Hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân cấp xã - từ thực tiễn huyện hoài đức, thành phố Hà Nội.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
………...../…………. …../….
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
PHÍ VĂN THUẬN
HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN
DÂN CẤP XÃ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HOÀI ĐỨC,
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ
LUẬT HÀNH CHÍNH
HÀ NỘI

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
………...../…………. …../….
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
PHÍ VĂN THUẬN
HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN
CẤP XÃ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HOÀI ĐỨC, THÀNH
PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH
CHÍNH Mã số: 60 38 01 02
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. VŨ ĐỨC ĐÁN
HÀ NỘI

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học của
tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng và
kết quả nghiên cứu là quá trình lao động trung thực của tôi./.
Tác giả luận văn
Phí Văn Thuận

LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng gửi
lời cảm ơn tới:
Hội đồng Khoa học thuộc Học viện Hành chính.
Các Thầy giáo, Cô giáo đã trang bị những kiến thức quý báu và giúp đỡ
tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại Học viện Hành chính;
PGS.TS. Vũ Đức Đán người thầy trực tiếp hướng dẫn khoa học, tận tình
chỉ bảo, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành Luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tác giả luận văn
hí Văn Thuận

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU............................................................................................................ 1
Chƣơng 1 .......................................................................................................... 7
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN
DÂN CẤP XÃ ................................................................................................... 7
1.1. Khái quát chung về chính quyền cấp xã và Hội đồng nhân dân cấp xã...... 7
1.1.1. Những vấn đề chung về chính quyền cấp xã ........................................... 7
1.1.2. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng nhân dân cấp xã.......12
1.1.3. Tổ chức của hội đồng nhân dân cấp xã...................................................16
1.2. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã...................................19
1.2.1. Khái niệm giám sát của Hội đồng nhân dân ...........................................19
1.2.2. Đối tượng giám sát..................................................................................21
1.2.3. Nội dung giám sát ...................................................................................22
1.2.4. Hình thức giám sát ..................................................................................24
1.2.5. Chủ thể giám sát......................................................................................32
1.3. Các yếu tố tác động đến hoạt động giám sát của HĐND cấp xã. ..............32
1.3.1. Các quy định của pháp luật về hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp
xã. ......................................................................................................................32
1.3.2. Tổ chức bộ máy, hoạt động của Thường trực và các Ban HĐND cấp xã.
...........................................................................................................................33
1.3.3. Năng lực, bản lĩnh và trách nhiệm thực hiện chức năng giám sát của đại biểu
HĐND cấp xã....................................................................................................34
1.3.4. Chương trình, kế hoạch, phương thức giám sát của HĐND cấp xã. ......35
1.3.5. Sự hợp tác của đối tượng chịu sự giám sát của HĐND cấp xã...............36
1.3.6. Điều kiện vật chất, chi phí cho hoạt động giám sát của HĐND cấp xã..36
Tiểu kết chương 1..............................................................................................38

Chƣơng 2 .........................................................................................................39
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN
CẤP XÃ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HOÀI ĐỨC, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..39
2.1. Vị trí địa lý, đặc điểm kinh tế xã hội tác động đến hoạt động giám sát của Hội
đồng nhân dân cấp xã ở huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội...........................39
2.1.1. Vị trí địa lý ..............................................................................................39
2.1.2. Đặc điểm kinh tế-xã hội ..........................................................................40
2.2. Phân tích thực trạng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã ở huyện
Hoài Đức, thành phố Hà Nội.............................................................................42
2.2.1. Tổ chức của Hội đồng nhân dân cấp xã ở huyện Hoài Đức ...................42
2.2.2. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã ở huyện Hoài Đức, thành
phố Hà Nội (nhiệm kỳ 2011-2016)...................................................................46
2.3. Đánh giá chung hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã ở huyện
Hoài Đức, thành phố Hà Nội.............................................................................62
2.3.1. Ưu điểm...................................................................................................62
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân .........................................................................64
Tiểu kết chương 2..............................................................................................68
Chƣơng 3 .........................................................................................................69
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT
CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP XÃ......................................................69
3.1. Quan điểm đẩy mạnh hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã 69
3.1.1. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải mang lại hiệu quả thực tế69
3.1.2. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải đưa ra được những kết
luận xác đáng bảo đảm cho việc tuân thủ nghiêm chỉnh của các đối tượng chịu sự
giám sát..............................................................................................................69
3.1.3. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải bảo đảm đưa ra các kiến
nghị hoàn thiện cơ chế chính sách ....................................................................70

3.1.4. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải bảo đảm lợi ích chung
của đất nước ......................................................................................................71
3.1.5. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải đặt trong mối quan hệ
chặt chẽ với hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát của Đảng, Mặt trận Tổ quốc,
các cơ quan nhà nước khác và của toàn xã hội .................................................71
3.2. Giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã.. 72
3.2.1. Giải pháp chung nhằm đẩy mạnh hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân
xã .......................................................................................................................73
3.2.2. Giải pháp đẩy mạnh hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã ở huyện
Hoài Đức ...........................................................................................................81
Tiểu kết chương 3..............................................................................................91
KẾT LUẬN ......................................................................................................92

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
HĐND
UBND
HTCT
KT-XH
Hội đồng nhân dân
Ủy ban nhân dân
Hệ thống chính trị
Kinh tế xã hội

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Cơ cấu, số lượng đại biểu HĐND cấp xã ở huyện Hoài Đức đầu
nhiệm kỳ 2011 – 2016 và hiện nay ……………………………………….44
Bảng 2.2: Độ tuổi đại biểu HĐND cấp xã ở huyện Hoài Đức nhiệm kỳ 2011-
2016 ………………………………………………………………………. 44
Bảng 2.3: Trình độ chuyên môn, lý luận chính trị của đại biểu HĐND huyện
Hoài Đức nhiệm kỳ 2011 – 2016 ………………………………………….45
Bảng 2.4: Lĩnh vực công tác của đại biểu HĐND huyện Hoài Đức nhiệm kỳ
2011 – 2016 ………………………………………………………………. 45

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 2.1: Báo cáo xem xét tại kỳ họp……………………………………... 47
Sơ đồ 2.2: Đối tượng chất vấn của HĐND xã………………………………50
Sơ đồ 2.3: Các chức vụ do HĐND bầu …………………………................ 52

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Hội đồng nhân dân (HĐND) là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa
phương, được quy định tại điều 113 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam năm 2013: “HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa
phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân, do
Nhân dân địa phương bầu ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương
và cơ quan nhà nước cấp trên”. [35, tr.49].
Chính quyền cấp xã (cấp cơ sở), là cấp chính quyền địa phương thấp
nhất trong hệ thống phân cấp từ TW đến địa phương ở Việt Nam nhưng có vai
trò quan trọng trong cơ cấu chính quyền địa phương, là nơi Nhân dân thực
hiện quyền dân chủ, đồng thời là cấp trực tiếp tổ chức thực hiện chủ trương,
đường lối, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước. HĐND cấp xã là cơ
quan quyền lực nhà nước ở cơ sở có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc
đảm bảo quyền của Nhân dân, phát huy dân chủ, đảm bảo hiệu lực và hiệu
quả hoạt động của bộ máy Nhà nước. Do vậy, hoạt động của HĐND cấp xã
nói chung và hoạt động giám sát của HĐND cấp xã nói riêng đóng vai trò vô
cùng quan trọng trong việc đảm bảo cho hoạt động của bộ máy Nhà nước
được thực hiện chất lượng, hiệu quả.
Trong những năm qua, hoạt động giám sát của HĐND cấp xã có nhiều
chuyển biến tích cực. Hàng năm đã xây dựng chương trình kế hoạch giám sát;
tổ chức các đoàn giám sát khi cần thiết, trong thực hiện giám sát có những
hình thức phối hợp với các cấp, các ngành v.v. Do đó, đã đưa lại nhiều kết
quả khả quan, bước đầu góp phần khắc phục tính hình thức trong hoạt động
của HĐND cấp xã nói chung và hoạt động giám sát nói riêng.
Tuy nhiên trong thực tiễn, hoạt động giám sát của HĐND cấp xã còn
nhiều hạn chế. Chẳng hạn như việc xây dựng chương trình, cách thức tổ chức
1

giám sát chưa thật sự khoa học; một số vụ việc tiêu cực của các cơ quan, tổ
chức, cá nhân ở địa phương chưa được phát hiện kịp thời; các kết luận sau khi
giám sát thường chung chung, thiếu kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện kết luận
đó nên vẫn còn hiện tượng sau giám sát đâu lại vào đấy; kỹ năng giám sát của
các đại biểu HĐND cấp xã còn nhiều hạn chế v.v. Chính vì vậy, hiệu quả hoạt
động giám sát của HĐND cấp xã hiện nay còn thấp. Để khắc phục tình trạng
trên, yêu cầu đặt ra hiện nay là phải đổi mới hoạt động của HĐND cấp xã,
nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND cấp xã vừa phù hợp với công cuộc đổi
mới đất nước, đáp ứng yêu cầu của Nhân dân là nhu cầu, đòi hỏi khách quan
của sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước trong thời kỳ mới.
Hoài Đức là huyện ngoại thành thuộc tỉnh Hà Tây cũ, chính thức sáp
nhập vào Thủ đô Hà Nội kể từ 01/8/2008. Với vị trí cửa ngõ phía Tây và là
vùng mở rộng của đô thị trung tâm Hà Nội trong tương lai, từ những năm
2000 trở lại đây kinh tế - xã hội của huyện chuyển dịch mạnh mẽ từ nông
nghiệp sang phát triển công nghiệp, thương mại và dịch vụ; quá trình đô thị
hóa diễn ra nhanh chóng, phần lớn đất nông nghiệp đã được quy hoạch, thu
hồi, nhiều khu đô thị lớn được đầu tư xây dựng… đã đặt ra nhiều vấn đề thực
tiễn quản lý mới phức tạp hơn, khó khăn hơn như chăm lo đời sống, giải quyết
tạo việc làm cho người dân sau thu hồi đất nông nghiệp, sự dịch chuyển dân
số cơ học, chuyển dịch cơ cấu dân cư, lao động việc làm trong quá trình đô thị
hóa…. nên đây thực sự là một trong những khó khăn rất lớn cho chính
quyền địa phương nói chung và hoạt động giám sát của HĐND cấp xã nói
riêng. Do vậy, nghiên cứu, đánh giá về hoạt động giám sát của HĐND cấp xã
trên địa bàn huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội theo pháp luật hiện hành
được đặt ra nhằm đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND
nói chung và hoạt động giám sát của HĐND cấp xã nói riêng với mục tiêu
2

xây dựng HĐND thực sự là cơ quan đại diện, cơ quan quyền lực nhà nước ở
địa phương, là cơ quan dân cử xứng đáng với niềm tin của Nhân dân.
Từ những lý do trên tác giả lựa chọn đề tài: “Hoạt động Giám sát của
Hội đồng nhân dân cấp xã - Từ thực tiễn huyện Hoài Đức, thành phố Hà
Nội” làm luận văn tốt nghiệp Cao học chuyên ngành Luật hiến pháp và Luật
hành chính.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Vấn đề nghiên cứu về chất lượng, tổ chức và hoạt động của HĐND cấp
xã, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân nói chung và Hội đồng nhân
dân cấp xã nói riêng đã được nhiều đề tài tiếp cận, nghiên cứu, cụ thể như:
- Nguyễn Khắc Bộ (2001), Công tác giám sát tại kỳ họp Hội đồng nhân
dân - Những vấn đề đặt ra nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động
của Hội đồng nhân dân, Kỷ yếu nâng cao năng lực và hiệu quả giám sát của
Hội đồng nhân dân, Văn phòng Quốc hội.
- TS Phạm Ngọc Kỳ, Quyền giám sát của Hội đồng nhân dân và kỹ năng
giám sát cơ bản, , (2001), Nxb Tư pháp, Hà Nội;
- Đinh Ngọc Quang, Về đổi mới tổ chức và hoạt động của HĐND các
cấp nhiệm kỳ 2004 - 2009, Tạp chí Nhà nước số 2/2005.
- Nguyễn Thị Nữ - Tổ chức và hoạt động của HĐND cấp xã- qua thực
tiễn ở tỉnh Thừa Thiên Huế. Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Khoa
học xã hội và nhân văn, năm bảo vệ 2012.
- Lê Thị Bình Tuyết - Hoạt động giám sát của HĐND cấp huyện - Từ
thực tiến tỉnh Thanh Hóa. Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật - Đại học
Quốc gia Hà Nội, năm bảo vệ 2014.
Các công trình trên đã tiếp cận tổ chức và hoạt động giám sát của HĐND
ở nhiều góc độ, nhiều khía cạnh với những luận giải, đánh giá khoa học có ý
nghĩa lý luận và thực tiễn như: Tổ chức hoạt động, chủ thể giám sát, đối
3

tượng giám sát, hình thức giám sát, …. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn tồn tại
một khoảng trống trong nghiên cứu về hoạt động giám sát của HĐND cấp xã
trên địa bàn cụ thể ở thành phố Hà Nội để tổng kết, đánh giá những ưu điểm,
hạn chế, qua đó đưa ra những giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động giám sát
của HĐND cấp xã.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về hoạt động giám
sát của HĐND cấp xã ở huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội. Qua đó tác giả
luận văn đưa ra những quan điểm và giải pháp đẩy mạnh hoạt động giám sát
của HĐND cấp xã, nhằm đảm bảo HĐND là cơ quan quyền lực nhà nước ở
địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân
ở địa phương.
3.2. Nhiệm vụ
- Làm rõ cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động giám sát của HĐND cấp
xã.
- Đánh giá thực trạng hoạt động giám sát của HĐND cấp xã từ thực tiễn
huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội hiện nay, đặt trọng tâm vào nhiệm kỳ
2011-2016.
- Đưa ra những quan điểm và giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động giám
sát của HĐND cấp xã đáp ứng với yêu cầu đổi mới ở huyện Hoài Đức, thành
phố Hà Nội thời gian tới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu hoạt động giám sát của HĐND cấp xã từ thực tiễn
huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
4

- Đối tượng và không gian nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu về hoạt
động giám sát của HĐND cấp xã từ thực tiễn của huyện Hoài Đức, thành phố
Hà Nội.
- Thời gian nghiên cứu: Luận văn khảo sát, phân tích hoạt động giám sát
của HĐND cấp xã theo pháp luật hiện hành từ thực tiễn huyện Hoài Đức thời
gian qua (2011–2016), trên cơ sở đó đề ra phương hướng và giải pháp cho
thời gian tới (nhiệm kỳ 2016 – 2021).
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Phương pháp luận
Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về các vấn đề về Nhà nước
và pháp luật, về Hội đồng nhân dân, hoạt động giám sát của Hội đồng nhân
dân.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Có rất nhiều phương pháp nghiên cứu, ở đây tác giả chủ yếu dùng các
phương pháp phân tích những tài liệu sẵn có; phương pháp thu thập và xử lý
thông tin; phương pháp thống kê, phân tích và xử lý số liệu; phương pháp so
sánh, đánh giá; phương pháp quan sát... để nghiên cứu.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Về mặt lý luận
Thông qua việc phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động giám sát của
HĐND cấp xã từ thực tiễn huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội, tác giả đưa ra
được những giải pháp đẩy mạnh hoạt động giám sát của HĐND cấp xã, từ đó
góp phần luận chứng về mặt lý luận cho việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt
động hoạt động của HĐND nói chung và HĐND cấp xã nói riêng trong giai
đoạn hiện nay.
6.2. Về mặt thực tiễn
5

Luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu
và ứng dụng trong tổ chức hoạt động giám sát của Hội động nhân dân cấp xã
ở huyện Hoài Đức, Thành phố Hà Nội.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
được kết cấu thành 3 chương, 8 tiết.
6

Chƣơng 2
THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN
DÂN CẤP XÃ - TỪ THỰC TIỄN HUYỆN HOÀI ĐỨC, THÀNH PHỐ
HÀ NỘI
2.1. Vị trí địa lý, đặc điểm kinh tế xã hội tác động đến hoạt động
giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã ở huyện Hoài Đức, thành phố Hà
Nội
2.1.1. Vị trí địa lý
Huyện Hoài Đức là huyện ngoại thành phía Tây Hà Nội với vị trí địa lý:
- Phía Bắc giáp huyện Đan Phượng.
- Phía Tây giáp huyện Quốc Oai.
- Phía Nam giáp quận Hà Đông.
- Phía Đông giáp quận Nam Từ Liêm và Bắc Từ Liêm.
Tổng diện tích đất tự nhiên là 8.245ha (chia ra vùng đồng bằng là 5.820
ha, vũng bãi là 2.425 ha) trong đó:
- Đất nông nghiệp 4.217,09 ha, gồm đất canh tác 4.076,07 ha; đất nuôi
trồng thủy sản 111,1 ha; đất nông nghiệp khác 29,02 ha.
- Đất phi nông nghiệp 3.972 ha, gồm đất ở 1.967,48 ha; đất chuyên dùng
1.769,56 ha; đất tôn giáo 27,85 ha; đất nghĩa trang nghĩa địa 76,81 ha; đất
sông và mặt đất chuyên dùng 124,85 ha; đất phi nông nghiệp khác 5,83 ha;
đất chưa sử dụng 57,3 ha.
Hoài Đức có nhiều tuyến giao thông huyết mạch quan trọng đi qua như
Đại lộ Thăng Long, quốc lộ 32, các trục tỉnh lộ 422, 423 và nhiều dự án như
đường vành đai 4 với các khu đô thị hiện đại tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt
động giao thương phát triển kinh tế, thương mại, xây dựng, dịch vụ, văn hóa
và phát triển nông nghiệp hàng hóa, thương nghiệp, làng nghề.
39

2.1.2. Đặc điểm kinh tế-xã hội
Cơ cấu hành chính của huyện Hoài Đức bao gồm 19 xã và 1 thị trấn: An
Khánh, An Thượng, Cát Quế, Di Trạch, Dương Liễu, Đắc Sở, Đông La, Đức
Giang, Đức Thượng, Kim Chung, La Phù, Lại Yên, Minh Khai, Sơn Đồng,
Song Phương, Tiền Yên, Vân Canh, Vân Côn, Yên Sở và thị trấn Trạm Trôi.
Trong đó phân loại có 4 xã loại I, 13 xã loại II và 3 xã loại III.
Năm 2015, kinh tế của huyện tiếp tục phát triển khá toàn diện trên tất cả
các lĩnh vực, các chỉ tiêu pháp lệnh đều đạt và vượt kế hoạch Thành phố giao.
Tổng giá trị sản xuất thực hiện 14.225 tỷ đồng, đạt 100% kế hoạch, tăng
12,6% so với cùng kỳ. Thu ngân sách nhà nước trên địa bàn ước thực hiện gần
500 tỷ đồng, đạt 184% so với chỉ tiêu Thành phố giao, tăng 11,3% so với
cùng kỳ. Trong đó, có 9/9 chỉ tiêu thu đạt và vượt kế hoạch Thành phố giao.
Giá trị sản xuất công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp đạt 4.828 tỷ đồng,
tăng 11,4% so với cùng kỳ, đạt 100,1% kế hoạch năm. Các ngành nghề sản
xuất, kinh doanh chủ yếu như: dệt may, sản xuất bánh kẹo, chế biến nông sản,
đồ thờ tượng Phật, cơ khí tiếp tục giữ được thị trường góp phần tăng thu nhập
và giải quyết việc làm thường xuyên tại các làng nghề cho khoảng 44.000 lao
động với thu nhập bình quân trên 4 triệu đồng/người/tháng. Hoạt động hỗ trợ
xây dựng thương hiệu, phát triển thị trường tiêu thụ sản phẩm được quan tâm,
trong năm, đã phối hợp đăng ký nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm điêu khắc mỹ
nghệ đồ thờ, xét danh hiệu nghệ nhân Hà Nội cho 4 nghệ nhân tại xã Sơn
Đồng.
Các ngành thương mại, dịch vụ được quan tâm chỉ đạo, có tỷ trọng tăng
trưởng khá, giá trị thương mại – dịch vụ đạt 6.210 tỷ đồng, tăng 16,7% so với
cùng kỳ.
Công tác xây dựng Nông thôn mới, thực hiện dồn điền đổi thửa được đẩy
mạnh; xây dựng đường làng ngõ xóm được tập trung chỉ đạo và nhân dân trên
40

địa bàn hưởng ứng do vậy đã cơ bản hoàn thành việc xây dựng kiên cố hóa
đường giao thông nông thôn đáp ứng yêu cầu.
Trong những năm qua cùng với việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế, cơ cấu
nông nghiệp của huyện cũng có nhiều thay đổi: diện tích trồng lúa giảm,
nhiều xã chuyển sang chuyên canh cây ăn quả, cây công nghiệp có thu nhập
cao như trồng Phật thủ, cam Canh, bưởi Diễn…
Với vị trí quan trọng nằm trong vùng quy hoạch mở rộng đô thị trung
tâm của Thủ đô Hà Nội được thể hiện trong Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội
đến năm 2030 và tầm nhìn 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, quá
trình đô thị hóa của huyện diễn ra nhanh chống mang lại cho huyện những
thuận lợi, khó khăn đan xen. Theo quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của
Thủ đô Hà Nội đến năm 2020 quá nửa huyện Hoài Đức trở thành đô thị, đất
canh tác nông nghiệp bị thu hồi, nhiều khu đô thị mới được xây dựng; sự thay
đổi này có những mặt thuận lợi song cũng có những mặt khó khăn vì nó tác
động trực tiếp đến nhiều mặt của đời sống kinh tế - xã hội và tập quán của
nhân dân địa phương vốn trước kia sản xuất nông nghiệp là chủ yếu.
Sự chuyển đổi từ nông thôn sang đô thị mang lại nhiều thuận lợi đối với
sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện, song bên cạnh đó nó cũng mang lại
không ít khó khăn nổi bật trong đó là những vấn đề liên quan tới việc thu hồi
đất nông nghiệp như thực hiện các chính sách bồi thường giải phóng mặt
bằng, giải quyết việc làm, chuyển đổi nghề nghiệp sau khi thu hồi đất cho
người nông dân bị thu hồi đất, hỗ trợ sau thu hồi đất như chính sách giao đất
dịch vụ cho các hộ gia đình bị thu hồi từ 30% diện tích đất nông nghiệp trở
lên theo Nghị định số 17/2006/NĐ-CP là một số vấn đề bức xúc nhiều năm
nay do việc triển khai còn chậm, khó khăn trong việc tìm quỹ đất, số người
lao động chưa có việc làm nhiều, nhiều người ở độ tuổi trung niên khó tìm
việc trong các doanh nghiệp.
41

Dân số cơ học của huyện tăng nhanh trong quá trình đô thị hóa hiện nay,
tập trung nhiều tại các khu vực đang diễn ra đô thị hóa do nhu cầu lao động
nhiều và nhu cầu về nơi ở của người dân từ địa phương khác chuyển đến.
Hiện nay dân số của huyện đạt khoảng 211.000 người, điều này cũng làm tăng
thêm các yêu cầu đối với hoạt động của công chức cấp xã như đối tượng quản
lý lớn hơn, khối lượng công việc nhiều hơn đòi hỏi phục vụ nhiều hơn,
chuyên nghiệp hơn.
Thông qua việc xem xét và phân tích kỹ điều kiện tự nhiên và đặc điểm
kinh tế xã hội của người dân Hoài Đức, để thấy được những thuận lợi khó
khăn trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND cấp xã (đặc biệt là
hoạt động giám sát). Từ những đề xuất, kiến nghị giải pháp phù hợp nhằm
phát huy vai trò của HĐND trong hoạt động giám sát các vấn đề ở địa phương
cơ sở để xứng đáng là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng, quyền làm
chủ của nhân dân ở địa phương - đảm bảo được bản chất dân chủ của Nhà
nước theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
2.2. Phân tích thực trạng hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân
cấp xã ở huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội
2.2.1. Tổ chức của Hội đồng nhân dân cấp xã ở huyện Hoài Đức
Theo quy định tại Điều 5 và Điều 52 của Luật Tổ chức HĐND và UBND
năm 2003 trước đây thì trong nhiệm kỳ 2011-2016, HĐND cấp xã chỉ tổ chức
Thường trực HĐND, không có các Ban chuyên môn như HĐND cấp huyện.
Thường trực HĐND cấp xã cũng chỉ có 02 thành viên là Chủ tịch và Phó Chủ
tịch HĐND, không có ủy viên thường trực, trong đó Chủ tịch HĐND cấp xã hoạt
động kiêm nhiệm nên chỉ có 01 chức danh trong thường trực HĐND hoạt động
chuyên trách. Cũng như quy định đối với cấp tỉnh và cấp huyện, các chức danh
này do HĐND cấp xã bầu ra tại kỳ họp đầu tiên của mỗi khoá trong
42

số các đại biểu HĐND cấp mình theo sự giới thiệu của Chủ tịch HĐND khoá
trước.
Thường trực HĐND cấp xã gồm: Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND. Chủ
tịch HĐND thường kiêm nhiệm Bí thư Đảng uỷ cấp xã. Phó Chủ tịch HĐND
hoạt động chuyên trách.
Theo Luật Bầu cử đại biểu HĐND năm 2003 thì số đại biểu HĐND cấp
xã nhiệm kỳ 2011-2016 được ấn định như sau: Xã, thị trấn miền xuôi có từ
bốn nghìn người trở xuống được bầu 25 đại biểu, có trên 4000 người thì cứ
thêm 2000 người được bầu thêm một đại biểu, nhưng tổng số không quá 35
đại biểu.
Huyện Hoài Đức với số dân khoảng 211.528 nhân khẩu, được phân bổ
khá đều trong toàn huyện, các xã, thị trấn ở huyện Hoài Đức có từ trên 4500
dân trở lên. Theo quy định của các quy định pháp luật về bầu cử với nguyên
tắc: cơ cấu, thành phần của HĐND xã phải bảo đảm có các đại biểu đại diện
cho tất cả các ngành, các giới, các đoàn thể quần chúng, các tổ chức chính trị
- xã hội, những người trực tiếp tham gia lao động sản xuất, các tôn giáo ở địa
phương. HĐND phải thể hiện tính mặt trận của cơ quan dân cử ở xã, vừa đại
diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của Nhân dân ở địa phương
vừa phản ánh tính dân chủ trong tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước,
việc bầu cử đại biểu HĐND được tiến hành theo nguyên tắc phổ thông bình
đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín theo đúng quy định.
Trên tinh thần đó, nhiệm kỳ 2011 - 2016, cử tri các xã ở huyện Hoài Đức
đã bầu được 542 đại biểu về cơ bản đáp ứng được yêu cầu, nguyện vọng của
Nhân dân và đúng với Hiến pháp và pháp luật, trong đó:
43

Bảng 2.1: Cơ cấu, số lượng đại biểu HĐND cấp xã ở
huyện Hoài Đức đầu nhiệm kỳ 2011 – 2016 và hiện nay
Nhiệm kỳ Số
Nữ
Dân Tôn Ngoài
2011-2016 lƣợng tộc giáo đảng
Đầu nhiệm kỳ 542 130 1 0 157
Cuối nhiệm kỳ 525
123 1 0 144
23.43% 0.19% 27.43%
(Nguồn: Văn phòng HĐND và UBND huyện Hoài Đức)
Nhìn vào bảng cơ cấu, số lượng đại biểu HĐND cấp xã là nữ nhiệm kỳ
2011 – 2016 là 123 đại biểu, chiếm tỷ lệ 23,43%; tỷ lệ đại biểu HĐND không
phải là đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam là 144 đại biểu, chiếm 27,43%;
dân tộc thiểu số 01 đại biểu, chiếm 0,19%.
+ Về độ tuổi:
Bảng 2.2: Độ tuổi đại biểu HĐND cấp xã ở huyện Hoài Đức
nhiệm kỳ 2011- 2016
Nhiệm kỳ
Số Dƣới Từ35– Từ50- Trên
lƣợng 35 50 60 60
2011-2016 525
73 305 92 55
13.90% 58.10% 17.52% 10.48%
Nhìn vào cơ cấu độ tuổi như trên ta có thể thấy được cơ cấu độ tuổi
trung bình của đại biểu HĐND xã là khá cao, đặc biệt số lượng đại biểu là
người trẻ tuổi còn ít, chỉ chiếm 13,90%.
+ Về trình độ học vấn:

44

Bảng 2.3: Trình độ chuyên môn, lý luận chính trị của đại biểu HĐND
huyện Hoài Đức nhiệm kỳ 2011 - 2016
Số
Trình độ chuyên môn Trình độ lý luận chính trị
Trên Chƣa Cao
Nhiệm kỳ lƣợng
Dƣới Đại Trung
đại qua đào cấp, cử
đại học học cấp
học tạo nhân
325 194 6 321 176 28
2011-2016 525
61.90% 36.95% 1.14% 61.14% 33.52% 5.33%
Từ bảng 2.3 cho thấy, nhiệm kỳ 2011 - 2016 chất lượng đại biểu chưa
cao, chưa đảm bảo tiêu chuẩn về trình độ cả về chuyên môn và lý luận chính
trị (số đại biểu chưa qua đào tạo chiếm phần nhiều). Tuy nhiên, các đại biểu
đều là những người có uy tín (nhiều đại biểu là các bí thư chi bộ, trưởng thôn,
người cao tuổi), có phẩm chất đạo đức tốt nên cũng đã đáp ứng được cơ bản
yêu cầu và nguyện vọng của Nhân dân cũng như yêu cầu về phát triển KT-XH
của huyện và xã.
+ Về lĩnh vực công tác:
Bảng 2.4: Lĩnh vực công tác của đại biểu HĐND huyện Hoài Đức nhiệm
kỳ 2011 - 2016
Về lĩnh vực công tác
Nhiệm kỳ
Số
Chuyên Chuyên
Các tổ Kinh Chức
lƣợng Chính chức tế sắc,
trách trách
quyền thành doanh tôn
Đảng MTTQ
viên nghiệp giáo
2011-2016 525
66 207 14 183 47 8
12.57 39.43 2.67 34.86 8.95 1.52
45

Các tổ đại biểu HĐND cấp xã được thành lập ở các thôn trên địa bàn 20
xã, thị trấn để phối hợp công tác giữa 2 kỳ họp HĐND. Thường trực HĐND
cấp xã giữ vai trò điều hoà, phối hợp hoạt động của các Tổ đại biểu HĐND.
Nhận xét chung: Qua kết quả bầu cử đại biểu HĐND cấp xã ở nhiệm kỳ
2011-2016 cho thấy số lượng, chất lượng của đại biểu HĐND cấp xã cơ bản
đáp ứng được yêu cầu về cơ cấu đại biểu HĐND xã theo quy định. Tuy nhiên
một vấn đề trong cơ cấu đại biểu HĐND xã hiện nay ở huyện Hoài Đức vẫn
còn thực trạng là số lượng đại biểu là cán bộ chuyên trách ở chính quyền xã
chiếm số lượng lớn so với số đại biểu là người dân. Có nhiều trường hợp
trước khi là đại biểu HĐND chỉ là những người dân bình thường không phải
là cán bộ đương chức ở xã, nhưng khi vào HĐND chỉ sau một thời gian ngắn
đã được cơ cấu vào làm cán bộ chuyên trách trong bộ máy chính quyền xã,
điều này đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến tính đại diện cho Nhân dân của đại
biểu HĐND xã, làm cho khả năng thực thi quyền lực của Nhân dân của đại
biểu bị chi phối bởi các nguyên tắc hoạt động của bộ máy nhà nước và bởi vị
trí của chính người đại biểu đó. Mặt khác, coi trọng đảm bảo cơ cấu, thành
phần đại biểu nên nhiều khi chất lượng của đại biểu không được chú ý, cho
nên chất lượng của đại biểu còn nhiều hạn chế, điều đó ảnh hưởng không nhỏ
đến hiệu quả hoạt động của đại biểu HĐND.
2.2.2. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp xã ở huyện
Hoài Đức, thành phố Hà Nội (nhiệm kỳ 2011-2016)
2.2.2.1. Hoạt động giám sát của tập thể Hội đồng nhân dân tại kỳ họp
Theo Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003 trước đây qui định, hoạt
động giám sát của HĐND tại kỳ họp thông qua các hình thức sau đây:
- Xem xét báo cáo công tác của Thường trực HĐND, Ủy ban nhân dân.
46

- Xem xét việc trả lời chất vấn của Chủ tịch HĐND, Chủ tịch UBND,
các thành viên khác của UBND, thủ trưởng cơ quan chuyên môn thuộc
- Bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu.
Trước tiên có thể so sánh hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân tại
kỳ họp được quy định tại Điều 58 của Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy
ban nhân dân năm 2003 với Điều 57 của Luật hoạt động giám sát của Quốc
hội và Hội đồng nhân dân năm 2015 về cơ bản không thay đổi.
Kỳ họp là một hình thức hoạt động chủ yếu của HĐND các cấp. Đặc
điểm lớn nhất trong hoạt động giám sát tại kỳ họp là có sự tham gia của tất cả
các đại biểu HĐND, đồng thời là môi trường để phát huy tính dân chủ và trí
tuệ tập thể. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND cấp xã đã tổ chức được 255
trong đó 36 kỳ họp bất thường để bầu bổ sung các chức danh của HĐND,
UBND cùng cấp, 25 kỳ họp chuyên. Các kỳ họp được tiến hành theo đúng qui
định của Luật tổ chức HĐND và UBND năm 2003; các đại biểu về dự kỳ họp
đạt khoảng 96-99%.
Do xác định đúng tầm quan trọng của kỳ họp, trong những năm qua hoạt
động giám sát của HĐND cấp xã ở huyện Hoài Đức tại các kỳ họp đã có bước
chuyển biến tích cực: HĐND xã đã chuẩn bị chu đáo về chương trình, nội
dung của kỳ họp, các đại biểu tham gia đầy đủ; phong cách làm việc của tập
thể hội đồng đã thể hiện được tính dân chủ, đoàn kết, trí tuệ, ... nói chung chất
lượng và hiệu quả của các kỳ họp ngày càng được nâng cao so với nhiều kỳ
trước. Cụ thể:
47

Thứ nhất, về hoạt động xem xét báo cáo
Báo cáo xem xét tại kỳ họp
Báo cáo của
Báo cáo của UBND Thường trực
HĐND
Sơ đồ 2.1: Báo cáo xem xét tại kỳ họp
Đây là một hình thức giám sát trực tiếp rất quan trọng của HĐND.
HĐND xem xét thảo luận báo cáo công tác của Thường trực HĐND, UBND
cùng cấp tại kỳ họp cuối năm. Tại kỳ họp giữa năm, các cơ quan này gửi báo
cáo công tác đến các đại biểu HĐND, khi cần thiết HĐND có thể xem xét
thảo luận.
Việc HĐND xem xét, thảo luận các báo cáo được diễn ra theo một trình
tự nhất định: người đứng đầu các cơ quan bị giám sát trình bày báo cáo;
HĐND thảo luận; người đứng đầu cơ quan bị giám sát trình bày báo cáo và có
thể trình bày thêm những vấn đề có liên quan mà HĐND quan tâm; HĐND ra
nghị quyết về công tác của cơ quan đã báo cáo khi xét thấy cần thiết .
Việc xem xét báo cáo buộc chủ thể bị giám sát phải báo cáo về công tác
của mình là một hình thức giám sát quan trọng. Trên cơ sở đó, HĐND có thể
kiểm soát tình hình thực thi Hiến pháp, pháp luật và các văn bản của cơ quan
nhà nước cấp trên cũng như nghị quyết của HĐND trong thực tiễn đời sống xã
hội; tăng cường trách nhiệm cá nhân của những người đứng đầu UBND và
các ban, ngành về công tác của họ trước HĐND.
Tại HĐND cấp xã, thời gian tổ chức kỳ họp thường là 1 ngày làm việc;
mỗi kỳ họp thông qua khoảng 5 đến 6 báo cáo; còn thời gian tập trung nội
dung thảo luận tại hội trường.
48

Các Tổ đại biểu HĐND xã được thành lập chủ yếu theo thôn, có một số
xã do đặc thù dân cư ít nên tổ chức các Tổ đại biểu HĐND xã theo cụm các
thôn. Sau khi Thường trực HĐND gửi các báo cáo chuẩn bị cho kỳ họp để các
đại biểu HĐND xã nghiên cứu thì các Tổ đại biểu HĐND tổ chức họp thảo
luận trước khi diễn ra kỳ họp, chuẩn bị các câu hỏi chất vấn, thảo luận để
đóng góp tại kỳ họp.
Việc tổ chức họp Tổ đại biểu HĐND xã để thảo luận trước kỳ họp đã tạo
điều kiện cho nhiều đại biểu được phát biểu ý kiến thể hiện quan điểm của
mình về những vấn đề nhất trí, không nhất trí với nội dung báo cáo của
Thường trực HĐND, UBND. Đồng thời cũng đưa ra nhiều ý kiến về những
vấn đề bức xúc, nổi cộm mà nhân dân và cử tri quan tâm, đề nghị Thường
trực HĐND, UBND và các ngành chức năng tiếp thu, xem xét, giải quyết để
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, đảm bảo phát triển kinh tế xã
hội của địa phương và giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên
địa bàn. Qua đó giúp giảm được thời gian thảo luận tại kỳ họp.
Tuy nhiên, qua giám sát các báo cáo tại kỳ họp cũng thấy được trong
các báo cáo đó còn những hạn chế. Một số báo cáo số liệu chưa rõ ràng, chính
xác như: số liệu về tăng trưởng phát triển kinh tế thường là tự ước hay số liệu
về thu chi ngân sách chưa nêu rõ đến các nội dung chi tiết mà chỉ để số liệu
chung chung trong báo cáo. Nhiều báo cáo viết dài, nội dung chung chung,
chưa nêu được ưu điểm nổi bật, hạn chế của ngành mình, các phương hướng
cũng chưa rõ, đưa ra các chỉ tiêu, số liệu quá cao không phù hợp tình hình
thực tế.
Thứ hai, hoạt động chất vấn
Hoạt động chất vấn là một hình thức giám sát khá chặt chẽ của HĐND.
Hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND xã có được nâng lên hay không, HĐND
49

xã có mạnh hay không phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng chất vấn và trả lời
chất vấn.
Tại Điều 61 và khoản 2 Điều 58 Luật Tổ chức HĐND và UBND năm
2003 trước đây đã quy định một cách chi tiết về trình tự, thủ tục chất vấn tại
kỳ họp và giữa hai kỳ họp của đại biểu HĐND. Cụ thể:
Đối với việc ra câu hỏi chất vấn:
+ Đại biểu HĐND ghi rõ nội dung chất vấn, người bị chất vấn vào phiếu
ghi chất vấn và gửi đến Thường trực Hội đồng nhân dân; Thường trực HĐND
chuyển nội dung chất vấn đến người bị chất vấn và tổng hợp các chất vấn của
đại biểu HĐND để báo cáo HĐND.
+ Thường trực HĐND dự kiến danh sách những người có trách nhiệm trả
lời chất vấn và báo cáo HĐND quyết định; ngoài câu hỏi chính, có thể nêu câu
hỏi bổ sung liên quan đến nội dung đã chất vấn để người bị chất vấn trả lời.
Đối với việc trả lời chất vấn: người bị chất vấn phải trả lời trực tiếp, đầy
đủ về các nội dung và đại biểu HĐND đã chất vấn và xác định rõ trách nhiệm
cũng như biện pháp khắc phục.
Để đảm bảo hiệu quả của hoạt động chất vấn cũng như ràng buộc trách
nhiệm của đối tượng bị chất vấn, luật còn quy định khi đại biểu Hội đồng
không hài lòng với câu trả lời của người nào đó thì có quyền yêu cầu HĐND
thảo luận và xem xét trách nhiệm đối với người đó. HĐND có thể ra nghị
quyết về việc trả lời chất vấn và trách nhiệm của người bị chất vấn khi xét
thấy cần thiết.
Thực chất hoạt động chất vấn là việc đại biểu HĐND đưa ra các câu hỏi
chất vấn cho các đối tượng bị chất vấn, nội dung của câu hỏi này thường xoay
quanh các vấn đề nóng bỏng mà nhân dân địa phương quan tâm thuộc lĩnh
vực quản lý trực tiếp hoặc có liên quan đến đối tượng bị chất vấn.
50

Đối tượng chất vấn
Chủ tịch UBND, các thành
Chủ tịch HĐND
viên UBND
Sơ đồ 2.2: Đối tƣợng chất vấn của HĐND xã
Trong nhiệm kỳ 5 năm, HĐND cấp xã đã tổ chức được 255 trong đó 36
kỳ họp bất thường để bầu bổ sung các chức danh của HĐND, UBND cùng
cấp, 25 kỳ họp chuyên đề liên quan đến công tác nông thôn mới, quản lý đất
đai trên địa bàn. Các kỳ họp được tiến hành đúng thời gian, thành phần dự và
các nội dung theo quy định của luật, phiên thảo luận được tiến hành nhìn
chung đảm bảo dân chủ, thẳng thắn, cởi mở. Tại các kỳ họp đã thực hiện được
chất vấn, mỗi kỳ họp thường có từ 3 - 5 ý kiến chất vấn. Các ý kiến chất vấn
tập trung vào các vấn đề mà xã hội và cử tri quan tâm, thông qua các cuộc tiếp
xúc cử tri và giám sát.
Thống kê về hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn của HĐND xã ở
huyện Hoài Đức:
Nhiệm kỳ Số phiên họp Số chất vấn
2011 – 2016 255 936
Theo số liệu thống kê trên cho thấy rằng, trung bình trong 1 kỳ họp,
nhiệm kỳ 2011 - 2016 có 3,6 đại biểu chất vấn. Điều đó cũng cho thấy hoạt
động chất vấn và trả lời chất vấn ở cấp xã còn ít, những nơi thực hiện được
chất lượng chưa cao, chưa sôi nổi, còn d dặt, nể nang, chủ yếu hỏi để biết
như: xã An Thượng có 28 đại biểu HĐND xã, kết quả hoạt động nhiệm kỳ
2011-2016 qua 11 kỳ họp thường kỳ và 1 kỳ họp bất thường nhưng không có
51

ý kiến chất vấn của đại biểu HĐND xã; xã Tiền Yên có 26 đại biểu HĐND
xã, qua 11 kỳ họp thường kỳ và 2 kỳ họp bất thường thì có 27 ý kiến chất vấn
của đại biểu HĐND xã như vậy trung bình mỗi kỳ họp chỉ có 2-3 đại biểu có
ý kiến chất vấn; xã Kim Chung có 28 đại biểu, qua 11 kỳ họp thường kỳ và 01
kỳ họp bất thường thì có 69 ý kiến chất vấn.
Các ý kiến chất vấn thường tập trung vào một số lĩnh vực chủ yếu như:
Thu chi ngân sách, công tác quản lý đất đai, giao đất dịch vụ tại các khu đô
thị, xây dựng, môi trường… được các đại biểu chất vấn trực tiếp tại kỳ họp.
Chủ toạ kỳ họp linh hoạt điều hành phiên chất vấn, sau mỗi câu trả lời chất
vấn, chủ toạ đều có kết luận tóm lược những ý chính để đại biểu nắm rõ hơn
và có thể chất vấn thêm. Nếu phát hiện vấn đề nào chưa được trả lời rõ, trả lời
vòng vo, chưa thấy rõ trách nhiệm của tổ chức và cá nhân trong thực hiện
nhiệm vụ, quyền hạn được giao, các đại biểu đã đặt câu hỏi chất vấn trực tiếp
để yêu cầu xác định rõ trách nhiệm và biện pháp khắc phục.
Tuy nhiên Hoạt động chất vấn mới chỉ dừng lại ở việc chất vấn và trả lời
chất vấn bằng văn bản mà chưa có đối chất đến cùng một vấn đề cụ thể. Các
đại biểu chất vấn trực tiếp tại kỳ họp hoặc đại biểu hỏi thêm để làm rõ trách
nhiệm của người trả lời chất vấn cũng có, nhưng không nhiều. Việc chất vấn
chỉ tập trung vào một số đại biểu, cả nhiệm kỳ có đại biểu chưa thực hiện
quyền này lần nào. Chất lượng chất vấn và trả lời chất vấn chưa cao. Câu hỏi
chất vấn còn chưa sâu, nhiều câu hỏi mang tính chất nắm thông tin hơn là quy
trách nhiệm pháp lý. Đại biểu chất vấn cũng không nắm được nhiều thông tin
vấn đề cần chất vấn. Các văn bản trả lời chất vấn còn chung chung, chưa đi
thẳng vào vấn đề, né tránh trách nhiệm, chưa thực sự đáp ứng được mong
muốn của đại biểu và cử tri.
Thứ ba, hoạt động giám sát thông qua hình thức bỏ phiếu tín nhiệm đối
với người giữ chức vụ do HĐND bầu.
52

Các chức vụ do HĐND bầu
Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Phó Chủ
Chủ tịch HĐND tịch, ủy viên UBND
Sơ đồ 2.3: Các chức vụ do HĐND bầu
Bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu lần đầu
được qui định trong Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003 trước đây.
Những chủ thể có quyền nêu ra vấn đề bỏ phiếu tín nhiệm là: Thường trực
HĐND, các ban HĐND, đại biểu HĐND, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc cấp xã.
Mặc dù theo quy định của pháp luật có nhiều chủ thể có quyền đặt ra vấn đề
bất tín nhiệm nhưng việc trình HĐND xem xét bỏ phiếu tín nhiệm chỉ thuộc
thẩm quyền của Thường trực HĐND.
Người được đưa ra bỏ phiếu tín nhiệm có quyền trình bày ý kiến của
mình trước HĐND, HĐND thảo luận và bỏ phiếu tín nhiệm. Trong trường
hợp không được quá nửa tổng số đại biểu HĐND tín nhiệm thì cơ quan hoặc
người đã giới thiệu để bầu ra người có trách nhiệm trình HĐND xem xét,
quyết định việc miễn nhiệm, bãi nhiệm người không được HĐND tín nhiệm.
Thực hiện Nghị quyết số 35/2012/QH13, tại kỳ họp giữa năm 2013 và kỳ
họp cuối năm 2014 HĐND các xã, thị trấn đã tổ chức bỏ phiếu tín nhiệm đối với
các chức vụ do HĐND bầu kết quả tại kỳ họp giữa năm 2013 có 2 người có trên
50% đại biểu HĐND xã đánh giá tín nhiệm thấp tại xã Lại Yên và Vân Canh.
Qua đó chúng ta thấy rằng bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ
do HĐND bầu mặc dù lần đầu tiên được quy định trong Luật Tổ chức HĐND
53

và UBND nhưng đã thể hiện là một công cụ giám sát rất hữu hiệu. "Nếu
HĐND sử dụng tốt hình thức giám sát này sẽ có cơ sở để quy kết hệ quả, tức
là tiền đề để đi đến việc áp dụng các biện pháp chế tài giám sát" [3, tr.51].
Tuy nhiên trong giai đoạn hiện nay, việc thăm dò tín nhiệm đối với cán bộ
chủ trì của các cơ quan nhà nước nói chung và cấp xã nói riêng là việc làm có
tính nhạy cảm cao, bước đầu rất khó thực hiện, đòi hỏi HĐND phải có cách
làm việc khoa học và hợp lý, phù hợp với tình hình thực tiễn.
Như vậy, hoạt động giám sát của HĐND cấp xã ở huyện Hoài Đức tại
kỳ họp được tiến hành dưới ba hình thức là xem xét báo cáo công tác; xem xét
việc trả lời chất vấn và bỏ phiếu tín nhiệm. Nhiệm kỳ này, HĐND cấp xã đã
có nhiều đổi mới phần nào thể hiện được vai trò là cơ quan quyền lực Nhà
nước ở địa phương, giảm bớt tính hình thức phát huy tinh thần dân chủ, thẳng
thắn của các đại biểu, góp phần nâng cao chất lượng giám sát tại kỳ họp của
HĐND cấp xã.
2.2.2.2. Hoạt động giám sát của Thường trực Hội đồng nhân dân xã
Hoạt động giám sát của Thường trực HĐND xã theo Luật tổ chức
HĐND và UBND năm 2003 trước đây bao gồm:
- Tổ chức Đoàn giám sát;
- Xem xét việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân;
- Xem xét kết quả giám sát của các Ban HĐND; tổng hợp kết quả của
giám sát trình HĐND;
- Xem xét việc trả lời chất vấn trong trường hợp người bị chất vấn được
HĐND cho phép trả lời bằng văn bản gửi đến Thường trực HĐND;
- Xem xét văn bản quy phạm pháp luật của UBND cùng cấp có dấu
hiệu trái với Hiến pháp, Nghị quyết của Quốc hội, Nghị quyết của Uỷ ban
Thường vụ Quốc Hội, văn bản quy phạm pháp luật cơ quan nhà nước cấp
trên, nghị quyết của HĐND cùng cấp để trình HĐND;
54

So với Luật hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân
2015 hiện hành thì qui định Hoạt động giám sát của Thường trực HĐND
được bổ sung thêm nội dung giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri, qua
đó mở rộng phạm vi giám sát của HĐND xã.
Hoạt động giám sát của Thường trực HĐND giữa 02 kỳ họp tập trung
chủ yếu vào tổ chức Đoàn giám sát(giám sát chuyên đề); hoạt động xem
xét việc giải quyết khiếu nại tố cáo của công dân và việc xem xét văn bản
quy phạm pháp luật của UBND cùng cấp.
Thứ nhất, về hoạt động tổ chức Đoàn giám sát.
Căn cứ vào chương trình giám sát của HĐND và theo yêu cầu các đại
biểu Hội đồng nhân dân, Thường trực HĐND các xã nhiệm kỳ 2011-2016 đã
tổ chức 198 cuộc giám sát với các cơ quan ở địa phương, đưa ra 1544 ý kiến,
kiến nghị, đôn đốc thực hiện nghị quyết HĐND xã, các quy định pháp luật
liên quan. Trong đó có 1482 kiến nghị đã được giải quyết một cách kịp thời
theo đúng pháp luật, đạt 96%.
Hoạt động giám sát của Thường trực HĐND đã tập trung vào các vấn đề
như: tình hình thực hiện dự toán thu chi ngân sách địa phương; công tác quản
lý đất đai; Giao đất dịch vụ; tình hình thực hiện chương trình nông thôn mới;
công tác dồn điền đổi thửa; công các vệ sinh môi trường; công tác quản lý
nhân hộ khẩu; công tác quản lý các cơ sở kinh doanh có điều kiện; tình hình
thực hiện các khoản thu đầu năm của các cơ sở giáo dục trên địa bàn... Cụ thể
tại một số xã:
- HĐND Xã Dương Liễu: tổ chức được 5 cuộc giám sát đối với tình hình
thực hiện dự toán thu chi ngân sách địa phương; công tác quản lý và sử dụng
đất đai trên địa bàn; công tác vệ sinh môi trường; hoạt động sản xuất kinh
doanh của Hợp tác xã; Quản lý quỹ “Đền ơn đáp nghĩa” và “Vì người ngh o”.
Qua đó đoàn giám sát đã đưa ra 27 ý kiến, kiến nghị đến các cơ quan liên
55

quan. Trong đó công tác quản lý và sử dụng đất đai được nhiều đại biểu đoàn
đưa ý kiến, kiến nghị nhiều nhất với 12 ý kiến.
- HĐND xã Vân Côn: tổ chức được 5 cuộc giám sát đối với tình hình
thực hiện dự toán thu chi ngân sách địa phương; Công tác khám chữa bệnh tại
trạm y tế xã; Công tác quản lý và sử dụng đất đai; Công tác quản lý các cơ sở
kinh doanh có điều kiện; tình hình thực hiện Chương trình nông thôn mới.
Qua đó đoàn giám sát đưa ra 32 ý kiến, kiến nghị tập trung chủ yếu ở 2 nội
dung giám sát : Công tác quản lý và sử dụng đất đai trên địa bàn 11 ý kiến,
kiến nghị và 13 ý kiến, kiến nghị đến công tác quản lý các cơ sở kinh doanh
có điều kiện liên quan đến hoạt động kinh doanh nhà nghỉ, massage.
- HĐND xã Di Trạch: tổ chức được 06 cuộc giám sát đối với tình hình
thực hiện dự toán thu chi ngân sách địa phương; công tác quản lý nhân hộ
khẩu thường trú trên địa bàn; công tác quản lý và sử dụng đất đai; công tác
cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn; hoạt động thu các khoản đầu năm tại cơ
sở giáo dục trên địa bàn; tình hình thực hiện Chương trình nông thôn mới.
Qua 6 cuộc giám sát đoàn đã đưa ra 38 ý kiến, kiến nghị tập trung ở nội dung
quản lý nhân hộ khẩu thường trú, tạm trú trên địa bàn 9 ý kiến, kiến nghị;
Công tác quản lý và sử dụng đất đai ý kiến, kiến nghị và công tác cấp giấy
phép xây dựng 8 ý kiến, kiến nghị.
- HĐND xã An Khánh: tổ chức được 09 cuộc giám sát đối với tình hình
thực hiện dự toán thu chi ngân sách địa phương; tình hình quản lý các cơ sở
kinh doanh có điều kiện trên địa bàn; tình hình thực hiện các công trình xây
dựng trên địa bàn; công tác khám chữa bệnh của trạm y tế xã; công tác quản
lý nhân hộ khẩu thường trú trên địa bàn; hoạt động nuôi ăn bán trú tại trường
Mầm non và trường Tiểu học; tình hình an ninh trật tự; tình hình thực hiện
Chương trình nông thôn mới; công tác cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn.
Qua 9 cuộc giám sát đoàn đã đưa ra 43 ý kiến, kiến nghị tập trung ở lĩnh vực
56

An ninh trật tự, cấp giấy phép xây dựng và hoạt động quản lý các cơ sở kinh
doanh có điều kiện.
- HĐND xã Minh Khai: tổ chức được 6 cuộc giám sát đối với tình hình
thực hiện dự toán thu chi ngân sách địa phương; công tác quản lý và sử dụng
đất đai; công tác xây dựng đường giao thông nông thôn; công tác dồn điền đổi
thửa theo chương trình nông thôn mới; công tác thu chi quỹ “Đền ơn đáp
nghĩa” và “Vì người ngh o”; Công tác khám chữa bệnh tại trạm y tế xã. Qua 6
cuộc giám sát đã đưa ra 27 ý kiến, kiến nghị tập trung chủ yếu vào công tác
quản lý và sử dụng đất đai 7 ý kiến và công tác dồn điền đổi thửa theo
Chương trình nông thôn mới 12 ý kiến.
Trong những năm qua, nhiều HĐND xã đã chủ động tìm tòi và áp dụng
các hình thức, biện pháp giám sát, kiểm tra phù hợp với tình hình thực tế. Qua
việc nghe và xem xét các báo cáo, qua việc chất vấn và trả lời chất vấn việc tổ
chức các đoàn đã giám sát, kiểm tra xuống tận các thôn, xóm để thu thập ý
kiến của cử tri để giúp HĐND nắm được tình hình, có ý kiến kịp thời về nhiều
vấn đề bức xúc cần được giải quyết.
Thứ hai, xem xét giải quyết việc khiếu nại, tố cáo của công dân
Thường trực HĐND các xã tổ chức tiếp công dân theo lịch hàng tháng.
Xác định việc tiếp công dân và xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo phải gắn với
hoạt động giám sát của HĐND. Hoạt động này giúp Thường trực HĐND có
điều kiện tìm hiểu, nghiên cứu nắm bắt bản chất sự vật, góp phần đảm bảo
cho công tác xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo đúng trình tự, thủ tục, thấu tình,
đạt lý. Đối với đơn thư gửi trực tiếp, Thường trực HĐND nghiên cứu kỹ từng
vụ việc, phân loại và có văn bản chuyển cho cơ quan chức năng có thẩm
quyền giải quyết. Những vụ việc phức tạp tổ chức giám sát, xem xét trực tiếp.
Qua giám sát, Thường trực HĐND có cơ sở giải thích cho công dân và kiến
nghị những vấn đề cần giải quyết bảo đảm đúng pháp luật. Đối với đơn thư
57

thể hiện bức xúc của công dân đã gửi nhiều lần, nhiều cơ quan thì lập danh
sách đôn đốc, theo dõi kết quả giải quyết của các cơ quan.
Từ năm 2011 đến nay, Thường trực HĐND các xã đã tiếp nhận và
chuyển các cơ quan chuyên môn giải quyết hơn 500 đơn thư (Trong đó: 291
đơn kiến nghị, 145 khiếu nại và 67 đơn tố cáo) của công dân với nội dung đơn
chủ yếu liên quan đến công tác quản lý, quy hoạch đất đai.
Đơn thư của công dân được chuyển đúng địa chỉ, đúng cơ quan và người
có thẩm quyền giải quyết. Kết quả trên 80% đơn thư được cơ quan cá nhân có
thẩm quyền trả lời và được công dân đồng tình.
Ví dụ như: Trong nhiệm kỳ Thường trực HĐND xã An Thượng tiếp
nhận 04 đơn của của tổ chức, công dân liên quan đến quy hoạch và sử dụng
đất đai. Kết quả 3/4 đơn đã giải quyết, 01 đơn liên quan đến kiến nghị điều
chỉnh quy hoạch xây dựng Nông thôn mới tại xã đã được tiếp thu gửi các cấp
xem xét.
Nhờ có sự chỉ đạo và phối hợp thường xuyên của Thường trực HĐND
trong công tác tiếp dân, giải quyết đơn thư khiếu nại của công dân, nên phần
lớn các kiến nghị, đơn thư khiếu nại tố cáo được các ngành chức năng giải
quyết kịp thời, tình trạng tồn đọng và gửi đơn thư vượt cấp giảm đáng kể. Kết
quả đó đã góp phần rất lớn vào việc đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của
công dân, tạo được niềm tin cho cử tri đối với các hoạt động của HĐND.
Thứ ba, xem xét văn bản qui phạm pháp luật của UBND cùng cấp
Đây là hình thức HĐND giám sát tính hợp hiến, hợp pháp của các văn
bản quy phạm pháp luật của UBND cùng cấp. Để thực hiện tốt nhiệm vụ trên,
tại các kỳ họp HĐND cũng như giữa hai kỳ họp, Thường trực HĐND và từng
đại biểu HĐND phải thường xuyên thực hiện việc giám sát các văn bản thuộc
thẩm quyền của mình nhằm có những kiến nghị, đề xuất kịp thời.
58

Các bước để HĐND xem xét tính hợp hiến, hợp pháp của văn bản được
quy định như sau:
Đại diện của Thường trực HĐND trình văn bản quy phạm pháp luật có
dấu hiệu trái với Hiến pháp, luật và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan
nhà nước cấp trên; HĐND thảo luận. Trong quá trình thảo luận, người đứng
đầu cơ quan đã ban hành văn bản quy phạm pháp luật có thể trình bày bổ sung
những vấn đề liên quan. Hệ quả của hoạt động này có thể dẫn đến hai khả
năng: HĐND ra nghị quyết khi văn bản quy phạm pháp luật trên không trái
với Hiến pháp, luật và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan nhà nước cấp
trên, hoặc quyết định bãi bỏ một phần hoặc toàn bộ văn bản đó.
Bên cạnh những kết quả đạt được ở trên, hoạt động giám sát của
Thường trực HĐND cấp xã thời gian qua vẫn còn bộc lộ một số tồn tại, yếu
kém nhất định như: việc điều hoà phối hợp giữa các ngành và đại biểu HĐND
trong đoàn giám sát chưa chưa chặt chẽ, dẫn đến kết quả giám sát của HĐND
bị hạn chế, hiệu quả chưa cao. Công tác tiếp dân đôn đốc, kiểm tra việc giải
quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân chưa duy trì thường xuyên; có
nơi có lúc chưa đúng quy định, cơ sở vật chất cũng như việc bố trí cán bộ tiếp
dân chưa được quan tâm đúng mức; việc tiếp dân vẫn còn biểu hiện hình thức,
vẫn còn hiện tượng đùn đẩy, né tránh. Thường trực HĐND tổ chức các đoàn
xuống giám sát ở cơ sở còn quá ít so với yêu cầu; đặc biệt các kiến nghị, đề
xuất của Thường trực nhiều khi chưa được các ngành liên quan xem xét, giải
quyết kịp thời làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động và uy tín của Thường
trực HĐND.
2.2.2.3. Hoạt động giám sát của các ban Hội đồng nhân dân xã
Theo Điều 32 Luật tổ chức Chính quyền địa phương và Điều 76 Luật
hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015. Cơ cấu tổ
59

chức HĐND cấp xã và hoạt động giám sát của Ban của Hội đồng nhân dân
được quy định:
- Hội đồng nhân dân xã thành lập Ban pháp chế, Ban kinh tế - xã hội.
Ban của Hội đồng nhân dân xã gồm có Trưởng ban, một Phó Trưởng ban và
các Ủy viên. Số lượng Ủy viên của các Ban của Hội đồng nhân dân xã do Hội
đồng nhân dân xã quyết định. Trưởng ban, Phó Trưởng ban và các Ủy viên
của các Ban của Hội đồng nhân dân xã hoạt động kiêm nhiệm.
- Thẩm tra các báo cáo do Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng
nhân dân phân công.
- Giám sát quyết định của Ủy ban nhân dân cùng cấp, nghị quyết của Hội
đồng nhân dân cấp dưới trực tiếp.
- Giám sát chuyên đề.
- Giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân.
Tuy nhiên theo Điều 5 Luật tổ chức HĐND - UBND năm 2003 trước đây
quy định Hội đồng nhân dân các cấp có Thường trực Hội đồng nhân dân. Hội
đồng nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện có các Ban của Hội đồng nhân dân.
Như vậy việc đánh giá thực trạng và hiệu quả hoạt động giám sát của các
Ban của Hội đồng nhân dân cấp xã trên cơ sở của pháp luật quy định hiện
hành còn rất hạn chế. Tuy nhiên việc quy định tổ chức, hoạt động giám sát
của Ban của HĐND cấp xã là một điểm mới giúp HĐND cấp xã hoạt động
ngày càng chuyên nghiệp và hiệu quả hơn, phát huy vai trò là cơ quan đại
diện cho nhân dân, cơ quan quyền lực và giám sát tại chính quyền địa
phương.
2.2.2.4. Hoạt động giám sát của đại biểu Hội đồng nhân dân xã
Các đại biểu dự kỳ họp đầy đủ và tích cực hơn trong việc tham gia thảo
luận các báo cáo. Đồng thời đã có nhiều ý kiến phát biểu và thảo luận một
cách dân chủ, thiết thực hơn. Trung bình các kỳ họp HĐND xã có khoảng 8-
60

10 ý kiến phát biểu tại hội trường và các ý kiến phát biểu đó ngày càng chất
lượng, tập trung các vào các vấn đề xã hội và người dân đang quan tâm. Các
đại biểu đã vận dụng đường lối, chính sách, pháp luật Nhà nước, hoàn cảnh
thực tế ở địa phương để phân tích đánh giá các bản báo cáo một cách khách
quan, cụ thể. Từ đó đã giúp cho HĐND xã ban hành được những nghị quyết
phù hợp với chủ trương, chính sách, pháp luật Nhà nước và sát với thực tế địa
phương. Làm cho hoạt động của HĐND có nhiều chuyển biến, tạo được niềm
tin cho cử tri và nhân dân. Đồng thời qua đó cũng giúp cho các cơ quan lập
báo cáo nâng cao tinh thần trách nhiệm trước HĐND.
Về vấn đề chất vấn, nội dung chất vấn của các đại biểu đã cụ thể rõ ràng
hơn. Thường là những vấn đề bức xúc của đời sống kinh tế xã hội mà cử tri
yêu cầu phải giải quyết. Các đại biểu cũng đã mạnh dạn dám nói thẳng nói
thật, không nể nang, né tránh. Vì vậy, chất lượng chất vấn của các đại biểu đã
được tăng lên góp phần nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND tại kỳ họp.
- Việc tiếp xúc cử tri được các đại biểu thực hiện nghiêm túc với nhiều
hình thức và nội dung phong phú. Trước và sau mỗi kỳ họp, các vị đại biểu
HĐND xã đã tổ chức tiếp xúc cử tri tại địa phương. Những kiến nghị của cử
tri đã được hầu hết các đại biểu phản ánh kịp thời tại kỳ họp. Sau mỗi kỳ họp,
các đại biểu đã báo cáo nghiêm túc nội dung, kết quả của kỳ họp và trả lời
những yêu cầu, kiến nghị mà cử tri quan tâm, khắc phục được tình trạng ghi
nhận suông như trước đây.
Song bên cạnh đó hoạt động của đại biểu HĐND cấp xã vẫn còn nhiều
hạn chế do đặc thù kiêm nhiệm; nhiều đại biểu là bí thư chi bộ, trưởng thôn
khu dân cư đều lớn tuổi trình độ chuyên môn thấp, chưa hiểu sâu sắc Hiến
pháp, pháp luật, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; một số đại
biểu ngại va chạm nên việc tiếp xúc cử tri ở chỗ này, chỗ khác vẫn còn mang
tính hình thức. Có đại biểu còn lúng túng khi tiếp cận, trao đổi ý kiến với cử
61

tri. Nhất là khi báo cáo kết quả kỳ họp trước cử tri hoặc khi tiếp dân, đôn đốc
giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo của công dân... Cá biệt có đại biểu trong
cả nhiệm kỳ không phát biểu một ý kiến nào, ít tham gia các hoạt động giám
sát của các tổ đại biểu và đoàn giám sát. Đó là những vấn đề cần phải khắc
phục để mỗi đại biểu phát huy hết năng lực, nhiệm vụ của mình góp phần
nâng cao hiệu quả hoạt động của HĐND.
Từ những vấn đề nêu trên có thể khẳng định rằng: hoạt động giám sát
của HĐND cấp xã ở huyện Hoài Đức trong nhiệm kỳ 2011-2016 vừa qua đã
có tiến bộ hơn trước. Kết quả giám sát của HĐND xã đã thể hiện được vị trí
của cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, góp phần không nhỏ vào quá
trình xây dựng và phát triển của địa phương. Tuy vậy, hoạt động giám sát của
HĐND cấp xã nói riêng và HĐND các cấp nói chung vẫn còn nhiều khó khăn
và tồn tại. Vì vậy, chúng ta cần phải tiếp tục đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt
động giám sát của HĐND, bảo đảm cho HĐND xứng đáng với danh hiệu cao
quý là "người đại biểu nhân dân".
2.3. Đánh giá chung hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân cấp
xã ở huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội
2.3.1. Ưu điểm
Trước hết có thể nhận thấy rằng tình hình phát triển kinh tế xã hội và an
ninh trật tự trên địa bàn các xã huyện Hoài Đức trong những năm qua đã có
những chuyển biến mạnh mẽ, đời sống Nhân dân ngày càng được nâng lên cả
về vật chất lẫn tinh thần. Cơ cấu kinh tế tiếp tục dịch chuyển đúng hướng,
tăng tỷ trọng ngành thương mại, dịch vụ, công nghiệp giảm tỷ trọng ngành
nông nghiệp, cụ thể: Công nghiệp - Xây dựng chiếm 53,7%; Thương mại -
Dịch vụ chiếm 40,6%; Nông nghiệp còn 5,7% (vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại
hội Đảng bộ huyện đề ra); tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm khá ổn định,
62

bình quân đạt 11,3%/năm, thu nhập bình quân đầu người là 35,5 triệu
đồng/người/năm.
Công tác triển khai giải quyết đất dịch vụ theo NĐ17 của Chính phủ tiếp
tục được tăng cường chỉ đạo đã đạt được một số kết quả. Đã xét và thông báo
tới hộ đủ điều kiện giao đất dịch vụ 11.378/12.687, tỷ lệ đạt 92% tổng số hộ.
Chỉ đạo các ngành và xã, thị trấn đẩy nhanh tiến độ thi công hoàn chỉnh các
dự án đất dịch vụ…; những tồn tại, vướng mắc trong bồi thường GPMB,
chồng lấn quy hoạch đang được tập trung tháo gỡ; công tác quản lý và sử
dụng đất đai đã có chuyển biến. Triển khai thực hiện xây dựng nông thôn mới
đạt được kết quả đáng phấn khởi: đến nay đã được Thành phố công nhận 17
xã đạt chuẩn NTM, đạt 89.5%. 02 xã còn lại đều đạt và cơ bản đạt từ 14 tiêu
chí trở lên. Huyện Hoài Đức đã hoàn thiện hồ sơ trình Thành phố, Chính phủ
xem xét công nhận huyện đạt chuẩn huyện nông thôn mới năm 2015. Thực
hiện “Năm trật tự và văn minh đô thị” huyện đã triển khai các dự án chiếu
sáng, chỉnh trang đô thị, tổ chức duy tu các tuyến đường giao thông, khu trung
tâm hành chính huyện. Xây dựng, triển khai thực hiện tốt Kế hoạch đảm bảo
công tác ATGT.
Lĩnh vực hoạt động văn hóa, thể dục thể thao được thường xuyên quan
tâm, các chính sách xã hội được triển khai kịp thời, đảm bảo đúng chế độ,
đúng đối tượng. Chất lượng giáo dục ngày càng được nâng lên. Cơ sở vật
chất, trang thiết bị dạy và học được quan tâm đầu tư đáp ứng được nhu cầu
học tập của con em trong huyện; đến nay đã có 43/70 trường đạt chuẩn quốc
gia chiếm 60%, (tăng 27 trường so với đầu nhiệm kỳ). Tiếp tục triển khai đề
án dạy nghề và giải quyết việc làm cho người lao động. Hàng năm hoàn thành
các nhiệm vụ về công tác quân sự địa phương; Công tác tiếp dân, giải quyết
đơn thư KN, TC có chuyển biến, tỷ lệ giải quyết đạt 83,6%; công tác tuyên
truyền phổ biến, giáo dục pháp luật được tăng cường; Công tác thi đua tiếp
63

tục được quan tâm chỉ đạo. Những thành tựu đó là kết quả hoạt động của
nhiều cơ quan, tổ chức, đơn vị nhưng không thể tách rời sự đóng góp tích cực
từ việc hoạt động và giám sát của HĐND xã, Thể hiện ở các mặt sau:
- Công tác tổ chức kỳ họp được chuẩn bị chu đáo, nội dung sát thực.
Việc điều hành kỳ họp hợp lý, khoa học, phát huy được trí tuệ và trách nhiệm
của các đại biểu HĐND. Ngay tại kỳ họp đã giải quyết được nhiều vấn đề bức
xúc của địa phương. Thường trực HĐND xã đã dành nhiều thời gian cho việc
thảo luận, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn; rút ngắn thời gian đọc và
trình bày các báo cáo. Chất lượng, hiệu quả các kỳ họp HĐND xã ngày càng
được nâng cao.
- Nội dung giám sát chuyên đề của Thường trực HĐND được chọn lọc
kỹ hơn, tập trung vào những vấn đề lớn được đông đảo cử tri quan tâm và ủng
hộ. Các báo cáo kết quả giám sát tương đối chính xác, đánh giá sát thực tế,
đưa ra nhiều kiến nghị xác đáng, được đơn vị chịu giám sát trực tiếp tiếp thu,
có biện pháp khắc phục. Giám sát tập thể tại kỳ họp và các cuộc giám sát
chuyên đề do các Đoàn thực hiện thời gian qua phần nào phát huy hiệu quả,
góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý trên các mặt của đời sống xã hội
và hiệu lực hoạt động của HĐND xã.
- Hoạt động giám sát của Thường trực và các Ban ngày càng đi vào ổn
định, thực chất, đặc biệt giám sát chuyên đề và giám sát tại kỳ họp. Thông qua
hoạt động giám sát, Thường trực và các Ban có thêm cơ sở để thẩm tra, xem
xét các Báo cáo, Tờ trình giúp HĐND quyết định những vấn đề quan trọng ở
địa phương.
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân
- Việc xem xét báo cáo công tác của Thường trực HĐND, UBND, được
thực hiện chủ yếu thông qua phiên thảo luận Tổ và thảo luận tại Hội trường.
Tại Tổ thảo luận nhiều đại biểu được phát biểu thể hiện rõ quan điểm, chính
64

kiến của mình đối với các báo cáo của UBND xã và các cơ quan chức năng. Ý
kiến thảo luận tại Tổ tập trung phần lớn vào một số đại biểu là Bí thư chi bộ,
Trưởng thôn. Số đại biểu đăng ký phát biểu trong phiên thảo luận tại Hội
trường cũng chưa nhiều, mà chủ yếu trên cơ sở gợi ý phân công của Tổ
trưởng. Về chất lượng các ý kiến cũng chưa cao, chủ yếu tập trung đánh giá
báo cáo công tác của UBND xã, chưa có nhiều ý kiến lật ngược vấn đề, mang
tính phản biện đối với các báo cáo được trình bày tại kỳ họp; chưa có nhiều ý
kiến đánh giá báo cáo của Thường trực HĐND, UBND xã.
- Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, các câu hỏi chất vấn của đại biểu tập trung
chủ yếu đối với Chủ tịch UBND xã và một vài cơ quan chuyên môn của
UBND xã, rất ít ý kiến chất vấn đối với Chủ tịch HĐND, Thường trực
HĐND. Số đại biểu có câu hỏi chất vấn gửi về cho Thường trực HĐND xã
còn quá ít, số đại biểu tham gia chất vấn chưa nhiều, chỉ tập trung vào một số
ít đại biểu. Bên cạnh đó có những ý kiến chưa được chuẩn bị chu đáo, chưa đi
sâu vào những vấn đề bức xúc đang được cử tri và nhân dân quan tâm mà sa
vào sự vụ hỏi chỉ để biết, không truy đến cùng trách nhiệm của người trả lời
chất vấn. Một số đại biểu còn nể nang, né tránh, ngại va chạm. Một số đại
biểu không đủ thông tin để chất vấn. Hiệu quả của hoạt động giám sát thông
qua xem xét trả lời chất vấn chưa cao, việc thực hiện lời hứa của các thủ
trưởng ngành cũng chưa được giám sát kỹ.
- Hoạt động xem xét văn bản qui phạm pháp luật của UBND xã mới chỉ
dừng lại ở việc thông qua hoạt động giám sát phát hiện văn bản qui phạm
pháp luật có sai phạm thì kiến nghị sửa đổi, bãi bỏ chứ chưa tổ chức thành
chuyên đề giám sát.
- Việc tổ chức đoàn giám sát chuyên đề tại một số xã còn mang tính hình
thức, thiếu cán bộ có trình độ và chất lượng.
65

* Nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động giám sát của
HĐND xã.
- Nhiệm kỳ 2011-2016, thực hiện theo quy định của Luật tổ chức HĐND
và UBND năm 2003 đã cho thấy nhiều điểm trong pháp luật vẫn quy định một
cách chung chung, chưa đủ cụ thể và sát hợp với ba cấp của HĐND. Đặc biệt
là đối với HĐND cấp xã, chưa thể hiện được một cách cụ thể chủ trương,
đường lối, chính sách của Đảng hiện nay là dành sự quan tâm đặc biệt cho
HĐND cấp xã. Tính chất đặc điểm cũng như cơ cấu tổ chức của HĐND xã có
nhiều điểm khác biệt so với cơ cấu tổ chức của HĐND cấp huyện và huyện,
các công việc cần phải giải quyết cũng nhiều hơn, sinh động hơn nhưng
HĐND xã lại không có uỷ viên thường trực và các Ban của HĐND để giải
quyết.
- Cơ cấu tổ chức của HĐND các xã của huyện chưa tương xứng với việc
thực hiện chức năng, nhiệm vụ của HĐND. Theo quy định của pháp luật chức
năng, nhiệm vụ của HĐND cấp xã rất rộng, bao gồm tất cả các lĩnh vực chính
trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh quốc phòng… của địa phương. Để thực
hiện chức năng, nhiệm vụ, HĐND các xã trong nhiệm kỳ 2011-2016 chỉ có
Thường trực HĐND, về tổ chức HĐND cấp tỉnh, huyện đều có các Ban của
HĐND. Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003 quy định Thường trực
HĐND tỉnh, huyện gồm Chủ tịch, Phó chủ tịch và Uỷ viên Thường trực
HĐND, trong khi Thường trực HĐND cấp xã chỉ có Chủ tịch, Phó chủ tịch
HĐND.
- Hạn chế về trình độ, năng lực của đại biểu HĐND và của đội ngũ
thường trực HĐND. Vấn đề kiêm nhiệm của đại biểu HĐND xã tuy đã được
khắc phục, giảm bớt nhưng vẫn còn nhiều hạn chế, đa số đại biểu vẫn là cán
bộ của UBND xã, cán bộ chủ chốt của các đoàn thể và Đảng viên. Điều này
66

làm cho việc bàn bạc, quyết định cũng như việc chấn vấn và trả lời chất vấn
của đại biểu HĐND xã trở nên kém hiệu quả.
- Việc thực hiện các quy định về mối quan hệ giữa UBND, các cơ quan
chuyên môn của UBND với Thường trực HĐND chưa thật tốt. Chưa tạo điều
kiện cho Thường trực HĐND nắm bắt đầy đủ thông tin về hoạt động của
UBND và các cơ quan chuyên môn của UBND, điều đó đã ảnh hưởng đến
chất lượng giám sát của HĐND.
- Nhận thức về hoạt động giám sát của đại biểu HĐND còn nhiều hạn
chế, một số cơ quan, đơn vị được giám sát chưa tôn trọng và chấp hành không
nghiêm các kết luận của HĐND. Hầu như chưa có hoạt động giám sát nào
dưới danh nghĩa của cá nhân đại biểu được thực hiện. Hoạt động chất vấn còn
mờ nhạt. Vai trò cũng như hoạt động của cá nhân đại biểu HĐND trong việc
thực hiện chức năng đại biểu còn yếu. Sinh hoạt của các Tổ đại biểu rất hiếm,
cung cấp thông tin cho đại biểu còn hạn chế.
- Mức phụ cấp cho các đại biểu còn thấp (hệ số 0.3 trên mức lương tối
thiểu) điều này cũng ảnh hưởng phần nào đến hiệu quả hoạt động giám sát.
- Nội dung giám sát còn dàn trải, một số kiến nghị còn chung chung,
chưa chỉ rõ được cơ quan đơn vị chịu trách nhiệm chính, chưa qui định cụ thể
thời gian thực hiện kiến nghị, chưa có chế tài đối với các đơn vị không
nghiêm túc thực hiện kiến nghị sau giám sát. Chưa thực sự quan tâm đến việc
kiểm tra, đôn đốc thực hiện kiến nghị sau giám sát.
- Công tác đôn đốc các đơn vị, các ngành và chính quyền địa phương
trong việc giải quyết đơn thư khiếu nại, khiếu nại tố cáo của công dân còn
chưa kịp thời.
67

Tiểu kết chƣơng 2
Trong những năm gần đây, việc đổi mới tổ chức và hoạt động của
HĐND cấp xã là một trong những nội dung cơ bản của chủ trương đổi mới
HTCT, thực hiện cải cách toàn diện bộ máy nhà nước theo hướng xây dựng
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân
và vì Nhân dân. Nâng cao chất lượng hoạt động của HĐND cấp xã là một quá
trình chuyển biến từ nhận thức đến hành động.
Hoạt động giám sát của HĐND cấp xã của huyện Hoài Đức, thành phố
Hà Nội nhiệm kỳ 2011-2016 đã có nhiều cố gắng trong hoạt động, đã dần
khẳng định vị trí, vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, cơ
quan đại diện của nhân dân địa phương, quyết định nhiều vấn đề quan trọng ở
địa phương. Hoạt động giám sát đã đi vào thực chất hơn, hiệu quả giám sát
được nâng lên, về cơ bản các đối tượng chịu sự giám sát đã nghiêm túc tiếp
thu kiến nghị của các chủ thể giám sát... Tuy nhiên, hoạt động giám sát của
HĐND cấp xã cũng cần phải khắc phục những hạn chế như việc xem xét báo
cáo tại kỳ họp còn chưa sâu, hoạt động chất vấn vẫn còn hình thức, hoạt động
xem xét văn bản qui phạm pháp luật còn chưa thường xuyên... Mặc dù vẫn
còn những hạn chế như vậy, nhưng những hoạt động giám sát của HĐND cấp
xã huyện Hoài Đức đã mang lại hiệu quả thiết thực, trở thành niềm tin cho cử
tri và nhân dân trong huyện.
68

Chƣơng 3
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT
CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP XÃ
3.1. Quan điểm đẩy mạnh hoạt động giám sát của Hội đồng nhân
dân cấp xã
3.1.1. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải mang lại
hiệu quả thực tế
Hoạt động giám sát tại kỳ họp và giữa hai kỳ họp phải mang lại những
hiệu quả thiết thực.Việc xem xét báo cáo của Thường trực HĐND, UBND,
cùng cấp không phải chỉ dừng lại ở việc nghe báo cáo, có vài ý kiến chung
chung, xuôi chiều mà đòi hỏi phải tỏ rõ quan điểm, có lý lẽ xác đáng về
những vấn đề nhất trí, không nhất trí với những nội dung báo cáo đã nêu.
Đoàn giám sát phải có đánh giá đúng tình hình, giúp cơ quan đơn vị chịu giám
sát nhìn lại việc triển khai nhiệm vụ ở đơn vị mình, từ đó phát huy những mặt
tốt, khắc phục yếu kém để ngày càng hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ. Hiệu quả
của hoạt động giám sát còn thể hiện ở chỗ, thông qua giám sát HĐND nắm
bắt được tình hình thực tế diễn ra tại địa phương để từ đó ban hành nghị quyết
có tính khả thi cao. Hiệu quả hoạt động giám sát còn thể hiện ở việc thông qua
hoạt động này, HĐND phát hiện những qui định của chính sách pháp luật do
cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành chưa sát với thực tế để kiến nghị
với cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung cho phù hợp.
3.1.2. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải đưa ra được
những kết luận xác đáng bảo đảm cho việc tuân thủ nghiêm chỉnh của các
đối tượng chịu sự giám sát
Để thực hiện việc quản lý xã hội bằng pháp luật, Nhà nước đã phân công
và phân cấp cho các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện những chức
69

năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong việc thực thi quyền lực Nhà nước. Nhiệm vụ
của những cơ quan này là phải tuyệt đối chấp hành và tuân theo những qui
định của pháp luật trong quá trình thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn của mình.
Tuy nhiên, do ảnh hưởng và tác động của lợi ích mà những cá nhân hoặc tổ
chức có xu hướng lạm dụng quyền lực, vi phạm những quy định của Hiến
pháp và pháp luật vì lợi ích cá nhân hay cục bộ. Chính vì vậy, trong hoạt động
quản lý của nhà nước, từ xưa đến nay đều phải có những qui định của pháp
luật đặt những cơ quan nhà nước luôn luôn nằm trong sự kiểm tra, giám sát
của Nhà nước và của nhân dân, nhằm chống lại xu hướng lạm dụng quyền lực
Nhà nước, chống lại những hành vi vi phạm Hiến pháp và pháp luật. Tuy
nhiên, hoạt động giám sát của HĐND cấp xã không được gây cản trở đến hoạt
động bình thường của các đối tượng chịu sự giám sát, đảm bảo cho các cơ
quan này vẫn giữ được tính độc lập và chủ động khi thực hiện chức năng,
nhiệm vụ của mình. Muốn vậy, kết quả hoạt động giám sát của HĐND phải là
cơ sở vững chắc, tạo tiền đề cho việc tuân thủ pháp luật của các đối tượng
chịu sự giám sát của HĐND.
3.1.3. Hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân xã phải bảo đảm
đưa ra các kiến nghị hoàn thiện cơ chế chính sách
Khi xây dựng các văn bản qui phạm pháp luật mặc dù các nhà hoạch
định chính sách và các chuyên gia làm công tác xây dựng luật đã tuân theo qui
trình rất khoa học và nghiêm ngặt, nhưng lúc áp dụng vào thực tiễn vẫn có thể
bộc lộ những điểm chưa phù hợp hoặc chưa đáp ứng đúng nhu cầu xã hội cần
phải được phát hiện bổ sung kịp thời. Vì vậy, chỉ có thông qua hoạt động
giám sát, mới phát hiện ra những mặt trái của chính sách hay tính không khả
thi của chính sách. Do đó quá trình giám sát thực chất là quá trình kiểm
nghiệm tính đúng đắn của các chính sách, pháp luật được triển khai trên thực
tiễn. Yêu cầu đó đặt ra cho hoạt động giám sát của HĐND nhiều vấn đề cần
70

Hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân cấp xã - từ thực tiễn huyện hoài đức, thành phố Hà Nội.doc

Hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân cấp xã - từ thực tiễn huyện hoài đức, thành phố Hà Nội.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân cấp xã - từ thực tiễn huyện hoài đức, thành phố Hà Nội.doc

Similar to Hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân cấp xã - từ thực tiễn huyện hoài đức, thành phố Hà Nội.doc (10)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 🥳🥳 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Hoạt động giám sát của hội đồng nhân dân cấp xã - từ thực tiễn huyện hoài đức, thành phố Hà Nội.doc