Alexander the Great in Anatolia

2. Dr. Vural YiğitDr. Vural Yiğit
BÜYÜK
SKENDER’ Nİ İ
ANADOLU
zLERİ İ
8.8.2015 2

3. İskender Döneminde
Makedonya ve Çevresi
3

4. Makedonyalı Phillip II
• Büyük iskender’in babasıdır.
• Kör Philip diye anılır.
• Annesi ise Epeiros (Epir) kralı
Neoptolemos'un kızı Olimpia dır.
• Philip Makadonya’yı M.Ö. 359-
336 Tarihleri arasında yönetti.
• Güçlü bir ordu kurarak Pelopones
savaşı sonrası tüm Yunanistan’ı
işgal etti.
4

5. Genç İskenderGenç İskender
• II. Filip ile oğlu olan İskender,
13-16 yaşlarında Aristo'dan aldığı
derslerin etkisiyle felsefe, tıp ve
bilime ilgi duydu.
Bukefalos,İskender'in, eğittiği ve
sahibi olduğu ve antik çağın en
bilinen efsanevi savaş atıydı.
• Babasının Byzantion'a saldırdığı
MÖ 340'ta Makedonya'yı yönetti
ve birçok Trak kabilesini yendi.
• İki yıl sonra II. Filip'in Yunanlara
karşı kazandığı Kaironeya çarpışmasında
ordunun sol kanadını komuta etti. 5

6. İskender Kral Oluyorİskender Kral Oluyor
• Phillip II bir suikast sonrası
M.Ö. 336 tarihinde öldü. Yerine
İskender Kral oldu.
• İyi bir asker ve savaşçı olarak
Yetişmişti.
• Korent’te Helen Birliği
meclisinin başkomutanı seçildi.
• Delphoi üzerinden Mekadonya’ya
dönerkenTrakya'ya girdi.
• Şipka Geçidini aşarak, Triballileri
(Triballoi) yendikten sonra Tuna'nın
öbür yakasına geçerek Getaları
dağıttı. 6

7. İskender ve Diyojenİskender ve Diyojen
• İskender, Korent’te bulunduğu
sırada ünlü düşünür, Sinop’lu
Diyojen‘le tarihe geçen
konuşmasını yaptı;
• Genç kral, düşünüre
kendisinden bir şey istemesini
söyleyince, Diogenes, “Gölge
etme başka ihsan istemem”
karşılığını verdi.
• İskender’in bunun üzerine
dostlarına, «İskender
olmasaydım Diogenes olmak
isterdim» dediği rivayet edilir. 7

8. Büyük Sefere ÇıkışBüyük Sefere Çıkış
• Tahta çıkışından beri Pers
İmparatorluğu'nu ele
geçirmeyi tasarlıyordu.
• M.Ö 334 ilkbaharında toplam
30 bin piyade ve 5 bin
süvariden oluşan ordusuyla,
Orta Makedonya’daki
Amphipolis kentinden yola
çıktı.
• Silah ve güç dağılımı
açısından çok iyi düzenli
orduya; mühendis, mimar,
bilim adamı, saray görevlisi
ve tarihçiler de eşlik
ediyordu. 8

9. İskender Gelibolu’daİskender Gelibolu’da
• M.Ö. 334 Mayıs ayında
İskender’in ordusu, hiçbir
direniş görmeden Gelibolu
Yarımadasındaki
«Sestos»a (günümüzde
Eceabat) geldi.
• Ordusu Çanakkale
Boğazı’nın karşısında
bulunan «Abydos»’a
geçerken, İskender
Homeros’un
kahramanlarına saygısını
sunmak için Troya’ya
doğru yola çıktı.
9

10. Sestos-AbydosSestos-Abydos
Çanakkale boğazının iki
yanında karşılıklı yer alan
Sestos ve Abydos’un
günümüzdeki görünümü.
10

11. Çanakkale Boğazı MitolojileriÇanakkale Boğazı Mitolojileri
• Çanakkale Boğazında geçen iki mitolojik
öykü vardır:
• İlki, «Hero ve Leander» efsanesidir; Bir
Afrodit şenliğinde birbirini görüp vurulan
Sestos ve Abydos kentli iki aşıktır. Hero
her gece boğazı Leander'in yaktığı bir
mum ışığında geçerek ona kavuşur.
• Ancak, Leanderin babası fırtınalı bir
günde işaret mumunu yakar, bunu görüp
boğaza atılan Hero ise boğulur.
• Diğeri «Altın post» öyküsüdür:
• Altın bir koça, erkek kardeşiyle binen
Helle, boğazda koçtan düşer ve boğulur.
Bu nedenle, Çanakkale Boğazının
(Dardanel) isimlerinden biri de
Hellenpontus (Helle'nin denizi)dir.
11

12. Leandros Efsanesi EdebiyatıLeandros Efsanesi Edebiyatı
• Bu efsane Homeros'tan (M.Ö.7.yüzyıl veya
8.yüzyıl) önce yaşamış olan Musaios adlı bir
ozan tarafından kaleme alınmıştı.
• Musaios'un bu öyküsü; Virgilius (M.Ö.70-19),
Ovidius (M.Ö.43-M.S.17), Schiller (1759-
1805), Byron (1788-1824) ve başka
yazarlar tarafından da yıllar yılı işlenmiştir.
• Leandros'un o kara gecede geçemediği
boğazı, yıllar sonra yazar Lord Byron,
topal ayağıyla yüzerek geçmeğe kalkmış
ve bu boğazın yüzülerek geçilemeyeceği
inancını kırmak istemiştir!
• Ayni efsane, istanbul’daki kız kulesi için de
anlatılır.
12

13. Ordusu Çanakkale Boğazı’nı geçip Abydos’a (Nara Burnu)
çıkan İskender, Gelibolu Yarımadası boyunca ilerleyerek, en
uçta bulunan, İlyada kahramanlarından «Protasilaos»un
mezarını ziyaret eder. Burada büyük bir ateş yakar.
Ardından tarihin en büyük savaşçısı Akhilleus’a (Aşil)
saygısını sunmak için gemiyle karşıya geçerek Troya’ya gelir.
13

14. Troya Ziyareti
•
Bugün Troya’nın 7 km
güneybatısında, «Koca
Liman-Beşike» olarak
adlandırılan Koy’un
yakınlarındaki Troya
Limanı’nın, Aşil’in
mezarı ve Akha
donanmasının
demirlediği yer olduğu
kesinlik kazanmıştır.
14

15. Beşike-Sivritepe’nin Yunan ve Roma dönemi yazarlarının
Aşil’in mezarı olarak kabul ettikleri yerdi.. Deniz kıyısında yer
alan Beşike Burnu, kaynaklarda “Achilleion” adıyla bilinen
yerleşime denk düşüyordu.
Kaynak: C:UsersUSER
DocumentsArkeOkur .
Büyük İskender’in
Mezarı Üzerine Bir Tez.
15

16. İskender, Aşil’in mezarını ziyaret ettikten sonra
Athena Tapınağı’nda, Aşil’e ait olduğu söylenen
kalkanı alır. Artık Perslerin karşısına çıkmaya
hazırdır. Ordusuyla buluşmak üzere Abydos’a
doğru yola çıkar.
16

17. Abydos
• Abydos adı, İlyada destanında geçer ve
Helenleşme öncesi dönemden kalmadır.
• Kentin yeri Çanakkale İl Merkezinin 6 Km. kuzeyinde
bulunan Nara burnu’nun ucudur.
• Günümüze ulaşmış tarihsel kalıntı yoktur. Sadece çanak-
çömlek kırıkları bulunmaktadır.
• Pers ordusu, Kral Kserkses komutasında M.Ö. 480 yılında
Yunanistan seferine çıkarken, karşı kıyıya Abydos ve Sestos
kentleri arasından geçmek için Hellespontos'ta (Çanakkale
Boğazı) birbirine yanaştırılmış gemilerden iki köprü
kurdurmuştu.
• Köprülerden biri fırtınada yıkılınca öfkelenen Kserkses,
askerlerine denize 300 kamçı vurmalarını ve bir çift pranga
atmalarını buyurdu!
17

18. PerkotePerkote
• Ordusu ile Abydos’ta buluşan İskender, Perkote Kentine doğru
ilerledi,
• Perkote’nin yeri kesin olmamakla beraber, Umurbey’in 10 km.
doğusundaki Erdağ tepenin sırtlarında Sindal ile Beybaş köyleri
arasındaki, «Pekmez Pınar» mevkiinde olduğu ileri sürülür.
• Perkote isminin Luwi-Pelasg dilinde “Yüksek Hisar” anlamına
gelmektedir. Troas bölgesinin en eski kentlerinden biri olarak
İliada’da da ismi geçmektedir:
“İphidamas çıktı gerdekten, gitti karıştı Akhalara, arkasında oniki tane
kıvrık burunlu gemi.
Sonra bıraktı düzgün gemilerini Perkote’de, ta İlyon’a dek yaya geldi.”
“Melanippos, düşman uzaklardayken, paytak yürüyen sığırlarını
otlatırdı Perkote’de” 18

19. Marmara KıyılarındaMarmara Kıyılarında
• Arisbe ovasında (Zelia)yapılan
kamptan sonra ordu doğuya doğru
harekete geçti.
• Kıyı boyunca ilerleyip,
Lampsakos’a (Lapseki) geldi.
• Lampsakoslular İskender’in
öfkesini yatıştırmak için ünlü filozof
Anaksimenes ile altın bir çelenk
göndermişlerdi.
• Yoluna devam eden ordu Pers
Satraplık merkezi olan
«Daskyleion» kenti yakınlarından,
Granikòs Potamósu (Biga Çayı)’na
doğru ilerler. 19

20. Lampske-Lapseki
• Lapseki yerleşiminin, Anadolu’ya yapılan Hellen
göçleri öncesi varlığını sürdürdügü ve Pityausa
olarak anıldığı bilinmektedir.
• Kordos’un sülalesinden olan Foça’da doğmuş,
Fobus (Phoebus) önderliğindeki, göçmeni Kafilesi
Bebrykos’lar denen ve bu bölgede yaşayan yerli
halkın saldırısına uğradı.
• Tam öldürülecekleri sırada Kral Mandrom’un kızı
Lampseke araya girmiş ve göçmenleri ölümden
kurtarmıştır.
• Bu nedenle Hellen göçmenleri, Lampseke’ye bir
tanrıça gibi tapmışlar ve sonradan ele geçirdikleri
Pityausa kentine de onun adını vermişlerdir.
• Dünya tarihinde ilk kez adına para basılan şehrin
'Lampsakos' olduğu ve paralarının üzerinde kanatlı
at, yani Pegasus resmi olduğu bilinmektedir. 20

21. Daskyleion• Pers Satraplığı merkezi olan Daskyleion’a
geldiğinde ününü ve güzelliğini duyduğu
Paradeisos için ele geçirmeyi düşünür.
• Büyük İskender, komutanı Pharmenion'u
Daskyleion'u almak üzere gönderir.
• 1952 yılında arkeolog Kurt Bittel tarafından
Hisartepe üzerinde yer
aldığı saptanan Daskyleion’da
ilk arkeolojik kazılar yapılmıştır.
• Bir yıl sonra Cumhuriyet dönemi
arkeologlarından, Ord. Prof. Dr.
Ekrem Akurgal (1911-2002)
tarafından başlatılmış ve 1959
yılına kadar kadar devam etmiştir.
21

22. Granikos SavaşıGranikos Savaşı
• İskender ordusu Granikos,
Biga çayı civarında Pers
ordusuyla ilk kez
karşılaştılar. Zorlu bir
savaş oldu.
22

23. İskender’in ordusunun merkezinde Phalanx(falanj)
denen, 6 metrelik uzun mızraklar taşıyan,
profesyonel askerler yer alıyordu. Aşırı uzun
mızrakları sayesinde Persleri sıkıştırıp, sayıca
üstün olmalarına rağmen yendiler.
23

24. Granikos Zaferi
• Granikos Savaşı’nı
kazanınca Batı Anadolu
kapıları İskender’e açıldı.
24

25. Günümüzde Granikos ŞenlikleriGünümüzde Granikos Şenlikleri
25

26. Sardes Antik Kenti
• Haziran 334: Bir Pers satraplığı olan
Lydia’nın başkenti Sardes’i ele geçirdi
• Salihli merkezine 9 km, İzmir'e 82 km
uzaklıkta olan Sardes bilinen tarihe göre
paranın ilk basıldığı yerdir.
• Ayrıca tarihteki ünlü Kral Yolunun
başlangıcıdır.
• Turuncu kuvars taşının adı antik çağda
çıkarıldığı Sart bölgesinden gelir.
• Sart'ta tarihte bilinen ilk tiyatro kalıntıları
bulunmaktadır.
• "Bin Tepeler" ismiyle anılan yaklaşık
olarak 85 tane mezardan oluşan
Lidya kraliyet mezarlığı ve
Artemis Tapınağı yer almaktadır. 26

27. İzmir’in Kuruluş Efsanesi
• Efsaneye göre; İzmir’e gelen Büyük İskender, o zaman
ormanla kaplı «Pagos Tepesi» denilen Kadifekale’de
Nemesis Kutsal alanında avlanırken bir ulu bir çınarın
altında uykuya dalar. Rüyasında gördüğü iki Nemesis, (Su
perisi) İskender’den yeni İzmir kent kurmasını ister,
uykusundan uyanan İskender, Klaros*’un Apollon kâhinine
gördüğü rüyayı anlatarak fikrini sorar, kâhin rüyayı şöyle
yorumlar: «Kutsal Melez Çayı kenarındaki Pagos Tepesi
eteklerinde yerleşecek İzmirliler, eskisinden dört kez daha
mutlu olacaklardır.»
• *Klaros; İzmir, Değirmendere yakınlarındaki antik
kentlerden biridir. 27

28. İzmir Kadifekale-
Pagos ve Klaros
Antik kenti
28

29. Kent yakınlarında bulunan
Artemis Tapınağı’nın
İskender’in doğduğu gece
yakıldığı söylenir.
Büyük İskender Tapınağın
yeniden yapılması için
yardım teklif etmiş fakat
reddedilmiştir.
Tapınaktan günümüze
sadece birkaç mermer blok
ve ünlü Artemis heykeli
kalmıştır.
İskender Ordusu, Haziran 334 de Efes’eİskender Ordusu, Haziran 334 de Efes’e
ulaştıulaştı
29

30. Efes’in Yeniden KuruluşuEfes’in Yeniden Kuruluşu
• İskenderin generallerinden Lysimakhos,
Efes’te karısı Arsinoe’ın adını alan kent
yeniden kurar.
• Yeni bir liman yapılarak kent «Panayırdağ» ve
«Bülbüldağ» ın yamaçlarına taşınır.
• Ve Akdeniz’in en önemli ticari limanlarından
biri haline gelir.
• Efes Kenti bugün Dünyanın en önemli kültürel
miraslarından biridir.
30

31. • «Magnesia ad Meandrum»,
Aydın İli, Germencik İlçesi
Ortaklar Bucağına bağlı
Tekin Köy sınırları içinde
kalmaktadır.
• Kent, Teselya'dan gelen
Magnetler tarafından
kurulmuştur.
• Dünyanın en büyük
stadionu buradadır ve
“Yarışlar Kenti” olarak
anılmasını sağlamıştır.
Haziran 334: Mendres Magnesiası olarak bilinen, «Magnesia ad
Meandrum», İskender’e direnmeden teslim oldu.
31

32. Haziran 334: Milet’i kuşattı
• Kentin valisi teslim olmayı
kabul ettiyse de 400 Pers
gemisinin yaklaşmakta
olduğunu duyunca bu
kararından vazgeçmişti.
• Bu arada İskender’in
komutanlarından, Nicanor
komutasındaki 160 gemilik
Makedon donanması Milet
önlerindeydi.
• Bu İskender’in Perslere
karşı ilk deniz savaşıydı.
32

33. • Priene, Söke yakınlarında
kurulmuş bir İyon şehridir.
• Şehir kurulduğunda deniz
kıyısındaydı.
• Şehrin yolların birbirini dik
açı ile keser. Bu plan
günümüzün modern şehir
Grid-ızgara planının
öncüsüdür.
• Akropolisin aşağısındaki
yamaçta Demeter-athena
Haziran 334: Miletos Kuşatması devam
ederken, İskender Priene’de kalmış ve burada
bir tapınak yaptırmıştır
33

34. Bodrum KuşatmasıBodrum Kuşatması
• Halikarnaslılar İskender’e üç
ay boyunca karşı durdular.
Halikarnasın ünlü Mindos
(myndos) kapısı Büyük
İskendere adeta bela oldu.
• İskender ile Alinda'da görüşen
Karya prensesi Ada,
İskender’in şehri alması ile
yönetime geçer.
• Ada döneminde, şehri çeviren
görkemli surlar inşa edilir.
34

35. Akdeniz Kıyılarında
• Batı Anadolu’yu tamamen ele geçirdikten sonra,
• M.Ö. 333 yılının ilkbaharında, Akdeniz kıyı yolunu
izleyerek, Kınık (Xanthos), Kaş (Antiphellos),
• Faselis (Phaselis), Perge ve Aspendos şehirlerini
kendine bağladı.
• Termessos kentini kuşattı. Bugünkü Burdur
yakınlarındaki, Sagalassos kentini aldı ve kuzeye
Orta Anadolu platosuna doğru yoluna devam etti.
35

36. Gordion Düğümü
• Frigya kralı Midas'ın babası, Gordios, kızılcık
dallarından bir düğümü tapınağa bağlanmıştır ve bu
düğümü çözecek kişinin Asya'nın hakimi olacağı
söylentisi ile ünlenir.
• Büyük İskender, Gordion'a geldiğinde (MÖ 334)
düğümü çözmeye çalışır ama başaramaz. Öfkeyle
kılıcını çekip düğümü keser.
• İskender, Asya'nın hakimi olacaktır. Ancak 33
yaşında ateşli bir hastalıktan ölümü, Gordion
düğümünü keserek çözmenin cezası olarak
yorumlanır.
36

37. Orta Anadolu’da
37

38. İskender Ankara’daİskender Ankara’da
• Gordion düğümünü kesen
İskender,Ankry'ya
(Ankara) yöneldi.
• Oradan da Kapadokya ve
Kilikya (Kilikiai pilai-
bugünkü Gülek Boğazı)
üzerinden güneye indi.
• Misis Köprüsünden
geçerek, Miryandros
(bugünkü İskenderun)
dolayında kamp
kurduğunda,
38

39. İssos Savaşıİssos Savaşı
• İsender’in ilerleyişini durdurmak isteyen, Pers
hükümdarı III. Darius, Pinaros Çayı (bugün
Deliçay) kıyısında savaş düzeni almış
bekliyordu.
• Bu karşılaşmayı izleyen İssos Çarpışması (MÖ
333 sonbaharı) sonunda, III. Darius kesin bir
yenilgiye uğradı ve ailesini savaş alanında
bırakarak kaçtı.
• III. Darius'un barış önerisine karşı, kendisini
Asya'nın efendisi olarak tanımasını ve koşulsuz39

40. İskenderun’un Kuruluşu
• İssos, Hatay Dörtyol yakınında ve
bugünkü İskenderun'un 30 km
kuzeyinde yer almaktadır.
• MÖ. 333 yılında Pers Kralı Darius'u
burada yenen, Büyük İskender,
kazandığı zaferden sonra
«Alexandreia» adıyla, İskenderun
şehrini kurmuştur.
• Bu kent kurulmadan önceleri burada
«Myriandrus» adında bir Fenike şehri
bulunmaktaydı.
• İskenderun, sahip olduğu coğrafi
önemin etkisiyle tarihinde birçok defa
işgale uğramış olan önemli bir liman
kentiydi.
40

41. Pompei'de bulunmuş, Büyük İskender'in Pers
hükümdarı III. Darius ile İssos Savaşında
karşılaşmasını gösteren İskender döneminde
yapılan mozaiğin bütünü.
41

42. Asya’ya Doğru
Anadolu’nun fethi sonrası İskender;
Mısır, Pers ve Hindistan topraklarının
fethi için yoluna devam etti. 42

43. 356 M.Ö
323 M.Ö
356 M.Ö
İskender’in
doğumu
338 M.Ö
Chaerone
savaşı
336 M.Ö
Tahta geçişi
334 M.Ö
Granikos
Savaşı
332 M.Ö
Tyre
kuşatması
332 M.Ö
İskenderiye
kuruluşu
327 M.Ö
Roxane ile
evleniş
333 M.Ö
İssos
savaşı
324 M.Ö
Ordunun
isyanı
323 M.Ö
İskenderin
ölümü
Zaman TüneliZaman Tüneli
43

44. Büyük İsken-der M. Ö. 323 yı-lında, iki hafta
sü-ren ateşli bir has-talığın ardından, Eski
Mezopotam-ya'nın Babil ken-tinde öldü.
Ölümü hakkında yapılan tahminler, özellikle
üç olasılık üzerinde duruyordu: Zehirlenme,
enfeksiyon (Batı Nil virüsü) ya da cinayet.
44

45. İskender’in Lahdi
• İskender'in Perslerle
yaptığı savaşlara ilişkin
rölyefler bulunduğu için
"İskender Lahdi" adıyla
tanımlanmıştır. MÖ 4.
yüzyıla ait, Sidon Kralı
Abdalonymos'a ait
olduğu düşünülen kral
lahitini, Osman Hamdi
Bey tarafından bulunup
İstanbul Arkeoloji
Müzesine getirilmiştir. 45

46. Büyük İskender
• Dünya’ya gelmiş-gelmiş en büyük komutandır.
• Ünlü düşünür Aristo’dan eğitim almıştır.
• Büyük bir Dünya imparatorluğu kurmak için
yola çıkmıştı.
• Yöredeki ve Anadolu’daki uzun süren Pers
egemenliğine son vermiştir.
• Geçtiği yollar Anadolu antik dönem tarihi ve
mitolojisi hakkında bilgi verir.
• Anadolu arkeolojisini öğrenmek için önemli bir
kaynaktır.
46