1. 1
Τί είναι το Cyber-Bullying
και τί μπορώ να κάνω ως
γονέας;
Η χρήση της νέας τεχνολογίας προσφέρει στη νέα γενιά παιδιών μία
τεράστια ποικιλία επικοινωνιακών εργαλείων για να μοιραστεί εμπειρίες
και να διατηρήσει επαφή με τέτοιο τρόπο που οι προηγούμενες γενιές
δεν θα μπορούσαν να φανταστούν. Υπάρχει όμως μία σκοτεινή πλευρά
σε αυτό το φανταστικό νέο κόσμο του διαδικτύου και ορίζεται ως
Διαδικτυακός Εκφοβισμός ή “Cyberbullying”.
Ως Cyber-bullying ορίζεται η χρήση της τεχνολογίας από κάποιον για να
τρομοκρατήσει, να προσβάλει ή να ντροπιάσει ένα θύμα. Το φαινόμενο
του Cyber-bullying δεν γνωρίζει ηλικιακά όρια, καθώς μπορεί να
απειλήσει τόσο ανήλικους όσο και ενήλικους χρήστες, ενώ δεν στερείται
ποινικής διάστασης καθώς εφαρμοστέα είναι τα
άρθρα 348Α’, 348Β’ και 348Γ’ του Ποιν. Κώδικα (πορνογραφία
ανηλίκων, προσέλκυση παιδιών για γενετήσιους λόγους και
πορνογραφικές παραστάσεις ανηλίκων, αντίστοιχα) και το άρθρο 22 του
ν. 2472/1997, που τιμωρεί το αδίκημα για την παράνομη διάδοση
δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα10. Η έκθεση ενός παιδιού στον
διαδικτυακό εκφοβισμό είναι επιβλαβής είτε αυτό βρίσκεται στη θέση
του θύτη, είτε στη θέση του θύματος, ακόμη και από τη θέση του θεατή1.
2. 2
Το Cyber-bullying δεν διαφέρει σημαντικά από τον σχολικό
εκφοβισμό. Όταν ο εκφοβισμός πραγματοποιείται μέσω του διαδικτύου
τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο απρόβλεπτα και επικίνδυνα, καθώς ο
θύτης (ή αλλιώς νταής) μπορεί να διατηρήσει την φυσική απόσταση από
το θύμα του, την ανωνυμία του και συνεπώς την αίσθηση ότι δεν θα τον
“πιάσουν”. Είναι εύκολο για εκείνον, να “ξεχάσει” τί έκανε, καθώς δεν
έρχεται σε επαφή με το κακό που προκαλεί και έτσι τα συναισθήματα
ενοχής και ενσυναίσθησης ελαχιστοποιούνται1,6. Από την άλλη πλευρά
όταν το θύμα δεν γνωρίζει την ταυτότητα του “ηλεκτρονικού νταή”
αισθάνεται μία γενικευμένη έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους γύρω του.
Τέλος η ταχύτητα και η μονιμότητα των δεδομένων που δημοσιεύονται
στα διαδικτυακά chatrooms μπορούν να προβληθούν σε εκατομμύρια
χρήστες σε μικρό χρονικό διάστημα και να παραμένουν “online” εσαεί.
Ακόμη, η χρήση του διαδικτύου από το παιδί σε όλη την
καθημερινότητά του, από το σπίτι στο σχολείο και από το σχολείο στο
δωμάτιό του, στις περιπτώσεις που βιώνει διαδικτυακό εκφοβισμό,
του δημιουργούν την αίσθηση μίας γενικευμένης απειλής και
ανασφάλειας, που επιδρά αρνητικά στην διαχείριση του στρες και
την ανθεκτικότητα του6.
3. 3
Ποιες είναι οι συχνότερες μορφές του Διαδικτυακού
Εκφοβισμού6;
Σύμφωνα με την Πανευρωπαϊκή έρευνα του EU Kids Online, 12% των
παιδιών έχουν βρεθεί στην θέση του θύματος σε κρούσματα cyber-
bullying5. Ειδικότερα πρόσφατη μελέτη σε Ελληνικά Δημοτικά σχολεία
μας έδειξε πως δύο στα δέκα παιδιά έχουν πέσει θύματα διαδικτυακού
εκφοβισμού, ενώ ένα στα δέκα παιδιά έχουν διαπράξει cyberbullying7. Η
πιο ευάλωτη ηλικιακή ομάδα είναι οι έφηβοι δώδεκα έως δεκαέξι ετών.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του παιδιού – θύτη και του παιδιού
θύματος;
Οι έρευνες μας απαντούν πως όταν ένα παιδί μπαίνει στη θέση του θύτη
(ή νταή) στο διαδίκτυο, είναι πιθανό να αφιερώνει πολύ χρόνο
συνδεδεμένο (Online), να εκδηλώνει εθιστική συμπεριφορά στο
διαδίκτυο, να βιώνει απόρριψη από τους συνομηλίκους και να μην
μεσολαβούν οι γονείς του στη χρήση του διαδικτύου9 (δείτε εδώ).
Μάλιστα η διάπραξη διαδικτυακού εκφοβισμού σχετίζεται με γενικότερες
4. 4
δυσκολίες στην προσαρμογή και την κοινωνικοποίηση του παιδιού –
νταή (bully)2.
Από την άλλη πλευρά, τα παιδιά – θύματα είναι πιθανό να ασχολούνται
πολλές ώρες με το διαδίκτυο, να εκδηλώνουν εθιστική συμπεριφορά σε
αυτό, να μην είναι δημοφιλή στους συνομηλίκους, να αντιλαμβάνονται
ως εχθρικό το κλίμα στο σχολικό περιβάλλον4,8 και να έχουν υποστεί
εκφοβισμό σε αυτό1,7.
Οι ψυχολογικές επιδράσεις του διαδικτυακού εκφοβισμού
περιλαμβάνουν την κοινωνική απομόνωση, την αίσθηση της
ανασφάλειας, την χαμηλή αυτοεκτίμηση καθώς και την χαμηλή
σχολική επίδοση2. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως ένα μεγάλο
ποσοστό των θυμάτων του διαδικτυακού εκφοβισμού δεν αναζητούν τη
βοήθεια των ενηλίκων γιατί ανησυχούν πως θα χάσουν τα πλεονεκτήματα
της πρόσβασης στο διαδίκτυο ή κρίνουν ότι πρέπει να τα βγάλουν πέρα
μόνοι τους διότι οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί τους δεν μπορούν να
βοηθήσουν2.
Για την καλύτερη πρόληψη του φαινομένου του διαδικτυακού
εκφοβισμού είναι σημαντικό να ληφθούν μέτρα σε οικογενειακό, σχολικό
και κοινοτικό επίπεδο.
Τί προτείνεται στους γονείς;
Να ενημερώνονται και να εκπαιδεύονται στην χρήση της νέας
τεχνολογίας, ώστε να είναι εφικτό να αντιληφθούν τους κινδύνους και τις
προεκτάσεις τους στην ζωή των παιδιών τους
Να παρατηρούν εάν το παιδί τους εμφανίζει αλλαγή στη
συμπεριφορά του, όπως εσωστρέφεια, απόσυρση, μυστικοπάθεια ή και
ψυχοσωματικά συμπτώματα2.
Να συζητούν με τα παιδιά πως οι συνομιλίες στο διαδίκτυο δεν
διαφέρουν από εκείνες της πραγματικής ζωής, συνεπώς οι κοινωνικοί
κανόνες και οι αρχές είναι σημαντικό να διατηρούνται στον
διαδικτυακό χώρο για την αρμονική συνύπαρξη των χρηστών.
Κατά τον ίδιο τρόπο, όταν τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με
κακόβουλους υπαινιγμούς, σχόλια ή μηνύματα να ενημερώνουν
5. 5
έναν ενήλικα, ώστε να προφυλαχθούν από τις αρνητικές συνέπειες
αυτών
Να χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες για την ασφάλεια της
πλοήγησης των παιδιών από ακατάλληλες ιστοσελίδες και ερεθίσματα
Να ρυθμίζουν την διάρκεια χρήσης του διαδικτύου και να
επιτρέπουν την πλοήγηση του παιδιού σε ιστοσελίδες και παιχνίδια
που είναι κατάλληλα για την ηλικία τους
Να ενημερώνουν έγκαιρα τα παιδιά τους για τις δυνατότητες
αποκλεισμού των κακόβουλων χρηστών (cyberbullies)
Σε σχολικό επίπεδο, είναι απαραίτητο οι γονείς να διατηρούν καλή
επικοινωνία με τους εκπαιδευτικούς, να διερευνούν τυχόν αντικοινωνικές
συμπεριφορές των παιδιών τους, πιθανά περιστατικά σχολικού
εκφοβισμού και να ενημερώνονται για δράσεις ευαισθητοποίησης
σχετικά με την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο.
Στο επίπεδο της κοινότητας, οι ενήλικες μπορούν να
καταγγείλουν περιστατικά διαδικτυακού εκφοβισμού σε ιστοσελίδες και
εφαρμογές που αποσκοπούν στην Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και
την ασφαλή πλοήγηση των παιδιών στο διαδίκτυο.
Γραμμές Βοήθειας
LiveWithoutBullying
Safeline – Πως να κάνετε μια καταγγελία
Cyberkid
