Kitaplar/Eserler: Merhaba Anadolu Halikarnas Balıkçısı Hind Edebiyatı Cemil Meriç Gılgamış Destanı Çev. Said Maden Çin Şiiri L. Sami Akalın Anlambilimi ve Türk Anlambilimi Doğan Aksan İçerikten: “Sümerlerin bulduğu (…) Bütün bu ve benzeri bilgiler Doğu Akdeniz ve Anadolu üzerinden Batı’ya yayıldı ve Yunan düşüncesinin, dolayısıyla Batı düşüncesinin oluşmasına kaynaklık etti.” Alıntı Said Maden’den yapılmıştır. (Gılgamış Destanı)

1. 3000, 5000, 7000 ?
Merhaba Anadolu
Halikarnas Balıkçısı
Hind Edebiyatı
Cemil Meriç
Gılgamış Destanı
Çev. Said Maden
Çin Şiiri
L. Sami Akalın
Anlambilimi ve Türk Anlambilimi
Doğan Aksan
eski uygarlıklar, ilk hangisi? Alıntı Said Maden’den yapılmıştır. (Gılgamış Destanı)
“Sümerlerin bulduğu (…) Bütün bu ve benzeri
bilgiler Doğu Akdeniz ve Anadolu üzerinden
Batı’ya yayıldı ve Yunan düşüncesinin, dolayısıyla
Batı düşüncesinin oluşmasına kaynaklık etti.”
bu işin sonu uzaylılara varmasa bari !
1
24
Haz
2023
10 no. 78
v. 1
3000,
5000,
7000
?

2. kitap adı-yazarı/alıntılarla ilgili notlar
‣ İnsanlığın o kadar eski zamanlarda yaptıklarına şaşırırız. Elbette bilenler o kadar şaşırmayabilir, yine de
olağanüstü şeyler.
Merhaba Anadolu - Halikarnas Balıkçısı
Gılgamış Destanı - Çev. Said Maden
Hind Edebiyatı - Cemil Meriç
3000 !
5000
7000
2
24
Haz
2023
10 no. 78
v. 1
3000,
5000,
7000
?

3. Halikarnas Balıkçısı, 2016 (ilk basım 1980), Merhaba Anadolu, 9. Baskı, Bilgi Yayınevi
“Troya, binlerce yıl süresince Homer'in hayalinden doğma bir kent sanıldı. Fakat, Homer'in epik şiirine hayran
olan zengin bir Alman şairi taciri Şliman, Hisarlık Tepesini kazınca, bir varmış bir yokmuş kabilinden masal ve
martaval sanılan bir tane yalancı Troya yerine, birbirinin üzerine kurulmuş dokuz tane sahici Troya'yı meydana
çıkardı. İşte o zaman, bu dokuz Troya'nın hangisinin Homer'in Troya'sı olduğu hakkında arkeologlar ve başka
bilginler arasında alevlenen tartışmalar Homer'in Troya savaşlarını bile gölgede bıraktı.
On dokuzuncu yüzyılın sonunda Şliman ve Evans gibi insanlar yalnız Troya'yı değil, fakat adı bile unutulmuş
koca koca uygarlıkları, kentleri, ulusları kazıp kazıp toprakların altından çıkardılar. Eskiden bir başlangıç, bir
şafak sanılan Fenike gibi uygarlıklann bir şafak değil fakat önemsiz bir son ve grup oldukları anlaşıldı. Bu
kazılar sırasında binlerce kadırganın güneşte çakan kürekleriyle gelip Troya'ya karşı savaşan Akaların diyarı
Miken ve Trintler meydana çıktı.
İsa'nın doğumundan 3000 yıl önce taş devrinin sonunda ve tunç devrinin eşiğinde birinci Troya'yı kuranların
kim oldukları belli değildir. Silahları taştandı. İleri insanlardı, kentlerini duvarla çeviren, evlerini pişmemiş
tuğlalarla yapan, koyun, keçi besleyen ve mükemmel balık avlayan insanlardı.” s. 18
Merhaba Anadolu - Halikarnas Balıkçısı
başlığa ilham olsa da 5000 yıl
öncesi kastediliyor
3
24
Haz
2023
10 no. 78
v. 1
3000,
5000,
7000
?

4. Hind Edebiyatı - Cemil Meriç
Meriç, C., 1964 (ilk basım 1964), Hind Edebiyatı, Dönem Yayınları
kelimenin
kitaptaki
yazımı
“Bir dünyanın eşiğinde
Tanımıyoruz Hind'i :
HİND DÜŞÜNCESİNİN ilk fatihi Harzemli bir Türk. İslam dünyası ile Brahmanlar diyarı arasına atılan ilk köprü
onun eseri. El Birunî'den bahsediyorum : Bin yıl önce yaşıyan El Birunî’’den...
Yeni bir din götürmüşüz Hind'e, yeni bir dil sunmuşuz. Bâbür biziz, ekber biziz, Dârâ Şükûh biz.
Batı bizden öğrenmiş Hind masallarını. Hümâyunname Avrupa'nın bütün dillerine çevrilmiş. Ama biz
tanımamışız Hind'i. Kelile ve Dimne'nin, Heft peyker'in, Tütinâme'nin vatanıı tanımamışız.” ss. 7-8
Ülkeler de kitaplara benzer. Onlarda aradığımızı buluruz. Abdülhak Hâmid Bombay'a giderken en çok
hindistan cevizi ağaçlarını merak ediyordu. «Şair-i Azam» ın mektuplarında Hind şiirinden, Hind düşüncesinden
tek pırıltı yok. Aydınlarımızın hiç bir zaman Himalaya zirvelerine yükselemedi. Rıza Tevfik’in tasavvuf bilgisi İran
sınırlarını aşmaz. Süleyman Nazif’e göre miskinler tekkesidir Hind.” ss. 7-8
“Hindin düşünce örgüsünde koyu renkler ağır basar. Hind, hayatı küçümsiyenlerin vatanıdır. Ama bu geniş
ülkeyi bir dervişler tekkesi sanmıyalım. Firavunlar diyarı muhteşem bir taş yığını, Fırat boylarında yükselen
mamureler toprak altında, Atina bir hayal, Roma bir efsane... Hind beş bin yıldan beri yaşıyor. Hindli elini
kolunu bağlayıp hayaller âleminde yaşasaydı, o büyük medeniyet nasıl doğar, nasıl gelişir, nasıl ayakta
durabilirdi.” s. 11
4
24
Haz
2023
10 no. 78
v. 1
3000,
5000,
7000
?

5. Gılgamış Destanı
Gılgamış Destanı, Çev. Sait Maden
“
Başlarken
İnsanoğlunu yedi bin yıl öncesinden bugüne taşıyan bütün bilgilerin ilk tohumları Sümerler eliyle atıldı.
Bugün adına “uygarlık” dediğimiz bilgi birikimini oluşturan her şeyin ilk biçimleri Sümer ülkesinde yaratıldı,
orada geliştirildi ve bütün çevre ülkelere oradan yayıldı. (…)
Sümerlerin bulduğu ilk yazı, belli bir evrim geçirdikten sonra, Fenikeliler eliyle Yunanlara, onların eliyle de
bütün Batı dünyasına aktarıldı. Sümerler, birer tanrı saydıkları gökcisimlerinin uzaklıklarını, devinimlerini
hesaplamakta büyük bir başarı gösterdiler. Toprak bölüşümü, ürün paylaşımı gibi konular ölçüm bilgilerini
şaşırtıcı bir düzeye ulaştırdı. Örneğin, İyonyalı matematikçi Thales’in (MÖ VII-VI. yy) ünlü teoremlerini
ondan bin beş yüz yıl önce çözmeyi biliyorlardı (AP-HS, 111). Daireyi 360 dereceye, günü 24 saate böldüler.
Bütün bu ve benzeri bilgiler Doğu Akdeniz ve Anadolu üzerinden Batı’ya yayıldı ve Yunan düşüncesinin,
dolayısıyla Batı düşüncesinin oluşmasına kaynaklık etti. ” ss. xi-xii
Sait Maden
5
24
Haz
2023
10 no. 78
v. 1
3000,
5000,
7000
?

6. Gılgamış Destanı
Gılgamış Destanı, Çev. Sait Maden
“
Bir Açıklama
(…)
"Müze"min bir parçası da Gılgamış Destanı'ydı. Geniş bir bölümünü 1970'lerde Soyut dergisinde
yayınlamıştım. George Contenau'nun 1939'da yayınlanmış olan Epopee de Gilgamesh adlı çevirisiydi ilk
yararlandığım kaynak. Daha sonraki yıllarda, Destan'ın Batı dillerinde yeni birçok çevirisi yayınlandı. Her yeni
çeviriyle, yapıtın eksik yerleri azalıyor ve yeni kazılardan elde edilmiş bilgilerle ya da Batı müzelerinde yeni
bulunmuş parçalarla zenginleşiyordu. Bütün bu yayınları izleye izleye, destanı bugün bilinen en az eksikli
duruma getirdim. Çalışmamın kırk yıl sürmesi bu yüzden.
(…)
Kazıbilimcilerin, araştırıcıların yüz elli yıl süren çabaları sonunda, destanın yaklaşık üçte ikisi elimize geçmiş
oldu. Ama geri kalan bölümünü elde etmemiz olanaksız artık. Irak'ta yapılacak yeni kazılarla birtakım
eksikleri tamamlayacak yeni verilere ulaşmamız olanaksız. İnsanlığın bugüne dek gördüğü en alçakça
saldırılardan biri sonunda, Amerikan bombaları, yeryüzü uygarlığının eşik taşlarını yerle bir etti. ” ss. xxxi -xxxii
Sait Maden
ek olarak:
6
24
Haz
2023
10 no. 78
v. 1
3000,
5000,
7000
?

7. kitap adı-yazarı/alıntılarla ilgili notlar
Çin Şiiri - L. Sami Akalın
Anlambilimi ve Türk Anlambilimi - Doğan Aksan
‣ Geçmiş kültürlerin yaptıkları şaşırtıcı şeylerin çoğundan örnek vermek mümkün değil. Yine de iki kitaptan iki
güzel örnek daha.
Ayrıca, Sanatın Öyküsü (Ernst H. Gombrich) kitabından ikinci bölümde verilen M.Ö. 2500’lü yıllara ait büstün
fotoğrafına bakabilirsiniz. Gombrich’in bu bölüme verdiği başlık da ‘Sonrasızlığın Sanatı’dır. Mısır sanatını biraz
bilenler belki gözlerin duruşundan anlayabilir. Ama çoğumuz bu büstün 4500 yıl önce yapıldığına inanamayız. Hem
mükemmel hem de gerçekçi bir yapıttır.
7
24
Haz
2023
10 no. 78
v. 1
3000,
5000,
7000
?

8. Akalın l. S., 1964 (ilk basım 1964), Çin Şiiri, Yenilik Basımevi
“Çin'de biraz yorulacaksınız; hem ülke geniş, hem gelenek eski. Avrupa'dan büyük bir toprakta gezinip
dörtbin yılın biriktirdiğini gözden geçireceğiz.
Ama yorulmaya değer doğrusu; Eski Yunanistan'da daha barbarlar yaşarken Çin'de toplum filozofları
yetişti. Seramiği, barutu, matbaayı..., önce Çinliler buldu. Vatandaşlar arasında öyle terbiyeli bir davranış
düzenleri oldu ki imreneceksiniz. Kadife odanın ipek sediri üstüne yerleşip hiç yerinizi değiştirmeden
zaman sinemasının perdesinde Asur-Bâbil, Pers, Atina, Roma, Venedik ve İspanya'nın nasıl kurulduğunu, ne
günler yaşadığını, nasıl yıkıldığını seyredeceksiniz. Kamışlarla pilâv yemeğe alışıverseniz yeme-içmede de
sıkıntınız olmayacak; ne dilerseniz bulup sunmaya çalışırım, bana Çinli dostlarım da yardım ederler, yoksul
da olsalar çok konuksever kişilerdir; insanlık sevgisini din yapmışlardır.” s. 11
Çin Şiiri - L. Sami Akalın
Tek paragraf olan bu kısım ayrılarak yazılmıştır.
8
24
Haz
2023
10 no. 78
v. 1
3000,
5000,
7000
?

9. Anlambilimi ve Türk Anlambilimi - Doğan Aksan
Aksan, D., 1978 (ilk basım 1971), Anlambilimi ve Türk Anlambilimi, 2. Baskı, Ankara Üni. DTCF Yayınları
“İnsanoğlunun zihninde çeşitli dil konuları ve doğrudan doğruya, dil denen büyülü varlıkla ilgili soruların
belirmesi, insanın konuşan bir yaratık durumuna gelişi kadar eski olmalıdır. Dil konularında sarfedilen çabaların
aşağı yukarı, felsefede ve çeşitli bilim dallarındaki çalışmalar kadar geçmişe, tarihin karanlıklarına uzandığı
söylenebilir. Bir yandan felsefe konularıyle ilişkisi dolayısıyle düşünürler, bir yandan da kutsal metinlerin, duaların
doğru, gerektiği gibi okunması, öğrenilmesi ve zamanın aşındırmasından uzak bulunması için din adamları ve
dile ilgi duyan ilk dilciler diyebileceğimiz kimseler, dilin düşünce ve ses yönü üzerinde durmaya başlamışlardır.
Böylece -elimizdeki kaynaklara bakılırsa aşağı yukarı İ.ö. VI-V. yüzyıldan beri- hem dilbilimi, dil felsefesi, hem de
dilbilgisi konuları iyiden iyiye ele alınmış, kurcalanmıştır. Eski Yunan’da HERAKLEITOS (İ. ö. VI. yz.),
DEMOKRITOS, PROTAGORAS (İ. Ö. V yz.), ARISTO (İ. ö. IV yz.) gibi düşünürlerle Eski Hint’te YASKA (İ.ö. V. yz.)
ve PANİNİ gibi, kutsal bilgi derlemeleri Veda’lar dolayısıyle dil konularına geçen bilginler bu çalışmaların
öncüleri olmuşlardır. Böylece, daha İsa'nın doğumundan önce yalnız dilbilgisi kavramları belirtilmekle kalmamış,
başarılı dilbilgisi kitapları da yazılmıştır.*
* Örnek olarak PANİNİ’nin dilbilgisi aşağı yukarı 4000 kadar kuralı ve Sanskrit'in kelime hazinesiyle ilgili yazıları
bir araya getirir (H. ARENS, Sprachwissensehaft. der Gang ihrer Entwicklung von der Antike bis zur Gegenwart,
Freiburg-München, 1955, s. 146). İ. ö. I. yz. da yaşamış olan DIONYSIOS THRAKS'ın Yunan dilbilgisi de
belirtilmeye değer (bkz,. a. y., s.19 ve ötesi). Yaska'nın aşağıda değinecek olduğumuz eseri aynı zamanda, XX.
yüzyılda da ele alınmakta olan konulara, daha İ. ö. V. yz. da değinilmiş bulunduğunu gösterir.” s. 11
Yazım biçimi olduğu gibi verilmiştir.
9
24
Haz
2023
10 no. 78
v. 1
3000,
5000,
7000
?

10. İçeriklerde neler olduğunu açıklamaya çalışmak sıkıntıya, hataya neden olabilir; hatta hata olmaması mümkün de değildir. Ancak
özellikle bazı uzun içerikler için, takip etmeyi kolaylaştırmak amacıyla ana hatlarıyla; kimi zaman akışın verilmesi, kimi zaman sayfa
sayfa olanları anlatmak faydalı olabilir. Yani burayı takip eden sayfalara göz atın, ancak hatalar, eksikler bulunabileceğini unutmayın.
İster istemez bazı şeyleri ifade ederken yorum yapmış oluruz. Zaten olayın doğası gereği de yazıyı/yazarı tam anlamak, tam işaret
ettiğine odaklanmak, yüzeyde gösterilen anlamın dışındaki görmek, aslında yazılanın tam tersinin kastedildiğini anlamak, birkaç
anlam katmanının hepsini görmek … vs. mümkün değildir. Ayrıca bilgimiz, deneyimlerimiz, zannettiklerimiz … bizi sınırlar, nasıl/ne
kadar anladığımıza da, anlattığımıza da sınır koyar.
• İçerikler açıklama ile devam edebilir veya ilk sayfalarda akış verilebilir. Ya da buradan sonra sayfa sayfa gelen açıklamalar olabilir. Bu
takip etme kolaylığına ya da içeriğin türüne göre değişebilir.
• Metin ingilizce ise bazı kısa notlar türkçe olarak verilebilir. Bu notlar çeviri olarak değil de; hem konu ile ilgili yerleri öne çıkaran hem
de takip etmeyi kolaylaştırabilecek şekilde gerekli durumda eksiltmelerin ya da ek ifadelerin olduğu türde olacaktır.
• Tüm disiplinler için geçerli olmakla birlikte özellikle pozitif bilimlerle ilgili konularda yeni keşiflerle birlikte güncel olanın tarafınızdan
araştırılması gerektiğini unutmayın.
• İçeriklere zaman zaman yeni kitaplardan alıntılar eklenebilir. Bu sayfaların olduğu pdf dosyasının adındaki -v1, -v2 … ekleri içeriğin
versiyon numarasını göstermektedir. İçeriğin tüm versiyonlarına yani eski/yeni hallerine ulaşmak için https://twitter.com/azdacorba
adresinden ilgili dosyayı yükleyebilirsiniz. Aynı zamanda bu dosyadan tüm içeriklere ve hesaba ait bağlantılara da erişebilirsiniz.
İçeriklerin hazırlanması konusunda aşağıdaki kısmı da lütfen göz önünde bulundurunuz.
menemenazdacorba hakkında
Neler var
sayfa sayfa
ana
hatlarıyla
akış
versiyonlar
hesap hakkında
Güncelleme , 25 Mayıs 23
10
24
Haz
2023
10 no. 78
v. 1
3000,
5000,
7000
?