήβων δεν στέλνει γυμνές ή ημίγυμνες
φωτογραφίες μέσω διαδικτύου. Οι έφηβοι τείνουν να υπερβάλουν
σχετικά με τα ποσοστά των επικίνδυνων συμπεριφορών υιοθετώντας την
άποψη ότι «όλοι το κάνουν».
Επειδή οι έφηβοι που κάνουν sexting συχνά νιώθουν πολύ άσχημα
μετά, είναι πολύ σημαντικό να προετοιμάσετε με τέτοιο τρόπο τα παιδιά
σας ώστε να έχουν γενικά τη δυνατότητα να κρίνουν τις καταστάσεις και
να είναι σε θέση να λένε «όχι» στη ζωή τους όταν αυτό χρειάζεται.
Το σημαντικό, λοιπόν, είναι να εμπλέκετε τον έφηβο σε συζητήσεις
προκειμένου να τον βοηθήσετε να αποκτήσει άποψη των πραγμάτων. Θα
πρέπει να θέτετε ερωτήματα στους εφήβους και να είστε ιδιαίτερα
προσεκτικοί ώστε να ακούσετε τις απαντήσεις τους. Μπορείτε και είναι
απαραίτητο να μοιραστείτε τις απόψεις σας μαζί τους, όπως και τις αξίες
και την άποψή σας σχετικά με το sexting. Θα πρέπει όμως να
κατανοήσετε ότι για να ακούσουν, να δεχτούν και να σεβαστούν τις
απόψεις σας, θα πρέπει και εσείς με τη σειρά σας να κάνετε το ίδιο με
τις δικές τους.
Οι έφηβοι συνήθως αντιδρούν όταν μια συζήτηση ξεκινά με το «τι
έκανες;», αλλά είναι συχνά πρόθυμοι να συζητήσουν για το τι έχουν
ακούσει από άλλους «ανώνυμους» γνωστούς, ή για άλλους ανθρώπους
γενικά. Θα μπορούσατε να θέσετε το θέμα του sexting με αφορμή
κάποια είδηση ή κάποιο άρθρο που έχετε διαβάσει και να μην το
συνδέσετε απαραίτητα με τον έφηβο με τον οποίο συνδιαλέγεστε.
Κάποιες ερωτήσεις που θα μπορούσατε να θέσετε είναι οι ακόλουθες:
8. 8
Γιατί νομίζεις ότι υπάρχουν έφηβοι που κάνουν sexting;
Έχεις ακούσει ποτέ για καμία περίπτωση που είχε αρνητικές συνέπειες
για κάποιον έφηβο;
Νομίζεις ότι υπάρχει διαφορά όταν στέλνει γυμνές φωτογραφίες ένα
αγόρι από ότι ένα κορίτσι;
Πόσο πολύ θεωρείς ότι είναι θέμα πίεσης;
Τι νομίζεις ότι θα μπορούσε να συμβεί όταν ένα ζευγάρι που αντάλλασσε
ερωτικές φωτογραφίες χωρίσει;
Ποιο νομίζεις ότι θα ήταν το σωστό να κάνει κάποιος στην ηλικία σου αν
λάβει μια γυμνή φωτογραφία ή αν του ζητηθεί να στείλει μια;
Τα θέματα που αφορούν τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και
ευαισθητοποίηση είναι κατανοητό ότι είναι άβολο να συζητηθούν, τόσο
από τη μεριά του γονιού όσο και από τη μεριά του εφήβου. Ωστόσο, είναι
πολύ σημαντικό να γίνεται όσο και να υπάρχει τέτοια σχέση τους ώστε να
υπάρχει ειλικρίνεια εκατέρωθεν.
