2. MİT-SÖYLEN NEDİR?
Mit, insanoğlunun, Evren ve kendinin oluş sürecini
kavrama çabası için kurguladığı öykülerin
bütünüdür.
Bunlara ilişkin söylenler, anlamsız ve sanal anlatılar
olmadığı gibi, düşünsel zenginliklerin DNA'sı, yani
yapı taşlarıdır.
Mitler, kültür ve toplumlarla etkileşip, onlardan
izler taşırlar.
Kısacası, “Toplumsal bilinçaltı” nın ürünleri olarak,
binlerce yılın birikim, duygu ve inanışlarıdır.
3. MİTOLOJİ-SÖYLENBİLİM
Söylenbilim, yani mitolojiyi ise geçmişten gelen
söylenleri (Mitos), belgeleriyle günümüze
ulaştıran, araştıran, bilim dalı olarak
özetleyebiliriz.
Kısacası söylen ve söylenbilim; Tarih öncesi Tanrı,
Tanrıça, Yarı Tanrı gibi gerçekdışı yaratık ve
kahramanlara ilişkin serüvenler topluğu ve
öykülemleridir.
Söylenler; Öğretici, çekici, esin veren ve düşünce
içeren anlatımlardır.
4. Mitler önemlidir, Çünkü:
Açıklanamayanı açıklar.
Doğal olayları anlatır, anlamağa çalışır.
Kahramanlarına da insan karekteri,
davranış ve değerlerini verir.
Etik ve ahlaki değerlere önem verir.
Tarihi olayları da yansıtır.
Sanat ve kültüre esin verir.
Renkli ve eğlencelidir.
5. MİTOLOJİNİN GELİŞİMİ
Tanrı oldukları düşünülen bu ölümlü ve ölümsüz
insan benzeri varlıklar ve hayali yaratıklar, düş
gücünden esin alarak, insanların hayallerini süsledi.
Böyle olunca da yenileri bu sürece, eklendi de
eklendi.
Söylenden gelen bu anlatılar, bazı ozanlar
tarafından derlenip toplanarak, kuşaklar boyu
anlatılan kahramanlık hikâyeleri ile birleşerek
gelişti, varsıllaştı, destanlaştı ve söylen haline geldi.
6. ANTİK ÇAĞ VE MİTOLOJİ
Antik Çağın inanç ve düşünce düzeni; Çevrede olup
bitenleri ve doğa olaylarını, kısmen tanrısal, bazen
de insani nitelikler yoluyla açıklamağa dayanıyordu.
Mitoloji dediğimiz kavram da işte tüm bu unsurların
birbirleriyle ve insan soyuyla ilişkilerini anlatan
söylenceler topluluğundan ibaretti.
İnsan biçiminde ya da doğadışı varlıklarla
somutlaştırılan düşünce ve nesneler, Antik Çağların
anlatımlarında ve sanatında yer bularak, günümüze
kadar ulaştı.
7. Mitolojik Tanrı ve Tanrıçalar, genellikle
insan şeklinde betimlenmişlerdi. Neden?
8.
9.
10.
11. MİTOLOJİK YARATIKLAR
Söylenlerde yer alan mitolojik yaratıklar öylesine
çoktur ki saymakla bitmez. Genellikle, 6 gruptan
oluşurlar:
Canavarlar.
Hayvanlar, İnsan ve hayvan karışımı yaratıklar.
Gigantes (Devler),
Drakon ismi verilen ejderler veya ejderhalar,
Efsanevi kabileler ve
Automata denen yaratıklar .
13. ANADOLU VE MİTOLOJİ?
Mitosun, doğuş yerlerinin başında; Anadolu
toprakları, Akdeniz ve Ege kıyıları gelir.
Yurdumuzun her yerini bir Açıkhava müzesine
dönüştüren, antik kentleri, dağı taşı, nehri ırmağı bu
gerçeğin kanıtlarının bulunduğu yerler olarak yanı
başımızda duruyor.
Söylemleri ortaya koyan ozan ve düşünürlerin de
yine bu topraklarda yaşamış olması, bunun başka bir
göstergesi ve belgesi değil mi?(Homeros, Hesiodos)
Kısacası Anadolu, söylenin ve söylemin kendisidir.
15. MİTOLOJİ’DE ADI GEÇEN DAĞLAR
“Olimpos, orada ebedi değişmezlik içinde Tanrılar oturur..”
Homeros, Odysseia, VI, 44
Özellikle Anadolu ve Ege’deki yüce dağlar,
mitolojik söylenlerin meskeni, olayların geçtiği
yerlerdir.
Anadolu’da pek çok söylenin yer aldığı dağlar
bulunur.
Örneğin; Bergama, Yund Dağı Mamurt Tepesinde,
Kibele (Sibel) Kutasal alanı,
İda Dağı, Madra, Spil, Nif ve 19 Olimpos Dağı,
Dumanlıdağ Vb.
16. İDA Dağında Güzellik Yarışması
Rubens'in Paris'in Yargısı isimli tablosu (1636 -
Londra Ulusal Galerisi
19. Maiandros: Büyük Menderes Nehri’nin antik dönemde
tanrısallaşmış adıdır. Birçok Anadolu nehri gibi Okeanos ile
Tethys’in erkek evladıdır.
20. MİTOLOJİK SİMGELER
Bu simgeler o kadar çeşitlidir ki Yeryüzündeki tüm
doğal olaylara, bitki ve hayvanlara kutsal/tanrısal
bir anlam yüklenmiştir.
Bunun dışında, Gökyüzünde zodyak adı verilen
takımyıldızların, insan üzerinde ve karekterinde
etkileyici bir güce sahip olduğu varsayılmıştır.
Öyle ki bu yıldız kümeleri, yeryüzünden
gönderilmiş mitolojik varlıklar olarak, konumlarına
göre farklı bir biçimde gökyüzünde yerleştirildi.
21.
22. MİTOLOJİ VE EVREN
Peki, Evrende içinde bulunduğumuz Samanyolu
ve Güneş Sistemindeki tüm gezegenlere ve
onların uydularına, mitolojik tanrı ve
karekterlerin adlarının verilmesine ne dersiniz?
Mitolojinin Evrensel bir bir olgu olmasından
olsa gerek, değil mi?
Uzayın derinliklerine gidildikçe de bu
kahramanlar sıralanıyor. Onları keşfetmek için
yola çıkan uzay araçları da adını ve gücünü
mitolojik kahramanlardan alıyor.
25. MİTOLOJİ VE BİLİM
Başlangıçta masalsı, sanal ve uydurma gibi
görünse de bu düzenek, dinsel kozmogoniden
(Evrenin doğuşu), fiziksel kozmolojiye
(Evrenbilim) giden yolda, inanç ve düşünce
birlikteliğinin ortaya çıkmasını sağlamıştı.
Ayrıca, Arkeoloji, biyoloji, tıp, jeoloji,
astronomi, felsefe, teoloji ve antropoloji gibi
doğal, sosyal ve insani bilimler bu ortada
ortaya çıkarak gelişti.
26.
27. MİTOLOJİ VE SANAT
Mitolojik karakterler yalnızca, Gezegen ve yıldız
kümelerine ve isim babalığı yapmakla kalmayıp,
bazı sanat eserlerinde de yer aldı.
Örneğin; Tiyatro, opera ve bale gibi görsel
sanatların doğuşunda ve konularında mitoloji
vardı.
Geçmişin en eski sanatlarından bir olan, tapınak,
heykel gibi görkemli mimari yapılarda, mozaik,
vazo ve sikke gibi günlük kullanımlarda yaşatıldı.
28.
29.
30. MİTOLOJİ VE SANAT
Önce edebiyat ve şiir (teogoni) de kişileştirilen
kavram ve nesneler, görsel sanat dallarında;
Mozaikler ve mermer heykeller, mistik anlamları
ve işlevlerini öne çıkarılarak betimlemişlerdir.
Zafer, özgürlük, barış, kader, destan, adalet, aşk,
kin, nefret, kıskançlık gibi soyut ve insana özgü
kavramları imgeleyen karakterler, insan biçiminde
(antropomorfik) ve sembolik anlam taşıyan
simgeleriyle (atribütleriyle) birlikte pek çok sanat
eserinde karşımıza çıkar.
31.
32.
33.
34. MİTOLOJİ VE ARKEOLOJİ
Arkeolojik bulgu ve olguların pek çoğunda renkli
mitolojik ögelere ve betimlere rastlanır.
Bu nedenle antik kalıntıların çoğunda o yörenin
mitolojik bulguları ve yapıları önemli bir yol ve
yön göstericidir.
Arkealojik kazılarda en çok çıkarılan veya ayakta
duran yapıtlar hangisidir?
Elbette, tapınaklar, sunak yerleri, mitolojik tanrılar
adına yapılan görkemli binalar, heykeller,
mozaikler, vazolar ve çok sayıda heykelcik ve
benzerleridir.
40. MİTOLOJİ VE MOZAİK SANATI
Kısacası Anadolu’nun her yerinde, yontu, eşya
ve mezar, duvar ve taban gibi yapılarda
mitolojik betimler bulunmuştur..
Böylece, estetik görünüm ve sanat, insan
yaşamına mitoloji yoluyla girmiş oldu.
Mozaik sözcüğünün kökeni, Latince
musaicum (Müzler-peri kızları) den gelir.
Anadolunun pek çok yerinde mitolojik betimli
mozaikler müzeleri süsler.
57. APOLLO VE DEFNE
G. F. Händel: Apollo e Dafne (HWV 122) / The complete
cantata, Naples 1708 / Musica ad Rhenum
https://www.youtube.com/watch?v=kOd_
cndFo-w
62. MİTOLOJİ VE DÜŞÜNCE
Daha sonraki yıllarda, Antik Anadolu’da
yaşamış düşünürlerin ortaya koyduğu felsefe ve
düşünce dünyasını, mitoloji ile bir arada görmek
mümkün olmaktadır.
Ancak mitolojik düşünce yapısına karşı çıkanlar
da yine Anadolu doğa düşünürleridir.
Örneğin MÖ 5. yüzyılda, Efes’li Herakleitos
Evreni, düzenli bir bütün ve devinim halindeki
ussal ilke olarak tanımlamıştı.
63.
64. MİTOSTAN, LOGOSA
Söylem (Logos); Çözümleme, konuşma ve
metinler aracılığıyla oluşan akılcı, sosyal ve
kültürel araştırmalar bütünüdür.
Mitos’un izleyicisi Logos, ayni zamanda us
ve akıl ile kavrama anlamındadır.
Varlık anlayışının temelinde de yer alan
logos; Söz-Söyleme, düşünme, akıl, oran,
ölçü gibi çok varsıl bir sözcüktür.
