1. Cfare eshte HIV?
H është për humane njerëzore,
virusi mund të infektojë vetëm
qeniet njerëzore.
I është për imunitetine dobësuar.
Virusi e dobësonsisteminimunitar
duke i shkatërruarqelizate
rëndesishme të cilat e luftojnë
sëmundjendhe infeksionindhe si i
tillë një system imuntar i dobësuar
nuk e mbronorganizimin.
V është për virusini cili shumohet
pasi të ketë marrë tërësisht një
qelizë në trupine infektuar.
Virusi i HIV është ndryshe nga virusi i ftohjes
apo i gripit sezonal kalues ku organizimi
pastrohet dhe shërohet nga këta virus. Virusi
HIV mund të fshihet për periudha të gjata në
qelizat e trupit dhe mund të atakojë në pjesë
të rëndësishme të sistemit imunitar – qelizat
T dhe CD4. Trupi ka nevojë për këto qeliza të
luftojë infeksionet dhe sëmundjet , HIV i
sulmon ato i shfrytëzon për tu shumuar vet,
dhe pastaj i shkatërron ata.
Me kalimin e kohës HIV mund të shkatërrojë
aq shumë qeliza ashtu që trupi më nuk do të
mund të mbrohet nga infeksionet dhe
sëmundjet. Kur kjo ndosh atëherë HIV do të
zhvillohet në AIDS.
Cfare eshte AIDS?
AIDS është shkurtesë për sëmundjene
shkaktuar nga HIV.
A – Aquired - ( i fituar) dmth
dicka që ju e fitoni pas lindjes
I – Immuno– sistemi imunitari
trupit tuaj i cili përmbantë gjitha
organet dhe qelizat që luftojnë
infeksioninose sëmundjen.
D – Deficinecy – Ju merrni AIDS
atëherë kur sistemi i juaj imunitar
është “deficient”apo nuk
funksionon ashtu si duhet.
S – Syndrome – Sindroma
nënkuptondisa simptome dhe
shenja së bashku. AIDS është
sindorm sepse ka një sërë
komplikime dhe simptome.
AIDS është faza e fundit e infeksionit. Në këtë
stad sistemi imunitar është shumë i dobësuar
dhe e rrizikon organizimin nga infeksionet
oportuniste. Diganoza me AIDS bëhet
atëherë kur diganostifikohen një ose më
tepër infeksione specifike, kancer të veqnatë
ose një numër i vogël i qelizave CD4. Nëse
keni AIDS, do të ju duhet ndihma dhe
trajtimi mjekësor që ta prevenoni vdekjen.
Si perhapetHIV?
HIV më së shpeshti përhapetkur:
1. Nuk përdorenkondomët gjatë
marrëdhënieveseksuale me një
person që ka HIV.
2. Duke shkëmbyer gjilpëra,
shiringa ose mjete të tjera që
përdorenpër të pregaditur
përdorimine drogave injektuese.
3. Nëna është HIV pozitiv dhe HIV
mund të kalojë nga nëna të fëmiu
gjatë shtatëzënisë.
2. Rrugëtmë paktë shpeshtajanë:
Therjaose prerjame ndonjë objekttë
kontaminuarme HIV (punëtoretshëdnetësor)
Nga transfuzioni gjakutdhe produkteve të
tij, tarsplantimi i organievedhe indeve të
kontaminuarame HIV.
HIV mund të transmetohetedhe gjatë
injeksioneve dhe intervenimevemjekësore dhe
stomatologjike në kushtete dobëtahigjieniko
sanitare.
Tatuazhetpoashtu
paraqesinnjë mundësitë
infeksionit, prandaj
mjetet që përdoren për
tatuazh duhet të jenë
steril
Kontakti përmes lëkurës së dëmtuar, plagës
ose membranes së mukozës dhe gjakut të
infektuar me HIV ose lëngjet trupore të
kontaminuar me gjak.
HIV nuk përhapet përmes:
A. Ujit ose ajrit
B. Insekteve duke përfshirë këtu
edhe pickimine mukonjave.
C. Pshtymës, lotëve ose djersës.
D. Kontaktet e zakonshme të
përshëndetjeve me duar ose
përdorimit të enëve.
E. Puthjet me gojë të mbyllur “
puthjet sociale”
Cfarë janë HIV testet?
Testet që përdoren detektojnë antitrupat
(substancat të cilat i prodhon trupi) pasi të
jetë infektuar me HIV.
Mund të kalojë një kohë derisa sistemi
imunitar të prodhojë mjaft anitrupa për për
tu detektuar me test, dhe kjo periudhë në
mes të infeksionit dhe mundësusë për tu
detektuar mund të ndryshojë nga personi në
person. Gjatë kësaj periudhe mundësia e
transmisionit përmes seksit dhe shkëmbimit
të gjilpërave mund të jetë shumë e madhe.
Sipas Centers for Disease Control në Atlanta
antitrupat mund te detektohen përmes
testeve më të shpeshta brenda 2 deri në 8
javë (mesatarja 25 ditë) nga infeksioni. 97%
të personave do të zhvillojnë nivelin e
antitrupave që mund të detektohen Brenda
tre muajve të parë. Prandaj, personat duhet
të konsiderojnë të testohen edhe tre muaj
pas ekspozimit të tyre potencial ndaj HIV. Në
raste shumë të rralla mund të kalojnë deri në
gjashtë muaj deri të zhvillimi i niveilt të
detektueshëm të antitrupave.
Testet laboratorike të HIV dërgohen në
laborator referent të Institutit Kombëtar të
Shëndetësisë Publike të Kosovës. Eksistojnë
edhe testet e shpejta të cialt mund të
lexohen brenda 20 minutave.
Si mund të prevenohet HIV?
a) Qëndroni besnik partnerit tuaj.
b) Limitoni numrin e partnerëve tuaj
seksual. Sa më pak partner të keni aq
më pak mundësi do të keni të rastisni
dikend që është i infektuar me HIV.
c) Përdorni kondom.
d) Testohuni dhe isnistoni që edhe
partneri/ët juaj/tuaj të testohen.
Ku mund të testoheni?
Insitutioni:Qendrae Testimit Konsultimit
Vullnetar– Klinikae SëmundjeveInfektive
QendraKlinike Universitaree Kosovës
