1. Մանե Մանուկյան
5 - 1 Դ Ա Ս Ա Ր Ա Ն
Մ Խ Ի Թ Ա Ր Ս Ե Բ Ա Ս Տ Ա Ց Ո Ւ Մ Ա Ս Ի Ն
2. Մխիթար Սեբաստացի
Մխիթար (իսկական անունը՝ Մանուկ)
Սեբաստացին սովորել է Սեբաստիայի Սբ Նշան,
ապա՝ Էջմիածնի, Սևանի, Կարինի վանքերում:
1693 թ-ին մեկնել է Բերիա (այժմ՝ Հալեպ), որտեղ
ծանոթացել է կաթոլիկ միսիոներների հետ: 1696 թ-
ին ձեռնադրվել է կուսակրոն քահանա, 1699 թ-ին՝
վարդապետ: 1701 թ-ին Կոստանդնուպոլսում
հիմնադրել է միաբանություն:
3. Մխիթար Սեբաստացի
1705 թ-ին Հռոմի իշխանություններից ձեռք բերելով
վանք հիմնելու համաձայնություն՝ 1706 թ-ին
Վենետիկին ենթակա Հունաստանի Մեթոն
բերդաքաղաքում ձեռնամուխ է եղել վանքի
կառուցմանը: 1712 թ-ին Հռոմի պապը
Սեբաստացուն շնորհել է աբբահոր կոչում:
Խուսափելով թուրքական հարձակումներից՝ 1715
թ-ին միաբանությունը տեղափոխվել է Վենետիկ:
4. Մխիթար Սեբաստացի
1717 թ-ին Վենետիկի Ծերակույտը հրովարտակով
Սբ Ղազար կղզին շնորհել է միաբանությանը:
Այստեղ Սեբաստացին կառուցել է եկեղեցի, բացել
դպրոց, պատրաստել է միաբան-գործիչներ: Սբ
Ղազարում նա զբաղվել է մատենագիտական
աշխատանքով, ղեկավարել իր սաների
բանասիրական հետազոտական աշխատանքները,
կատարել թարգմանություններ, հրատարակել
գրքեր:
5. Մխիթար Սեբաստացի
Սեբաստացու մահվանից հետո միաբանությունը, ի
պատիվ նրա, կոչվել է Մխիթարյան: Դեռևս
կենդանության օրոք նրան մեծարել են Երկրորդ
Լուսավորիչ ազգիս, Երկրորդ Մեսրոպ և այլ
պատվանուններով:Մխիթար Սեբաստացին
աշխարհաբարի քերականության առաջին
դասագրքի՝ «Դուռն քերականության
աշխարհաբար լեզվին հայոց»-ի (1727 թ.)
հեղինակն է:
6. Մխիթար Սեբաստացի
Արժեքավոր է նաև նրա «Քերականություն գրաբար
լեզվի հայկազյան սեռի» (1730 թ.) երկը, որտեղ
քննել է գրաբարի ձևաբանությունը,
շարահյուսությունը, սահմանել կանոններ,
անդրադարձել ուղղագրության և այլ հարցերի:
Հայագիտական մեծ նվաճում է Սեբաստացու
«Բառգիրք հայկազյան լեզվի» (2 հատոր, 1749–69
թթ.) աշխատությունը, որն այսօր էլ ունի բացառիկ
արժեք. ընդգրկում է ժամանակի հայերեն ձեռագիր
ու տպագիր բառագանձը՝ ավելի քան 100 հզ.
բառահոդված:
7. Մխիթար Սեբաստացի
Ուշագրավ է նաև նրա «Տաղարան» (1727 թ.)
ժողովածուն, որի բանաստեղծությունների մի
մասը, որպես շարական, Սեբաստացու
երաժշտությամբ, երգում են ցայսօր: Լավագույն
ձեռագրերի համեմատությամբ հրատարակել է
Աստվածաշունչ (1733–35 թթ.), կազմել է նաև
«Ավետյաց երկրի աշխարհացույցը» (1746 թ.):
Սեբաստացու անունով Երևանում կոչվել է
կրթահամալիր:
