Viruset janë komplekse të përbërë nga proteina dhe një gjenome e vetme, ADN ose ARN. Viruseve u mungon struktura qelizore, ashtu dhe proceset metabolike të pavarura. Ato replikohen duke detyruar qeliza bujtëse të gjalla, bazuar mbi informacionin gjenetik në gjenomen virale.   Viruset : ▪ Nuk marrin dot produkte ushqimore. ▪ Nuk kanë metabolizëm të vetin. ▪ ▪ Nuk eleminojnë produkte toksike.  ► Ato mund të rriten dhe të riprodhohen  vetëm duke qenë një parazit intraqelizor. 

1. VIRUSET
Viruset janë komplekse të përbërë nga proteina dhe një gjenome e vetme,
ADN ose ARN.
Viruseve u mungon struktura qelizore, ashtu dhe proceset metabolike të pavarura
Ato replikohen duke detyruar qeliza bujtëse të gjalla, bazuar mbi informacionin
gjenetik në gjenomen virale.
Viruset :
▪ Nuk marrin dot produkte ushqimore.
▪ Nuk kanë metabolizëm të vetin.
▪ ▪ Nuk eleminojnë produkte toksike.
► Ato mund të rriten dhe të riprodhohen
vetëm duke qenë një parazit intraqelizor.

2. VIROLOGJIA
ADN Viruset
▪ Herpes Viruset
▪ Hepadna Viruset
▪ Adeno Viruset
▪ Papova Viruset
▪ Parvo Viruset
▪ Poxi viruset
Vecoritë:
Pjesa më e madhe e ADN
viruseve jane me një zinxhir
dyshish, me simetri
ikozahedrike, dhe replikohen në
bërthamë
ARN Viruset
▪ Orthomyxoviruset
▪ Paramyxoviruset
▪ Fibrioviruset
▪ Reoviruset
▪ Retroviruset
▪ Togaviruset
▪ Calcioviruset
▪ Pixornaviruset
Vecoritë:
Pjesa më e madhe e ARN viruseve
janë me një zinxhir të vetëm, me
envelop, me simetri helikoidale të
kapsidit dhe replikojnë në
bërthamë

3. ORTHOMYXOVIROIDAE
VIRUSI I GRIPIT
Virusi i gripit ose ndryshe virusi i influencës. Virusi i gripit ndahet ne tre
tipe: tipi A, B dhe C. Gjenomi i tyre përbëhet nga ARN një vargore. Në
viruset e tipi A dhe B ARN paraqitet ne formen e 8 segmenteve të
vecuara ndërsa në tipin C nga 7 segmente. Këto segmente
perfshihen nga një mbulesë proteinike. Grimca virale ka dy tipe
glukoproteinash në formë gjembash te cilët dalin nga mbulesa dhe
janë lehtësisht ne dallueshme: Hemaglutina dhe Nuraminidazen.

4. .
VIRUSI I GRIPIT
Patogjeneza: Infeksioni nga virusi i gripit vjen zakonisht pas
inhalacionit te spërkalave, që përmbajnë viruse infektuese. Pas
hyrjes në organizëm, viruset e gripit fillimisht mësyjnë dhe
replikohen në qelizat në cilje të epitelit, që vesh pjesen e
sipërme të traktit të frymëmarrjes, duke i shkatërruar ato.
Humbja e qelizave në cilje dëmton mbrojtjen jospecifike dhe
kështu lehteson invazionin e thellë të viruseve ne traktin e
frymëmarrjes.
Rezultati: Pneumonia nga viruset e gripit ose superinfeksioni
bakterior.
Shenjat klinike: Shfaqen brenda 1-3 ditëve dhe përbëhen nga
ethet, të dridhurat, dhimbjet muskulare, dhimbjet e kokës,
humbje oreksi etj.
Zakonisht semundja shërohet për një javë.
Ekzaminimi: Vënia ne dukje e virusit nga marrja e sekrecioneve
respiratore

5. PARAMYXOVIROIDAE
VIRUSI I FRUTHIT
Ka ARN një vargore të pasegmentuara, ka kapsidë helikoloidale dhe
përbëhet nga proteina NP. Edhe ky virus ka formacione në formë
gjembash qe dalin nga mbulesa, njësoj si virusi gripit.
Të sëmurët me fruth kanë sekrecione të shtuara në rrugët e
frymëmarrjes. Infeksioni ndodh kur virusi i pranishëm ne spërkala bie
ne kontakt të drejtpërdrejt me mukozen e frymëmarrjes.
Shenjat : shfaqen 10-14 dite pas infektimit dhe janë: rrufa, ethet,
kolla, faringiti, laringiti. Ekzantemat e fruthit me pushkëriza në lëkurë
shfaqen 2-3 ditë pas simptomave të hershme.Fillojnë nga koka dhe
shpërndahen në ekstremitete brenda 3 ditëve.
Epidemitë e fruthit shfaqen
gjatë stinës
së pranverës dhe dimrit.

6. TOGAVIRUSET
VIRUSI I RUBEOLES
Genomi i këtij virusi përbëhet nga një ARN një vargore me
polaritet (+) pozitiv, kapsidat e tyre përmbajnë një proteinë
të vetme.Replikimi fillestar ndodh në qelizat e rrugëve
respiratore dhe në indin limfoid, më pas ndodh viremia dhe
përhapja e virusit në organe të tjera si: placenta (te gratë
shtatëzëna) memramat sinoviale dhe rrallë SNO.

7. ADENOVIRUSET
• Këto viruse u izoluan së pari nga kultura e indeve adenoide
të njeriut. Janë shkaktarët kryesorë të infeksioneve që
prekin traktin respirator, gastrointestinal, intestinal dhe
konjuktivën. Infeksionet nga adenoviruset vërehen tek të
sëmurët e imunokrompomentuar. Në strukturën e tyre
kanë një ADN dyvargore. Ata janë viruse të zhveshur
sepse ju mungon mbulesa lipidike. Infeksionet nga
adenoviruset janë infeksionet e rrugëve respiratire si
bronkiti, pneumonia.
▪ Ethja farigo-konjuktivale
▪ Kerotokonjktuviti
▪ Infeksionet renale

8. RINOVIRUSET
• Infeskioni meret kryesisht me anë te inhalacionit me spërkala ose
kontaktit me duart e kontaminuara me viruse (që pastaj kalojnë ne
gojë. Genomet e këtyre viruseve nuk janë të segmentuara, ato
janë ARN një vargore me polaritet (+) pra ARN e tyre shërben
edhe si ARN mesazhere gjatë replikimit. Ky replikim ndodh në
qelizat epiteliale që veshin traktin e sipërm respirator, dëmtimi i të
cilave sjell simptomat klinike te katarrit stinor me shenja te tilla si :
kollë, rrufë, faringit, drobitje.
Infeksionet nga ky virus ndodh ne fund te vjeshtës, në dimër ose
ne fillim të pranverës. Ajri i ftohtë ne zonat e frymëmarrjes
favorizon replikimin e virusit.

9. POXIVIRUSET
Variola
Quhet një sëmundje e crrenjsour dhe ka vetëm rëndesi
historike. Në vitin 1777 mjeku anglez Eduart Xhener praktikoi
kundër saj vaksinën e parë. Xheneri i inukuloi virusin e
vakcinës (lijës së lopëve). Imunizmi qe i suksesshem dhe
emri vaksinim që përdoret dhe sot e ka prejardhjen vacca-
lopë dhe sione-lija. Por pas vaksinimit kundër lijës ka patur
dhe njëherë infeksione të rënda, ku më të predispozuara për
to kanë qënë të sëmurët me imunodeficencë.

10. ENTEROVIRUSET
Polioviruset
3 serotipe
Viruset coxsackie B ECHO
6 serotipe 30 serotipe
Këto viruse kanë në gjenomën e tyre ARN një
vargore me polaritet (+), ARN shërben si ARN
replikimit të virusit. Janë viruse pa envelop
(mbulesë).

11. Polioviruset
Virusi i poliomelitit
Infeksioni nga polioviruset zakonisht ndodh pas marrjes së ushqimit të
kontaminuar me këtë virus. Fillimisht replikimi i virusit ndodh në
mukozen e faringut dhe zorrëve. Shumica e viruseve të prodhuara
eleminohen me fekale dhe kjo përbën burim infeksioni për njerëzit e
tjerë. Në këtë kohë virusi gjendet në grykë dhe pështymë, më pas ai
kapet nga limfoduj lokal e më vonë hyn në gjak. Nga gjaku hyn në
SNQ duke dhënë simptoma neurologjike.
Rastet klinike: Ethe, drobitje, mialgjia.
Nga 1-4% të të gjithë infeskioneve prekja e sistemit nervor mund të
sjellë pasoja që luhaten nga meningjiti i lehtë, cka sjell humbjen e
funksionit të muskujve, dëmtimi i të cilëve mund të përparojë shpejt.
Shumica e rasteve që përparojnë drejt vdekjes vijnë nga insuficenca
kardiorespiratore.
Diagnoza laboratorike: Realizohet përmes izolimit të virusit dhe
evidentimi i ngritjes së titrit te antikorpeve homologe në serum.

12. Viruset COXSACKIE
Viruset Coxsackie ndahen në dy grupe: A me 26 serotipe dhe B
me 6 serotipe. Transmetimi i tyre bëhet në rrugë fekalo-orale.
Replikimi i virusit ndodh ne faring e në traktin intestinal dhe
pastaj pasohet nga viremia, rrallë preket SNQ. Infeksionet
nga viruset Coxsackie janë asimptomatike ose karakterizohen
nga simptoma të lehta. Disa serotipe A, shkaktojnë
infeksione akute të traktit respirator.
Disa nga serotipet B mund të shkaktojnë dhe meningitin
aseptik që mund të përparojë drejt një sëmundje të lehtë
paralitike.

13. Viruset e Hepatitit
Virusi i hepatitit A (VHA)
Përhapet me rrugë fekalo-orale.
Infeksioni merret nëpërmjet ngrënies
të ushqimeve të infektuara
Virusi i hepatitit B (VHB)
Përhapet nëpërmjet seksit,
shiringave, dhe nga nëna shtatzanë
tek bebja (njësoj si virusi HIV i
SIDAs).
Virusi i i hepatitit C (VHC)
Përhapet me shiringa. Rreziku i
transmetimit me rrugë seksuale ose nga
nëna tek fetusi është i vogël. Transmetimi
nëpërmjet gjirit nuk është i dokumentuar.
Virusi i hepatitit D (VHD)
Virusi i hepatitit D është një virus gjysmak prej acidi
ribonukleik që shkakton infeksion vetëm në praninë e
virusit të hepatitit B
Kur të sëmurët me hepatit B kronik infektohen me
virusin D sëmundja mund të keqësohet shpejt, me
hepatit të rrufeshëm ose me përparim të shpejtë në
cirrozë.
Virusi i hepatitit E (VHE)
Virus prej RNA-je i ngjashëm me
caliciviruset.
b. Përhapet me rrugë fekalo-orale, dhe
nëpërmjet ujit të pijshëm të ndotur.
.

14. HERPES virus
• Herpes simplex është një infeksion shumë i shpeshtë virusal. Kjo
sëmundje paraqitet në formë të një grupi flluskash të vogla që dalin
në buzë ose rreth gojës. Lëkura rreth këtyre flluskave zakonisht
është e pezmatuar (e skuqur, e ënjtur dhe e dhimbshme). Flluskat
mund të hapen, dhe lëngu brenda tyre të rrjedhë dhe vendi të
bëhet dregëz pas disa ditësh. Ato zakonisht shërohen nga disa ditë
deri në dy javë.

15. Si trajtohet herpes simplex?
Virusi herpes simplex nuk ka shërim, pra ai kurrë nuk mund të eliminohet
nga organizmi juaj. Pasi ju infektoheni së pari me këtë virus, ai qëndron në
trupin tuaj për gjithë pjesën e mbetur të jetës. Por, nëse pezmatimet me
ethe paraqiten shpesh te ju, trajtimi mund ta zvogëlojë shpeshtësinë e
paraqitjes së flluskave pezmatuese dhe ashpërinë e tyre.
Vendet e pezmatuara zakonisht shërohen edhe vetë brenda disa ditësh pa
trajtim. Por shumë njerëz zgjedhin të trajtohen pasi trajtimi mund t’i bëjë
më të lehta simptomat dhe mund ta zvogëlojë shpërthimin dhe
madhësinë e pezmatimin.
Shumica e njerëzve me herpes trajtohen me barna anti-virusale. Trajtimi
mund të përshijë kremra dhe pomada anti-virusale të cilat aplikohen në
lëkurë dhe lehtësojnë djegien dhe të kruarat. Ndonjëherë mund të merren
edhe tableta për marrje përmes gojës, ose edhe injeksione intravenoze
për të zvogëluar shpërthimin e herpesit.

16. Virusi HIV ( Virusi i
Imunodefiçences humane)
• Virusi HIV (Human Immuno-deficiency Virus), virusi i mungesës së
imunitetit te njeriu është një virus që shkatërron sistemin imunitar.
• AIDS-(Acquired Immune Deficency Syndrome), Sindroma e fituar e
mungesës së imunitetit – është gjendja që pason kur trupi është i
infektuar me virusin HIV kalon nga faza e mbartësit të virusit në
fazën e sëmundjes.

17. Simptomat e HIV
• Shenjat dhe simptomat e mundshme të virusit HIV janë: rreth 10 %
humbje në peshë, ethe për më shumë se një muaj, lodhje dhe djersitje
natën. Por këto shenja nuk janë standarte dhe janë pothuajse të pa
dukshme ose ta themi më thjesht nuk i vëmë shumë rëndësi pasi janë
gjëra që ndokush mund ti hasë ato në jetën e përditshme.
• Njerëzit mund të jenë të infektuar, domethënë të jenë HIV pozitiv, për disa
vjet përpara se Sistemi imunitar i tyre të bie aq shumë saqë infeksione të
ndryshme të shkaktojnë kalimin e tij nga HIV pozitiv në pacient me
sëmundje të AIDS-it. Zakonisht një periudhe 4 deri në 7 vjet është një kohë
relativisht e shkurtër, por dhe vendimtare për një person që mund të jetë
infektuar. Kjo do të thotë se nëse ka bëre një test, me kalimin e kohës
padituria e infektimit me HIV mund të jetë e rrezikshme për jetën e tij. Në
fakt një person i shëndetshëm ka në gjakun e tij nga 500 deri në 1200
trupa CD4-T ose rruaza të bardha. Kur një person HIV bie me poshtë se
300 CD4-T për kampion gjaku ai menjëherë duhet të filloj kurimin me ilaçe
antiretroiale në mënyrë të tillë që dendësia e virusit për kapion gjaku të
bie d.m.th të parandaloj shumimin e tij në gjak dhe nga ana tjetër të
ndihmoj trupin të rris CD4-T për kampion gjaku.

18. Mjekimi
• Deri më sot nuk ekziston ndonjë vaksinë ose ilaç i cili shkatërron plotësisht
virusin HIV. Përkundrazi ekzistojnë një sasi e madhe ilaçesh të cilat bëjnë
të mundur kontrollin e shumimit të HIV si edhe parandalimin e futjes së tij
në RNA për të realizuar relativisht programimin e pjesëve përkatëse në
DNA të cilat i bën me gabime. Ai është thjesht një virus që transmetohet si
rezultat i mos marrjeve të masave mbrojtëse gjatë raporteve seksuale.
Virusi përbënë një rrezik që mund të na prekë të gjithëve, por nuk është i
pashmangshëm. Hulumtimet moderne janë duke bërë kërkime për gjetjen
e ndonjë vaksine e cila mund të ndihmonte në parandalimin e HIV,
megjithatë dekada hulumtime nuk kanë dhënë rezultate. Nga ana tjetër
duhet të themi se ku virus mund të vihet në gjumë nga një seri e madhe
ilaçesh të cilat bëjnë të mundur jo shkatërrimin e virusit por parandalimin
e tij të shumohet në gjak. D.m.th të ulë vetinë e shumimit dhe të rris
vetinë e trupit të prodhojë CD4+T ose rruaza të bardha të cilat bëjnë të
mundur siç e dimë mjaft mirë pastrimin e gjakut nga mikrobe, infektime
etj. Pra rrisin nivelin e Sistemit imunitar në standarde pothuajse normale
ose me nivele të pëlqyeshme që trupi i njeriut të jetë i gatshëm të
përballoj çdo lloj mikrobe. Këto ilaçe quhen ilaçe antiretriorale.

19. Referenca
► Mikrobiologjia mjkësore / Ergys Ramosa, Gentian Stroni,
Neila Bajrami.
► Foundations in microbiology / Kathleen Park Talaro, Barry
Chess — 8th ed.
► Douek DC, Roederer M, Koup RA (2009). ”Emerging Concepts
in the Immunopathogenesis of AIDS". Annual Review of Medicine
Punoi : Lejdia Pazhaj