Tham khảo bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn Lớp 7

Lh.BDHSG VAN 7
https://baigiangmau.com/ 1
PHƯƠNG PHÁP VIẾT MỞ BÀI KẾT BÀI HAY
(ÔN THI HỌC SINH GIỎI)
Có nhiều yếu tố để làm nên một bài văn hay, và người ta thường chú trọng phần nội dung
(thân bài) mà quên đi rằng mở bài và kết bài cũng quan trọng không kém. Mở bài đánh dấu
bước khởi đầu trong quá trình trình bày vấn đề nghị luận, và kết bài cho ta biết việc trình
bày vấn đề đã kết thúc để lại ấn tượng trong lòng người đọc. Để viết được một mở bài và
kết bài hay, lôi cuốn cũng là một kĩ năng rất quan trọng.
I. PHƯƠNG PHÁP VIẾT MỞ BÀI
1. Tầm quan trọng của một mở bài hay:
Nhà văn M.Gorki đã từng nói: “Khó hơn cả là phần mở đầu, cụ thể là câu đầu, cũng như
trong âm nhạc, nó chi phối giọng điệu của tác phẩm và người ta thường tìm nó rất lâu”. Thật
vậy, nhiều bạn trẻ thường gặp khó khăn trong việc mở đầu bài văn của mình. Một mở đầu
hay sẽ giúp các bạn có thêm cảm hứng cho bài viết của mình, giúp bài viết được trôi chảy
hơn. Mở bài hay còn tạo ấn tượng cho giám khảo. Và người đọc thấy được sự thích thú khi
cảm nhận bài văn ngay từ phần mở đầu thì có thể khẳng định được chất lượng bài văn đạt
giá trị cao. Một bài văn cần nhiều kỹ năng và mở bài là một kỹ năng quan trọng cho thấy
người viết đã xác định đúng hướng và đi sâu vào vấn đề cần thể hiện.
2. Các yếu tố của một mở bài hay:
Để có một mở bài hay cho một bài viết không hề dễ dàng, hay ở đây không chỉ là nội dung
thể hiện đủ đúng ý mà mở bài hay còn được thể hiện qua việc sử dụng ngôn từ viết hay,
ngôn ngữ của mỗi người là khác nhau vì cách cảm nhận văn học trong mỗi người là khác
nhau nên trau dồi về kiến thức văn học cũng quan trọng. Có hai nguyên tắc để viết mở bài
hay: thứ nhất là nêu đúng vấn đề đặt ra trong đề bài hay còn gọi là làm “trúng đề”; thứ hai là
chỉ được phép nêu những ý khái quát về vấn đề hay là tóm tắt nội dung thể hiện trong bài
viết một cách súc tích nhưng vẫn thể hiện ý rõ diễn đạt.
Một mở bài hay cần có các yếu tố:
- Ngắn gọn: ở đây được hiểu mở bài hay ngắn gọn là ngắn về số lượng câu và nội dung thể
hiện, số lượng câu chỉ cần khoảng 4 - 6 câu, nội dung chỉ cần sự tóm tắt ngắn gọn. Phần mở
bài quá dài dòng không những khiến bạn mất thời gian mà còn khiến bạn bị cạn kiệt ý tưởng
cho phần thân bài, đôi khi mở bài dài quá khiến sai lệch ý trong cách thể hiện. Hãy viết mở

Lh.BDHSG VAN 7
bài là sự tóm tắt, khơi nguồn nội dung ít để người đọc cảm nhận được sự tò mò và đi chinh
phục nội dung tiếp theo ở phần thân bài
- Đầy đủ: Một mở bài hay đầy đủ là phải nêu được vấn đề nghị luận, câu nói dẫn dắt, ngắn
nhưng đầy đủ ý mới quan trọng, vấn đề chính cũng như nội dung quan trọng bắt buộc phải
nhắc đến phần mở bài.
- Độc đáo: Độc đáo trong một mở bài hay là gây được sự chú ý cho người đọc về vấn đề
cần viết bằng những liên tưởng khác lạ, tưởng tượng phong phú trong các bài văn miêu tả,
kể tạo sự thu hút bất ngờ cho người đọc. Sự độc đáo trong mở bài khiến bài viết của các bạn
trở nên nổi bật và nhận được sự chú ý và theo dõi của mọi người về chất lượng bài văn.
- Tự nhiên: Dùng ngôn từ giản dị, mộc mạc trong cách viết bài, đặc biệt thể hiện ở phần mở
bài là cần thiết để có một mở bài hay.
Phần mở bài có ảnh hưởng đến cảm xúc, tâm lý người chấm nên sự đầu tư kỹ càng về kiến
thức và kỹ năng cho phần mở bài để tránh lạc đề, sơ sài hay dài dòng, tuân thủ những
nguyên tắc hay những yếu tố cơ bản là cần thiết trong việc tạo một mở bài hay và ý nghĩa.
3. Cách viết mở bài hay
Thông thường có hai cách mở bài:
a) Trực tiếp (cách này thường dành cho các bạn học sinh trung bình): Là cách đi thẳng
vào vấn đề cần nghị luận. Nghĩa là sau khi đã tìm hiểu đề và tìm được vấn đề trọng tâm của
bài nghị luận, ta nêu thẳng vấn đề đó ra bằng một luận điểm rõ ràng. Tuy nhiên khi mở bài
trực tiếp, ta cũng phải trình bày cho đủ ý, không nói thiếu nhưng cũng không nên nói hết nội
dung, phải đáp ứng đủ các yêu cầu của một phần mở bài đúng mực trong nhà trường. Đặt
vấn đề theo cách trực tiếp dễ làm, nhanh gọn, tự nhiên, dễ tiếp nhận, tuy nhiên thường khô
khan, cứng nhắc, thiếu hấp dẫn cho bài viết.
Nếu đề bài yêu cầu nghị luận về tác phẩm thì mở bài phải giới thiệu được tên tác giả, phong
cách thơ tác giả, tên tác phẩm, hoàn cảnh sáng tác, trích dẫn khổ thơ, hoặc giới thiệu vấn đề
nghị luận.
b) Gián tiếp (dành cho các bạn khá – giỏi): Với cách này người viết phải dẫn dắt vào đề
bằng cách nêu lên những ý có liên quan đến luận đề (vấn đề cần nghị luận) để gây sự chú ý
cho người đọc sau đó mới bắt sang luận đề. Người viết xuất phát từ một ý kiến, một câu
chuyện, một đoạn thơ, đoạn văn, một phát ngôn của nhân vật nổi tiếng nào đó,...

Lh.BDHSG VAN 7
dẫn dắt người đọc đến vấn đề sẽ bàn luận trong bài viết. Mở bài theo cách này tạo được sự
uyển chuyển, linh hoạt cho bài viết, hấp dẫn người đọc.
Các cách mở bài gián tiếp:
So sánh: So sánh là cách đối chiếu hai hoặc nhiều đối tượng với nhau ở phương diện
giống nhau, khác nhau hoặc cả hai. Cách mở bài so sánh gây thích thú cho người đọc vì
nó chứng tỏ người viết có kiến thức văn học phong phú. Có nhiều cách làm phần mở bài
theo dạng so sánh. Tác phẩm thì có tác giả, đề tài, chủ đề, nội dung, cảm hứng, thể loại,
giai đoạn, giá trị, nhân vật… nên người viết có thể đối chiếu điểm giống nhau, khác nhau
hoặc vừa giống vừa khác của một trong các vấn đề đó.
Đi từ đề tài: Bất kì tác phẩm văn học nào cũng thuộc một đề tài nào đó. Hiểu điều này,
cùng với kiến thức lí luận văn học “Đề tài là phạm vi hiện thực được phản ánh trong tác
phẩm”, người viết nghị luận văn học sẽ dễ dàng giới thiệu vấn đề một cách rành mạch.
Các nhà văn viết về mùa thu thì đề tài là mùa thu; viết về tình bạn, tình yêu, tình cảm gia
đình thì đó cũng là đề tài.
Đi từ giai đoạn: Mỗi thời kì lịch sử, giai đoạn lịch sử lại có những bối cảnh xã hội khác
nhau ảnh hưởng ít nhiều trực tiếp hoặc gián tiếp đến giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật
của tác phẩm. Đi từ giai đoạn, thời kì văn học sẽ gắn hiện thực đời sống với nhà văn - tác
phẩm - bạn đọc. Cách mở bài này dành cho những học sinh kiểu “triết học gia” ham tìm
tòi, ưa lí luận nhờ đó dễ tạo điểm nhấn cho bài văn.
Đi từ thể loại: Không có tác phẩm nào không thuộc một thể loại chính nào đó. Mỗi thể
loại văn học lại có những đặc trưng riêng. Người viết dựa vào đặc trưng thể loại để giải
mã nghệ thuật trong tác phẩm.
Trích dẫn một câu nói, một câu thơ hoặc từ một triết lí cuộc sống
II. PHƯƠNG PHÁP VIẾT KẾT BÀI
1. Tầm quan trọng của kết bài:
Kết bài trong văn nghị luận là một phần khá quan trọng bởi đây là phần sẽ tạo dư âm
cho bài viết. Nếu kết bài có sức nặng sẽ tạo nên những cảm xúc rất tốt cho người
đọc. Kết bài là phần kết thúc bài viết, vì vậy, nó tổng kết, thâu tóm lại vấn đề đã được đặt ra
ở mở bài và phát triển ở thân bài, đồng thời mở ra hướng suy nghĩ mới, tình cảm mới cho

Lh.BDHSG VAN 7
người đọc. Phần kết bài có nhiệm vụ tổng kết, đánh giá vấn đề đặt ra ở mở bài và đã giải
quyết ở thân bài. Phần này góp phần tạo tính hoàn chỉnh, trọn vẹn cho bài văn.
2. Các yêu cầu viết kết bài hay:
Giống như phần mở bài, phần này chỉ nêu lên những ý khái quát, không trình bày lan man,
dài dòng hoặc lặp lại sự giảng giải, minh họa, nhận xét một cách chi tiết như ở phần thân
bài. Một kết bài thành công không chỉ là nhiệm vụ "gói lại" mà còn phải "mở ra" - khơi lại
suy nghĩ, tình cảm của người đọc. Thâu tóm lại nội dung bài viết không có nghĩa là nhắc lại,
lặp lại mà phải dùng một hình thức khác để khái quát ngắn gọn; khơi gợi suy nghĩ hay tạo
dư ba trong lòng người đọc; là câu văn khi đã khép lại vẫn khiến cho người đọc day dứt,
trăn trở, hướng về nó.
3. Cách viết mở bài hay:
- Kết bài bằng cách bình luận mở rộng và nâng cao: Là kiểu kết bài trên cơ sở quan điểm
chính của bài viết, bằng liên tưởng, vận dụng, người viết phát triển, mở rộng nâng cao vấn
đề.
CÁC CÁCH MỞ BÀI HIỆU QUẢ GV CẦN NẮM KHI ÔN HSG KHỐI
789, ÔN CHUYÊN.
1. Mở bài cho dạng đề phân tích nhân vật.
2. Mở bài nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ.
3. Mở bài dạng so sánh tác phẩm.
4. CÁCH MỞ BÀI CHO DẠNG ĐỀ NGHỊ LUẬN VĂN HỌC
a.Đề tafikhasng chiến
b.Mở bài về hình ảnh người nông dân, bất hạnh
4.1. Mở bài bằng nhận định tác giả và quan niệm sáng tác
4.2. Mở bài bằng chủ đề hay hình tượng trung tâm
4.3.Bình luận mối quan hệ giữa văn học nghệ thuật và hiện thực cuộc sống. Chứng minh bằng
một số tác phẩm.
4.4.ở bài nghị luận xuất phát từ lý luận văn học
4.5. Mở bài về thơ ca
4.6. Mở bài văn xuôi
5. Mở bài giới thiệu sự trường tồn của tác phầm trong lòng người đọc.
5.1. Đi từ tác phẩm/tác giả
5.2.Đi từ tác phẩm/tác giả

Lh.BDHSG VAN 7
5.3.Đi từ một nhận định
5.4.Sử dụng châm ngôn, ca dao, tục ngữ để bắt đầu
5.5.Đi từ hoàn cảnh sáng tác
5.6. Đi từ chủ đề
5.7 .So sánh
5.8. Phản đề
6. Mở bài theo lối đồng điệu cùng chủ đề.
7.Mở bài thông thường
8. Mở bài cho một chi tiết truyện
DÀN Ý BÀI GIẢI THÍCH,CHỨNG MINH MỘT Ý KIẾN,NHẬN ĐỊNH VỀ MỘT
TÁC PHẨM VĂN HỌC.
1. Đặt vấn đề.
- Giới thiệu vấn đề nghị luận
- Trích dẫn ý kiến.
2.Giải quyết vấn đề:
2.1. Giải thích ý kiến, nhận định, khái quát ý kiến
2.2. Phân tích, chứng minh ý kiến, nhận định..
* Luận điểm 1.
* Luận điểm 2.
* Luận điểm 3.
...................
* Đánh giá, tổng hợp.
3. Kết thúc vấn đề.
Ví dụ:
Đánh giá về ca dao, có ý kiến cho rằng:
“Ca ngợi tình cảm gia đình đằm thắm, tình yêu quê hương đất nước thiết tha là một nội
dung đặc sắc của ca dao”.
Qua các bài ca dao đã học và những hiểu biết của em về ca dao, hãy làm sáng tỏ ý kiến
trên.
GỢI Ý:
1. Mở bài :- Dẫn dắt vấn đề
- Trích dẫn ý kiến.
2. Thân bài :
* Giải thích:

Lh.BDHSG VAN 7
Nước ta có một nền văn hóa nước lâu đời. Cuộc sống của nhân dân luôn gắn liền với làng
quê, cây đa, bến nước, con đò và đồng quê thẳng cánh cò bay. Từ khi cất tiếng khóc chào
đời người nông dân xưa đã gắn bó với làng quê và với họ ca dao là những câu hát dân gian
phản ánh tâm tư, tình cảm trong đời sống , trong lao động, là “ bài ca sinh ra từ trái tim.”
Qua ca dao, họ gửi trọn tình yêu cho những người thân ruột thịt của mình, cho ruộng đồng,
lũy tre, cho quê hương, đất nước.
Luận điểm 1: Trước hết ca dao là hát yêu thương về tình cảm gia đình.
* Tình cảm của con cháu đối với ông bà tổ tiên.
“Ngó lên nuộc lạt mái nhà
Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu”
Hành động ngó lên bày tỏ sự tôn kính, ngưỡng vọng khi nhớ về ông bà, tổ tiên. Tác giả dân
gian đã sử dụng thủ pháp so sánh rất quen thuộc trong ca dao:so sánh “nuộc lạt” một sự vật
bình thường, gần gũi, gắn với nếp nhà xưa, với ngôi nhà kỉ niệm của bao đời, với hình ảnh của
ông bà, làm cho nỗi nhíơ ông bà da diết, trĩu nặng, không một phút nào nguôi, đồng thời cho
thấy lòng biết ơn sâu nặng đối với ông bà tổ tiên. Bài ca dao thay cho lời tưởng niệm tổ tiên của
những người con, người cháu hiếu thảo đối với ông bà, nguồn cội của mình...
* Tình mẫu tử sâu nặng, tình cha con thắm thiết
“ Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông.
Núi cao biển rộng mênh mông,
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi.”
Bài ca dao là lời ru của mẹ, ru cho đứa con thơ bé ngủ ngon lành, đồng thời nhắc nhở công
lao của cha mẹ và bổn phận làm con. Cái hay trong cách nói: người mẹ so sánh với công lao
sinh thành, nuôi dạy của cha mẹ với con cao như núi ngất trời, rộng như nước biển Đông. Công
cha, nghĩa mẹ vốn là những khái niệm trừu tượng được so sánh với những sự vật cụ thể: núi
cao, biển rộng. Những sự vật này biểu tượng cho sự to lớn, cao rộng, vĩnh hằng của thiên nhiên.
Chỉ có những hình ảnh to lớn, cao rộng, không cùng, vĩnh hằng ấy mới diễn được công ơn sinh
thành nuối nấng của cha mẹ. Núi cao biển rộng không thể đo được cũng như công lao cha mẹ
đối với con cái không thể nào tính được, đo đếm được. Cách dùng thành ngữ “ cù lao chín chữ
” kín đáo nói về bao hi sinh gian nan, vất vả, để nuôi con khôn lớn của cha mẹ càng nhấn mạnh
hơn công lao sinh thành ấy. Bốn tiếng cuối cùng của câu thơ như một lời gọi tha thiết nhắc nhở

Lh.BDHSG VAN 7
thái độ, hành động của con cái, nhắc nhở bộn phận làm con. Bài ca dao ngắn gọn nhưng đã tạo
nhiều liên tưởng suy nghĩ trong lòng người đọc, đó là đạo lý tốt đẹp của nhân dân, dân tộc Việt
Nam.
-Liên hệ, mở rộng qua ngạn ngữ,lời bài hát...
* Tình cảm con cái với cha mẹ.
“Chiều chiều ra đứng ngõ sau,
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều.”
Âm điệu câu ca dao cất lên nghe buồn da diết. - Cách mượn không gian, thời gian: Mượn
thời gian ban chiều để biểu đạt nỗi thương là một cách nói thật hay. Chiều hôm là thời điểm sự
đoàn tụ. Chim về rừng, thuyền về bến, con trở về với mái ấm gia đình. Đó là thời khắc gợi bao
buồn, nhớ thương trong lòng người. Nhưng không phải là một chiều mà là “ chiều chiều”. Bằng
cách điệp từ “ chiều chiều” tác giả dân gian đã gợi lên trước mắt ta một thời gian tiếp nối, triền
miên, lê thê. Không phải là một chiều mà là nhiều chiều, chiều nào cũng vậy. Càng làm cho nỗi
nhớ tăng lên chất chứa trong lòng cô gái. Ngõ sau là một không gian vắng vẻ, quạnh hiu, kín
đáo ở làng quê Việt xưa, là nơi ít người qua lại, rất hợp với tâm trạng cô đơn, buồn bã, không
biết chia sẻ cùng ai của người con gái đi lấy chỗng xa. Chính trong thời gian, không gian ấy,
người con gái trông về quê mẹ nghìn trùng xa vồi vợi với tâm trạng đau đớn, tái tê như đứt từng
khúc ruột. Đây là nỗi niềm chung của những người con gái đi lấy chồng trong xã hội phong
kiến.
* Tình cảm anh em gắn bó, chia sẻ ngọt bùi, cưu mang, giúp đỡ lẫn nhau
“Anh em nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân
Anh em như thể tay chân,
Anh em hoà thuận, hai thân vui vầy,”
Hai câu đầu là một định nghĩa sâu sắc về tình anh em. Điệp từ “cùng” kết hợp với các từ ngữ
“chung bác mẹ”, “một nhà” làm nổi bật sự gắn bó anh em. Anh em là cùng một gia đình, cùng
một người sinh ra, cùng hưởng sung sướng, cùng chung hoạn nạn. Lời thơ nôm na, giản dị ấy
đã khẳng định: Tình cảm anh em là tình cảm ruột thiạt, thiêng liêng, gắn bó. Bài ca dao còn hay
bởi cách so sánh: “Anh em như thể tay chân”. Từ mối quan hệ tay chân, người xưa giúp ta thấy

Lh.BDHSG VAN 7
được mối quan hệ máu thịt, không thể tách rời của anh em. Đồng thời, nhắc nhở anh em phải
hoà thuận, thương yêu nhau, hạnh phúc cùng hưởng, đắng cay cùng chịu.
*Tình cảm vợ chồng cho dù đói nghèo vẫn thuỷ chung
Râu tôm nấu với ruột bù
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon
Tình cảm gia đình là một trong những tình cảm thiêng liêng nhất, là cội nguồn để hình thành
nên những tình cảm thiêng liêng, cao đẹp khác. Qua những bài ca dao trên, ta phàn nào thấy
được truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc, thấy được nhân dân ta ân tình, ân nghĩa đến
nhường nào.
Luận điểm 2: Ca dao không chỉ có tiếng hát yêu thương tình nghĩa của người lao động
trong quan hệ gia đình mà còn là tiếng hát ngợi ca quê hương, đất nước tươi đẹp.
Từ cực Bắc đến đất Mũi Cà Mau - mảnh đât tận cùng của tổ quốc, đi tới đâu ta cũng bắt gặp
những danh lam thắng cảnh của đất nước. Những cảnh đẹp ấy do thiên nhiên ban tặng và do
con người tạo dựng nên. Những danh lam thắng cảnh ấy đã soi bóng vào ca dao làm nên những
vần thơ tuyệt đẹp.
* Vẻ đẹp cánh đồng quê no ấm, trù phú
“Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát
Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng, bát ngát mênh mông
Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ giữa ngọn nắng hồng ban mai”
Bài ca dao là lời cô thôn nữ nói với mọi người về vẻ đẹp của cánh đồng quê trong buổi nắng
mai, diễn tả niềm vui, tâm trạng vui tươi, yêu đời, tự hào, sung sướng, tràn đấy sức sống của
mình khi đứng trước cánh đồng quê ấy. Hai câu đầu sử dụng thể thơ lục bát biến thể, cấu trúc
câu dài kết hợp với điệp từ “bát ngát, mênh mông” và đảo ngữ nhằm đưa lại cho ta cảm nhận sự
rộng lớn khôn cùng, bao la, bát ngát, xanh ngắt một màu, trù phú của những cánh đồng quê.
Những cánh đồng ở đây chỉ rộng lớn mà còn xa, dài, tít tắp đến tận chân trời. Những cánh đồng
ấy rất đẹp, rất nên thơ và đầy sức sống. Câu thơ không tả màu xanh, những ta vẫn hình dung
một màu xanh tươi của lúa, ngô, khoai, sắn … trải dài tít tắp dưới sự chăm sóc, vun xới của con
người. Nổi bật trên bức tranh đồng quê ấy là hình ảnh cô thôn nữ. Cách dùng từ “thân em” ở
đây thật độc đáo, không gợi sự tủi hờn, đắng cay, xót xa trăm bề của người phụ nữ như trong

Lh.BDHSG VAN 7
các bài ca dao khác mà “thân em” lại được cất lên như tiếng reo vui, tự hào, kiêu hãnh. “Thân
em” được so sánh với cây lúa đang độ làm đòng tươi non, mơn mởn, căng đầy sức sống, căng
tràn nhựa sống, đang độ sung sức nhất, hứa hẹn một mùa bội thu. Cách so sánh này làm nổi bật
hình ảnh cô thôn nữ duyên dáng, xinh tươi, khoe khoắn, sức sống tươi trẻ dào dạt tuôn trào.
Hình ảnh cô thôn nữ đã tạ nên cái hồn cho bức tranh, làm cho bức tranh trở nên sống động, hài
hòa. Hình ảnh này còn muốn khắc đậm vẻ đẹp người phụ nữ làm chủ ruộng đồng, làm chủ cuộc
đời. Rõ ràng, bức tranh đã điểm tô cho vẻ đẹp thanh bình của quê hương, đất nước.
- Đường vô xứ nghệ quoanh quoanh
Non xanh nước biếc....
* Vẻ đẹp những địa danh
“- ở đâu năm cửa nàng ơi
Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng?
…
ở trên tỉnh Lạng có thành tiên xây.
… ”
Bài ca dao là lời của chàng trai, cô gái hát về miền quê bắc bộ. Chàng trai hỏi về những địa
danh Bắc Bộ nổi tiếng về địa lí, lịch sử, văn hoá. Với những địa danh ấy, chàng chọn những nét
tiêu biểu nhất. Điều đó cho thấy, chàng rất hiểu về địa lí, lịch sử, văn hoá miền quê ấy. Phải có
tình yêu tha thiết với quê hương thì mới có thể nói về nó một cách đầy tinh tế như vậy. Lời đối
đáp của cô gái cũng đầy thông minh, sắc sảo, chất chứa niềm tự hào về những địa danh được
nhắc đến. Vẻ đẹp của miền quê Bắc Bộ là vẻ đẹp về thành quách, đền đài, núi sông: sông Lục
Đầu gắn với chiến thắng của Trần Hưng Đạo, Hà Nội nổi tiếng với Năm Cửa Ô … Bài ca dao
cho thấy non sông, đất nước tươi đẹp gắn liền với bao kì tích, với những trang huyền thoại
tuyệt đẹp, gợi bao niềm yêu mến, gắnbó và kiêu hãnh, tự hà
Ca bài ca dao trên đều ca ngợi vẻ đẹp của quê hương, đất nước với những đặc điểm lịch sử,
văn hoá nổi bật của những vùng đất miền quê. Qua đó, bày tỏ niềm tự hào, yêu mến, gắn bó đối
với những vùng đất, miền quê tươi đẹp ấy. Đó là nghĩa nặng tình sâu của người lao động đối
với quê hương, đất nước. Tình yêu quê hương đất nước là tình cảm thiêng liêng trong trái tim
mỗi người, là nguồn cảm hứng vô tận, là đề tài không bao giờ cũ.

Lh.BDHSG VAN 7
* Đánh giá: Tình cảm gia đình đằm thắm và tình yêu quê hương đất nước được nhân dân ta thể
hiện trong ca dao rất phong phú và đa dạng. Nó được thể hiện ở nhiều phương diên, nhiều cung
bậc tình cảm khác nhau. Đọc ca dao ta không chỉ hiểu, yêu mến, tự hào về phong tục, tập quán
tốt đẹp của dân tộc mình, về cảnh đẹp làng quê, non sông đất nước mình mà còn cảm phục, trân
trọng tình nghĩa sâu nặng, cao đẹp của người dân lao động.
3. Kết bài:
- Khẳng định lại nhận định trên là đúng đắn, sâu sắc
- Mở rộng liên hệ, khẳng định sức sống của những bài ca dao nói về tình cảm gia đình, tình yêu
quê hương, đất nước.
MỤC LỤC BỘ ĐỀ
MỤC LỤC ĐỀ ÔN HSG VĂN 7
Số
đề
NỘI DUNG TRANG
CHUYÊN ĐỀ: CA DAO-DÂN CA ( 22 ĐỀ- 98 TRANG)
1
Có ý kiến cho rằng: “ Ca dao không chỉ cất lên tiếng nói yêu thương, đồng cảm, trân trọng con
người mà ca dao còn cất lên tiếng nói đấu tranh xã hội để vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn”
Em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên bằng một số bài ca dao mà em đã được học , được đọc?
1
2 Đánh giá về ca dao, có ý kiến cho rằng:
“Ca ngợi tình cảm gia đình đằm thắm, tình yêu quê hương đất nước thiết tha là một nội dung
đặc sắc của ca dao”.
Qua các bài ca dao đã học và những hiểu biết của em về ca dao, hãy làm sáng tỏ ý kiến trên?
3 Ca dao thiên về tình cảm và biểu hiện lòng người. Ca dao là tiếng tơ đàn muôn điệu của tâm hồn
quần chúng.
Dựa vào những hiểu biết của mình về ca dao em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
4 “Thơ ca dân gian là tiếng nói trái tim của người lao động. Nó thể hiện sâu sắc những tình cảm tốt
đẹp của nhân dân ta”.
Dựa vào những câu tục ngữ, ca dao mà em đã được học và đọc thêm, em hãy làm sáng tỏ ý
kiến trên.
5 Có ý kiến cho rằng: Ca dao than thân không chỉ diễn tả cuộc đời trăm đắng ngàn cay của người
lao động mà còn bộc lộ vẻ đẹp của tấm lòng nhân hậu, tình yêu thương bao la của họ. Bằng những
bài ca dao than thân đã học và đọc thêm hãy làm sáng tỏ nhận định trên.
6 Có ý kiến cho rằng : Ca dao là tiếng nói của tình cảm gia đình đằm thắm của con người Việt
Nam. Qua những bài ca dao đã học em hãy chứng minh.
7 Đánh giá về ca dao, có ý kiến cho rằng:
“Ca ngợi tình cảm gia đình đằm thắm, tình yêu quê hương đất nước thiết tha là một nội dung đặc
sắc của ca dao”.
Qua các bài ca dao đã học và những hiểu biết của em về ca dao, hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
8 Hình ảnh người dân lao động qua chùm Ca dao than thân và trong truyện ngắn Sống chết mặc bay
của Phạm Duy Tốn.
9
Tình yêu quê hương, đất nước của con người Việt Nam thể hiện qua ca dao và các tác phẩm văn
học trung đại trong chương trình Ngữ văn 7.
10 Nhận xét về ca dao có ý kiến cho rằng: “Ca dao là tiếng nói từ trái tim, nó thể hiện những tình cảm

Lh.BDHSG VAN 7
tốt đẹp của nhân dân ta”
Bằng hiểu biết về những bài ca dao đã học trong chương trình, em hãy làm sáng tỏ nhận định trên.
21
22 T98
SỐNG CHẾT MẶC BAY ( 6 ĐỀ)
1 T99
5
6 126
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ (6 ĐÊ)
1 T127
6 T156
QUA ĐỀO NGANG (9 ĐỀ)
1 157
8 202
9 T203
ĐỀ TỔNG HỢP (15 ĐỀ)
1 204
2
14
15 T269
THƠ BÁC (17 ĐỀ)
1 270
2
15
16
17 T342
TIẾNG GÀ TRƯA (3 ĐỀ )
1
2
3
BÁNH TRÔI NƯƠC(3 ĐỀ)
1 347
2
3
361
VĂN BIỂU CẢM, NGHỊ LUẬN (40 ĐỀ)
1 362
40 T547
PHẦN 1: BỘ ĐỀ THAM KHẢO
ĐỀ 1

Lh.BDHSG VAN 7
ĐỀ BÀI
Câu 1 (4 điểm)
Trong một bài hát về trẻ em, nhạc sĩ Lê Mây có viết:
“Trẻ em hôm nay
Thế giới ngày mai
Đó là vần thơ
Cũng là câu hát
Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai
Xin được nhắc ngàn lần hơn thế
Trái đất chưa im tiếng bom rơi
Xin điệp khúc triệu lần hơn thế
Bao trẻ em còn đói rách trên đời
Bạn có nghe trẻ em khóc trẻ em cười
Bạn có nghe trẻ em khóc trẻ em cười
Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai.”
(Lời bài hát: Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai, nhạc: Lê Mây, thơ: Phùng Ngọc
Hùng)
Hãy viết bài văn nghị luận bày tỏ suy nghĩ của em về thông điệp được gợi ra từ bài hát
trên.
Câu 2 (6 điểm)
Có ý kiến cho rằng: “ Ca dao không chỉ cất lên tiếng nói yêu thương, đồng cảm, trân trọng con
người mà ca dao còn cất lên tiếng nói đấu tranh xã hội để vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn”
Em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên bằng một số bài ca dao mà em đã được học , được đọc?
---------------------Hết-------------------
HƯỚNG DẪN CHẤM

Lh.BDHSG VAN 7
A. YÊU CẦU CHUNG
- Giám khảo phải nắm được nội dung trình bày trong bài làm của thí sinh, tránh đếm ý cho
điểm. Vận dụng linh hoạt Hướng dẫn chấm, sử dụng nhiều mức độ điểm một cách hợp lí,
khuyến khích những bài viết có cảm xúc, sáng tạo.
- Học sinh có thể làm bài theo nhiều cách nhưng nếu đáp ứng những yêu cầu cơ bản của
đề, diễn đạt tốt vẫn cho đủ điểm.
- Điểm bài thi có thể cho lẻ đến 0,25 điểm và không làm tròn.
B. YÊU CẦU CỤ THỂ
Câu 1(4,0 điểm)
1. Về kĩ năng
Biết cách viết bài văn nghị luận xã hội, bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, có sức thuyết
phục, văn viết mạch lạc, trong sáng, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.
2. Về kiến thức
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:
Nội dung Điể
m
a. Mở bài:
- Dẫn dắt vấn đề
- Nêu được vấn đề nghị luận: Thông điệp Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai.
b. Thân bài:
* Giải thích vấn đề:
- Trẻ em: chỉ các bạn nhỏ chưa đến mười sáu tuổi, chưa đến tuổi trưởng thành, độ tuổi đi
học mầm non, tiểu học trung học cơ sở, còn ngây thơ, non nớt và còn phụ thuộc…
- Nội dung thông điệp: Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai hàm ý đặt niềm tin ở trẻ em;
khẳng định vai trò của trẻ em là thế hệ kế tục sự nghiệp của người đi trước, là những chủ
nhân tương lai, có sứ mệnh quyết định đến tương lai của dân tộc hay của nhân loại.

Lh.BDHSG VAN 7
=> Do vậy cần lắng nghe, thấu hiểu, chăm sóc, bảo vệ, giáo dục trẻ em để tất cả trẻ
em đều có một tuổi thơ tươi vui, hạnh phúc, một tương lai tốt đẹp ….
* Khẳng định vấn đề: Đó là một thông điệp hoàn toàn đúng đắn và ý nghĩa.
* Lý giải vấn đề:
Sở dĩ cần nhận thức đúng đắn vai trò của trẻ em đối với tương lai, quan tâm, chăm
sóc trẻ em từ hôm nay là vì:
- Trẻ em là lứa tuổi còn nhỏ, đang trong giai đoạn phát triển về mọi mặt, còn phụ thuộc
vào người lớn cả về vật chất, tinh thần. Việc trẻ em lớn lên như thế nào? Hoàn thiện bản
thân mình ra sao?... phần lớn là do sự giáo dục của gia đình, của nhà trường, của xã hội,
của những người đi trước.
- Có chăm sóc và giáo dục tốt trẻ em từ hôm nay thì ngày mai mới có những con người
trưởng thành để gánh vác nhiệm vụ của thế hệ trước, xây dựng đất nước, quê hương.
- Vì trẻ em là một phần của gia đình, của xã hội nên trẻ em được sống đầy đủ, vui tươi,
hạnh phúc là nguồn vui, nguồn hạnh của gia đình, là thước đo sự tiến bộ của xã hội, là
cách đánh giá tầm nhìn, và trách nhiệm của thế hệ đi trước.
- Ngược lại, ngay từ hôm nay nếu trẻ em không được gia đình và xã hội quan tâm, yêu
thương và giáo dục tốt thì ngày mai sẽ khó tiếp bước thế hệ đi trước. Điều này ảnh hưởng
trực tiếp đến hạnh phúc của mỗi gia đình, đến tương lai và sự phát triển bền vững của
mỗi quốc gia, dân tộc.
* Lấy dẫn chứng về việc xã hội nhìn nhận vai trò và quan tâm chăm sóc trẻ em: Những
lời dạy của Bác Hồ, sự quan tâm, yêu thương các cháu thiếu niên nhi đồng của Bác. Các
chương trình chăm sóc trẻ em của Nhà nước, của các tổ chức xã hội. Xã hội ghi nhận vai
trò của trẻ em và quan tâm đến trẻ em thông qua ngày Quốc tế thiếu nhi 1.6...
* Bàn bạc mở rộng:
- Trên thực tế vẫn còn nhiều trẻ em có hoàn cảnh khó khăn, không được đến trường, sống
trong sự ngược đãi, bị lợi dụng ... Thế giới còn chiến tranh, xung đột, thiên tai, dịch
bệnh... ảnh hưởng đến sự an toàn và phát triển toàn diện của trẻ...
- Vẫn tồn tại những sự yêu thương, quan tâm, chăm sóc trẻ em không đúng cách: quá
nuông chiều hoặc quá khắt khe, còn áp đặt…

Lh.BDHSG VAN 7
*Bài học nhận thức và hành động:
+ Mỗi gia đình và toàn xã hội cần nâng cao nhận thức cũng như trách nhiệm mình về vai
trò, tầm quan trọng của công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.
+ Mỗi trẻ em cần nhận thức được vai trò của mình đối với tương lai của đất nước, quê
hương, đối với sự mong đợi của gia đình cần không ngừng tu dưỡng, rèn luyện để hoàn
thiện bản thân.
c. Kết bài:
- Nhấn mạnh tầm quan trọng và giá trị tác động cua thông điệp tới mọi người.
Câu 2 (6,0 điểm)
Nội dung
* Mở bài:
- Giới thiệu chung về giá trị của ca dao
- Dẫn nhận định “ Ca dao không chỉ... một cuộc sống tốt đẹp hơn”
- Giới hạn phạm vi dẫn chứng: một số bài ca dao mà em đã được học , được
đọc?
*Thân bài:
+ Giải thích nhận định:
- Ca dao không chỉ cất lên tiếng nói yêu thương, đồng cảm, trân trọng con người: thể
hiện lòng nhân ái, thương người như thể thương thân; xót thương cho những kiếp người
khổ đau, bất hạnh; ca ngợi những giá trị chân chính, phẩm chất tốt đẹp của người nông
dân.
- Ca dao còn cất lên tiếng nói đấu tranh xã hội để vươn tới một cuộc sống tốt đẹp hơn:
đấu tranh phê phán các thói xấu: lười biếng, khoác lác, mê tín dị đoan, hủ tục lạc hậu;
đấu tranh giai cấp...
+ Chứng minh nhận định:
- Tiếng nói yêu thương, đồng cảm, trân trọng con người trong ca dao:
Yêu thương con người:
“ Bầu ơi thương lấy bí cùng

Lh.BDHSG VAN 7
Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”
“ Nhiễu điều phủ lấy giá gương
Người trong một nước thì thương nhau cùng”
- Ca ngợi trân trọng giá trị của con người:
Từ vẻ đẹp hình thức bên ngoài:
“ Cổ tay em trắng như ngà
Đôi mắt em sắc như là dao cau
Miệng cười chúm chím hoa ngâu
Cái khăn đội đầu như thể hoa sen”
Đến nhân cách phẩm giá bên trong:
“ Tốt gỗ hơn tốt nước sơn
Xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người”
- Đồng cảm, xót xa trước nỗi vất vả, khổ đau bất hạnh của người dân lao
động:
“ Cày đồng đang buổi ban trưa
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần”
->Mỗi miếng bát cơm dẻo thơm được đổi bằng bao giọt mồ hôi và nước mắt. Với cách
nói so sánh “Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày” và đối lập “Dẻo thơm một hạt
đắng cay muôn phần”, tác giả dân gian đã nhấn mạnh nỗi vất vả cực nhọc của người
nông dân đồng thời nhắc nhơ mọi người phải biết trân trọng thành quả lao động của
họ.
Trong xã hội ấy, còn bao kiếp người bất hạnh, bao số phận éo le ngang trái, có làm mà
chẳng có ăn, tha phương cầu thực, kêu than thảm thiết mà không ai thấu hiểu. Bằng
cách nói ẩn dụ qua hình ảnh của những con vật nhỏ bé tội nghiệp (tằm, kiến, hạc,
cuốc...), ca dao đã thể hiện rất xúc động nội dung trên:
“ Thương thay thân phận con tằm
Kiếm ăn được mấy mà nằm nhả tơ

Lh.BDHSG VAN 7
Thương thay lũ kiến li ti
Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi
Thương thay hạc lánh đường mây
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi
Thương thay con cuốc giữa trời
Dầu kêu ra máu có người nào nghe”
Nhất là người phụ nữ sống trong xã hội trọng nam khinh nữ, họ không có quyền bình
đẳng, họ bị coi rẻ, bị tước đoạt quyền sống, quyền hạnh phúc:
“ Thân em như giếng giữa đàng
Người thanh rửa mặt, người phàm rửa chân”
“ Thân em như chổi đầu hè
Để ai hôm sớm đi về chùi chân”
- Tiếng nói đấu tranh trong ca dao:
+Phê phán các thói hư tật xấu trong xã hội:
Phê phán thói lười biếng:
“Ăn no rồi lại nằm khoèo
Nghe giục trống chèo bế bụng đi xem”
+Phê phán thói khoe khoang, khoác lác:
“ Cậu Cai nón dấu lông gà
Ngón tay đeo nhẫn gọi là Cậu Cai
Ba năm được một chuyến sai
Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê”
Phê phán thói mê tín dị đoan:
“ Thầy cúng ngồi cạnh giường thờ
Mồm thì lẩm bẩm tay sờ đĩa xôi”
+Phê phán những hủ tục lạc hậu:
“Con vua thì lại làm vua
Con sãi ơ chùa thì quét lá đa
Bao giờ dân nổi can qua

Lh.BDHSG VAN 7
Con vua thất thế lại ra quét chùa”
* Kết bài:
- Khẳng định lại tính đúng đắn của nhận định
- Ca dao thực sự là những viên ngọc quý, như dòng sữa mẹ ngọt ngào
nuôi dưỡng tâm hồn con người Việt Nam.
ĐỀ 3
ĐỀ BÀI
Câu 1. (2,0 điểm)Xác định, phân tích giá trị các từ láy và biện pháp tu từ trong đoạn văn
sau:
“Mưa xuân. Không phải mưa. Đó là sự bâng khuâng gieo hạt xuống mặt đất nồng ấm,
mặt đất lúc nào cũng phập phồng, như muốn thở dài vì bổi hổi, xốn xang… Hoa xoan rắc
nhớ nhung xuống cỏ non ướt đẫm. Đồi đất đỏ lấm tấm một thảm hoa trẩu
trắng”. (Vũ Tú Nam)
Câu 2. (8,0 điểm)
- Đem chia đồ chơi ra đi ! – Mẹ tôi ra lệnh.
Thủy mở to đôi mắt như người mất hồn, loạng choạng bám vào cánh tay tôi. Dìu em vào
trong nhà, tôi bảo:
- Không phải chia nữa. Anh cho em tất.
Tôi nhắc lại hai ba lần, Thủy mới giật mình nhìn xuống. Em buồn bã lắc đầu:
- Không, em không lấy. Em để hết lại cho anh.
(Cuộc chia tay của những con búp bê – Khánh Hoài, Ngữ văn 7, Tập I)
Đoạn trích cho em cảm nhận được điều gì? Hãy viết một bài văn ngắn trình bày suy
nghĩ của em về tình cảm gia đình.
Câu 3. (10 điểm)Ca dao thiên về tình cảm và biểu hiện lòng người. Ca dao là tiếng tơ đàn
muôn điệu của tâm hồn quần chúng.
Dựa vào những hiểu biết của mình về ca dao em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
.............................................Hết.............................................
ĐÁP ÁN
Phần I. Hướng dẫn chung
- Giám khảo cần nắm vững yêu cầu của hướng dẫn chấm để đánh giá đúng bài làm của thí
sinh. Tránh cách chấm đếm ý cho điểm.
- Khi vận dụng đáp án và thang điểm, giám khảo cần chủ động, linh hoạt với tinh thần trân
trọng bài làm của học sinh. Đặc biệt là những bài viết có cảm xúc, có ý kiến riêng thể hiện
sự độc lập, sáng tạo trong tư duy và trong cách thể hiện.
- Nếu có việc chi tiết hóa điểm các ý cần phải đảm bảo không sai lệnh với tổng điểm và
được thống nhất trong toàn hội đồng chấm thi.

Lh.BDHSG VAN 7
- Điểm toàn bài là tổng điểm của các câu hỏi trong đề thi, chấm điểm lẻ đến 0,25 và không
làm tròn.
Phần II. Đáp án và thang điểm
Câu Nội dung Điểm
Câu
1.
(2,0
điểm)
- Xác định được các từ láy và biện pháp tu từ có trong đoạn văn:
+ Từ láy: bâng khuâng, phập phồng, bổi hổi, xốn xang, nhớ nhung,
lấm tấm.
+ Biện pháp tu từ: Nhân hóa (mưa xuân bâng khuâng gieo hạt; mặt
đất phập phồng, bổi hổi, xốn xang; hoa xoan nhớ nhung). So sánh (mặt
đất như muốn thở dài).
- Phân tích:
+ Mưa được cảm nhận như là sự bâng khuâng gieo hạt, những hạt
mưa xuân từ bầu trời xuống mặt đất một cách nhẹ nhàng, đem đến cho đất
trời một sự nồng ấm.
+ Mặt đất đón mưa được cảm nhận trong cái phập phồng, chờ đợi.
Có lẽ sự chờ đón đó rất lâu rồi nên mặt đất thở dài, xốn xang, bổi hổi.
+ Hoa xoan rụng được cảm nhận như cây đang rắc nhớ nhung.
 Các từ láy diễn tả về tâm trạng, cảm xúc con người kết hợp biện pháp
tu từ so sánh, nhân hóa để diễn tả cảnh vật, thiên nhiên đất trời lúc mưa
xuân: làn mưa xuân nhẹ, mỏng, đáng yêu, đem đến hơi thở, sự sống cho
thiên nhiên đất trời của mùa xuân. Mưa xuân được cảm nhận hết sức tinh
tế qua tâm hồn nhạy cảm và tình yêu thiên nhiên của nhà văn Vũ Tú Nam.
2,0
1,0
1,0
Câu
2.
(8,0
điểm)
a. Cảm nhận về đoạn trích
- Nỗi đau buồn của hai anh em phải xa nhau khi gia đình đổ vỡ.
- Sự yêu thương, nhường nhịn, lo lắng, tình cảm thắm thiết, gắn bó của
Thành và Thủy.
b. Học sinh viết đoạn văn nghị luận về tình cảm gia đình
- Yêu cầu về mặt kỹ năng: Hình thức là một bài văn ngắn, diễn đạt rõ
ràng, linh hoạt, không mắc các lỗi câu, chính tả; có sự thống nhất chủ đề
trong toàn đoạn.
- Yêu về mặt kiến thức: Trên cơ sở nội dung đoạn trích trongvăn bản
"Cuộc chia tay của những con búp bê" học sinh cần làm rõ một số ý cơ
bản:
+ Tình cảm gia đình là tình cảm thiêng liêng, cao quý, được thể hiện một
cách phong phú, đa dạng trong cuộc sống.
+ Trong đời sống mỗi người, tình cảm gia đình có ý nghĩa quan trọng, đặc
biệt trong việc hình thành nhân cách, bồi dưỡng tâm hồn, cảm xúc…
+ Hiện nay, tình trạng hôn nhân đổ vỡ, tình cảm gia đình bị rạn nứt ngày
một nhiều dẫn đến những cuộc chia ly, gây tổn thương cho tâm hồn
8,0
1,0
7,0

Lh.BDHSG VAN 7
những đứa trẻ và nhiều hệ lụy khác cho xã hội.
+ Mỗi người cần trân trọng, gìn giữ, xây dựng tình cảm gia đình bền
vững, vượt qua khó khăn, thử thách, không để xảy ra chia lìa, đổ vỡ…
Câu
3. (10
điểm)
* Yêu cầu chung: Học sinh biết làm bài văn chứng minh gồm có ba phần
rõ ràng. Chú ý các dẫn chứng đưa ra cần có sự phân tích chứ không phải
là bài liệt kê dẫn chứng. Diễn đạt trong sáng, lưu loát và không mắc các
lỗi diễn đạt, chính tả.
* Yêu cầu cụ thể:
a. Mở bài
Giới thiệu về ca dao và dẫn dắt nhận định.
b. Thân bài
* Giải thích
- Người lao động xưa thường dùng ca dao để bộc lộ suy nghĩ, tình cảm
của mình. Ca dao là tiếng hái tâm tình của người lao động. Những cảm
xúc, suy nghĩ những tình cảm được biểu hiện trong ca dao có sự gắn bó
trực tiếp với những cảnh ngộ nhất định.
- Ca dao chủ yếu được sáng tác theo thể thơ lục bát là thể thơ truyền
thống của dân tộc mượt mà sâu lắng vì thế người nghệ sĩ dân gian đã
dùng ca dao để biểu lộ tình cảm, cảm xúc của mình.
- Ca dao đã diễn tả phong phú và tinh tế đời sống tâm hồn của người dân.
* Chứng minh
Luân điểm 1. Tình yêu quê hương đất nước.
LC1.+ Yêu những cánh đồng cò bay thẳng cánh, lúa tốt bời bời:
“ Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng, mênh mông bát ngát,
Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, bát ngát mênh mông,
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai.”
LC2+ Yêu những món ăn dân dã, yêu những con người lao động cần cù vất
vả:
“ Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống, nhớ cà rầm tương
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao”
LC3+ Yêu những cánh cò trong lời ru của mẹ:
“ Cái cò đi đón cơn mưa
Tối tăm mù mịt ai đưa cò về.
Cò về thăm quán cùng quê
Thăm cha, thăm mẹ cò về thăm anh.”
LC4- Yêu danh lam thắng cảnh
“ Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ
Xem cầu Thê Húc, Xem chùa Ngọc Sơn
Đài Nghiên, Tháp Bút chưa mòn
10
1,0
1,5
1,5
1,0
1,0
1,0
1,0

Lh.BDHSG VAN 7
Hỏi ai gây dựng nên non nước này?”
……………………………………
Luân điểm 2. Ca dao là tiếng hát chứa chan về tình cảm gia đình, bạn bè
+ Đó là tình cảm của con cháu với ông bà (Dẫn chứng).
Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu
LC1.+ Tình cảm của con cái với bố mẹ (Dẫn chứng).
“Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ, kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.”
Ơn cha nặng lắm ai ơi,
Nghĩa mẹ bằng trời chín tháng cưu mang.”
LC2:+ Tình cảm anh chị em ruột thịt, trân trọng quý mến nhau (Dẫn
chứng).
“Anh em như chân, như tay
Rách lành đùm bọc dơ hay đỡ đần”
“ Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân.
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hòa thuận hai thân vui vầy.”
“Khôn ngoan đá đáp người ngoài
Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau.”
Luân điểm 3. - Tình yêu lao động sản xuất.
Không khí làm ăn vui vẻ tấp nập trên cánh đồng:
Trên đồng cạn dưới đồng sâu
Chồng cày vợ cấy con trâu đi bừa.
- Là tinh thần phản kháng xã hội bất công.
Ca dao là tiếng nói ngọt ngào yêu thương nhưng cũng là tiếng nói căm
hờn bởi những kẻ bóc lột.
Luân điểm 4: Tình yêu đôi lứa
Yêu và nhớ là hai trạng thái tình cảm song hành, nhớ là hệ quả của yêu,
là chất men để tình yêu thêm nồng thắm. Có điều nỗi nhớ trong ca dao cũng
được thể hiện rất đa dạng.
+ Có khi bồn chồn, da diết:
“ Nhớ ai bổi hổi bồi hồi
Như đứng đống lửa như ngồi đống than”
Có khi ngơ ngẩn thẫn thờ:
“ Nhớ ai ra ngẩn vào ngơ
Nhớ ai ai nhơ bây giờ nhớ ai?”
+ Có khi nhẹ nhàng, sâu lắng:
“ Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ.
0,5
0,5
1,0
1,0

Lh.BDHSG VAN 7
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi nhện chờ mối ai?
Buồn trông chênh chếch sao mai
Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ?”
+ Có khi mượn nỗi nhớ để khẳng định một tình yêu chung thủy:
“ Thuyền về có nhớ bến chăng?
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.”
- Trong xã hội cũ thân phận của người phụ nữ lại phải chịu nhiều đắng
cay. Tiếng nói phản kháng của họ có khi yếu ớt thể hiện qua nỗi than thân
đau đớn của mình (dẫn chứng).
…………………………..
c. Kết bài
Khẳng định giá trị to lớn của ca dao với đời sống tinh thần của nhân dân:
- Diễn tả đời sống tâm hồn của người bình dân xưa kia, ca dao là người
bạn thân thuộc đối với mỗi người dân.
- Ca dao mãi là dòng suối mát nuôi dưỡng tâm hồn của các thế hệ người
Việt Nam. Chúng ta học được nhiều bài học bổ ích về đạo làm con cháu,
tình nghĩa gia đình, tình làng nghĩa xóm, tình yêu quê hương xứ sở và
rộng hơn là đạo lý làm người.
***************************************************
ĐỀ 4 :
ĐỀ BÀI
Phần I. Đọc – hiểu: (4 điểm)
MẸ VÀ QUẢ
Nguyễn Khoa Điềm
“…Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn
Còn những bí và bầu thì lớn xuống
Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn
Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.
Và chúng tôi, một thứ quả trên đời
Bảy mươi tuổi mẹ vẫn chờ được hái
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn là một thứ quả non xanh?”

Lh.BDHSG VAN 7
1. Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích là gì? (1điểm)
2. Nêu nội dung của đoạn thơ. (1điểm)
3. Chỉ ra biện pháp tu từ ẩn dụ, so sánh được sử dụng trong bài thơ trên? Tác dụng của các
biện pháp đó? ( 2 điểm)
Phần II. Làm văn (16 điểm)
Câu 1: (6.0 điểm)
Đọc mẩu chuyện sau:
"Chuyện kể, một danh tướng có lần đi ngang qua trường học cũ của mình, liền ghé vào
thăm. Ông gặp lại người thầy từng dạy mình hồi nhỏ và kính cẩn thưa:
- Thưa thầy, thầy còn nhớ con không? Con là...
Người thầy giáo già hoảng hốt:
- Thưa ngài, ngài là...
- Thưa thầy, với thầy con vẫn là đứa học trò cũ. Con có được những thành công hôm nay là
nhờ sự giáo dục của thầy ngày nào..."
(Quà tặng cuộc sống)
Bằng một bài văn ngắn, hãy nêu suy nghĩ của em về những điều tác giả muốn gửi gắm qua
câu chuyện trên.
Câu 2: (10 điểm)
Đánh giá về ca dao, có ý kiến cho rằng:
“Ca ngợi tình cảm gia đình đằm thắm, tình yêu quê hương đất nước thiết tha là một nội
dung đặc sắc của ca dao”.
Qua các bài ca dao đã học và những hiểu biết của em về ca dao, hãy làm sáng tỏ ý kiến
trên.
………....Hết………….
ĐÁP ÁN, BIỂU ĐIỂM
Câu Câu trả lời Điểm
PHẦN I
1 Biểu cảm. 1,0

Lh.BDHSG VAN 7
2 Thể hiện lòng biết ơn của người con đối với mẹ. 1,0
3
- So sánh:Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
Còn những bí và bầu thì lớn xuống
- Ẩn dụ: Quả xanh non – sự dại dột chưa trưởng thành của người con.
- Tác dụng:
+Làm nổi bật công lao to lớn của mẹ, sự vun trồng bồi đắp để con là một
thứ quả ngọt ngào.
Giọt mồ hôi mẹ nhỏ xuống như một thứ suối nguồn bồi đắp để những mùa
quả thêm ngọt thơm.
+ Lay thức tâm hồn con người về ý thức trách nhiệm, sự đền đáp công ơn
sinh thành của mỗi con người chúng ta với mẹ...
1,0
1,0
PHẦN II
1.
1. Về kĩ năng
- Viết đúng thể thức của một bài văn ngắn, đúng kiểu bài nghị luận xã hội.
- Bố cục 3 phần cân đối, lập luận chặt chẽ; luận điểm rõ ràng.
- Diễn đạt lưu loát; dẫn chứng xác thực; liên hệ mở rộng tốt.
- Trình bày sạch đẹp; ít sai lỗi câu, từ, chính tả.
1,0
2. Về kiến thức
Học sinh có thể trình bày bằng nhiều cách nhưng cần làm rõ được các yêu
cầu cơ bản sau:
+ Tóm tắt nội dung câu chuyện:
- Câu chuyện kể về cuộc gặp gỡ bất ngờ giữa người học tò cũ và thầy giáo
già.
- Câu chuyện thể hiện thái độ kính trọng, biết ơn thầy giáo cũ của một
danh tướng.
1,0
+ Ý nghĩa câu chuyện
- Ca ngợi lòng biết ơn vô hạn của danh tướng với thầy giáo cũ.
Người học trò tuy đã trở thành một nhân vật nổi tiếng, có quyền cao chức
trọng (một vị danh tướng) nhưng vẫn luôn nhớ tới những người thầy đã
dạy dỗ, giáo dục mình nên người. Việc người học trò trở về thăm trường,
gặp thầy giáo cũ và có những cách ứng xử rất khiêm tốn và đúng mực, thể
hiện thái độ kính trọng và lòng biết ơn của người học trò đối với thầy giáo
2,0

Lh.BDHSG VAN 7
mình. Ngay cả khi người thầy giáo già gọi vị tướng là ngài thì ông vẫn
không hề thay đổi cách xưng hô (con – thầy).
- Đem đến lời nhắc nhở với những kẻ vong ân bội nghĩa trong xã hội.
+ Bài học cho bản thân về lòng biết ơn.
- Cần biết ơn và quí trọng thầy cô trong bất cứ hoàn cảnh nào. Dù sau này
trở thành người tài giỏi, địa vị cao sang cũng luôn nhớ và kính trọng thầy
cô giáo, những người đã dạy dỗ em nên người.
- Biết ơn thầy cô không phải đem quà cáp tặng thầy cô mà chỉ cần những
cử chỉ lời nói lễ phép, kính trọng. Đó là món quà quí giá nhất.
2,0
Giám khảo cân nhắc các mức thang điểm trên cho điểm phù hợp.
2.
1) Yêu cầu:
a, Về hình thức: Học sinh hiểu đúng yêu cầu của đề bài, biết cách làm bài
văn nghị luận văn học, bố cục rõ ràng, kết cấu hợp lí, diễn đạt tốt, trôi
chảy, có cảm xúc.
b, Về nội dung:
Học sinh trình bày trên cơ sở hiểu biết về ý nghĩa của ca dao, làm nổi bật
được: “Tình cảm gia đình đằm thắm, tình yêu quê hương đất nước” trong
ca dao.
A. Mở bài : Dẫn dắt vấn đề - Trích dẫn ý kiến. 1,0
B. Thân bài :
* Giải thích:
Nước ta có một nền văn hóa nước lâu đời. Cuộc sống của nhân dân luôn
gắn liền với làng quê, cây đa, bến nước, con đò và đồng quê thẳng cánh cò
bay. Từ khi cất tiếng khóc chào đời người nông dân xưa đã gắn bó với
làng quê và với họ ca dao là những câu hát dân gian phản ánh tâm tư, tình
cảm trong đời sống , trong lao động, là “ bài ca sinh ra từ trái tim.” Qua ca
2,0

Lh.BDHSG VAN 7
dao, họ gửi trọn tình yêu cho những người thân ruột thịt của mình, cho
ruộng đồng, lũy tre, cho quê hương, đất nước.
Luận điểm 1: Trước hết ca dao là hát yêu thương về tình cảm gia đình.
* Tình cảm của con cháu đối với ông bà tổ tiên.
Bao nhiêu nuộc lạt nhớ ông bà bấy nhiêu”
Hành động ngó lên bày tỏ sự tôn kính, ngưỡng vọng khi nhớ về ông bà, tổ
tiên. Tác giả dân gian đã sử dụng thủ pháp so sánh rất quen thuộc trong ca
dao:so sánh “nuộc lạt” một sự vật bình thường, gần gũi, gắn với nếp nhà xưa,
với ngôi nhà kỉ niệm của bao đời, với hình ảnh của ông bà, làm cho nỗi nhíơ
ông bà da diết, trĩu nặng, không một phút nào nguôi, đồng thời cho thấy lòng
biết ơn sâu nặng đối với ông bà tổ tiên. Bài ca dao thay cho lời tưởng niệm tổ
tiên của những người con, người cháu hiếu thảo đối với ông bà, nguồn cội
của mình...
* Tình mẫu tử sâu nặng, tình cha con thắm thiết
“ Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông.
Núi cao biển rộng mênh mông,
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi.”
Bài ca dao là lời ru của mẹ, ru cho đứa con thơ bé ngủ ngon lành, đồng
thời nhắc nhở công lao của cha mẹ và bổn phận làm con. Cái hay trong cách
nói: người mẹ so sánh với công lao sinh thành, nuôi dạy của cha mẹ với con
cao như núi ngất trời, rộng như nước biển Đông. Công cha, nghĩa mẹ vốn là
những khái niệm trừu tượng được so sánh với những sự vật cụ thể: núi cao,
biển rộng. Những sự vật này biểu tượng cho sự to lớn, cao rộng, vĩnh hằng
của thiên nhiên. Chỉ có những hình ảnh to lớn, cao rộng, không cùng, vĩnh
hằng ấy mới diễn được công ơn sinh thành nuối nấng của cha mẹ. Núi cao
biển rộng không thể đo được cũng như công lao cha mẹ đối với con cái
5,0

Lh.BDHSG VAN 7
không thể nào tính được, đo đếm được. Cách dùng thành ngữ “ cù lao chín
chữ ” kín đáo nói về bao hi sinh gian nan, vất vả, để nuôi con khôn lớn của
cha mẹ càng nhấn mạnh hơn công lao sinh thành ấy. Bốn tiếng cuối cùng của
câu thơ như một lời gọi tha thiết nhắc nhở thái độ, hành động của con cái,
nhắc nhở bộn phận làm con. Bài ca dao ngắn gọn nhưng đã tạo nhiều liên
tưởng suy nghĩ trong lòng người đọc, đó là đạo lý tốt đẹp của nhân dân, dân
tộc Việt Nam.
- Liên hệ, mở rộng qua ngạn ngữ,lời bài hát...
* Tình cảm con cái với cha mẹ.
“Chiều chiều ra đứng ngõ sau,
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều.”
Âm điệu câu ca dao cất lên nghe buồn da diết. - Cách mượn không gian,
thời gian: Mượn thời gian ban chiều để biểu đạt nỗi thương là một cách nói
thật hay. Chiều hôm là thời điểm sự đoàn tụ. Chim về rừng, thuyền về bến,
con trở về với mái ấm gia đình. Đó là thời khắc gợi bao buồn, nhớ thương
trong lòng người. Nhưng không phải là một chiều mà là “ chiều chiều”. Bằng
cách điệp từ “ chiều chiều” tác giả dân gian đã gợi lên trước mắt ta một thời
gian tiếp nối, triền miên, lê thê. Không phải là một chiều mà là nhiều chiều,
chiều nào cũng vậy. Càng làm cho nỗi nhớ tăng lên chất chứa trong lòng cô
gái. Ngõ sau là một không gian vắng vẻ, quạnh hiu, kín đáo ở làng quê Việt
xưa, là nơi ít người qua lại, rất hợp với tâm trạng cô đơn, buồn bã, không biết
chia sẻ cùng ai của người con gái đi lấy chỗng xa. Chính trong thời gian,
không gian ấy, người con gái trông về quê mẹ nghìn trùng xa vồi vợi với tâm
trạng đau đớn, tái tê như đứt từng khúc ruột. Đây là nỗi niềm chung của
những người con gái đi lấy chồng trong xã hội phong kiến.
* Tình cảm anh em gắn bó, chia sẻ ngọt bùi, cưu mang, giúp đỡ lẫn nhau
“Anh em nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân
Anh em như thể tay chân,

Lh.BDHSG VAN 7
Anh em hoà thuận, hai thân vui vầy,”
Hai câu đầu là một định nghĩa sâu sắc về tình anh em. Điệp từ “cùng” kết
hợp với các từ ngữ “chung bác mẹ”, “một nhà” làm nổi bật sự gắn bó anh em.
Anh em là cùng một gia đình, cùng một người sinh ra, cùng hưởng sung
sướng, cùng chung hoạn nạn. Lời thơ nôm na, giản dị ấy đã khẳng định: Tình
cảm anh em là tình cảm ruột thiạt, thiêng liêng, gắn bó. Bài ca dao còn hay
bởi cách so sánh: “Anh em như thể tay chân”. Từ mối quan hệ tay chân,
người xưa giúp ta thấy được mối quan hệ máu thịt, không thể tách rời của
anh em. Đồng thời, nhắc nhở anh em phải hoà thuận, thương yêu nhau, hạnh
phúc cùng hưởng, đắng cay cùng chịu.
*Tình cảm vợ chồng cho dù đói nghèo vẫn thuỷ chung
Râu tôm nấu với ruột bù
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon
Tình cảm gia đình là một trong những tình cảm thiêng liêng nhất, là cội
nguồn để hình thành nên những tình cảm thiêng liêng, cao đẹp khác. Qua
những bài ca dao trên, ta phàn nào thấy được truyền thống đạo lí tốt đẹp của
dân tộc, thấy được nhân dân ta ân tình, ân nghĩa đến nhường nào.
Luận điểm 2: Ca dao không chỉ có tiếng hát yêu thương tình nghĩa của
người lao động trong quan hệ gia đình mà còn là tiếng hát ngợi ca quê
hương, đất nước tươi đẹp.
Từ cực Bắc đến đất Mũi Cà Mau - mảnh đât tận cùng của tổ quốc, đi tới đâu
ta cũng bắt gặp những danh lam thắng cảnh của đất nước. Những cảnh đẹp ấy
do thiên nhiên ban tặng và do con người tạo dựng nên. Những danh lam
thắng cảnh ấy đã soi bóng vào ca dao làm nên những vần thơ tuyệt đẹp.
* Vẻ đẹp cánh đồng quê no ấm, trù phú
“Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát
Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng, bát ngát mênh mông
Phất phơ giữa ngọn nắng hồng ban mai”

Lh.BDHSG VAN 7
Bài ca dao là lời cô thôn nữ nói với mọi người về vẻ đẹp của cánh đồng
quê trong buổi nắng mai, diễn tả niềm vui, tâm trạng vui tươi, yêu đời, tự
hào, sung sướng, tràn đấy sức sống của mình khi đứng trước cánh đồng quê
ấy. Hai câu đầu sử dụng thể thơ lục bát biến thể, cấu trúc câu dài kết hợp với
điệp từ “bát ngát, mênh mông” và đảo ngữ nhằm đưa lại cho ta cảm nhận sự
rộng lớn khôn cùng, bao la, bát ngát, xanh ngắt một màu, trù phú của những
cánh đồng quê. Những cánh đồng ở đây chỉ rộng lớn mà còn xa, dài, tít tắp
đến tận chân trời. Những cánh đồng ấy rất đẹp, rất nên thơ và đầy sức sống.
Câu thơ không tả màu xanh, những ta vẫn hình dung một màu xanh tươi của
lúa, ngô, khoai, sắn … trải dài tít tắp dưới sự chăm sóc, vun xới của con
người. Nổi bật trên bức tranh đồng quê ấy là hình ảnh cô thôn nữ. Cách dùng
từ “thân em” ở đây thật độc đáo, không gợi sự tủi hờn, đắng cay, xót xa trăm
bề của người phụ nữ như trong các bài ca dao khác mà “thân em” lại được cất
lên như tiếng reo vui, tự hào, kiêu hãnh. “Thân em” được so sánh với cây lúa
đang độ làm đòng tươi non, mơn mởn, căng đầy sức sống, căng tràn nhựa
sống, đang độ sung sức nhất, hứa hẹn một mùa bội thu. Cách so sánh này làm
nổi bật hình ảnh cô thôn nữ duyên dáng, xinh tươi, khoe khoắn, sức sống tươi
trẻ dào dạt tuôn trào. Hình ảnh cô thôn nữ đã tạ nên cái hồn cho bức tranh,
làm cho bức tranh trở nên sống động, hài hòa. Hình ảnh này còn muốn khắc
đậm vẻ đẹp người phụ nữ làm chủ ruộng đồng, làm chủ cuộc đời. Rõ ràng,
bức tranh đã điểm tô cho vẻ đẹp thanh bình của quê hương, đất nước.
- Đường vô xứ nghệ quoanh quoanh
Non xanh nước biếc....
* Vẻ đẹp những địa danh
“- ở đâu năm cửa nàng ơi
Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một dòng?
…
ở trên tỉnh Lạng có thành tiên xây.

Lh.BDHSG VAN 7
… ”
Bài ca dao là lời của chàng trai, cô gái hát về miền quê bắc bộ. Chàng trai
hỏi về những địa danh Bắc Bộ nổi tiếng về địa lí, lịch sử, văn hoá. Với những
địa danh ấy, chàng chọn những nét tiêu biểu nhất. Điều đó cho thấy, chàng
rất hiểu về địa lí, lịch sử, văn hoá miền quê ấy. Phải có tình yêu tha thiết với
quê hương thì mới có thể nói về nó một cách đầy tinh tế như vậy. Lời đối đáp
của cô gái cũng đầy thông minh, sắc sảo, chất chứa niềm tự hào về những địa
danh được nhắc đến. Vẻ đẹp của miền quê Bắc Bộ là vẻ đẹp về thành quách,
đền đài, núi sông: sông Lục Đầu gắn với chiến thắng của Trần Hưng Đạo, Hà
Nội nổi tiếng với Năm Cửa Ô … Bài ca dao cho thấy non sông, đất nước tươi
đẹp gắn liền với bao kì tích, với những trang huyền thoại tuyệt đẹp, gợi bao
niềm yêu mến, gắnbó và kiêu hãnh, tự hà
Ca bài ca dao trên đều ca ngợi vẻ đẹp của quê hương, đất nước với những
đặc điểm lịch sử, văn hoá nổi bật của những vùng đất miền quê. Qua đó, bày
tỏ niềm tự hào, yêu mến, gắn bó đối với những vùng đất, miền quê tươi đẹp
ấy. Đó là nghĩa nặng tình sâu của người lao động đối với quê hương, đất
nước. Tình yêu quê hương đất nước là tình cảm thiêng liêng trong trái tim
mỗi người, là nguồn cảm hứng vô tận, là đề tài không bao giờ cũ.
* Đánh giá: Tình cảm gia đình đằm thắm và tình yêu quê hương đất nước
được nhân dân ta thể hiện trong ca dao rất phong phú và đa dạng. Nó được
thể hiện ở nhiều phương diên, nhiều cung bậc tình cảm khác nhau. Đọc ca
dao ta không chỉ hiểu, yêu mến, tự hào về phong tục, tập quán tốt đẹp của
dân tộc mình, về cảnh đẹp làng quê, non sông đất nước mình mà còn cảm
phục, trân trọng tình nghĩa sâu nặng, cao đẹp của người dân lao động.
1,0
C. Kết bài :
- Khẳng định ý nghĩa của ca dao .
- Liên hệ cảm nghĩ bản thân .
1,0

Lh.BDHSG VAN 7
ĐỀ 9
ĐỀ KHẢO SÁT CHỌN HỌC SINH GIỎI LỚP 7
NĂM HỌC 2017-2018
I. PHẦN ĐỌC HIỂU: (3 điểm)
Em hãy đọc kĩ đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:
Hạt gạo làng ta
Có vị phù sa
Của sông Kinh Thầy
Có hương sen thơm
Trong hồ nước đầy
Có lời mẹ hát
Ngọt bùi đắng cay...
Hạt gạo làng ta
Có bão tháng bảy
Có mưa tháng ba
Giọt mồ hôi sa
Những trưa tháng sáu
Nước như ai nấu
Chết cả cá cờ
Cua ngoi lên bờ
Mẹ em xuống cấy...
(Trần Đăng Khoa, Hạt gạo làng ta)
Câu 1 (0,5 điểm): Đoạn trích trên sử dụng phương thức biểu đạt nào?
Câu 2 (1,5 điểm): Chỉ ra và phân tích tác dụng của những biện pháp tu từ cơ bản được sử
dụng trong đoạn trích.

Lh.BDHSG VAN 7
Câu 3 (1,0 điểm): Tìm 02 thành ngữ nói về nỗi vất vả, nhọc nhằn của người nông dân.
II. PHẦN LÀM VĂN: (7 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm): Phát biểu cảm nghĩ của em về đoạn thơ trên của Trần Đăng Khoa bằng
một đoạn văn ngắn (khoảng 100 chữ).
Câu 2 (5,0 điểm): Tình yêu quê hương, đất nước của con người Việt Nam thể hiện qua ca
dao và các tác phẩm văn học trung đại trong chương trình Ngữ văn 7.
Câu Yêu cầu về kiến thức, kỹ năng Điểm
PHẦN I: ĐỌC - HIỂU
1 Phương thức biểu đạt: Miêu tả, biểu cảm. 0,5 đ
2
- Đoạn trích sử dụng nhiều biện pháp tu từ nhưng đóng vai trò cơ bản là liệt
kê và so sánh (so sánh quá):
+ Liệt kê: Hạt gạo làng ta có vị phù sa, hương sen thơm, lời mẹ hát, bão
tháng bảy, mưa tháng ba, giọt mồ hôi.
+ So sánh: Nước như ai nấu/ Chết cả cá cờ
- Tác dụng:
+ Hạt gạo làng ta là sự kết tinh hương vị ngọt ngào của đất trời quê
hương; sự khắc nghiệt của thiên nhiên thời tiết; tình yêu, sự vất vả, nhọc
nhằn không thể đong đếm hết của người nông dân.
+ Hạt gạo vốn đã quý giá, qua cách thể hiện của Trần Đăng Khoa càng
trở nên đặc biệt -> nhắc mỗi người càng phải trân quý hạt gạo - hạt vàng
làng ta.
0,25đ
0,25đ
0,5đ
0,5đ
3
Các thành ngữ như: một nắng hai sương; bán mặt cho đất, bán lưng cho
trời; đầu tắt mặt tối; ...
(Một thành ngữ đúng được tính 0,5 điểm)
1,0 đ
PHẦN II: LÀM VĂN

Lh.BDHSG VAN 7
1
Viết đoạn văn biểu cảm phát biểu cảm nghĩ về đoạn thơ
- Về hình thức: Viết đúng thể thức của đoạn văn; đúng chính tả, ngữ pháp;
trình bày sáng rõ, diễn đạt mạch lạc, chặt chẽ; đảm bảo độ dài theo yêu cầu
của đề.
- Về nội dung: học sinh có thể trình bày nhiều cách, nhưng cần đảm bảo
các ý sau:
+ Những rung động đối với giá trị nội dung của đoạn thơ:
Cảm xúc về sự quý giá của hạt gạo: sự ngỡ ngàng, thích thú khi nhờ
đoạn thơ mà khám phá thêm được những kì thú, sự quý giá ẩn chứa bên
trong hạt gạo vốn tưởng rất mộc mạc, đơn sơ.
Cảm xúc về người nông dân: xúc động, biết ơn về những nhọc nhằn, chịu
thương chịu khó của người nông dân để làm ra hạt gạo quý giá nuôi sống tất
thảy chúng ta.
+ Những rung động đối với những đặc sắc nghệ thuật của đoạn thơ: sự
khâm phục về sự tinh tế, tài hoa trong quan sát và thể hiện (như cách chọn
thể thơ, biện pháp tu từ, sử dụng dấu chấm lửng,...) của TĐK; lòng biết ơn
đối với nhà thơ.
0,5đ
0,5đ
0,5đ
0,5đ
2
a. Đảm bảo cấu trúc của bài văn nghị luận: bố cục 3 phần Mở bài, thân bài,
kết bài
0,5đ
b. Xác định đúng đối tượng nghị luận:Tình yêu quê hương, đất nước của
con người Việt Nam thể hiện qua ca dao và các tác phẩm văn học trung đại
trong chương trình Ngữ văn 7 (không sa vào các nội dung khác).
0,25đ
c. Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. 0,25đ
d. Triển khai nội dung nghị luận:
1. Qua các văn bản ta thấy tình yêu quê hương, đất nước là tình cảm lâu đời,
xuyên suốt cả chiều dài lịch sử của dân tộc:
+ Là tiếng nói tâm hồn, tình cảm không chỉ của mỗi người mà còn là tiếng
nói chung của toàn thể người dân Việt
0,5đ

Lh.BDHSG VAN 7
+ Từ buổi đầu sơ khai của nền văn học - cũng là buổi đầu sơ khai của quá
trình hình thành quốc gia, dân tộc - qua thời kì trung đại đến thời kì hiện đại
đều có các tác phẩm đề cập nội dung này.
(HS lấy dẫn chứng là tên một số bài ca dao, tác phẩm văn học trung đại,
TPVH hiện đại)
2. Các tác phẩm cho thấy sự thể hiện của tình yêu quê hương, đất nước vô
cùng phong phú, đa dạng:
- Ngợi ca về sự giàu đẹp của thiên nhiên, sự đẹp đẽ, phong phú, độc đáo
của các công trình kiến trúc cũng như các di sản văn hóa phi vật thể, qua đó
ngầm ngợi ca sự tài hoa của con người Việt Nam. (lấy và phân tích dẫn
chứng)
- Tự hào về chủ quyền không thể chối cãi của lãnh thổ Việt Nam; tự hào
về sức mạnh, chí khí quật cường của dân tộc; khẳng định ý chí quyết tâm
bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ; ca ngợi những tấm gương chiến đấu vì
sự nghiệp giải phóng dân tộc;... (lấy và phân tích dẫn chứng)
- Hình thức nghệ thuật của các tác phẩm phong phú, sinh động, hấp dẫn
(thể loại khác nhau; giọng điệu trữ tình, chính luận; các biện pháp tu từ so
sánh, nhân hóa, liệt kê,...), nên đã tạo được sự tác động mạnh mẽ tới nhận
thức, tâm tư, tình cảm người đọc. (lấy và phân tích dẫn chứng)
3. Mở rộng, nâng cao vấn đề:
- Các tác phẩm khơi dậy và nuôi dưỡng cho người học, người đọc những
tình cảm đẹp đẽ, những nhận thức đúng đắn về trách nhiệm của mỗi người
với quê hương, đất nước.(lấy và phân tích dẫn chứng)
- Khẳng định lại tinh thần yêu nước trong các tác phẩm mang tính nhân văn
sâu sắc, thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của con người Việt Nam qua các thế hệ.
(HS có cách sắp xếp khác nhưng vẫn hợp lý và đảm bảo ý như trên thì vẫn
cho điểm bình thường)
1,0đ
1,0đ
0,5đ
0,25đ
0,25đ
e. Sáng tạo: có quan điểm riêng, cách diễn đạt mới mẻ, sinh động. 0,5đ

Lh.BDHSG VAN 7
ĐỀ 10
ĐỀ KHẢO SÁT NĂNG LỰC HỌC SINH
Năm học 2018 - 2019
Môn: Ngữ văn 7
Thời gian: 120 phút ( Không kể giao đề)
Đề thi có: 01 trang
Câu 1 (4 điểm):
Cho đoạn thơ:
...Trên đường hành quân xa
Dừng chân bên xóm nhỏ
Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục...cục tác cục ta”
Nghe xao động nắng trưa
Nghe bàn chân đỡ mỏi
Nghe gọi về tuổi thơ...
( Trích Tiếng gà trưa - Xuân Quỳnh, SGK ngữ văn 7, tập I)
a. Chỉ ra và phân tích tác dụng của các biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ trên.
b. Tại sao trong vô vàn âm thanh của làng quê, nhà thơ lại chọn âm thanh tiếng gà nhảy ổ? Từ
đó, em hiểu gì về tình cảm của người chiến sĩ trên đường hành quân?
c. Ghi lại một vài câu thơ về tình yêu quê hương, đất nước mà em biết.
Câu 2 (6 điểm):
Nhận xét về ca dao có ý kiến cho rằng: “Ca dao là tiếng nói từ trái tim, nó thể hiện những tình
cảm tốt đẹp của nhân dân ta”
Bằng hiểu biết về những bài ca dao đã học trong chương trình, em hãy làm sáng tỏ nhận định
trên.
---Hết---

Lh.BDHSG VAN 7
YÊU CẦU CHUNG
- Giám khảo phải nắm được nội dung trình bày trong bài làm của thí sinh, tránh đếm ý cho
điểm. Vận dụng linh hoạt Hướng dẫn chấm, sử dụng nhiều mức dộ điểm một cách hợp lí,
khuyến khích những bài viết có cảm xúc, sáng tạo.
- Học sinh có thể làm bài theo nhiều cách khác nhưng nếu đáp án những yêu cầu cơ bản của đề,
diễn đạt tốt vẫn cho đủ điểm.
- Điểm bài thi có thể cho lẻ đến 0,25 điểm và không làm tròn.
Câu 1.a
Dưới dây chỉ là một gợi ý, các giám khảo cần vận dụng linh hoạt khi
cho điểm. Đặc biệt tôn trọng những kiến giải riêng mang tính sáng tạo
và thuyết phục của học sinh. Các thang điểm cũng có thể linh hoạt điều
chỉnh tùy từng bài cụ thể theo cảm nhận của giám khảo.
* Yêu cầu về hình thức và kĩ năng: HS viết thành một đoạn văn hoàn
chỉnh. Thành thạo trong cảm thụ và phân tích vẻ đẹp của văn chương.
* Yêu cầu về nội dung: HS chỉ ra được các biện pháp nghệ thuật sử
dụng trong khổ thơ.
- Miêu tả âm thanh tiếng gà trưa thông qua lặp từ “Cục...cục tác cục ta”
và những dấu chấm lửng (...): mô phỏng sát và đúng tiếng gà mái nhảy
ổ đẻ vào buổi trưa để mở đầu một bức tranh quê hương có âm thanh
tiếng gà vọng vào trong không gian.
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: lấy thính giác “nghe” nắng trưa xao động
để diễn tả cảm giác của thị giác (nhìn thấy); cảm giác của xúc giác bàn
chân đỡ mỏi để tiếp nhận cảm xúc của tuổi thơ bất chợt ùa về.
- Điệp từ “nghe” lặp lại ba lần ở đầu các câu thơ: vừa nhấn mạnh cảm
xúc được gợi ra từ âm thanh tiếng gà, làm lay động không gian và đánh
thức lòng người.
-> Đoạn thơ thể hiện tình yêu quê hương, rộng ra là tình yêu đất nước
2,5
1,0
0,75

Lh.BDHSG VAN 7
của nhân vật trữ tình.
0,75
Câu 1.b
- Trong vô vàn những âm thanh của làng quê, nhà thơ chọn miêu tả âm
thanh tiếng gà nhảy ổ vì:
+ Đó là âm thanh thân thuộc, bình dị của mọi miền quê.
+ Là sợi dây âm thanh đánh thức mọi cảm xúc của người chiến sĩ
(người cháu) trên đường hành quân xa nhớ về tuổi thơ, nhớ về người bà
thân yêu, mở đầu mạch cảm xúc xuyên suốt bài thơ.
+ Âm thanh ấy là biểu hiện cho triết lý giản dị: những gì gần gũi thân
thiết nhất luôn có sức sống lâu bền trong trái tim người đi xa.
- Hiểu biết của HS về tình cảm của người chiến sĩ trên đường hành
quân: tha thiết gắn bó với quê hương. Quyết tâm lên đường vì nhiệm vụ
thiêng liêng, cao cả: bảo vệ Tổ quốc thân yêu. Đó chính là biểu hiện
cao đẹp của tình yêu quê hương, tình yêu đất nước.
1,0
0,25
0,25
0,25
0,25
Câu 1.c
- HS ghi lại từ 2 câu ca dao về tình yêu quê hương, đất nước trở lên (
trong hoặc ngoài chương trình Ngữ văn 7 đều được).
0,5
- HS có thể cảm nhận và trình bày theo những cách khác nhau, nhưng
phải rõ hệ thống luận điểm, có luận cứ khoa học, xác đáng, thuyết phúc,
lập luận chặt chẽ, lôi cuốn.
- Diễn đạt trong sáng, hấp dẫn, giàu cảm xúc, dung từ đặt câu chuẩn
xác.
0,5
1. Mở bài: Dẫn dắt và giới thiệu được vấn đề nghị luận 0.5
2. Thân bài:
a. Dẫn dắt, giới thiệu, lý giải chung về ca dao:
- Là những bài có hoặc không có chương khúc, sáng tác bằng thể văn
vần dân tộc (thường là lục bát), để miêu tả, tự sự, ngụ ý và diễn đạt tình
cảm.
- Là phương thức sinh hoạt văn hóa độc đáo của nhân dân ta từ xa xưa,
là tiếng nói từ trái tim người nông dân lao động. Thông qua ca dao,
1,0

Lh.BDHSG VAN 7
Cấu 2 người xưa thể hiện phong phú và sinh động những tình cảm tốt đẹp của
nhân dân.
b. Chứng minh ca dao thể hiện những tình cảm tốt đẹp của nhân
dân ta.
* Ca dao là tiếng nói tình ảm gia đình:
- Tình cảm của cha mẹ dành cho con cái và con cái đối với cha mẹ:
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
- Tình cảm của vợ chồng dành cho nhau:
Râu tôm nấu với ruột bầu
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon
- Tình cảm của anh chị em trong gia đình:
Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hào thuận hai thân vui vầy
( Mỗi ý lấy 1-2 dẫn chứng để chứng minh)
1,0
* Ca dao biểu hiện đa dạng tình yêu quê hương đất nước:
- Tự hào về vẻ đẹp thiên nhiên của quê hương đất nước:
Đường vô xứ Huế quan quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ
Ai vô xứ Hế thì vô..
- Tự hào về di tích lịch sử, truyền thống của quê hương đất nước:
Rủ nhau xem cảnh Kiến Hồ
Xem cầu Thê Húc , xem chùa Ngọc Sơn
Đài Nghiên, Tháp Bút chưa mòn
Hỏi ai gây dngj nên non nước này?
1,0

Lh.BDHSG VAN 7
- Yêu những điều bình dị, gần gũi thân thuộc của quê hương:
Đứng bên ni đồng ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát
Đứng bên tê đồng ngó bên ni đồng, bát ngát mênh mông
Phất phơ giữa ngọn nắng hồng ban mai.
- Khi đi xa thì nhớ về nơi mình sinh ra:
Anh đi anh nhớ quê nhà
Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương
Nhớ ai dãi nắng dầm sương
Nhớ ai tát nước bên đường hôm nao
* Ca dao phản ánh thế giới nội tâm con người.
- Phản ánh nỗi khổ của cuộc đời oan trái, phiêu bạt, thấp cổ bé họng:
Thương tháy thân phận con tằm,
Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.
Thương thay lũ kiến li ti,
Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi.
Thương thay hạc lánh đường mây,
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi.
Thương tháy con cuốc giữa trời,
Dầu kêu ra máu có người nào nghe.
- Phản ánh số phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến:
Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu
1,0
c. Đánh giá khái quát:
- Nghệ thuật
- Nội dung: Qua các bài ca dao, ta nhận ra tình yêu gia đình, yêu quê
hương đất nước của người lao động. Đó là tình cảm đằm thắm, sâu
0,5

Lh.BDHSG VAN 7
sắc,...
3. Kết bài: Khẳng định lại vấn đề 0,5
ĐỀ 11
Đề 12
ĐỀ BÀI.
Câu 1 (5 điểm)
Đọc các đoạn văn sau và trả lời các câu hỏi cho bên dưới:
"Sáng nay dậy sớm, tôi khẽ mở cửa rón rén đi ra vườn, ngồi xuống gốc cây hồng
xiêm. Chợt thấy động phía sau, tôi quay lại: em tôi đã theo ra từ lúc nào. Em lặng lẽ đặt tay
lên vai tôi. Tôi kéo em ngồi xuống và khẽ vuốt lên mái tóc.
Chúng tôi cứ ngồi im như vậy. Đằng đông trời hửng dần. Những bông hoa thược
dược đã thoáng hiện trong màn sương sớm và bắt đầu khoe bộ cánh rực rỡ của mình. Lũ
chim sâu nhảy nhót trên cành và chiêm chiếp kêu. Ngoài đường, tiếng xe máy, tiếng ô tô và
tiếng nói chuyện của những người đi chợ mỗi lúc một ríu ran. Cảnh vật vẫn cứ như hôm
qua, hôm kia thôi mà sao tai họa giáng xuống đầu anh em tôi nặng nề thế
này.
(...) Tôi dắt em ra khỏi lớp. Nhiều thầy cô ngừng giảng bài, ái ngại nhìn theo chúng
tôi. Ra khỏi trường, tôi kinh ngạc thấy mọi người vẫn đi lại bình thường và nắng vẫn vàng
ươm bao trùm lên cảnh vật ".
(Cuộc chia tay của những con búp bê- Khánh Hoà Ngữ văn 7, Tập một, NXB Giáo dục,
2016)
a. "Chúng tôi" được nhắc đến trong đoạn là những nhân vật nào?
b. Trong đoạn văn nhân vật có nói: "tai họa giáng xuống đầu anh em tôi nặng nề thế này",
em hãy cho biết nhân vật muốn nhắc đến điều gì?
c. Em hãy phân tích đoạn văn để thấy được: Đoạn văn đã khắc họa rất thành công nội tâm
nhân vật thông qua việc miêu tả ngoại cảnh.
d. Cuộc chia tay đau đớn và đầy cảm động của hai em bé trong truyện khiến người đọc thấm
thía rằng: “Được sống trong tình yêu thương của gia đình là niềm hạnh phúc của trẻ thơ”.
Hãy nêu suy nghĩ của em về quan niệm trên bằng một đoạn văn ngắn.
Câu 2 (5 điểm)
Có ý kiến cho rằng: "Thơ ca là tiếng nói của trái tim", qua hai tác phẩm “ Bạn
đến chơi nhà” của Nguyễn Khuyến và “ Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh em hãy làm sáng
tỏ nhận định trên.

Lh.BDHSG VAN 7
---------------------Hết-------------------
A. YÊU CẦU CHUNG
- Giám khảo nắm chắc phương pháp và nội dung làm bài của học sinh, tránh đếm ý cho
điểm. Vận dụng linh hoạt Hướng dẫn chấm, sử dụng nhiều mức độ điểm một cacahs hợp lí,
khuyến khích các bài viết sáng tạo, có cảm xúc.
- Học sinh làm bài theo nhiều cách riêng nhưng nếu đáp ứng những yêu cầu cơ bản của
đề, diễn đạt tốt vẫn cho đủ điểm.
- Lưu ý: Điểm bài thi có thể cho lẻ đến 0,25 điểm và không làm tròn số.
1 a.
- Chúng tôi được nhắc đến trong đoạn văn là nhân vật Thành và Thủy
0.5
b.
- Nhân vật muốn nhắc đến cuộc chia tay của cha mẹ dẫn đến cuộc chia tay
của hai anh em Thành và Thủy.
0.5
c. ( 2.0 điểm)
- Tác giả sử dụng biện pháp miêu tả đối lập: Những bông hoa rực rỡ sắc
màu, lũ chim vui vẻ nhảy nhót… Đã làm nổi bật khung cảnh một buổi sớm
thanh bình, hiền hòa tươi đẹp. Ngoại cảnh tươi đẹp đối lập hoàn toàn với
cảnh ngộ đáng thương của hai anh em
- Bằng nghệ thuật miêu tả đối lập ấy, tác giả đã tô đậm nỗi đau buồn, cô
đơn, lạc lõng của hai anh em Thành và Thủy.
- Đó cũng là sự sẻ chia, đồng cảm của tác giả trước hoàn cảnh éo le của hai
anh em.
1.0
0.5
0.5
d. (2 điểm)
- Đảm bảo hình thức 1 đoạn văn ngắn.
- Giới thiệu được vấn đề: “Được sống trong tình yêu thương của gia đình là
niềm hạnh phúc của trẻ thơ”
- Giải thích:
+ Tình yêu thương gia đình là tình cảm thiêng liêng, giữa những người máu
mủ, ruột rà, trước hết nó chính là tình cảm của những người trong gia đình
dành cho nhau đó là: tình mẫu tử, tình phụ tử, tình anh em.
+ Hạnh phúc là trạng thái tâm lí vui vẻ, thanh thản khi đạt được hoặc thỏa
mãn điều mong muốn.
+ Niềm vui sướng, hạnh phúc của trẻ thơ chính là được sống trong tình yêu
thương của ông bà, cha mẹ và những người thân yêu trong gia đình.
- Khẳng định: Nhận định trên hoàn toàn đúng.
0,25
0,5

Lh.BDHSG VAN 7
Bởi vì:
+ Tình yêu thương gia đình chính là nền tảng, là cái nôi nuôi dưỡng trẻ thơ
khôn lớn, trưởng thành.
+ Tình yêu thương gia đình đã nuôi dưỡng, chắp cánh cho những ước mơ
của trẻ thơ, tạo cho trẻ thơ có được niềm tin, sức mạnh trong cuộc sống.
+ Nếu con người sống không có tình cảm gia đình sẽ trở nên khô cằn, héo
úa và cũng mất đi một điểm tựa của cuộc đời mình. Nếu các em nhỏ từ nhỏ
không có tình yêu thương của gia đình thì nó sẽ trở thành một đứa trẻ cộc
cằn, không cảm nhận được tình cảm từ bố mẹ.
- Chúng ta cần phải nâng niu, trân trọng tình yêu thương của gia đình mà
chúng ta đang có.
1,0
0,25
Câu 2 1. Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận chứng minh.
2. Xác định đúng vấn đề nghị luận
3. Giới thiệu được vấn đề nghị luận và xây dựng được hệ thống luận điểm,
phân tích, chứng minh làm sáng tỏ vấn đề nghị luận .
Có thể viết bài theo định hướng sau:
a. Mở bài: Dẫn dắt, giới thiệu được vấn đề nghị luận.
b. Thân bài:
* Giải thích nhận định:
- Thơ ca là hình thức sáng tác nghệ thuật lấy ngôn từ làm chất liệu để diễn tả
những xúc cảm trào dâng nơi tâm hồn nhà thơ.
- Thơ ca là tiếng nói tiếng nói của trái tim có nghĩa là: Thơ ca thể hiện
những tư tưởng, tình cảm, cảm xúc niềm vui buồn, tình yêu ghét... của con
người.
* Chứng minh:
Luận điểm 1: Thơ ca là tiếng nói của tình cảm gia đình, tình bà cháu (
Phân tích bài thơ “ Tiếng gà trưa):
- Tình bà cháu hiện lên qua dòng kí ức
-> Dòng cảm xúc từ hiện tại đã trôi về miền quá khứ với nỗi xúc động tràn
trề. Tiếng gà trưa đã gợi lên bao kỉ niệm thơ ấu được sống nơi làng xóm với
bà, trong tình yêu thương và bàn tay chăm sóc của bà.
-> Hình ảnh người bà hiện lên trong những kỉ niệm đẹp, gắn liền với đàn gà
cục ta cục tác.
-> Bà hiện lên với dáng vẻ tần tảo, vất vả, chắt chiu, dành dụm để cho cháu
được cuộc sống ấm no.
- Tình cảm bà cháu gắn bó thiêng liêng trở thành nguồn sức mạnh tinh thần
cho cháu ( khổ cuối)
Luận điểm 2: Thơ ca là tiếng nói của tình cảm bạn bè ( Phân tích bài thơ
“ Bạn đến chơi nhà”).
4.5
0.25
0.5
1.0
1.0

Lh.BDHSG VAN 7
- Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
-> Cách giới thiệu giản dị, gần gũi với đời sống:
-> Cách xưng hô: bác – một danh từ chỉ người, được dùng như đại từ, qua
đó thể hiện thái độ niềm nở, thân tình, quý trọng của tác giả đối với bạn.
-> Hai vế câu sóng đôi như một lời reo vui, đón khách, thể hiện sự xúc động
ngọt ngào. Qua đó, cho thấy mối quan hệ gần gũi, thân mật giữa chủ và
khách.
⇒ Câu nhập đề tự nhiên như một lời nói mộc mạc, như một tiếng reo vui,
thể hiện sự chân tình, niềm xúc động của tác giả khi bạn đến chơi nhà.
- Cách tiếp đãi bạn của tác giả
-> Tác giả đã tạo ra một tình huống, một hoàn cảnh rất đặc biệt khi bạn đến
chơi nhà...
->Tình huống được tạo ra có tính bông đùa, có sẵn nhưng hóa ra lại không
có gì, từ đó cho thấy hoàn cảnh éo le của tác giả. Vật chất không có, chỉ có
sự chân tình tiếp đãi bạn.
- Tình bạn thắm thiết của tác giả
-> Sử dụng từ nhiều nghĩa “ta”:
-> Sử dụng quan hệ từ “với” nối liền hai chữ ta, qua đó ta thấy giưa chủ và
khách dường như không còn khoảng cách, tuy hai mà một, gắn bó, hòa hợp,
vui vẻ, trọn vẹn.
-> Câu thơ đã đúc kết lại giá trị của toàn bài thơ, bộc lộ tình cảm sâu sắc của
nhà thơ đối với bạn, khẳng định một tình bạn đậm đà thắm thiết, trọn vẹn
mà trong sáng, vượt qua mọi thử thách tầm thường.
* Liên hệ mở rộng..
=> Bài thơ ca ngợi tình bạn chân thành, thắm thiết, mộc mạc của tác giả.
Luận điểm 3: Thơ ca là tiếng nói của tình yêu quê hương, đất nước.
- Trong bài thơ “ Bạn đến chơi nhà”: Tác giả đã khắc họa lên hình ảnh làng
quê thân thuộc hiện lên sống động, vui tươi....Ta cảm nhận được một tình
yêu quê hương tha thiết của nhà thơ. Đó là một trong những biểu hiện cụ thể
của tình yêu quê hương đất nước.
- Trong bài thơ “ Tiếng gà trưa”: Tình yêu gia đình gắn với người bà đã lớn
lên thành tình yêu quê hương, nơi có tiếng gà cục tác. Từ tình yêu quê
hương, nó lớn dần thành tình yêu tổ quốc, thành quyết tâm đứng lên bảo vệ
những điều bình dị mà thiêng liêng ấy trong tâm tưởng người cháu.
- Nhà văn I-li-a Ê-ren-bua từng viết: “Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu
miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc”. Quyết tâm lên đường của người cháu
trong bài thơ “Tiếng gà trưa” cũng bắt nguồn từ những tình cảm giản dị ấy.
Ấy là tình bà cháu, bình dị nơi làng quê ngõ xóm nhưng thật thiêng liêng
bởi nó làm nên tình yêu Tổ quốc.
* Đánh giá khái quát:
1.0

Lh.BDHSG VAN 7
- Quả đúng là thơ là tiếng nói của trái tim thể hiện tư tưởng, tình cảm, cảm
xúc của nhà thơ truyền đến trái tim người đọc.
- Hai tác giả sống ở hai thời đại khác, hai bài thơ được viết theo hai thể thơ
khác nhau nhưng đều đã thể hiện thật hay, thật xúc động về những tình cảm,
cảm xúc thiêng liêng của con người: tình cảm gia đình, tình bạn bè, tình yêu
quê hương đất nước...
- Ngoài hai bài thơ trên còn có nhiều bài thơ khác cũng thể hiện rất hay, rất
sâu sắc về tình cảm, cảm xúc của con người ( kể tên một vài bài thơ)
c. Kết bài:
- Khẳng định lại nhận định.
- Liên hệ đến tình cảm, cảm xúc của bản thân.
0.5
0.25
4. Sáng tạo:Cách diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ, đánh giá riêng , sự phát hiện
mới mẻ.
0.5
****************************************************
ĐỀ 31
ĐỀ BÀI
Câu 1. (4 điểm)
Đọc đoạn trích sau:
Gần một giờ đêm. Trời mưa tầm tã. Nước sông Nhị Hà lên to quá; khúc đê làng X. (a)
thuộc phủ X. (b)
xem chừng núng thế lắm, hai ba đoạn đã thẩm lậu rồi, không khéo thì vỡ mất.
Dân phu kể hàng trăm nghìn con người, từ chiều đến giờ, hết sức giữ gìn, kẻ thì thuổng,
người thì cuốc, kẻ đội đất, kẻ vác tre, nào đắp, nào cừ, bì bõm dưới bùn lầy ngập quá khuỷu
chân, người nào người nấy lướt thướt như chuột lột. Tình cảnh trông thật là thảm.
Tuy trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi, tiếng người xao xác gọi nhau sang hộ, nhưng
xem chừng ai ai cũng mệt lử cả rồi. Ấy vậy mà trên trời thời vẫn mưa tầm tã trút xuống, dưới
sông thời nước cứ cuồn cuộn bốc lên. Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế
đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.
(Trích Sống chết mặc bay, Phạm Duy Tốn, Ngữ văn 7, tập 2)
1. Đoạn trích trên sử dụng phương thức biểu đạt chính nào?

Lh.BDHSG VAN 7
2. Xác định các từ láy trong đoạn trích.
3. Tìm trong đoạn trích các câu đặc biệt.
4. Qua đoạn trích, hình ảnh thiên nhiên và con người hiện lên như thế nào?
Chú thích: (a), (b) Nguyên văn in: XXX.
Câu 2. (6 điểm)
Tổ ấm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng. Mọi người hãy cố gắng bảo vệ và
gìn giữ, không nên vì bất kì lí do gì làm tổn hại đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy.
(Theo Ngữ văn 7, tập 1)
Từ ý kiến trên, hãy trình bày suy nghĩ về vai trò của tổ ấm gia đình với cuộc đời mỗi
con người.
Câu 3. (10 điểm)
Nhận xét về thơ có ý kiến cho rằng:
Thơ là tiếng lòng.
(Diệp Tiếp)
Em hãy làm rõ “tiếng lòng” của Bác qua hai bài thơ “Cảnh khuya” và “Rằm tháng giêng”.
--------------------------------HẾT-------------------------------
CÂU NỘI DUNG ĐIỂM
CÂU 1
ĐỌC HIỂU 4.0
1. Phương thức biểu đạt chính của đoạn trích: tự sự. 0.5
2. Các từ láy: tầm tã, bì bõm, lướt thướt, xao xác, cuồn cuộn 1.0
3. Các câu đặc biệt:
+ Gần một giờ đêm.
+ Than ôi!
+ Lo thay!
+ Nguy thay!
1.0
4. Hình ảnh thiên nhiên và con người hiện lên hết sức cụ thể:
- Mưa gió dữ dội, đê sắp vỡ.
1.5

Lh.BDHSG VAN 7
- Những người dân hộ đê làm việc liên tục từ chiều đến gần một giờ đêm.
Họ bì bõm dưới bùn lầy, dầm mưa gội gió, nhọc nhằn, chống chọi với thiên
nhiên một cách tuyệt vọng.
-> Cảnh tượng tương phản khiến tác giả lo lắng, thốt lên xót xa, đau đớn
trước tình thế tuyệt vọng của người dân lúc này.
CÂU 2 NGHỊ LUẬN XÃ HỘI 6.0
A. YÊU CẦU VỀ KĨ NĂNG
- Đây là kiểu bài nghị luận về một vấn đề xã hội.
- Học sinh biết cách lập luận, diễn đạt mạch lạc. Văn có cảm xúc
B. YÊU CẦU NỘI DUNG
Học sinh có thể làm bài theo nhiều cách. Dưới đây là một số gợi ý định
hướng chấm bài:
I. MỞ BÀI
Giới thiệu vấn đề, trích dẫn ý kiến.
0.5
II. THÂN BÀI 5.0
1. Giải thích
- Giải thích “gia đình” là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, là
ông bà, bố mẹ, con cái, anh chị em... Ý kiến trên khẳng định vai trò quan
trọng của gia đình và khuyên nhủ mỗi người biết trân trọng tình cảm đó.
1.0
2. Vì sao mỗi con người cần có một mái ấm gia đình
+ mái ấm gia đình là nơi được chăm sóc, nuôi dưỡng, được yêu thương,
dạy dỗ để trưởng thành...
+ Gia đình có ảnh hưởng nhiều đến sự phát triển nhân cách.
+ Gia đình tan vỡ, trẻ em sẽ là những nạn nhân đau đớn, bất hạnh nhất. Sự
bình yên trong mỗi gia đình góp phần làm nên sự bình yên trong xã hội.
3.0
3. Phê phán thái độ thờ ơ, vô trách nhiệm với gia đình... 0.5
4. Mọi người hãy có trách nhiệm bảo vệ và giữ gìn, không nên vì bất cứ lí
do gì mà làm tổn hại đến tình cảm gia đình.
0.5

Tham khảo bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn Lớp 7

Tham khảo bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn Lớp 7

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Tham khảo bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn Lớp 7

Similar to Tham khảo bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn Lớp 7 (20)

More from Wava O'Kon

More from Wava O'Kon (7)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Tham khảo bồi dưỡng học sinh giỏi môn Ngữ văn Lớp 7