Một số giải pháp nhằm góp phần phát triển du lịch ở Campuchia 6671143.pdf

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
EM PUTHY
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2002

1
A- NHÖÕNG CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ DU LÒCH
I- TOÅNG QUAN VEÀ DU LÒCH
1- Du lòch laø gì?
Vì sao coù hieän töôïng vaø söï buøng noå du lòch treân toaøn caàu – nguyeân nhaân töø ñaâu? Giaûi ñaùp cho caâu
hoûi naøy, chuùng ta coù theå tieáp caän baûn chaát cuûa du lòch döôùi nhieàu goùc ñoä khaùc nhau ñeå hieåu roõ hoaït ñoäng
cuûa ngaønh naøy.
1.1 Baûn chaát cuûa du lòch
• Xeùt töø goùc ñoä nhu caàu cuûa xaõ hoäi: Chính vieäc trao ñoåi saûn phaåm giöõa coäng ñoàng naøy vôùi coäng ñoàng
khaùc ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuûa cuoäc soáng ñaõ buoäc con ngöôøi phaûi taïm thôøi rôøi khoûi nôi cö truù thöông
xuyeân ñeå thöïc hieän cuoäc du haønh. Ñoù laø nhöõng chuyeán ñi xuyeân luïc ñòa treân con ñöôøng tô luïa cuûa
caùc thöông nhaân thôøi trung coå hoaëc caùc cuoäc vöôït ñaïi döông cuûa caùc nhaø haøng haûi nhö Vasco de
Gamma, Christophe Colombe, hay Magellan ...Ngoaøi vieäc buoân baùn, ngöôøi ta coøn tìm hieåu khaùm
phaù nhöõng caùi hay, caùi laï ôû ngoaøi coäng ñoàng-ñòa phöông mình sinh soáng.
Trong giai ñoaïn ñaàu phaùt trieån, chæ coù taàng lôùp giaøu coù môùi coù ñuû ñieàu kieän thôøi gian vaø tieàn
baïc thoûa maõn nhu caàu du lòch. Cuøng vôùi taùc ñoäng cuûa caùch maïng coâng ngheä-khoa hoïc kyõ thuaät vaø
quaù trình ñoâ thò hoùa, kinh teá-xaõ hoäi phaùt trieån cao hôn. Du lòch daàn daàn ñaõ trôû thaønh moät nhu caàu
coát yeáu - khaùch quan ñoái vôùi moïi taàng lôùp daân cö trong xaõ hoäi.
• Töø goùc ñoä thò hieáu – muïc ñích cuûa du khaùch: Chuùng ta coù theå nhaän ra hieän töôïng buøng noå du lòch
ngaøy nay coøn do nhu caàu cuûa con ngöôøi ngaøy caøng ña daïng – phong phuù. Caùc nhaø nghieân cöùu cho
raèng söï buøng noå du lòch hieän nay moät phaàn laø do söï buøng noå veà muïc ñích du lòch, khaùm phaù, söï
phaùt trieån caùc loaïi du lòch coù chaát löôïng cao gaén vôùi baûo veä töï nhieân moâi tröôøng vaø xaõ hoäi.
• Töø goùc ñoä taøi nguyeân vaø saûn phaåm du lòch: Nuùi ñoài, hang ñoäng, soâng ngoøi, thaùc, bieån caû, hoaëc di
tích lòch söû vaên hoùa nhö hoaøng cung, laêng taåm, thaønh phoá, ñeàn, chuøa, ñình, mieáu, nhaø thôø, töôïng
ñaøi, coâng trình kieán truùc noåi tieáng, thaùp coå, vieän baûo taøng hay nhöõng ñòa danh ghi ñaäm daáu aán cuûa
lòch söû. Ñoù laø söï haáp daãn cuûa taøi nguyeân du lòch thieân nhieân vaø taøi nguyeân du lòch nhaân vaên saún coù
cuûa mình ñeå keát hôïp phaùt trieån du lòch.
• Töø goùc ñoä lòch söû: Coù theå coi caùc cuoäc phieâu löu cuûa nhöõng nhaø thaùm hieåm hay nhöõng ngöôøi coù
ñaàu oùc hieáu kyø, vieäc rong ruoåi cuûa caùc hieäp syõ giang hoà, hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø truyeàn giaùo vaø
thöông nhaân ñöôøng daøi töø xöa ñaõ ñaët neàn moùng ban ñaàu cho du lòch.
1.2 Khaùi nieäm du lòch
• Theo Vieät Nam du lòch laø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ngoaøi nôi cö truù thöôøng xuyeân cuûa mình nhaèm
thoûa maõn nhu caàu tham quan – giaûi trí – nghæ döôõng trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh.
• Theo ñaïi hoïc kinh teá Praha (Tieäp Khaéc) ñaõ ñöa ra ñònh nghóa sau: “Du lòch laø toång hôïp caùc hoaït
ñoäng toå chöùc kyõ thuaät vaø kinh teá phuïc vuï caùc cuoäc haønh trình vaø löu truù cuûa con ngöôøi ôû beân ngoaøi
nôi cö truù vôùi nhieàu muïc ñích vaø thöïc hieän vieäc thaêm vieáng thöôøng xuyeân”
• Theo hai giaùo sö Hunziker vaø Kraff (Ñöùc): “Du lòch laø toång hôïp caùc moái quan heä vaø hieän töôïng
baét nguoàn töø cuoäc haønh trình vaø löu truù taïm thôøi cuûa caùc caù theå, nôi hoï löu truù khoâng phaûi laø nôi ôû
thöôøng xuyeân vaø nôi laøm vieäc ñeå kieám tieàn”.
Vì leõ ñoù, chuùng ta cho raèng coù theå khaùi quaùt hoùa hieän töôïng du lòch nhö sau :“Du lòch laø toång hôïp
caùc moái quan heä veà kinh teá – kyõ thuaät – vaên hoùa – xaõ hoäi phaùt sinh do söï taùc ñoäng hoã töông giöõa du
khaùch, ñôn vò cung caáp dòch vuï, chính quyeàn vaø cö daân taïi nôi ñeán du lòch trong quaù trình khai thaùc caùc
taøi nguyeân du lòch toå chöùc kinh doanh phuïc vuï du lòch”.
2- Phaân loaïi du lòch
Caên cöù vaøo nhöõng muïc tieâu vaø höôùng tieáp caän khaùc nhau, ngöôøi ta coù theå phaân loaïi du lòch nhö
sau:
• Phaân loaïi theo nhu caàu cuûa khaùch: Du lòch tham quan, du lòch nghæ maùt, du lòch chöõa beänh, chaêm
soùc söùc khoûe, du lòch taém bieån, du lòch leo nuùi – saên baén - caâu caù, du lòch soâng nöôùc, du lòch sinh

2
thaùi thieân nhieân hoang daõ, du lòch vaên hoùa, du lòch theá thao, du lòch coâng vuï, du lòch giaùo duïc, du
lòch kinh doanh, du lòch tín ngöôõng toân giaùo, du lòch tìm hieåu coäi nguoàn, du lòch quaù caûnh, du lòch
coâng taùc xaõ hoäi, du lòch thaêm hoûi, du lòch ñieàn trang...
• Theo phaïm vi laõnh thoå: Du lòch noäi ñòa vaø du lòch quoác teá.
• Theo vò trí cuûa caùc cô sôû du lòch: Du lòch bieån, du lòch nuùi, du lòch soâng nöôùc, du lòch nöôùc thaùc, du
lòch thaùp coå...
• Caùc phöông tieän vaän chuyeån: Du lòch baèng phöông tieän truyeàn thoáng coå xöa nhö du lòch xe ngöïa,
voi, laïc ñaø, thuyeàn roàng..., du lòch baêng caùc phöông tieän hieän ñaïi nhö du lòch xe ñaïp, oâ toâ, moâ toâ,
taøu thuûy, taøu hoûa, maùy bay, taøu ngaàm, vaø thaäm chí du lòch vaøo vuõ truï baèng phi thyeàn khoâng gian....
• Theo thôøi gian cuûa chuyeán ñi: du lòch daøi ngaøy, du lòch ngaén ngaøy.
• Muïc ñích cuûa chuyeán ñi: du lòch chuyeân saâu, du lòch phoå thoâng.
• Theo phöông thöùc kyù keát hôïp ñoàng phuïc vuï du khaùch: du lòch troïn goùi, du lòch khoâng troïn goùi.
• Thaønh phaàn cuûa du khaùch: du lòch thöôïng löu, du lòch bình daân
• Hình thöùc toå chöùc: du lòch taäp theå, du lòch gia ñình, du lòch caù nhaân.
• Theo löùa tuoåi cuûa du khaùch: du lòch thanh thieáu nieân, du lòch cho ngöôøi lôùn tuoåi.
Vieäc phaân loaïi du lòch nhö vaäy coù theå giuùp caùc ñôn vò cung öùng du lòch nhaän bieát, löïa choïn theå loaïi
du lòch thích hôïp trong kinh doanh hoaëc ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa du khaùch nhaèm khai thaùc toái ña tieàm
naêng du lòch.
3- Nhöõng nguoàn löïc ñeå phaùt trieån du lòch
Veà maët lyù luaän vaø thöïc tieãn cuõng nhö kinh nghieäm hoaït ñoäng du lòch treân theá giôùi ñaõ cho thaáy, ñeå
coù theå phaùt trieån ñöôïc ngaønh du lòch caàn phaûi coù nhöõng nguoàn löïc thieát yeáu goàm:
• Taøi nguyeân du lòch: taøi nguyeân du lòch thieân nhieân nhö nuùi, hang ñoäng, thaùc gheành, soâng suoái, bieån
ñaûo, thaéng caûnh... vaø taøi nguyeân du lòch nhaân vaên nhö di tích lòch söû – vaên hoùa, kieán truùc – thaùp,
phong tuïc, taäp quaùn, neáp soáng, leã hoäi,...
• Daân cö vaø nhaân löïc;
• Cô sôû vaät chaát: cô sôû vaät chaát kyõ thuaät chuyeân ngaønh vaø cô sôû haï taàng chung cuûa neàn kinh teá;
• Caùc yeáu toá khaùc: chuû tröông chính saùch cuûa nhaø nöôùc veà du lòch, nhöõng cô hoäi ñeå phaùt trieån du
lòch.... Tuyø thuoäc vaøo cô caáu kinh teá, ñieàu kieän khoâng gian vaø thôøi gian khaùc nhau cuûa moãi quoác
gia. Nhöõng nguoàn löïc naøy cuõng coù vai troø naëng, nheï khaùc nhau nhöng töïu trung laïi chuùng ñeàu laø
nhöõng nguoàn löïc caên baûn – caàn thieát, coù quan heä chaët cheõ vôùi nhau taïo thaønh moät chænh theå thoáng
nhaát ñeå phaùt trieån ngaønh du lòch.
II- VAI TROØ CUÛA DU LÒCH ÑOÁI VÔÙI NEÀN KINH TEÁ – XAÕ HOÄI
1. Vò trí vaø vai troø cuûa ngaønh du lòch trong cô caáu kinh teá
1.1 Vò trí cuûa ngaønh du lòch trong neàn kinh teá
Theo quy luaät, khi ñôøi soáng kinh teá – xaõ hoäi phaùt trieån ñeán moät möùc ñoä nhaát ñònh, nhöõng nhu caàu
cô baûn veà vaät chaát cho söï toàn taïi cuûa con ngöôøi ñöôïc thoûa maõn thì nhöõng nhu caàu veà vaên hoùa-tinh thaàn seõ
phaùt sinh vaø ñoøi hoûi phaûi ñöôïc thoûa maõn. Ngöôøi ta khoâng chæ söû duïng thu nhaäp vaøo nhöõng nhu caàu nhö
aên, ôû, maëc maø ngaøy caøng chi tieâu cho nhöõng tieän nghi cao caáp, vaø thoûa maõn nhöõng nhu caàu veà vaên hoùa-
tinh thaàn ñeå naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng nhö giaûi trí, du lòch. Ngöôïc laïi, nhu caàu vaên hoùa – tinh thaàn
phaùt trieån ña daïng phong phuù seõ laø cô sôû ñaåy maïnh söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá quoác gia naøo ñoù.
Daniel Bell, nhaø xaõ hoäi hoïc Myõ noåi tieáng, giao sö ñaïi hoïc Harvard, vôùi taùc phaåm “ Moät tìm toøi veà
döï baùo xaõ hoäi – khi xaõ hoäi haäu coâng nghieäp tieán ñeán” ñaõ cho raèng hình thaùi xaõ hoäi “haäu coâng nghieäp”
hay xaõ hoäi “dòch vuï” seõ xuaát hieän trong khoaûng thôøi gian töø 30 – 50 naêm sau – töùc khoaûng ñaàu theá kyû
21. Trong taùc phaåm naøy ñaõ noùi roõ veà vò trí cuûa dòch vuï vaø du lòch trong GDP cuûa caùc quoác gia coâng
nghieäp phaùt trieån ñaõ chieám tyû troïng treân 65% ngay töø thaäp nieân 90 cuûa theá kyû 20, trong ñoù du lòch chieám
khoaûng 39% giaù trò toaøn ngaønh dòch vuï. Cuøng quan ñieåm vôùi Daniel Bell, Beri Sunsor – Cöïu Boä tröôûng
khoa hoïc UÙc ñaõ khaéng ñònh xaõ hoäi loaøi ngöôøi seõ nhanh choùng chuyeån sang xaõ hoäi “dòch vuï”, trong ñoù
dòch vuï du lòch – vui chôi giaûi trí coù vai troø ngaøy caøng quan troïng trong neàn kinh teá – xaõ hoäi.

3
Theo quan ñieåm cuûa WTO : Tuyeân boá Manila 1980 ñaõ khaúng ñònh du lòch hieän ñaïi ra ñôøi do vieäc aùp
duïng chính saùch xaõ hoäi, qua ñoù ngöôøi lao ñoäng ñöôïc höôûng caùc ngaøy nghæ pheùp haøng naêm coù löôïng. Theo
WTO, du lòch theá giôùi seõ ñoùng goùp tích cöïc vaøo vieäc xoùa boû söï cheânh leäch ngaøy caøng taêng giöõa caùc quoác
gia phaùt trieån vaø caùc quoác gia ñang phaùt trieån, baûo ñaûm söï phaùt trieån vaø tieán boä trong lónh vöïc kinh teá- xaõ
hoäi taïi caùc quoác gia ñang phaùt trieån vôùi toác ñoä nhanh. Söï phaùt trieån du lòch gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån kinh
teá – xaõ hoäi cuûa caùc quoác gia vaø phuï thuoäc vaøo khaû naêng cuûa con ngöôøi ñöôïc quyeàn nghæ ngôi, ñöôïc töï do
ñi laïi trong thôøi gian roãi daønh cho mình. Vai troø thieát thöïc cuûa du lòch trong neàn kinh teá quoác daân, trong
trao ñoåi quoác teá vaø söï caân baèng caùn caân thanh toaùn ñang ñaët du lòch vaøo vò trí trong soá caùc ngaønh kinh teá
quan troïng nhaát cuûa theá giôùi.
1.2 Vai troø quan troïng cuûa ngaønh du lòch ñoái vôùi neàn kinh teá
Nghieân cöùu quaù trình phaùt trieån kinh teá cuûa caùc quoác gia coù neàn coâng nghieäp phaùt trieån laâu ñôøi thì
tyû troïng ngaønh dòch vuï trong GDP ñaït ñeán 70% (Nhaät: 69%, Myõ: 73%, Phaùp 70%, ...), ngaønh noâng
nghieäp chæ coøn töø 2% ñeán 3%.
Ñoùng goùp cuûa ngaønh du lòch trong GDP, tröôùc heát chi tieâu cuûa du khaùch ñeàu laø tieâu duøng; thöù hai
chi tieâu ñeå xaây döïng khaùch saïn, nhaø haøng, khu vui chôi, nhaø maùy ñieän, caùc cô sôû haï taàng giao thoâng –
vieãn thoâng, caùc trang thieát bò,... ñeå cung caáp dòch vuï du lòch ñeàu laø moät phaàn ñaàu tö, phaàn lôùn trong soá ñoù
laø chi tieâu cuûa chính phuû – nhaát laø ñoái vôùi cô sôû haï taàng; thöù ba laø khi moät du khaùch chi tieâu cho caùc dòch
vuï du lòch ôû nöôùc ngoaøi bao goàm caû chi phí vaän chuyeån ñeán ñòa ñieåm du lòch ñöôïc coi laø chi tieâu cho
nhaäp khaåu dòch vuï; vaø ngöôïc laïi, nhöõng dòch vuï maø moät nöôùc cung caáp cho du khaùch töø caùc quoác gia
khaùc ñeán thaêm ñöôïc coi laø nhöõng dòch vuï xuaát khaåu. Töø nhöõng khaùi nieäm treân, ngöôøi ta thoáng keâ vaø tính
toaùn ñöôïc möùc ñoùng goùp cuûa ngaønh du lòch vaøo GDP cuûa moät quoác gia raát to lôùn. Du lòch ñöôïc coi laø
ngaønh coâng nghieäp to lôùn, söû duïng nhieàu lao ñoäng, vaø cuõng laø moät ngaønh chuû löïc coù möùc thu noäp quan
troïng cho ngaân saùch cuûa caùc quoác gia. Trong naêm 1998, ngöôøi ta thoáng keâ veà ngaønh du lòch ñaõ ñoùng goùp
6.8% vaøo GDP theá giôùi, trong ñoù du lòch noäi ñòa chieám 75%. WTO döï baùo möùc ñoùng goùp tröïc tieáp hoaëc
gian tieáp cuûa ngaønh du lòch vaøo GDP theá giôùi seõ leân tôùi tyû leä 12.5% vaøo naêm 2010.
2. Tình hình du lòch theá giôùi töø naêm 1950 ñeán nay
2.1 Tình hình du lòch theá giôùi trong thôøi gian qua
Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa WTO, toác ñoä phaùt trieån du lòch quoác teá töø naêm 1950 ñeán nay thoâng qua
hai chæ tieâu: soá du khaùch vaø thu nhaäp töø hoaït ñoäng du lòch quoác teá giai ñoaïn 1950 – 2000, khoâng bao goàm
doanh thu vaän chuyeån, nhö sau:
Baûng 1: Toác ñoä taêng tröôûng du khaùch vaø thu nhaäp du lòch quoác teá
Naêm Du khaùch (trieäu ngöôøi) Thu nhaäp (tyû USD)
1950 25.3 2.1
1960 69.3 6.9
1970 159.7 17.9
1980 287.9 102.4
1990 454.9 255.0
1999 665.0 439.0
2000 698.0 475.0
Toác ñoä taêng tröôûng bình quaân haøng naêm töøng giai ñoaïn
50-60 10.6 12.6
60-70 8.7 10.1
70-80 6.1 19.1
80-90 4.7 9.6
90-99 4.1 6.8
99-00 7.4 4.5
Töø naêm 1950 ñeán 1970, soá du khaùch quoác teá gia taêng 6,3 laàn, soá thu ngoaïi teä taêng 8,5 laàn. Giai
ñoaïn töø 1970 ñeán 1990, soá du khaùch quoác teá taêng 2,8 laàn nhöng soá thu ngoaïi teä taêng ñeán 14,2 laàn. Giai

4
ñoaïn 1990 – 1999 soá du khaùch quoác teá gia taêng 46% vaø soá thu ngoaïi teä cuõng taêng ñeán 72%. Toác ñoä taêng
tröôûng trong nhöõng thaäp nieân 60, 70 khaù cao, ñeán cuoái thaáp kyû 80 toác ñoä gia taêng giaûm daàn vaø ñi ñeán oån
ñònh ôû möùc treân 4% moät naêm veà khaùch vaø 6,8% veà thu nhaäp ngoaïi teä luoân gia taêng cao hôn soá khaùch
chöùng toû thu nhaäp cuûa du khaùch ngaøy caøng taêng ñoàng thôøi baûn thaân ngaønh du lòch cuõng ñaõ phaùt trieån,
cung öùng ñöôïc nhieàu dòch vuï ña daïng cho khaùch neân haáp daãn hoï chi tieâu nhieàu hôn.
2.2 Nhöõng nhaân toá aûnh höôûng ñeán toác ñoä phaùt trieån du lòch treân theá giôùi
• Nhaân toá kinh teá – xaõ hoäi: thôøi gian laøm vieäc giaûm, thôøi gian raûnh roãi taêng theâm do khoa hoïc kyõ
thuaät tieán boä khoâng ngöøng daãn ñeán vieäc cô giôùi hoùa, töï ñoäng hoùa, ñieän toaùn hoùa. Naêng suaát lao
ñoäng taêng leân, neân thôøi gian lao ñoäng cuûa con ngöôøi trong taát caû caùc lónh vöïc haønh chính, saûn xuaát,
kinh doanh taïi caùc quoác gia treân theá giôùi giaûm ñi. Kinh teá phaùt trieån – thu nhaäp caù nhaân taêng leân,
phí toån du lòch coù xu höôùng giaûm töông ñoái cuøng vôùi söï buøng noå du khaùch vaø söï buøng noå ñoâ thò hoùa
do quùa trình coâng nghieäp hoùa daãn ñeán söï hình thaønh caùc ñoâ thò ngaøy caøng nhieàu treân theá giôùi.
• Nhaân toá kyõ thuaät: cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät trong thôøi gian qua ñaõ tröïc tieáp hình thaønh
caùc nguyeân lyù coâng ngheä môùi, laøm thay ñoåi veà chaát, phöông thöùc saûn xuaát haøng hoùa – dòch vuï.
• Nhaân toá vaên hoùa – tinh thaàn: do kinh teá phaùt trieån, trình ñoä vaên hoùa cuûa ñaïi chuùng ñöôïc naâng leân,
ngöôøi ta deã daøng tìm ñöôïc vieäc laøm phuø hôïp, coù thu nhaäp khaù hôn, taêng cöôøng khaû naêng taøi chính
ñeå ñi du lòch.
Toùm laïi nhöõng nhaân toá ñaõ neâu treân hôïp thaønh ñoäng löïc caên baûn thuùc ñaåy hoaït ñoäng du lòch phaùt
trieån maïnh treân toaøn caàu.
B- CAÙC ÑIEÀU KIEÄN ÑEÅ PHAÙT TRIEÅN DU LÒCH ÔÛ CAMPUCHIA
Khi noùi ñeán du lòch thì moâi tröôøng ñòa lyù, lòch söû, vaên hoùa, kinh teá vaø chính saùch cuûa Campuchia coù
taàm quan troïng ñaùng keå ñeán quaù trình phaùt trieån ngaønh du lòch cuûa Campuchia trong thôøi gian tôùi.
I- ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN
1. Vò trí ñòa lyù vaø khí haäu
Ñaát nöôùc Campuchia naèm trong khu vöïc Ñoâng Nam A,Ù nhìn chung vò trí ñòa lyù vaø khí haäu cuõng
gioáng vôùi nhöõng quoác gia trong khu vöïc nhöng ñoâi luùc ñieàu kieän khí haäu coù phaàn khaùc bieät (Baûn ñoà nöôùc
Campuchia).
1.1 Ñaëc ñieåm ñòa lyù
Campuchia coù vò trí ñaëc bieät thuaän lôïi, naèm trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, töø 8o
ñeán 12o
vó ñoä Baéc
cuûa xích ñaïo vaø giöõa 102o
ñeán 108o
kinh ñoä Ñoâng, coù dieän tích laø 181 035 km2
goàm coù hoà, soâng, röøng,
bieån vaø nuùi. Campuchia coù bieân giôùi vôùi chieàu daøi laø 2428 km giaùp vôùi bieân giôùi Thaùi Lan ôû phía Taây
Baéc, phía Baéc giaùp bieân giôùi Laøo, phía Ñoâng vaø phía Nam giaùp bieân giôùi Vieät Nam. ÔÛ phía Taây Nam
cuûa Campuchia coù bôø bieån vôùi chieàu daøi khoaûng 435 km doïc theo vuøng vònh Thaùi Lan. Campuchia coù vò
trí ñòa lyù raát thuaän lôïi vaø quan troïng ñeå phaùt trieån ngaønh du lòch. Söï thoâng thöông giöõa quoác gia naøy vôùi
quoác gia khaùc phaùt trieån du lòch trong khu vöïc chaâu AÙ, coù cöûa khaåu qua laïi theo haøng khoâng quoác teá ñaõ
taïo cô hoäi cho khaùch du lòch vaøo tham quan Campuchia.
Ba phaàn tö dieän tích ñaát nöôùc laø ñoàng baèng naèm ôû giöõa coù ñoä cao trung bình so vôùi möïc nöôùc bieån
khoaûng töø 10m ñeán 30m. Khu vöïc Ñoàng baèng naøy laø vuøng ñaát canh taùc ñaõ ñöôïc phaùt trieån vaø coù daân cö
sinh soáng ñoâng ñuùc. Xung quanh ñoàng baèng coù ba vuøng giaùp vôùi bieân giôùi Thaùi Lan, Laøo vaø Vieät Nam,
Röøng nguyeân sinh ôû khu vöïc cao nguyeân vaø nuùi raát phong phuù veà ñoäng vaät, thöïc vaät nhoû lôùn vaø ñuû caùc
loaïi chim. Khoaûng 60% cuûa dieän tích ñaát nöôùc laø röøng töï nhieân, moät soá röøng ôû khu vöïc cao nguyeân vaø
nuùi ñöôïc chính phuû xem laø vöôøn quoác gia ñeå baûo veä caùc loaïi thuù röøng, ñoù laø cô sôû ñeå phaùt trieån du lòch
sinh thaùi.
1.2 Khí haäu thôøi tieát

5
Khí haäu Campuchia laø khí haäu Nhieät ñôùi thænh thoaûng noùng vaø aåm öôùt. Nhieät ñoä trung bình trong
naêm laø 27 o
C, möùc cao nhaát laø 35 o
C trong thaùng 4 vaø möùc thaáp nhaát laø 19 o
C trong thaùng 12. Löôïng möa
trung bình cuûa naêm bieán ñoåi töø 2000mm ñeán 4000mm. Muøa möa baét ñaàu töø thaùng 5 keùo daøi ñeán thaùng 10
vaø muøa khoâ töø thaùng 11 ñeán thaùng 4. Coøn muøa laïnh töø thaùng 11 ñeán thaùng 2 vaø muøa naéng nhaát töø thaùng 3
ñeán thaùng 5. Löôïng khaùch du lòch ñeán tham quan Campuchia nhieàu nhaát laø trong muøa khoâ vì muøa khoâ
taïo ñieàu kieän ñi laïi raát thuaän lôïi cho khaùch du lòch.
2. Caûnh quan
2.1 Caûnh quan thieân nhieân
• Vöôøn quoác gia laø nôi sinh soáng cuûa thuù röøng ñöôïc baûo toàn. Khu vöïc quan troïng cuûa ñaát nöôùc ñöôïc
baûo toàn goàm coù 7 vöôøn quoác gia, 10 nôi ôû cuûa thuù röøng vaø 3 caûnh quan veà coå hoïc, lòch söû vaø 3 ñòa
ñieåm khaùc nöõa laø khu vöïc quaûn lyù lieân quan ñeán heä thoáng sinh thaùi (Eco System), cô sôû ñeå phaùt
trieån kinh teá. Vöôøn quoác gia bao goàm caûnh thieân nhieân, röøng nguyeân sinh. Ñoù laø nôi ôû cuûa thuù
röøng nhö voi, hoå, gaáu, traâu röøng, nai, khæ, boø röøng...vaø caùc loaïi chim laï maø caùc quoác gia khaùc
khoâng coù. Ñoù cuõng laø cô sôû thieân nhieân ñeå taïo söï phaùt trieån du lòch sinh thaùi cho du lòch noäi ñòa vaø
quoác teá (Thí duï : Vöôøn quoác gia Kirirum hoaøn toaøn laø röøng thoâng töï nhieân naèm trong tænh
Kampong Sheu phía Taây cuûa thuû ñoâ Phnom Penh).
• Soâng Mekong xuyeân ñaát nöôùc Campuchia coù chieàu daøi 550 km vaø hoà bieån Tonle Sap coù dieän tích
3000 km2
laø caûnh quan thieân nhieân raát ñeïp vaø raát quan troïng ñeå phaùt trieån du lòch. Khi muøa möa
nhìn ra nhö bieån, ôû trong loøng hoà Tonle Sap coù nhieàu gioáng caù, raát phong phuù veà ñoäng vaät, thöïc vaät
vaø chaát dinh döôõng. Soâng Mekong, hoà Tonle Sap vaø ñoàng baèng laø ñòa ñieåm raát quan troïng vaø
thuaän lôïi ñeå môû roäng phaùt trieån du lòch sinh thaùi cuûa Campuchia. Ngoaøi khu vöïc naøy Campuchia
coøn nhieàu ñòa ñieåm khaùc töông ñöông ñaõ thu huùt du khaùch ñeán tham quan nhö hoà khoång loà Yak
Lum taïi tænh Rattanakiri, soâng Tonle Baty taïi tænh Takeo ôû phía Nam thuû ñoâ Phnom Penh, laø nôi du
lòch mang tính chaát lòch söû vaø vaên hoùa, thaùc nöôùc Phnom Kulen trong tænh Siem Reap, thaùc nöôùc
Kirirum trong tænh Kampong Speu, thaùc nöôùc Teuk Chhou trong tænh Kampot, thaùc nöôùc Bo Sra
trong tænh Mondulkiri, thaùc nöôùc Pichenda trong tænh Rattanakiri. Trong thôøi gian qua, nhöõng ñòa
ñieåm naøy ñaõ coù hoaït ñoäng du lòch vaø phaùt trieån toát, hieän nay chæ caàn ña daïng hoùa saûn phaåm du lòch
vaø naâng cao chaát löôïng dòch vuï vaø baûo ñaûm an ninh traät töï.
• Bôø bieån vaø khu vöïc doïc theo bôø bieån raát ñeïp coù caùt traéng, thuaän lôïi cho baõi taém, taém naéng vaø nghæ
maùt, chaúng haïn nhö bieån Kampot, Kep, ôû Sihanoukville vaø nhöõng bôø bieån phía Ñoâng. Baõi taém ôû
Sihanoukville laø baõi taém lôùn nhaát vaø ñeïp nhaát cuûa Campuchia, thaønh phoá Sihanouk coù du khaùch
trong vaø ngoaøi ñeán thaêm, taém bieån vaø nghæ maùt quanh naêm. Khu du lòch naøy coù khaû naêng thu huùt
du khaùch raát maïnh, ñöùng thöù hai sau khu du lòch Thaùp Angkor. Ngoaøi ra, bôø bieån vaø bieån
Campuchia coøn coù raát nhieàu ñaûo, treân ñoù coù röøng thieân nhieân, coù ñoäng vaät sinh soáng, trong loøng
nöôùc bieån coù ñuû loaïi caù, ñoäng vaät vaø thöïc vaät bieån nhö san hoâ....

6
2.2 Khu vöïc thaùp coå Angkor Wat vaø khu di tích lòch söû
• Thaùp Angkor Wat ñöôïc xaây döïng töø theá kyû thöù 9 (naêm 802) ñeán theá kyû 15 (naêm 1432), tôùi baây giôø
Angkor Wat coù tuoåi thoï hôn 1000 naêm vaø ñöôïc coâng nhaän laø kyø quan thöù 7 theá giôùi. Xung quanh
khu vöïc thaùp Angkor Wat coù trong phaïm vi 24 km goàm coù Angkor Touch, Angkor Thom, thaùp
Bayon, thaùp Taprohm, thaùp Keo... vaø caùc thaùp coå khaùc vaø vöôøn quoác gia Angkor cuøng vôùi löu vöïc
nöôùc Baray coù chieàu daøi 8 km vaø chieàu roäng 4 km. Ñaây laø khu vöïc noåi tieáng nhaát maø ngöôøi daân
Campuchia raát töï haøo veà kieán truùc vaø thaønh tích cuûa ngöôøi Khmer xa xöa. Moãi naêm khu vöïc
Angkor thu huùt raát nhieàu du khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc ñeán tham quan, laø troïng ñieåm ñeå phaùt trieån
ngaønh du lòch cuûa Campuchia. Thaùp Angkor ñöôïc giao cho toå chöùc UNESCO baûo toàn, ñöôïc coâng
nhaän laø di saûn theá giôùi töø naêm 1992.
• Ngoaøi ra, coøn ñòa ñieåm coå hoïc vaø caùc thaùp chuû yeáu khaùc nöõa nhö thaùp Preah Vihear trong tænh
Preah Vihear giaùp bieân giôùi Thaùi Lan, thaùp Bantey Srey caùch Angkor Wat 40 km phía Taây, Bantey
Chhma vaø Sambo Prey Cup laø khu vöïc du lòch coù neàn vaên hoùa, kieán truùc ñaõ thu huùt du khaùch khaù
maïnh.
• Thuû ñoâ Phnom Penh vaø khu vöïc xung quanh: Thuû ñoâ Phnom Penh laø cöûa khaåu du lòch quan trong
nhaát cuûa Campuchia, coù saân bay quoác teá lôùn nhaát cuûa quoác gia. Thuû ñoâ xanh ñeïp, yeân vui; coù caùc
cô sôû quan troïng thu huùt du khaùch nhö: Hoaøng cung, thaùp vaøng, thaùp baïc, caùc thaùp khaùc, coâng vieân
Wat Phnom, chuøa, nhaø baûo taøng lòch söû, nhaø cao oác, ñöôøng phoá lôùn roäng coù caây xanh, coâng vieân vaø
hoà nöôùc xanh Beoung Kak. Soâng Meâkong vaø soâng Toânlesap giao nhau taïo ra truïc thuyû loä taïi
Phnom Penh, nôi ñaây coù bôû soâng xanh ñeïp cho du khaùch noäi ñòa ngoài giaûi trí vaøo buoåi chieàu, ñaëc
bieät laø ngöôøi daân trong thaønh phoá. Thuû ñoâ Phnom Penh laø trung taâm thöông maïi quan troïng nhaát
cuûa Campuchia. Xung quanh thuû ñoâ bao goàm caùc caûnh quan xanh ñeïp vaø khu di tích lòch söû nhö :
nuùi Udong, soâng Bati, thaùp Taprum, nuùi Phnom Chiso, coâng vieân Phnom Tamao... caùc khu vöïc naøy
coù khaû naêng ñaây ñuû ñeå thu huùt khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc ñeán tham quan vaø nghæ maùt giaûi trí.
3. Lòch söû phaùt trieån
Neàn vaên hoùa cuûa Campuchia hieän nay coù nguoàn goác töø theá kyû thöù 1 ñeán theá kyû thöù 6, laø neàn vaên
hoùa coå ñaïi nhaát trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Trong thôøi kyø Angkor, vua Khmer coù quyeàn löïc raát maïnh ñaõ
chieám vaø quaûn lyù moät phaàn lôùn laõnh thoå cuûa vuøng Ñoâng Nam AÙ trong thôøi gian 600 naêm töø theá kyû 9 ñeán
theá kyû 14. Ñeá quoác Khmer huøng maïnh trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Nhaø vua trong thôøi kyø Angkor ñaõ chuù
troïng xaây döïng caùc cô sôû haï taàng nhö caùc traïi lính lôùn ñeå baûo veä toå quoác, ñöôøng xaù, beå löu nöôùc vaø heä
thoáng thuûy lôïi ñeå cung caáp nöôùc cho daân laøm noâng nghieäp. Trong thôøi kyø ñoù, ñeá quoác Khmer coù kinh teá
phaùt trieån khaù maïnh vaø ngöôøi Khmer soáng vaên minh vaø coù kieán thöùc cao veà kieán truùc. Theo lòch söû, trong
luùc xaây döïng thaùp Angkor, Ñeá quoác Khmer coù 80.000 kieán truùc sö vaø thôï xaây döïng khoaûng 100.000
ngöôøi.
Sau khi chieán tranh xaâm löôïc cuûa keû thuø Siem (Thaùi Lan) keát thuùc, thuû ñoâ cuûa Campuchia ñöôïc
ñoùng taïi Phnom Penh vaøo naêm 1431. Thuû ñoâ cuûa Campuchia naèm taïi Phnom Penh tôùi hieän nay, trong lòch
söû thuû ñoâ ñöôïc chuyeån tôùi Lung Vek trong theá kyû 16 vaø taïi Udong vaøo theá kyû 18. Thôøi kyø sau Angkor,
ñaát nöôùc Campuchia coù söï thay ñoåi vaø phaùt trieån trong moïi lónh vöïc vaø ñoàng thôøi ngöôøi daân Campuchia
chaáp nhaän toân giaùo laø ñaïo Phaät. Töø theá kyû 15 ñeán theá kyû 17, Campuchia bò aûnh höôûng cuûa keû thuø ngoaïi
quoác, ñoù laø chieán tranh xaâm löôïc cuûa daân toäc Siem vaø Vieät Nam. Nöûa theá kyû 18, aûnh höôûng cuûa vaên hoaù
phöông taây baét ñaàu phaùt trieån vaø xaâm nhaäp vaøo Ñoâng Nam AÙ naêm 1863, vua Norodom ñaõ kyù vôùi thöïc
daân Phaùp ñeå ñaát nöôùc naèm döôùi söï quaûn lyù cuûa Phaùp trong thôøi gian 90 naêm. Sau ñoù Nhaät Baûn ñaõ xaâm
löôïc Campuchia trong chieán tranh theá giôùi laàn thöù 2. Vua Norodom Sihanuok ñaõ vaän ñoäng phong traøo
daân toäc daønh ñoäc laäp cho toå quoác vaøo ngaøy 9 thaùng 11 naêm 1953.
Giöõa thaäp kyû 50 – 60, nöôùc Campuchia ñaõ phaùt trieån kinh teá raát toát. Nhöng thaät khoâng may, chieán
tranh giöõa Vieät Nam vaø Myõ ñaõ lan ra ñeán Campuchia, vua Sihanouk bò töôùng Luoân Noâl ñaûo chính ngaøy
18 thaùng 3 naêm 1970. Chính phuû Coäng hoøa Khmer cuûa töôùng Luoân Noâl bò quaân ñoäi Khmer ñoû laät ñoå
ngaøy 17 thaùng 4 naêm 1975. Ñaát nöôùc Campuchia vaø nhaân daân ñaõ rôi vaøo cheá ñoä dieät chuûng cuûa ñoäi quaân
trang phuïc ñen vôùi ñoà teå Pol Pot laø ngöôøi ñieàu khieån. Ngöôøi daân Campuchia soáng trong cheá ñoä Khmer ñoû

7
bò gieát cheát hôn moät trieäu ngöôøi vaø hôn nöõa boïn Pol Pot ñaõ phaù hoaøn toaøn cô sôû haï taàng cuûa nöôùc
Campuchia, neàn Giaùo duïc, Kinh teá quoác gia vaø quan heä ngoaïi giao quoác teá bò taùch ra theá giôùi, ngöôøi daân
Campuchia soáng nhö thuù vaät.
Ngaøy 7 thaùng Gieâng naêm 1979, quaân ñoäi yeâu nöôùc Campuchia vaø quaân ñoäi tình nguyeän coâng taùc
quoác teá cuûa Vieät Nam ñaõ giaûi phoùng ñaát nöôùc Campuchia vaø laät ñoå cheá ñoä dieät chuûng cuûa boïn Khmer
Ñoû treân toaøn quoác Campuchia. Ñaát nöôùc vaø nhaân daân Campuchia baét ñaàu phuïc hoài vaø xaây döïng cô sôû haï
taàng cuûa mình döôùi söï giuùp ñôõ cuûa Ñaûng vaø Nhaø Nöôùc Vieät Nam. Neàn kinh teá Campuchia baét ñaàu phaùt
trieån theo xu höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, Campuchia baét ñaàu môû roäng baàu trôøi ñeå saün saøng quan heä quoác teá
vaø neàn du lòch baét ñaàu hoaït ñoäng, khaùch quoác teá (caùc quoác gia xaõ hoäi chuû nghóa) ñeán thaêm Campuchia
ñeå tìm hieåu veà cheá ñoä dieät chuûng Pol Pot vaø vaên hoùa cuûa con ngöôøi nöôùc naøy. Nhaân daân Campuchia voâ
cuøng caûm ôn Ñaûng, Quaän ñoäi vaø nhaân daân Vieät Nam giaûi phoùng nhaân daân Campuchia khoûi cheá ñoä Pol
Pot.
Maëc duø cheá ñoä Pol Pot bò laät ñoå taïi Phnom Penh, nhöng ôû bieân giôùi Campuchia – Thaùi, Pol Pot vaãn
coøn taäp trung toå chöùc quaân ñoäi choáng traû chính phuû non treû cuûa nhaân daân Campuchia. Nöôùc Campuchia
laïi rôi vaøo chieán tranh noäi boä hôn 20 naêm, chieán tranh ñaõ laøm cho ñaát nöôùc naøy phaùt trieån raát chaäm. Naêm
1989 quaân ñoäi Vieät Nam ñaõ ruùt ra laõnh thoå Campuchia, chính phuû Campuchia ñaõ thay ñoåi teân Nhaø Nöôùc
laø “Xaõ hoäi Campuchia (State of Cambodia)” vaø ñaõ caûi caùch neàn kinh teá töø KTXHCN sang kinh teá thò
tröôøng – coå phaàn hoùa. Söï kyù keát thoáng nhaát taïi thuû ñoâ Paris naêm 1991 ñaõ môû cöûa cho quaân ñoäi Lieân Hieäp
Quoác vaøo Campuchia, roài laäp moät chính phuû laâm thôøi cuûa lieân hieäp quoác taïi Campuchia (UNTAC) ñeå toå
chöùc saép xeáp vaø theo doõi baûo veä cho daân Campuchia ñöôïc tham gia baàu cöû trong naêm 1993. Döôùi söï giuùp
ñôõ cuûa UN vaø caùc nöôùc Nhaät Baûn, Phaùp, UÙc, Myõ ñaõ chi ngaân saùch 2 tyû USD ñeå mang laïi söï hoaø bình cho
nhaân daân vaø ñaát nöôùc Campuchia. Sau cuoäc baàu cöû naêm 1993 nhaân daân Campuchia ñaõ baàu ñöôïc moät
chính phuû goàm hai thuû töôùng ñöôïc choïn ra töø 2 ñaûng lôùn nhaát. Campuchia ñaõ thay ñoåi ñöôøng loái ñeå laõnh
ñaïo ñaát nöôùc vaø nhaân daân cuûa mình, heä thoáng hieán phaùp, phaùp luaät vaø haønh chính ñöôïc thay ñoåi vaø naâng
caáp lieân tuïc thoâng qua söï thoáng nhaát cuûa thaønh vieân quoác hoäi vaø söï ñoàng yù cuûa Hoaøng ñeá Norodom
Sihanuok. Campuchia ñaõ ñi theo ñöôøng loái kinh teá thò tröôøng, xaõ hoäi daân chuû toân troïng quyeàn con ngöôøi
laø chính.
Chính phuû ñöùng ñaàu coù Quoác vöông Norodom Sihanouk ñoàng thôøi thaønh laäp hieán phaùp môùi phuø
hôïp vôùi luaät quoác teá. Neàn kinh teá Campuchia ñaõ taêng tröôûng raát nhanh, chæ trong voøng töø naêm 1994 – 97
Campuchia ñaõ tieáp nhaän ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo hoaït ñoäng kinh doanh raát nhieàu toång coäng
voán ñaàu töø khoaûng 3,9 tyû USD, laøm cho neàn kinh teá Campuchia phaùt trieån ñaùng keå neáu so vôùi caùc nöôùc
ñang phaùt trieån trong khu vöïc. Campuchia ñaõ nhaän ñöôïc vuï öu ñaõi thöông maïi (GSP) xuaát khaåu 6000 maët
haøng vaøo thò tröôøng Myõ, Chaâu AÅu, UÙc, Nhaät Baûn, Canada vôùi möùc thueá baèng khoâng (0). Ñaëc bieät, neàn du
lòch Campuchia taêng tröôûng raát nhanh, caøng ngaøy du khaùch nöôùc ngoaøi ñeán tham vieáng Campuchia caøng
nhieàu. Nhöng raát tieác, söï kieän ngaøy 5 – 6 thaùng 7 naêm 1997 ñaõ chieám Campuchia rôi vaøo hoaøn caûnh laïc
haäu nhö thaäp kyû 70, tình hình baát oån ñònh trong nöôùc ñaõ loaïn leân trong daân caû nöôùc vaø ñaõ phaùt sinh nhieàu
haäu quaû phöùc taïp nhö: vuï cöôùp, baét coùc toáng tieàn, aùm saùt nhau, gieát nhau ñaõ phaùt sinh raát maïnh. Neàn
kinh teá quoác gia suy thoaùi, caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh phaûi ñoùng cöûa moät thôøi gian, caùc nhaø ñaàu tö
moät soá phaûi chaïy sang caùc nöôùc laùng gieàng vì lo ngaïi bò baét toáng tieàn. Ngöôøi daân thaát nghieäp ngaøy caøng
nhieàu, sinh hoaït haøng ngaøy cuûa hoï caøng suy thoaùi, soá du khaùch nöôùc ngoaøi vaø trong nöôùc ñaõ giaûm xuoáng
raát nhanh.
Sau cuoäc baàu cöû laàn 2 naêm 1998 döôùi söï giuùp ñôõ cuûa coäng ñoâng quoác teá, Campuchia ñaõ laäp moät
chính phuû raát xöùng ñaùng coù 3 ñaûng lôùn tham gia vaø coù moät thuû töôùng ñeå ñieàu khieån chính phuû lieân hieäp.
Hieän nay, caû chính phuû vaø nhaân daân ñaõ coá gaéng heát söùc ñeå phuïc hoài ñaát nöôùc laïi, tình hình Campuchia
ngaøy caøng toát ñeïp, söï aån ñònh veà xaõ hoäi an ninh ñöôïc chính phuû quan taâm tôùi, moâi tröôøng ñaàu tö ngaøy
caøng soâi noåi vaø coù nhieàu nhaø kinh doanh quay laïi ñeå ñaàu tö taïi Campuchia, thò tröôøng Campuchia ngaøy
caøng môû roäng theâm. Cô sôû haï taàng ñang phuïc hoài laïi, ñôøi soáng sinh hoaït cuûa nhaân daân ñang ñöôïc naâng
cao. Ngaønh du lòch phaùt trieån maïnh, du khaùch quoác teá ñeán thaêm vieáng Campuchia moãi ngaøy caøng taêng,

8
ñaëc bieät khu vöïc Angkor Wat taïi tænh Siem Reap. Chính phuû ñaõ taïo ñieàu kieän vaø khuyeán khích khaùch du
lòch cuõng nhö coâng ty kinh doanh du lòch vôùi chính saùch “Môû roäng baàu trôøi” ñeå caùc chuyeán bay töø nöôùc
laùng gieàng ñöôïc bay thaúng vaøo saân bay Siem Reap. Vôùi chính saùch naøy chính phuû Campuchia ñaõ thaønh
coâng trong vieäc thu huùt khaùch du lòch quoác teá ñeán thaêm Campuchia cuõng nhö thu noäp ngoaïi teä cho ngaân
saùch quoác gia vaø ñaõ ñaåy maïnh toác ñoä taêng tröôûng kinh teá Campuchia vôùi moät nhòp ñoä ñaùng keå.
II- VAÊN HOÙA, XAÕ HOÄI VAØ CHÍNH TRÒ
Chieán tranh vaø xung ñoät trong nöôùc hôn hai thaäp kyû qua ñaõ taøn phaù neàn kinh teá quoác gia vaø xaõ hoäi.
Maâu thuaãn quaân ñoäi vaø bieåu tình trong nöôùc gaây neân noãi ñau khoå nhaân loaïi roäng lôùn vaø hö haïi nghieâm
troïng ñeán cô sôû haï taàng vaø taøi saûn. Chuyeån giao coâng ngheä töø nam 1991, kinh teá Campuchia vaø xaõ hoäi
ñöôïc xaây döïng laïi töø ñaàu vaø cô hoäi thöôg maïi ñaõ saún saøng trong giai ñoaïn naøy. Söï taùi thieát naøy ñoøi hoûi
khoâng chæ xaây döïng cô sôû haï taàng, nhaø cöûa, tieän ích veà maët vaät chaát, phöùc taïp hôn, ñoù laø coâng vieäc xaây
döïng laïi neàn vaên hoùa coå truyeàn vaø giaù trò xaõ hoäi, taùi taïo laïi caùc hoïc vieän, ñieàu luaät, tinh thaàn hoøa biønh vaø
hoøa giaûi quoác gia.
1. Daân soá :
Theo thoáng keâ naêm 1998, ñieàu tra daân soá vaøo ngaøy 3 thaùng 3 naêm 1998, daân soá Campuchia coù
11.437.656 ngöôøi, nam giôùi 5.511.408 (48%) vaø nöõ giôùi 5.926.248 (52%). Tyû leä taêng cuûa daân haèng naêm
laø 2,49%. Nhoùm treû em Campuchia töø ñoä tuoåi 0 – 14 chieám 42.8%, nhoùm tuoåi trong hoaït ñoäng kinh teá töø
15 – 64 laø 53,7% vaø nhoùm tuoåi gia töø 65 tuoåi trô leân chieám 3.5%. Daân soá Campuchia coù ñoä tuoåi töø 18 trôû
leân chieám gaàn 50%. Ñaây laø nguoàn nhaân löïc doài daøo cuøng vôùi tieàm naêng kinh teá khaùc, thò tröôøng
Campuchia ñang haáp daãn caùc coâng ty xuyeân quoác gia treân theá giôùi tìm kieám cô hoäi ñaàu tö taïi ñaây.
Tieáng Khmer laø ngoân ngöõ chính ñöôïc söû duïng treân toaøn quoác, tieáng Anh vaø tieáng Phaùp laø ngoân
ngöõ thöù 2 ñöôïc söû duïng raát phoå bieán trong vaên kieän haønh chính trong cô quan chính phuû, toå chöùc phi
chính phuû vaø coâng ty.
Maät ñoä daân soá tính treân toaøn quoác laø 64 ngöôøi/Km2
, maät ñoä daân soáng trong ñoàng baèng laø 235
ngöôøi/Km2
, khu vöïc xung quanh hoà bieån Tonle Sap laø 52 ngöôøi/Km2
, soáng doïc theo bôø bieån laø 49
ngöôøi/Km2
vaø khu vöïc cao nguyeân mieàn nuùi laø 17 ngöôøi/Km2
. Maät ñoä daân soáng taïi thuû ñoâ Phnom Penh laø
3448 ngöôøi/Km2
, laø thaønh phoá coù daân cö ñoâng nhaát khoaûng hôn 1 trieäu ngöôøi.
2. Toân giaùo, vaên hoùa truyeàn thoáng
• Toân giaùo : Toân giaùo cuûa nhaø nöôùc Campuchia laø ñaïo Phaät, 99% ngöôøi Campuchia toân troïng Phaät,
thöôøng toå chöùc leã taïi Chuøa. Thaày tu laø tieâu bieåu Phaät neân ngöôøi Campuchia raát quí meán vaø toân
troïng thaày tu, xem thaày tu laø nhaän vaät coù trình ñoä cao, ñöôïc giaùo duïc nhieàu, laø ngöôøi luoân luoân
giuùp ñôõ con ngöôøi, coù taám loøng raát toát vôùi moïi ngöôøi. Do ñoù, ngöôøi daân raát ñoaøn keát, ñuøm boïc vaø
thöông yeâu nhau. Ngoaøi ñaïo Phaät, khoaûng 500.000 ngöôøi daân Campuchia coøn theo ñaïo Hoài,
khoaûng 60.000 ngöôøi theo ñaïo Thieân Chuùa.
• Vaên hoùa vaø truyeàn thoáng : Lòch söû Campuchia bò aûnh höôûng vaên hoùa AÁn Ñoä raát maïnh, neàn vaên hoùa
cuûa Campuchia coù nhieàu ñieåm töông ñoàng vôùi neàn vaên hoùa AÁn Ñoä, Thaùi, Laøo vaø Myanma, chaúng
haïn nhö muùa haùt ... Nhöng Campuchia coù moät soá ñieåm vaên hoùa vaø kieán truùc rieâng maø caùc quoác
gia ñoù khoâng coù, chaúng haïn nhö muùa Apsara, ñieäu muùa ñeå vua chieâm ngöôøng, haùt tuoàng, muùa daân
gian nhö: lamvong, lamthoân, saravan, lamleav, raémkbaùch, .... Ngoaøi ra, coøn coù caùc ngaøy leã truyeàn
thoáng ñöôïc toå chöùc haèng naêm nhö Leã Choul Chhnaêm Thmey baét ñaàu töø ngaøy 13 – 15 thaùng 4 (Teát
naêm môùi), Bonn Chroat Preah Nongkoal (leã vua caøy) ñöôïc toå chöùc vaøo ngaøy 21 thaùng 5 haèng naêm,
Bonn Pchum Benn (leã teát nöûa naêm) töø ngaøy 11 – 13 thaùng 10 haèng naêm, Bonn Kathaân (leã bieát ôn
cha meï vaø noäp tieàn xaây chuøa) trong thaùng 10, Bonn Phka (leã goàm tieàn xaây chuøa) baát kyø thaùng naøo,
leã sinh nhaät Vua vaøo ngaøy 30 thaùng 10 ñeán ngaøy 01 thaùng 11, leã ñoäc laäp quoác khaùnh ngaøy 9 thaùng
11 vaø leã ñua thuyeàn (leã röûa toäi) vaøo ngaøy 11 – 14 thaùng 11. Caùc leã hoäi cuûa Campuchia raát ñôn giaûn
vaø bieåu hieän söï toát ñeïp vaø phaùt trieån coù tình chaát ñoaøn keát, ñaïo ñöùc theo Phaät giaùo vaø coù tính quoác
teá nöõa, ngöôøi daân Khmer raát laïc quan veà caùc leã truyeàn thoáng naøy moïi ngöôøi höông öùng tham gia

9
vaø tích cöïc laøm cho ngaøy leã ñoù caøng vui. Ngöôøi Campuchia coù tính tình thaät thaø, vui veå ñoùn tieáp
ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø luoân luoân toân troïng vaø saün saøng giuùp ñôõ khi hoï gaëp khoù khaên.
Nhö vaäy Campuchia coù vaên hoùa truyeàn thoáng, lao ñoäng chaêm chæ caàn cuø mang ñaäm phong caùch AÙ
Ñoâng seõ laø yeáu toá tích cöïc cho vieäc hình thaønh moät löïc löôïng lao ñoäng coù nhieàu tieàm naêng, vaø coù nhieàu
theå loaïi troø chôi daân gian taïo moâi tröôøng vui veû ñeå mau queân söï meät moûi sau khi laøm vieäc.
3. Tình hình chính trò vaø xaõ hoäi
Hieän taïi Campuchia ñang trong hoøa bình. OÅn ñònh chính trò ñaõ ñöôïc trôû laïi vaø theå cheá daân chuû ñang
ñöôïc xaây döïng laïi. Ñieàu naøy vöôït boû chöôùng ngaïi lôùn nhaát ñeå giaûm ngheøo, maâu thuaãn quaân ñoäi laøm maát
cô hoäi ñeå caûi caùch kinh teá vaø xaây döïng söï phaùt trieån xaõ hoäi. Sau khi baàu cöû laàn thöù hai trong thaùng 6,
chính phuû lieân hieäp ñaõ ñöôïc laäp ra vaøo thaùng 11 naêm 1998.
Campuchia ñaõ nhaän laïi ñöôïc söï coâng nhaän cuûa quoác teá : tieáp nhaän laïi chieác gheá ôû Lieân Hieäp Quoác
trong thaùng 12 naêm 1998. Campuchia ñöôïc gia nhaäp vaøo ASEAN ngaøy 30 thaùng 4 naêm 1999 taïi Haø Noäi,
ñoù cuõng laø böôùc môû maøn cho ñaát nöôùc Campuchia hoøa nhaäp vaøo thò tröôøng cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Söï
quan heä vôùi caùc quoác gia laùng gieàng cuõng ñang ñöôïc cuûng coá. Hieän taïi, Campuchia coù hôn 400 toå chöùc
phí chính phuû ñang thöïc hieän caùc döï aùn phaùt trieån toaøn quoác. Quan heä giöõa cô quan chính phuû, tieáng noùi
daân chuû cuûa coâng daân ñang ñöôïc ñònh roõ. Ñoái vôùi ñoái thuû chìa khoùa thaùch thöùc laø taùch xu höôùng chính trò
ra khôi coâng vieäc xaây döïng xaõ hoäi vaø kinh teá. Vieäc naøy ñoøi hoûi chính phuû phaûi chaáp nhaän söï baát ñoàng
quan ñieåm chính trò ñeå hieäu löïc söï tieán boä xaõ hoäi daân chuû, vì theá ñaây laø cô hoäi, toát hôn laø söï ñe doïa.
III- TÌNH HÌNH KINH TEÁ
Tuy phaùt trieån ôû nhöõng thang baäc khaùc nhau, cuõng nhö caùc nöôùc khaùc neàn kinh teá Campuchia ñang
phaùt trieån trong khu vöïc Chaâu AÙ – Thaùi Bình Döông ñang soâi ñoäng. Campuchia khoâng chæ laø thò tröôøng
cuûa 11 trieäu daân maø coøn laø thò tröôøng cuûa ASEAN vaø thò tröôøng cuûa caùc nöôùc phaùt trieån khaùc. Campuchia
nhaän ñöôïc söï öu ñaõi thueá quan (GSP) vaø toái hueä quoác (MFN) ñeå thoâng qua thò tröôøng Myõ vaø Lieân minh
Chaâu AÂu.
Söï taêng tröôûng cuûa neàn du lòch ñaõ taïo cô hoäi raát toát cho dòch vuï khaùch saïn, nhaø haøng vaø giao thoâng
vaän taûi. Khaùch du lòch ñeán Campuchia ñaõ taêng leân hôn 30% trong naêm 1999 vaø 2000, nhôù coù ñöôøng bay
thaúng cuûa nhöõng haõng haøng khoâng quoác teá vaøo saân bay Siem Reap khu vöïc tham quan ñeàn thaùp Angkor
Wat.
1. Thu nhaäp quoác daân theo ñaàu ngöôøi trong naêm (GDP)
Neàn kinh teá Campuchia naèm trong hoaøn caûnh baát oån ñònh veà chính trò töø naêm 1970 keùo daøi ñeán
1998. Caùc ngaønh kinh teá chuû choát nhö ngoaïi thöông, du lòch, xaây döïng laïi phuï thuoäc hoaøn toaøn vaøo thò
tröôøng quoác teá. Söï taêng tröôûng kinh teá 4,3% GDP trong naêm 1999 ñeán 5,3% GDP trong naêm 2000 vaø
naêm 2001 toác ñoä taêng tröôûng kinh teá ñeán 6,4% GDP. Döï baùo töø naêm 2002 trôû leân neàn kinh teá seõ tieáp tuïc
taêng töø 6% - 7% cuûa GDP. Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi laø 280 USD trong naêm 1995. Tyû leä taêng tröôûng
GDP taêng leân töông ñöông 7% ñaàu thaäp kyû 90 vaø nöûa thaäp kyû 90. Theo keá hoaïch phaùt trieån laâu daøi cuûa
chính phuû, möùc thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi phaûi ñaït 300 USD vaøo naêm 2000, vaøo naêm 2005 laø 400
USD/ngöôøi vaø ñeán naêm 2010 laø 500 USD/ngöôøi. Nhöng thöïc teá trong naêm 2000 vöøa qua, thu nhaäp bình
quaân theo ñaàu ngöôøi chæ ñaït 240 USD/ngöôøi. Lyù do ñaït möùc thaáp hôn döï baùo laø do tình hình chính trò
khoâng oån ñònh laøm aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng ñaàu tö ñeå saûn xuaát saûn phaåm xuaát khaåu ra thò tröôøng nöôùc
ngoaøi vaø ñaëc bieät laø ngaønh du lòch. Maëc duø vaäy, vaøo naêm 2001 tình hình chính trò cuûa Campuchia ñaõ
ñöôïc oån ñònh, moâi tröôøng an ninh raát toát ñeïp cho caùc nhaø kinh doanh ñaàu tö. Ngaønh du lòch vaø dòch vuï ñaõ
ñoùng goùp cho GDP vôùi tyû leä laø 35%.
2. Moâi tröôøng ñaàu tö coâng coäng cuûa chính phuû Campuchia
Coäng ñoàng quoác teá vieän trôï chính phuû Campuchia vôùi soá tieàn khoaûng 4,5 tyû USD taïi cuoäc hoïp Hoäi
ñoàng quoác teá ñeå phuïc hoài Campuchia (ICORC) vaø quyõ tieàn teä quoác teá (IMF) taïi cuoäc hoïp trao ñoåi yù kieán
trong naêm 1996 – 2000. Trong soá tieàn ñoù chính phuû Campuchia môùi chi heát 3,67 tyû USD töø naêm 1992 –
2000 cho döï aùn xaây döïng cô sôû haï taàng vaø döï aùn ñaàu tö coâng coäng nhö ñöôøng xaù, cô sôû giaùo duïc, cô sôû

10
chaêm soùc söùc khoeû, döï aùn baûo toàn vaø söûa laïi moät soá khu di tích lòch söû, heä thoáng thuyû lôïi, khoan gieáng
nöôùc saïch vaø gieáng noâng nghieäp, phaù bom ôû khu vöïc ñaát röøng vaø ñaát canh taùc...
Chöông trình ñaàu tö coâng coäng vaøo 2001 – 2003, chính phuû seõ quyeát ñònh tieáp tuïc söû duïng soá tieàn
coøn laïi cuûa caùc coäng ñoäng quoác teá ñaõ höùa vieän trôï ñeå ñaït muïc tieâu cuûa keá hoaïch phaùt trieån kinh teá vaø xaõ
hoäi 5 naêm laàn thöù hai naêm 2001 – 2005, thoâng qua vieäc xaùc ñònh öu tieân chöông trình ñaàu tö coâng coäng.
Chöông trình keá hoaïch ñaàu tö coâng coäng ñaõ döôùi laäp 3 naêm moät laàn vaø xaùc ñònh muïc tieâu öu tieân.
Chöông trình huy ñoäng vieän trôï ñeå thöïc hieän chöông trình ñaàu tö coâng coäng naêm 2001 – 2003 ñaõ xaùc
ñònh veà öu tieân ñeà nghò ñeå ñaàu tö caùc lónh vöïc goàm caû caùc döï aùn ñang hoaït ñoäng.
Nhö vaäy chöông trình phaùt trieån 3 naêm töø 2001 – 2003 ñeå ñaàu tö coâng coäng cho moïi caùc lónh vöïc
vaø chöông trình öu tieân chính phuû phaûi chi ngaân saùch toång coäng laø 1,514 tyû USD. Caùc nhaø vieân trôï quoác
teá ñaõ höùa taøi trôï 761 trieäu USD cho chính phuû Campuchia, coøn chính phuû phaûi coá gaéng huy ñoäng theâm
740 trieäu USD. Theo döï ñoaùn chính phuû raát laïc quan vôùi nhaø taøi trôï seõ höùa vieän trôï 500 trieäu USD trong
thôøi gian 3 naêm 2001-2003.
3. Chính saùch kinh teá quoác gia
Chính phuû öu tieân raát cao cho lónh vöïc noâng nghieäp vaø phaùt trieån noâng thoân. Neàn noâng nghieäp
ñoùng goùp moät nöûa GDP cuûa Campuchia vaø löôïng noâng daân chieám 80% löïc löôïng lao ñoäng. Hôn nöõa, ôû
noâng thoân soá daân ngheøo coøn chieám raát lôùn; coá gaéng ñaåy nhanh ñaàu tö coâng coäng vaø dòch vuï xaõ hoäi ôû
noâng thoân. Muïc tieâu chính trong lónh vöïc noâng nghieäp laø: caûi tieán söï an toaøn löông thöïc thoâng qua môû
roäng saûn xuaát gaïo vaø ña daïng hoùa gioáng; taêng toác cô hoäi thu nhaäp cho gia ñình noâng daân baèng saûn phaåm
thuaän tieän veà gioáng vaø thaønh laäp nhöõng xí nghieäp ngay taïi noâng thoân; vaø naâng cao ñoùng söï goùp cuûa noâng
nghieäp vaø cheá bieán noâng saûn ñeå taêng tröôûng kinh teá vaø xuaát khaåu.
Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu naøy, hoaït ñoäng chuû yeáu cuûa chính saùch seõ ñöôïc thöïc hieän nhö sau :
• Taêng cöôøng ñaàu tö coâng coäng cô sôû haï taàng noâng thoân, bao goàm naâng caáp vaø baûo veä ñöôøng caáp hai
vaø caáp ba, vaø phuïc hoài thuûy lôïi vaø heä thoáng cung caáp nöôùc döïa vaøo chi phí cuûa hoaït ñoäng vaø chaêm
soùc.
• Taêng cöôøng saûn xuaát noâng nghieäp (ñaëc bieät laø luùa) qua saûn phaåm vaø thò tröôøng veà caûi tieán gioáng
khaùc nhau, quaûn lyù thích hôïp vaø kieåm tra nöôùc, vaø naâng caáp veà dòch vuï kyõ thuaät, baûo toàn, vaø quaûn
lyù;
• Ñaåy maïnh xuaát khaåu noâng saûn thoâng qua vieäc nghieân cöùu toång quaùt döï aùn daãn ñaàu phaùt trieån veà
kinh doanh noâng nghieäp vaø cheá bieán noâng saûn cuõng nhö taêng toác thò tröôøng xuaát khaåu;
• Môû roäng quyõ taøi chính noâng thoân hôïp lyù, thaønh laäp chôï, sau ñoù tích hôïp vôùi söï trao ñoåi yù kieán quoác
gia, söûa ñoåi luaät ñaát ñai vaø thöïc hieän ñieàu chænh, baûo veä ñaày ñuû quyeàn cuûa nhaø saûn xuaát vöøa vaø
nhoû.
• Môû roäng heä thoáng laøm vieäc cuûa trung taâm söùc khoûe vaø beänh vieän, taêng cöôøng dòch vuï ñeå taäp trung
kieåm soaùt caùc loaïi beänh cuûa ngöôøi meï, söùc khoûe treû em vaø cuûa daân toäc, vaø môû roäng dòch vuï naøy
ñeán khu vöïc noâng thoân.
• Taêng khoaûn chi cuûa chính phuû veà söùc khoûe töø hieän taïi leân 2% GDP vaø thaønh laäp moät chöông trình
phuïc hoài laïi chi phí (bao goàm caû chi phí cho ngöôøi tieâu duøng vaø chi phí baûo hieåm xaõ hoäi).
• Thöïc hieän vieäc thaêm doø yù kieán toaøn quoác, baèng söï quan taâm caûi caùch vaán ñeà nhö söï phaân quyeàn,
vieäc quaûn lyù taøi chính, vieäc giaùm saùt khaû naêng xaây döïng ñòa phöông.
• Caáp cho 15% möùc toái thieåu cuûa doanh thu chính phuû cho ngaønh giaùo duïc, phaàn lôùn ñeå caûi thieän
vieäc cung caáp saùch vaø taøi lieäu, ñaøo taïo vaø ñoäng vieân giaùo vieân, vaø taäp trung chi veà giaùo duïc cô baûn
vaø caáp tieåu hoïc, trong ñoù coù söï ñoäng vieân veà phía caù nhaân lieân quan ñeán ñaøo taïo caáp treân trung
hoïc vaø bao goàm ñaøo taïo khoa hoïc vaø kyõ thuaät.
• Baûo ñaûm naêng löïc trieån khai cuûa giaùo vieân vaø caùn boä coâng nhaân vieân, vaø phaùt trieån phöông tieän roõ
raøng vaø hôïp lyù ñoái vôùi vieäc chi taøi chính cuûa phi chính phuû (tröông hoïc cuûa coäng ñoàng, giaùo duïc caù
nhaân);
• Kieåm soaùt nhöõng keát quaû trong caùc giai ñoaïn taêng cöôøng vieäc ñaêng kyù cuûa treû em trong giaùo duïc
cô baûn vaø trong giai ñoïan keát thuùc cuûa khoaûng caùch giôùi tính.

11
Veà phaàn kinh teá vó moâ, Boä kinh teá vaø taøi chính cho thaáy söï taêng tröôûng kinh teá ngaøy caøng coù cô sôû
toát vaø ñaït ñöôïc 5,5% theo döï baùo trong naêm naøy. Naêm 2001, laø giai ñoaïn baét ñaàu ñöùng laïi cuûa neàn kinh
teá trong muïc tieâu ñeå baûo ñaûm baèng ñöôïc cô sôû thuaän lôïi cuûa söï phaùt trieån beàn vöõng vaø chieán ñaáu söï
ngheøo khoå. Nhöng vaán ñeà lôùn tröôùc maët cuûa Campuchia laø phaûi baûo ñaûm baèng ñöôïc moâi tröôøng thuaän lôïi
cho ñaàu tö tö nhaân, laøm cho nhaø ñaàu tö coù uy tín veà söï taêng tröôûng maïnh vaø beàn vöõng cuûa kinh teá.
Campuchia phaûi söû duïng heát söùc khaû naêng cuûa mình, ñaëc bieät trong lónh vöïc du lòch ñeå ñaåy maïnh hoaït
ñoäng kinh teá.
Xeùt treân nhöõng neùt khaùi quaùt caùc yeáu toá chuû quan vaø khaùch quan nhö ñaõ phaân tích ôû treân cho pheùp
ruùt ra moät keát luaän : Campuchia ñaõ hoäi tuï ñuû caùc ñieàu kieän caàn thieát vaø hoaøn toaøn coù khaû naêng thaønh
coâng trong vieäc môû roäng phaùt trieån vaø naâng cao hieäu quaû du lòch trong thôøi gian tôùi. Ñònh höôùng öu tieân
haøng ñaàu laø phaùt trieån ngaønh du lòch coù höôùng baûo toàn di tích lòch söû, baûo veä sinh thaùi moâi tröôøng, phaùt
trieån beàn vöõng vaø hôn nöõa phoå bieán vaên hoùa, vaên minh daân toäc treân toaøn caàu.
Döïa vaøo tình hình tieán trieån cuûa theá giôùi vaø trong khu vöïc, ngaønh du lòch ñaõ cho thaáy raát roõ veà vai
troø cuûa mình laø moät neàn coâng nghieäp coù söï phaùt trieån raát maïnh neáu so vôùi lónh vöïc khaùc, vaø ñaõ trôû thaønh
muõi nhoïn raát quan troïng cuûa söùc maïnh kinh teá theá giôùi. Hieän nay cuõng nhö trong töông lai doanh thu töø
ngaønh du lòch ñaõ ñoùng goùp raát to lôùn cho neàn kinh teá quoác gia thoâng qua doanh thu tröïc tieáp vaø giaùn tieáp,
ñaëc bieät laø taïo ñöôïc cô hoäi vieäc laøm cho ngöôøi daân vaø giaûi quyeát khuûng hoaûng kinh teá xaõ hoäi, ñoùng goùp
raát nhieàu trong vieäc giaûm thieåu söï ngheøo khoå.
I- THÖÏC TRAÏNG HOAÏT ÑOÄNG KINH DOANH
Campuchia coù nhieàu ñieàu kieän raát thuaän lôïi veà phaùt trieån du lòch nhö thieân nhieân, khí haäu, di tích
lòch söû, caùc thaùp coå naèm ôû phía Baéc Taây Nam cuûa ñaát nöôùc öu ñaõi, vaø ñaëc bieät Campuchia coù ñeàn thaùp

12
Angkor Wat noåi tieáng nhaát trong khu vöïc Ñoâng Nam AÙ vaø kyø quan theá giôùi ñaõ thu huùt du khaùch quoác teá
vaø noäi ñòa ngaøy caøng nhieàu.
1. Thò tröôøng khaùch du lòch
1.1 Thò tröôøng khaùch quoác teá
Vaøo ñaàu thaäp kyû 90, sau hôn hai thaäp kyû chieán tranh vaø xung ñoät noäi boä, Campuchia ñaõ môû cöûa laïi
vôùi theá giôùi. Cho ñeán naêm 1996, söï môû roäng coâng nghieäp du lòch ñaõ taêng moät caùch maïnh meõ vôùi tyû leä
taêng haèng naêm trong khoaûng töø 30 – 40% treân naêm. Tuy nhieân, roái loaïn chính trò ñaõ laøm giaûm ñi löôïng
vaøo cuûa khaùch du lòch nöôùc ngoaøi. Söï taêng tröôûng veà khaùch du lòch chæ ñöôïc taêng laïi cho ñeán sau cuoäc
baàu cöû quoác gia naêm 1998. Thuyeát trình veà söï oån ñònh quoác gia naøy, vaø cuøng vôùi chính saùch “môû roäng
baàu trôøi” trong naêm 1997 cho pheùp haøng khoâng quoác teá bay tröïc tieáp vaøo tænh Siem Reap. Söï taêng
tröôûng nhanh veà khaùch du lòch ñöôïc khuyeán khích laïi. Vaøo naêm 2000, toång soá khaùch du lòch ñeán baèng
ñöôøng khoâng laø 352.000 khaùch, moät söï gia taêng ñaùng keå khi so saùnh vôùi naêm 1993 laø 118.000 khaùch du
lòch, vaø 297.000 khaùch trong naêm 1996.
Vaøo cuoái naêm 2000, coù boán haõng haøng khoâng quoác teá bay tröïc tieáp vaøo saân bay Siem Reap, khaùch
du lòch ñeán ñaõ taêng leân 87000 khaùch (22% trong toång khaùch du lòch ñeán trong naêm 2000). Nhöõng chuyeán
bay quoác teá caøng nhieàu ñeán saân bay Siem Reap ñöôïc mong ñôïi trong töông lai gaàn. Phaàn lôùn khaùch du
lòch ñeán khoâng chæ qua saân bay quoác teá Phnom Penh maø coøn ñeán saân bay quoác teá Siem Reap, söï gia taêng
moät soá löôïng lôùn khaùch du lòch nöôùc ngoaøi hieän ñang vaøo Campuchia baèng ñöôøng thuyû vaø ñöôøng boä töø
caùc nöôùc laùng gieàng (Baûng 2).
Baûng 2. Löôïng khaùch quoác teá ñeán Cambodia 1993 – 2001 (ÑVT: 1000 ngöôøi)
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Phnom Penh 118 168 213 297 225 213 279 265 130
Siem Reap 10 28 87 354
Toång Coäng baèng ñöôøng bay 118 168 213 297 225 223 307 352 484
Baèng ñöôøng boä vaø ñöôøng thuûy 100 105 115 121
Toång Coäng 118 168 213 297 225 323 412 467 605
Nguoàn: Boä Noäi vuï vaø Boä Du lòch
Döïa vaøo baûng soá lieäu thoáng keâ treân naêm 2001 cho bieát khaùch quoác teá ñeán Campuchia baèng ñöôøng
bay vaø ñöôøng boä laø 604.919 khaùch vôùi tyû leä taêng 29,71% so vôùi naêm 2000. Chæ rieâng saân bay tænh Siem
Reap, do chính saùch "Open skies" caùc chuyeán bay tröïc tieáp ñeán töø Vieät Nam, Singapore, Thaùi Lan, Ñaøi
Loan, vaø Trung Quoác ñaõ ñöa 353.981 du khaùch ñeán thaêm ñeàn AngkorWat.
a. Loaïi hình du khaùch vieáng thaêm Campuchia
Con soá lôùn nhaát cuûa khaùch du lòch nöôùc ngoaøi ñang thaêm Campuchia töø Myõ (10%), Trung Quoác
(9%), Phaùp (7%), Ñaøi Loan (6%), vaø Nhaät Baûn (6%). Trong naêm 2000, löôïng khaùch du lòch töø caùc nöôùc
ASEAN hy voïng laø 14% cuûa toång coäng khaùch tôùi baèng ñöôøng haøng khoâng (ñænh suy suïp töø 25% trong
naêm 1997). Söï khuûng hoaûng taøi chính cuûa chaâu AÙ nhö laø nguyeân nhaân côn suy suïp naøy. Veà caùc nöôùc
ASEAN, Thaùi Lan mong ñôïi ñænh lôùn nhaát cuûa khaùch du lòch thaêm Campuchia, vaø noù laø nöôùc trong
ASEAN maø haàu heát ñöôïc aûnh höôûng bôûi vì söï khuûng hoaûng taøi chính.
Söï quan saùt ñöôïc thu thaäp do Boä Du Lòch trong thaùng 11 naêm 1999, cho thaáy raèng nhöõng khaùch du
lòch töø tuoåi 25 ñeán 44 naêm dieãn ñænh lôùn nhaát cuûa khaùch thaêm vieáng thuû ñoà Phnom Penh (51%), vaø ñaây
ñöôïc gia taêng 3% vöôït quaù naêm 1998. Trong söï töông phaûn, khaùch du lòch tuoåi cao (nhöõng tuoåi 60 naêm
vaø gìa hôn) nhoùm nhieàu nhaát thaêm vieáng Siem Reap/ Angkor (37% - Baûng 3).
Baûng 3. Du khaùch quoác teá phaân loaïi theo tuoåi (toång coäng phaàn traêm)
Nhoùm Tuoåi Phnom Penh Siem Reap
Döôùi 25 5% 2%
25-44 51% 33%
45-59 29% 28%
60 vaø lôùn hôn 15% 37%

13
Toång Coäng 100% 100%
Nguoàn: Boä Du lòch, thaùng 11 naêm 1999
Söï quan saùt cho thaáy raèng chæ 31% cuûa khaùch du lòch thaêm vieáng Phnom Penh thöôøng thaêm baèng
tours, nhoùm, ñöôïc so saùnh vôùi 63% cuûa khaùch thaêm Siem Reap. Phaàn lôùn khaùch du lòch ñaõ cho bieát hoï tôùi
thaêm vieáng Campuchia laàn ñaàu tieân (84% trong tröôøng hôïp khaùch du lòch thaêm vieáng Phnom Penh, vaø
92% laø khaùch du lòch thaêm vieáng Siem Reap). Veà nhöõng khaùch du lòch ñeán thaêm Phnom Penh, 80% cho
bieát muïc tieâu cuûa hoï laø nghæ maùt, trong khi taát caû hoï tôùi thaêm, 98% cho bieát hoï nghæ maùt (Baûng 4).
Baûng4 : Thöïc traïng du khaùch quoác teá (ÑVT : %)
Phnom Penh Siem Reap
Du lòch baèng tour 31% 63%
Du lòch ñoäc laäp 69% 37%
Ñoái vôùi khaùch tham quan CPC laàn ñaàu 84% 92%
Ñoái vôùi khaùch nghæ maùt 80% 98%
Nguoàn : Boä Du lòch, thaùng 11 naêm 1999
Ñoái vôùi ngheà nghieäp cuûa khaùch du lòch, cuoäc khaûo saùt cho thaáy raèng trung bình 38% khaùch du
lòch nöôùc ngoaøi laø nhöõng coâng nhaân cuûa coâng ty tö nhaân hay laøm vieäc trong quaûn lyù coâng coäng. Khoaûng
20% cho thaáy raèng hoï laø nhöõng nhaø kinh doanh, 12% ñaõ veà höu vaø ngheà nghieäp cuûa soá khaùch coøn laïi
chöa xaùc ñònh roõ (Baûng 5).
Baûng5 : Du khaùch quoác teá phaân chia theo ngheà nghieäp (ÑVT : %)
Phnom Penh Siem Reap
Nhaân coâng 40% 34%
Nhaø kinh doanh 20% 18%
Ñaõ veà höu 11% 17%
Khaùc (khoâng bieát ñöôïc) 29% 31%
b. Nhöõng lyù do thaêm vieáng Campuchia
Vaøo thaùng Gieâng naêm 2000, Boä du lòch, Hoäi ñoàng quoác gia Campuchia veà treû em vaø World Vision
– Cambodia thoâng qua cuoäc khaûo saùt ôû Phnom Penh, Sihanoukvill vaø Siem Reap ñeå thaêm doø vaán ñeà du
lòch lieân quan ñeán söï boùc loät treû em veà tình duïc. Cuoäc khaûo saùt ñaõ phoûng vaán 22 nhaân vieân du lòch vaø
nhöõng ngöôøi ñieàu haønh du lòch ñaõ cho thaáy raèng coù 4 loaïi khaùch du lòch ñeán Campuchia: 32% ñeán vì du
lòch vaên hoaù, 25% veà kinh doanh, 22% veà du lòch sex vaø 21% laø khaùch du lòch chính thöùc (Sô ñoà 1).
Sô ñoà 1: Nhöõng lyù do thaêm vieáng Campuchia
Business
25%
Sex
22%
Official
visits
21% Cultural
32%
Sources: Ministry of Tourism, Cambodia National Council for Children, and World Vision-Cambodia, July
2000

14
Cuoäc khaûo saùt cuõng cho thaáy raèng thuû ñoâ Phnom Penh coù tyû leä maïi daâm cao nhaát lieân quan ñeán treû
em vaø nhöõng ngöôøi bò eùp buoäc tyû leä naøy ñang taêng. Nhöõng cuoäc khaûo saùt khaùc ñöôïc chæ ñaïo bôûi Boä Du
Lòch naêm 1998 cho thaáy raèng 65% khaùch du lòch nöôùc ngoaøi thaêm vieáng Campuchia laø nam giôùi (Sô ñoà
2).
Sô ñoà2 : Nhöõng khaùch du lòch quoác teá (Giôùi tính)
Men
65%
Women
35%
Source: Ministry of Tourism, 1998
c. Vieäc chi tieâu cuûa khaùch du lòch
Söï ôû laïi laâu daøi cuûa khaùch du lòch ñeán Phnom Penh öôùc tính khoaûng 5,2 ngaøy trong naêm 1998,
trong nhöõng cuoäc thaêm vieáng Siem Reap chæ ôû laïi khoaûng 3,2 ngaøy. Soá lieäu thoáng keâ naøy cho thaáy raèng
moät soá löôïng nhoû phaàn traêm veà khaùch du lòch nöôùc ngoaøi thaêm vieáng Phnom Penh vaø Siem Reap trong
cuøng moät thôøi gian. Caên cöù vaøo cuoäc khaûo saùt cuûa CDRI vaøo naêm 2000, chæ khoaûng 10% khaùch du lòch
haï caùnh ñeán Siem Reap baèng nhöõng chuyeán bay tröïc tieáp roài tieáp tuïc ñeán thaêm Phnom Penh. Khoaûng
moät nöûa soá naøy theo ñöôøng saân bay Phnom Penh môû roäng cuoäc thaêm vieáng cuûa hoï ñeán Siem Reap –
Angkor. Hôn nöõa khoaûng 10% khaùch du lòch nöôùc ngoaøi ñeán Campuchia (Haàu heát laø nhöõng ngöôøi
Campuchia ñang ôû nöôùc ngoaøi) ñaõ thaêm vieáng Phnom Penh, Siem Reap – Angkor vaø moät soá tænh khaùc
trong cuøng moät luùc.
Cuoäc khaûo saùt naêm 1999 cuûa Boä Du Lòch cho thaáy raèng söï chi tieâu trung bình cuûa moãi khaùch du
lòch laø khoaûng 78 USD vaø söï chi tieâu ñoù phaàn lôùn cho vieäc aên ôû (43%) vaø thöùc aên vaø nöôùc giaûi khaùt
(23%) chæ 13% cuûa vieäc chi tieâu laø cho mua saém. So vôùi haàu heát nhöõng quoác gia nöôùc Chaâu AÙ khaùc, moät
löôïng lôùn cuûa vieäc chi tieâu vaøo aên ôû laø cao nhaát (Trends in the Hotel Industry magazine March 1997).
Nhöõng cuoäc ôû laïi vaøi ngaøy vaø toång chi tieâu haøng ngaøy cuûa khaùch du lòch ôû Campuchia thaáp hôn nhieàu ôû
nhöõng quoác gia chaâu AÙ khaùc. Nhöõng cuoäc ôû laïi vaøi ngaøy ôû Thaùi Lan chaúng haïn trung bình 7 ngaøy (Ngöôïc
laïi 5,5 ngaøy taïi Campuchia). Vaø söï chi tieâu haøng ngaøy cuûa du khaùch laø 140 USD (So vôùi chæ 78 USD ôû
Campuchia). Toång soá chi tieâu cuûa khaùch du lòch nöôùc ngoaøi ôû Thaùi Lan laø khoaûng 1000 USD treân moät
chuyeá so vôùi Campuchia chæ 430 USD (Sô ñoà 3).
Sô ñoà3 : Chi tieâu cuûa khaùch du lòch trong naêm 1999 (US$)
$33
$18
$12
$10
$5
Accommodation
Food & Barevage
Local Transport
Shopping
Others
Cuoäc khaûo saùt cuõng cho thaáy raèng khaùch saïn ña soá ñöôïc löïa choïn chung töø khaùch du lòch nöôùc
ngoaøi (78% taïi Phnom Penh vaø 94% taïi Siem Reap). Tyû leä cuûa khaùch du lòch ôû khaùch saïn thaáp hôn taïi

15
Phnom Penh bôûi vì taàm quan troïng tyû leä nhöõng ngöôøi Campuchia soáng ôû nöôùc ngoaøi hoï chuaån bò ôû chung
vôùi baø con anh em.
Theo soá lieäu cuûa Boä du lòch Campuchia cho thaáy tình hình chi phí vaø ôû laïi cuûa du khaùch töø naêm
1993 ñeán naêm 2001, ñaõ xaùc ñònh roõ trong baûng 6.
Baûng6 : Chi phí vaø thôøi gian ôû laïi trung bình cuûa du khaùch töø naêm 1993 - 2001
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
Thôøi gian (ngaøy) NA NA 8 7,5 6,4 5,2 5,5 5 6
Chi phí (USD/ngaøy) NA NA 100 118 143 166 78 89 95
Nguoàn: Boä Du lòch Campuchia
Caùc soá lieäu naøy cho thaáy du khaùch quoác teá ôû laïi Campuchia thôøi gian daøi nhaát laø 7,5 ngaøy trong
naêm 1996 vaø chi phí haøng ngaøy laø 118 USD/ngaøy. Vaøo naêm 1997 tình hình chính trò baát oån ñònh aûnh
höôûng söï ôû laïi cuûa khaùch giaûm xuoáng 6,4 ngaøy, nhöõng chi phí trung bình haøng ngaøy cuûa du khaùch taêng
leân 143 USD/ngaøy; coøn naêm 1998 tình hình an ninh traät töï khoâng thuaän lôïi, neân du khaùch ôû laïi
Campuchia trung bình laø 5,2 ngaøy nhöng ngöôïc laïi chi phí trung bình cuûa hoï vöôït leân 166 USD/ngaøy.
Trong naêm 2001 vì tình hình xaõ hoäi khaù oån ñònh ñoàng thôøi khaùch quoác teá taêng khaù lôùn, vieäc chi phí vaø ôû
laïi cuûa hoï taêng leân ñaùng keå.
1.2 Thò tröôøng khaùch trong nöôùc
Trong thôøi gian qua, ngöôøi daân Campuchia vì lo ngaïi chieán tranh vaø ñôøi soáng khoâng oån ñònh; thu
nhaäp thaáp, khoâng an toaøn traät töï, cô sôû haï taàng khoâng thuaän lôïi, cho neân ít coù cô hoäi quan taâm ñeán vieäc
giaûi trí, nghæ maùt, ñi du lòch.
Campuchia, hieän nay vaãn chöa xaùc ñònh roõ raøng yù nghóa “Du lòch trong nöôùc”. Theo keát quaû, chöa
coù nhöõng soá lieäu thoáng keâ ñaùng tin caäy veà du lòch trong nöôùc. Ñieàu naøy raát coù lôïi cho chính phuû vaø nhöõng
coâng ty tö nhaân ñeå söû duïng trong vieäc xaây döïng nhöõng chính saùch cho phaùt trieån du lòch vaø trong vieäc
thöïc hieän nhöõng keá hoaïch. Maëc duø söï xaùc ñònh naøy thay ñoåi töø quoác gia naøy ñeán quoác gia khaùc, nhìn
chung khaùch du lòch trong nöôùc laø ngöôøi thöïc hieän moät loä trình trong chính quoác gia cuûa hoï. Hoa Kyø ñònh
nghóa raèng khaùch du lòch trong nöôùc laø nhöõng ngöôøi thöïc hieän moät loä trình trong quoác gia hôn 50 daëm
(ngoaøi tröø khoaûng caùch trôû laïi) cho thôøi gian raûnh roãi. Moät caùch ngöôïc laïi, ôû Canada khaùch du lòch trong
nöôùc laø ngöôøi thöïc hieän moät loä trình trong quoác gia hôn 25 daëm vaø vieäc ôû laïi qua ñeâm (Boä Du lòch 2000).
Theo yù kieán cuûa nhaø chöùc traùch, khaùch du lòch trong nöôùc cuûa Campuchia seõ ñöôïc ñònh nghóa nhö
ngöôøi ñi du lòch hôn 10 daëm cho thôøi gian raønh roãi vaø chi tieâu tieàn baïc cuõng nhö laø phaàn chuyeán ñi cuûa
hoï. Ñònh nghóa naøy coù theå giuùp xaùc ñònh soá löôïng khaùch du lòch trong nöôùc vaø möùc chi tieâu ñeå tö baûn hoaù
veà khuynh höôùng khaùch du lòch trong nöôùc, vaø keá hoaïch cho vieäc phaùt trieån nhöõng khu vöïc haáp daãn. Du
lòch trong nöôùc coù theá giuùp gia taêng lôïi ích raát nhieàu cho chính phuû. Noù cuõng ñoùng vai troø trong vieäc ruùt
ngaén khoaûng caùch toái thieåu giöõa söï giaøu coù ôû thaønh thò vaø ngöôøi ngheøo ôû noâng thoân. Vaø hôn nöõa, du lòch
trong nöôùc cuõng taïo ra söï buøng noå kinh teá ñòa phöông thoâng qua vieäc xaây döïng nhöõng nhaø haøng, nhöõng
cöûa haøng, nhöõng cô sôû saûn xuaát thuû coâng myõ ngheä ...
Thò tröôøng khaùch trong nöôùc khoâng phaùt trieån maïnh, ai maø ñöôïc ñi du lòch laø vì do vieäc kinh doanh
vaø coâng taùc cuûa coâng chöùc nhaø nöôùc, coøn muïc ñích ñi du lòch giaûi trí coù raát ít. Ngaøy quoác khaùnh vaø ngaøy
leã hoäi cuûa toân giaùo ñaõ taïo cô hoäi cho ngöôøi daân Campuchia coù hoaït ñoäng du lòch, nhöng ñieàu naøy coù aûnh
höôûng raát ít ñeán hoaït ñoäng kinh doanh. Tuy nhieân, nhöõng naêm gaàn ñaây cho thaáy moät soá ngöôøi daân soáng
trong thuû ñoâ Phnom Penh vaø caùc thaønh phoá cuûa tænh ñaõ toå chöùc ñi du lòch vaøo nhöõng dòp leã hoäi cuûa quoác
gia, ñieàu ñoù cho thaáy ngöôøi daân Campuchia baét ñaàu tham gia vaø coù muïc ñích ñi du lòch tham quan caùc
khu du lòch trong nöôùc. Theo baùo caùo cuûa Boä Du lòch Campuchia cho bieát naêm 2000 löôïng du khaùch
trong nöôùc laø 794.040 khaùch vaø 6 thaùng ñaàu naêm 2001 khaùch du lòch trong nöôùc coù 645.803 khaùch; theo
döï baùo, naêm 2001 soá khaùch trong nöôùc seõ leân tôùi 1.400.000 khaùch.
Baûng7 : Khaùch du lòch trong nöôùc theo khu vöïc naêm 2000 & 2001 (ÑVT: ngöôøi)

16
Naêm 2000 Saùu thaùng ñaàu naêm 2001
Khu du lòch Soá khaùch Khu du lòch Soá khaùch
Siem Reap - Angkor 83.948,00 Phnom Penh 61.749,00
Phnom Kulen 36.000,00 Sihanoukville 22.170,00
Sihanoukville 49.911,00 Tænh Kandal 248.421,00
Tænh Kampot 101.445,00 Tænh Pursat 15.000,00
Thaønh phoá Kep 91.321,00 Tænh Battambang 3.484,00
Tænh Takeo 276.627,00 Tænh Kampot 29.776,00
Tænh Kampong Thom 74.717,00 Tænh Kampong Speu 43.215,00
Tænh Battambang 54.841,00 Thaønh phoá Kep 42.936,00
Tænh Rattanakiri 2.170,00 Tænh Kampong Thom 151.686,00
Vöôn quoác gia Kirirum 23.063,00 Tænh Takeo 17.162,00
Tænh Rattanakiri 1.720,00
Tænh Mondulkiri 160,00
Tænh Preah Vihear 255,00
Tænh Koh Kong 93,00
Tænh Prey Veng 1.053,00
Tænh Kampong Cham 6.349,00
Tænh Kampong Chhang 574,00
Toång Coäng 794.043,00 Toång Coäng 645.803,00
Nguoàn: Boä Du lòch vaøsôû du lòch thaønh phoá, tænh
Neáu ñöôøng ñi ñöôïc xaây döïng laïi thì du lòch trong nöôùc seõ phaùt trieån raát nhanh ôû Campuchia khi maø
thu nhaäp cuûa ngöôøi daân ñöôïc caûi thieän.
Nhö vaäy, döïa treân tình hình phaùt trieån nhanh cuûa thò tröôøng khaùch trong nöôùc, töø baây giôø nhaø nöôùc
Campuchia cuõng nhö Boä du lòch vaø caùc ngaønh lieân quan du lòch phaûi nhanh choùng moät soá vaán ñeà ñeå khai
thaùc vaø ñaåy maïnh thò tröôøng khaùch du lòch trong nöôùc taêng tröôûng nhanh nhö sau:
• Môû roäng kieán thöùc veà moâi tröôøng vaên hoaù vaø taøi saûn coå cuûa daân toäc;
• Naâng cao ñôøi soáng cuûa daân chuùng (thu nhaäp vaø söùc khoûe...);
• Xaây döïng vaø söõa chöõa laïi caùc ñöôøng lieân khu vöïc du lòch;
• Ñaûm baûo an ninh – traät töï xaõ hoäi;
• Khuyeán khích nhaø ñaàu tö ñeå ñaàu tö xaây döïng khaùch saïn, nhaø khaùch, nhaø nghæ vaø khu giaûi trí taïi
khu di tích lòch söû vaø du lòch sinh thaùi;
Vieäc taêng chuyeán bay noäi ñòa laø vaán ñeà heát söùc quan troïng ñeå taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho khaùch
trong nöôùc ñi tham quan nhöõng khu du lòch xa. Trong nhöõng naêm tôùi neáu chính phuû thöïc hieän toát caùc
ñieåm neâu treân, thò tröôøng khaùch du lòch trong nöôùc seõ taêng leân raát nhanh.
2. Doanh thu töø ngaønh du lòch
Keå töø naêm 1993, ngaønh du lòch Campuchia baét ñaàu coù vai troø ñoùng goùp trong neàn kinh teá quoác gia,
vaø vieäc ñoùng goùp ñoù coù aûnh höôûng raát nheï ñeán hoaït ñoäng kinh doanh. Chæ vaøi naêm gaàn ñaây nhaát ngaønh
du lòch ñaõ ñoùng goùp cho neàn kinh teá quoác gia khaù maïnh, chính phuû Campuchia öu tieân cho phaùt trieån
ngaønh du lòch vaø xem ngaønh du lòch laø muõi nhoïn chuû yeáu ñeå xaây döïng vaø phaùt trieån kinh teá.
Doanh thu quoác gia ñaõ taïo ra töø ngaønh du lòch trong naêm 2000 laø 309 trieäu USD. Chæ rieâng doanh
thu do du khaùch quoác teá taïo ra laø 208 trieäu USD, bao goàm:
- Veù vaøo thaêm ñeàn thaùp Angkor Wat (Toå chöùc APSARA)
- Chi phí khaùc nhö : khaùch saïn, aên, vaän chuyeån, giaûi trí...v.v.
Coøn doanh thu töø du khaùch noäi ñòa, töø tröôùc tôùi baây giôø chöa coù soá lieäu cuï theå veà vieäc chi tieâu cuûa
hoï. Theo soá lieäu cuûa Boä Du lòch vaø cuoäc phoûng vaán cuûa CDRI cho bieát naêm 1995 doanh thu do khaùch du
lòch trong nöôùc taïo ra laø 75 trieäu USD vaø naêm 2000 laø 101 trieäu USD. Khaùch noäi ñòa ñi du lòch tieâu raát ít

17
neáu so vôùi du khaùch nöôùc ngoaøi, vì hoï coù ñieàu kieän thuaän lôïi hôn caû phöông tieän ñi laïi, aên, ôû vaø veù vaøo
thaêm khu du lòch (xe caù nhaân, ôû nhaø baø con baïn beø, töï naáu, mieãn phí veù vaøo coång, khoâng caàn höôùng daãn
vieân, thoâng dòch vieân)
Chính phuû Campuchia coù chính saùch khuyeán khích vaø taïo ñieàu thuaän lôïi cho ngöôøi daân Campuchia
ñöôïc vaøo thaêm ñeàn thaùp Angkor Wat vaø khu di tích lòch söû ñöôïc mieãn phí veù vaøo thaêm; muïc ñích ñeå cho
ngöôøi daân Campuchia hieåu bieát kieán thöùc veà kieán truùc, vaên hoùa, lòch söû ... cuûa daân toäc mình.
Baûng8 : Keát quaû kinh doanh du lòch Campuchia 1993 – 2001 do khaùch quoác teá
Naêm Löôïng khaùch quoác teá (ngöôøi) Doanh thu (USD) Noäp Ngaân saùch (USD)
1993 118.183,00 Na Na
1994 176.617,00 Na Na
1995 219.680,00 175.744.000,00 Na
1996 260.489,00 230.532.765,00 Na
1997 218.843,00 383.325.114,00 Na
1998 286.524,00 247.327.517,00 Na
1999 367.743,00 157.761.747,00 4.652.632,00
2000 466.365,00 207.532.425,00 2.813.247,00
2001 604.919,00 344.803.830,00 5.846.154,00
Nguoàn: Boä Du lòch vaø Boä Kinh teá &Taøi chính
Theo baûng, naêm 2001 löôïng khaùch quoác teá laø 604.919 vôùi tyû leä taêng 176% so vôùi naêm 1997 chæ
218.843 khaùch, nhöng doanh thu cuûa naêm 1997 ñaït 383 trieäu USD cao hôn naêm 20í chæ ñaït 345 trieäu
USD. Vì du khaùch giaûm thôøi gian ôû laïi vaø chi phí haøng ngaøy.
Theo soá lieäu treân vaø thoâng qua vieäc theo doõi phaân tích, coâng nghieäp du lòch Campuchia ñaõ taïo ra
coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi daân khoaûng 100.000 ngöôøi, trong khi ngaønh may maëc taïo coâng vieäc cho
ngöôøi daân khoaûng 200.000 coâng nhaân. Ñoàng thôøi ngaønh du lòch ñaõ ñoùng goùp 4,5% GDP cuûa Campuchia
trong naêm 2001. Söï phaùt trieån treân ñaõ cho thaáy roõ veà vai troø quan troïng cuûa ngaønh du lòch trong vieäc
phuïc hoài vaø xaây döïng phaùt trieån neàn kinh teá quoác gia.
3. Tình hình kinh doanh
Nhöõng naêm gaàn ñaây, ngaønh du lòch Campuchia ñaõ coù nhöõng böôùc chuyeån khaù maïnh caû veà hoaït
ñoäng kinh teá laãn quaûn lyù ngaønh. Ñeán naêm 2000, ngaønh du lòch vaø dòch vuï ñaõ ñoùng goùp 35% GDP cuûa caû
nöôùc trong ñoù 4,5% töø ngaønh du lòch ñoùng goùp tröïc tieáp, thu huùt haøng nghìn lao ñoäng vaø ñoùng goùp lôùn veà
nguoàn thu ngaân saùch cho caû nöôùc. Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu khaû quan nhö theá ñoøi hoûi phaûi coù söï coá
gaéng vaø tích cöïc trong vieäc toå chöùc quaûn lyù hoaït ñoäng du lòch cuûa coâng ty löõ haønh, caùc cô sôû löu truù, vaän
chuyeån, tình hình xaõ hoäi oån ñònh, an ninh traät töï ... caùc phaàn töû cuûa ngaønh du lòch. Chính phuû cuõng ñang
coù keá hoaïch hoå trôï voán ñaàu tö töø voán ngaân saùch, ñaëc bieät chính phuû ñang coá gaéng ñaåy nhanh vieäc ñaàu tö
coâng coäng vaø cô sôû haï taàng. Chæ trong thôøi gian töø naêm 1992 ñeán 2000 chính phuû ñaõ söû duïng voán ngaân
saùch 3,67 tyû USD cuûa caùc nöôùc vieän trôï ñeå phuïc hoài vaø xaây döïng laïi cô sôû haï taàng vaø an ninh traät töï xaõ
hoäi. Coøn vieäc ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo ngaønh du lòch, töø naêm 1994 - 1997 Campuchia ñaõ tieáp nhaän soá voán
ñaàu tö nöôùc ngoaøi 1,5 tyû USD trong toång voán ñaàu tö tröïc tieáp vaøo Campuchia laø 3,9 tyû USD. Trong keá
hoaïch phaùt trieån 3 naêm töø 2001 – 2003 ñeå ñaàu tö coâng coäng cho caùc lónh vöïc öu tieân, chính phuû seõ chi
ngaân saùch toång coäng laø 1,514 tyû USD, soá ngaân saùch naøy caùc nöôùc thaønh vieân ICORC ñaõ höùa taøi trôï 761
trieäu USD cho chính phuû Campuchia. Nhö vaäy ñoái vôùi nhaø ñaàu tö trong nöôùc phaûi naêm ñöôïc keá hoaïch
nhaø nöôùc ñeå söûa chöõa naâng caáp vaø xaây döïng theâm moät soá khaùch saïn, moät soá cô sôû vui chôi, giaûi trí... Caùc
ñòa phöông böôùc ñaàu phaûi coù döï aùn chuaån bò voán vaø nhaân löïc ñeå ñaàu tö moät soá haïng muïc troïng ñieåm
nhaèm phuïc vuï du khaùch trong vaø ngoaøi quoác.
Taát nhieân thöïc teá cuõng caàn phaûi nghieân cöùu khaûo saùt, ñoù laø soá löôïng khaùch quoác teá coù taêng leân,
nhöng hieäu quaû töø hoaït ñoäng du lòch vaãn coøn thaáp. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính laø an ninh traät töï
xaõ hoäi vaø ñöôøng xa hö hoûng khoù khaên ñi laïi. Coøn soá ngaøy löu laïi cuûa du khaùch taïi Campuchia raát ngaén
(6 ngaøy) vaø möùc chi tieâu cuûa khaùch cuõng thaáp (95 USD/ngaøy).

18
4. Löïc löôïng lao ñoäng trong ngaønh du lòch
Nguoàn nhaân löïc caùn boä, coâng nhaân vieân cuûa Boä Du lòch naêm 2000 laø 884 ngöôøi trong ñoù laøm vieäc
trong Boä khoaûng 393 ngöôøi vaø laøm vieäc caùc tænh, thaønh phoá khaùc khoaûng 491 ngöôøi, bao goàm: trình ñoä
caáp tieán só moät ngöôøi, caáp thaïc só 9 ngöôøi, caáp ñaïi hoïc 113 ngöôøi vaø caáp chuyeân ngaønh trung caáp 29
ngöôøi, coøn laïi laø nhaân vieân coù trình ñoä phoå thoâng khoâng coù chuyeân ngaønh. Ñoù laø moät con soá raát nhoû, soá
ngöôøi coù trình ñoä ñaïi hoïc chuyeân ngaønh du lòch hoaëc lieân quan ñeán du lòch coøn ít hôn nöõa.
Coâng nghieäp du lòch (bao goàm khaùch saïn, nhaø haøng, quaày baùn röôïu, nhöõng moâi giôùi du lòch vaø caùc
ngöôøi chæ daãn) ñaõ öôùc tính vieäc laøm khoaûng 60.000 ngöôøi trong naêm 2.000, maø 7.000 ngöôøi ñaõ laøm coâng
nghieäp khaùch saïn vaø 3.000 ngöôøi laø ngöôøi chæ daãn vaø moâi giôùi du lòch. Coøn 50.000 ngöôøi khaùc ñaõ ñöôïc
laøm vieäc trong nhöõng nhaø haøng vaø nhöõng kinh doanh lieân quan du lòch, ña soá ñöôïc traû thaáp laøm vieäc
khoâng coù löông. Döïa vaøo soá lieäu töø khaûo saùt kinh teá xaõ hoäi trong naêm 1999 vaø cuoäc phoûng vaán cuûa
nhöõng nhaø nghieân cöùu CDRI ñaõ ñöôïc thu thaäp trong naêm 2000, nhaân coâng phuï nöõ chieám 58% cuûa toång
nhaân coâng trong lónh vöïc du lòch.
Veà nguoàn höôùng daãn du lòch : Chính phuû cuõng nhö Boä Du lòch ñaõ ñaøo taïo höôùng daãn vieân du lòch
toång coäng laø 1.450 ngöôøi caû Phnom Penh vaø Siem Reap. Nhöng sau khi ñaøo taïo, hoïc vieân ñaõ ñaêng kyù xin
pheùp cuûa toå chöùc Apsara ñeå choïn ngheà höôùng daãn du lòch trong ngaønh du lòch chæ 527 ngöôøi töông ñöông
36,34% ñaõ thöïc hieän ñuùng hoaït ñoäng kinh doanh cuûa coäng ñoàng du lòch.
Baûng9 : Höôùng daãn vieân du lòch
Ngoân ngöõ Phnom Penh (ngöôøi) Siem Reap(ngöôøi)
Tieáng Anh 36 188
Tieáng Phaùp 21 92
Tieáng Ñöùc 8 15
Tieáng Nhaät 25 72
Tieáng Hoa 18 33
Tieáng Khaùc (Taây Ban Nha, YÙ, Thaùi) 4 15
Toång Coäng 112 415
Nguoàn: Baùo caùo cuûa Boä Du lòch, thaùng 3 naêm 2001
Thöïc teá trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa höôùng daãn du lòch thôøi gian qua, moät soá höôùng daãn vieân
coù söï phaùt trieån toát, coù kyõ thuaät ñeå thuyeát phuïc du khaùch, laøm cho khaùch du lòch haøi loøng. Nhöng vaãn coøn
moät soá chöa thöïc hieän hôïp lyù trong ngheà naøy vì trình ñoä kieán thöùc coøn yeáu keùm, ña soá chæ bieát giôùi thieäu
theo taøi lieäu khoâng linh hoaït theo moâi tröôøng, thieáu kyõ naêng ñeå thuyeát phuïc khaùch. Hôn nöõa soá löôïng
khoâng ñaùp öùng theo nhu caàu thò tröôøng hieän nay, cho neân trong töông lai gaàn ñaây phaûi coù keá hoaïch roõ
raøng ñeå huaán luyeän ñaøo taïo lôùp höôùng daãn du lòch (Tourist guide) theo nhu caàu thò tröôøng cho kòp thôøi
vöøa ñaûm baûo chaát löôïng vaø soá löôïng.
Ñieàu raát tieác laø 2/3 soá löôïng hoïc vieân ñaõ ñaøo taïo lôùp höôùng daãn du lòch ñang coù hoaït ñoäng baát hôïp
leä ôû ngoaøi coäng ñoàng du lòch. Nhö vaäy ñeå haïn cheá vaán ñeà baát traät töï chính phuû Campuchia phaûi thöïc hieän
chaët cheõ vieäc quaûn lyù theo luaät vaø caûi caùch luaät cho thuaän tieän, laäp luaät ngay laäp töùc veà quaûn lyù höôùng
daãn du lòch.
5. Ñaàu tö vaøo ngaønh du lòch
Coâng vieäc naâng caáp vaø xaây döïng môùi khaùch saïn, caùc khu vöïc vui chôi giaûi trí ñoøi hoûi soá voán ñaàu tö
lôùn. Trong nhöõng naêm qua coâng vieäc ñaàu tö cho ngaønh du lòch coù hình thöùc lieân doanh vaø tö nhaân.
Theo soá lieäu cuûa Hoäi ñoàng phaùt trieån Campuchia vaø Boä Du lòch töø naêm 1994 ñeán 2000 ñaõ ñaàu tö
xaây döïng khaùch saïn taïi Phnom Penh vaø tænh Siem Reap, toång coäng 39 khaùch saïn toång voán ñaàu tö laø 562
trieäu USD, trong ñoù khaùch saïn ñang coù hoaït ñoäng kinh doanh toång voán ñaàu tö 133 trieäu USD, khaùch saïn
ñang trong coâng trình xaây döïng toång voán ñaàu tö 118 trieäu USD, vaø khaùch saïn ñang trong döï aùn toång voán
laø 311 trieäu USD. Trong naêm 2001 Campuchia hoaøn thaønh 3 döï aùn ñaàu tö coù voán toång coäng 158 trieäu
USD, voán trong nöôùc 52% vaø voán nöôùc ngoaøi 48%. Döï aùn ñaàu tö vaøo lónh vöïc coâng nghieäp du lòch trong
khu vöïc di tích lòch söû, coâng vieân du lòch, naâng caáp caùc cöûa khaåu bieân giôùi.

19
Noùi chung Campuchia töø naêm 1994 – 97 ñaõ nhaän ñöôïc voán toång coäng ñaàu tö vaøo ngaønh du lòch laø
1,5 tyû USD. Do ñoù chuùng ta thaáy raèng tình hình voán ñaàu tö cho ngaønh du lòch cuûa Campuchia laø töông ñoái
lôùn.
6. Quan heä maät thieát veà kinh teá quoác gia
Söï phaùt trieån coâng nghieäp du lòch ôû Campuchia trong vaøi naêm qua ñaõ coù moái quan heä maät thieát veà
neàn kinh teá. Cho ñeán naêm 2000 toång ñaàu tö trong lónh vöïc naøy boû raát xa so vôùi coâng nghieäp may maëc.
Tuy nhieân thu nhaäp roøng vaø coâng vieäc ñöôïc taïo ra tröïc tieáp bôûi coâng nghieäp du lòch vaãn coøn giôùi haïn,
maëc duø söï kieän naøy noùi raèng khaùch du lòch nöôùc ngoaøi gia taêng moät caùch nhanh choùng trong 2 naêm qua.
Coøn nöõa, khoâng coù soá lieäu thoáng keâ coù saún veà vieäc xaây döïng khaùch saïn ôû Campuchia vaø veà toång coâng
vieäc taïo ra. Ñeå ñaùnh giaù söï aûnh höôûng cuûa du lòch veà neàn kinh teá trong ñieàu kieän cuûa moät soá löôïng lôùn
ñaàu tö thaät söï, thu nhaäp vaø söï taïo ra coâng vieäc, vieäc öôùc löôïng thoâ ban ñaàu ñaõ laøm cô sôû cho 3 nguoàn.
Ñaây laø cuoäc phoûng vaán cuûa caùc nhaø nghieân cöùu CDRI thoâng qua vaøo naêm 2000 vôùi nhöõng ngöôøi chuyeân
moân veà coâng nghieäp du lòch, con soá naøy xuaát baûn trong taïp chí “khuynh höôùng veà coâng nghieäp khaùch
saïn” naêm 1997, bao haøm caû khu vöïc chaâu AÙ Thaùi Bình Döông, vaø taïp chí xuaát baûn haøng thaùng
Cambodge Nouveau (thaùng 3 naêm 2001).
Theo cuoäc phoûng vaán cuûa CDRI thoâng qua vaøo naêm 2000 vôùi nhöõng ngöôøi chuyeân veà du lòch, giaù
phoøng haøng ngaøy ôû Campuchia trung bình khoaûng 35 USD. Tuy nhieân giaù phoøng haøng ngaøy cuûa khaùch
saïn 5 sao cao hôn nhieàu (trung bình 100 USD) vaø giaù nhöõng khaùch saïn 3 sao ôû moät nôi naøo ñoù cuõng cao
hôn (khoaûng 50 USD). So vôùi Bangkok nhöõng giaù naøy töông ñoái cao. Tuy nhieân giaù ôû taïi Campuchia vaãn
thaáp hôn nhieàu so vôùi giaù ôû Thaùi Lan (chæ 60% taïi Phnom Penh vaø Siem Reap, ngöôïc laïi 80% ôû Bangkok
vaø nhöõng thaønh phoá chính khaùc ôû chaâu AÙ). Thu nhaäp taïo ra töø nhöõng phoøng ôû khaùch saïn taïi Campuchia
thaáp hôn so vôùi nhöõng thaønh phoá chaâu AÙ khaùc maëc duø ñieåm yeáu naøy, nhöõng khaùch saïn ôû Campuchia
hieän nay ñaõ baét ñaàu taïo ra lôïi nhuaän. Nhöõng chuyeân gia veà du lòch cho raèng giaù ôû phaûi hôn 45% môùi coù
theå taïo ra lôïi nhuaän. Moät soá ngöôøi chæ ñaïo chính veà coâng nghieäp du lòch coù theå xem trong baûng 9.
Baûng10 : Chæ soá chính cuûa ngaønh du lòch ôû Campuchia
Naêm 1995 2000
1- Soá khaùch saïn 136 240
2- Soá phoøng 4508 9673
3- Löôïng du khaùch quoác teá (1000) 220 466
4- Thôøi gian ôû laïi (Trung bình, ngaøy) 8 5
5- Möùc giaù phoøng (Trung bình, USD/phoøng/ngaøy) 27 35
6- Tyû leä ngheà nghieäp (trung bình, %) 75 60
7- Chi tieâu cuûa khaùch du lòch quoác teá (USD/ngaøy) 100 89
8- Toång coäng chi tieâu du khaùch quoác teá (trieäu USD) 176 208
- Choã troï - 85
- Thöùc phaåm & giaûi khaùt - 50
- Vaän chuyeån noäi ñòa - 34
- Mua saém - 25
- Khaùc - 14
9- Doanh thu töø khaùch du lòch noäi ñòa (trieäu USD) 75 101
10- Toång doanh thu cuûa ngaønh du lòch (trieäu USD) 251 309
% cuûa GDP 5,3% 8,7%
11- Ñaàu tö theâm khaùch saïn (trieäu USD) 122 311
12- Nhaân coâng trong ngaønh du lòch (1000) 31 60
% cuûa toång löïc löôïng lao ñoäng 0,6% 1,1%
Source: Ministry of Touresm, National Institute of Statistics, CDRI interviews with tourism industry
professionals conducted in 2000, and the publications listed above.

20
Theo taïp chí Cambodge Nouveau (thaùng 3 naêm 2001), thu nhaäp roøng taïo ra töø khaùch du lòch nöôùc
ngoaøi vieáng thaêm Campuchia khoaûng 208 trieäu USD, trong ñoù khoaûng 85 trieäu USD taïo ra do vieäc aên ôû
taïi khaùch saïn, 50 trieäu USD veà thöïc aên vaø nöôùc giaûi khaùt vaø 34 trieäu USD cho vieäc ñi laïi ôû ñòa phöông.
Nhöõng khaùch du lòch nöôùc ngoaøi naøy cuõng chi tieâu 25 trieäu USD cho vieäc mua saém vaø 14 trieäu USD cho
nhöõng chi phí khaùc, bao goàm thueá saân bay vaø phí visa. So vôùi nhöõng quoác gia khaùc ôû trong khu vöïc, con
soá naøy raát thaáp, maëc duø cao hôn nhieàu so vôùi vieäc chi tieâu ñoù ôû Campuchia vaøo naêm 1995. Vaøo naêm
2000, ôû Thaùi Lan thu nhaäp roøng töø 10 trieäu khaùch nöôùc ngoaøi khoaûng 10 tyû USD. Ngoaøi ra, haàu heát thu
nhaäp roøng ñaõ coøn ôû Thaùi Lan, khi haàu heát khaùch ñi du lòch theo nhöõng chuyeán baây trong nöôùc, ôû laïi
nhöõng khaùch saïn taïi chính Thaùi Lan, aên thöïc phaåm Thaùi Lan vaø mua haøng hoaù Thaùi Lanh. Du lòch cho
Thaùi Lan laø moät chính saùch raát quan troïng maø chính phuû Thaùi Lan söû duïng ñeå xuùc tieán du lòch cuûa quoác
gia (TDRI 1996: 32). Campuchia cuõng coù theå hoïc ñöôïc töø kinh nghieäm naøy. Thu nhaäp töø khaùch du lòch
nöôùc ngoaøi vieáng thaêm Campuchia cuõng coù theå gaáp ñoâi neáu nhö cô sôû haï taàng ñöôïc xaây döïng ñaày ñuû.
Baûng11 : Thu nhaäp cuûa chính phuû töø ngaønh du lòch (trieäu USD)
1996 2000
Thueá GTGT vaø thueá gian tieáp khaùc 5,0 7,0
Phí Visa 3,1 5,2
Giaù veù haøng khoâng 6,5 6,3
Phí veù vaøo coâng Angkor - 1,5
Toång thu nhaäp cuûa chính phuû töø du lòch 14,6 20,0
Toång coäng doanh thu cuûa chính phuû 283,0 364,0
Du lòch ñoùng goùp cho toång thu nhaäp chính phuû 5,2% 6,3%
Source: Ministry of Economy and Finance
Thu nhaäp cuûa chính phuû Campuchia töø lónh vöïc du lòch toång coäng khoaûng 20 trieäu USD vaøo naêm
2000. Soá löôïng laø 37% cao hôn naêm 1996 (khoaûng 14,6 trieäu USD). Ñaày cuõng laø tyû leä phaàn traêm töông
ñoâi theo söï taêng tröôûng trong nhöõng chuyeán ñeán cuûa khaùch du lòch qua thôøi kyø töông ñoâi (35% - Baûng
11).
Vieäc laøm ñöôïc taêng maïnh trong ngaønh khaùch saïn laø do soá phoøng ôû ñöôïc thueâ nhieàu vaø giaù caû ña
daïng. Taïi Phnom Penh, tyû leä nhaân coâng treân phoøng khaùch saïn thaáp hôn trong khu vöïc do bôûi giaù ôû thaáp.
Döïa vaøo möïc saûn xuaát vaø phí lao ñoäng, tyû leä cuûa nhaân vieân/phoøng taïi Phnom Penh phaûi töông töï taïi
thaønh phoá Hoà Chí Minh hoaëc thaønh phoá Thöông Haûi (Baûng 12).
Baûng12 : Ratio of Staff/Room and the Hotel Occupation Rate in Some Asian Cities
Phnom Penh Ho Chi Minh Bangkok Jakarta Shanghai
Ratio staff/room
- Three-star hotels 1,0 1,6 1,2 1,2 1,6
- Five-star hotels 1,2 2,0 1,5 1,8 2,0
Occupation rate 60% 75% 80% 75% 80%
Sources: “Trends in the Hotel Industry” magazine (March 1997), “Camboge Nouveau” magazine (March
2001) and CDRI estimates based on interviews with industry professionals in 2000.
II- HIEÄN TRAÏNG CÔ SÔÛ HAÏ TAÀNG, VAÄT CHAÁT, KYÕ THUAÄT DU LÒCH
1. Cô sôû löu truù, khaùch saïn
• Khaùch saïn Campuchia baét ñaàu ra ñôøi trong thôøi thuoäc Phaùp nhö: Sokhalay, Le Royal taïi thuû ñoâ
Phnom Penh. Theá heä khaùch saïn thöù hai buøng noå vaøo thôøi kyø Myõ, goàm : Pailin, Mittapheap,
Vimeansour (Sihanouville), ... Vaø theá heä thöù ba cuûa khaùch saïn Campuchia raát muoän sau naêm 1979,
toaøn dieän vôùi söï xuaát hieän cuûa khaùch saïn vaøo thôøi ñoù laø khaùch saïn Sofitel Cambodiana, Inter
Continental, Julina, Le President, Phnom Penh le Royal, Hong Kong, Indochina, Embassy Place,
Phnom Penh, Sun Way,... Taïi tænh Siem Reap coù Gran Hotel D'Angkor, Sofitel Royal Angkor,
Tải bản FULL (44 trang): https://bit.ly/3fQM1u2
Dự phòng: fb.com/KhoTaiLieuAZ

21
Angkor Reach, Angkor Saphir, Angkor Thom, Bayon, ...Taïi TP. Sihanoukville coù Seaside, Hawai,
Holiday Palace, King Gold, Chhechulsa, Cristal...
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñeå baûo ñaûm cho nhu caàu veà löu truù cho du khaùch coù söï taêng leân lieân
tuïc, moät soá khaùch saïn môùi ñaõ ñöôïc xaây döïng theâm vaø khaùch saïn cuõ ñöôïc ñaàu tö naâng caáp cuõng nhö trang
trí noäi thaát, caûi thieän duïng cuï hieän ñaïi.
Theo soá lieäu cuûa Boä du lòch, vaøo naêm 2000 toaøn nöôùc coù cô sôû löu truù toång coäng laø 561 trong ñoù soá
khaùch saïn 240 bao goàm 9.673 phoøng vaø soá nhaø khaùc 292 vôùi 3.233 phoøng. Trong ñoù coù 10 khaùch saïn vôùi
toång soá phoøng 1.222, laø voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 100%, coù 4 khaùch saïn ñaït tieâu chuaån 5 sao. 10 khaùch saïn
ñang xaây döïng vôùi toång soá phoøng laø 2066, toång voán ñaàu tö 118 trieäu USD laø voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi
100%. Vaø khaùch saïn ñaõ caáp giaáy pheùp xaây döïng ñang trong döï aùn toång coäng 19 khaùch saïn vôùi soá phoøng
1.328 cuõng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 100%.
Baûng 13 : Soá khaùch saïn vaø phoøng töø naêm 1993 - 2000
Naêm Soá khaùch saïn Soá phoøng Tyû leä taêng cuûa phoøng haøng naêm
1993 125 3892
1994 134 4294 10.33%
1995 136 4508 4.98%
1996 201 6379 41.50%
1997 202 6385 0.09%
1998 216 8247 29.16%
1999 221 9115 10.53%
2000 240 9673 6.12%
Nguoàn : Baùo caùo cuûa Boä Du lòch thaùng 3 naêm 2001
Töø naêm 1993 ñeán 2000, khaùch du lòch ñeán ñang gia taêng trung bình laø 19% treân naêm, khi xaây döïng
khaùch saïn trong cuøng moät thôøi gian ñaõ taêng leân 10% treân naêm, vaø phoøng khaùch saïn taêng 14%. Döïa vaøo
baûng treân, tình hình taøi chính cuûa coâng nghieäp khaùch saïn trong naêm 2000 toát hôn naêm 1993. Tuy nhieân,
trong thöïc teá, tyû leä ngheà nghieäp khaùch saïn ñaõ toát hôn nhieàu trong ñaàu naêm 1990 taïi vì caùc khaùch saïn ñaõ
ñöôïc chieám 20000 nhaân vieân Lieân hieäp quoác taïi Campuchia (United Natioas Transitional Authority in
Cambodia, UNTAC). So saùnh vôùi caùc quoác gia chaâu AÙ khaùc, trong naêm 2000, soá cuûa khaùch treân moät
phoøng taïi Campuchia ñaõ thaáp hôn trong khu vöïc (khoaûng moät nöûa cuûa caùc quoác gia khaùc).
• Nhaø khaùch (Guest House) cuõng ñoùng vai troø raát quan troïng trong söï uûng hoä phaùt trieån lónh vöïc du
lòch. Trong naêm 2000, toång nhaø khaùch, nhaø nghæ, nhaø troïn thaønh laäp trong toaøn quoác gia coù 292 cô
sôû vôùi soá phoøng 3.233.
Baûng 14 : Soá nhaø khaùch vaø soá phoøng naêm 1998 – 2000
Naêm Soá nhaø khaùch Soá phoøng Tyû leä taêng cuûa phoøng haøng naêm
1998 147 1510
1999 186 1897 25.63%
2000 292 3233 70.43%
Theo baûng treân, naêm 2000 phoøng nhaø khaùch taêng leân raát maïnh laø 70,43% baèng 1336 phoøng so vôùi
naêm 1999. Nguyeân nhaân nhaø khaùch taêng maïnh vì giaù phoøng cho thueâ reû hôn nhieàu so vôùi giaù phoøng
khaùch saïn cho neân khaùch du lòch thích vaøo ôû nhaø khaùch nhieàu hôn khaùch saïn; ñaëc bieät khaùch du lòch
trong nöôùc.
Baûng 15 : Soá khaùch saïn vaø soá phoøng ñöôïc phaân boá theo khu vöïc
Khu vöïc Soá khaùch saïn Soá phoøng Tyû leä so vôùi toång phoøng caû nöôùc
Thuû ñoâ Phnom Penh 104 5299 54.78%
Tænh Siem Reap 35 1785 18.45%
Tải bản FULL (44 trang): https://bit.ly/3fQM1u2
Dự phòng: fb.com/KhoTaiLieuAZ

22
TP. Sihanoukville 38 1039 10.74%
Tænh Kratie 2 45 0.47%
Tænh Kampot 4 129 1.33%
Tænh Banteay Mean Chey 11 194 2.01%
Tænh Ratanakiri 2 46 0.48%
Tænh Koh Kong 5 103 1.06%
Tænh Kampong Chhang 1 15 0.16%
Tænh Battambang 12 439 4.54%
Tænh Kampong Thom 3 114 1.18%
Tænh Pursat 4 77 0.80%
TP. Kep 1 32 0.33%
Tænh Kampong Cham 5 158 1.63%
Tænh Svay Rieng 2 86 0.89%
Tænh Prey Veng 6 54 0.56%
Tænh Stung Treng 2 37 0.38%
TP. Pailin 3 21 0.22%
Toång Coäng 240 9673 100%
Theo soá lieäu trong baûng treân söï phaân boá soá phoøng theo caùc ñôn vò haønh chính khoâng ñoàng ñeàu.
Khu vöïc taäp trung ñoàng nhaát laø thuû ñoâ Phnom Penh, tænh Siem Reap vaø thaønh phoá Sihanoukville. Chæ
rieâng ba khu vöïc naøy ñaõ chieám tôùi 83,97% toång soá phoøng hieän coù cuûa toaøn quoác.
Trong soá khaùch saïn 240 ñang hoaït ñoäng kinh doanh chæ coù 88 khaùch saïn ñaõ ñaêng kyù xin pheùp hoaït
ñoäng kinh doanh töø Boä Du lòch. Vì theá, söï phaùt trieån nhanh cô sôû löu truù khoâng theo qui hoaïch ñaõ daãn
ñeán tình traïng giaûm coâng suaát söû duïng buoàng phoøng. Nguyeân nhaân cuûa söï phaùt trieån thieáu ñoàng boä laø do
boä phaän khaùch saïn tö nhaân phaùt trieån töï phaùt maø Boä vaø ngaønh du lòch raát khoù kieåm soaùt vaø them vaøo ñoù
nhieàu cao oác caên hoä cho thueâ vaãn tieáp tuïc ñöa vaøo hoaït ñoäng laøm cho tình hình trôû neân caêng thaúng.
Baûng 16 : Soá nhaø khaùch vaø soá phoøng ñöôïc phaân boá theo khu vöïc
Khu vöïc Soá nhaø khaùch Soá phoøng Tyû leä so vôùi toång phoøng caû nöôùc
Thuû ñoâ Phnom Penh 47 720 22.27%
Tænh Siem Reap 70 710 21.96%
TP. Sihanoukville 22 216 6.68%
Tænh Kratie 12 86 2.66%
Tænh Kampot 12 63 1.95%
Tænh Banteay Mean Chey 13 255 7.89%
Tænh Ratanakiri 3 42 1.30%
Tænh Koh Kong 12 181 5.60%
Tænh Kampong Chhang 4 30 0.93%
Tænh Battambang 4 76 2.35%
Tænh Kampong Thom 9 146 4.52%
Tænh Pursat 4 23 0.71%
TP. Kep 1 8 0.25%
Tænh Kampong Cham 36 307 9.50%
Tænh Svay Rieng 6 63 1.95%
Tænh Prey Veng 2 14 0.43%
Tænh Stung Treng 3 38 1.18%
TP. Pailin 5 40 1.24%

Một số giải pháp nhằm góp phần phát triển du lịch ở Campuchia 6671143.pdf

Một số giải pháp nhằm góp phần phát triển du lịch ở Campuchia 6671143.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Một số giải pháp nhằm góp phần phát triển du lịch ở Campuchia 6671143.pdf

Similar to Một số giải pháp nhằm góp phần phát triển du lịch ở Campuchia 6671143.pdf (20)

More from NuioKila

More from NuioKila (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Một số giải pháp nhằm góp phần phát triển du lịch ở Campuchia 6671143.pdf