cơ quan tạo máu

2. 1. Đại cương
 Vị trí: có ở nhiều cơ quan trong cơ thể
 Chức năng:
- Tạo tế bào máu
- Tham gia chuyển hóa
- Bảo vệ cơ thể
- Dự trữ máu
 Phân loại
* Theo vị trí
- Cơ quan tạo máu trung ương (tuỷ xương, tuyến ức)
- Cơ quan tạo máu ngoại vi (hạch bạch huyết, lách, các
nang bạch huyết).

3. (Tuû x¬ng)
Các cơ quan tạo máu

4. * Theo cấu trúc và chức phận:
- Cơ quan sinh ra tất cả các loại tế bào máu: tuỷ
đỏ hay tuỷ tạo huyết
- Cơ quan sinh ra bạch cầu không hạt: tuyến ức,
lách, hạch bạch huyết và các nang bạch huyết
 Ctạo chung:
 Mô võng: là khung chính gồm sợi lưới, tb lưới
 Xen kẽ: tb máu, xoang mạch
 Tùy từng cơ quan: tỉ lệ và trật tự các tphần
thay đổi → ctrúc đặc trưng

5. Đại cương

6. Đại cương
Mô võng
1. TB Lympho
2. TB võng
3. Vách xơ

7. 2. Tủy xương
2.1 Hình thành và Ptriển:
 Nằm ở các hốc xương trong tủy xương
 Giai đoạn phôi thai từ tủy xương → tủy tạo máu
 Đến 4-6 tuổi, tủy mỡ bắt đầu hình thành
 Thời kỳ trưởng thành: tủy tạo máu chỉ còn ở
xương dẹt (X đòn, X ức, X sườn, X chậu, X sống
và ở đầu X dài)
 Thể tích tủy xương người trưởng thành =
2500cm3 (1/2 tủy tạo máu)

8. 2.2 Cấu tạo:
 Cấu tạo chung: mô võng (mô lưới), tb máu, mao mạch máu
 Gồm 2 loại tb:
 Tế bào Cố định:
• Tế bào lưới (đan nối tạo mạng lưới)
• Tế bào mỡ (tập trung / rải rác)
 Tự do:
 Dòng HC
 Dòng BC hạt
 Dòng tiểu cầu
 Mao mạch xen kẽ các tế bào, tb nội mô và màng đáy có lỗ
thủng

12. 2. 3 Chức năng: Tạo ra các tế bào máu dòng tủy
 SLTB bình thường khoảng 20 -150N/mm3
 Trong 1 giây cung cấp: 2,5Tr HC; 120N BC; 5Tr TC
 Tham gia bảo vệ cơ thể bằng phản ứng miễn dịch
 Lọc sạch dòng máu
 Phân huỷ hồng cầu thoái hoá, giữ lại hemoglobin để
cung cấp cho việc tạo hồng cầu mới.
 Dự trữ một lượng máu đáng kể cho cơ thể.
 Về già tuỷ tạo máu thoái hoá dần thành tuỷ mỡ và
tuỷ xơ.

13. 3. Hạch bạch huyết
Sự phát triển và thoái triển
 Xuất hiện ở phôi cuối tháng thứ 3 ở dọc đường đi
của mạch BH
 Các tb lympho tập trung quanh lưới mao mạch + vỏ
xơ (trung mô) → HBH

14. 3.1 Cấu tạo
 Có hình trứng/ hạt đậu, từ vài mm đến cm
 Vỏ xơ bọc xung quanh, có vách xơ ngăn không hoàn
toàn
 Nhu mô chia 3 vùng (Turk – 1972): Vùng vỏ, vùng cận
vỏ (vỏ sâu), và vùng tủy

15. A. Vùng vỏ:
 Nang lympho: hình cầu/bdục, chia ra 2 phần:
 Trung tâm sáng (TT sinh sản)
 Vùng ngoại vi tối
 Ngoài ra ở vùng ngoại vi còn có ĐTB nhiều nhánh (Dendritic
Macrophage)
 Xoang quanh nang

16.  Xoang quanh nang
Bao quanh nang và liên tục hang BH vùng tủy đảm bảo
dòng bạch huyết liên tục
Ctạo thành xoang:
 TB nội mô xoang: tế bào dẹt mỏng
 Mô lkết
 TB võng có nhánh bào tương chạy dọc thành xoang,
ngăn cách xoang với các TC lympho

17. B. Vùng cận vỏ hay vỏ sâu
 Nằm tiếp giáp giữa vùng tủy và vùng vỏ
 Có các tế bào L trưởng thành
 TM sau mao mạch : tb nội mô cao hình
trụ. Chức năng của các tế bào này được
cho là : huy động nhanh TB L trưởng thành
vào tuần hoàn

18. C. Vùng tủy:
 Dải tbào (dây nang) có: ĐTB, TB L, tương bào
Hang BH
 Cấu trúc tương tự xoang quanh nang
 Sắp xếp tập trung theo hướng qui tụ về rốn hạch
→ tập trung dòng BH về rốn hạch
Theo quan điểm ĐƯMD:
 Vùng vỏ chủ yếu: Lympho B
 Cận vỏ: Lympho T
 Tủy: cả T và B

19. 3.3 Chức năng:
- Tạo Tb L: Lympho B, T
- Lọc dòng BH

20. 4. Lách.
4.1 Vị trí và chức phận.
+ Nằm ở phía bên trái ổ bụng.
+ Chức năng:
- Huỷ diệt hồng cầu già,
- Lọc sạch dòng máu,
- Bảo vệ cơ thể,
- Tạo bạch cầu không hạt
- Dự trữ máu.
Ở cơ thể còn non lách còn có khả năng tạo hồng cầu.

21. 4.2 Cấu tạo.
+ Vỏ xơ
+ Nhu mô lách.

22. 4.2.1 Vỏ xơ:
+ Là mô liên kết, thành phần sợi là chủ yếu
+ Một số tế bào cơ trơn có khả năng co dãn
+ Ngoài cùng có lớp trung biểu mô che phủ.
+ Từ vỏ xơ có các vách xơ đi sâu vào bên trong nhu
mô lách
+ Ở phía rốn lách vỏ xơ phát triển dầy hơn có mạch
máu, bạch huyết, dây thần kinh đi vào trong lách.

23. 4.2.2. Nhu mô lách:
+ Mô võng, xen kẽ là hệ thống mao mạch máu kiểu
xoang, những tế bào lympho, tương bào và đại
thực bào.
+ Do sự sắp xếp của những thành phần trên có
khác nhau nên nhu mô lách được chia thành hai
vùng:
- Tuỷ trắng
- Tuỷ đỏ.

24. - Vùng tuỷ trắng:
. ĐM trung tâm
. Bao lympho
.TB tương bào, đại thực bào và nhiều tế bào lympho
sắp xếp dầy đặc giống như những nang lympho.

25. - Vùng tuỷ đỏ:
. Xoang tĩnh mạch
. Thừng lách (dây billroth): tế bào lympho, tương
bào và đại thực bào.

26. 4.3 Tuần hoàn máu trong lách.
(§M bót l«ng)
(Nang L)
(Trung t©m s¸ng)
(§M trung t©m)
(Xoang TM)
(Quảng thắt ĐM bút lông)

27. + Tuần hoàn trong lách
- Tuần hoàn kín
- Tuần hoàn hở
- Tuần hoàn máu trong lách vừa là dinh dưỡng vừa là chức
phận. nhưng tuần hoàn hở thực hiện chức phận phân huỷ
hồng cầu già nhiều hơn, lọc sạch dòng máu hơn.
(Nang L)

28. 5. Tuyến ức
5.1 Hình thành và thoái triển
 Tuyến là cơ quan bạch huyết, nội tiết nằm ở trung thất
 Hình tháp đối xứng, nối nhau ở giữa
 Nguồn gốc phát triển từ túi hầu thứ 3, đến cuối tuần thứ 5
giai đoạn phát triển thai:
 Biểu mô phần lưng:hình thành tuyến cận giáp
 Biểu mô phần bụng:hình thành tuyến ức
 Trọng lượng nặng nhất khi tuổi dậy thì = 40g
 Khi về già thoái triển, biểu hiện: giảm trọng lượng, giảm số
lượng tb dạng L, tăng tb mỡ, vách xơ dày, tiểu thùy teo.

29. 5.2 Cấu tạo
 Bao bọc bởi vỏ xơ và vách xơ, bên trong có mmáu, Tkinh
 Phân chia thành các tiểu thùy (đơn vị ctạo), gồm có mô
võng và các tế bào dạng lympho
Mô võng - biểu mô (tb võng bmô tạo nền tuyến ức), có 3
loại tb võng biểu mô:
Tế bào loại 1
Tế bào loại 2
Tế bào loại 3

30.  Tế bào dạng lympho
Dựa vào cách sắp xếp TB dạng lympho chia 2
vùng
 Vùng vỏ có nhiều tb dạng L (tối)
 Vùng tủy có ít Tb dạng L nên sáng hơn

31. Tế bào võng biểu mô vùng vỏ tuyến ức(Tế bào dạng lympho)

32. + Tiểu thể Hassal: nằm ở vùng tủy, do tb võng biểu mô
thoái hóa xếp đồng tâm, kích thước 100 µm.
+ Tế bào dạng cơ: các tế bào này có nhiều khi còn trẻ ,
giảm theo tuổi. Hình cầu, kích thước 35-45µm, có hạt
nhân to sáng, LNB tương tự LNB của cơ vân
 BN nhược cơ, SL tb này nhiều → cắt tuyến ức để đtrị

33. Vùng tuỷ của tuyến ức. Thấy nhiều tế bào
võng biểu mô lớn, nhân nhạt màu
Tiểu thể Hassall

34. Chức năng
 Biệt hóa và ptriển dòng tb L
Muller (1961) cắt T.Ư: Số lượng tb L giảm, ĐƯ
MDTB giảm, giảm KT dịch thể
Qtrình biệt hóa tb L:
 Các TB gan (phôi) & TB gốc tủy xg (trưởng
thành) di chuyển đến tuyến ức
 Tại tuyến ức: tb võng bmô → chất kích thích →
biệt hóa & sinh sản L
 TB L tạo ra → ngoại vi và cơ quan lympho: khư
trú → sẵn sàng ĐƯMDTB

35. TB võng bmô tiết ra nhiều chất (Hormon):
 Thymopoietin biệt hóa tb gốc tủy xương → L T
 Thymoxin:
 Golstein -1966: biệt hóa tb gốc tủy xương → L. T
 Scheid - 1974: (+) hđộng T lympho
 Lymphocyt stimulating hormon (LSH): tăng hoạt
tính T, B lympho
Ảnh hưởng các tuyến n.tiết khác
 Ruitenher & Berkvens 1977: chuột ko có T.Ư bẩm sinh
→ c.quan n.tiết khác hđộng ko b.thường
 B.Mandi 1971: cắt T.Ư con non → xg kém ptriển