1. Ε. Φρυςόσ
Αναπλ. Καθηγητόσ Φειρουργικόσ
Ιατρικό Σμόμα Παν/μύου Κρότησ

2.  Συγγενείσ ανωμαλίεσ (δακτυλιοειδϋσ
πϊγκρεασ, ϋκτοπο πϊγκρεασ, ανωμαλύεσ ςτην
εκβολό του παγκρεατικού και χοληδόχου
πόρου)
 Τραύματα
παγκρέατοσ (κλειςτϊ, ανοικτϊ, ιατρογενό)
 Φλεγμονέσ (οξεύα , οξεύα υποτροπιϊζουςα ό
υποξεύα, και χρόνια παγκρεατύτιδα)
 Όγκοι παγκρέατοσ (καλοόθεισ, κακοόθεισ)

3.  Σο Δακτυλιοειδέσ πάγκρεασ
 ςπϊνια εμβρυολογικό ατϋλεια
 δακτύλιοσ από παγκρεατικό ιςτό να περιβϊλει την δευτϋρα μούρα του δωδεκαδακτύλου
 Εκδηλώνεται ςυνόθωσ ςαν απόφραξη τησ δευτϋρασ μούρασ του δωδεκαδϊκτυλου με χολώδεισ εμϋτουσ
 α/α κοιλύασ: «διπλό φυςαλύδα αϋρα» χαρακτηριςτικό ςτισ αποφρϊξεισ του δωδεκαδακτύλου
 Διϊγνωςη: χορόγηςη βαρύου από το ςτόμα  ςυγκεντρικό ςτϋνωςη ςτην δεύτερη μούρα
 ΢πανιότερα εκδηλώνεται με υποτροπϋσ οξεύασ παγκρεατύτιδασ ςε νεαρϊ ϊτομα  βαριούχο γεύμα 
διϊγνωςη
 Θεραπεύα: νηςτιδο-δωδεκαδακτυλικό παρϊκαμψη ό γαςτρονηςτιδικό παρϊκαμψη
▪ αποφεύγομε την αφαύρεςη του παγκρεατικού ιςτού διότι  μετεγχειρητικϊ παγκρεατικϊ ςυρύγγια ό και
παγκρεατύτιδεσ.
 Σο έκτοπο πάγκρεασ
 ςπϊνια ανωμαλύα, ϋκτοποσ παγκρεατικόσ ιςτόσ ςυνόθωσ ςτο ςτομϊχι, το δωδεκαδϊκτυλο, την
νόςτιδα, τον ειλεό, ό την μεκϋλειο απόφυςη.
 ςυνόθωσ παροχετεύεται με ϋνα πόρο και ςυχνϊ προκαλεύ φλεγμονϋσ
(παγκρεατύτιδεσ), εξελκώςεισ, αιμορραγύεσ, εγκολεαςμό, εντερικό απόφραξη
 θεραπεύα: τοπικό εκτομό.

4. Pancreas divisum
 ΢υχνότητα: 6%
 Τποτροπιϊζουςα
παγκρεατύτιδα
 Ενδοςκοπικό
ςφιγκτηροτομό
 Επιτυχύα 75%
 ΢φιγκτηροπλαςτικό
 Επιτυχύα 80%
 Τποτροπιϊζουςα
παγκρεατύτιδα
 stenting
Norton ID, Petersen BT Surg Clin North Am 1999

5.  αποτελούν το 1-2% των τραυμϊτων τησ κοιλιϊσ.
 ςυνυπϊρχουν με ϊλλεσ κοιλιακϋσ κακώςεισ ςε
ποςοςτό 90%.
 Σα ςυμπτώματα καθυςτερούν χϊνεται
πολύτιμοσ χρόνοσ  αύξηςη θνητότητασ μϋχρι
και 20%.
 ϋντονο ϊλγοσ όπωσ ςε παγκρεατύτιδα και αύξηςη
τησ αμυλϊςησ μετϊ τον τραυματιςμό που
παραμϋνει αυξημϋνη και πϋραν των 4ημερών.
 Διϊγνωςη: αύξηςησ τησ αμυλϊςησ ,CT scan, MRI
scan, US Scan, αρτηριογραφύα τησ ϊνω
μεςεντϋριασ και τησ κοιλιακόσ αρτηρύασ

6.  Σα τραύματα του παγκρϋατοσ διακρύνονται ςε:
 α) ανοικτά ( δια νόςοντοσ ό τϋμνοντοσ οργϊνου, δια πυροβόλου όπλου)
 β) κλειςτά (κλειςτϋσ κακώςεισ κοιλύασ που ςτο 90% ςυνυπϊρχουν με ϊλλεσ
κακώςεισ)
 γ) Ιατρογενή (μετϊ από εγχειρόςεισ ιδύωσ τησ ϊνω κοιλύασ).
 Ανϊλογα με εντόπιςη και ϋκταςη βλϊβησ ταξινομούνται ςε 4 βαθμούσ:
 Βαθμόσ Ι: Απλό βλϊβη παρεγχύματοσ χωρύσ ρόξη τησ κεφαλόσ του
παγκρϋατοσ
 Βαθμόσ ΙΙ: Διατομό παγκρεατικού πόρου ςτο ςώμα ό την ουρϊ
 Βαθμόσ ΙΙΙ: ΢οβαρό διατομό ό ςύνθλιψη τησ κεφαλόσ με ό χωρύσ διατομό
του πόρου
 Βαθμόσ ΙV: ΢υνδυαςμϋνη βλϊβη παγκρϋατοσ και 12/δακτύλου
 Επιπλοκϋσ: παγκρεατικό απόςτημα, ψευδοκύςτη και παγκρεατικό
ςυρύγγιο.
 Θεραπεύα: χειρουργικό  ςυρραφό ό εκτομό του καταςτραφϋντοσ
παγκρϋατοσ και ευρεύα παροχϋτευςη

7.  ςυνόθησ μη βακτηριακό φλεγμονώδησ πϊθηςη του παγκρϋατοσ
 μαζικό απελευθϋρωςη και ενεργοπούηςη των παγκρεατικών ενζύμων 
 αυτοπεψύα και αυτοκαταςτροφό του παγκρϋατοσ
 εξϋλιξη τησ πϊθηςησ: δυνατό να ςυνοδεύεται από μόνιμεσ μορφολογικϋσ ό
λειτουργικϋσ διαταραχϋσ του αδϋνα.
 κλινικό διαύρεςη τησ παγκρεατύτιδασ με βϊςη τον βαθμό λειτουργύασ τησ
εξωκρινούσ μούρασ του παγκρϋατοσ:
 Η οξεύα παγκρεατύτιδα
 Αιφνύδιο, ϋντονο πόνο ςτην ϊνω κοιλύα, εμετούσ, αύξηςη των παγκρεατικών ενζύμων
 Η χρόνια παγκρεατύτιδα
 χρόνιο πόνο, αποτιτανώςεισ παγκρϋατοσ ςτην α/α κοιλύασ, ϋκπτωςη τησ εξωκρινούσ μούρασ
του παγκρϋατοσ (ςτεατόρροια) ό ςπανιότερα και τησ ενδοκρινούσ (διαβότησ).
 Φαρακτηρύζεται από επειςόδια οξεύασ παγκρεατύτιδασ ςε αρρώςτουσ με πολύ χαμηλό
εξωκρινό ϋκκριςη του παγκρϋατοσ.
 Η οξεύα υποτροπιϊζουςα παγκρεατύτιδα
 πολλαπλϊ επειςόδια παγκρεατύτιδασ χωρύσ μόνιμεσ παγκρεατικϋσ βλϊβεσ και
παρουςιϊζεται ςυχνϊ ςτην χολολιθιαςικό παγκρεατύτιδα. Η εξωκρινόσ μούρα του
παγκρϋατοσ από παροξυςμό ςε παροξυςμό μειώνεται και ςτο τϋλοσ καταλόγει ςτα επύπεδα
τησ χρόνιασ παγκρεατύτιδασ.

8. 1. Μηχανικού: Φοληδοχολιθύαςη, όγκοι χοληφόρων παγκρϋατοσ, φύματοσVater, φλεγμονϋσ
του ςφιγκτόρα του Oddi, δακτυλιοειδϋσ πϊγκρεασ παρϊςιτα (εχινόκοκκοσ, αςκαρύδεσ)
2. Μεταβολικού: Αλκοολιςμόσ, υπερπαραθυρεοειδιςμόσ, αμινοξυουρύα, υπερλιπιδαιμύα
(ιδύωσ του τύπου Ι, IV και V κατϊ Fredericson)
3. Αγγειακού: Αγγειακϋσ παθόςεισ που προκαλούν ελϊττωςη τησ αιμϊτωςησ του
παγκρϋατοσ, όπωσ κολλαγονώςεισ, οζώδησ πολυαρτηριώτιδα, εξωςωματικό
κυκλοφορύα, ανεύρυςμα κοιλιακόσ αορτόσ, κοιλιϊγχη
4. Υλεγμονώδεισ: Λοιμώξεισ από βακτηρύδια, ιδιαύτερα από ιούσ τησ ομϊδασ τησ
παρωτύτιδασ και των εντεροώών Coxakie Α και Β
5. Σραύματα: Κλειςτού ό ανοικτού τραυματιςμού του παγκρϋατοσ, ιατρογενεύσ κακώςεισ
αυτού κατϊ τισ εγχειρόςεισ ιδύωσ ςτην ϊνω κοιλύα
6. Υϊρμακα: χλωροθειαζύδεσ, φουρεςεμύδη, οιςτρογόνα, αντιςηπτικϊ, αζαθειοπρύμη, θεια
ζύδεσ, τετρακυκλύνεσ και φϊρμακα που ελαττώνουν την υπερτριγλυκεριδαιμύα.
7. Ιδιοπαθόσ

9.  Α. Απόφραξη πόρου με ςύγχρονη υπερϋκκριςη του παγκρϋατοσ.
 ΢τα πειραματόζωα η απλό απολύνωςη του παγκρεατικού πόρου  ούδημα  ατροφύα εξωκρινούσ
μούρασ του παγκρϋατοσ.
 απλό απολύνωςη του παγκρεατικού πόρου δεν αρκεύ για να δημιουργόςομε οξεύα παγκρεατύτιδα.
Αντύθετα εϊν ςυνυπϊρχει και μαςτύγωμα τησ εξωκρινούσ μούρασ προσ αυξημϋνη ϋκκριςη τότε
δημιουργεύται οξεύα παγκρεατύτιδα.
 η παγκρεατύτιδα γύνεται μετϊ από ϋνα πλούςιο γεύμα ιδύωσ με λιπαρϊ και ϊφθονη λόψη
οινοπνευματωδών ποτών. Σο οινόπνευμα δημιουργεύ ςπαςμό ςτον ςφιγκτόρα του Oddi και η πλούςια ςε
λιπαρϊ τροφό μαςτιγώνει το πϊγκρεασ για υπερϋκκριςη
 Β. Κοινό ςυμβολό παγκρεατικού και χοληδόχου πόρου. βρύςκεται ςτο 10% των ανθρώπων
 ΢τισ περιπτώςεισ αυτϋσ παρατηρεύται αυξημϋνη ςυχνότητα οξεύασ παγκρεατύτιδασ λόγω παλινδρόμηςησ
τησ χολόσ ςτον παγκρεατικό πόρο και ενεργοπούηςη των πρωτεολυτικών ενζύμων από αυτό.
 Από τουσ αςθενεύσ με χολολιθύαςη μόνο το 30% από αυτούσ μπορεύ να παρουςιϊςουν παλινδρόμηςη τησ
χολόσ όταν το Oddi αποφραχθεύ από πϋτρα.
 Γ. Δωδεκαδακτυλικό παλινδρόμηςη.
 τα πρωτεολυτικϊ ϋνζυμα ενεργοποιούνται φυςιολογικϊ ςτο δωδεκαδϊκτυλο από την δρϊςη τησ
εντεροκινϊςησ.
 Πειραματικϊ απολύνωςη ςτα πειραματόζωα του δωδεκαδακτύλου προκαλεύται παγκρεατύτιδα.
 Με παρόμοιο μηχανιςμό δημιουργεύται η παγκρεατύτιδα ςτο ςύνδρομο τησ προςιούςησ ςτην
γαςτρεκτομό κατϊ Billroth II.
 Δ. Κυτταρικό θεωρεύα.
 ςυνεχώσ κερδύζει ϋδαφοσ και πιθανότατα να δώςει απϊντηςη ςε πολλϊ ερωτόματα που δεν μπορούν να
δώςουν πειςτικό εξόγηςη οι ϊλλεσ θεωρύεσ.
 μαζικό ελευθϋρωςη ενζύμων από παγκρεατικό κύτταρο που ενεργοποιούμενα μϋςα ςτον αυλό των
παγκρεατικών πόρων διαχϋονται ςτον διϊμεςο κυτταρικό χώρο και προκαλούν οξεύα παγκρεατύτιδα

10.  μεταβϊλλεται πολύ γρόγορα τα δύο πρώτα 24ωρα από την ϋναρξη.
 τισ πρώτεσ 8 ώρεσ από την ϋναρξη ο πόνοσ  δεξιό υποχόνδριο και χρειϊζεται διαφορικό διϊγνωςη από
τον κωλικό των χοληφόρων.
 Σισ επόμενεσ 8-12 ώρεσ ο πόνοσ μοιϊζει με τον πόνο τη διϊτρηςησ ϋλκουσ του ςτομϊχου και εύναι ϋντονοσ
και εντοπύζεται ςτο επιγϊςτριο, αλλϊ λεύπει η ςανιδώδησ ςύςπαςη των κοιλιακών τοιχωμϊτων.
 Μετϊ τισ 18 ώρεσ ο πόνοσ ςυνόθωσ μοιϊζει με τον πόνο του αποφρακτικού ειλεού.
 ςυνεχόσ ϋντονοσ και δεν υποχωρεύ με τα ςυνόθη παυςύπονα. Εντοπύζεται ςτο επιγϊςτριο και
επεκτεύνεται ζωςτηροειδώσ προσ την αριςτερϊ οςφυώκό χώρα. Ο πόνοσ ςυνοδεύεται από τϊςη
για εμετό και εμετό, από ταχυςφυγμύα, ταχυκαρδύα, πτώςη τησ αρτηριακόσ πύεςησ, ανηςυχύα
και ενύοτε από ςυγχυτικϊ φαινόμενα.
 διϊςταςη των υποκειμενικών ευρημϊτων με τα αντικειμενικϊ ευρόματα από την κλινικό
εξϋταςη.
 Αν και εικόνα βαρϋωσ πϊςχοντοσ κατϊ την αντικειμενικό εξϋταςη δεν βρύςκομε αντύςτοιχα κλινικϊ
ευρόματα.
 Σα ςημεύα Cullen’s (αιμορραγικό περιομφαλικό διόθηςη) και το ςημεύο Gray-Turner
(αιμορραγικό διόθηςη ςτην οςφυώκό χώρα) παρουςιϊζονται πολύ αργότερα και δεν αποτελούν
πρώιμα ςημεύα που θα βοηθούςαν ςτην διϊγνωςη ϋγκαιρα.
 ΢ε αρκετούσ ανευρύςκεται υπύκτεροσ ό ύκτεροσ καθώσ και πυρϋτιο ό μετεωριςμόσ.
 Η διϊγνωςη ςυνόθωσ επιβεβαιώνεται με την μϋτρηςη τησ αμυλϊςησ αύματοσ και των ούρων.
 Η διαςτϊςη αύματοσ αυξϊνεται 2-8 (4) ώρεσ από την αρχό του πόνου και διατηρεύται αυξημϋνη για 2-3 (2)
μϋρεσ. ΢τα ούρα ςυνόθωσ εμφανύζεται μετϊ από 6-12 (8) ώρεσ από την αρχό του επειςοδύου και
διατηρεύται αυξημϋνη μϋχρι 4-5 μϋρεσ.
 Παραμονό αυξημϋνων τιμών αμυλϊςησ πϋρα τησ εβδομϊδασ ςτο αύμα και τα ούρα υποδηλώνει
επιπλοκό τησ παγκρεατύτιδασ (ψευδοκύςτη, απόςτημα).

11.  Σιμϋσ αμυλϊςησ πϊνω από τισ 1000 μονϊδεσ κατϊ Somogyi εύναι
ενδεικτικϋσ για οξεύα παγκρεατύτιδα.
 Εϊν οι τιμϋσ κυμαύνονται μεταξύ 500 - 1000 μονϊδων τότε πιθανόν να
εύναι οξεύα παγκρεατύτιδα αλλϊ πρϋπει να γύνει διαφορικό διϊγνωςη
από :
 διϊτρηςη του ςτομϊχου, εμβολό ό θρόμβωςη των ϊνω μεςεντϋριων
αγγεύων, ειλεό με ςτραγγαλιςμό τμόματοσ εντϋρου και ρόξη ανευρύςματοσ
τησ κοιλιακόσ αορτόσ.
 Σιμϋσ αμυλϊςησ < 500 μονϊδων μπορούν να δώςουν όλεσ οι
ενδοκοιλιακϋσ παθόςεισ και κυρύωσ παθόςεισ
χοληφόρων, ςτομϊχου, παχϋοσ εντϋρου και του οπιςθοπεριτοναώκού
χώρου.

12.  Σην κϊθαρςη αμυλϊςησ/κρεατινύνησ  όταν ο ϊρρωςτοσ παρουςιϊζει ολιγουρύα ό ανουρύα.
 ΢τισ περιπτώςεισ που ςυνυπϊρχουν και παθόςεισ των ςιελογόνων αδϋνων εύναι αναγκαύα η μϋτρηςη των
ιςοενζύμων τησ αμυλϊςησ (του κλϊςματοσ S ό ςιαλικού και του P ό παγκρεατικού). ΢τισ περιπτώςεισ αυτϋσ
βοηθϊ και η μϋτρηςη τησ λιπϊςησ για τη διαφορικό διϊγνωςη.
 Η μϋτρηςη των ϊλλων πρωτεολυτικών ενζύμων (θρυψύνη, χυμοθριψύνη, κτλ.) γύνεται ερευνητικϊ και
φαύνεται ότι εύναι πιο αξιόπιςτεσ αλλϊ εύναι δύςκολο να μετρηθούν ωσ εξετϊςεισ ρουτύνασ προσ το παρόν.
 από την γενικό αύματοσ ϋχομε λόγο αιμοςυμπύκνωςησ την αρχό αύξηςη του αιματοκρύτη και των λευκών
αιμοςφαιρύων, πτώςη του αςβεςτύου αύξηςη τησ γλυκόζησ και πτώςη των λευκωματινών.
 Η αιτιολογύα τησ υπαςβεςτιαιμύασ ςτην οξεύα παγκρεατύτιδα εύναι ϊγνωςτοσ.
 δϋςμευςησ του αςβεςτύου ςτισ ςτεατονεκρώςεισ ςτουσ γύρο του παγκρϋατοσ ιςτούσ,
 αδυναμύα δρϊςησ τησ παραθορμόνησ ςτα οςτϊ λόγω καταςτροφόσ τησ από τα ενεργοποιημϋνα παγκρεατικϊ ϋνζυμα που
κυκλοφορούν ςτο αύμα
 την υπερύςχυςη τησ καλςιτονύνησ από την υπϊρχουςα υπεργλυκαγοναιμύα.
 Η υπαςβεςτιαιμύα αποκαθύςταται λύγεσ μϋρεσ μετϊ την αποκατϊςταςη τησ αμυλϊςησ αύματοσ ςτο φυςιολογικό.
 ΢ε αιμορραγικό παγκρεατύτιδα ανευρύςκεται αυξημϋνη η μεθαλβουμύνη και ςτην νεκρωτικό παγκρεατύτιδα η
5-νουκλεοτιδϊςη.
 Οι ηλεκτροκαρδιογραφικϋσ διαταραχϋσ οφεύλονται ςτισ ηλεκτρολυτικϋσ διαταραχϋσ τησ οξεύασ
παγκρεατύτιδασ και παρουςιϊζουν μεγϊλη ποικιλύα (επιμόκυνςη του Q-T, πτώςη του S-T, και ελϊττωςη μϋχρι
επιπϋδωςη του επϊρματοσ Σ).
 Ανευρύςκεται υπολευκωματιναιμύα αλλϊ ςπϊνια παρουςιϊζεται ςτον ϊρρωςτο βαριϊ υπολευκωματιναιμύα
και θα χρειαςθεύ να γύνει αποκατϊςταςη των λευκωμϊτων με εξωγενό χορόγηςη.

13.  διαγνωςτικϊ παρακϋντηςη κοιλύασ και περιτοναώκό πλύςη τησ κοιλιϊσ και το υγρό 
μϋτρηςη του αιματοκρύτου και τησ τιμόσ τησ αμυλϊςησ του.
 η παρακϋντηςη θώρακα και εξϋταςη του πλευριτικού υγρού
 Από τον υπόλοιπο εργαςτηριακό ϋλεγχο ςτον ϊρρωςτο με υποψύα οξεύασ παγκρεατύτιδασ
πρϋπει να γύνονται και οι παρακϊτω εξετϊςεισ:
 α) Ακτινογραφία θώρακα για πιθανό ςυλλογό υγρού ιδύωσ ςτο αριςτερό ημιθωρϊκιο
 β) Ακτινογραφία απλή κοιλίασ ςε όρθια θέςη για την πιθανό ανεύρεςη τησ ςυνοδού ϋλικασ
(διϊταςη με αϋρα τησ πρώτησ ϋλικασ τησ νόςτιδασ λόγω γειτονύασ τησ με την φλεγμονό του
παγκρϋατοσ), ό τησ φρουρού ϋλικασ (διϊταςη με αϋρα μόνο του εγκαρςύου κόλου με τον ύδιο
μηχανιςμό)
 γ) Ακτινογραφία ΝΟΚ (νεφρών ουρητόρων κύςτεωσ) όπου μπορεύ να βρούμε αςϊφεια ςτο
περύγραμμα των λαγονοψοώτών λόγω τησ ςυλλογόσ υγρού ςτον περιπαγκρεατικό χώρο
 δ) Υπερηχογράφημα άνω κοιλίασ κυρύωσ για την ανεύρεςη χολόλιθων ωσ αιτιολογικού
παρϊγοντα τησ παγκρεατύτιδασ. ΢πϊνια το υπερηχογρϊφημα μπορεύ να διαγνώςει το ούδημα
του παγκρϋατοσ ςτην οξεύα φϊςη λόγω του μετεωριςμού που κυρύωσ υπϊρχει τισ πρώτεσ
μϋρεσ. Εύναι επύςησ πολύ χρόςιμο για την παρακολούθηςη των επιπλοκών
(ψευδοκύςτεισ, αποςτόματα)
 ε) Αξονική τομογραφία βοηθϊ ςε μεγϊλο ποςοςτό την διϊγνωςη τησ νόςου. ΢υνόθωσ φαύνεται
παγκρεατικό και περιπαγκρεατικό ούδημα υγρό ςτο ημιθωρϊκιο και ςτη περιτοναώκό κοιλότητα
 ςτ) Η μαγνητική τομογραφία βοηθϊ ςτην διαφορικό διϊγνωςη του παγκρεατικού καρκύνου
από την οξεύα παγκρεατύτιδα.

14.  Η θεραπεύα τησ οξεύασ παγκρεατύτιδασ εύναι κατ’ αρχόν ςυντηρητικό. Η οξεύα παγκρεατύτιδα
χειρουργεύται κυρύωσ:
 α) αδυναμύα διαφορικόσ διϊγνωςησ από ϊλλεσ παθόςεισ όπωσ εμβολό ό θρόμβωςη μεςεντερύων
αγγεύων, διϊτρηςη του ςτομϊχου, ό ειλεόσ με νϋκρωςη τμόματοσ του εντϋρου. ΢τισ περιπτώςεισ αυτϋσ
εύναι προτιμότερο να γύνει ερευνητικό λαπαροτομύα παρϊ να μασ ξεφύγει μια τϋτοια κατϊςταςη
 β) ςτην χολολιθιαςικό παγκρεατύτιδα όταν διαγνωςθεύ τα δύο πρώτα 24ωρα από την αρχό τησ νόςου.
Μετϊ την παρϋλευςη των 48 ωρών εύναι προτιμότερο να περιμϋνομε να υποχωρόςει η οξεύα
παγκρεατύτιδα ςυντηρητικϊ και να επϋμβομε ςτην ςυνϋχεια μετϊ από παρϋλευςη ενόσ μηνόσ τουλϊχιςτο
 γ) για την αντιμετώπιςη των τοπικών επιπλοκών τησ οξεύασ παγκρεατύτιδασ (ψευδοκύςτη, απόςτημα
παγκρϋατοσ, αιμορραγύεσ από διϊβρωςη παρακειμϋνων αγγεύων προσ την παγκρεατικό φλεγμονό
 δ) ςτισ περιπτώςεισ όπου παρϊ την ςυντηρητικό αγωγό η κατϊςταςη του αρρώςτου επιδεινώνεται.
 ε) ΢ηπτικό νϋκρωςη παγκρϋατοσ
 ΢τισ περιπτώςεισ αυτϋσ κυρύωσ γύνεται χολοκυςτοςτομύα, αφαύρεςη των απωλυμϊτων του
παγκρϋατοσ, πλύςη τησ περιτοναώκόσ κοιλότητασ, και τοποθϋτηςη παροχετεύςεων
περιπαγκρεατικϊ προσ παροχϋτευςη των ςυλλογών.
 Μερικού ςυγγραφεύσ υποςτηρύζουν και την επεύγουςα ςφιγκτηροτομό με ενδοςκοπικό μϋθοδο
για την αποςυμφόρηςη του χοληφόρου δϋνδρου αν και η πλειονότητα των ςυγγραφϋων την
απορρύπτει.

15.  α) Καταπολϋμηςη του πόνου
 ιςχυρϊ παυςύπονα που να μη προκαλούν ςπαςμό του ςφιγκτόρα του Oddi και αύξηςη τησ ενδοαυλικόσ πύεςησ. Δεν χορηγεύται
μορφύνη αλλϊ μεπεριδύνη (Demerol) ό πεθιδύνη, που δεν επηρεϊζουν τον τόνο του ςφιγκτόρα.
 β) Καταςτολό τησ παγκρεατικόσ ϋκκριςησ
 διακοπό τησ λόψησ τροφόσ, τοποθϋτηςη ρινογαςτρικού καθετόρα (Levin), χορόγηςη αντιοξύνων, αντιχοληνεργικϊ, αναςτολϋων
των Η2-υποδοχϋων και ςωματοςτατύνησ. Η ςωματοςτατύνη λόγο του περιοριςμού τησ ςπλαχνικόσ αιμϊτωςησ περιορύζει όλεσ τισ
εκκρύςεισ του γαςτρεντερικού. Οι ϊλλεσ περιγραφεύςεσ ενϋργειεσ καταςτϋλλουν την παγκρεατικό ϋκκριςη με την ελϊττωςη των
ιόντων υδρογόνου που προκαλούν που ϋχει ςαν ςυνϋπεια να μη ερεθύζεται το δωδεκαδϊκτυλο για παραγωγό ςεκρετύνησ που
εύναι ορμόνη που διεγεύρει την εξωκρινό παγκρεατικό λειτουργύα
 γ) Αναπλόρωςη των απολεςθϋντων υγρών ηλεκτρολυτών και αύματοσ
 Αντικατϊςταςη με γνώμονα την ΚΥΠ ό την μϋτρηςη τησ πύεςησ ενςφηνώςεωσ των πνευμονικών τριχοειδών και την ωριαύα
διούρηςη του αρρώςτου. Πολλού ςυγγραφεύσ προτεύνουν τισ πρώτεσ ημϋρεσ χορόγηςη δύο μονϊδων πρόςφατου κατεψυγμϋνου
πλϊςματοσ ημερηςύωσ αφ΄ ενόσ για την αποκατϊςταςη των λευκωμϊτων και τησ κολοειδοςμωτικό πύεςησ του αρρώςτου και αφ΄
ετϋρου για την ενύςχυςη των αντι-πρωτεολυτικών ενζύμων (α2-μακροςφαιρύνησ και τησ α1-χυμοθρυψύνησ). Ρύθμιςη των
ηλεκτρολυτών και του αςβεςτύου που διαταραχϋσ των μπορεύ να προκαλϋςουν καρδιακϊ προβλόματα. Η χορόγηςη αςβεςτύου
πρϋπει να γύνεται όταν αυτό εύναι κϊτω από τα 8mg%, ό υπϊρχουν κλινικϊ ςημεύα Chvostek ό Trousseau.
 δ) Άλλεσ θεραπευτικϋσ ενϋργειεσ
 Αντιβύωςη πρϋπει να χορηγούμε προληπτικϊ ςτισ ςοβαρϋσ μορφϋσ τησ οξεύασ παγκρεατύτιδασ. Η χρηςιμότητα τησ ϋχει αποδειχθεύ
και από πειραματικϊ δεδομϋνα.
 Σο 38% των αρρώςτων παρουςιϊζει αναπνευςτικϋσ διαταραχϋσ που εργαςτηριακϊ επιβεβαιώνεται με την πτώςη του p02- γύρο
ςτο 66 mm Hg. Η αντιμετώπιςη τησ γύνεται με χορόγηςη διουρητικών, λευκωματύνησ, και οξυγόνου. ΢τισ περιπτώςεισ ARDS τότε
χορηγούμε και κορτιζόνη ςε δόςη 35-50 mg/Kgr*/ημϋρα ςε 4 διαιρεμϋνεσ δόςεισ. Για τον παραπϊνω λόγο πολλού ςυγγραφεύσ
προτεύνουν την λόψη αρτηριακού αύματοσ κατϊ την ειςαγωγό του αρρώςτου και μϋτρηςη του p02, pC02 και του pH.

16.  Οι επιπλοκϋσ τησ οξεύασ παγκρεατύτιδασ διακρύνονται ςε
 γενικϋσ που απειλούν ϊμεςα την ζωό του αρρώςτου και εύναι η αιτύα
τησ μεγϊλησ θνηςιμότητασ τησ και
 ςτισ τοπικϋσ που κύρια ευθύνονται για την παρϊταςη τησ νοςηλεύα
των αρρώςτων και ςυνόθωσ αντιμετωπύζονται χειρουργικϊ.
 Οι ςπουδαιότερεσ γενικϋσ επιπλοκϋσ εύναι το ςύνδρομο τησ
οξεύασ αναπνευςτικόσ δυςχϋρειασ των ενηλύκων (ARDS), το
shock, η οξεύα νεφρικό ανεπϊρκεια, το ςύνδρομο
ανεπϊρκειασ πολλών οργϊνων.
 Οι τοπικϋσ επιπλοκϋσ τησ οξεύασ παγκρεατύτιδασ κυρύωσ εύναι οι
ψευδοκύςτεισ, τα παγκρεατικϊ αποςτόματα, τα παγκρεατικϊ
ςυρύγγια, η θρόμβωςη αγγεύων (ςπληνικόσ, πυλαύασ) ό η
διϊβρωςη παρακειμϋνων αγγεύων από την φλεγμονό του
παγκρϋατοσ και την εμφϊνιςη μεγϊλησ αιμορραγύασ και ο
παγκρεατικόσ αςκύτησ.

17.  παρουςιϊζεται ςτο 4-10% των αρρώςτων με οξεύα παγκρεατύτιδα, ϋχει
θνητότητα 30-50% μετϊ από παροχϋτευςη και 100% ςε περύπτωςη μη
παροχϋτευςησ.
 ςτουσ αρρώςτουσ με οξεύα παγκρεατύτιδα που επιμϋνει ϋνασ υψηλόσ
πυρετόσ διαλεύπων και ςτην ακτινογραφύα φαύνονται αϋρια πύςω από
το ςτομϊχι.
 ΢τισ ϊλλεσ περιπτώςεισ η διϊγνωςη εύναι δύςκολη αν και ςόμερα με το
υπϋρηχο και την αξονικό τομογραφύα η διϊγνωςη τύθεται με αρκετό
ςιγουριϊ.
 ΢υνόθωσ ςχηματύζεται μετϊ την πϊροδο μιασ εβδ από την αρχό τησ
νόςου.
 Η θεραπεύα όπωσ προαναφϋραμε εύναι η παροχϋτευςη του
αποςτόματοσ εύτε χειρουργικϊ προσ το δϋρμα ό με την βοόθεια των
υπερόχων και τησ αξονικόσ τοποθετεύται διαδερματικό παροχϋτευςη.
 Και ςτισ δύο περιπτώςεισ, εϊν παραμεύνει ςυρύγγιο τότε
αντιμετωπύζεται ςε ϊλλο χρόνο χειρουργικϊ με την εμφύτευςη του ςε
μια ϋλικα εντϋρου.

18.  ςυμπτώματα ανϊλογα με την εντόπιςη
 παρϊταςη τησ υπεραμυλαςαιμύασ.
 Οι περιςςότερεσ υποςτρϋφουν με την
ςυντηρητικό αγωγό.
 Φειρουργικό επϋμβαςη: αυξϊνονται και
εύναι ςυμπτωματικϋσ
 παρακολούθηςη με US scan
 Η χειρουργικό επϋμβαςη όχι < τρεισ
εβδομϊδεσ (21 μϋρεσ)
 μϋχρι τότε δεν ϋχει ιςχυροποιηθεύ το
τούχωμα τησ ψευδοκύςτησ
 Η χειρουργικό μϋθοδοσ που εφαρμόζεται
εύναι η εςωτερικό παροχϋτευςη τησ
κύςτησ προσ τον γαςτρεντερικό ςωλόνα.
Σο ςημεύο αναςτόμωςησ και το όργανο
που θα αναςτομώςομε εξαρτϊται από την
θϋςη τησ κύςτησ.
 ΢υνόθωσ κύςτεισ τησ κεφαλόσ γύνεται
εςωτερικό παροχϋτευςη με το
δωδεκαδϊκτυλο,
 του ςώματοσ και τησ ουρϊσ με το ςτομϊχι ό
με ελεύθερη ϋλικα λεπτού εντϋρου (roux en
Y, ό ωμϋγα Ψ).

19. Παρακολούθηςη Παρϋμβαςη
 Αςυμπτωματικό  ΢υμπτωματικό
 Μϋγεθοσ >< 6 cm  Επιπλοκϋσ
 Διϊρκεια >< 6 εβδ  Αύξηςη μεγϋθουσ
 Όχι αύξηςη μεγϋθουσ  Τποψύα κακοόθειασ
 Προώπόθεςη 
 Follow up
Κανόνασ 6 cm – 6 εβδ
΢χετικό και όχι απόλυτη ϋνδειξη
παρϋμβαςησ
Pitschumoni et al Gastroenterol Clin North Am 1999

20.  Ενδοςκοπικό παροχϋτευςη
 Διεντερικό (ςτομϊχι, 12δϊκτυλο)
 Δια του φύματοσ του Vater
 Διαδερμικό παροχϋτευςη
 Παροχϋτευςη με λαπαροτομύα
 Εξωτερικό παροχϋτευςη
 Εςωτερικό παροχϋτευςη
 Εκτομό
 Λαπαροςκοπικό παροχϋτευςη
Pitchumoni et al Gastroenterol Clin North Am 1999

21. ΕΝΔΕΙΞΕΙ΢
Λεπτό τούχωμα
Διαπύηςη
Ραγεύςα κύςτη
ΕΠΙΠΛΟΚΕ΢
Παγκρεατικϊ ςυρύγγια 10%
ΘΝΗΣΟΣΗΣΑ (περιφ.παγκρεατεκτομό)
10% Τποτροπό 18%
(κακό γενικό κατϊςταςη)
Bumpers et al, 1998

22. Χευδοκύςτεισ
πύςω από
οπύςθιο τούχωμα ςτομϊχου
Pitchumoni et al 1999

23. Χευδοκύςτεισ
Κεφαλόσ παγκρϋατοσ
Αγκιςτροειδούσ απόφυςησ
Pitchumoni et al Gastroenterol Clin North Am 1999

24. Κύςτεισ ςε ϊλλεσ θϋςεισ
Κύςτεισ > 15 cm
Uncut
Roux Roux
Witte C Surg Gynecol Obstet 1986, Pitchumoni et al 1999

25.  Θνητότητα 5.8%, επιπλοκϋσ 24%
 Cumulative review (14 μελϋτεσ) 1032 αςθ
Gumaste V et al Gastroenterologist 1996
 Μεύωςη θνητότητασ 1984-1992  3%
 Κυςτογαςτροςτομύα 5.2%
 Κυςτονηςτιδικό αναςτόμωςη 1.9%
 Κυςτο12δακτυλικό αναςτόμωςη 0%
Bumpers HL, Bradley EL,1998
 Τποτροπό 8%
Bumpers HL, Bradley EL,1998

26.  Χευδοκύςτεισ ςώματοσ, ουρϊσ +
ψευδοανεύρυςμα (αιμορραγύα)
 Αληθεύσ κύςτεισ ό κυςτικϊ νεοπλϊςματα
 Σαχεύα βιοψύα τοιχώματοσ  επιθόλιο
Παροτετεστικές επεμβάσεις
Εκηομή  ηετνικά δύζκολη
Διαηήρηζη παγκρεαηικής λειηοσργίας
Μικρόηερη θνηηόηηηα, νοζηρόηηηα
Pitchumoni C et al Gastroenterol Clin North Am 1999

27.  Ποικύλα αποτελϋςματα
 Περιοριςμϋνη εμπειρύα
 Σεχνικϊ δύςκολη
 Κύνδυνοσ
 Διαςπορϊσ μικροβύων
 Διϊτρηςησ ςτομϊχου
 Αιμορραγύασ
 Ανεπαρκούσ επικοινωνύασ
 ΢ε επιλεγμϋνεσ περιπτώςεισ μόνο
 ΢τα πλαύςια προοπτικών μελετών
Frantzides et al J Laparoendosc Surg 1996, Trias et al Br J Surg 1995
Targarona et al Int Surg 1996, Plescovic et al Surg Endosc 2000

28.  εύναι ανθεκτικόσ ςε κϊθε θεραπεύα
 οφεύλεται ςε απόφραξη από την
παγκρεατικό φλεγμονό τησ χυλοφόρου
δεξαμενόσ και του μεύζονα θωρακικού
πόρου.
 Οι διϊφορεσ επεμβϊςεισ που προτεύνονται
δυςτυχώσ εύναι μϋχρι ςόμερα αμφύβολησ
αποτελεςματικότητασ.

29.  Ο Ranson και ςυν. μελϋτηςαν 21 αρρώςτουσ με
τρύα ό και περιςςότερα κριτόρια θετικϊ και
βρόκαν ότι 13 από αυτούσ πϋθαναν (62%) και 7
παρουςύαςαν πολύ βαριϊ νόςηςη (33,3%).
Αντύθετα από την μελϋτη 79 αρρώςτων που
εύχαν δύο ό και λιγότερα κριτόρια θετικϊ
απεβύωςαν μόνο δύο (2,5%).
 Προγνωςτικού παρϊγοντεσ ςτην οξεύα
παγκρεατύτιδα
 Α) Κατϊ την ειςαγωγό
 Ηλικύα μεγαλύτερη των 55 χρόνων
 Γλυκόζη αύματοσ πϊνω από 200 mg %
 Λευκϊ αιμοςφαύρια πϊνω από 16.000 /mm3
 Γαλακτικό δεώδρογενϊςη (LDH) πϊνω από 700 UI
 Σρανςαμινϊςεσ πϊνω από 200 UI
 Αϋρια αρτηριακού αύματοσ
 Β) Μετϊ από 48 ώρεσ νοςηλεύασ
 Πτώςη Ht πϊνω από το 10%, από τον Ht τησ ειςόδου
 Πτώςη αςβεςτύου ορού κϊτω των 8 mg %
 Ϊλλειμμα βϊςησ μεγαλύτερο από 4 mEq/L
 Αύξηςη τησ ουρύασ πϊνω από 5mg % από την τιμό
ειςόδου
 Ποςότητα χορηγηθϋντων υγρών πϊνω από 6L το
24ωρο
 Πτώςη αρτηριακού p02 κϊτω των 60 mm Hg

30.  χρόνια φλεγμονό του παγκρϋατοσ, ςυχνϊ υποτροπιϊζει, με ανθεκτικό ςτα απλϊ παυςύπονα πόνο ςτο επιγϊςτριο
 καταλόγει ςε ύνωςη του παγκρϋατοσ  ελϊττωςη κατ΄ αρχό τησ εξωκρινούσ ϋκκριςησ του  τησ ενδοκρινούσ  διαταραχϋσ τησ
απορρόφηςησ, την ςτεατόρροια και τον διαβότη.
 προοδευτικό αύξηςη τησ ςυχνότητασ ςε Ευρώπη και Βόρεια Αμερικό (από 8,2 ςε 27,4 περιπτώςεισ / 100.000 κατούκουσ).
 Φρόνια παγκρεατύτιδα παρουςιϊζουν το 10% των αλκοολικών.
 Επύςησ το 5-10% των αςθενών με υπεραςβεςτιαιμύα χωρύσ θεραπεύα, ενώ μετϊ από ϋγκαιρη θεραπεύα τησ υπεραςβεςτιαιμύασ το
ποςοςτό κατϋρχεται ςτο 1-2%.
 αιτιολογικού παρϊγοντεσ: ο αλκοολιςμόσ, η οξεύα υποτροπιϊζουςα παγκρεατύτιδα και η ιδιοπαθόσ.
 Διακρύνεται ςτην:
 α) Λιθιαςικό (αποτελεύ το 70%)
 Β) Αποφρακτικό (30%)
 γ) Υλεγμονώδησ (η μορφό αυτό αμφιςβητεύται από τουσ περιςςότερουσ ςυγγραφεύσ)
 ΢τη χρόνια παγκρεατύτιδα οδηγούμεθα εύτε από απόφραξη του παγκρεατικού πόρου από παγκρεατικούσ λύθουσ (λακτοφερύνησ
με αςβϋςτιο) με αποτϋλεςμα την δημιουργύα φλεγμονών και ςτενώςεων και διευρύνςεων του παγκρεατικού πόρου κατϊ
διαςτόματα, εύτε από φλεγμονϋσ του πόρου χωρύσ λιθύαςη που προκαλούν ύνωςη και ςτην ςυνϋχεια ςτενώςεισ αυτού. Η ύνωςη
προκαλεύ κατ΄ αρχό καταςτροφό τησ εξωκρινούσ και ςτη ςυνϋχεια και τησ ενδοκρινούσ μούρασ του παγκρϋατοσ.
 Κλινικϋσ Εκδηλώςεισ:
 πόνοσ ςτο επιγϊςτριο αριςτερό οςφυώκό χώρα (95%) , ανθεκτικόσ ςτα απλϊ παυςύπονα.
 διϊρροια, διαταραχϋσ τησ θρϋψησ, απώλεια βϊρουσ, ναυτύα, εμετού.
 Ο αςθενόσ βρύςκεται ςυνόθωσ καθιςτόσ κατϊ τον παροξυςμό με κϊμψη του ςώματοσ προσ τα εμπρόσ (ανταλγικό θϋςη).
 ΢τουσ αςθενεύσ με χρόνια παγκρεατύτιδα εμφανύζονται επειςόδια οξεύασ παγκρεατύτιδασ, ςτεατόρροια, παγκρεατικόσ
αςκύτησ, διαβότησ, αιμορραγύεσ, θρομβώςεισ ςπληνικόσ ό πυλαύασ φλϋβασ


31.  Η διϊγνωςη τύθεται από:
 το ιςτορικό και την κλινικό εικόνα του αρρώςτου
 το test ςεκρετύνησ – χολοκυςτοκινύνησ (καθετηριϊζομε με γαςτροςκόπηςη το φύμα του Vater και μετρούμε τα ϋνζυμα τησ εξωκρινούσ
μούρασ του παγκρϋατοσ. ΢τη ςυνϋχεια χορηγούμε ςεκρετύνη-χολοκυςτοκινύνη και επαναλαμβϊνεται η μϋτρηςη των ενζύμων μετϊ μια
ώρα από την χορόγηςη με τον ύδιο τρόπο.
 τη χορόγηςη προκαθοριςμϋνου γεύματοσ και μϋτρηςη ϊπεπτων υπολειμμϊτων ςτα κόπρανα
 τη μϋτρηςη λακτοφερύνησ, παγκρεατικόσ λιπϊςησ και θρυψύνησ ςτο πλϊςμα (ςε πειραματικό ςτϊδιο ακόμη)
 το ϋλεγχο του παγκρϋατοσ με υπϋρηχο, CT scan, MRI, ενδοςκοπικό υπϋρηχο και α/α κοιλύασ όπου μπορεύ να φανούν λύθοι κατϊ μόκοσ του
παγκρϋατοσ
 την παλύνδρομοσ παγκρεατο-χολοκυςτογραφύα (ERCP)
 την αγγειογραφύα τησ ϊνω μεςεντερύου και κοιλιακόσ αρτηρύασ
 επιπλοκϋσ: οι ψευδοκύςτεισ και τα αποςτόματα του παγκρϋατοσ, η θρόμβωςη τησ ςπληνικόσ, ό τησ πυλαύασ φλϋβασ, πλευριτικό
ςυλλογό, αςκύτησ, απόφραξη του 12/δακτύλου (1-2%).
 θεραπεύα εύναι ςυντηρητικό και αποςκοπεύ κύρια ςτην αντιμετώπιςη του πόνου και τησ δυςλειτουργύασ του τησ εξωκρινούσ μούρασ του
παγκρϋατοσ. ΢ε περύπτωςη αποτυχύασ χειρουργικό θεραπεύα που ςκοπό ϋχει την αντιμετώπιςη του πόνου και όχι την θεραπεύα τησ
πϊθηςησ.
 Η ςυντηρητικό θεραπεύα :
 αντιμετώπιςη του πόνου, πολλϊ και μικρϊ γεύματα χωρύσ πολλϊ λύπη, Διακοπό του αλκοόλ
 αντιμετώπιςη τησ δυςλειτουργίασ τησ εξωκρινούσ μοίρασ του παγκρέατοσ Δύαιτα με πολλϊ μικρϊ και ςυχνϊ γεύματα, χωρύσ λύποσ.
Φορηγούμε ςε κϊθε γεύμα το Creon (περιϋχει 8000 UI λιπϊςησ, 9000 UI αμυλϊςησ και 2100 UI πρωτεολυτικών ενζύμων) που βοηθϊ ςτην
υποκατϊςταςη των ελλειπόντων παγκρεατικών ενζύμων.
 Η χειρουργικό θεραπεύα γύνεται ςε αποτυχύα τησ ςυντηρητικόσ και ςκοπό ϋχει την ανακούφιςη του αςθενούσ από τον πόνο
 πλϊγιο-πλϊγια παγκρεατονηςτιδικό αναςτόμωςη κατϊ Roux en Y,
 η υφολικό παγκρεατεκτομό (εικόνα 6) και η ολικό παγκρεατεκτομό.

32. Ενδεύξεισ χειρουργικόσ θεραπεύασ
 Ωλγοσ
 Επιπλοκϋσ από παρακεύμενα όργανα
 ΢τϋνωςη χοληδόχου πόρου
 Απόφραξη 12δακτύλου
 Παγκρεατικές ψευδοκύστεις
 Εςωτερικϊ παγκρεατικϊ ςυρύγγια, αςκύτησ
 Σμηματικό πυλαύα υπϋρταςη
 Καχεξύα
 Αδυναμύα αποκλειςμού καρκύνου
Izbicki et al, Surg Clin North Am 1999, Saeger et al 1993, Bloechle et
al 1997

33.  Αντιμετώπιςη ϊλγουσ
 Ϊλεγχοσ επιπλοκών
 Διατόρηςη ενδο- εξωκρινούσ λειτουργύασ
 Κοινωνικό επανϋνταξη αςθενούσ
 Βελτίωςη ποιότητασ ζωήσ
Izbicki et al, Surg Clin North Am 1999,
Ebbehoj et al 1984, Kloeppel et al 1993

34.  Παροχετευτικϋσ επεμβϊςεισ ΠΠ
 Εκτομό παγκρϋατοσ
 extended drainage procedures

35.  Εκτομό ουρϊσ
παγκρϋατοσ και
παγκρεατονηςτιδικό
αναςτόμωςη
 Μια μόνο ςτϋνωςη
παγκρεατικού πόρου
 Τποτροπό ϊλγουσ
DuVal et al 1954
Zollinger et al 1954

36.  Επιμόκησ
πλαγιοπλϊγια
παγκρεατονηςτιδικό
αναςτόμωςη
 “Chain of lakes”
Puestow et al1956
Πολλαπλϋσ
΢τενώςεισ Partington et al 1960
ΠΠ

37.  Παροχϋτευςη ΠΠ
 Παραμονό ϊλγουσ ςε 15-40% αςθενών
 Δεν αποκλεύει τον καρκύνο
 Υλεγμονώδησ μϊζα (30-50% αςθενών)
 Αντϋνδειξη για παροχϋτευςη ΠΠ μόνο
 Επιπλοκϋσ από παρακεύμενα όργανα (ςτϋνωςη
ΦΠ, απόφραξη 12/λου)
Adams et al 1994, Basi et al 1997,
Bradley et al1987, Warshaw A 1985, Frey et al 1990

38. Παγκρεατο
12δακτυλεκτομό
(PD)
ό επϋμβαςη Whipple

39. Παγκρεατο
12δακτυλεκτομό
με διατόρηςη του
πυλωρού
PPPD

40. Εκτομό κεφαλόσ παγκρϋατοσ με
διατόρηςη του 12δακτύλου
DPRHP
Beger H et al, World J Surg 1990

41. Επϋμβαςη Frey
 Παροχϋτευςη ΠΠ + τοπικό
εκτομό παγκρϋατοσ +
διατόρηςη 12/λου LPJ-
LPHE
 Δεν αποκολλϊται το
πϊγκρεασ από πυλαύα
φλϋβα
 Διατηρεύ ενδο- εξωκρινό
λειτουργύα
 Ελϋγχει επιπλοκϋσ από
παρακεύμενα όργανα
 Αποκλειςμόσ κακοόθειασ
Frey et al Pancreas 1987

42.  καλοόθεισ όγκοι
 Ο πιο ςυχνόσ καλοόθησ όγκοσ εύναι το κυςταδϋνωμα του παγκρϋατοσ που εμφανύζεται ςε νεαρϋσ γυναύκεσ, μπορεύ να μεταπϋςει ςε
κυςταδενοςϊρκωμα που ϋχει όμωσ πενταετό επιβύωςη 95% και πλϋον εϊν δεν ϋχει ξεπερϊςει την κϊψα.
 Οι κακοόθεισ όγκοι του παγκρϋατοσ ταξινομούνται ςε:
 Επιθήλιο των πόρων (80%)
 Αδενοκαρκύνωμα (μύκροκυτταρικό, γιγαντοκυτταρικό),
 Αδενοπλακώδεσ (Adenosquamous),
 Κυςταδενοκαρκύνωμα,
 Αδιαφοροπούητο
 Κύτταρα των νηςιδίων του παγκρέατοσ
 (Σα ποςοςτϊ μϋςα ςτισ παρενθϋςεισ υποδηλώνουν το ποςοςτό κακοηθεύασ που παρουςιϊζονται οι όγκοι των νηςιδύων του παγκρϋατοσ)
 Ινςουλύνωμα (10-15%),
 γαςτρύνωμα (60-70%),
 ςωματοςτατύνωμα (50%),
 γλυκαγόνωμα (60-70%),
 VIPοma (50%)
 Μη επιθηλιακά κύτταρα
 Ινοςϊρκωμα,
 λειομυοςϊρκωμα,
 αιμαγγειοςϊρκωμα,
 ιςτιοκύττωμα,
 λϋμφωμα (5%)

43.  9,2 περιπτώςεισ / 100.000 κατούκουσ, με τϊςη αύξηςησ από το 1940 και μετϊ.
 ο δεύτεροσ ςε ςειρϊ ςυχνότητασ καρκύνοσ του γαςτρεντερικού ςωλόνα, μετϊ το καρκύνο του
παχϋοσ εντϋρου,
 ϋχει την χειρότερη πενταετό επιβύωςη (3,1% ) ςε ςχϋςη με του παχϋοσ εντϋρου που εύναι
μεγαλύτερη του 50%).
 Εμφανύζεται μετϊ τα 40 με μεγαλύτερη ςυχνότητα μεταξύ των ηλικιών 60 και 70 χρόνων.
 Η αναλογύα μεταξύ ανδρών / γυναύκεσ εύναι 1,5/2.
 Αιτιολογικού παρϊγοντεσ θεωρούνται:
 το κϊπνιςμα – καφϋσ, το οινόπνευμα, η δύαιτα (πλούςια ςε λιπαρϊ και πτωχό ςε λαχανικϊ), οι
νιτροζαμύνεσ
 Φημικϋσ ουςύεσ (ναφθυλαμύνη, βενζιδύνη, πετρϋλαιο)
 Διαταραχϋσ ςτα ανδρογόνα (πτώςη τεςτοςτερόνησ, αύξηςη τησ ανδροςτενεδιόνησ)
 Ο διαβότησ, η χρόνια παγκρεατύτιδα,
 Κληρονομικϊ αύτια και διϊφορα ογκογονύδια (P58)
 Παθολογοανατομικϊ ο καρκύνοσ του παγκρϋατοσ διακρύνεται ςε:
 Επιθήλιο των πόρων (80%)
 Αδενοκαρκύνωμα (μύκροκυτταρικό, γιγαντοκυτταρικό),
 Αδενοπλακώδεσ (Adenosquamous),
 Κυςταδενοκαρκύνωμα,
 Αδιαφοροπούητο
 Αδενικά κύτταρα

44.  Στάδιο Ι : (Τ1-2, Ν0, Μ0)
 Εντόπιςη μόνο ςτο πϊγκρεασ
χωρύσ επιχώριουσ λεμφαδϋνεσ
 Στάδιο ΙΙ : (Τ3, Ν0, Μ0)
 Επϋκταςη ςτουσ
παρακεύμενουσ ιςτούσ χωρύσ
επιχώριουσ λεμφαδϋνεσ
 Στάδιο ΙΙΙ : (Τ1-3, Ν1, Μ0)
 Διηθημϋνοι επιχώριοι
λεμφαδϋνεσ με ό χωρύσ
διόθηςη κατϊ ςυνϋχεια ιςτού
 Στάδιο ΙV : (Τ1-3, Ν0-1, Μ1)
 Με μακρινϋσ μεταςτϊςεισ

45.  κλινικό εικόνα:
 ϊτυπα κοιλιακϊ ενοχλόματα δυςπεψύα, ανορεξύα, απώλεια βϊρουσ
 πόνοσ εμφανύζεται ςτο 70-80%των αρρώςτων,
 Ίκτεροσ εμφανύζεται ςτο 50% και εύναι προοδευτικϊ, ανώδυνοσ (χωρύσ κωλικό) και χωρύσ υψηλό πυρετό. Σο ςημεύο Courvoisieur (ψηλαφητό χοληδόχοσ
κύςτη, ηπατομεγαλύα και ύκτεροσ) βρύςκεται ςε ποςοςτό 50% και ο κνηςμόσ ςτο 33% των αρρώςτων,
 Νευρολογικϋσ διαταραχϋσ παρουςιϊζονται ςε υψηλό ποςοςτό (75%), ο διαβότησ (15%), η παγκρεατύτιδα (14%), η μεταναςτευτικό θρομβοφλεβύτιδα των
κϊτω ϊκρων (28%) και η απόφραξη του 12/δακτύλου (1-2%), πολυαρθρύτιδα.
 διϊγνωςη με:
 Σην κλινικό εικόνα
 Σο υπϋρηχο, την CT scan, την MRI, το ενδοςκοπικό υπϋρηχο
 ERCP και κυτταρολογικό εξϋταςη παγκρεατικού υγρού
 Σουσ καρκινικούσ δεύκτεσ (CEA, CA19-9)
 Σην κατευθυνόμενη βιοψύα με υπϋρηχο ό CT scan
 Σην λαπαροςκόπηςη για διϊγνωςη και ςταδιοπούηςη
 Σην αγγειογραφύα κοιλιακόσ και ϊνω μεςεντερύου αρτηρύασ
 Η θεραπεύα εύναι χειρουργικό
 Δυςτυχώσ κατϊ την ώρα τησ διϊγνωςησ μόνο το 10-20% των αςθενών μπορούν να υποβληθούν ςε ριζικό εκτομό.
 Σο νεόπλαςμα εύναι εξαιρϋςιμο ςτο 10-20% των αρρώςτων που ϋχουν ύκτερο.
 ςτην κεφαλό ό εύναι περιλυκηθικό νεόπλαςμα (φύματοσ Vater) Wipple
 ΢τισ περιπτώςεισ που το νεόπλαςμα δεν εύναι εξαιρϋςιμο stent ςτο χοληδόχο πόρο ό κϊνομε παρϊκαμψη μεταξύ χοληδόχου πόρου και
εντϋρου για να πϋςει ο ύκτεροσ. Εϊν υπϊρχει απόφραξη του δωδεκαδϊκτυλου τοποθετεύται και ςτο δωδεκαδϊκτυλο stent ό γύνεται
γαςτρεντεροαναςτόμωςη.
 Επύςησ γύνεται χημειοθεραπεύα και ςπανιότερα ακτινοβολύα. ΢όμερα μαζύ με την χημειοθεραπεύα που τα τελευταύα χρόνια πλουτύςθηκε με
αρκετϊ καλϊ για το πϊγκρεασ και τα χοληφόρα φϊρμακα GEMZAR (gemcitabine) δύδονται και ανδρογόνα ςαν ορμονοθεραπεύα με καλϊ
αποτελϋςματα.

46. Ε. Φρυςόσ
Αναπλ. Καθηγητόσ Φειρουργικόσ
Ιατρικό Σμόμα Πανεπιςτημύου Κρότησ

47.  1912 – Walter Kausch
 παγκρεατο12δακτυλεκτομό
 1935 – Allen O. Whipple
 παγκρεατο12δακτυλεκτομό 2 ςταδύων
 α’ ςτϊδιο: εκτροπό χολόσ + ΓΕΑ  3 εβδομϊδεσ αργότερα
 β’ ςτϊδιο: εκτομό κεφαλόσ παγκρϋατοσ + 12/λου
 1941 - Allan O. Whipple
 επϋμβαςη 1 ςταδύου
 εκτομό παγκρϋατοσ, 12/λου + παγκρεατονηςτιδικό αναςτόμωςη
 1944 – Watson  1978 - Traverso & Longmire
 διατόρηςη πυλωρού (καλύτερη πϋψη, αποφυγό αναςτομωτικού ϋλκουσ)
 βαςικόσ ςτόχοσ επϋμβαςησ
 αφαύρεςη μακροςκοπικόσ και μικροςκοπικόσ νόςου και περιοχικών λεμφαδϋνων
 margin negative ό R0 resection
Wray C, Gastroenterology 2005

48.  Ca κεφαλόσ, αγκιςτροειδούσ απόφυςησ
 παγκρεατο12δακτυλεκτομό
 60-70% παγκρεατικών καρκύνων
 Ca ςώματοσ, ουρϊσ
 ςυνόθωσ προχωρημϋνη νόςοσ – μεταςτϊςεισ
 περιφερικό πακρεατεκτομό
 Ca κεντρικόσ εντόπιςησ
 ςυνόθωσ προχωρημϋνη νόςοσ – διόθηςη ΑΜΑ
 εκτεταμϋνη παγκρεατο12δακτυλεκτομό ό περιφερικό υφολικό
παγκρεατεκτομό
 κεντρικό παγκρεατεκτομό ανεπαρκόσ αφαύρεςη περιοχικών
λεμφαδϋνων, οπιςθοπεριτοναώκών ιςτών
Wray C, Gastroenterology 2005

49.  Πολυτομικό CT scan
 εξϋταςη εκλογόσ
 διαγνωςτικό ακρύβεια 80-90%
 Καθοριςμόσ ςχϋςησ όγκου με δομϋσ:
 Πυλαύα φλϋβα, ΑΜΥ
 ΑΜΑ, αληρρεύου τρύποδα
 Οπιςθοπεριτοναώκό όριο εκτομόσ ΑΜΑ, αορτό
 Κριτόρια εξαιρεςιμότητασ επύ υγιών ορύων
 (-) εξωπαγκρεατικό ό μεταςτατικό νόςο ό απομακρυςμϋνουσ λεμφαδϋνεσ
 (-) διόθηςη ςυμβολόσ ΠΥ και ΑΜΥ
▪ >2cm ςε μόκοσ, >50% περιφϋρειασ αγγεύου
 (-) διόθηςη κοιλιακόσ αρτ, ΑΜΑ, ηπατικόσ αρτ
Wray CJ Gastroenterology 2005, Neoptolemos JC Br J Surg 2004

50. Παρϊγοντεσ που δεν
αποτελούν αντϋνδειξη
εκτομόσ
 κατϊ ςυνϋχεια ιςτού
διόθηςη
ςτομϊχου, 12/λου, παχϋο
σ εντϋρου
 διόθηςη λεμφαδϋνων
που βρύςκονται ςτο πεδύο
εκτομόσ
 ηλικύα αςθενούσ
 διόθηςη ΑΜΥ, ςπληνικόσ
φλ, γαςτρο12/λικό αρτ
Neoptolemos JP Br J Surg 2004

52.  1οσ χρόνοσ
 διατομό γαςτροκολικού
ςυνδϋςμου
 κινητοπούηςη εγκαρςύου και
δεξιού κόλου
 αποκϊλυψη 12δακτύλου
 παραςκευό κατϊ μόκοσ τησ δε
κολικόσ και δε γαςτροεπιπλοώκόσ
 αποκϊλυψη ΑΜΥ
 2οσ χρόνοσ
 χειριςμόσ Kocher  δε νεφρικό
φλ, αορτό
 αποκϊλυψη ΑΜΥ
Tyler & Evans, Ann Surg 1994

53.  3οσ χρόνοσ
 χολοκυςτεκτομό
 διατομό χοληδόχου πόρου
 απολύνωςη και διατομό
γαςτρο12δακτυλικόσ
αρτηρύασ
 αποκϊλυψη ΠΥ
 διατομό ςτομϊχου ό
12δακτύλου
 διατομό 4ησ μούρασ 12/λου
Tyler & Evans, Ann Surg 1994

54.  4οσ χρόνοσ
 διατομό αυχϋνα παγκρϋατοσ πϊνω από ΑΜΥ, πυλαύα
Tyler & Evans, Ann Surg 1994

55.  5οσ χρόνοσ
 αποκόλληςη κεφαλόσ παγκρϋατοσ και
αγκιςτροειδούσ απόφυςησ από ΑΜΑ
 ΑΜΑ καθορύζει το όριο τησ
οπιςθοπεριτοναώκόσ εκτομόσ
 εϊν όγκοσ διηθεύ ΑΜΑ ό δεν γύνει εκτομό μϋχρι
αυτό το όριο  θετικϊ όρια εκτομόσ
 επιβεβλημϋνη η προεγχειρητικό ςταδιοπούηςη
(high quality CT scan) 
 καθοριςμόσ ςχϋςησ όγκου με ΑΜΑ
Tyler & Evans, Ann Surg 1994

56.  αποκατϊςταςη ςυνϋχειασ πεπτικού
 παγκρεατο -νηςτιδικό ό -γαςτρικό αναςτόμωςη
 χοληδοχονηςτικό αναςτόμωςη
 γαςτρο-νηςτιδικό ό 12/λο -νηςτιδικό
αναςτόμωςη
Tyler & Evans, Ann Surg 1994

57.  ςτο παρελθόν ρουτύνα ςε ικτερικούσ αςθενεύσ
 νοςηρότητα μετϊ Whipple ςε ικτερικούσ αςθενεύσ
 ςόμερα μόνο
 ανακούφιςη ςυμπτωμϊτων ικτϋρου (κνηςμόσ)
 εφαρμογό neoadjuvant θεραπεύασ
 καθυςτϋρηςη επϋμβαςησ
 αύξηςη περιεγχειρητικών
λοιμώξεων, διαπύηςησ τραύματοσ
 μικροβιακό επιμόλυνςη χολόσ
 ενδοςκοπικό τοποθϋτηςη, αποφυγό μεταλλικών
stent
Wray C, Gastroenterology 2005, Neoptolemos JP Br J Surg 2004
Sewnath ME Ann Surg 2002, PovoskiSP Ann Surg 1999

58.  διατόρηςη πυλωρού
 επαρκόσ λεμφαδενικό κϊθαρςη;
 καθυςτερημϋνη γαςτρικό κϋνωςη
 Lin PW, Br J Surg 1999 (Taiwan): 31 αςθ
 διατόρηςη πυλωρού: αυξημϋνα % ΚΓΚ
 Seiler C, Br J Surg 2004 (Berne): 130 αςθ
 Ø διαφορϊ: ανϊγκη αύματοσ, νοςηρότητα, ΚΓΚ, θνητότητα, χρόνοσ
νοςηλεύασ, επιβύωςη
 Traverso: ταχύτερη επιςτροφό ςε εργαςύα
 Tran K, Ann Surg 2004 (Netherlands): 170 αςθ
 Ø διαφορϊ: απώλεια αύματοσ, διϊρκεια επϋμβαςησ, ΚΓΚ
 Ø διαφορϊ: διϊςτημα ελεύθερο νόςου, ςυνολικό επιβύωςη
Wray C Gastroenterology 2005, Neoptolemos JP Br J Surg 2004

59. Roder JD Ann Surg 1999, Neoptolemos JP Br J Surg 2004

60.  Bassi C, Surgery 2003
 72 αςθ duct to mucosa vs 72 αςθ τελικοπλαγύα αναςτόμωςη
 Ø διαφορϊ ςτη νοςηρότητα
 Yeo CJ Ann Surg 1995
 72 αςθ παγκρεατονηςτιδικό vs 73 αςθ παγκρεατογαςτρικό
αναςτόμωςη
 αναςτομωτικό διαφυγό: 11% vs 12%
 Schlitt HJ Br J Surg 2002
 442 αςθ
 παγκρεατογαςτρικό αναςτόμωςη: χαμηλότερα %
αναςτομωτικόσ διαφυγόσ
Bassi C Surgery 2003, Yeo CJ Ann Surg 1995, Schlitt HJ Br J Surg 2002

61.  χρόςη μη απορροφόςιμων ραμμϊτων
 ΠΠ με βλεννογόνο: Prolene 6/0, 1mm απόςταςη
 Πϊγκρεασ με νόςτιδα: Silk 3/0
 τελικοπλϊγια Duct to Μucosa αναςτόμωςη +
stent
 ΠΠ > 3mm
 τηλεςκοπικό αναςτόμωςη + stent
 ΠΠ < 3mm, «μαλακό πϊγκρεασ»
Yin-Mo Yang et al World J Gastroenterology 2005
Hosonati R World J Surg 2002 Howard JM J Am Coll Surg 1997
Marcus SG Ann Surg 1995, Suzuki Y Arch Surg 2002

62.  δεν υπϊρχει μαρτυρύα ότι
η εκτεταμϋνη
λεμφαδενεκτομό
ςυνοδεύεται από
καλύτερη επιβύωςη
 αυξημϋνη νοςηρότητα
καλύτερη επιβύωςη θα επιτευχθεύ με την πρώιμη διϊγνωςη
και την βελτύωςη τησ ςυςτηματικόσ θεραπεύασ
ΠΑΡΑ από την καθιϋρωςη τησ εκτεταμϋνησ λεμφαδενεκτομόσ
Pedrazolli P Ann Surg 1998, Yeo CJ Ann Surg 2002,
Henne-Bruns D World J Surg 2000, Mukaiya M World J Surg 1998

63.  δικαιολογεύται ΜΟΝΟ για
την εξαςφϊλιςη υγιών ορύων
εκτομόσ
 ΟΜΟΙΑ
νοςηρότητα, θνητότητα και
επιβύωςη με κλαςςικό
Whipple
 διόθηςη ΑΜΑ  αντϋνδειξη
για Whipple
 διόθηςη νευρικών πλεγμϊτων
 αδύνατη η εκτομό επύ υγιών
ιςτών Leach SD Br J Surg 1998
Bachellier P Am J Surg 2001
Sasson AR J Gastrointest Surg 2002
Nakagohri T Am J Surg 2003

64. • αναςτομωτικό διαφυγό
• ενδοκοιλιακϊ αποςτόματα
• παγκρεατικϊ ςυρύγγια
• αιμορραγύα
• καθυςτερημϋνη γαςτρικό κϋνωςη

65.  η ςυχνότερη αιτύα μεύζονοσ νοςηρότητασ
 ςυχνότητα 2-24%, κύνδυνοσ θανϊτου < 28%
 περιπαγκρεατικϋσ ςυλλογϋσ, αποςτόματα, ςυρύγγια
 προφυλακτικϊ μϋτρα
 αναςτομωτικϋσ τεχνικϋσ, stents, fibrin glue
 προδιαθεςικού παρϊγοντεσ
 υφό παγκρϋατοσ, διϊμετροσ ΠΠ
 μικρόσ ΠΠ  δύςκολη τεχνικϊ αναςτόμωςη
 φυςιολογικό, «εύθρυπτο» πϊγκρεασ ΔΕΝ ςυγκρατεύ
ρϊμματα, αυξημϋνη παραγωγό ενζύμων
Wray Gastroenterology 2005, Neoptolemos Br J Surg 2004

66.  ςυχνότητα: 1-12% αςθ
 αύτιο: αναςτομωτικό
διαφυγό
 εντόπιςη: δεξιϊ υφηπατικό ό
αριςτερό
υποδιαφραγματικό ςυλλογό
 διϊγνωςη: CT scan με
χορόγηςη ςκιαγραφικού
 αντιμετώπιςη: CT scan
καθοδηγούμενη
παροχϋτευςη
Neoptolemos Br J Surg 2004
Yeo CJ Ann Surg 1997, Buchler MW Arch Surg 2003
Neoptolemos JP Dig Surg 2002
Bassi C Dig Surg 2001, Sohn TA J Gastrointrest Surg 2003

67.  ΢υχνότητα: 2-15%
 Αιμορραγύα 1ο 24h 
 ατελόσ διεγχειρητικό αιμόςταςη  επϋμβαςη,
 αναςτομωτικό αιμορραγύα αρχικϊ ςυντηρητικό αντιμετώπιςη
 Stress ulcers  ςπϊνια, ςυντηρητικό ό ενδοςκοπικό
αντιμετώπιςη
 Αιμορραγύα 1-3 εβδ 
 Αναςτομωτικό διαφυγό και διϊβρωςη οπιςθοπεριτοναώκών
αγγεύων
 Χευδοανεύρυςμα
 Θνητότητα 15-58%
 CT, ενδοςκόπηςη, αγγειογραφύαεμβολιςμόσ
 Αιμορραγύα από παγκρεατονηςτιδικό αναςτόμωςη
 ολικό παγκρεατεκτομό  νϋα αναςτόμωςη μετϊ περιοριςμϋνη
εκτομό λεπτού εντϋρου και παγκρϋατοσ
Halloran CM Dig Surg 2002, Rumstadt B Ann Surg 1998
Buchler MW Dig Surg 1999, Neoptolemos JP Br J Surg 2004

68.  ςυχνότητα 14-70%
 Halloran CM et al Dig Surg 2002, Τeo CJ et al Ann Surg 1997, Buchler
MW et al Arch Surg 2003
 μεύωςη μϋχρι 37% με τη χρόςη IV ερυθρομυκύνησ
 Τeo CJ et al Ann Surg 1993
 ςυνόθωσ ςυντηρητικό αντιμετώπιςη
 ενδεύξεισ ότι η διατόρηςη πυλωρού ςυνοδεύεται από ΚΓΚ
 Van Berge Henegouwen MI et al J Am Coll Surg 1997
 2 CRTs: Whipple vs Traverso
 Όμοια ςυχνότητα ΚΓΚ
 Seiler CA et al J Gastrointest Surg 2000, Tran K et al Ann Surg 2004
 ΚΓΚ ςχετύζεται με παρουςύα ενδοκοιλιακών επιπλοκών
 αναςτομωτικό διαφυγό
 extended radical surgery
 Halloran CM et al Dig Surg 2002

69. Ολικό παγκρεατεκτομό Περιφερικό
 Όμοια επιβύωςη με Whipple παγκρεατεκτομό
 Τψηλότερη νοςηρότητα  Ca ςώματοσ, ουρϊσ
 Ένδειξη: θετικϊ όρια  ΢πϊνια εφικτό
εκτομόσ μετϊ Whipple  Ανεγχεύρητο Ca
 Δυςμενόσ πρόγνωςη  Βλεννώδη κυςτικϊ Ca
 Καμύα επύπτωςη ςε επιβύωςη  Καλύτερη πρόγνωςη
(ESPAC-1 trial)  Διόθηςη ςπληνικόσ φλϋβασ
ό αρτηρύασ ΔΕΝ αποτελεύ
αντϋνδειξη εκτομόσ
Launois B World J Surg 1993,
Kasler MH, Arch Surg 1985
Neoptolemos JP Br J Surg 2002
Neoptolemos JP Br J Surg 2004
Sarr MG Ann Surg 2000

70.  αποφρακτικόσ ύκτεροσ
 Stents vs χειρουργικό επϋμβαςη
 Ø διαφορϊ ςε επιβύωςη, θνητότητα
 Stents: απόφραξη, μετανϊςτευςη  υποτροπό ικτϋρου
 επϋμβαςη: χολαγγειύτιδα, χολόρροια
 20% αςθ  απόφραξη 12/λου
 προςθόκη ΓΕΑ ό stent 12/λου
 Stents:
▪ επιτυχύα 67-91%, επιπλοκϋσ 25%
(διϊτρηςη, ςυρύγγια, αιμορραγύα, υποτροπό απόφραξησ
λόγω μετανϊςτευςησ ό ρόξησ 23%)
Lillemoe KD Ann Surg 1999, Davids PH Lancet 1992Prat F Gut 1998
Nieveen van Dijkum EJ Ann Surg 2003,Van Heek NT Ann Surg 2003

71.  1980s: θνητότητα 20%
 βελτύωςη χειρουργικόσ
τεχνικόσ, αναιςθηςύασ, περιεγχειρητικόσ φροντύδοσ
νοςηρότητα, θνητότητα, χρόνο νοςηλεύασ
 ΢όμερα: θνητότητα
 Μεγϊλα κϋντρα παγκρϋατοσ 2-5%
 Κϋντρα μικρότερησ εμπειρύασ 7-15%
 3 ετόσ επιβύωςη
 High volume centers 37%
 Medium volume centers 29%
 Low volume centers 26%
 προώθηςη αςθενών ςε μεγϊλα κϋντρα βελτύωςη τησ
φροντύδασ αςθενών, μεύωςη κόςτουσ
Birkmeyer JD Surgery 1999, Gordon TA Ann Surg 1998, Ho V Ann Surg 2003
Lieberman MD Ann Surg 1995, Sosa JA Ann Surg 1998, Gouma DJ ann Surg 2000