Luận Văn Thạc Sĩ Quản Lý Nhà Nước Về Di Tích Lịch Sử - Văn Hóa.docx

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
…………./………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
TRƯƠNG THỊ QUỲNH ANH
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
VỀ DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HÓA
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
…………./………… ……/……
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
TRƯƠNG THỊ QUỲNH ANH
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
VỀ DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HÓA
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 60 34 04 03
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. NGÔ THÀNH CAN

Lời cam đoan
Tôi xin cam đoan đề tài "Quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn
hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Bình" là công trình nghiên cứu của bản thân
tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS Ngô Thành Can.
Các số liệu, thông tin trích dần trong đề tài nghiên cứu này đều đã được
chỉ rõ nguồn gốc, trung thực, nội dung của luận văn này chưa từng được công
bố dưới bất kỳ hình thức nào trước đây.
Một lần nữa tôi xin khẳng định tính trung thực của lời cam kết trên.
Thừa Thiên Huế, ngày 22 tháng 12 năm 2017
Học viên
Trương Thị Quỳnh Anh

Lời cảm ơn
Để thực hiện và hoàn thành đề tài luận văn này tôi đã nhận được nhiều
sự hỗ trợ, giúp đỡ và tạo điều kiện từ nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân.
Trước hết tôi xip bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Ngô Thành
Can - người hướng dẫn khoa học trực tiếp, đã dành nhiều thời gian, công sức
hướng dẫn tôi trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Cơ sở Học viện Hành chính Quốc gia khu
vực miền Trung, Khoa Sau đại học Học viện Hành chính cùng toàn thể các
thầy cô giáo đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu, giúp đỡ tôi trong
quá trình học tập và nghiên cứu. Xin chân thành cảm ơn các Sở, ban, ngành,
đơn vị liên quan đã tạo điều kiện cho tôi trong quá trình hoàn thành luận văn
này.
Tuy có nhiều cố gắng, song chắc chắn luận văn sẽ không tránh khỏi
những thiếu sót, hạn chế. Vì vậy, kính mong quý thầy, cô giáo, đồng nghiệp,
đồng môn tiếp tục có những ý kiến đóng góp, giúp đỡ để đề tài được hoàn
thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn.
Học viên
Trương Thị Quỳnh Anh

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ DI TÍCH LỊCH
SỬ -VĂN HOÁ .....................................................................................................9
1.1. Một số khái niệm liên quan..................................................................................9
1.1.1. Khái niệm Di sản văn hóa.................................................................................9
1.1.2. Khái niệm di tích..............................................................................................11
1.1.3. Khái niệm di tích lịch sử - văn hóa.................................................................12
1.1.4. Khái niệm quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa ...............................13
1.2. Cơ sở và nội dung quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa ....................14
1.2.1. Cơ sở quản lý nhà nước về di tích lịch sử -văn hóa......................................14
1.2.2. Nội dung quảnlý nhà nướcvề di tíchlịchsử - văn hóatrênđịa bàn cấptỉnh... 17
1.3. Vai trò quản lý nhà nước về di tích lịch sử -văn hóa .......................................27
1.3.1. Xuất phát từ vai trò quan trọng của di tích lịch sử - văn hóa đối với đời sống
con người và xã hội....................................................................................................28
1.3.2. Quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa góp phần gìn giữ và phát huy
bản sắc văn hóa dân tộc .............................................................................................30
1.3.3. Quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa góp phần phát triển kinh tế.
.....................................................................................................................……….31
1.3.4. Quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa góp phần phát triển xã hội...32
1.3.5. Quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa góp phần ổn định môi
trường..............................................................................................................33
1.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa .....34
1.5. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa.............................34
1.5.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa tại thành phố Hà
Nội 35

1.5.2. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa tại thành phố Hồ
Chí Minh.....................................................................................................................38
1.5.3. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa tại tỉnh Quảng
Ninh 38
Tiểu kết chương 1...............................................................................................41
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ DI TÍCH LỊCH SỬ
- VĂN HÓA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG BÌNH.....................................43
2.1. Khái quát về địa lý, lịch sử và văn hóa tỉnh Quảng Bình .................................43
2.2. Khái quát về di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ...............46
2.2.1. Đặc điểm về số lượng, quy mô, phân bố .....................................................46
2.2.2. Khái quát về di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Bình...47
2.3. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn
tỉnh Quảng Bình.........................................................................................................49
2.3.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lýdi tích...........................................................49
2.3.2. Nguồn nhân lực quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa.....................52
2.3.3. Các hoạt động quản lý nhà nước về di tích lịch sử văn hóa tại QuảngBình.
.................................................................................................................................. 54
2.4. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn
tỉnh Quảng Bình.........................................................................................................69
2.4.1. Kết quả đạt được trong quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa trên địa
bàn tỉnh Quảng Bình..................................................................................................69
2.4.2. Hạn chế trong quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn tỉnh
Quảng Bình ................................................................................................................74
2.4.3. Nguyên nhân hạn chế trong quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa
trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.....................................................................................77
Tiểu kết chương 2...............................................................................................80

Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
NHÀ NƯỚC VỀ DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HÓA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
QUẢNG BÌNH.....................................................................................................81
3.1. Quan điểm và phương hướng hoàn thiện quản lý nhà nước về di tích
lịch sử -văn hóa ................................................................................................81
3.1.1. Quan điểm của Đảng về Di sản văn hóa .........................................81
3.1.2. Quan điểm của Nhà nước về quản lý di sản văn hóa........................84
3.1.3. Những căn cứ để đưa ra giải pháp quản lý di sản văn hóa................85
3.1.4. Phương hướng hoàn thiện quản lý nhà về di tích lịch sử - văn hóa của
ngành Văn hóa và Thể thao Quảng Bình ................................................................86
3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa trên
địabàn tỉnh Quảng Bình ......................................................................................88
3.2.1. Đẩy mạnh vai trò quản lý nhà nước trong quản lý di tích lịch sử - văn
hóa 88
3.2.2. Kiện toàn tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
trong quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa..............................................90
3.2.3. Tăng cường huy động xã hội hóa trong quản lý di tích lịch sử - văn
hóa 91
3.2.4. Thực hiện phân cấp và quản lý hoạt động trùng tu, tôn tạo di tích
lịch sử - văn hóa...............................................................................................93
3.2.5. Tăng cường quản lý hợp tác quốc tế và sự phối hợp liên ngành; áp
dụng công nghệ trong quản lý di tích lịch sử - văn hóa ......................................94
3.2.6. Công tác thanh tra, kiểm tra phải được tiến hành thường xuyên, có
hiệu quả và xử lý nghiêm minh sai phạm trong quản lý nhà nước đối với di tích
lịch sử - văn hóa ....................................................................................................95
3.2.7. Tổ chức khai thác có hiệu quả các di tích lịch sử - văn hóa gắn với
phát triển du lịch....................................................................................................97

3.3. Kiến nghị................................................................................................98
3.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước ..................................................................98
3.3.2. Kiến nghị đối với Bộ Văn hóa, Thể thao vàDu lịch............................99
3.3.3. Kiến nghị đối với tỉnh Quảng Bình.................................................... 100
3.3.4.Kiến nghị đối với Sở Văn hóa và Thể thao..............................101
Tiểu kết chương 3.............................................................................................103
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 105
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
BỘ VHTTDL Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
ĐSCVN Đảng Cộng sản Việt Nam
DSVH Di sản văn hóa
DT Di tích
DTLS-VH Di tích lịch sử - văn hóa
PN-KB Phong Nha - Kẻ Bàng
KH-CN Khoa học và công nghệ
NN Nhà nước
QB Quảng Bình
QLNN Quản lý nhà nước
UBND Ủy ban Nhân dân
UNESCO
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên
hợp quốc
XHCN Xã hội chủ nghĩa

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Danh mục các Di tích đã được xếp hạng tỉnh Quảng Bình ....................49
Bảng 2.2: Sơ đồ bộ máy quản lý nhà nước về di tích tỉnh Quảng Bình..................51
Bảng 2.3: Số lượng cán bộ quản lý nhà nước về di tích tỉnh Quảng Bình..............53
Bảng 2.4: Danh mục các di tích đã được đầu tư xây dựng, tôn tạo giai đoạn 2010-
2017 trên địa bàn tỉnh Quảng Bình ...........................................................................72

1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luậnvăn
Quảng Bình là một tỉnh ở khu vực Bắc miền Trung – Là vùng đất một
thời là ranh giới giao tranh giữa Đàng Trong và Đàng Ngoài - nơi hội tụ giữa
các yếu tố tự nhiên và văn hóa của hai miền Nam - Bắc. Đây là vùng đất có bề
dày truyền thống lịch sử - văn hóa lâu đời, kết tinh nhiều giá trị văn hóa vật
chất và tinh thần độc đáo.
Quảng Bình được ví như một bức tranh hoành tráng, có rừng, có biển
với nhiều thắng cảnh nổi tiếng như: Vũng Chùa - Đảo Yến (nơi yên nghỉ của
Đại Tướng Võ Nguyên Giáp), Đèo Ngang, Đá Nhảy, đèo Lý Hòa, cửa biển
Nhật Lệ, biển Hải Ninh, phá Hạc Hải, Cổng Trời,... Đặc biệt, Quảng Bình có
Di sản thiên nhiên thế giới Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng với những
hang động đẹp nổi tiếng như: Động Phong Nha, động Thiên Đường và động
Sơn Đoòng - động lớn nhất Thế giới (được tạp chí Business Insider xếp vào
danh sách 12 hang động kỳ vĩ nhất thế giới).
Quảng Bình còn là vùng đất văn vật, có di sản văn hóa Bàu Tró, nhiều di
tích lịch sử như Quảng Bình Quan, Lũy Thầy, thành cổ của thời Trịnh -
Nguyễn... Trong quá trình phát triển, mảnh đất Quảng Bình đã hình thành
nhiều làng văn hóa nổi tiếng được truyền tụng từ đời này sang đời khác như
''Bát danh hương'' Sơn, Hà, Cảnh, Thổ, Văn, Võ, Cổ, Kim. Đây còn là miền
đất gắn liền với tên tuổi nhiều danh nhân tiền bối, tướng lĩnh tài ba, học rộng,
đỗ cao nổi tiếng trên nhiều lĩnh vực như Dương Văn An, Lễ Thành hầu
Nguyễn Hữu Cảnh, Nguyễn Hàm Ninh, Hoàng Kế Viêm, Đại tướng Võ
Nguyên Giáp.... Quảng Bình còn ôm trong lòng hệ thống di tích các loại hình,
đặc biệt là hệ thống di tích lịch sử, di tích lịch sử - văn hóa (sau đây gọi là
DTLS-VH) gắn với hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc

2
Mỹ xâm lược với các tuyến đường Trường Sơn huyền thoại. Hệ thống di tích
đó chính là tấm gương phản chiếu trung thực, sinh động lịch sử cách mạng và
truyền thống văn hiến của người dân Quảng Bình. Đây còn là chứng nhân lịch
sử, là nguồn sử liệu vật chất quan trọng của ông cha gửi lại cho chúng ta. Vì
vậy, việc bảo tồn, phát huy giá trị hệ thống ti tích đó là vấn đề cần được các
cấp, các ngành quan tâm, đặc biệt những người làm công tác quản lý văn hoá.
Trong những năm qua, nhất là từ khi Luật DSVH được ban hành
(2001), công tác quản lý Nhà nước (sau đây gọi là QLNN) về DTLS-VH trên
địa bàn tỉnh Quảng Bình (sau đây gọi là QB) có nhiều chuyển biến tích cực.
Các DTLS-VH trọng điểm của tỉnh được chú trọng quản lý, đầu tư trùng tu,
tôn tạo, phát huy tác dụng đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân.
Theo thống kê của Ban Quản lý di tích tỉnh, QB có 113 di tích đã được
xếp hạng, trong đó có 52 di tích cấp quốc gia, 61 di tích cấp tỉnh và hàng trăm
điểm có dấu hiệu di tích. Hiện nay, hệ thống các di tích của QB đang chịu tác
động của thời gian, của khí hậu miền Trung khắc nghiệt, của quá trình đô thị
hóa và sự bùng nổ dân số…Đặc biệt, trải qua bao thăng trầm của lịch sử, với
hai cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, nhất là cuộc chiến
tranh phá hoại của không quân và hải quân Mỹ, sự hạn chế về quản lý sau khi
giải phóng đất nước, nhiều di tích bị xuống cấp hoặc bị biến dạng, có những
di tích trở thành phế tích chưa được phục hồi.
Bên cạnh đó, xu thế toàn cầu hoá cả về kinh tế, văn hóa, áp lực sinh lợi
kinh tế tức thời và lối nghệ thuật kiến trúc hiện đại nhưng thiếu tầm nhìn xa
trong hoạch định dài hạn của các chính sách, quy hoạch đô thị tất yếu sẽ dẫn
tới việc khai thác triệt để đất đai khu vực trung tâm sẽ ảnh hưởng đến các di
tích. Hậu quả là các di tích bị lấn chiếm, khuôn viên bị biến dạng cần có sự
đầu tư, tu bổ, tôn tạo.

3
Việc QLNN về di tích tại một số địa phương chưa thực sự được quan
tâm đúng mức. Đây là vấn đề cấp thiết, đòi hỏi phải có sự vào cuộc của các
ngành chức năng. Bởi nếu được bảo vệ và khai thác tốt giá trị di tích sẽ có ý
nghĩa lớn lao trong việc tìm hiểu cội nguồn văn hóa dân tộc góp phần bảo tồn
phát huy những tinh hoa, truyền thống thuần phong mỹ tục, là nền tảng để xây
dựng nền văn hóa Việt Nam vừa tiên tiến vừa đậm đà bản sắc dân tộc. Trái
lại, nếu không nhận thức đầy đủ mối quan hệ mang tính biện chứng, hữu cơ
và sử dụng một cách khoa học thì nguồn tài nguyên ấy cũng sẽ đến lúc cạn
kiệt, khô cứng và rơi vào lãng quên uổng phí những gì vốn có từ giá trị của
nó. Vấn đề đặt ra ở đây là làm thế nào để di tích nói chung, DTLS-VH nói
riêng phải trở thành bộ phận hợp thành nền tảng tinh thần của xã hội, góp
phần vào tăng trưởng kinh tế mang tính bền vững từ những giá trị của DT LS-
VH mang lại, đó chính là vấn đề cần phải được giải quyết một cách khoa học,
biện chứng.
Hiện nay, vấn đề trùng tu, tôn tạo DTLS-VH cả nước nói chung và tỉnh
QB nói riêng đang càng ngày được Đảng, Nhà nước và chính quyền các cấp
quan tâm. Tuy nhiên thực tiễn công tác QLNN còn có một số vấn đề bất cập
như: đội ngủ cán bộ còn mỏng, nguồn lực để đầu tư cho việc phát huy giá trị
di tích, chống xuống cấp, xử lý lấn chiếm đất đai, khoanh vùng bảo vệ di tích,
việc tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp
luật của nhà nước về di tích đến cộng đồng còn chưa đạt kết quả như mong
muốn…
Để khắc phục điều đó, vấn đề QLNN đóng vai trò quyết định. Chính vì
vậy, nghiên cứu một cách hệ thống, toàn diện, cụ thể cả lý luận và thực tiễn
QLNN về DTLS-VH nói chung và tỉnh QB nói riêng đang là đòi hỏi rất cấp
thiết hiện nay.

4
Là người con của quê hương QB, công tác trong ngành văn hóa, với
mong muốn tìm hiểu các DTLS-VH của quê hương và đóng góp một số ý kiến
của mình vào việc bảo tồn và phát huy giá trị của các DTLS-VH trên địa bàn
tỉnh. Từ nhận thức tầm quan trọng cũng như tính bức thiết của các vấn đề nêu
trên ở tỉnh QB, tôi đã chọn đề tài " Quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn
hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Bình " làm đề tài luận văn tốt nghiệp thạc sĩ
chuyên ngành Quản lý công, với hy vọng góp phần vào việc nâng cao chất
lượng và hiệu quả công tác QLNN về DTLS-VH nhằm bảo tồn và phát huy tác
dụng của nó một cách bền vững trong sự nghiệp CNH-HĐH đất nước nói
chung, quê hương QB nói riêng.
Do thời gian có hạn nên tôi không thể tìm hiểu chi tiết tất cả những
DTLS-VH trên địa bàn tỉnh QB mà chỉ nghiên cứu một số DTLS-VH có giá
trị tiêu biểu.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
QLNN về DTLS-VH là một vấn đề được nhiều quốc gia, địa phương đã
và đang triển khai thực hiện, vì thế, đây không phải là vấn đề mới.Trong
những năm qua, đã có một số công trình nghiên cứu văn hóa, địa chí về
Quảng Bình nhưng chỉ mang tính chất ghi chép, sưu tầm, nghiên cứu từng
mảng nội dung theo tiêu chí của công trình nghiên cứu, biên soạn. Trong đó
có một số nghiên cứu sau:
- Đề án bảo tồn, tôn tạo và phát huy tác dụng của di tích, danh thắng ở
QB giai đoạn 2005 - 2015: Tập trung vào các giải pháp nhằm bảo tồn, tôn tạo,
phát huy tác dụng của di tích, danh thắng thông qua giáo dục truyền thống;
- Đề tài: Nghiên cứu, sưu tầm các truyền thuyết, huyền thoại gắn với
các di tích lịch sử - văn hóa ở Quảng Bình do Liên hiệp các hội KHKT tỉnh
Quảng Bình thực hiện: Nhằm tổ chức biên soạn để lưu giữ các truyền thuyết,
huyền thoại làm giàu thêm cho kho tàng văn hóa dân gian của Quảng Bình

5
góp phần xây dựng bản sắc văn hóa của con người và vùng đất Quảng Bình
trong thời đại mới. Đồng thời phục vụ cho công tác quảng bá, giới thiệu các
di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh gắn với các truyền thuyết, huyền thoại
nhằm thu hút đông đảo du khách đến với du lịch Quảng Bình.
- Lê Hùng Phi (2009), Quản lý di tích , danh thắng gắn với phát triển du
lịch ở Quảng Bình, Luận văn thạc sỹ: Nhằm làm rõ những vấn đề lý luận
chung về mối quan hệ giữa văn hóa với phát triển kinh tế du lịch; Phân tích
thực trạng quản lý di tích và danh thắng gắn với phát triển du lịch ở Quảng
Bình hiện nay và đề xuất những giải pháp góp phần nâng cao chất lượng và
hiệu quả của hoạt động này trong thời gian tới, đáp ứng nhu cầu đổi mới công
tác quản lý văn hóa và du lịch hiện nay.
- Lê Thị Phương Thảo ( 2014), Quản lý và phát triển di tích lịch sử -
văn hóa trên địa bàn thành phố Đồng Hới tỉnh Quảng Bình, Luận văn cử
nhân;
- Lệ Quang Phạm Ngọc Hiên, Những ngôi chùa của tỉnh QB: Nhằm
giới thiệu về những ngôi chùa hiện nay tại Quảng Bình và những ngôi chùa
chỉ còn lại trrong ký ức, trong tư liệu Hán Nôm. Từ đó khẳng định Quảng
Bình không chỉ là vùng đất của những cuộc giao tranh trong lịch sử thăng
trầm thế sự mà còn là vùng đất tâm linh, vùng đất khát vọng "Từ bi, hỷ xã",
tôn vinh các giá trị Văn hóa tín ngưỡng, giá trị nhân văn "chân-thiện-mỹ".
- Quảng Bình ẩn tích thời gian (3 tập) của Hội Di sản Văn hóa Việt
Nam tỉnh: Tập sách đã bao quát hầu hết những nét đặc trưng, nổi bật nhất của
đời sống văn hóa, con người, địa danh Quảng Bình, các di tích, danh lam,
thắng cảnh, lễ hội, tín ngưỡng, tâm linh và tự nhiên của mảnh đất gió Lào cát
trắng. Đồng thời, bộ ba cuốn sách “Quảng Bình ẩn tích thời gian” đã cung cấp
những kiến thức khái lược và chọn lọc về hình ảnh cho khách du lịch có nhu
cầu tìm hiểu, nghiên cứu về Quảng Bình.

6
Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu chuyên sâu, có tính hệ
thống về các vấn đề lý luận và thực tiễn quản lý DTLS-VH với những cách
thức phù hợp với đặc điểm, điều kiện và hoàn cảnh của mỗi địa phương. Hầu
hết các nghiên cứu về quản lý DTLS-VH chưa đề cập sâu về một số vấn đề
như đối tượng quản lý, công cụ quản lý, chiến lược bảo tồn, phát huy giá trị
của DT, các quy hoạch hệ thống, quy hoạch tổng thể và các dự án bảo tồn
chưa được đi sâu nghiên cứu, bàn luận.Trong trường hợp cụ thể của QB ngoài
những hạn chế trên, chưa có công trình nghiên cứu một cách cụ thể, có hệ
thống về các vấn đề quản lý nhà nước về DTLS-VH, nhất là trong điều kiện
phát triển KT- XH, quá trình CNH- HĐH với những tác động theo cả hai
chiều tích cực và tiêu cực tới các di tích. Vì vậy, những vấn đề mà các nghiên
cứu đi trước chưa tiếp cận, còn bỏ ngỏ sẽ là một khoảng trống nhất định mà
luận văn sẽ tiếp tục tìm hiểu, nghiên cứu.
Qua đây, đề tài sẽ tập trung nghiên cứu và tiếp cận dưới góc độ QLNN
về DT LS-VH trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.Trong quá trình triển khai nghiên
cứu đề tài, tác giả luận văn sẽ tiếp thu, kế thừa những kết quả nghiên cứu của
các tác giả đi trước để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của luận văn.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích làm sáng tỏ những vấn đề lý luận chung và phân
tích đánh giá thực trạng QLNN về DTLS-VH trên địa bàn tỉnh Quảng Bình để
đưa ra các giải pháp nhằm tăng cường QLNN về DTLS-VH.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận liên quan đến QLNN về DTLS-VH. Phân
tích kinh nghiệm QLNN về DTLS-VH tại một số tỉnh để rút ra bài học kinh
nghiệm cho công tác QLNN về DTLS-VH trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.

7
- Phân tích, đánh giá thực trạng QLNN về DTLS-VH trên địa bàn tỉnh
Quảng Bình.
- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện QLNN về DTLS-VH trên địa bàn
tỉnh Quảng Bình.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý nhà nước về DTLS-VH trên địa bàn tỉnh Quảng Bình
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Quảng Bình
- Về nội dung: Tập trung nghiên cứu nội dung QLNN về các DTLS-VH
có giá trị trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.
- Về thời gian: Phân tích thực trạng QLNN về các DTLS-VH từ 2011
– 2016 và đề ra giải pháp cho giai đoạn 2017-2025.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Theo nguyên lý triết học Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, quan
điểm của Đảng, Nhà nước về quản lý DSVH.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Quá trình thực hiện đề tài, tác giả Luận văn đã sử dụng các phương
pháp:
- Phương pháp so sánh.
- Phương pháp quan sát khoa học.
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết, thực tiễn.
- Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp, mô tả.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn.
- Phương pháp xử lý thông tin xử lý số liệu bảng toán học.

8
Luận văn có sử dụng các số liệu, tài liệu đã công bố trong và ngoài
nước có liên quan đến đề tài.
6. Những đóng góp của luận văn
6.1. Về lý luận
Đề tài hệ thống lại những vấn đề lý luận chung về DTLS-VH; nội dung
QLNN về DTLS-VH
6.2. Về thực tiễn
- Từ thực trạng QLNN về DTLS-VH cả nước nói chung, QB nói riêng
để đưa ra được những giải pháp, kiến nghị thiết thực, phù hợp với thực tế đất
nước, địa phương. Từ đó bước đầu góp phần hoàn thiện công tác QLNN về
DTLS-VH phù hợp với đặc điểm kinh tế, xã hội ở tỉnh QB hiện nay.
- Kết quả của luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho việc nghiên
cứu, giảng dạy và học tập về QLNN về DTLS-VH.
7. Kết cấu của luậnvăn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung luận văn
được cấu trúc làm 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý Nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa
Chương 2: Thực trạng quản lý Nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa
trên địa bàn tỉnh Quảng Bình
Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện quản lý Nhà nước về
di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Bình

9
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
VỀ DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HOÁ
1.1. Một số khái niệm liênquan
1.1.1. Khái niệm Di sản vănhóa
Di sản văn hóa là tài sản do các thế hệ đi trước để lại, có vai trò vô cùng
quan trọng trong diễn trình văn hóa của một dân tộc nói riêng, và hiểu theo
nghĩa rộng là của cả nhân loại nói chung. Phần mở đầu của Luật Di sản Văn
hóa (sau đây gọi là DSVH) của Việt Nam đã viết: " DSVH Việt Nam là tài
sản quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam và là một bộ phận của di sản
văn hóa nhân loại, có vai trò to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước
của nhân dân ta" [37].
Theo nghĩa Hán Việt, DSVH là những tài sản văn hóa có giá trị của quá
khứ còn tồn tại trong cuộc sống đương đại và tương lai. Di là để lại, còn lại,
dịch chuyển, chuyển lại. Sản là tài sản, là những gì quý giá, có giá trị.
Luật DSVH của Việt Nam tại Điều 1 đã nêu rõ "DSVH bao gồm DSVH
phi vật thể và DSVH vật thể, là sản phẩm tinh thần, vật chất có giá trị lịch sử,
văn hóa, khoa học,được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác ở nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam" [29].
Đây có thể xem là khái niệm về DSVH được sử dụng chung nhất ở
nước ta hiện nay và tương tự như khái niệm về DSVH được sử dụng trên thế
giới. Điều đó có nghĩa DSVH là của cải, là tài sản quốc gia mà mọi công dân
phải có nghĩa vụ bảo vệ, giữ gìn. DSVH là yếu tố cốt lõi của văn hóa, chuyển
tải bản sắc văn hóa của một cộng đồng xã hội. Vì thế, bảo tồn và phát huy giá
trị DSVH là vấn đề quan trọng của chính sách văn hóa nhằm hướng tới xây
dựng nền văn hóa Việt Nam tiến tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, góp phần vào

10
việc giữ gìn và làm phong phú cho kho tàng DSVH nhân loại, là động lực tích
cực để xây dựng và phát triển đất nước.
- Phân loại di sản văn hoá: Việc tiến hành phân loại DSVH là một nhu
cầu thiết thực, khoa học, góp phần hỗ trợ, nâng cao hiệu quả trong nghiên
cứu, đặc biệt đối với công tác tu bổ, bảo tồn các DSVH. Luật DSVH năm
2001 và được điều chỉnh tại Luật DSVH năm 2009 ghi rõ:
"DSVH phi vật thể là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá
nhân, vật thể và không gian văn hóa liên quan, có giá trị lịch sử, văn hóa,
khoa học, thể hiện bản sắc của cộng đồng, không ngừng được tái tạo và được
lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng truyền miệng, truyền nghề,
trình diễn và các hình thức khác” [39].
DSVH vật thể là một dạng thức tồn tại của văn hóa chủ yếu dưới dạng
vật thể có hình khối, có chiều cao, chiều rộng, trọng lượng, đường nét, màu
sắc, kiểu dáng tồn tại trong không gian và thời gian xác định. DSVH vật thể
được tạo tác từ bàn tay khéo léo của con người, để lại dấu ấn lịch sử rõ rệt.
Loại hình DSVH này luôn chịu sự thách thức của quy luật bào mòn của thời
gian, trong sự tác động của con người thời đại sau. DSVH vật thể luôn đứng
trước nguy cơ biến dạng hoặc thay đổi rất nhiều so với nguyên gốc.
Theo Luật DSVH năm 2001: “DSVH vật thể là sản phẩm vật chất có
giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học, bao gồm di tích lịch sử - văn hoá, danh lam
thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia”.
Tuy nhiên, sự phân định này cũng chỉ mang tính tương đối với mục
đích để nghiên cứu những đặc tính riêng của từng di sản. Thực tế, thì tế yếu tố
vật thể và phi vật thể gắn kết chặt chẽ với nhau, cùng tồn tại để làm nên giá trị
của một di sản. Khi đó, DSVH phi vật thể là linh hồn, là cốt lõi, là biểu hiện
tinh thần của DSVH vật thể; còn cái hiện hữu, cái làm nên DSVH vật thể thì
tồn tại như là biểu hiện vật chất của DSVH phi vật thể ấy.

11
Ngoài ra, còn có cách phân loại khác đó là căn cứ trên giá trị của di sản
để phân chúng thành những nhóm di sản có giá trị đặc biệt quan trọng hay
nhóm di sản có mức độ quan trọng cấp quốc tế; cấp quốc gia hay cấp địa
phương. Song nhìn chung, các DSVH vẫn có bốn đặc điểm chung, đó là:
Tính biểu trưng đại diện cho mỗi nền văn hóa của một quốc gia, một dân tộc;
Tính lịch sử là những đặc trưng của thời đại và đại diện cho thời đại sinh ra
chúng, nền văn minh và kỹ thuật tái tạo chúng; Tính truyền thống lưu truyền
từ thế hệ này sang thế hệ khác được phát triển và sáng tạo mới trên nền của di
sản cũ; Tính nhạy cảm, dễ bị ảnh hưởng dưới các tác động khác nhau của con
người, của điều kiện thời tiết, các phản ứng hóa học…
1.1.2. Khái niệm di tích
Giáo trình Bảo tồn di tích lịch sử - văn hóa của Trường Đại học Văn
hóa đưa ra khái niệm khoa học về di tích như sau: Là những không gian vật
chất cụ thể, khách quan, trong đó chứa đựng các giá trị điển hình lịch sử; do
tập thể hoặc cá nhân con người hoạt động sáng tạo ra trong lịch sử để lại.
Như vậy, di tích là dấu vết của quá khứ còn lại lưu trong lòng đất hoặc trên
mặt đất có ý nghĩa về mặt văn hóa và lịch sử.
Tại Chương 3, Điều 11 của Nghị định 98/2010/NĐ-CP ngày 21/9/2010
quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật DSVH về phân loại di tích thì
di tích được phân thành 4 loại: Di tích lịch sử (di tích lưu niệm sự kiện, di tích
lưu niệm danh nhân); Di tích kiến trúc nghệ thuật; Di tích khảo cổ; Danh lam
thắng cảnh.
Căn cứ vào giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, di tích được chia thành 3
loại: Di tích cấp tỉnh - là di tích có giá trị tiêu biểu của địa phương do UBND
tỉnh ra quyết định công nhận; Di tích quốc gia - là di tích có giá trị tiêu biểu
của quốc gia do Bộ BHTTDL ra quyết định công nhận; Di tích quốc gia đặc
biệt - là di tích có giá trị đặc biệt tiêu biểu của quốc gia” [39] do Thủ tướng

12
Chính phủ ra quyết định công nhận trên cơ sở lựa chọn các di tích quan trọng
đã được Bộ VHTTDL xếp hạng là di tích quốc gia.
* Về hình thức quản lý di tích được chia thành 3 loại:
- Di tích do nhà nước trực tiếp quản lý: là các di tích quốc gia đặc biệt
và di tích quốc gia do các Ban quản lý di tích được Nhà nước thành lập trực
tiếp quản lý. Nhà nước cấp lương, chi phí cho hoạt động thường xuyên, các
chi phí sửa chữa... trực tiếp cho Ban quản lý di tích.
- Di tích do cộng đồng dân cư trực tiếp quản lý: là các di tích quốc gia,
di tích cấp tỉnh được giao cho tổ chức nhân dân trực tiếp quản lý như đình
làng, các chùa, đền thờ...
- Di tích do cá nhân, gia đình trực tiếp quản lý như: nhà thờ dòng họ,
nhà ở dân cư trong các khu phố cổ, sắc phong, bảo vật của dòng họ...
Tùy theo điều kiện khai thác giá trị di tích để phân thành 2 loại là di
tích có khả năng khai thác và di tích chưa có khả năng khai thác.
1.1.3. Khái niệm di tích lịch sử - văn hóa
DTLS-VH là một bộ phận quan trọng của DSVH dân tộc, là bằng
chứng trung thành, xác thực, cụ thể về đặc điểm văn hoá mỗi nước. Ở đó chứa
đựng tất cả những gì thuộc về truyền thống tốt đẹp, những tinh hoa, trí tuệ, tài
năng, giá trị văn hoá nghệ thuật của mỗi quốc gia. DTLS-VH có khả năng rất
lớn góp phần vào việc phát triển trí tuệ, tài năng của con người; góp phần vào
việc phát triển khoa học nhân văn, khoa học lịch sử. Đó chính là bộ mặt quá
khứ của mỗi dân tộc, mỗi quốc gia.
“DTLS-VH là sản phẩm của các thế hệ người trải qua thời gian còn tồn
tại đến nay, nó kết tinh của một quá trình sáng tạo của con người. Vì vậy, nó
là chứng cớ vật chất tiêu biểu về quá trình phát triển lịch sử của mỗi cộng
đồng dân tộc và nhân loại” [38].
Theo Luật DSVH năm 2001 thì DTLS-VH là công trình xây dựng, địa

13
điểm và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc công trình, địa điểm đó có
giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học. Luật DSVH sửa đổi năm 2009 quy định:
DTLS-VH phải có một trong các tiêu chí sau đây: Công trình xây dựng, địa
điểm gắn với sự kiện lịch sử, văn hóa tiêu biểu của quốc gia hoặc của địa
phương; Công trình xây dựng, địa điểm gắn với thân thế và sự nghiệp của anh
hùng dân tộc, danh nhân, nhân vật lịch sử có ảnh hưởng tích cực đến sự phát
triển của quốc gia hoặc của địa phương trong các thời kỳ lịch sử; Địa điểm
khảo cổ có giá trị tiêu biểu; Công trình kiến trúc, nghệ thuật, quần thể kiến
trúc, tổng thể kiến trúc đô thị và địa điểm cư trú có giá trị tiêu biểu cho một
hoặc nhiều giai đoạn phát triển kiến trúc, nghệ thuật [39].
1.1.4. Khái niệm quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa
QLNN về DTLS-VH là hoạt động chấp hành, điều hành của các cơ
quan quản lý nhà nước được tiến hành trên cơ sở pháp luật và thi hành pháp
luật để điều chỉnh hành vi hoạt động của cá nhân, tổ chức trong việc bảo
quản, tu bổ và phục hồi DTLS-VH.
Chủ thể QLNN về trùng tu DTLS-VH là các cơ quan nhà nước có thẩm
quyền trong việc quản lý trùng tu DTLS-VH.
Đối tượng QLNN về trùng tu DTLS-VH là các cá nhân hoặc tổ chức có
liên quan đến lĩnh vực trùng tu DTLS-VH.
Khách thể QLNN về trùng tu DTLS-VH là trật tự quản lý trong toàn bộ
quá trình trùng tu DTLS-VH cũng như các hành vi của các cá nhân, tổ chức
trong quá trình trùng tu DTLS-VH nhằm gìn giữ, bảo vệ và khai thác các giá
trị của di tích phục vụ sự phát triển xã hội, đáp ứng nhu cầu về vật chất và
tinh thần cho cộng đồng.
Như vậy, QLNN về DTLS-VH chính là sự định hướng, tạo điều kiện tổ
chức, điều hành việc bảo vệ, gìn giữ các di tích, làm cho các giá trị của di
tích được phát huy theo chiều hướng tích cực. Trong đó tập trung các nội

14
dung:
- Bảo quản DTLS-VH: là hoạt động nhằm phòng ngừa và hạn chế
những nguy cơ làm hư hỏng mà không làm thay đổi những yếu tố nguyên gốc
vốn có của DTLS-VH. Bảo quản di tích gồm các hoạt động như bảo dưỡng
thường xuyên cho di tích, bảo quản cấp thiết và bảo quản phòng ngừa.
- Tu bổ DTLS-VH: là hoạt động nhằm tu sửa, gia cố, tôn tạo DTLS-VH
với mục đích đưa công trình đã hư hỏng về nguyên gốc, đảm bảo tính bền
vững và thẩm mỹ toàn công trình nhằm phát huy giá trị di tích. Hoạt động tôn
tạo thường chỉ được tiến hành đối với các hạng mục phụ trợ của di tích như
cải tạo sân đường, cảnh quan, bổ sung nhà vệ sinh, nước, điện chiếu sáng.
- Phục hồi DTLS-VH: là hoạt động nhằm phục dựng lại DTLS-VH đã
bị huỷ hoại trên cơ sở các cứ liệu khoa học về DTLS-VH đó.
Việc bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích phải bảo đảm các yêu cầu: Giữ
gìn tối đa các yếu tố gốc cấu thành di tích; Cần tiến hành lập quy hoạch, dự án
trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt, trừ trường hợp sửa chữa
nhỏ không ảnh hưởng đến yếu tố gốc cấu thành di tích (Điều 34, Luật DSVH)
và các quy hoạch, dự án đã được phê duyệt phải được công khai tại địa
phương nơi có di tích.
1.2. Cơ sở và nội dung quản lý nhà nước về di tích lịch sử - vănhóa
1.2.1. Cơ sở quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa
- Cơ sở pháp lý: Đầu tiên phải nói đến là Sắc lệnh số 65/SL do Chủ tịch
Hồ Chí Minh ký ngày 23/11/1945 quy định nhiệm vụ của Đông Phương bác
cổ học viện và đề cập tới việc cấm phá huỷ đình, đền, chùa, đền miếu hoặc
những nơi thờ tự khác như cung điện, thành quách cùng lăng mộ phải được
bảo tồn. Tiếp ttheo là Pháp lệnh số 14-LCT/HĐNN về Bảo vệ và sử dụng di
tích lịch sử, văn hóa và danh lam, thắng cảnh do Chủ tịch Hội đồng Nhà nước
ký ban hành ngày 4/4/1984. Đây là căn cứ pháp lý quan trọng để bảo vệ di

15
tích trong thời kỳ đất nước vừa hoàn toàn thống nhất, là bước tiến lớn của
ngành bảo tồn bảo tàng nhằm thống nhất quản lý và chỉ đạo mọi hoạt động
bảo vệ di tích bằng các điều luật cụ thể.
Đặc biệt là Luật DSVH năm 2001 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều
của Luật DSVH năm 2009 được ban hành đã cụ thể hóa đường lối, chính sách
của Đảng và Nhà nước ta, tạo cơ sở pháp lý để triển khai các hoạt động cần
thiết trong việc bảo vệ, phát huy giá trị DSVH; xác định rõ quyền hạn, nghĩa
vụ của tổ chức, cá nhân và chủ sở hữu đối với DSVH. Đồng thời, chỉ rõ
những việc được làm và không được làm, những hành vi bị nghiêm cấm, cơ
chế khen thưởng, tôn vinh những người có công, xử phạt các hành vi vi phạm
di tích; trách nhiệm của các Bộ, ban, ngành có liên quan ở trung ương và
UBND các cấp trong việc bảo tồn DSVH.
Trên cơ sở Luật DSVH số 32/2009/QH12, Chính phủ và Bộ VHTTDL
đã ban hành các văn bản hướng dẫn như : Nghị định 98/2010/NĐ-CP ngày
21/9/2010 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật
DSVH và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật DSVH (thay thế Nghị
định 92/2002/NĐ-CP ngày 11/11/2002); Nghị định 70/2012/NĐ-CP ngày
18/9/2012 của Chính phủ về thẩm quyền, trình tự, thủ tục lập, phê duyệt quy
hoạch, dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam
thắng cảnh; Quyết định số 13/2004/QĐ-BVHTT ngày 01/4/2004 của Bộ
trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin về việc ban hành Định mức dự toán bảo quản,
tu bổ và phục hồi di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh; Thông tư
09/2011/TT-BVHTTDL ngày 14/7/2011 của Bộ VHTTDL quy định về nội
dung hồ sơ khoa học để xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng
cảnh; Thông tư số 18/2012/TT-BVHTTDL ngày 28/12/2012 của Bộ
VHTTDL quy định chi tiết một số quy định về bảo quản, tu bổ, phục hồi di
tích; Thông tư số 17/2013/TT-BVHTTDL ngày 30/12/2013 của Bộ VHTTDL

16
về hướng dẫn xác định chi phí lập quy hoạch, dự án, báo cáo kinh tế kỹ thuật
bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích; Thông tư liên tịch số 19/2013/TTLT-
BVHTTDL-BTNMT ngày 30/12/2013 của Bộ VHTTDL và Bộ Tài nguyên
Môi trường hướng dẫn bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch, tổ chức lễ
hội, bảo vệ và phát huy giá trị di tích.
Tại Điều 6, Nghị định số 15/2013/NĐ-CP ngày 06/02/2013 của Chính
phủ về quản lý chất lượng công trình xây dựng thì công trình di tích được
phân loại, phân cấp một cách rõ ràng để quản lý chất lượng trùng tu phù hợp
với đặc thù công trình di tích. Điều này được Bộ Xây dựng hướng dẫn chi tiết
tại Thông tư 10/2013/TT-BXD ngày 25/7/2013, theo đó tất cả các di tích quốc
gia đặc biệt và di sản thế giới đều được xếp vào loại công trình cấp đặc biệt,
nên thiết kế các công trình này phải được cơ quan chuyên môn trực thuộc Bộ
Xây dựng và Bộ VHTTDL thẩm tra; Quy hoạch tổng thể Bảo tồn và Phát huy
giá trị DTLS-VH và danh lam thắng cảnh đến năm 2020 đã được Bộ Trưởng
Bộ VHTT ký Quyết định phê duyệt số 1706/QĐ-BVHTT, ngày 24/7/2001,
kèm theo danh sách 32 di tích ưu tiên đầu tư chống xuống cấp và tôn tạo đến
năm 2020.
Như vậy, QLNN về bảo vệ và phát huy giá trị DTLS-VH đã được nhà
nước xây dựng những tiêu chí đầy đủ, rõ ràng nhằm đánh giá và xếp loại,
đồng thời giao những chức năng, thẩm quyền cụ thể cho từng cá nhân, đơn vị
tham gia vào công tác quản lý.
- Cơ sở lý thuyết: Có nhiều quan điểm khác nhau về bảo tồn DSVH nói
chung, DTLS-VH nói riêng, trong đó nổi bật 3 quan điểm: Quan điểm bảo tồn
nguyên gốc; Quan điểm bảo tồn trên cơ sở kế thừa và Quan điểm bảo tồn -
phát triển. Tuy nhiên, công tác bảo tồn cần chú trọng tính nguyên gốc, tính
chính xác, tính toàn vẹn và sự bền vững của di tích trong những điều kiện cho
phép. Việc bảo tồn di tích phải vì mục tiêu và gắn với phát triển kinh tế - xã

17
hội và cộng đồng. Cần tôn trọng và đề cao vai trò của cộng đồng với tư cách
là chủ thể sáng tạo văn hóa, chủ sở hữu của di sản, người hưởng thụ giá trị
của di sản đó nhưng đồng thời lại đóng vai trò chủ động trong việc bảo vệ và
phát huy giá trị DSVH. Các di tích cần được khai thác, phát huy giá trị để
tuyên truyền, giáo dục về truyền thống, bản sắc văn hóa, quảng bá hình ảnh
địa phương, góp phần thiết thực phục vụ sự phát triển chung về kinh tế - xã
hội và lợi ích thiết thực cả về tinh thần, vật chất cho cộng đồng cư dân nơi có
di tích, di sản.
1.2.2. Nội dung quản lý nhà nước đối với di tích lịch sử - văn hóa
trên địa bàn cấp tỉnh
1.2.2.1. Xây dựng và chỉ đạo thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế
hoạch phát triển, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa
Việc xây dựng các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch bảo tồn và phát
triển DTLS-VH lâu dài có ý nghĩa vô cùng quan trọng góp phần thực hiện tốt
các mục tiêu lớn về văn hoá của một quốc gia, dân tộc và là vấn đề cấp thiết
được đặt ra. Ngày 06/5/2009, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định
số 581/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển văn hoá đến năm 2020, trong
đó đã khẳng định quan điểm: Bảo tồn và phát huy DSVH dân tộc là nhiệm vụ
then chốt của chiến lược phát triển văn hoá. Xác định nhiệm vụ trọng tâm đến
năm 2020 liên quan đến trùng tu DTLS-VH là “Nhà nước tập trung đầu tư
cho việc bảo tồn di tích quốc gia đặc biệt... Đẩy mạnh xã hội hoá hoạt động
bảo tồn di tích; tạo cơ chế huy động các nguồn lực cho việc tu bổ, tôn tạo và
phát huy giá trị di tích” [44].
Tại Quyết định số 1211/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình mục tiêu
quốc gia về văn hóa giai đoạn 2012-2015, trong đó lĩnh vực trùng tu di tích
được xác định trong mục tiêu chung là: Nâng cao nhận thức của toàn Đảng,
toàn dân, của các cấp, các ngành, huy động sức mạnh của toàn xã hội tham

18
gia, đóng góp vào sự nghiệp phát triển văn hóa. Bảo tồn các DSVH và phục
vụ việc thực hiện những nhiệm vụ chính trị quan trọng của Đảng và Nhà
nước. Tiếp tục phát huy kết quả đã đạt được trong việc xây dựng và phát triển
văn hóa. [45]; Nghị định 70/2012/NĐ-CP của Chính phủ cũng quy định:
“Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích phải được lập, phê duyệt với
định hướng lâu dài từ 10 năm đến 20 năm để làm cơ sở cho các hoạt động đầu
tư bảo quản, tu bổ, phục hồi, khai thác, phát huy giá trị di tích. Đồng thời,
phải phân thành định kỳ 5 năm kể từ năm 2010 để đánh giá lại, xem xét điều
chỉnh nhằm phù hợp với thực tiễn bảo vệ di tích, với quy hoạch xây dựng và
các quy hoạch chuyên ngành khác đã được phê duyệt còn hiệu lực hoặc đã
thực hiện” [14]...
Trên cơ sở đó, các địa phương đã áp dụng triển khai thực hiện một cách
có hiệu quả từ việc quy hoạch khoanh vùng bảo vệ di tích, xây dựng kế hoạch
tổng thể về các khu DTLS-VH đang bị xuống cấp để có phương án tu bổ.
Đồng thời, xây dựng chiến lược về nguồn nhân lực lâu dài để đáp ứng cho
nhu cầu từng giai đoạn và của từng địa phương. Từ đó, góp phần quan trọng
trong việc bảo vệ và phát huy giá trị DTLS-VH, hạn chế việc làm biến dạng,
sai lệch, lấn chiếm, hay hủy hoại không gian của di tích.
Để xây dựng quy hoạch bảo tồn di tích các địa phương đã tiến hành đưa
nhiều di tích vào quy hoạch tổng thể, tiến hành việc trùng tu, tôn tạo một số di
tích trọng điểm, gắn với phát triển du lịch. Mục tiêu cần hướng tới của việc tổ
chức quy hoạch là đảm bảo giữ gìn tối đa các yếu tố nguyên gốc của di tích,
đồng thời khai thác phát huy giá trị di tích phục vụ sự phát triển kinh tế - văn
hóa - xã hội, đáp ứng được nhu cầu hưởng thụ văn hóa của người dân.
1.2.2.2. Ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy định pháp luật
về di tích lịch sử - văn hóa

19
Luật DSVH số 28/2001/QH10 được Quốc hội khóa X, kỳ họp thứ 9
thông qua ngày 14/6/2001 được xem là văn bản hoàn chỉnh nhất từ trước đến
nay về vấn đề giữ gìn và phát huy DSVH ở nước ta. Nội dung của Luật gồm 7
chương, 74 điều quy định những nội dung chủ yếu như khái niệm, nội dung
của DSVH; phạm vi, đối tượng điều chỉnh của luật; chính sách biện pháp chủ
yếu của Nhà nước nhằm bảo vệ DSVH; trách nhiệm của cơ quan Nhà nước, tổ
chức, cá nhân và của toàn bộ xã hội trong việc bảo vệ DSVH; giải thích các từ
ngữ về DSVH và bảo vệ, phát huy các DSVH; xác định quyền sở hữu toàn
dân do Nhà nước thống nhất quản lý và các hình thức sở hữu khác đối với
DSVH; những mục đính của việc sử dụng và phát huy DSVH; các điều cấm
nhằm bảo vệ DSVH. Đối với việc giữ gìn và phát huy các di tích, văn bản
Luật này quy định các nội dung chủ yếu: Phân hạng các di tích; Thẩm quyền,
thủ tục xếp hạng các di tích; các khu vực bảo vệ di tích; tổ chức quản lý bảo
vệ, sử dụng và phát huy giá trị di tích; bảo quản, tu bổ và phục hồi di tích;
thẩm quyền phê duyệt các dự án bảo quản, tu bổ và phục hồi di tích; trách
nhiệm của các chủ đầu tư dự án với việc bảo vệ di tích trong quá trình xây
dựng; việc thăm dò, khai quật khảo cổ [38].
Để nâng cao hiệu quả của Luật DSVH trong cuộc sống, Chính phủ và
các bộ, ngành đã ban hành các văn bản hướng dẫn để làm cơ sở pháp lý cho
việc thực hiện Luật (hệ thống văn bản đã nêu ở phần cơ sở pháp lý). Đặc biệt
ngày 18/6/2009, tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XII đã thông qua Luật DSVH
số 32/2009/QH12 sửa đổi bổ sung một số điều của Luật DSVH số
28/2001/QH10. Đối với các di tích, Luật này sửa đổi bổ sung một số nội dung
về: khái niệm công trình DTLS-VH, phân hạng công trình di tích, thủ tục và
thẩm quyền xếp hạng di tích, khoanh vùng bảo vệ di tích, các yêu cầu về
trùng tu tu bổ di tích, bổ sung trách nhiệm của cơ quan nhà nước và chủ đầu
tư trong việc quản lý, thực hiện dự án trùng tu di tích.

20
Việc tổ chức thực hiện theo các quy định nhà nước nêu trên đã góp
phần quản lý chặt chẽ quá trình trùng tu di tích, đặc biệt là đảm bảo trùng tu
theo đúng nguyên gốc của di tích, tuy nhiên vẫn còn vướng mắc vì không
phân cấp cho cơ quan QLNN về văn hóa, xây dựng tại địa phương; các cơ
quan chuyên môn trực thuộc Bộ Xây dựng thẩm định thiết kế nhưng không có
chuyên môn sâu về trùng tu di tích cũng như am hiểu sâu về lịch sử, văn hóa,
mỹ thuật của tất cả các di tích quốc gia đặc biệt.
Song, với hệ thống văn bản trên đã chứng tỏ hệ thống thể chế, chính
sách về DTLS-VH ngày càng hoàn thiện để giúp việc quản lý thuận lợi hơn.
Từ đó để các địa phương định hướng và ban hành hệ thống văn bản đúng quy
trình, đảm bảo được tính dân chủ, hợp lý và hiệu quả hơn khi triển khai thực
hiện tránh được sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ quy định.
1.2.2.3. Tổ chức bộ máy quản lý, chỉ đạo các hoạt động bảo vệ và phát
huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa; tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp
luật về di tích lịch sử - văn hóa
Hệ thống DTLS-VH là những di sản vô giá của nhân loại đã trải qua
các biến cố lịch sử và sự tàn phá của thời gian nên nhiều DTLS-VH quý giá bị
xuống cấp trầm trọng. Bảo vệ và phát huy giá trị là nền tảng, là động lực cho
sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, là quyền lợi và trách nhiệm của
mỗi người và của cả cộng đồng.
Đảng và nhà nước rất coi trọng việc bảo vệ các DT LS-VH trước những
tác động xấu của môi trường thiên nhiên và môi trường xã hội nhằm phòng
ngừa, hạn chế những nguy cơ làm hư hỏng; giữ gìn, bảo tồn yếu tố gốc vốn có
của DTLS-VH ở địa phương. Đồng thời, phát huy giá trị lịch sử của hệ thống
DTLS-VH nhằm giáo dục, tuyên truyền đến mọi người dân hiểu được giá trị
truyền thống lịch sử, văn hóa, lòng tự hào dân tộc; đáp ứng nhu cầu tham
quan, nghiên cứu, học tập, sáng tạo và hưởng thụ văn hóa, nâng cao đời sống

21
tinh thần của mọi tầng lớp nhân dân; khai thác, phát triển du lịch qua việc giữ
gìn và phát huy giá trị DTLS-VH, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa
phương.
Trong quá trình phát huy các giá trị của di tích, nhà nước và các tổ chức
cá nhân cần thực hiện đúng các quy định tại Luật DSVH và công ước quốc tế
mà Việt Nam đã tham gia. Việc trùng tu di tích phải giữ gìn tối đa các yếu tố
gốc cấu thành di tích và tuân thủ các quy định của pháp luật, cơ quan nhà
nước có thẩm quyền. Cần thực hiện tốt các nội dung tại Chỉ thị số 73/CT-
BVHTTDL ngày 19/5/2009 về việc tăng cường các biện pháp quản lý di tích
và các hoạt động bảo quản, tu bổ và phục hồi di tích và công văn số
2379/BVHTTDL-DSVH ngày 17/7/2012 đề nghị Chủ tịch UBND các tỉnh,
thành phố chỉ đạo tổ chức lập quy hoạch và công bố quy hoạch khảo cổ ở địa
phương; tổ chức kiểm kê và công bố danh mục kiểm kê di tích.
Các cơ quan chuyên môn cần tổ chức các lớp tập huấn tuyên truyền,
hướng dẫn về các văn bản pháp quy về DSVH cho các cán bộ văn hóa, thành
viên Ban quản lý di tích tại địa phương. Đồng thời, thông báo danh sách các
di tích được chống xuống cấp bằng nguồn vốn CTMTQG, vốn địa phương,
vốn xã hội hoá và hướng dẫn quy trình, thủ tục lập hồ sơ tu bổ di tích. Bên
cạnh đó cần chú trọng đẩy mạnh công tác tuyên truyền về bảo vệ bảo vệ DT
LS-VH thông qua hệ thống đài phát thanh cơ sở và các hình thức khác.
Hiện nay, Luật DSVH và các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật DSVH
chưa quy định hoặc hướng dẫn cụ thể mô hình chung về tổ chức bộ máy quản
lý hoạt động trùng tu di tích. Vì thế, mô hình tổ chức đơn vị quản lý di tích
trên toàn quốc hiện rất đa dạng, được tổ chức từ các cơ quan trung ương đến
địa phương. Thể hiện ở một số bất cập sau: Tên gọi của các đơn vị chưa thống
nhất; có sự chồng chéo về chức năng quản lý nhà nước của phòng Quản lý di
sản và Quản lý văn hóa của đơn vị quản lý di tích; có đơn vị quản lý di tích

22
trực thuộc UBND cấp tỉnh, có đơn vị thuộc UBND cấp huyện, có nơi lại do
UBND cấp huyện trực tiếp quản lý.
Luật DSVH và các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật DSVH đã quy
định cụ thể về tổ chức thực hiện các hoạt động trùng tu di tích, từ thẩm quyền
của Thủ tướng Chính phủ, Bộ VHTTDL và các bộ ngành khác đến địa
phương và các cơ quan quản lý di tích trong tất cả các công tác quản lý di tích
song việc triển khai thực hiện cụ thể tại các địa phương vẫn còn nhiều vướng
mắc.
1.2.2.4. Tổ chức, quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học; đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ chuyên môn về quản lý di tích lịch sử - văn hóa
Di tích là công trình có tuổi thọ cao, mỗi công trình lại có đặc thù riêng
biệt của nó, nên yêu cầu đội ngũ cán bộ trùng tu di tích phải là những người
có chuyên môn cao cả về kỹ thuật xây dựng cả về văn hóa, lịch sử, đảm bảo
cả số lượng và chất lượng đủ đáp ứng yêu cầu quản lý và thực thi nghiệp vụ
bảo quản, tu bổ, tôn tạo đối với DT LS-VH, đủ năng lực để nghiên cứu lập hồ
sơ lưu trữ và hoạt động bảo tồn phát huy giá trị DTLS-VH.
Việc nghiên cứu khoa là một việc làm quan trọng bởi thông qua các các
cuộc hội thảo, nghiên cứu khoa học giúp tìm ra giải pháp để giải quyết những
vấn đề quản lý DTLS-VH được đặt ra mà xã hội rất quan tâm. Trong đó, yếu
tố quan trọng nhất trong vai trò quản lý là việc phát huy hiệu quả nguồn nhân
lực. Vì thế, Bộ VHTTDL và nhiều địa phương đã rất chú trọng đến việc phối
hợp với các cơ quan chuyên môn, chuyên gia nước ngoài tiến hành đào tạo,
bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và tham gia trùng tu di tích.
Tại thông tư 18/2012/TT-BVHTTDL ngày 28/12/2012 quy định, tổ
chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài tham gia lập quy hoạch, dự án trùng
tu, báo cáo kinh tế - kỹ thuật trùng tu di tích, thiết kế trùng tu di tích và thi
công trùng tu di tích phải có đủ điều kiện năng lực theo quy định của pháp

23
luật về xây dựng và có giấy chứng nhận đủ điều kiện hành nghề trùng tu di
tích đối với tổ chức và chứng chỉ hành nghề trùng tu di tích đối với cá nhân.
Luật DSVH cũng đã quy định “Nhà nước đầu tư cho công tác đào tạo,
bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ trong
việc bảo vệ và phát huy giá trị DSVH”. Việc tổ chức đào tạo và đào tạo lại
đội ngũ chuyên gia, cán bộ về quản lý DTLS-VH cần được thực hiện một
cách nghiêm túc, quy cũ với hệ thống kiến thức đầy đủ, đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ đề ra và các yêu cầu của khoa học đảm bảo thực hiện tốt tinh thần
của việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích mà Luật DSVH đã quy định.
1.2.2.5. Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực để bảo vệ và phát
huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa
Xác định việc trùng tu di tích cần nguồn lực lớn, nên tại Điều 57 Luật
DSVH đã xác định “Nhà nước khuyến khích việc xã hội hoá hoạt động bảo vệ
và phát huy giá trị DSVH”, trong đó nguồn tài chính để bảo vệ và phát huy
giá trị DSVH bao gồm: “ngân sách nhà nước; các khoản thu từ hoạt động sử
dụng và phát huy giá trị DSVH; tài trợ và đóng góp của tổ chức, cá nhân
trong nước và nước ngoài". Tuy nhiên, trên thực tế, nguồn kinh phí xã hội hoá
đóng góp chủ yếu tập trung vào việc xây dựng và tôn tạo lại các di tích gắn
với tôn giáo-tín ngưỡng như đình, chùa, đền, miếu… còn đối các di tích thuộc
loại hình khảo cổ, lịch sử, lưu niệm danh nhân… thì ít thu hút được sự quan
tâm đầu tư của cộng đồng.
Tính đến nay, Quảng Bình đã có 113 di tích được công nhận xếp hạng,
với 52 di tích cấp quốc gia, 61 di tích cấp tỉnh, trong đó Vườn Quốc Gia
Phong Nha- Kẻ Bàng được công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới.
Hằng năm Quảng Bình tiến hành kiểm kê, lập hồ sơ khoa học di tích,
trên cơ sở đó để tổ chức lập dự án bảo quản, tu bổ, tôn tạo di tích đảm bảo
thực hiện đúng quy trình, nguyên tắc, khoa học đã được quy định. Vì thế,

24
nhiều di tích đã được đầu tư kinh phí để tu bổ, chống xuống cấp và phát huy
tốt hiệu quả trong đời sống xã hội.
Trong Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa giai đoạn 2012-2015
được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 1211/QĐ-TTg ngày
05/9/2012, dự án Chống xuống cấp, tu bổ và tôn tạo di tích chiếm tỷ trọng
kinh phí đáng kể (5.162 tỷ đồng/7.399 tỷ đồng toàn bộ chương trình) với mục
tiêu: “Ngăn chặn có hiệu quả tình trạng xuống cấp của hệ thống di tích và
nguy cơ mất mát, thất truyền vĩnh viễn DSVH vật thể. Nâng cao tính bền
vững, đảm bảo sự tồn tại lâu dài của hệ thống di sản này. Tạo ra những sản
phẩm đặc thù có giá trị phục vụ nhu cầu hưởng thụ văn hóa của các tầng lớp
nhân dân, giáo dục truyền thống và góp phần phát triển du lịch” [45].
Việc phát huy giá trị di tích được thực hiện dưới nhiều hình thức khác
nhau như: hướng dẫn tham quan tại các điểm di tích; tổ chức các hoạt động,
các sự kiện nhằm phát huy giá trị của di tích; khai thác giá trị các di tích phục
vụ phát triển du lịch trong đó đã chú ý khai thác tiềm năng du lịch văn hóa
tâm linh, du lịch di sản; gắn các di tích với hoạt động giảng dạy, học tập của
nhà trường, các cuộc thi tìm hiểu về truyền thống lịch sử của địa phương...Tổ
chức các hội thảo chuyên ngành về DTLS-VH; Tổ chức nghiên cứu, viết bài,
xuất bản ấn phẩm giới thiệu về giá trị của các di tích; Tổ chức các hoạt động
khảo sát, nghiên cứu, đánh giá về giá trị các di tích hay tổ chức việc giới
thiệu, quảng bá về di tích trên các phương tiện thông tin đại chúng...
Khuyến khích tổ chức, cá nhân đóng góp, tài trợ cho việc bảo tồn và
phát huy giá trị DTLS-VH. Đồng thời, tổ chức cho cộng đồng quản lý, sử
dụng nguồn kinh phí đó đúng mục đích và có hiệu quả. Thông quan việc đóng
góp, tài trợ của nhân dân, các địa phương đã ghi nhận bằng các hình thức
thích hợp thể hiện sự ghi công của cộng đồng đối với các cá nhân và khuyến
khích được cá nhân đóng góp cho sự phát triển vì cộng đồng.

25
Nghị định 70/2012/NĐ-CP của Chính phủ quy định: Việc quy hoạch
bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích phải phân thành định kỳ 5 năm kể từ năm
2010 để đánh giá lại, xem xét điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn bảo vệ di
tích, với quy hoạch xây dựng và các quy hoạch chuyên ngành khác đã được
phê duyệt còn hiệu lực hoặc đã thực hiện. Đây chính là cơ sở để các tỉnh thực
hiện việc lập quy hoạch và tiến hành tổng kiểm kê toàn bộ di tích làm căn cứ
cho việc bảo tồn và phát huy giá trị sau này.
1.2.2.6. Tổ chức, chỉ đạo khen thưởng trong việc bảo vệ và phát huy
giá trị di tích lịch sử - văn hóa
Nhằm kịp thời động viên, cũng như tuyên truyền những tổ chức, cá
nhân có thành tích trong việc bảo vệ và phát huy giá trị DSVH, Nhà nước ta
đặc biệt chú trọng công tác khen thưởng, đãi ngộ. Việc này được luật hóa
trong Luật DSVH tại Điều 69 “Tổ chức, cá nhân có thành tích trong việc bảo
vệ và phát huy giá trị DSVH được khen thưởng theo quy định của pháp luật”
và Điều 26 “Nhà nước tôn vinh và có chính sách đãi ngộ đối với nghệ nhân,
nghệ sĩ nắm giữ và có công phổ biến nghệ thuật truyền thống, bí quyết nghề
nghiệp có giá trị đặc biệt” [38].
Đây là việc làm thiết thực để tôn vinh, khuyến khích mọi người cùng có
ý thức trong việc giữ gìn và phát huy DTLS-VH. Đồng thời xử lý đúng pháp
luật đối với những trường hợp cố tình chiếm đoạt hoặc có hành vi gây hư hại,
hủy hoại di tích.
1.2.2.7. Tổ chức và thực hiện hợp tác quốc tế về bảo vệ, phát huy giá trị
di tích lịch sử - văn hóa
Việc phối hợp, hợp tác được thực hiện dưới hai hình thức chính đó là
phối hợp với các cơ quan, tổ chức trong nước và hình thức phối hợp với các
tổ chức quốc tế trên cơ sở phù hợp với quy định của pháp luật Việt Nam và
điều ước quốc tế nhằm thực hiện các chương trình bảo tồn, phát huy giá trị di

26
tích hoặc kêu gọi, huy động những nguồn tài trợ cho các chương trình này.
Nhà nước luôn có chính sách và biện pháp đẩy mạnh quan hệ hợp tác
với các nước, tổ chức, cá nhân nước ngoài trong việc bảo vệ và phát huy giá
trị DSVH trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền quốc gia, bình đẳng và các
bên cùng có lợi, phù hợp với quy định của pháp luật Việt Nam và điều ước
quốc tế mà Việt Nam ký kết hoặc tham gia; góp phần phát huy giá trị DSVH
thế giới, tăng cường quan hệ hợp tác hữu nghị và hiểu biết lẫn nhau giữa các
dân tộc.
Tổ chức và quản lý hợp tác quốc tế và bảo vệ, phát huy giá trị DTLS-
VH hóa được tiến hành trên cơ sở các hoạt động và nội dung như: Các
chương trình, dự án hợp tác quốc tế về bảo vệ và phát huy giá trị DTLS-VH;
Đào tạo, bồi dưỡng kinh nghiệm, tổ chức các cuộc triển lãm, các hội nghi
quốc tế trao đổi thông tin và kinh nghiệm trong việc bảo vệ và phát huy giá trị
DTLS-VH; Nghiên cứu, ứng dụng khoa học và chuyển giao công nghệ hiện
đại trong trùng tu DTLS-VH; Mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế nhằm tăng
cường tình hữu nghị, hiểu biết lẫn nhau giữa các bên cùng có lợi sẽ mở ra con
đường hợp tác, ngoại giao và học hỏi được rất nhiều kinh nghiệm ở đối tác để
có thể áp dụng trong công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị DTLS-VH;
Mở rộng và đẩy mạnh quan hệ hợp tác với các nước, tổ chức, cá nhân nước
ngoài trong việc bảo vệ và phát huy giá trị DTLS-VH.
1.2.2.8. Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật, giải quyết khiếu
nại tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về di tích lịch sử - văn hóa
Đây là một trong những chức năng của cơ quan nhà nước trong xã hội.
Đối với lĩnh vực trùng tu di tích, cơ quan nhà nước thực hiện việc thanh tra,
kiểm tra về lĩnh vực văn hóa và lĩnh vực xây dựng cơ bản. Theo đó thanh tra
nhà nước về văn hoá có nhiệm vụ: “Thanh tra việc chấp hành pháp luật về
DSVH; thanh tra việc thực hiện quy hoạch, kế hoạch về bảo vệ và phát huy

27
giá trị DSVH; phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền đối với các
hành vi vi phạm pháp luật về DSVH; tiếp nhận và kiến nghị việc giải quyết
khiếu nại, tố cáo về DSVH; kiến nghị các biện pháp để bảo đảm thi hành pháp
luật về DSVH [38].
Cơ quan QLNN về xây dựng cơ bản và cơ quan thanh tra khác thực
hiện thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về đầu tư xây dựng và quản
lý DSVH; thanh tra việc thực hiện quy hoạch, thiết kế, dự toán, thi công, giám
sát, quản lý; phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền đối với các hành
vi vi phạm pháp luật về xây dựng cơ bản; tiếp nhận và kiến nghị việc giải
quyết khiếu nại, tố cáo về trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản trùng tu di
tích [37].
Cơ quan quản lý di tích xây dựng kế hoạch thanh tra kiểm tra các vấn
đề có liên quan đến chấp hành pháp luật về bảo vệ, phát huy giá trị DTLS-
VH như: tu bổ, tôn tạo di tích, bảo vệ di vật, cổ vật trong di tích, lấn chiếm
đất đai, nạn mê tín dị đoan trong lễ hội…; Theo dõi, tiếp nhận thông tin phản
ánh từ nhân dân về những vi phạm có liên quan đến việc quản lý di tích để có
biện pháp kịp thời hoặc kiến nghị các cấp có thẩm quyền giải quyết, xử lý
theo pháp luật. Phối hợp với các đơn vị có liên quan để tổ chức kiểm tra theo
định kỳ và xử lý đơn thư khiếu nại các vụ vi phạm trong di tích.
Thông qua công tác thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo để
theo giỏi, đôn đốc các đơn vị quản lý DTLS-VH để khắc phục các thiếu sót,
hạn chế, ngăn ngừa phát sinh trong quá trình quản lý DTLS-VH trên địa bàn.
Đối tượng thanh tra có các quyền và nghĩa vụ sau đây:Thực hiện yêu
cầu của thanh tra tạo điều kiện để thanh tra thực hiện nhiệm vụ; Chấp hành
các quyết định xử lý theo quy định của pháp luật.
1.3. Vai trò quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa

28
1.3.1. Xuất phát từ vai trò quan trọng của di tích lịch sử - văn hóa đối
với đời sống con người và xã hội
DTLS-VH là tài sản vô cùng quý giá của mỗi quốc gia, là chất liệu gắn
kết cộng đồng dân tộc, là cơ sở để sáng tạo những giá trị tinh thần mới và giao
lưu văn hóa; Là chứng tích vật chất phản ánh sâu sắc nhất về đặc trưng văn
hoá, về cội nguồn và truyền thống đấu tranh dựng nước, giữ nước hào hùng,
vĩ đại của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, đồng thời là một bộ phận cấu
thành kho tàng DSVH nhân loại.
DTLS-VH luôn mang trong mình những thông điệp của quá khứ và khi
tham gia vào đời sống văn hóa hiện đại. Nó giữ lại những giá trị tự thân và tạo
nên những giá trị bên trong của cốt cách, bản lĩnh, năng lực của mỗi dân tộc.
Những hệ giá trị này có tính ổn định rất lớn và có tính bền vững tương đối, có
sức mạnh to lớn đối với cộng đồng…
Trong chương trình phát triển KT-XH của mỗi đất nước, việc khai thác
DTLS-VH bằng các phương thức đa dạng, khoa học đã đem lại những nguồn
lợi đa dạng. Đặc biệt, trong phát triển du lịch, vai trò của DTLS-VH không
chỉ được quảng bá trong nước mà còn đối với quốc tế, thu hút đông đảo lượng
du khách từ các vùng miền trên cả nước cũng như khách nước ngoài đến tham
quan.
Như vậy, ở đây QLNN về DTLS-VH chính là sự định hướng, tạo điều
kiện tổ chức, điều hành việc bảo vệ, gìn giữ các DTLS-VH, làm cho các giá
trị của di tích được phát huy theo chiều hướng tích cực gắn với sự phát triển
xã hội. Đồng thời phát hiện kịp thời và xử lý hiệu quả các vấn đề vi phạm di
tích. Đặc biệt trong nền kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước như
của nước ta hiện nay thì văn hóa cần được quản lý và định hướng để phục vụ
cho mục tiêu phát triển KT-XH của đất nước, đồng thời bảo tồn được các giá
trị của của bản sắc văn hóa dân tộc. Có như vậy thì mới giải quyết hài hòa

29
giữa quy hoạch bảo tồn DTLS-VH và quy hoạch phát triển du lịch, kết nối các
điểm du lịch với DTLS-VH hình thành các tuyến du lịch DTLS-VH, đa dạng,
phong phú, hấp dẫn du khách tham quan.
DTLS-VH còn đóng góp vai trò quan trọng trong sự phát triển ngành
du lịch với mục tiêu là khám phá những di tích. Nó mang lại những ảnh
hưởng tích cực bằng việc đóng góp vào việc duy tu, bảo tồn. Loại hình này
trên thực tế đã minh chứng cho những nỗ lực bảo tồn và tôn tạo, đáp ứng nhu
cầu của cộng đồng vì những lợi ích văn hóa - kinh tế - xã hội.
DTLS-VH được khai thác đúng mức, kết hợp trong các chương trình lễ
hội, chương trình gắn kết với loại hình DTLS-VH đã mang lại hiệu quả kinh
tế lớn như thay đổi cơ cấu KT-XH của địa phương nói riêng và cả nước nói
chung, giúp tăng nguồn thu ngân sách cho đất nước, mở ra nhiều dịch vụ, giải
quyết việc làm cho nhiều người.
DTLS-VH là trung tâm sinh hoạt văn hóa chung của cộng đồng làng
xã. Trong đó, những ngôi đình, đền, chùa, miếu… của làng và những cơ sở
thờ tự khác luôn giữ vai trò là nơi diễn ra các sinh hoạt văn hóa, tôn giáo, tín
ngưỡng của cộng đồng dân cư làng xã, mà đỉnh cao là các lễ hội làng, góp
phần hình thành sợi dây cố kết cộng đồng, đem lại sự cân bằng cho đời sống
tâm linh của cư dân sau những ngày lao động vất vả. Thông qua việc tìm hiểu
các giá trị ẩn chứa trong các di tích, con người không chỉ thấy được sự phát
triển của lịch sử mà còn thấy được truyền thống văn hiến, các giá trị chân,
thiện, mỹ của dân tộc mình. Qua đó trau dồi đạo đức, lối sống, niềm tự hào
dân tộc, lòng yêu nước, yêu lao động, lòng biết ơn để từ đó sáng tạo ra những
giá trị văn hoá mới, có “sức đề kháng” trước những sản phẩm văn hoá độc
hại, lối sống không lành mạnh, tạo ra một xã hội phát triển vững bền.
DTLS-VH chính là một phần linh hồn, một nét văn hóa đặc sắc của quê
hương. Nhiều ngôi đình, chùa, đền v.v… đã đi vào thơ ca, là nguồn cảm hứng

30
của nhiều loại hình nghệ thuật, là biểu tượng của văn hóa làng, xã. Có thể nói,
DTLS-VH là một bộ phận cấu thành môi trường sống của con người, là
nguồn tư liệu quý để chúng ta nhận thức về xã hội và văn hóa thời quá khứ.
Vì thế, việc quản lý, bảo tồn và phát huy những giá trị của nó như thế nào
đang là vấn đề cần được quan tâm đúng mức của các cấp, các ngành, nhất là
những người làm công tác quản lý văn hóa hiện nay.
Đối với Quảng Bình, hệ thống DTLS-VH đã được chính quyền quan
tâm trong công tác quản lý, đầu tư tôn tạo để khai thác và phát huy giá trị góp
phần vào phát triển chung của tỉnh.
1.3.2. Quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa góp phần gìn giữ
và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc
DSVH Việt Nam nói chung, DTLS-VH nói riêng là tài sản quý giá của
nước ta và là một bộ phận của DSVH nhân loại, có vai trò to lớn trong sự
nghiệp dựng nước và giữ nước của nhân dân ta. Hiện nay, vấn đề QLNN để
phát huy giá trị DTLS-VH có ý nghĩa vô cùng quan trọng và được xem là một
trong những nhiệm vụ cấp thiết của toàn xã hội. Vì thế, cần nâng cao trách
nhiệm của cơ quan quản lý, sự phối hợp giữa các ban ngành đoàn thể với các
nhà chức trách chuyên môn quản lý trực tiếp để có các biện pháp, kế hoạch,
định hướng đúng đắn, thiết thực nhằm gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc gắn
với sự phát triển xã hội.
QLNN về DTLS-VH có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoàn
chỉnh hệ thống chính sách về di tích, nhất là những chính sách về giữ gìn các
yếu tố gốc đậm đà bản sắc dân tộc trong di tích; Giải quyết mối quan hệ giữa
bảo tồn bản sắc và phát triển. Từ đó, nâng cao vai trò quản lý và hoàn thiện
thể chế, định hướng của Nhà nước, sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội hóa để
bảo tồn và phát huy giá trị DTLS-VH.

31
Nguyên tắc cơ bản để giải quyết mối quan hệ này là cố kết các chính
sách phát triển kinh tế và xã hội, bảo vệ gắn với phát huy giá trị di tích đối với
xã hội. Đặc biệt, trong điều kiện hiện nay, việc quan tâm giữ gìn và nâng cao
bản sắc văn hoá dân tộc, kế thừa và phát huy truyền thống đạo đức, tập quán
tốt đẹp và lòng tự hào dân tộc càng có ý nghĩa hơn bao giờ hết.
Thời gian qua, Quảng Bình đã chủ động tích cực triển khai việc nghiên
cứu, sưu tầm, quản lý bảo vệ và phát huy các giá trị DTLS-VH trên địa bàn
góp phần thực hiện tốt các mục tiêu lớn về văn hóa làm cho văn hóa thấm sâu
vào mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Xây dựng và hoàn thiện giá trị, nhân cách
con người Việt Nam thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
1.3.3. Quản lý nhà nước đối với di tích lịch sử - văn hóa góp phần phát
triển kinh tế
Với những giá trị vốn có, DTLS-VH chính là một bộ phận cấu thành
kho tàng DSVH nhân loại và là nguồn lực để phát triển kinh tế nói chung,
ngành du lịch nói riêng.
Trong lĩnh vực văn hóa vật thể, Đảng ta chỉ ra nhiệm vụ “Bảo tồn, tôn
tạo các DTLS-VH tiêu biểu, phục vụ giáo dục truyền thống và phát triển kinh
tế; gắn kết bảo tồn, phát huy DSVH với phát triển du lịch”. Vì thế, các địa
phương đã chú trọng thực hiện mục tiêu “biến di sản thành tài sản” góp phần
tạo ra những loại hình sản phẩm du lịch mới, hấp dẫn hơn, chân thực hơn trên
nền tảng là văn hóa truyền thống hấp dẫn du khách trong và ngoài nước.
Cần phải xác định rõ quan điểm phát triển du lịch trên cơ sở khai thác
giá trị di tích là luôn gắn công tác bảo tồn tính đa dạng, gìn giữ các giá trị
DTLS-VH với việc khai thác phục vụ du lịch; hay nói cách khác phát triển du
lịch vì mục tiêu văn hoá; đồng thời, việc bảo vệ tôn tạo di tích phải hướng tới
phục vụ ngày càng tốt hơn các đối tượng đến tham quan nghiên cứu, trong đó
có khách du lịch gắn với mục tiêu: Giáo dục truyền thống lịch sử và lòng tự

32
hào yêu quê hương đất nước; giới thiệu cho du khách về lịch sử, văn hoá,
thiên nhiên.
Các địa phương trên cả nước xác định du lịch là một ngành kinh tế có
định hướng, phát triển lâu dài, khai thác các giá trị tài nguyên du lịch về
DTLS-VH gắn với các công trình kiến trúc đền chùa, miếu mạo là DTLS-VH,
lễ hội truyền thống tạo ra các sản phẩm du lịch hấp dẫn, tạo thêm cơ sở cho
hội nhập, phát triển, phục vụ tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế.
Khai thác các DTLS-VH đúng tiềm năng góp phần vào việc phát triển
du lịch văn hoá, cải thiện, nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân.
Từ đó, từng bước làm thay đổi bộ mặt kinh tế - xã hội, thúc đẩy quá trình phát
triển ngày càng năng động của đất nước.
Tất cả những giá trị tốt đẹp của văn hóa thông qua hoạt động du lịch có
thể tạo nên sự phát triển tích cực nhất đối với con người và xã hội. Kinh tế du
lịch phát triển đem lại nhiều cơ hội cho việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản
như nguồn lợi kinh tế, các dự án quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị di tích
được triển khai. Bởi vậy, có thể nói kinh tế du lịch phát triển tạo điều kiện để
bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích nói chung, DTLS-VH nói riêng.
1.3.4. Quản lý nhà nước đối với di tích lịch sử - văn hóa góp phần phát
triển xã hội
DSVH nói chung, DTLS-VH nói riêng chính là một trong những cội
nguồn sức sống tiềm tàng to lớn của dân tộc được tạo ra trong quá khứ, cần
phải được bảo vệ, duy trì và phát huy trong xã hội hiện đại. DSVH được xác
định vừa là mục tiêu, vừa là động lực, vừa là nguồn lực của sự phát triển xã
hội đã ngày càng được thể hiện rõ trong nhận thức và thực tiễn đời sống.
Trong đó, DSVH nói chung, DTLS-VH nói riêng biểu hiện sức sống, sự phát
triển, sự hiểu biết và trí tuệ, đạo lý, truyền thống của con người, của dân tộc
trong mối quan hệ giữa con người với con người, với xã hội, với tự nhiên

33
được xây dựng và bồi đắp trong suốt chiều dài lịch sử dân tộc. Giữ gìn và
phát huy giá trị DTLS-VH là bảo vệ, bồi đắp nền tảng tinh thần tiến bộ và
lành mạnh của xã hội, góp phần vào sự phát triển bền vững đất nước đang
được các địa phương hết sức quan tâm. Để việc khai thác và phát huy giá trị
DTLS-VH có hiệu quả, đem lại nguồn lợi hữu ích, thiết thực cho xã hội cần
đảm bảo sự hài hòa trong công tác bảo tồn, phát huy. Vì thế, trên cơ sở nền
tảng của chính sách Nhà nước phải có các giải pháp phát triển, chủ động để
tìm hướng đi phù hợp góp phần thúc đẩy xã hội phát triển.
DTLS-VH có ý nghĩa quan trọng trong chiến lược phát triển của đất
nước, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay. Đó là những giá trị tinh túy, mang vẻ
đẹp bản sắc truyền thống của dân tộc góp phần làm giàu nền văn hóa tiên tiến
đậm đà bản sắc dân tộc. Việc khai thác có hiệu quả nguồn tài nguyên DTLS-
VH không chỉ thu được nguồn lợi kinh tế trực tiếp, giải quyết vấn đề xã hội
và còn đem lại hiệu quả cao trong hoạt động giới thiệu, quảng bá về văn hóa,
con người Việt Nam, góp phần vào việc giữ gìn và phát huy giá trị DTLS-VH
một cách hiệu quả nhất. Các hoạt động về gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá
trị DTLS-VH như một mạch nguồn tự thân, duy trì và tạo nên sức sống mãnh
liệt.Vì thế, hoạt động và khai thác giá trị tiềm năng của các DTLS-VH cần
chú trọng đến phát triển bền vững của du lịch, văn hóa và cả môi trường một
cách hiệu và nhân văn.
1.3.5. Quản lý nhà nước đối với di tích lịch sử - văn hóa góp phần ổn
định môi trường
Các DTLS-VH hầu hết là các công trình xây dựng từ lâu nên luôn chịu
nhiều tác động từ môi trường thiên nhiên và môi trường xã hội. Trong quá
trình tồn tại, các di tích luôn phải đối mặt với nhiều nguy cơ, dẫn tới sự xuống
cấp, hư hỏng theo thời gian; cùng với đó là những nguy cơ đe dọa đến sự bền
vững của môi trường tại khu vực di tích. Do đó, một trong một mục đích của

34
QLNN về di tích là hạn chế những tác động xấu của các di tích trước những
tác động xấu của môi trường thiên nhiên và môi trường xã hội.
Bên cạnh đó, hầu hết các DTLS-VH đều nằm gần các khu dân cư, do
quá trình lịch sử cũng như quá trình đô thị hóa mạnh mẽ giai đoạn gần đây,
nên nhiều di tích bị lấn chiếm nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến môi trường
cảnh quan di tích cũng như môi trường sống của người dân.
Một trong những nhiệm vụ QLNN về DTLS-VH là hoạt động chống
lấn chiếm, giải phóng mặt bằng, tái định cư dân sống trong khu vực khoanh
vùng bảo vệ di tích và khu vực bảo vệ cảnh quan. Vì thế, QLNN về DTLS-
VH còn góp phần ổn định môi trường sống cho người dân và tạo cảnh quan
môi trường xung quanh cho di tích.
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa
Quản lý nhà nước về DTLS-VH là một trong những lĩnh vực, đề tài được
nhiều học giả trong nước và quốc tế quan tâm. Trải qua lịch sử hàng nghìn
năm, cộng đồng người Việt đã giữ gìn, bảo tồn được một hệ thống các di tích
văn hóa đồ sộ. Để bảo tồn và phát huy hệ thống DTLS-VH đó thì vấn để
QLNN đóng một vai trò hết sức quan trọng với các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp
gồm:
- Hệ thống quan điểm, chính sách của Đảng và pháp luật của nhà nước
về DSVH nói chung, DTLS-VH nói riêng;
- Nguồn lực để bảo tồn và phát huy giá trị DTLS-VH, trong đó gồm nguồn
lực nhà nước và nguồn lực xã hội hóa, nguồn lực con người;
- Hệ thống văn bản luật và dưới luật về di tích đảm bảo sự hoàn thiện
trong việc tổ chức thực hiện;
- Hệ thống tri thức và ý thức bảo tồn DSVH nói chung, DTLS-VH nói
riêng, trong đó chú trọng việc chấp hành phát luật về DSVH của nhân dân;

35
- Bộ máy quản lý nhà nước về di tích đảm bảo chất lượng được phân
định rõ chức năng, nhiệm vụ, thực hiện tốt việc phân cấp quản lý và các nội
dung quản lý nhà nước về di tích;
- Mô hình quản lý di tích ở các cấp.
1.5. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về di tích lịch sử - vănhóa
Hiện nay, mỗi địa phương đều có cơ chế tổ chức và bộ máy QLNN
khác nhau về DTLS-VH, tùy vào tình hình cụ thể của mỗi địa phương. Tuy
nhiên, trong quá trình thực hiện công tác QLNN về DTLS-VH cần chú trọng
đến công tác bảo vệ và phát huy các giá trị của di tích; sự gắn kết với cộng
đồng địa phương; nâng cao nguồn lực quản lý các di tích; thực hiện nghiêm
túc việc quản lý các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia; công tác tổ chức các hoạt
động lễ hội gắn với di tích và đặc biệt là công tác bảo tồn, tu bổ, tôn tạo tại
các di tích, phát huy giá trị di tích trong đời sống cộng đồng. Nhiều di tích có
giá trị nghệ thuật đặc sắc cần được bảo vệ nhưng vì những nguyên nhân chủ
quan và khách quan đã và đang bị quá trình tôn tạo, trùng tu làm cho trẻ hóa.
Việc tự ý tu bổ, tôn tạo bằng các vật liệu xây dựng hiện đại đã khiến cho các
di tích mất đi vẻ trầm mặc, uy nghiêm vốn có.
Các di tích không những chỉ mang ý nghĩa về giá trị lịch sử, văn hóa,
khoa học và giáo dục... mà còn là nguồn lực quan trọng góp phần xây dựng
bản sắc văn hóa dân tộc, là động lực phát triển KT- XH của địa phương.
1.5.1. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về di tích lịch sử - văn hóa tại
Thành phố Hà Nội
Hà Nội là trung tâm chính trị, ngoại giao, hành chính, kinh tế, có bề dày
văn hóa phong phú và đa dạng. Văn hóa Hà Nội là một dòng chảy bền bỉ và
mạnh mẽ. Dòng chảy ấy đã vượt qua bao thăng trầm, bao quanh co, biến động
của lịch sử thành phố nghìn năm. Vì vậy, văn hóa Hà Nội mang đậm nét tinh
tế, thanh lịch do kết tụ tinh hoa truyền thống. Đến nay, Hà Nội có khoảng

Luận Văn Thạc Sĩ Quản Lý Nhà Nước Về Di Tích Lịch Sử - Văn Hóa.docx

Luận Văn Thạc Sĩ Quản Lý Nhà Nước Về Di Tích Lịch Sử - Văn Hóa.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Luận Văn Thạc Sĩ Quản Lý Nhà Nước Về Di Tích Lịch Sử - Văn Hóa.docx

Similar to Luận Văn Thạc Sĩ Quản Lý Nhà Nước Về Di Tích Lịch Sử - Văn Hóa.docx (16)

More from Nhận Viết Đề Tài Trọn Gói ZALO 0932091562

More from Nhận Viết Đề Tài Trọn Gói ZALO 0932091562 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Luận Văn Thạc Sĩ Quản Lý Nhà Nước Về Di Tích Lịch Sử - Văn Hóa.docx