1) „Badanie rynku edukacji ponadgimnazjalnej na terenie Dolnego Śląska” – fragmenty raportu przygotowanego przez Laboratorium Badań Społecznych Sp. z o.o. 2) Konferencja i spotkania w ramach "Obserwatorium" 3) EBCIL partnerska wpółpraca i wymiana dobrych prkatyk 4) Wywiad z Panią Barbarą Kocoń-Malinowską szkolnym doradcą zawodowym w Zespole Szkół Integracyjnych w Wałbrzychu

1. NR6
publikacja bezpłatna
INFORMATOR
Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji
w w w. o b s e r w a t o r i u m . d w u p . p l
1
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

2. słowo wstępne
Pozytywne opinie na temat naszego przez Dolnośląski Wojewódzki Urząd
kwartalnika utwierdziły nas w przeko- Pracy z przedstawicielami przedsię-
naniu, że pomysł i kształt naszej pub- biorców i instytucjami zajmującymi
likacji spełnia oczekiwania odbiorców. się szkoleniem zawodowym z Belgii,
W niniejszym opracowaniu znajdziecie Węgier, Włoch i Słowacji w ramach
Państwo obszerne fragmenty rapor- projektu „European Best Practices
tu końcowego z badania dotyczącego on Cross-border Internship and La-
edukacji ponadgimnazjalnej, zrealizo- bour Mobility” (EBCIL).
wanego w ramach projektu „Obser-
watorium Dolnośląskiego Rynku Pracy Kraje Unii Europejskiej oraz ich re-
i Edukacji”. giony są bardzo zróżnicowane pod
względem profilu umiejętności miesz-
Rynek pracy i edukacji to obszary kańców, czy rozkładu zatrudnienia
nierozerwalnie ze sobą związane.Dy- w poszczególnych branżach. Popra-
namiczny rozwój gospodarczy i tech- wa monitorowania i prognozowania
niczny powoduje, iż niektóre zawody oraz dostosowania umiejętności do
zanikają, a w ich miejsce pojawia się potrzeb rynku pracy jest ważnym ele-
zapotrzebowanie na nowe kwalifika- mentem strategii UE. W ramach pro-
cje. Nieustannie dokonuje się zmiana jektu „Obserwatorium Dolnośląskiego
poziomu i struktury popytu na pracę. Rynku Pracy i Edukacji” zostało zrea-
Niedopasowanie pomiędzy dostępny- lizowane „Badanie rynku edukacji po-
mi, a pożądanymi na rynku pracy za- nadgimnazjalnej na Dolnym Śląsku”.
wodami i kwalifikacjami, prowadzi do Wnioski zawarte w raporcie końco-
bezrobocia oraz obniża potencjał go- wym z badania stanowią swoistą
spodarczy regionu. Z podobnymi prob- diagnozę zapotrzebowania na kwali-
lemami zmagają się wszystkie kraje fikacje i umiejętności na regionalnym
Unii Europejskiej. Zmiany wymogów rynku pracy.
w zakresie kwalifikacji zawodowych
w UE przyspieszają takie czynniki, jak: Życzę miłej lektury i mam nadzieję, że
zastosowanie nowych technologii, glo- rekomendacje zawarte w raporcie bę-
balizacja, starzenie się społeczeństw. dą cenną wskazówką dla podmiotów
Wymiana informacji pomiędzy pań- zaangażowanych w proces edukacji
stwami członkowskimi w zakresie do- i zatrudnienia: szkół, jednostek sa-
stosowania systemów kształcenia do morządu terytorialnego, publicznych
potrzeb rynku, wprowadzanie nowych służb zatrudnienia, instytucji szkole-
rozwiązań oraz upowszechnianie do- niowych i pracodawców.
brych praktyk, ułatwia rozwiązywanie Monika Kwil-Skrzypińska
problemów na regionalnych rynkach Dyrektor DWUP
pracy. Cennym doświadczeniem w tym
zakresie było nawiązanie współpracy
2

3. „Badanie rynku edukacji ponadgimnazjalnej
na terenie Dolnego Śląska” – fragmenty
raportu przygotowanego przez
Laboratorium Badań Społecznych
Sp. z o.o.
Ścieżki zawodowe absolwentów Rysunek 1 Ścieżki zawodowe absolwentów ponadpodsta-
Stopień aktywności zawodowej różnicuje starszą i młodszą wowych szkół zawodowych (w wieku 25-30 lat).
grupę absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodo-
wych województwa dolnośląskiego. Spośród osób 25 – 30
letnich pracuje blisko dwie na trzy osoby (64%), wśród któ-
rych nieco rzadziej niż co czwarta (24%) łączy pracę z nauką.
Tymczasem wśród osób do 24 roku życia pracuje co druga
(50%), ale jednocześnie więcej osób łączy naukę z pracą
(34% pracujących). Starszej grupie absolwentów łatwiej było
znaleźć pracę, trzy czwarte (75%) osób aktualnie zatrudnio-
nych znalazło ją w okresie nieprzekraczającym trzech mie-
sięcy od zakończenia szkoły, podczas gdy w analogicznym
okresie znajdowało ją mniej niż dwie trzecie (63%) osób
młodszych.
Odsetek osób obecnie niepracujących, ale takich, które kie-
dyś pracowały, wynosi 12% w grupie starszej i 6% w grupie
młodszej. Jednocześnie okres pozostawania takich osób
bez pracy jest znacznie dłuższy w grupie 25-30 latków, spo-
śród których większość (76%) z nich nie ma zatrudnienia dłu-
żej niż 2 lata, podczas gdy 64% młodszych absolwentów nie
posiada pracy maksymalnie od pół roku. Źródło: Laboratorium Badań Społecznych, Badanie 1
Wśród osób niepracujących, ale takich, które kiedyś praco-
wały, aktywniejsi na rynku pracy są absolwenci z młodszej
grupy wiekowej – 72% z nich szuka zatrudnienia (w porów- Rysunek 2 Ścieżki zawodowe absolwentów ponadgimna-
naniu do 47% osób ze starszej grupy). Osoby młodsze krócej zjalnych szkół zawodowych (w wieku do 24 lat).
szukają pracy, w większości przypadków (61%) okres ten nie
przekroczył pół roku (poszukiwania pracy przez starszych
absolwentów w 71% przypadków trwają dłużej niż rok). Za
główne przyczyny niemożności znalezienia pracy obie grupy
respondentów uważają brak ofert w ich zawodzie (starsi -
50%, młodsi – 38%), ale też brak ofert w okolicy zamieszkania
(odpowiednio: 47% i 22%), nieatrakcyjność zarobków (47%
i 35%). Dodatkowo starsi respondenci wskazują wygórowa-
ne oczekiwania pracodawców (41%), zaś młodsi – brak włas-
nych wystarczających kwalifikacji zawodowych (35%).
Wśród młodszych absolwentów znajdujemy dwukrotnie
większy odsetek osób bez jakichkolwiek doświadczeń za-
wodowych (41% w porównaniu do 19%). W obu grupach
jako przyczynę bierności zawodowej najczęściej podaje się
naukę (starsi – 41%, młodsi – 55%), utrzymywanie przez ro-
dzinę (odpowiednio: 38% i 42%) i chęć “poużywania” życia
(30% i 11%). Istotnym motywem, wskazywanym wyłącznie
przez kobiety była konieczność opieki nad małymi dziećmi
(10% i 6%). Źródło: Laboratorium Badań Społecznych, Badanie 1

4. Wśród subregionów Dolnego Śląska to Wrocław wyróżnia Rysunek 3 Praca w wyuczonym zawodzie – obecna praca
się pod względem odsetka absolwentów, którzy deklarują, że absolwentów według subregionów
nadal się uczą. Zapewne ze względu na szerokie możliwości
kontynuacji nauki w szkołach wyższych czy policealnych, we
Wrocławiu mamy do czynienia z dużo wyższymi, niż w innych
subregionach, odsetkami osób, które albo wyłącznie się uczą
(30%) albo też łączą naukę i pracę (18%). Tymczasem w po-
zostałych podregionach dominującą grupą są absolwenci,
którzy wyłącznie pracują – od 50% w przypadku subregionu
wałbrzyskiego, do 69% w przypadku subregionu wrocław-
skiego. Warto także zauważyć, iż w podregionie wałbrzyskim
mamy do czynienia z najwyższym odsetkiem absolwentów,
którzy nie podejmują ani aktywności zawodowej, ani eduka-
cyjnej (30%).
Ogółem z najwyższym odsetkiem osób pracujących mamy
do czynienia w przypadku subregionu legnicko-głogow-
skiego i wrocławskiego, gdzie w sumie odpowiednio 70%
i 72% badanych deklaruje, iż pracuje lub łączy pracę z nauką.
W subregionie jeleniogórskim odsetek ten wynosi 61%, zaś
najniższy jest we Wrocławiu (56%) – gdzie jednak dużo osób
uczy się (co stanowi zazwyczaj przeszkodę dla pracy zawo-
dowej), oraz w subregionie wałbrzyskim (55%). Tym samym
subregion wałbrzyski wypada najgorzej wśród wszystkich re-
Rysunek 4 Praca na stanowisku pomocniczym, samodziel-
gionów dolnośląskich – zarówno pod względem najniższych
nym lub kierowniczym według subregionów
odsetków osób uczących się lub pracujących, jak i najwyż-
szego odsetka osób, które ani się nie uczą ani nie pracują.
Najwyższy odsetek absolwentów, którzy wykonują aktualną
pracę w wyuczonym zawodzie zanotowano w subregionie
wrocławskim (77%) oraz legnicko-głogowskim (64%). W re-
gionach tych około co dziesiąty pracujący absolwent znalazł
zatrudnienie w zbliżonym zawodzie. Tymczasem w subre-
gionie wałbrzyskim niemal połowa absolwentów pracuje
w zawodzie niezgodnym z wykształceniem, a w zawodzie
wyuczonym zatrudnienie znalazło zaledwie 33%. Łącząc
to z dużą biernością edukacyjną mieszkańców podregionu
można wysunąć hipotezę, iż niechęć do kontynuacji nauki
może być związana właśnie z niemożnością znalezienia pra-
cy zgodnej z wykształceniem.
Wśród pracujących absolwentów najwyższy odsetek osób
zatrudnionych na stanowiskach samodzielnych obserwuje-
my wśród mieszkańców subregionu wałbrzyskiego (85%)
oraz legnicko-głogowskiego (75%), najmniejszy zaś we
Wrocławiu (31%), gdzie z kolei niemal co druga osoba pracu-
je na stanowisku niesamodzielnym. Może to wynikać z różnej
struktury podmiotów gospodarczych – we Wrocławiu praw- Źródło: Laboratorium Badań Społecznych, badanie 1, dane:
dopodobnie więcej jest firm o bardziej hierarchicznej struktu- wywiady bezpośrednie z absolwentami ponadgimnazjal-
rze, gdzie częściej spotyka się stanowiska pomocnicze. nych szkół zawodowych
Wśród absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawo-
dowych najlepiej zarabiają obecnie mieszkańcy subregio-
nu wrocławskiego (1754,40 zł) oraz samego Wrocławia
(1710,80 zł) – ci pierwsi zaczynali jednak od nieco niższego
wynagrodzenia. Przeciętną pensją relatywnie bliską tym naj-

5. wyższym mogą się też cieszyć absolwenci z regionu legni- System edukacji i dopasowanie oferty kształcenia
cko-głogowskiego (1667,00 zł). Najniższe wynagrodzenia, do potrzeb rynku pracy
niewiele wyższe niż w pierwszej pracy, mają absolwenci
regionów jeleniogórskiego (1481,80 zł) oraz wałbrzyskiego Do czynników związanych z systemem edukacji, które wpły-
(1472,40 zł). wają na aktywność zawodową młodzieży ponadgimnazjal-
Wśród obecnie pracujących absolwentów w każdym z sub- nej zaliczyć należy:
regionów ponad 90% deklaruje, iż posiada umowę z praco- – brak przekazywania umiejętności ogólnych, przydatnych
dawcą – najwięcej w regionach wrocławskim i wałbrzyskim, w poruszaniu się po rynku pracy, m.in. metodologia ucze-
relatywnie mniej w subregionie jeleniogórskim i legnicko-gło- nia się, świadomość konieczności aktualizacji kwalifikacji
gowskim (93-94%), najmniej zaś we Wrocławiu (79%). We lub przekwalifikowania się,
Wrocławiu nikt jednak nie zadeklarował, iż pracuje bez umo- – ogromne deficyty w zakresie umiejętności ścisłych, lo-
wy, zaś duży jest udział braków danych. gicznych, rozumowania naukowego,
Warto też zauważyć, iż pierwszą pracę na czarno najczęściej – zbyt mały nacisk na naukę praktyczną zawodu oraz niska
podejmowali mieszkańcy regionu wrocławskiego – tylko 55% jakość tej nauki,
w pierwszej pracy miało podpisaną umowę z pracodawcą. – niedostosowanie oferty szkół zasadniczych i średnich za-
wodowych do realiów rynku,
Rysunek 5 Przeciętne pierwsze i obecne wynagrodzenie – przestarzałe programy edukacyjne,
„na rękę” według subregionów – skomplikowane procedury i wymagania współpracy
z pracodawcami.
Sam system edukacji jest wręcz kluczowym czynnikiem
w kształtowaniu losów młodzieży na rynku pracy. Jedno-
cześnie wśród wszystkich jego uczestników, ekspertów
oraz pracodawców dominuje przekonanie, że system ten
jest zły i wymaga zmian. Zmiany takie są już zresztą w trakcie
projektowania i wdrażania, zaś opublikowany w 2010 roku
dokument Departamentu Kształcenia Zawodowego i Usta-
wicznego Ministerstwa Edukacji Narodowej „Założenia pro-
jektowanych zmian – kształcenie zawodowe i ustawiczne”
jest efektem wielomiesięcznej pracy zespołu specjalistów
i nakreśla kierunki rozwoju systemu edukacji zawodowej.
Polska szkoła kuleje jednak nie tylko pod względem kompe-
tencji „miękkich”, ale także w przypadku umiejętności logicz-
nych i ścisłych – jak pokazały wyniki badania PISA w Polsce
Rysunek 6 Odsetek osób pracujących, które podpisały umo- rozwijanie umiejętności samodzielnego myślenia, rozumowa-
wę z pracodawcą według subregionów nia naukowego, modelowania i rozumowania matematycz-
nego, formułowania hipotez, zwięzłego zapisania wniosków,
dostrzegania alternatywnych rozwiązań problemu, stanowi
piętę achillesową polskiej oświaty (Program Międzynarodo-
wej Oceny Umiejętności Uczniów OECD PISA, s. 4). Wydaje
się, że dla kształcenia zawodowego takie umiejętności nie są
niezbędne – tymczasem jest wręcz przeciwnie. Głosy praco-
dawców wskazują, iż to właśnie takich umiejętności często
brakuje absolwentom szkół zawodowych szukającym pracy.
Warto zauważyć, że samodzielność w myśleniu i umiejętność
dochodzenia do wniosków, poszukiwania alternatywnych
rozwiązań, to kompetencje szczególnie przydatne w gospo-
darce opartej na wiedzy – nie tylko w zawodach wymaga-
jących wyższego wykształcenia, ale także (a może przede
wszystkim) tam, gdzie pojawia się nowoczesny sprzęt, nowa
technologia, gdzie trzeba stale dostosowywać się do zmien-
nych wymogów. Wśród proponowanych przez Ministerstwo
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych, badanie 1, dane: Edukacji Narodowej zmian w systemie kształcenia zawodo-
wywiady bezpośrednie z absolwentami ponadgimnazjal- wego warto wskazać szczególnie dwie, które mają stanowić
nych szkół zawodowych odpowiedź na podstawowe bolączki obecnego szkolnictwa
5

6. zawodowego – działania mające na celu podniesienie po- szą mobilnością), często odbywa się w zawodach, na które,
ziomu wykształcenia ogólnego (w tym także umiejętności z racji ich małej masowości, przy ograniczonych możliwoś-
miękkich), które ma w przyszłości stanowić bazę do podno- ciach prowadzenia własnej działalności gospodarczej, nie
szenia lub zmiany kwalifikacji zawodowych, oraz ustalenie ma zapotrzebowania na rynku. Dotyczy to kształconych już
minimalnych wymogów odnośnie liczby godzin kształcenia prawie na masową skalę zawodów technika mechanika,
praktycznego i możliwości blokowania tych godzin (Założe- technika hotelarstwa czy też technika budownictwa. Prob-
nia projektowanych zmian – kształcenie zawodowe i usta- lem kształcenia w przypadku techników, a także szkół police-
wiczne, MEN, s. 16). Dla pracodawców ważne będą zapew- alnych, w dużej mierze wynika również z faktu, iż przeważnie
ne szczególnie umiejętności praktyczne, bowiem teraz w ich oferują one ścieżki kształcenia kontynuowane w edukacji
ocenie młodzież opuszczająca szkoły jest pod względem do- na poziomie wyższym. Odnosi się to do kształcenia w kie-
świadczenia fatalnie przygotowana do pracy, a to doświad- runkach informatycznych, czy też administracyjno-finanso-
czeń praktycznych – niezależnie od branży czy stanowiska wych, gdzie pracodawcy z przyczyn oczywistych preferują
– pracodawcy poszukują przede wszystkim. kandydatów do pracy raczej z wykształceniem wyższym, niż
Eksperci MEN zwracają uwagę na potrzebę intensywniejszej średnim. Absolwenci techników i szkół policealnych coraz
współpracy szkół zawodowych (zasadniczych i średnich) częściej wybierają więc edukację na poziomie wyższym, co
z pracodawcami, wskazując przy tym na dobre praktyki prowadzi do niepotrzebnego wydłużenie cyklu kształcenia.
takiej kooperacji – m.in. podpisanie przez wrocławskie szkoły W tym aspekcie szkolnictwo zawodowe w technikach czy
zawodowe umów patronackich, dzięki którym praktyczna też szkołach policealnych nie przystaje więc do realiów ryn-
nauka zawodu jest realizowana w przedsiębiorstwach: ku pracy, ponieważ kształci na poziomie zbyt podstawowym
Whirlpool (zawody branży mechanicznej), Fagor – i ogólnym (również ze względu na ograniczony wymiar za-
Mastercook (zawody branży mechanicznej, Delaval (zawody jęć praktycznych) w stosunku do coraz wyższych wymagań
branży mechanicznej), Elektrotim SA (zawody branży pracodawców. Konsekwencją tego są ogromne trudności
elektrycznej), LG Electronics (zawody branży elektronicznej). na rynku pracy, z jakimi borykają się przede wszystkim ab-
Warto zwrócić uwagę, że nauka praktyczna może odbywać solwenci techników. Lepszemu dopasowaniu kwalifikacji ab-
się też z inicjatywy uczniów u przedsiębiorców zrzeszonych solwentów szkół zawodowych do potrzeb rynku pracy mają
w cechach rzemieślniczych – na przykład możliwość też służyć programy poradnictwa zawodowego i systemów
odbywania staży zagranicznych w ramach programu informacji edukacyjno-zawodowej, a także promocja szkół
Leonardo da Vinci Lifelong Learning Programme oferuje zawodowych, jako szkół pierwszego wyboru.
Dolnośląska Izba Rzemieślnicza. Reasumując, ponadgimnazjalne szkoły zawodowe wypusz-
Problemami, z którymi najtrudniej będzie się uporać, są iner- czają na rynek pracy absolwentów przygotowanych na
cja systemu edukacji i niskie tempo podążania za zmianami miarę zasobów, jakimi dysponują. Tymczasem, jak pokazały
rynku pracy (Badanie aktywności zawodowej absolwentów wyniki badań, zasoby te są dość ograniczone. Szkoły bory-
w kontekście realizacji Programu „Pierwsza Praca”) – aktual- kają się przede wszystkim z problemami finansowymi, które
na oferta edukacyjna, nowe programy nauczania etc. Szcze- powodują powstawanie kolejnych barier – niewystarczająca
gólnie tutaj niezbędny jest ścisły kontakt ze środowiskiem infrastruktura i zasoby rzeczowe, trudności w pozyskaniu
pracodawców, ale także elastyczność w kształtowaniu oferty i modernizowaniu bazy dydaktycznej, trudności w pozyska-
edukacyjnej oraz nauka umiejętności bardziej uniwersalnych niu nowej, kompetentnej kadry dydaktycznej i zapewnieniu
i – przede wszystkim – metodologii uczenia się, potrzebnej do funduszy na jej dokształcanie, dopasowywanie oferty kształ-
aktualizowania lub zmiany kwalifikacji w przyszłości. Pomoc- cenia do możliwości i zasobów szkoły, a nie rynku pracy. Nie
ne byłyby zapewne także zmiany w finansowaniu kształcenia bez znaczenia są również ograniczenia systemowe. Kształ-
– tak, aby profesje kosztochłonne nie były ze względu na ra- cenie odbywa się pod kątem realizacji programu i przygoto-
cjonalną kalkulację dyrektorów placówek i organów prowa- wania do egzaminu zawodowego, podczas gdy podstawy
dzących odrzucane z założenia. programowe i standardy egzaminu nie podążają za zmiana-
Przedstawiciele rynku pracy, jak i samych szkół, zwraca- mi na rynku pracy. Uczniowie zatem zdobywają przestarzałą
li uwagę, iż kształcenie w szkołach zawodowych odbywa wiedzę i mają również ograniczone możliwości, by uaktualnić
się na zbyt wyspecjalizowanym poziomie w stosunku do ją w czasie praktyk zawodowych, gdyż stanowią one niewiel-
potrzeb, a zarazem i sposobu definiowania zawodów przez ką część programu nauczania. Przedstawiciele ponadgim-
pracodawców. Dobrym przykładem może być tu kształce- nazjalnych szkół zawodowych mają poczucie, że edukacja
nie w zawodach związanych z branżą budownictwa. Pra- zawodowa jest traktowana przez władze państwowe i sa-
codawcy poszukują tu szeroko rozumianych „budowlań- morządowe gorzej, niż edukacja ogólnokształcąca. Władze
ców”, pracowników o szerokim wachlarzu umiejętności, nie mają pomysłu na rozwój i zmiany w tym obszarze – braku-
nie zaś stricte wyspecjalizowanych do malowania, czy też je wielu rozwiązań, jak np. w stosunku do pracodawców, za-
murowania. Z drugiej strony, kształcenie w technikach, czy chęcających lub zobowiązujących ich do udziału w kształce-
też szkołach policealnych (choć one wykazują się tu więk- niu zawodowym, czy też wprowadzenia doradztwa zawodo-
6

7. wego na poziomie gimnazjalnym, żeby uczniowie wybierając Umiejętności pracownicze, oczekiwania pracodawców
szkołę ponadgimnazjalną czy też zawód, robili to świadomie, względem pracowników
pod kątem swoich możliwości.
Szkoły biorące udział w badaniu jakościowym wysoko oce- Pracodawcy z terenu Dolnego Śląska nastawiają się głównie
niały jakość warunków kształcenia. Starają się one działać jak na zatrudnienie pracowników mogących pochwalić się już
najprężniej, by jak najlepiej przygotować uczniów do pracy wcześniejszym zatrudnieniem. Jak pokazują badania prze-
zawodowej. Robią wszystko co mogą, by pozyskać dodatko- prowadzone na zlecenie Dolnośląskiego Wojewódzkiego
we środki na finansowanie działalności – współpracują z pra- Urzędu Pracy przez Gallup Organization Poland Sp. z o. o.
codawcami, którzy nie tylko zapewniają praktyki zawodowe doświadczenie zawodowe (79%), obok specjalistycznego
uczniom, ale również przekazują szkołom sprzęt dydaktyczny wykształcenia średniego bądź zawodowego, jest kluczo-
do nauki zawodu, a także - co poniektóre - wynajmują swo- wym kryterium rekrutacji formułowanym przez ponad trzy
je pomieszczenia i czerpią zyski na remonty czy rozbudowę czwarte pracodawców. W dalszej kolejności pracodawcy
infrastruktury. Jednak edukacja zawodowa to „studnia bez oczekiwali prawa jazdy (39%) oraz wykształcenia wyższego
dna”, która bez wsparcia rządowego czy też systemowego, (37%). Kolejną grupę oczekiwań wskazywaną przez około
będzie miała duże trudności. W obecnej sytuacji szkoły mają jedną piątą badanych tworzą specjalistyczne uprawnienia
niewielkie szanse, by nadążyć za zmianami, jakie zachodzą zawodowe, znajomość języka angielskiego oraz znajomość
w zakładach pracy, gdzie technologie i metody pracy zmie- potrzebnych maszyn i urządzeń. Ważnym kryterium rekru-
niają się czasami bardzo szybko. Dlatego kładą duży nacisk tacji jest także umiejętność obsługi komputera na poziomie
na współpracę z pracodawcami i praktyki zawodowe w za- ogólnym lub też w zakresie specjalistycznego oprogramo-
kładach pracy, by uczniowie mogli odbywać naukę w rzeczy- wania. Z drugiej strony warto wspomnieć, że wśród barier
wistym środowisku pracy. Szkoły wiążą również duże nadzie- w zatrudnianiu nowych pracowników obok braku wymaga-
je, chociaż też liczne obawy, z reformą edukacji zawodowej, nych kwalifikacji formalnych i umiejętności, pracodawcy rela-
która ma zostać wprowadzona w 2012 r. Liczą, że zwiększy tywnie często wskazują na nieadekwatność cech charakte-
się udział w programie nauczania zajęć praktycznej nauki za- ru (18%), czy też zbyt wygórowane żądania finansowe.
wodu i praktyk zawodowych, a także poprawi się wizerunek
edukacji zawodowej.
Reforma ta ma również
wprowadzić kształcenie Rysunek 7 Oczekiwania formułowane pod adresem poszukiwanych pracowników (N=1519
modułowe, z którego
na razie korzysta nie-
wiele szkół, ale wypo-
wiadają się o takiej for-
mie bardzo pozytywnie.
Zdaniem zwolenników
tego rodzaju kształcenia
zwiększa ono możliwo-
ści dostosowania oferty
kształcenia do potrzeb
rynku pracy, gdyż nacisk
kładzie się na zdobywa-
nie umiejętności, kluczo-
wych kompetencji, a nie
wiedzy, a także zwiększa
możliwość praktycznej
nauki zawodu.
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy, „Sytuacja na dolnośląskim rynku pracy – badanie
zapotrzebowania na zawody, kwalifikacje i umiejętności. Raport cząstkowy 2”, badanie
zrealizowane przez Gallup Organization Poland Sp. z o.o., 2010 r.
1) Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy, „Sytuacja na dolnośląskim rynku pracy – badanie zapotrzebowania na zawody, kwalifikacje
i umiejętności. Raport cząstkowy 2”, badanie zrealizowane przez Gallup Organization Poland Sp. z o.o., 2010 r.

8. Rysunek 8 Struktura barier w procesie rekrutacji pracowni- 58% badanych utrzymuje, iż osoba zatrudniona na stałe na
ków stanowisku zajmowanym obecnie przez praktykanta/staży-
stę powinna posiadać wcześniejsze doświadczenia zawo-
dowe na podobnym stanowisku pracy (38%) lub jakiekolwiek
doświadczenie w pracy (20%). Przy czym dla połowy bada-
nych nie powinno być ono krótsze niż rok, a dla 42% wynosić
przynajmniej 2 lata. Warto zwrócić uwagę, iż na konieczność
posiadania konkretnego zawodowego przygotowania zwra-
ca uwagę jedynie 30% badanych, dla kolejnych 44% jest zaś
one wskazane, lecz nie jest warunkiem koniecznym. Co cie-
kawe jednak, 13% badanych oczekuje na stanowiskach zaj-
mowanych obecnie przez praktykantów ze szkół ponadgim-
nazjalnych zawodowych wykształcenia wyższego.
Warto zwrócić uwagę na rozbudowane oczekiwania praco-
Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy, „Sytuacja na dawców odnośnie uwarunkowań osobowościowych. Pra-
dolnośląskim rynku pracy – badanie zapotrzebowania na za- codawcom zależy przede wszystkim na osobach sympa-
wody, kwalifikacje i umiejętności. Raport cząstkowy 2”, bada- tycznych, komunikatywnych i łatwo nawiązujących relację,
nie zrealizowane przez Gallup Organization Poland Sp. z o.o.,
2010 r. a zarazem zdyscyplinowanych - dokładnych, odpowiedzial-
nych, uczciwych, pracowitych i obowiązkowych. Mniej po-
Ciekawych informacji w zakresie mechanizmów rekruta- żądaną cechą jest natomiast indywidualizm wyrażany przez
cji dostarczają badania zrealizowane wśród pracodawców kreatywność czy też ambicję.
oferujących praktyki/staże2. Grupa ta została poproszona
o zdefiniowanie kryteriów rekrutacyjnych na stanowiska
pracy zajmowane przez stażystów/praktykantów. Również
i w przypadku tych stanowisk wymóg posiadania doświad-
czenia zawodowego był jednym z ważniejszych. Ogółem
Rysunek 9 Wymagania pracodawców w stosunku do stanowisk pracy zajmowanych przez
praktykantów/stażystów
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych, badanie 2, dane: badanie pracodawców oferujących praktyki i staże
2) Laboratorium Badań Społecznych, Badanie nr 2, badanie pracodawców oferujących praktyki i staże. Razem 375 wywiadów.
8

9. Rysunek 10 Wymagania co do cech charakteru na stanowiska zajmowane przez
praktykantów/stażystów.
komunikatywność, otwartość, dobry kontakt z ludźmi 26%
kultura osobista, sympatyczni, mili, uprzejmi 19%
dokładność, skrupulatność, 17%
odpowiedzialność, solidność, sumienność 16%
uczciwość, szczerość 15%
pracowitość 11%
obowiązkowość, zdyscyplinowanie, punktualność, 10%
chęć do pracy, zaangażowanie 6%
spokój, opanowanie, zrównoważony, nie nerwowy 6%
umiejętność pracy w zespole 5%
pozytywne nastawienie, pogoda ducha, uśmiech 4%
wygląd, prezencja, aparycja 4%
kreatywność, pomysłowość, innowacyjność, wyobraźnia 3%
ambicja 3%
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych, badanie 2, dane: badanie pracodawców
oferujących praktyki i staże
W świetle jasno sprecyzowanych, a zarazem dość wygó-
Rysunek 11 Ocena przygotowania absolwentów poszcze-
rowanych oczekiwań pracodawców wobec potencjalnych
gólnych typów szkół do bycia pracownikiem, funkcjonowa-
kandydatów do pracy, ocena potencjału (a raczej wizerunek)
nia w miejscu pracy, do relacji z pracodawcą
absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych nie
wypada dość pomyślnie, choć nie jest ona druzgocąco ne-
gatywna.
Badani przez nas pracodawcy oferujący staże i praktyki po-
proszeni zostali o ocenę, w oparciu o swoje doświadczenia
z młodymi pracownikami, kompetencji, mocnych i słabych
strony absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodo-
wych. Jednoznacznie pozytywne oceny w zakresie przygo-
towania do pracy w wyuczonym zawodzie oraz do szeroko
rozumianego bycia pracownikiem (funkcjonowania w miej-
scu pracy) wyraża co najwyżej 5% badanych (w zależności
od typu szkoły). Największy odsetek badanych wystawia
w tych dwóch obszarach absolwentom szkół zawodowych
raczej pozytywne oceny (od 48% w przypadku szkół za-
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych, badanie 2,
wodowych do 58% w przypadku techników). Warto jednak
dane: badanie pracodawców oferujących praktyki i staże
zwrócić uwagę, iż mniej więcej co piąty pracodawca nega-
tywnie ocenia przygotowanie zawodowe absolwentów za-
Od stawianych wymagań znacząco odbiega również wize-
sadniczych szkół zawodowych (21% ocen negatywnych),
runek absolwentów szkół zawodowych, wyrażony percep-
techników (19% ocen negatywnych) oraz szkół policealnych
cją ich mocnych i słabych stron z punktu widzenia potrzeb
(17% ocen negatywnych).
kadrowych. Pracodawcy cenią wprawdzie absolwentów za
ich chęć i zapał do pracy oraz młodzieńczą witalność, jed-
nocześnie jednak zwracają uwagę na brak doświadczenia
zawodowego (29%) oraz nieadekwatność postaw pracow-
niczych. W tym kontekście z jednej strony wskazują również
na roszczeniowość (8%), nadgorliwość (3%), wygórowane
ambicje (2%), z drugiej natomiast na brak zaangażowania
(6%) i chęci do pracy (8%). Pojawiały się także głosy zarzuca-
jące absolwentom brak samodzielności, a także brak dyscy-
pliny i umiejętności podporządkowania się zasadom zakładu
pracy. Warto zaznaczyć, iż odpowiedzi wskazujące na słabe
strony absolwentów, choć bardzo rozproszone, to bezpo-
9

10. średnio dotyczą tych wymiarów oceny, które brane są pod uwagę w procesie rekrutacji. Jedynie co piąty pracodawca (19%)
nie dostrzega żadnych słabych strony ograniczających szanse absolwentów na rynku pracy. Z drugiej strony atrybuty wska-
zywane jako mocne strony, nie stanowią repertuaru głównych cech pożądanych przez pracodawców.
Rysunek 12 Ocena przygotowania absolwentów poszczególnych typów szkół do pracy w wyuczonym zawodzie
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych, badanie 2, dane: badanie pracodawców oferujących praktyki i staże
Tabela 1 Mocne i słabe strony młodych pracowników, absolwentów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych (N=375)
MOCNE STRONY/ATUTY SŁABE STRONY
MOTYWACJA 58% DOŚWIADCZENIE 29%
chęć, zapał do pracy, zaangażowanie 42% brak doświadczenia, praktyki, umiejętności 29%
chęć, zapał do nauki, pogłębiania wiedzy zawodowej 19% CECHY CHARAKTERU 20%
szybko się uczą, chłoną wiedzę 5% wymagania, roszczeniowa postawa 8%
pozytywne nastawienie 4% niesamodzielność, niezaradność, niezdecydowanie, brak 3%
pewności siebie
ambicja 3% nadgorliwość, „wychodzenie przed szereg” 3%
wyzwania, nie boją się wyzwań 3% brak rozsądku, logicznego myślenia 2%
CECHY CHARAKTERU 19% trudności z podporządkowaniem się 2%
kreatywność, innowacyjność, inicjatywa, 9% MOTYWACJA 17%
pracowitość 4% brak zaangażowania 6%
kontaktowi, otwarci 3% brak chęci do pracy 8%
różnorodność, są różni 2% wygórowane ambicje, brak realizmu 2%
zdyscyplinowanie 2% DYSCYPLINA 11%
MŁODOŚĆ 12% brak zdyscyplinowania, brak poczucia obowiązku 4%
mobilni, sprawni, energiczni, młodzi 7% spóźnianie się, niepunktualność 5%
brak złych nawyków, rutyny, ‘świeżość’, uczą się od początku 5% kombinowanie, wymigiwanie się, drobne oszustwa 2%
UMIEJĘTNOŚCI, WIEDZA 11% UMIEJĘTNOŚCI 6%
wiedza, wykształcenie 5% brak wiedzy, wykształcenia, niepełna wiedza 6%
wiedza aktualna, świeża, najnowsza 4% WYCHOWANIE 5%
komputer, programy, obsługa sprzętu biurowego 4% nieodpowiedzialność, nonszalancja, lekceważący stosunek 4%
do pracy
dobre przygotowanie teoretyczne 2% MŁODOŚĆ 2%
DYSPOZYCYJNOŚĆ 8% BRAK SŁABYCH STRON 19%
dyspozycyjność, brak ograniczeń rodzinnych 5% Nie wiem/trudno powiedzieć 10%
elastyczni, dostosowują się 3%
BRAK MOCNYCH STRON 8%
KORZYŚCI FINANSOWE 2%
niskie koszty pracy, niskie wynagrodzenia 2%
Nie wiem/trudno powiedzieć 14%
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych, badanie 2, dane: badanie pracodawców oferujących praktyki i staże
10
W realizowanym badaniu zapytaliśmy również pracodawców o to, jakich konkretnie umiejętności/kompetencji brakuje ab-

11. solwentom ponadgimnazjalnych szkół zawodowych oraz na jakie wymiary kształcenia powinno się zwracać większą uwagę.
Zwracano tu przede wszystkim uwagę (40%) na braki w zakresie kształcenia praktycznego – posiadania praktycznych/kon-
kretnych umiejętności związanych z wykonywanym zawodem. Część pracodawców wskazywała na konkretne braki w za-
kresie wiedzy teoretycznej, czy też w umiejętnościach, które powinny być nabywane w procesie kształcenia, np. znajomość
przepisów bhp, znajomość języków obcych, czy posiadanie znajomości prawa pracy. W opinii pracodawców kształcenie
w szkołach zawodowych powinno również dotyczyć kształtowania szeroko rozumianych postaw pracowniczych. W opinii
badanych absolwenci „kuleją” pod względem pewności siebie, zaradności, kultury osobistej, cierpliwości i spokoju oraz ogól-
nej dyscypliny. Niezmiernie ważnym brakiem, w świetle wymagań stawianych pracownikom, są również deficyty w zakresie
umiejętności nawiązywania relacji interpersonalnych, na które wskazywało 14% badanych. Warto też zauważyć w zakresie
postrzeganych braków kompetencyjnych różnice związane z wielkością firmy. Firmy duże i średnie relatywnie częściej zwra-
cają uwagę na braki w zakresie twardych kompetencji, podczas gdy mikro i mali przedsiębiorcy częściej akcentują braki
w zakresie umiejętności miękkich, co wprost wynika z innego systemu pracy i zarządzania w firmach zatrudniających wielu
bądź też niewielu pracowników.
Tabela 2 Umiejętności, kompetencje i predyspozycje, których brakuje absolwentom ponadgimnazjalnych szkół zawodo-
wych* (N=375)
OGÓŁEM WIELKOŚĆ FIRMY
MIKRO MAŁA ŚREDNIA DUŻA
DOŚWIADCZENIE 40% 39% 42% 46% 59%
doświadczenia, praktycznych umiejętności, konkretnych 32% 33% 26% 29% 47%
za krótko się szkolą, za krótkie staże, praktyki 11% 11% 19% 19% 12%
CECHY OSOBISTE 17% 17% 14% 9% 10%
przebojowości, pewności siebie, śmiałości 7% 7% 2% 3% 0%
samodzielności, zaradności, zdecydowania 3% 3% 8% 2% 3%
kultury, etyki, obycia 3% 3% 2% 2% 7%
cierpliwości, spokoju 3% 3% 1% 1% 0%
WIEDZA, UMIEJĘTNOŚCI 16% 15% 18% 18% 23%
wiedzy teoretycznej, wykształcenia, są niedouczeni 3% 3% 7% 11% 4%
znajomości i przestrzegania przepisów BHP 3% 3% 0% 0% 0%
predyspozycji do konkretnego zawodu, prawidłowej samooceny 3% 3% 2% 1% 8%
znajomości języków obcych (różnych) 3% 3% 0% 1% 0%
znajomości prawa pracy, praw i obowiązków pracowniczych 2% 2% 1% 0% 0%
kreatywności, pomysłowości, bystrości, logicznego myślenia 2% 2% 3% 2% 4%
podstawowej wiedzy technicznej, matematycznej, ogólnej 2% 2% 1% 0% 3%
PRACA W GRUPIE 14% 15% 7% 6% 3%
otwartości, komunikatywności, dobrych kontaktów z ludźmi 13% 13% 4% 3% 3%
umiejętności społecznych, empatii, pracy w grupie 2% 2% 3% 3% 0%
DYSCYPLINA 8% 8% 13% 5% 2%
zorganizowania 3% 3% 1% 2% 1%
pokory, są zbyt zadowoleni z siebie, zbyt roszczeniowi, wymagający 3% 3% 0% 0% 0%
MOTYWACJA 4% 4% 4% 4% 5%
chęci do pracy 2% 2% 1% 4% 4%
zaangażowania 2% 2% 3% 2% 0%
nie wiem/trudno powiedzieć 18% 18% 20% 24% 12%
NIC NIE BRAKUJE 6% 6% 5% 6% 0%
Źródło: Laboratorium Badań Społecznych, badanie 2, dane: badanie pracodawców oferujących praktyki i staże
*Wskazania powyżej 1%.
11

12. W
ramach projektu „Obserwatorium Dol- Wrocławiu, Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Nie-
nośląskiego Rynku Pracy i Edukacji” pełnosprawnych, Związku Pracodawców Dolnego Ślą-
zaplanowano szereg konferencji mają- ska, Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości,
cych służyć upowszechnianiu wyników Urzędu Statystycznego we Wrocławiu, firmy badawczej
z przeprowadzonych badań oraz spot- Ageron Polska, Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej oraz
kań/seminariów, podczas których będą wypracowywane przedstawiciele DWUP, w szczególności Wydziału Polityki
rozwiązania umożliwiające lub poprawiające wymianę infor- Regionalnej, Badań i Analiz oraz Wydziału Usług Rynku
macji między instytucjami, czy też firmami działającymi na Pracy.
regionalnym rynku pracy. Najważniejszą częścią spotkania był panel dyskusyjny, pod-
czas którego zostało poruszonych wiele ważnych, z punktu
Dnia 14 kwietnia br. we Wrocławiu, odbyła się pierwsza widzenia realizacji projektu, kwestii związanych z badaniem
konferencja podsumowująca badanie „Sytuacja na dolno- rynku pracy oraz współpracą między sektorem edukacji
śląskim rynku pracy – badanie zapotrzebowania na zawody, a przedsiębiorcami.
kwalifikacje i umiejętności”, przeprowadzone w ramach
„Obserwatorium Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji”. Druga konferencja organizowana w ramach projektu odbyła
W konferencji uczestniczyli między innymi przedstawiciele się 16 czerwca br., również we Wrocławiu. Tym razem upo-
takich instytucji jak: starostwa powiatowe, powiatowe wszechnione zostały wyniki dwóch kolejnych badań. Wyniki
urzędy pracy, Urząd Marszałkowski Województwa Dolno- pierwszego badania pt. „Analiza potencjału dolnośląskich
śląskiego, Regionalne Centrum Wspierania Inicjatyw Poza- powiatów i gmin w zakresie rynku pracy i edukacji” zapre-
rządowych, Wrocławski Sejmik Osób Niepełnosprawnych, zentował przedstawiciel firmy badawczej, Coffey Interna-
Centrum Integracji Społecznej we Wrocławiu, Wrocławska tional Development, Pan Piotr Stronkowski. Nadrzędnym
Agencja Rozwoju Regionalnego i wielu innych przedstawi- celem badania była kompletna i wieloaspektowa diagnoza
cieli środowisk naukowych i organizacji społecznych. Kon- tych czynników rynku pracy, edukacji i wykluczenia spo-
ferencję otworzyła Pani Monika Kwil-Skrzypińska, Dyrektor łecznego w gminach i powiatach województwa dolnoślą-
Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy. Następ- skiego, które określają i charakteryzują specyfikę lokalnego
nie Pani Beata Hadaś, kierownik projektu, omówiła cele życia społeczno-gospodarczego oraz atutów i słabości
i założenia „Obserwatorium Dolnośląskiego Rynku Pracy danego powiatu/gminy. Drugie badanie pod nazwą „Bada-
i Edukacji”. Przedstawicielki firmy badawczej The Gallup nie rynku edukacji ponadgimnazjalnej na terenie Dolnego
Organization Poland Sp. z o.o., Pani dr Joanna Konieczna– Śląska” omówiła Pani Agnieszka Morysińska z firmy Labo-
Sałamatin i Pani Hanna Ignaczewska przedstawiły wyniki ratorium Badań Społecznych Sp. z o.o. Badanie miało na
badania, którego celem była kompletna i wieloaspektowa celu zbadanie sytuacji w obszarze ponadgimnazjalnej edu-
diagnoza czynników rynku pracy w województwie dolno- kacji zawodowej w kontekście wyzwań i oczekiwań dolno-
śląskim. Uczestnicy konferencji wysłuchali także dwóch śląskiego rynku pracy. Oprócz zapoznania się z wynikami
prelekcji. Pierwsza na temat „Rynek pracy kadr z wyższym badań uczestnicy konferencji mogli również wysłuchać
wykształceniem, a jego implikacje dla rozwoju regionu”, prelekcji Pani prof. Elżbiety Kryńskiej z Uniwersytetu Łódz-
została wygłoszona przez Panią prof. nadzw. Politechniki kiego na temat „Edukacja w modelu elastyczności i bezpie-
Opolskiej, dr Agatę Zagórowską. Drugą prezentację „Per- czeństwa na rynku pracy”.
spektywy i kierunki rozwoju zawodowego w województwie
dolnośląskim na tle Polski i Unii Europejskiej”, omówiła Pani We wrześniu planowana jest kolejna konferencja, podczas
dr Jolanta Kowal z Uniwersytetu Wrocławskiego. której zostaną przedstawione wyniki kolejnego badania na
temat rynku edukacji wyższej i kształcenia ustawicznego na
W czwartek, 26 maja br. we wrocławskiej filii Dolnoślą- terenie Dolnego Śląska.
skiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy, odbyło się kolejne Agnieszka Zawadzka
spotkanie organizowane w ramach projektu „Obserwato- Wydział Usług Rynku Pracy
rium Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji”. W spotkaniu DWUP
uczestniczyli przedstawiciele: Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Dolnośląskiego, Kuratorium Oświaty we
12

13. W
spółpraca transgraniczna (Belgia), Katholieke Hogeschool Sint- badawczych. Licznie reprezentowane
prowadzona przez Dolno- Lieven (Belgia), En.A.I.P F.V.G (Włochy),
. były działania ilustrujące schematy ba-
śląski Wojewódzki Urząd Słowacka Izba Przemysłowo – Handlowa, dania kompetencji zawodowych oraz
Pracy opiera się o wie- Izba Przemysłowo - Handlowa Szabolcs- metody ich wykorzystania przez przed-
lostronne kontakty i możliwości ofe- Szatmár-Bereg County (Węgry), UNIZO siębiorstwa przy zastosowaniu tzw. no-
rowane przez programy promujące – Unie van Zelfstandige Ondernemers wych technologii.
m.in. mobilność pracowników na East Flanders (Belgia), VDAB - Vlaam- Obecne w projekcie izby gospodarcze
europejskim rynku pracy oraz wdra- se Dienst voor Arbeidsbemiddeling en (Belgia, Słowacja, Węgry) prezentowa-
żanie innowacyjnych rozwiązań edu- Beroepsopleiding (Belgia) oraz dwa dol- ły rozwiązania ułatwiające studentom
kacyjnych na rzecz podnoszenia kwa- nośląskie podmioty - Przedsiębiorstwo oraz absolwentom uczelni znalezienie
lifikacji zawodowych. Dużą swobodę Projektowo - Usługowe DM oraz Dolno- miejsca przeprowadzenia praktyki zawo-
w zakresie doboru form współpracy daje śląski Wojewódzki Urząd Pracy. dowej lub wprost - zatrudnienia. W wie-
w tym zakresie jeden z komponentów Realizacja projektu rozpoczęła się lu przypadkach były to systemy wyko-
programu „Uczenie się przez całe życie” w 2009 r., a różnorodność partycypu- rzystujące technologie informatyczne
- „Leonardo da Vinci”. DWUP kończy jących w nim organizacji oraz krajów za- (np. portale, witryny www), oparte
w tym roku dwuletnią realizację projek- pewniła dostęp do wielu doświadczeń, o prostą zasadę kojarzenia popytu firm
tu „European Best Practices on Cross- metod i modeli wspierania mobilności i podaży młodych ludzi chętnych do pod-
border Internship and Labour Mobility” oraz podnoszenia kwalifikacji zawodo- jęcia zatrudnienia, dysponujących od-
(EBCIL) prowadzonego w ramach tego wych. Każda z dobrych praktyk prezen- powiednimi zasobami wiedzy, choć bez
programu. towanych w ramach projektu podlega- znaczącego doświadczenia w pracy.
Projekt dał możliwość wglądu w inicja- ła bliższej analizie w celu wstępnego Projekty te łączyły wprost świat bizne-
tywy edukacyjne podejmowane w wielu oszacowania możliwości ewentualnego su i gospodarki z edukacją zawodową,
krajach na rzecz różnych grup osób, transferu, adaptacji i wykorzystania na a w konsekwencji stanowiły przykłady
w tym młodzieży, przez co rozszerzył gruncie poszczególnych partnerstw. realizacji założeń programowych, tj.:
wiedzę realizatorów w zakresie możli- Przeglądane narzędzia i inicjatywy roz- a) wspierania uczestników kształcenia
wości powiązań szkolnictwa zawodowe- patrywano biorąc pod uwagę właściwe i doskonalenia zawodowego w zdoby-
go oraz sfery zatrudnienia. Widoczne dla danej instytucji oraz kraju uwarunko- waniu i wykorzystaniu wiedzy, umie-
w projekcie bezpośrednie nawiązanie do wania prawne, społeczne, organizacyjne jętności i kwalifikacji mających na celu
zasad, którymi kieruje się polityka edu- i kulturowe. Znaczący aspekt stanowi- ułatwienie osobistego rozwoju, zwięk-
kacyjna UE, koncentrowało się na głów- ła w tym zakresie identyfikacja źród- szenie szans na zatrudnienie oraz
nym priorytecie programu „Uczenie się ła finansowania, które mogłoby pokryć uczestnictwa w europejskim rynku
przez całe życie”, tj. zwiększeniu wkładu koszty implementacji dobrej praktyki na pracy,
kształcenia i szkolenia w procesie prze- terenie partnerstwa.
b) wspieranie doskonalenia jakości i in-
obrażania gospodarki UE w najbardziej W trakcie spotkań instytucje rynku pra- nowacyjności w systemach, instytu-
konkurencyjną, opartą na wiedzy gospo- cy, jak DWUP oraz Agenzia regionale del cjach i praktykach w dziedzinie szkole-
darkę na świecie, charakteryzującą się lavoro z Włoch, przedstawiły projekty nia i kształcenia zawodowego,
zrównoważonym rozwojem, zapewnia- związane z działaniami adresowanymi
jącą lepsze i liczne miejsca pracy oraz c) zwiększanie atrakcyjności szkolenia
do uczestników transgranicznego ryn-
większą spójność społeczną. i kształcenia zawodowego oraz mobil-
ku pracy, czego przykład stanowił mo-
ności dla pracodawców i poszczegól-
Projekt EBCIL powstał w wyniku współ- del pośrednictwa pracy wdrażany przez
nych osób oraz ułatwianie mobilności
pracy nawiązanej przez DWUP z Flandryj- polsko-niemiecko-czeskie partnerstwo
pracujących praktykantów.
ską Izbą Przemysłowo – Handlową VOKA, EURES TriRegio, jak również projekt
a jego celem było zbadanie dobrych praktyk „PRO.MO”, zrealizowany w kooperacji W DWUP informacje o projekcie „Eu-
i nowatorskich rozwiązań w zakresie włosko-słoweńskiej. W obszarze tych ropean Best Practices on Cross-bor-
szeroko rozumianej mobilności pracow- zagadnień tematycznych plasowała się der Internship and Labour Mobili-
niczej na obszarze partnerstw trans- także belgijska inicjatywa, prowadzona ty” (EBCIL) znajdują się pod adresem
granicznych funkcjonujących w różnych na potrzeby partnerstwa EURES Schel- http://www.dwup.pl/leonardo, w zakład-
krajach. Działania projektu zostały tak demond - badanie ankietowe, analizują- ce nazwanej tytułem projektu.
opracowane, by ułatwić rozwój innowa- ce poziom zaangażowania pracowników Projekt „European Best Practices on
cyjnych praktyk w dziedzinie kształcenia transgranicznych na styku Belgii i Ho- Cross-border Internship and Labour
i szkolenia na poziomie innym niż poziom landii, a także dobre praktyki przekaza- Mobility” (EBCIL) jest finansowany ze
szkolnictwa wyższego oraz przenosze- ne przez DWUP na podstawie projektów środków Unii Europejskiej w ramach
nie tych praktyk z jednego państwa „Wymiany i spotkania transgraniczne” Programu Uczenie się przez całe życie
uczestniczącego do innych. Adresatami oraz „Obserwatorium Dolnośląskiego – Leonardo da Vinci i z budżetu woje-
wielu spośród prezentowanych rozwią- Rynku Pracy i Edukacji”. wództwa dolnośląskiego.
zań byli ludzie młodzi, rozpoczynający Partnerzy reprezentujący szkoły wyż-
dopiero karierę zawodową. sze, czy instytucje badawcze (Belgia, Beata Bartłomiejczyk-Pyka
Partnerstwa transgraniczne w projek- Włochy, Polska), skupiali się głównie na Kierownik Oddziału
cie reprezentowały poszczególne współ- takich przykładach, które funkcjonują ds. Współpracy Transgranicznej
pracujące instytucje i firmy: Flandryjska w sferze opracowywania i wykorzysty- DWUP
Izba Przemysłowo – Handlowa VOKA wania metodologii tworzenia projektów
1

14. Wywiad z Panią Barbarą Kocoń-Malinowską
szkolnym doradcą zawodowym
w Zespole Szkół Integracyjnych
w Wałbrzychu
Agnieszka Momot, Dolnośląski Wojewódzki Urząd (A.M): W jaki sposób realizuje Pani wspomniane dzia-
Pracy (A.M): Na czym polega praca szkolnego doradcy łania?
zawodowego w gimnazjum? (B.K.M): Podstawową formą mojej pracy są spotkania
Barbara Kocoń-Malinowska, szkolny doradca zawo- grupowe. Na pierwszych zajęciach przeprowadzam an-
dowy w Zespole Szkół Integracyjnych w Wałbrzychu kietę, dzięki której uzyskuję informację, jakim obszarem
(B.K.M): Praca szkolnego doradcy zawodowego polega tematycznym uczniowie są najbardziej zainteresowani.
na przygotowaniu młodego człowieka do podjęcia świa- Np. wskazują zawody, z przedstawicielami których chcie-
domej i trafnej decyzji dotyczącej kariery edukacyjnej i za- liby porozmawiać lub jakie zakłady pracy chcieliby od-
wodowej. W trakcie spotkań wspólnie wyrabiamy umie- wiedzić. Również na tych zajęciach wspólnie wypraco-
jętności planowania kariery. Każdy ma możliwość zdoby- wujemy zasady naszej współpracy i ustalamy reguły po-
cia informacji niezbędnych do tworzenia Indywidualnego stępowania. Mówiąc krótko, zawieramy kontrakt, który
Planu Działania. Staram się uświadomić gimnazjalistom, w każdej chwili można zmodyfikować. Oprócz zajęć gru-
że wybór dalszej kariery zawodowej nie jest jednorazo- powych każdy uczeń ma możliwość skorzystania z indy-
wą sytuacją, lecz procesem złożonym, który powinien widualnych spotkań z doradcą. Jedną z form poznawania
uwzględniać zmiany zachodzące na rynku pracy. Dlatego zawodów są organizowane na terenie szkoły spotkania
zawód wybierany na tym etapie nie musi być zawodem z osobami pracującymi w zawodzie, w których uczestni-
wybieranym na całe życie. Swoim działaniem obejmuję czą zainteresowani gimnazjaliści. Sporym zainteresowa-
młodzież od pierwszej do trzeciej klasy. Zajęcia prowadzę niem cieszą się wycieczki zawodoznawcze do zakładów
w podziale na trzy moduły. pracy, gdzie uczniowie mają możliwość bezpośredniej ob-
Pierwszy z nich to moduł „Poznaj zawody”, w którym mło- serwacji pracowników na stanowisku pracy oraz rozmo-
dzież ma możliwość poznania obrazów zawodu, specyfiki wy z osobami zatrudnionymi na różnych stanowiskach.
pracy. Zwracamy uwagę na wymagania stawiane kan- Organizacja takich wycieczek jest możliwa dzięki życzli-
dydatom do wykonywania wybranego zawodu. Jakie wości pracodawców oraz zaangażowaniu rodziców. Na-
predyspozycje umożliwią nam podjęcie pracy, a co może sza młodzież uczestniczy w lekcjach zawodoznawczych,
przeszkodzić. w trakcie których ma możliwość sprawdzenia swoich
Drugi moduł „Poznaj siebie”. Określamy w nim zaintereso- predyspozycji w interesujących ją zawodach. Poznaje
wania, posiadane umiejętności, predyspozycje zawodo- m.in. narzędzia, programy, procesy technologiczne, z któ-
we. Analizujemy czynniki, które należy uwzględnić pod- rymi zetknie się w trakcie nauki w szkole ponadgimnazjal-
czas podejmowania decyzji przy wyborze zawodu. nej. Może również dokonać „przymiarki” w trakcie części
Moduł trzeci „Poznaj ścieżki kształcenia”. Realizując to za- praktycznej, np. zaprojektować prosty układ elektroniczny
danie skupiam się na udzielaniu pomocy, m.in. z zakresu przy wykorzystaniu programu komputerowego i „zbudo-
poszerzenia wiedzy o możliwościach edukacyjnych. Pole- wać” go lub zmienić oponę, czy sprawdzić samochód
ga to na przedstawieniu i omówieniu typów szkół ponad- na linii diagnostycznej. W gabinecie doradcy uczniowie
gimnazjalnych oraz pokazaniu różnych ścieżek kariery mogą skorzystać z zasobów informacji edukacyjnej i za-
edukacyjnej prowadzących do uzyskania wymarzonego wodowej. Do ich dyspozycji są np. komputerowe testy
zawodu. Wyjaśniam, że kształcenie zawodowe odbywa zainteresowań i predyspozycji zawodowych, opisy zawo-
się nie tylko w zasadniczych szkołach zawodowych. Ucz- dów, ulotki o szkołach i zawodach. W zakładce szkolne-
niowie mają możliwość skorzystania z bazy informacyjnej go doradcy zawodowego, na stronie internetowej szkoły
zawierającej dane dotyczące szkół ponadgimnazjalnych (www.zsi.edu.pl), oprócz krótkich relacji z naszych „wy-
w Wałbrzychu, powiecie wałbrzyskim, świdnickim i kłodz- padów” udostępniane są informacje o szkołach w najbliż-
kim oraz zasad prowadzonej rekrutacji. szym rejonie, zawodach, rynku pracy, podstawach pro-
gramowych kształcenia w zawodzie. Trzecioklasiści mo-
14

15. gli poznać ofertę edukacyjną szkół ponadgimnazjalnych zalekcyjnych. Udział w organizowanych wycieczkach do
w trakcie Szkolnych Targów Edukacyjnych oraz wyjaz- zakładów pracy i lekcjach zawodoznawczych umożliwia
dów na dni otwarte do Mokrzeszowa i Świebodzic. Funk- pozyskanie praktycznych informacji o zawodach i sytuacji
cjonuje również „Kącik Doradcy”, na którym umieszczane zatrudnienia. Dostęp do narzędzi diagnostycznych i po-
są aktualne i ciekawe informacje. moc w interpretacji wyników sprawia, że łatwiej jest zebrać
potrzebne do podjęcia decyzji informacje. Uczestniczymy
w projekcie „Mobilna i przedsiębiorcza młodzież”. Jest to
(A.M): Z jakimi problemami najczęściej zmaga się mło- projekt realizowany pod nadzorem Ministerstwa Eduka-
dzież gimnazjalna? cji Narodowej, współfinansowany przez Unię Europejską
(B.K.M): W trakcie pracy najczęściej spotykałam się z po- z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Pro-
trzebą konsultacji podjętych decyzji. Bywają też sytuacje, gramu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Produktem projektu
kiedy uczeń przychodzi i prosi żeby powiedzieć mu, co będzie program nauczania w zakresie rozwijania własnej
ma zrobić, ponieważ nie może się zdecydować. Staram przedsiębiorczości dla uczniów przedostatniej klasy szko-
się wtedy wspólnie z nim „prześledzić” jego możliwości, ły podstawowej, gimnazjum i liceum ogólnokształcące
pokazać dostępne wybory i aspekty podjęcia decyzji, by (www.przedsiebiorczamlodziez.pl).
łatwiej mógł podjąć samodzielną decyzję.
(A.M): O co najczęściej pytają?
(B.K.M): Jaką szkołę ponadgimnazjalną wybrać, która
będzie najlepsza i da im największe szanse na osiągnięcie
sukcesu. Gdzie mogą zdobyć upragniony zawód. Niektó-
rzy z nich mają problemy z oceną posiadanych umiejęt-
ności, pod kątem „wykorzystania” ich w procesie plano-
wania kariery i wyboru zawodu. Brak wiary w siebie po-
woduje, że chcą zrezygnować z wymarzonej szkoły – „bo
jestem słaby i nie dam sobie rady”. Rozróżnienie zawo-
dów nauczanych od wykonywanych i dopasowanie do
nich ścieżki kształcenia. Nazwy zawodów występujących
w klasyfikacji i używanych potocznie, to kolejne pytania, na
które udzielam odpowiedzi. (A.M): Czy młode osoby potrafią odpowiednio przeło-
żyć swoje zainteresowania na wybór konkretnego za-
(A.M): Czy indywidualne spotkania z doradcą sprawia- wodu?
ją, że wybór dalszej drogi edukacyjno-zawodowej ab- (B.K.M): Myślę, że przy wsparciu uzyskanym ze strony ro-
solwenta gimnazjum staje się bardziej świadomy? dziców, nauczycieli i szkolnego doradcy zawodowego są
(B.K.M): W trakcie indywidualnych spotkań praca prze- w stanie tego dokonać.
biega w oparciu o osobisty bilans możliwości. Koncen-
trujemy się na indywidualnych wątpliwościach i proble- (A.M): W jaki sposób szkolny doradca zawodowy przy-
mach osoby potrzebującej wsparcia. Czasem niewielkie gotowuje takiego gimnazjalistę do sprawnego wej-
ukierunkowanie, podpowiedź sprawia, że uczniowie sami ścia na rynek pracy i efektywnego funkcjonowania na
odkrywają, co mogą dalej robić. Mamy lepszy dostęp do nim?
materiałów informacyjnych znajdujących się w gabinecie. (B.K.M): Doradca nie jest w szkole jedyną osobą zajmują-
Atmosfera intymności pozwala na nawiązanie więzi mię- cą się przygotowaniem gimnazjalistów do funkcjonowa-
dzy rozmówcą i doradcą, a to pozwala na poruszanie te- nia na rynku pracy. Zajmują się tym również wychowawcy
matów, o których nie zawsze mają ochotę rozmawiać na i nauczyciele w ramach swoich przedmiotów, pedagodzy
większym forum. Nie istnieje również presja czasu. Mogę i psycholog. Natomiast moje działania to m.in.: kształtowa-
poświęcić tyle uwagi, ile dana osoba potrzebuje. Bywa nie aktywności w zakresie poszukiwania informacji o za-
tak, że wystarczy jedno spotkanie, ale są też osoby, które wodach, rynku pracy w regionie, określanie predyspozycji
przychodzą porozmawiać kilka razy. zawodowych, przybliżanie specyfiki pracy w zawodach,
wskazywanie źródeł i wyposażanie w informacje, ćwicze-
(A.M): W jakim stopniu szkoła pomaga uczniom w pod- nie ról zawodowych.
jęciu decyzji odnośnie przyszłości?
(B.K.M): Mają możliwość rozwijania własnych zaintere- (A.M): Dziękuję Pani za rozmowę.
sowań i uzdolnień poprzez uczestnictwo w zajęciach po-
15

16. Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy
ul. Ogrodowa 5b, 58-306 Wałbrzych
16 tel. 74/88 66 500, fax 74/88 66 509
www.dwup.pl www.obserwatorium.dwup.pl
e-mail: obserwatorium@dwup.pl