Bài giảng

1. XA NGẮMTHÁC NÚI LƯ
Vọng Lư Sơn bộc bố - Lý Bạch

2. Mục tiêu
•Học sinh phân tích được vẻ đẹp thác
nước núi Lư và tâm hồn Lý Bạch
•Học sinh có kỹ năng sử dụng phần
dịch nghĩa để phân tích tác phẩm

3. ĐỌC VĂN BẢN

4. Phiên âm
Nhật chiếu Hương Lô sinh tử yên
Dao khan bộc bố quải tiền xuyên
Phi lưu trực há tam thiên xích
Nghi thị Ngân Hà lạc cửu thiên.

5. Dịch nghĩa
Mặt trời chiếu núi Hương Lô,
sinh làn khói tía
Xa nhìn dòng thác treo trên
dòng sông phía trước
Thác chảy như bay đổ thẳng
xuống từ ba nghìn thước
Ngỡ là sông Ngân rơi tự chín
tầng mây

6. Dịch thơ
Nắng rọi Hương Lô khói tía bay
Xa trông dòng thác trước sông này
Nước bay thẳng xuống ba nghìn thước
Tưởng dải Ngân Hà tuột khỏi mây.

7. Đại ý?
Miêu tả lại
thác nước núi
Lư theo hình
dung của em.
Vẻ đẹp từ xa của
thác nước chảy
từ đỉnh Hương
Lô thuộc dãy núi
Lư
- Vị trí
- Độ cao
- Vẻ đẹp
Kì vĩ
Tráng lệ

8. THÁC NƯỚC

9. Hiện tượng nước chảy qua một vách đá cao nằm
chắn ngang tạo nênTHÁC (Từ điển Tiếng Việt –
Hoàng Phê)

10. Có hai loại
thác: thác
như một bộ
phận của
dòng sông, có
thể cho
thuyền bè
qua lại, lên
xuống
được…

11. … và thác chỉ
là nơi nước từ
trên núi cao dội
thẳng xuống
với lưu lượng
lớn và tốc độ
cao, thường
tạo nên những
cảnh quan kỳ
thú.

12. 1. TÌM HIỂUCHUNG

13. a) Tác giả
LÝ BẠCH
(701 – 762)
-Vài nét tiểu sử
-Cuộc đời
-Sự nghiệp
• Sớm xa quê hương
• Đam mê du lịch, khát
• Được mệnh danh là “Thi
• Tự Thái Bạch, hiệu
tiên”
Thanh Liên cư sĩ
• Đề tài: chiến tranh, thiên
khao lập công danh sự
• Quê ở Cam Túc
nghiệp
nhiên, tình yêu và tình
bạn
• Chưa bao giờ toại
• Phong cách thơ: tinh thần
nguyện khát vọng cứu
đời giúp dân
sáng khoái, ngôn ngữ
điêu luyện, hình ảnh kỳ vĩ

14. b) Thơ Đường
Hiện tượng thơ ca nổi bật
Xuyên suốt thời nhà Đường
Có nhiều đặc trưng riêng
NgôVăn Phú:
“Thơ Đường là một hiện tượng thi ca đặc biệt được cả
nền và đỉnh”
Hàng vạn bài
thơ của khoảng
2300 nhà thơ
Lý Bạch, Đỗ
Phủ, Bạch Cư Dị,
Vương Duy,…

15. c) Bài thơ “Xa ngắm thác núi Lư”
•Đại ý: Vẻ đẹp từ xa của thác nước
chảy từ đỉnh Hương Lô thuộc dãy
núi Lư
•Thể loại: thất ngôn tứ tuyệt
Gieo vần: câu 1, 2, 4
•Kết cấu: 1-3

16. 2. PHÂNTÍCH VĂN BẢN

17. a) Vẻ đẹp thác nước núi Lư
Núi Lư (Lư Sơn) là một thắng cảnh quan
trọng củaTrung Quốc.
Nằm ở thành phố Cửu Giang phía bắc tỉnh
Giang Tây, rộng 302 km2, Lư Sơn có 99
ngọn núi, trong đó đỉnh cao nhất có độ cao
1474 m trên mực nước biển.
Lư Sơn thu hút được vô vàn văn nhân mặc
khách. Hơn 1000 năm nay, đã có hơn 1500
văn nhân đến đây và để lại trên Lư Sơn
hơn 16000 bài thơ, từ, ca, phú, ngâm vịnh
về Lư Sơn, cùng nhiều bia khắc bằng đá và
kim loại.

18. -Vị trí đứng ngắm thác
•Vọng: trông từ xa
•Dao khan (khán): xa trông
Nhìn từ xa
Quan sát toàn cảnh, thấy được cái kì
vĩ, bao la của khung cảnh
Điểm nhìn từ xa (vọng, dao) cung cấp cái
nhìn toàn cảnh, giúp tác giả cảm nhận
trọn vẹn vẻ đẹp của quần thể thiên
nhiên.

19. - Phông nền bức tranh
thác nước núi Lư
Nhật chiếu Hương Lô sinh tử yên
Mặt trời chiếu núi Hương Lô sinh làn
khói tía
Ngọn núi cao phía
Bắc dãy Lư Sơn
Đứng xa trông
Ánh mặt trời phản
quang với hơi nước tạo
ra sắc tím huyền ảo
như chiếc lò
hương

20. + Hơi nước phản quang ánh sáng
mặt trời tạo thành làn khói tím rực
rỡ
Miêu tả bức phông
nền trong câu thơ
thứ nhất bằng một
câu không quá 15
Đặc trưng của núi Hương Lô
Tên gọi: “lò hương”
Khí bao trùm trên chữ.
đỉnh Hương Lô mịt
mù như hương khói
(Nhà sư Tuệ Viễn – thế kỷ IV)

21. Khí bao trùm trên đỉnh Hương Lô mịt mù
như hương khói
(Nhà sư Tuệ Viễn – thế kỷ IV)
Mặt trời chiếu núi Hương Lô, sinh làn khói
tía
(Lý Bạch – thế kỷ VIII)
Miêu tả hiện tượng có sẵn – phép so sánh
Kể lại một quá trình (sinh) – liên tưởng
tưởng tượng
Dường như, chính ánh nắng mặt trời làm
cho khói bốc lên từ trên đỉnh núi chứ không
phải khói đã có sẵn từ trước.

23. NHÃN TỰ
+ Chữ “sinh”
Tạo ra quan hệ ____________
nhân – quả
Gợi nên hình ảnh liên tưởng độc
đáo

24. Đọc lại bản dịch thơ
Nắng chiếu Hương Lô khói tía bay
bị xóa bỏ
-Quan hệ nhân quả ?
-Ý nghĩa câu thơ ?
không còn trọn vẹn
Nắng và khói tía bị tách rời như hai
chủ thể riêng biệt, không còn tác động
lên nhau
Giảm bớt màu sắc huyền ảo
Sự vất vả và khó khăn của công việc
dịch thuật

25. Tiểu kết 1: Núi Hương Lô
trong ánh nắng mặt trời vô
cùng huyền ảo, rực rỡ

26. -Vẻ đẹp của thác nước
Theo em, nhãn tự
của câu thơ thứ
hai là chữ nào?
+ Chữ “quải” (treo)
Dùng cho vật cố định,
bất động, thường
có độ mềm
Biến động thành tĩnh, biến cái dữ dội
thành cái mềm mại
Do điểm nhìn: nhìn từ xa, dòng thác trở
nên nhỏ hơn, giảm sự ồn ào, sống động
mà giống như một vật trang trí, điểm
xuyết vào toàn cảnh hùng vĩ

27. “Đỉnh núi khói tía mịt
mù, chân núi dòng
sông tuôn chảy,
khoảng giữa là thác
nước treo cao như
dải lụa. Quả là một
bức danh họa tráng
lệ.”
(Xa Thụ Sâm – Kiều Mặc –
Từ điển thưởng thức thơ
văn viết về danh thắng
củaTrung Quốc)

28. So sánh bản dịch thơ
Xa nhìn dòng thác
treo trên dòng sông
phía trước
Xa trông dòng thác
trước sông này
Bản dịch đánh
mất nhãn tự của
câu thơ

29. Miêu tả vẻ đẹp thác nước
bằng 2-3 từ.
Vẻ đẹp thác nước:
Bất động
Mềm mại

30. Phi lưu trực há tam thiên xích
Nghi thị Ngân Hà lạc cửu thiên
Các từ đã gạch chân có nghĩa lần
lượt là:
A. Phóng, thẳng, nghi ngờ, vui
B. Rơi, thẳng, ngỡ, bay
C. Bay, thẳng, ngỡ, rơi
D. Bay, thẳng, ngỡ, vui
Thác chảy như bay đổ thẳng xuống từ ba
nghìn thước
Ngỡ là sông Ngân rơi tự chín tầng mây
+ Câu 3: Dòng chảy mạnh mẽ
+ Câu 4: Vẻ đẹp huyền ảo

31. LỆ CÚ, DANH CÚ
Câu thơ đẹp, nổi tiếng
Nghi thị Ngân Hà lạc cửu thiên
Ngân Hà là một thiên hà mà hệ Mặt Trời nằm
trong đó. Nó xuất hiện trên bầu trời như một dải
sáng trắng kéo dài từ chòm sao Tiên Hậu ở phía
bắc đến chòm sao Nam Thập Tự ở phía nam.
Vào những đêm trời quang nhìn lên bầu trời ta
có thể thấy một dải màu trắng bạc kéo dài do
rất nhiều ngôi sao tạo thành. Nó được người
Trung Quốc hình tượng hoá thành hình ảnh một
dòng sông chảy trên trời và gọi là Ngân Hà

32. + Phép so sánh
Trời – Nước
Nối liền vũ trụ
Dòng thác trắng xóa, sáng bừng
như một dòng sông tinh tú

33. Trả lời câu hỏi.
•Sông Ngân nằm ngang trên bầu
trời, dòng thác thì nằm dọc. Nhưng
câu thơ thứ tư vẫn hợp lý vì sao?

34. Trả lời câu hỏi.
•Sông Ngân nằm ngang trên bầu
trời, dòng thác thì nằm dọc. Nhưng
câu thơ thứ tư vẫn hợp lý vì có chữ
“lạc” giải thích rằng: sông Ngân Hà
đã ngẫu nhiên rơi xuống trần gian,
nghiêng lệch rồi treo mình trên
vách núi.

35. Trả lời câu hỏi
•Mối liên hệ giữa chữ “lạc” với chữ
“quải”?

36. •Mối liên hệ giữa chữ “lạc” với chữ
“quải”: vì rơi nên mới có cái thế
cheo leo, chông chênh là treo. Dòng
thác như một dải Ngân Hà đang vô
tình bị mắc vào vách núi trên
đường rơi tự do.

37. Trả lời câu hỏi
•Có ý kiến cho rằng câu thơ thứ tư
vừa chân vừa ảo, vừa có hình vừa
có thần. Hãy phân tích và lý giải ý
kiến đó.

38. •Ảo là vì hình ảnh sông Ngân quá cao xa,
vô chừng. Chân là vì thủ pháp liên tưởng
tưởng tượng được xây dựng trên nhiều
cơ sở thực tiễn, trên sự phối cảnh hợp lý:
đám mây mù trên đỉnh Hương Lô như
đang dốc mình tuôn ngàn sao xuống, vì
sao rơi nên tạo ra thế “treo” chênh vênh.
•Hình là tính chất gợi hình, làm cho khung
cảnh sống động. Thần là cái hồn không
nói ra của sự vật, cái không khí huyền ảo
mơ màng, gợi nên sự hòa hợp diệu kỳ
giữa đất và trời.

39. Hai câu thơ nổi tiếng nói lên vẻ
đẹp sống động, huyền ảo của thác
nước

40. DÙNG MỘT TỪ ĐỂ NÓI VỀ
THÁC NƯỚC NÚI LƯ
KỲ VĨ

41. Nhận xét nào sau đây là đúng?
A. Bài thơ thuần túy tả cảnh
B. Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn
nhà thơ
C. Bài thơ tả cảnh thông qua đó
bộc lộ tâm hồn nhà thơ
D. Bài thơ tả tình để thông qua đó
nói lên vẻ đẹp của cảnh

42. b) Vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ
•Tình yêu thiên nhiên, yêu đất nước
•Tâm hồn hào phóng, mạnh mẽ

43. ĐỌC BÀI
THƠ
“PHONG
KIỀU DẠ
BẠC”