1. 176
7. ТӨСВИЙН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН ТУХАЙ
7.1 Хөрөнгө оруулалтын бодлого, зарчим
Монгол Улсын 2011 оны төсвийн хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөөний төслийг
боловсруулахад дараах бодлого чиглэл, зарчмыг баримталлаа. Үүнд:
Төсвийн хөрөнгө оруулалтын бодлого
1. Эдийн засаг, нийгмийг 2011 онд хөгжүүлэх Үндсэн чиглэлд тусгагдсан арга хэмжээг
бүрэн хэрэгжүүлэх;
2. Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг биелүүлэх;
3. Мянганы хөгжлийн зорилтод суурилсан Үндэсний хөгжлийн цогц бодлогыг
хэрэгжүүлэх;
4. Бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал, тогтвортой хөгжлийн стратеги төлөвлөгөөг
хэрэгжүүлэх;
5. Гадаад орон, олон улсын банк, санхүүгийн байгууллагуудтай тохирсон гэрээ,
хэлэлцээрээр Монголын талын хүлээсэн үүргийн биелэлтийг ханган биелүүлэх.
Төсвийн хөрөнгө оруулалтын зарчим
1. Шинээр эхлэх барилга байгууламжийн техник, эдийн засгийн үндэслэл, зураг төсөв нь
бэлэн болсон байх;
2. Монгол Улсын Ерөнхий сайд хөдөө, орон нутагт ажиллах явцдаа төсвийн хөрөнгө
оруулалтаар баригдаж байгаад зогссон дуусаагүй барилгуудыг гүйцээн барьж
ашиглалтад оруулах, орон нутагт зайлшгүй шийдвэрлэх шаардлагатай зарим барилга
байгууламжийг 2011 оны төсөвт тусгах үүрэг даалгавар өгсөнийг бүрэн хэрэгжүүлэх;
3. Төсвийн ерөнхийлөн захирагч нь өөрийн эрхлэх асуудлын хүрээнд хэрэгжүүлэх хөрөнгө
оруулалтын төсөл, арга хэмжээг ач холбогдлоор нь эрэмбэлж ирүүлсэнийг хөрөнгийн
зардлын батлагдсан хязгаарт багтаан тусгах;
4. Урьд оноос шилжин баригдаж буй барилга байгууламжийг дуусгах, эргэн төлөгдөх
нөхцөлтэйгээр баригдаж байгаа барилга, байгууламжийн хөрөнгийг УИХ-ын 2009 оны
49 дүгээр тогтоолын дагуу тооцож төсөвт тусгах;
5. Засгийн газрын “Агентлагийн эрх зүйн байдлын тухай” хуулийн 12.1 дүгээр зүйлд
“Агентлагийн үйл ажиллагааны болон хөрөнгө оруулалтын зардлыг улсын төсвөөс
санхүүжүүлнэ” гэж заасны дагуу зарим агентлагийн өөрийн хөрөнгөөр санхүүжүүлж
байсан хөрөнгө оруулалтыг улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хэрэгжүүлэхээр тусгах;
6. Засгийн газрын тогтоол, шийдвэртэй төсөл арга хэмжээг хэрэгжүүлэх;
7. Зам, эрчим хүчний салбарын барилга байгууламжийг Монгол Улсын Концессын тухай
хуулийн дагуу гадаад, дотоодын хувийн хөрөнгө оруулалт болон Хөгжлийн банкны эх
үүсвэрээр хэрэгжүүлэх.
Ирэх 2011 онд нийт төсвийн хөрөнгө оруулалтын 86.2 хувийг барилга байгууламж барих,
өргөтгөл, шинэчлэл хийхэд, 5.6 хувийг их засварын ажилд, 8.2 хувийг тоног төхөөрөмж худалдан
авахад тус тус зарцуулахаар тооцож байна.
Монгол Улсын Засгийн газрын 2010 оны 88 дугаар тогтоолоор орон нутгийг жигд
хөгжүүлэх, төсвийн хөрөнгө оруулалтыг аймаг, орон нутгийн хөгжлийн бодит түвшинд
тулгуурлан оновчтой төлөвлөхөд ашиглах хөгжлийн индексийг тооцох аргачлалыг баталсан
бөгөөд жил бүр Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооноос хөгжлийн индексийг тооцон гаргаж
нийтэд мэдээлж байх юм.
Бүс, аймаг орон нутагт төсвөөс хийгдэх хөрөнгө оруулалтыг тэгшитгэн хуваарилах зарчмаар
бус, харин дэд бүтцийн хангамж, боловсролын үйлчилгээний хүртээмж, нийгэм, эдийн засгийн
байдал, эрүүл мэндийн хүртээмж, хөгжлийн нөөц давуу тал зэрэг 9 бүлэг, 65 үзүүлэлтийг
ашиглан гаргах хөгжлийн индексийн дагуу хөгжлийн ерөнхий түвшинг харгалзан хийхээр болж
байна.

2. 177
Монгол Улсын Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг бүрэн хэрэгжүүлэхэд 2011 он
онцлог жил болж байгаатай холбогдуулан шинээр эхлэн хэрэгжүүлэх барилга байгууламжийн
тоог өмнөх жилээс нэмэгдүүлэх зарчим баримталсанаар төсвийн нийт хөрөнгө оруулалтад
шинээр эхлэн хэрэгжүүлэх төсөл, арга хэмжээний эзлэх хувь хэмжээ 42.8 хувь болж байна.
График 7.1 Төсвийн хөрөнгө оруулалтын бүтэц
Монгол Улсын төр засгаас авто зам, барилга хот байгуулалт, цахилгаан, дулаан зэрэг дэд
бүтцийн барилга байгууламжуудыг дунд хугацаанд барьж байгуулах талаар дэвшүүлсэн
зорилтуудыг ханган биелүүлэхэд төсвийн хөрөнгийн эх үүсвэр хүрэлцэхгүй байдлыг харгалзан
Засгийн газраас тэдгээрийг Хөгжлийн банкны санхүүжилтээр хэрэгжүүлэхээр тооцож байна.
7.2 Эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарын хбрбнгб оруулалт
Эрчим хүчний хангамж, найдвартай ажиллагааг сайжруулах, цахилгаан, дулааны хүч чадлыг
нэмэгдүүлэх, аймгуудын дулааны станцыг шинэчлэн иргэдийг дулаан, хэрэглээний халуун усаар
хангах, дулааны цахилгаан станцуудын техник, технологийг шинэчлэх зэрэг чухал ач
холбогдолтой төсөл арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр тооцож эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарын
2011 оны хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөөний төслийг боловсрууллаа.
Эдийн засаг, нийгмийг 2011 онд хөгжүүлэх үндсэн чиглэлийг хэрэгжүүлэх зорилгоор
дулааны 3, 4 дүгээр цахилгаан станц, Дархан, Эрдэнэт, Дорнод, Даланзадгадын дулааны
цахилгаан станцын техник, технологийн шинэчлэл, дэд станцын өргөтгөл шинэчлэл, Улаанбаатар
хотын цахилгаан хангамжийн кабель шугамын шинэчлэлтийн ажлыг дуусган ашиглалтад
оруулахаар 2011 оны төлөвлөгөөний төсөлд тусгалаа.
Нийслэл хотын агаарын бохирдлыг бууруулах зорилгоор 210 мянган тн хагас коксжсон түлш
үйлдвэрлэх хүчин чадалтай цогцолбор байгуулах ажлыг үргэлжлүүлэн гүйцэтгэх бөгөөд захын
гэр хорооллын өсөн нэмэгдэж байгаа хэрэглээг дээшлүүлэх, хэрэглэгчдийг найдвартай эрчим
хүчээр хангах зорилгоор Улаанбаатар хотын гэр хорооллын цахилгаан эрчим хүчний өргөтгөл,
шинэчлэл болон цахилгаан хангамжийн кабель шугамыг өргөтгөн шинэчилнэ.
Ирэх жил Өмнөговь аймгийн Тавантолгой-Даланзадгад, Баян-Овоо, Ханбогд, Манлай,
Өвөрхангай аймгийн Богд, Дорнод аймгийн Матад сумын цахилгаан дамжуулах шугам, дэд
станцын ажлыг эхлүүлэх бөгөөд Хөвсгөл аймгийн Мөрөн-Могойн голын 110 кВ-ын цахилгаан
дамжуулах шугам, дэд станцын ажлыг үргэлжлүүлнэ.
Тайширын усан цахилгаан станц ашиглалтад орж байгаатай холбогдуулан Говь-Алтай,
Завхан аймгийн 21 сумын төвийг төвлөрсөн эрчим хүчний системд холбох үлдэгдэл хөрөнгийг
төсвийн төсөлд тусгалаа.
Хөшигтийн хөндийд нисэх онгоцны буудал барихтай холбогдуулан 110 кВ-ын цахилгаан
дамжуулах шугам, дэд станц барихаар тооцож шугамын ТЭЗҮ, зураг төслийг боловсруулан,
шугамын ажлыг 2011 онд эхлүүлэхээр тооцлоо.
86.2%
5.6% 8.2%
хөрөнгө оруулалт
их засвар
тоног төхөөрөмж

3. 178
Эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарт 2011 онд улсын төсвөөс оруулах хөрөнгө оруулалтыг
графикаар харуулбал,
График 7.2 Эрчим хүчний салбарын хөрөнгөр оруулалт
7.3 Зам, тээвэр, барилга хот байгуулалтын салбарын хөрөнгө оруулалт
7.3.1Авто зам, тээвэр:
Авто зам, тээврийн салбарт 2011 онд хийгдэх хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө нь Монгол
Улсын Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, “Мянганы зам” төсөл, Монгол Улсын
бүсчилсэн хөгжлийн үзэл баримтлал, Монгол Улсын авто замын сүлжээг дунд хугацаанд
хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөнд дэвшүүлсэн зорилт, арга хэмжээ болон Азийн хөгжлийн банк,
Кувейтийн сан болон бусад олон улсын банк, санхүүгийн байгууллагуудтай байгуулсан гэрээ,
хэлэлцээрүүдээр Монголын талын хүлээсэн үүргийг биелүүлэхэд чиглэгдэж байна.
Ирэх 2011 онд Ховдын Булган-Үенч-Ховд чиглэлд 60 км, Хархорин-Цэцэрлэгийн 29,9 км,
Хархорин-Хужиртын 16,4 км, Халзанбүргэдэй /Тариат/-Солонготын даваа чиглэлийн 100 км,
Өлгий-Цагааннуур чиглэлийн 40 км, Баянхонгор-Арвайхээрийн чиглэлд 27 км, Баянхонгор-
Нарийнтээлийн чиглэлд 50 км, Өндөрхаан-Чойбалсангийн чиглэлийн 50 км, Мөрөн-Хатгалын 98.8
км, Цэцэрлэг-Их тамир-Тосонцэнгэл чиглэлийн 53 км хайрган замыг хатуу хучилттай болгох
ажлуудыг дуусгах зорилт тавьлаа.
Мөн 2011 онд Баян-Өлгий аймгийн Бөхмөрөн голын 60 у/м модон гүүр, Туул голын Горхийн
211 у/м төмөр бетон гүүр, Увсын Тээлийн голын 75 у/м төмөр бетон гүүр, Улиастайн голын 97 у/м
төмөр бетон гүүрийн өргөтгөл шинэчлэлтийн ажлыг дуусгаж ашиглалтад оруулна. Зураг төсөл нь
бэлэн болсон хэд хэдэн гүүрийн ажлыг шинээр эхлүүлэхийн дээр хуучин баригдаж байгаад
зогссон зарим гүүрийн зураг төслийг шинэчлэн ажлыг дуусгахаар тооцов.
Өөрийн хөрөнгөөр гүйцэтгэн дараа төлөгдөх нөхцөлтэйгээр барихаар 2010 оны төсвийн
хуулинд тусгагдсан Арвайхээр-Баянхонгор чиглэлийн 107 км, Алтай- Баянхонгор чиглэлийн 128
км, Улаанбаатар-Мандалговь чиглэлийн 100 км, Мандалговь-Даланзадгад чиглэлийн 163 км,
Даланзадгад-Тавантолгой-Оюутолгой чиглэлийн 251 км, Өндөрхаан-Чойбалсан чиглэлийн 143 км,
Хатгал-Ханх чиглэлийн 80 км, Манхан-Дарви чиглэлийн 100 км хатуу хучилттай авто замын
ажлыг 2011 онд үргэлжлүүлэн, хөрөнгийг УИХ-н 2009 оны 49 дүгээр тогтоолын дагуу ажил
гүйцэтгэсний дараа төлбөрийн асуудлыг шийдэхээр төлөвлөв.
Ирэх 2011 онд АХБ-ны зээлээр хэрэгжүүлэх "Бүс нутгийн авто зам хөгжүүлэх төсөл"-н
Сайншанд-Замын Үүд чиглэлийн хатуу хучилттай зам, Өргөн сум хүртэлх 18.25 км хатуу
хучилттай авто зам, Германы сэргээн босголт банкны зээлээр хэрэгжүүлэх "Нийслэл хотын
хүнсний найдвартай байдлыг хангах орон нутгийн тээврийн дэд бүтцийг хөгжүүлэх төсөл" -н 32.0
60.4%
30.3%
3.5% 1.1% 1.9% 2.8%
Дулааны цахилгаан станц, дулааны
шугам
Цахилгаан дамжуулах шугам, дэд станц
Түлш
Гадаадын зээлийн дотоодын эх үүсвэр
СЭХ, геофизикийн
хайгуул, судалгаа, бусад
Эргэн төлөгдөх нөхцөлтэйгээр баригдаж
байгаа барилга байгууламж

4. 179
км хатуу хучилттай авто зам /Төв аймгийн Борнуур, Жаргалант сум/ -ын ажил хийгдэнэ. Түүнчлэн,
Япон Улсын буцалтгүй тусламжаар хэрэгжүүлэх төмөр зам дээр баригдах гүүрэн гарц, АХБ-ны
буцалтгүй тусламжаар хэрэгжүүлэх "Орон нутгийн иргэдийн оролцоотойгоор баруун бүсийн
туслах зам барих төсөл"-н ажил үргэлжлэн хийгдэх юм.
БНХАУ-ын хөнгөлөлттэй зээлээр хэрэгжүүлэх "Баруун бүсийн босоо тэнхлэгийн авто зам
төсөл"-н Манхан-Ховдын 85,3 км, Өлгий-Хашаатын давааны 60 км хатуу хучилттай замын ажил,
Кувейтын сангийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлэх Уньт-Тариалан чиглэлийн 88 км хатуу хучилттай авто
замын барилгын ажил үргэлжилнэ.
Дотоодын хөрөнгө оруулалтаар Дашинчилэн-Орхоны гүүр чиглэлд 30 км, Улиастай-Донойн
хөндий чиглэлд 35 км, Сайншанд-Хамрын хийд чиглэлд 42 км болон Мөрөн-Тэрхийн цагааннуур,
Улаангом-Хяргас нуур чиглэлийн хатуу хучилттай авто замын ажлыг шинээр эхлүүлэх зорилготой
байна. Мөн аймгийн төвүүдийн авто замыг шинэчлэх, засах ажил хийгдэнэ.
Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын хорооны 2010 оны 16 дугаар тогтоолын дагуу улсын
төсвийн хөрөнгөөр 2009 онд ажил хийгдсэн зам, гүүрийн барилгын ажилд үнийн зөрүүг олгохоор
тооцлоо.
Ирэх онд Баян-Өлгий, Завхан, Хөвсгөл аймагт нисэх онгоц хөөрч буух хатуу хучилттай
зурвас, зурвасын хүчитгэлийн ажил дуусч ашиглалтад орно. Иргэний нисэхийн аюулгүй
ажиллагааг бэхжүүлэх зорилгоор газрын навигацын тоног төхөөрөмжийг шинэчлэх, бодит
ажиллалтын системийг суурилуулах ажлыг ээлж дараалалтай хийж эхлэхээр төлөвлөж байна. Мөн
Орхон, Хөвсгөл, Булган, Өвөрхангай аймагт авто үйлчилгээний төвүүд баригдана.
7.3.2 Барилга, хот байгуулалт, газрын харилцаа:
Барилга, хот байгуулалт, нийтийн аж ахуй, газрын харилцааны салбарт 2010 онд Барилгын
хийц, бүтээц, сорил шинжилгээний лаборатори, Улаанбаатар хотын Багануур дүүргийн цэвэрлэх
байгууламжийн засвар шинэчлэл, Баянгол дүүргийн 22-р коллекторын бохир усны шугамын
өргөтгөл, шинэчлэл, Ховд аймгийн Алтай сумын дулаан, цэвэр бохир усны шугам, Говь-Алтай
аймгийн Баян-Уул сумын цэвэр усны эх үүсвэрийн гүний худаг, төнөг төхөөрөмж суурилуулах,
Өвөрхангай аймгийн Хархорин сумын инженерийн шугам сүлжээ, цэвэрлэх байгууламжийн
өргөтгөл шинэчлэл, Дундговь аймгийн Мандалговь хотын Олгойн говийн цэвэр усны шугамын
шинэчлэл, Дорноговь аймгийн Сайншанд сумын Зээгийн хөтлийн цэвэр усны шугам, Дархан
хотын үерийн хамгаалалтын далангийн ажил, Төв аймгийн Зуунмод сумын цэвэрлэх
байгууламжийн их засвар, тоног төхөөрөмжийн шинэчлэлийн ажлуудыг тус тус дуусгахаар
төлөвлөв.
АХБ-ны зээлийн хөрөнгөөр хэрэгжүүлж буй “Хот байгуулалтын салбар төсөл”-ийн хүрээнд
Баянхонгор, Өвөрхангай, Говь-Алтай аймгуудад цэвэр, бохир усны инженерийн шугам сүлжээний
шинэчлэл, Францын Засгийн газрын хөнгөлөлттэй зээлээр Орхон аймгийн Эрдэнэтийн цэвэрлэх
байгууламжийн ажлууд хийгдэнэ. Мөн БНХАУ-ын хөнгөлөлттэй зээлээр хэрэгжих Улаанбаатар
хотын “Орон сууцны хороолол”, “Замын-Үүдийн дэд бүтцийг сайжруулах төсөл” зэрэг томоохон
төсөл, арга хэмжээнүүд хэрэгжинэ.
Нийслэлийн Чингэлтэй, Хайлааст дүүргийн үерийн далан сувгийн шинэчлэл, Баян-Өлгий,
Ховд, Увс, Хөвсгөл аймгуудын цэвэр, бохир усны шугам сүлжээний ажлыг эхлүүлэхээр тооцлоо.
7.4 Эрүүл мэнд, нийгмийн хамгаалалын салбарын хөрөнгө оруулалт
Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийг 2011 онд хөгжүүлэх Үндсэн чиглэл, Засгийн газрын
үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн зорилтыг хангах, салбарын хөгжлийн бодлого чиглэлийг
хэрэгжүүлэхэд 2011 оны хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээг чиглүүлэв.

5. 180
Ирэх оны салбарын хөрөнгө оруулалтын төслийг боловсруулахдаа ашиглалтад орох төсөл,
арга хэмжээнд хөрөнгө, эх үүсвэрийг түлхүү хуваарилах, клиникийн эмнэлгүүдийг өргөтгөх,
орчин үеийн техник, тоног төхөөрөмжөөр хангахад чиглүүлэв.
Хүн амын эрүүл мэндийг сахин хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх, эмнэлгийн үйлчилгээг олон
түмэнд ойртуулах, хүртээмжтэй, шуурхай болгох зорилгоор эмчилгээ үйлчилгээний стандарт
шаардлага хангасан зориулалтын барилга байгууламжаар хот, хөдөөгийн эрүүл мэндийн
байгууллагуудыг ээлж дараалалтай хангах бодлогыг үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж
байна.
Хөвсгөл аймагт 50 ортой төрөх эмнэлэг, Хэнтий аймагт 30 ортой халдварт, 20 ортой
уламжлалт анагаах ухааны эмнэлэг, Дундговь аймагт 20 ортой Уламжлалт анагаах ухааны
эмнэлэг, Завхан аймгийн Шилүүстэй, Дундговь аймгийн Дэлгэрцогт, Төв аймгийн Баянхангай,
Говь-Алтай аймгийн Тонхил, Цээл, Сэлэнгэ аймгийн Хэрх тосгон, Өвөрхангай аймгийн Тарагт,
Бат-Өлзий, Ховд аймгийн Манхан, Архангай аймгийн Хангай, Өгийнуур, Баян-Өлгий аймгийн
Цэнгэл, Бугат, Баянхонгор аймгийн Шинэжинст, Баян-Өндөр, Хөвсгөл аймгийн Баянзүрх,
Сүхбаатар аймгийн Онгон, Увс аймгийн Тариалан зэрэг 18 суманд 10-20 ор бүхий эмнэлгийн
барилгуудыг тус тус ашиглалтад оруулахаар тооцов. Эдгээрээс гадна Хөвсгөл аймгийн Тариалан,
Хатгал, Дорнод аймгийн Баяндун, Баянтүмэн, Сэргэлэн, Дундговь аймгийн Дэрэн, Хэнтий
аймгийн Баян-Овоо сумын эмнэлэгийн барилгыг өргөтгөх арга хэмжээ авна.
Ирэх онд Клиникийн 3 дугаар нэгдсэн эмнэлгийн өргөтгөл, Увс, Говь-Алтай, Өвөрхангай
аймгийн эрүүл мэндийг дэмжих төвийн барилгыг дуусгана. Ирэх 2011 оноос клиникийн 1 дүгээр
эмнэлгийн өргөтгөл, ахмад настны эмнэлэг болон Завхан, Говь-Алтай, Сэлэнгэ аймагт халдвартын
эмнэлэг, Завхан, Говь-Алтай, Баянхонгор, Дорноговь аймагт төрөх эмнэлгийн барилгын ажлыг
эхлүүлэхээр төлөвлөж байна.
Ирэх онд Хавдар судлалын үндэсний төвийн өргөтгөл, Сэтгэцийн эмгэг судлалын үндэсний
төв, Улаанбаатар хотын 300 ортой төрөх зэрэг томоохон эмнэлэгийн барилгын ажил явагдана.
Нийтийн биеийн тамир, спортыг хөгжүүлэх, түүний бааз суурыг өргөжүүлэх арга хэмжээний
хүрээнд 2011 онд Булган аймагт спорт цогцолборын барилгыг ашиглалтад оруулахын хамт
Нийслэлийн Хан-Уул, Сонгинохайрхан, Чингэлтэй, Сүхбаатар, Баянзүрх, Баянгол, Налайх дүүрэг,
Сүхбаатар аймагт спорт цогцолборын барилгын ажлыг үргэлжлүүлэн 2 аймгийн төвд усан бассейн
барих ажил эхлүүлнэ.
Улаанбаатар хотын клиникийн томоохон эмнэлгүүд болон аймаг, сумдын эмнэлгийн
барилгад их засвар хийх, нарийн мэргэжлийн оношлогоо, эмчилгээний орчин үеийн тоног
төхөөрөмж, техник хэрэгслээр ээлж дараалалтай хангахаар төлөвлөж, шаардагдах хөрөнгийг
төсвийн төсөлд тусгалаа.
Азийн хөгжлийн банкны буцалтгүй тусламжаар хэрэгжүүлж байгаа “Эрүүл мэндийн
салбарын хөгжил хөтөлбөр-3” төслийн хүрээнд 2011 онд Дундговь аймгийн нэгдсэн эмнэлэг,
Архангай аймгийн Өндөр-Улаан сумын эмнэлэг, Нийслэлийн Чингэлтэй, Сонгинохайрхан дүүрэгт
өрхийн эмнэлэг ашиглалтад оруулахын хамт Архангайн Тариат сумын эмнэлгийн барилгад их
засвар хийнэ.
Засгийн газрын агентлагийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн 12.1 дүгээр зүйлд
“Агентлагийн үйл ажиллагааны болон хөрөнгө оруулалтын зардлыг улсын төсвөөс санхүүжүүлнэ”
гэж заасны дагуу Нийгмийн даатгалын ерөнхий газрын 2011 онд хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын
зардлыг төсвөөс санхүүжүүлэхээр тусгалаа. Асран хамгаалах хүнгүй, гэр оронгүй хүүхдийн сурч
боловсрох нөхцлийг хангах зорилгоор Хүүхэд, хөгжил хамгааллын төвийн барилгыг нийслэлд
худалдан авахаар төлөвлөж байна.

6. 181
Нийслэлд Хөдөлмөр, халамж, үйлчилгээний хэлтсийн барилга, Нордикийн хөгжлийн
сангийн хөрөнгөөр эхлүүлсэн Хөдөлмөрийн биржийн барилга, Ховд аймагт Ахмадын өргөө тус
тус ашиглалтад орно.
7.5 Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны салбарын хөрөнгө оруулалт
Улсын хэмжээнд 755 ерөнхий боловсролын сургуульд 522066 хүүхэд суралцаж байна. Суурь
боловсролын хамран сургалт 92.4 хувьтай, цэцэрлэгийн насны хүүхдийн 59.4% нь цэцэрлэгт
(хотод 54.4%, хөдөөд 62.9%) хамрагдаж байна. 2009-2010 оны хичээлийн жилд улсын хэмжээнд
ерөнхий боловсролын сургуулийн 158 бүлэгт 5483 хүүхэд 3 дугаар ээлжинд хичээллэж байгаа нь
өнгөрсөн хичээлийн жилийнхээс 12 бүлэг, 369 хүүхдээр нэмэгдсэн байна.
Улсын хэмжээнд нийт ерөнхий боловсролын сургуулийн хичээлийн байрны барилгын 20
хувь, цэцэрлэгийн барилгын 25 хувь нь хичээл сургалт, хүмүүжлийн ажлыг эрүүл ахуй, аюулгүй
байдлын шаардлага хангахгүй зориулалтын бус байранд явуулж байна.
Өдрөөс өдөрт хот суурин газарт хүн амын төвлөрөл бий болж улмаар төв суурингийн
ерөнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэгийн хүчин чадал хүрэхгүй, нэг ангид олон хүүхэд
хичээллэх, хүүхэд сургууль цэцэрлэгээс завсардах, сургалтын хичээллэх орчин бүрдэхгүй,
хүрэлцэхгүй байгаа тул сургууль, цэцэрлэгийн барилгуудыг өргөтгөх, шинээр барих, их засвар
хийх шаардлагатай байна.
Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар 2010-2011 оны хичээлийн жилд шинээр 17 хичээлийн
байрыг ашиглалтанд оруулж, суудлын тоог 5900 суудлаар, 10 дотуур байрны барилгыг
ашиглалтанд оруулж дотуур байрны орны тоог 1465 ороор, 32 цэцэрлэгийн барилгыг ашиглалтанд
оруулж цэцэрлэгийн орны тоог 2830 ороор нэмэгдүүлэхээр төлөвлөлөө.
7.6 Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарын хөрөнгө оруулалт
Мал аж ахуйг уур амьсгалын өөрчлөлт, нийгмийн хөгжлийн чиг хандлагад нийцүүлэн
хөгжүүлж, зах зээлийн нөхцөлд өрсөлдөх чадвартай, эдийн засгийн үр ашигтай салбар байх
нөхцлийг бүрдүүлж, хүн амыг эрүүл, аюулгүй хүнсээр, боловсруулах үйлдвэрийг чанартай түүхий
эдээр хангаж, экспортыг нэмэгдүүлэх зорилгоор Улсын Их Хурлын 2010 оны 23 дугаар тогтоолоор
“Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр баталсан бөгөөд хөтөлбөрийн хүрээнд малын тэжээл
үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, хадлангийн техник, тоног төхөөрөмж худалдан авах, хөдөөгийн хүн
ам, мал, амьтны усан хангамжийг сайжруулах, шинэ бэлчээр эзэмших зорилгоор инженерийн
хийцтэй худаг, уст цэг шинээр гаргах, уст цэг тогтоох хайгуулын ажлыг гүйцэтгэнэ.
“Атрын III аян” тариалангийн хөгжлийн Үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд дэвшүүлсэн
зорилт, хөрөнгө оруулалтын арга хэмжээ амжилттай хэрэгжиж 2009 онд сүүлийн 16 жилд аваагүй
арвин их ургац хураан авлаа.
Газар тариалангийн бүтээгдэхүүн хадгалах үтрэм, агуулах болон төмс, хүнсний ногооны
зоорийн аж ахуй байгуулах, услалтын системийг сэргээн засварлах, шинээр барих, ус
хуримтлуулах боомтын барилга барих болон газар тариалангийн техник, технологийн
шинэчлэлийн ажил үргэлжлэн хийгдэнэ.
Хөнгөн үйлдвэрийн салбарын эцсийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх зорилгоор
Үйлдвэрлэл технолгийн парк байгуулах, технологийн хаягдал ус цэвэрлэх байгууламж байгуулах,
хөдөө орон нутагт жижиг, дунд үйлдвэр эрчимжсэн мал аж ахуй хөгжүүлэх, салбарын
байгууллагуудын чадавхийг сайжруулахаар төсвийн төсөлд тусгаж байна.
7.7 Хууль, хяналтын байгууллагын хөрөнгө оруулалт

7. 182
Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд үйл ажиллагаагаа явуулж буй
агентлаг, байгууллагуудын хөрөнгө оруулалтад он дамжин хэрэгжих төсөл арга хэмжээ 55.9 хувь,
шинээр эхлэх төслүүд 44.1 хувийг эзэлж байна.
Цагдаагийн ерөнхий газрын хэмжээнд 2007 оноос эхэлж баригдсан Цагдаа, дотоодын
цэргийн сургалтын нэгдсэн төвийн барилга, орон нутгийн сумдын төлөөлөгчийн байруудыг
үргэлжлүүлэн барьж, 200 машины цагдаагийн автобаазын гаражийг 2011 онд ашиглалтад
оруулахаар төлөвлөлөө. Ирэх онд Сонгинохайрхан дүүргийн цагдаагийн хэлтсийн конторын
барилгыг шинээр барьж эхлэхээр төлөвлөн төсөлд тусгав.
ЦЕГ-ын харъяа анги байгууллага, нийслэл, дүүрэг, нутаг дэвсгэрийн цагдаагийн газар тасаг,
хэлтсийн ашиглалтанд байгаа барилга байгууламж, түүний инженерийн шугам сүлжээний
ашиглалтыг уртасгах, албан хаагчдын ажлын байрны нөхцөлийг хэвийн байлгах үүднээс барилга,
байгууламжийн ашиглалтаас нь хамааруулж их засварын ажлыг тасалдуулалгүй хийхээр төлөвлөн
төслүүдийг 2011 оны төсөлд тусгаад байна.
Цагдаагийн байгууллагын хэмжээнд автопарк шинэчлэл болон тусгай зориулалтын зэвсэг
техник хэрэгслэл, нэг бүрийн тусгай хамгаалах хэрэгслэл, тусгай хэлтэс, терроризмтай тэмцэх
нэгжийн тусгай тоног төхөөрөмж, хэрэгслэл, хяналтын камер болон мэдээллийн нэгдсэн
сүлжээний систем, шинээр ашиглалтанд орсон цагдаагийн хэлтсийн барилгын тавилга, ус
хангамжийн эх үүсвэр хамгаалах техник, тоног төхөөрөмж, холбооны техник хэрэгслийн хангалт
хүрэлцэхгүй байгаа тул шаардагдах тоног төхөөрөмжийг худалдан авахаар төлөвлөн 2011 оны
төсөлд тусгав.
Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт улсын хилийг хугацаат цэргийн албан хаагчаар
хамгаалуулдаг тогтолцоог өөрчилж, хил хамгаалах албыг мэргэжлийн байгууллагаар удирдан
зохион байгуулуулж, үүргийг “мэргэшсэн гэрээт хилчин”-ээр гүйцэтгүүлэх тогтолцоонд үе
шаттайгаар шилжүүлэхээр заасны дагуу дараа онд Дорнод, Дорноговь, Сүхбаатар, Улаанбаатар
хотын Налайх дүүрэгт гэрээт цэргийн 4 байр барихаар төлөвлөсөн.
Мэргэжлийн хяналтын газрын дүгнэлтээр 0277-р ангийн цэргийн гал зуухны барилга эрүүл
ахуйн шаардлага хангахгүй байгаа тул шинээр барих, 0288-р ангийн оѐдлын үйлдвэрийн барилгын
өргөтгөлийн ажлыг дуусгахаар төлөвлөн тухайн арга хэмжээг дараа оны төсөлд тусгалаа.
Хилийн цэргийн застав болон цэргийн нэгдсэн байрууд нь олон жил их засвар хийгээгүйн
улмаас дээврээс ус гоожих, хана таазны цууралтанд их засвар хийх, халаалтын систем, халуун ус,
уурын зуух, бохирын цооноггүй тул цэргийн байрны их засварын ажил хийхээр төлөвлөснөөс
гадна радио холбоо станцын тоног төхөөрөмж, тусгай томилгоот салбар нэгжийн зэвсэглэл,
хамгаалалтын нэг бүрийн хэрэгсэл, тусгай техник хэрэгсэл болон автомашин худалдаж авахад
шаардагдах хөрөнгийг төсөвлөв.
Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагын хэмжээнд Хүний эрхийн комиссын
байгууллагаас хорих нэгдсэн байруудыг стандарт шаардлагад нийцүүлэн өөрчлөх шаардлага
байнга тавьдаг тул 2011 онд Орхон, Сэлэнгэ, Хөвсгөл аймгуудад цагдан хорих байрны барилга,
хашаа хамгаалалтын байгууламжийн ажлыг эхлүүлэхээр төлөвлөж, хөрөнгийг тусгаад байна.
УИХ-ын 2006 оны 54-р тогтоолоор батлагдсан шүүх, цагдаа, ШШГЕГ-ын албан хаагчдыг
орон сууцаар бүрэн хангах хөтөлбөрийн дагуу тус албаны ажилтнуудын нийгмийн асуудлыг
шийдвэрлэх зорилгоор Улаанбаатар хотын Баянзүрх дүүргийн нутаг дэвсгэрт баригдаж эхэлсэн
орон сууцны дуусгал болон 120 айлын орон сууцны барилгын ажлыг эхлүүлэхээр төлөвлөв.
Хоригдлыг байнгын ажлын байраар хангах асуудлыг шийдвэрлэх ажлын хүрээнд хөрс
хуулалт, шохой, боржгон чулууны олборлолтын ажил болон хоригдлыг ажлын байраар хангах арга
хэмжээг хэрэгжүүлэхээр төлөвлөн шаардагдах хөрөнгийг төсвийн төсөлд тусгалаа.

8. 183
Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх алба, хорих ангийн сэжигтэн, хоригдлын байр, уурын зуух,
сантехник, цэвэр бохир усны шугам, хорих ангийн конторын их засварын ажил, хорих ангиудын
хэрэгцээнд шаардлагатай тусгай зориулалтын техник, тоног төхөөрөмж, хяналтын телекамер,
нэгдсэн сүлжээтэй холбооны суурин станц, хорих эмнэлгүүдэд эмнэлгийн тоног төхөөрөмж
худалдан авах арга хэмжээг төсөвлөв.
Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн аймаг, нийслэлийн шүүх шинжилгээний
албадуудын байр нь олон жил ашиглагдсаны улмаас хана таазанд цууралт болон суулт өгч
дээврээс их хэмжээний усны дусаал гоожиж засвар хийх шаардлагатай байна. Шүүх эмнэлгийн
шүүх шинжилгээний хэлтсийн байрны задлан шилжилгээний өрөөнүүд нь салхивчгүй тул
задлангийн ажлыг явуулахад хүндрэлтэй байдгийг харгалзан байрны засварын ажлыг хийхээр
төлөвлөж хөрөнгийг тусгалаа.
Гэмт хэрэгтэй тэмцэх арга үйлдлийг нотлох ажиллагааг боловсронгуй болгох зорилгоор
гисто-химийн, гарын мөрний, биологийн гаралтай объектод ДНК-ийн шинжилгээний
лабораторуудыг техник тоног төхөөрөмжөөр хангах ажлыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх
шаардлагатай тул тоног төхөөрөмжийг үе шаттайгаар худалдан авахаар төлөвлөн ирэх оны
төсвийн төсөлд тусгав.
Үндэсний архивын ерөнхий газрын барилгын ажил 2010 онд эхэлсэн бөгөөд 2011 онд
үргэлжлүүлэн гүйцэтгэхээр төлөвлөж байна.
Гадаадын иргэн, харьяатын асуудал эрхлэх газрын харъяа Замын-Үүд дэх салбарын барилга
болон түр саатуулах байр, Улаанбаатар хот дах гадаадын иргэдийг түр саатуулах байр, биеийн
тамирын заалны барилгыг 2011 онд барьж ашиглалтад оруулахаар төлөвлөв.
Засгийн газрын 2010 оны 102 дугаар тогтоолоор Гашуунсухайт, Шивээхүрэн боомтуудыг 24
цагийн ажиллагаатай болгох, Бургастай, Булган боомтуудыг байнгын ажиллагаанд шилжүүлэхтэй
холбогдуулан улсын хилээр нэвтэрч байгаа зорчигчийн хурууны хээ, фото зураг, бие хүний
биометрик өгөгдөхүүний мэдээллийн сан байгуулах, зорчигч, түр оршин суугчийг хилийн боомтод
бүртгэх, 90 хоногоос дээш хугацаагаар оршин сууж байгаа гадаадын иргэдийг цахим
үнэмлэхжүүлэх шаардлагатай тул тоног төхөөрөмж худалдан авахаар төлөвлөсөн.
Төрийн тусгай албан хаагчдын нэгдсэн эмнэлгийн барилгыг улсын мэргэжлийн хяналтын
газрын дүгнэлтээр ашиглахыг хориглосны дагуу ТӨХ-ны 2009 оны 445 тоот тогтоолоор акталж
нураах шийдвэр гарсан. Уг барилгын ажлыг 2011 онд үргэлжлүүлэн барихаар төсвийн төсөлд
тусгав.
Хууль зүйн алба байгуулагдсаны 100 жилийн ойг 2011 онд тэмдэглэхтэй холбогдуулан
ХЗДХЯ-ны барилгын дотор хэсэгчилсэн засвар хийх буюу цахилгааны монтажийг иж бүрэн солих,
компьютер, тоног төхөөрөмж худалдан авах арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр тус тус төлөвлөлөө.
7.8 Батлан хамгаалах салбарын хөрөнгө оруулалт
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Зэвсэгт хүчний Ерөнхий командлагчаас 2006 онд Зэвсэгт
хүчний бие бүрэлдэхүүнд өгсөн үүрэг даалгаварт зэвсэгт хүчний Клиникийн төв госпитальд
чадварлаг, мэргэшсэн эмч нарын ажиллах нөхцлийг ханган, Монгол Улсын шилдэг эмнэлэг
болгож, төрийн өндөр албан тушаалтнуудад эмнэлгийн үйлчилгээ үзүүлдэг болгон хөгжүүлж,
бэхжүүлэхээр заасны зэрэгцээ Эрүүл мэнд, Батлан хамгаалахын сайдын 2007 оны 167/204 дүгээр
хамтарсан тушаалаар ЗХКТГ-ийг улсын клиникийн III шатлалын эмнэлэг болгон шатлал ахиулж,
2008 оны 01 дүгээр сарын 01-ээс эхлэн улсын хэмжээнд галт зэвсгийн гэмтлийн яаралтай тусламж,
Улаанбаатар хотын хэмжээнд хүйтэн зэвсгийн яаралтай тусламж үзүүлэхээр шийдвэрлэсний дагуу
2011 оноос эхлэн Цэргийн эмнэлгийн төв цогцолборын барилгыг барьж эхлүүлэхээр төлөвлөн
төсөлд тусгаад байна.

9. 184
Иргэний цэргийн үүргийн болон цэргийн албан хаагчийн эрх зүйн байдлын тухай хуульд
нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, “...НҮБ-ын энхийг сахиулах болон олон улсын бусад ажиллагаанд
оролцсон бие бүрэлдэхүүний сэтгэл зүй, бие бялдарыг нөхөн сэргээх, сувилах зардлыг төр
хариуцах” тухай асуудлыг 2006 онд хуульчлан баталгаажуулсан. Хуулийн энэхүү заалтыг
үндэслэн Засгийн газрын 2007 оны 133 дугаар тогтоолоор “НҮБ-ын энхийг сахиулах болон олон
улсын бусад ажиллагаанд оролцсон бие бүрэлдэхүүний сэтгэл зүй, бие бялдарыг нөхөн сэргээх,
сувилах зардлыг санхүүжүүлэх журам”-ыг баталсан.
Цэргийн “Багабаян” амралтыг түшиглэн Энхийг сахиулагчдын нөхөн сэргээх цогцолбор
төвийг байгуулахаар төлөвлөж байгаа бөгөөд шаардагдах хөрөнгийг БНХАУ-аас Монгол Улсад
үзүүлэх буцалтгүй тусламж, НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагаанд цэрэг, цагдаагийн албан
хаагчийг оролцуулсны нөхөн төлбөрийн орлого, үлдэх хөрөнгийг улсын төсвийн хөрөнгө
оруулалтаар санхүүжүүлэхээр төлөвлөлөө.
7.9 Хүүхдийн төлөө байгууллагуудын хөрөнгө оруулалтын талаар:
Хүүхэд, өсвөр үеийхний хүмүүжил төлөвшилд анхаарах асуудал хурцаар тавигдаж, НҮБ-аас
2011 оныг дэлхийн залуучуудын жил болгон зарласан бөгөөд ирэх жил хүүхдийн
байгууллагуудын материаллаг баазыг бэхжүүлэх арга хэмжээг улсын төсвийн хөрөнгө
оруулалтаар хэрэгжүүлэхээр төлөвлөлөө.
Ирэх жил Хөвсгөл аймгийн хүүхдийн ордон, Ховд аймгийн хүүхдийн паркийг ашиглалтад
оруулахаар тооцож байгаа бөгөөд Говь-Алтай аймгийн хүүхдийн ордны барилгыг эхлүүлнэ.
7.10 Онцгой байдлын албаны хөрөнгө оруулалтын талаар:
Экологи, орчны эрс өөрчлөлтөөс шалтгаалан байгалийн аюулт үзэгдэлийн тоо, учруулах
хохирол нэмэгдэж байгаа өнөөгийн нөхцөлд онцгой байдлын байгууллагуудыг бэхжүүлэх талаар
төр, засгаас гаргасан шийдвэрүүдийг үндэслэн Онцгой байдлын ерөнхий газарт улсын төсвөөс
хөрөнгө оруулахаар төлөвлөж 2011 оны төсөвт тусгаж байна.
Ирэх жил улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар Улаанбаатар хотын Баянзүрх дүүрэг, Гачуурт
тосгон, Дорноговь аймгийн Замын-Үүд, Айраг сумын аврах гал унтраах ангийн галын
автомашины гаражийн барилга, Гал унтраах 65-р ангийн галын депо, Онцгой байдлын албаны
"Аврагч" спорт хорооны биеийн тамирын заалны барилгуудыг ашиглалтад оруулах бөгөөд галын
болон тусгай зориулалтын техник, хэрэгсэл худалдан авах, онцгой байдлын анги салбаруудын
барилга байгууламжийг засварлана.
7.11 Байгаль, орчин аялал жуулчлалын салбарын хөрөнгө оруулалт
Байгаль орчин аялал жуулчлалын салбарын 2011 оны төсвийн төсөлд хөрөнгө оруулалтаар
хэрэгжүүлэхээр тусгагдсан арга хэмжээнүүд нь Засгийн газрын үйл ажиллагааны мөрийн
хөтөлбөр, Байгаль орчны сайдын 2007 оны 138 дугаар тушаалаар баталсан “Хөтөлбөрийн дунд
шатны зорилтыг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний төлөвлөгөө, “Ус, цаг уур, орчны-хяналт
шинжилгээний салбарыг 2015 он хүртэлх хугацаанд хөгжүүлэх хөтөлбөр”, Засгийн газрын 2007
оны 96 дугаар тогтоолоор баталсан “Цаг агаарт зориудаар нөлөөлөх үйл ажиллагааг 2015 он
хүртэл хөгжүүлэх хөтөлбөр”, “Агаар хамгаалах хөтөлбөр”, “Уур амьсгалын өөрчлөлтийн үндэсний
хөтөлбөр”, “Цөлжилттэй тэмцэх үндэсний хөтөлбөр” “Усны шинэтгэл-ХХI” үндэсний хөтөлбөр,
“Ус хөтөлбөр”-ийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд төлөвлөгдөж байна.
Хүн амыг эрүүл ахуйн шаардлагад нийцсэн ундны усаар хангах зорилгоор 2011 онд
Дорноговь, Говьсүмбэр, Хөвсгөл, Архангай, Увс, Баянхонгор аймгийн нутаг дэвсгэр усан
хангамжийн эх үүсвэрийн гидрогеологийн хайгуул судалгааны ажлыг гүйцэтгэж, ашиглах
боломжтой усны нөөцийг тогтоох, хог хаягдлын менежментийг сайжруулах, байгаль орчинд
ээлтэй хог хаягдлын төвлөрсөн цэг байгуулах, Улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгийн
Хамгаалалтын захиргаа, аймгийн Байгаль орчин, аялал жуулчлалын газрын материаллаг бааз,

10. 185
техник хэрэгсэл сайжруулах, Ус, цаг уур, орчны шинжилгээний улсын сүлжээнд технологийн
шинэчлэл хийж, байгаль цаг агаарын гамшгаас урьдчилан сэрэмжлүүлэх чадавхийг дээшлүүлэх
ажлыг хэрэгжүүлнэ.