Nhóm máu

1. Trao đổi trực tuyến tại:
http://www.mientayvn.com/Y_online.html

2. PGS .TS TRAÀN THÒ LIEÂN MINH

3. Muïc tieâu
1. Phaân loaïi nhoùm maùu heä ABO/ Rh
2. Keå teân vaø neâu vai troø cuûa caùc
nhoùm maùu khaùc
3. Trình baøy söï thaønh laäp khaùng theå
heä ABO vaø Rh

4. 4. Trình baøy phöông phaùp ñònh nhoùm
maùu heä ABO vaø Rh
5. Trình baøy phöông phaùp ñònh nhoùm
maùu heä ABO vaø Rh
6. Vaän duïng caùc kieán thöùc treân ñeå
giaûi thích p.öùng do truyeàn maùu vaø
öùng duïng trong LS

5. I. Phaân loaïi
- Trong huyeát töông chöùa moät soá KT töï
nhieân : anti A (), anti B ()
- Maøng HC chöùa moät soá KN A, B, O
 Döïa vaøo söï coù maët cuûa caùc KN vaø KT.
 Landsteiner phaân thaønh 4 nhoùm maùu
A, B, AB, O.
A. Heä ABO

6. 1. Boán nhoùm maùu cuûa heä ABO
Nhoùm
maùu
Khaùng
nguyeân
Khaùng
theå
Tyû leä %
(Vieät Nam)
Genotype
A A Anti B 20 OA, AA
B B Anti A 28 OB, BB
AB AB Khoâng 4 AB
O Khoâng Anti AB 48 OO

8. 2. Phöông phaùp ñònh nhoùm maùu
a. Nghieäm phaùp hoàng caàu (Ñònh
nhoùm xuoâi)
b. Nghieäm phaùp huyeát thanh (Ñònh
nhoùm ngöôïc)
Caàn xaùc ñònh nhoùm maùu ngöôøi cho vaø
ngöôøi nhaän baèng 2 pp sau:

9. a. Nghieäm phaùp hoàng caàu (Ñònh
nhoùm xuoâi)
Nguyeân taéc
Söû duïng nhöõng khaùng huyeát thanh
ñaõ chuaån hoùa chöùa KT anti A, anti
B, anti AB troän vôùi maùu caàn thöû 
Döïa treân p.öùng ngöng keát ñeå ñònh
nhoùm maùu ngöôøi thöû

10. b. Nghieäm phaùp huyeát thanh
(Ñònh nhoùm ngöôïc)
Nguyeân taéc
Söû duïng nhöõng HC mang KN ñaõ
bieát, laøm phaûn öùng ngöng keát vôùi
huyeát thanh cuûa ngöôøi caàn ñònh
nhoùm maùu.

11.  Xaùc ñònh söï coù maët hay
khoâng coù maët cuûa khaùng theå
anti A, anti B trong huyeát
thanh suy ra nhoùm maùu
ngöôøi thöû.

12. Baûng keát quaû ñònh nhoùm maùu ABO
Nghieäm phaùp HC
Nghieäm phaùp huyeát
thanh Nhoùm
maùu
Anti A Anti B
Anti
AB
HC HC B HC O
- - - + + - O
+ - + - + - A
- + + + - - B
+ + + - - - AB
(+) : Ngöng keát (-) : Khoâng ngöng keát

13. Nghieäm phaùp hoàng caàu

14. Ñeå baûo ñaûm tính chính xaùc
caàn phaûi
- Tieán haønh ñoàng thôøi caû 2
nghieäm phaùp treân vaø KQ cuûa 2
nghieäm phaùp phaûi khôùp nhau.
- Huyeát thanh maãu phaûi ñuû anti
A, anti A, anti AB

15. - Hoàng caàu maãu phaûi ñuû HC A,
HC B, HC O
- Huyeát thanh maãu phaûi ñaït ñoä
nhaïy
- Hoàng caàu maãu phaûi laø hoàng
caàu môùi ñaõ röûa saïch baèng
NaCl 9‰ pha 5% - 10%.

16. 3. Söï thaønh laäp KT heä ABO
- 2 – 8 thaùng sau khi sinh cô
theå saûn xuaát KT trong HT vôùi
noàng ñoä taêng daàn.
 Ñaït noàng ñoä toái ña vaøo
khoaûng 8-10 tuoåi
 Sau ñoù giaûm saûn xuaát daàn
theo tuoåi giaø.

17. - Do ñoù  Chuù yù khi ñònh nhoùm
maùu ôû treû sô sinh trong löùa tuoåi
4 – 6 thaùng
 Neáu thaáy hoaït tính anti A
hoaëc anti B thaáp laø BT
 Neáu cao  phaûi chuù yù ñeán
loaïi anti A hoaëc anti B mieãn
dòch töø huyeát thanh meï 
thai nhi

18. - Anti A, anti B töï nhieân
 Baûn chaát hoùa hoïc laø  -
Globulin (IgM)
 Ñöôïc caùc teá baøo mieãn dòch
cuûa cô theå saûn xuaát  haèng
ñònh suoát ñôøi

19. - Anti A, anti B mieãn dòch
 Baûn chaát hoùa hoïc laø IgG
 Ñöôïc hình thaønh sau moät
quaù trình ÑÖMD nhö:
+ Khoâng cuøng nhoùm maùu
giöõa meï vaø thai nhi
+ Nhöõng ngöôøi khoâng coù KN
A maø bò nhieãm nhöõng chaát
mang KN A vaøo cô theå

20. - Caùc khaùng theå mieãn dòch
 Qua ñöôïc maøng nhau thai töø meï
 thai nhi
 Hoaït tính maïnh ôû 370C trong moâi
tröôøng Albumin
 Hoaït tính khueách taùn maïnh...
nhöng hoaït tính seõ giaûm daàn 
maát haún neáu khoâng ñöôïc laäp laïi
kích thích mieãn dòch

21. - Caùc anti A, anti B mieãn dòch
thöôøng gaëp ôû ngöôøi nhoùm
maùu O  goïi laø nhoùm maùu
O nguy hieåm: khoâng söû
duïng ñeå truyeàn nhö maùu
nhoùm maùu O thoâng thöôøng

22. 4. Caùc nhoùm phuï cuûa heä ABO
a. Nhoùm maùu A: A1 & A2
HC A1 HC A2
Phaûn öùng maïnh vôùi
anti A
Phaûn öùng yeáu vôùi
anti A
Chöùa chaát ñaëc hieäu
nhoùm A
Chöùa chaát bieán ñoåi
ñaëc bieät nhoùm A vaø
chaát ñaëc hieäu nhoùm 0
- 80% nhoùm maùu A hay AB thuoäc A1 vaø
20% laø A2
- Phaûn öùng truyeàn maùu ít xaûy ra

23. b. Caùc nhoùm döôùi B: B3, BX, Bel
Ít gaây ngöng keát anti B 
khoâng coù yù nghóa trong
truyeàn maùu

24. B. Heä Rhesus
- 1940, Landsteiner tìm KN ôû HC
maùu khæ Maccacus Rhesus 
ñaët teân: yeáu toá Rh
- ÔÛ HC maùu ngöôøi, moät soá coù Rh
ñöôïc quy öôùc:
+ HC ngöôøi naøo coù Rh  Rh+
+ HC ngöôøi naøo khoâng coù Rh
 Rh-

25. - Yeáu toá Rh goàm 13 khaùng
nguyeân, trong ñoù yeáu toá D laø
maïnh nhaát, coù yù nghóa quan
troïng trong truyeàn maùu 
anti D laø khaùng theå quan
troïng nhaát cuûa heä Rh

26. - Caùc KT heä Rh khoâng coù saün
trong maùu maø chæ coù khi coù
söï tieáp xuùc vôùi KN trong
truyeàn maùu hoaëc cô theå taïo
KT ñeán moät noàng ñoä ñuû gaây
phaûn öùng ngöng keát  KT
cuûa heä Rh laø KT mieãn dòch

27. - Anti D laø moät loaïi IgG
- ÔÛ Vieät Nam  Rh+: chieám 95%
- Ngöôøi AÂu Myõ  Rh+: chieám 85%

28. - Nhöõng p.öùng do Rh thöôøng
xaûy ra trong 2 tröôøng hôïp
+ Ngöôøi coù maùu Rh- nhaän
nhieàu laàn lieân tuïc maùu Rh+
+ Meï coù maùu Rh- mang nhieàu
laàn baøo thai coù maùu Rh+

29. - Söï thaønh laäp KT anti D
 Khi HC coù Rh+ truyeàn cho
ngöôøi maùu  Rh-
+ Anti D hình thaønh töø töø
+ Sau 2–4 thaùng  ñaït noàng
ñoä toái ña

30.  Khi tieáp xuùc nhieàu laàn vôùi
Rh+, ngöôøi coù Rh- nhaïy caûm
maïnh vôùi Rh  taïo löôïng
lôùn anti D

31.  Anti D gaén vaøo HC Rh+ 
ngöng keát.  Do ñoù anti D
khoâng gaây tan maùu tröïc tieáp
nhöng hình thaønh nuùt chaän
ôû mao maïch ngoaïi bieân bò
phaù huûy daàn baèng thöïc baøo
trong vaøi giôø hoaëc vaøi ngaøy
 gaây tan maùu

32.  Ngöôøi meï coù maùu Rh- coù
con ñaàu tieân maùu Rh+
thöôøng khoâng thaønh laäp ñuû
löôïng anti D gaây haïi thai
Nhöng töø ñöùa con thöù 2,
anti D ñöôïc saûn xuaát nhanh
 beänh tieâu huyeát  thieáu
maùu naëng.

33. C. Heä thoáng nhoùm maùu khaùc
1. Ngoaøi KN A, B, O, Rh, Hr
Trong maùu coøn coù nhieàu
Protein khaùc taïo KN nhö: M, N,
S, s, P, Kell, Lewis, Duffy, Kidd,
Diego, Lutheran...
 Ít gaây p.öùng truyeàn maùu
nhöng phaûi chuù yù ôû nhöõng
ngöôøi truyeàn maùu nhieàu laàn.

34. 2. Heä HLA
(Human Leukocyte Antigen)
- HLA laø moät loaïi KN gheùp, laø
KN ñoàng loaïi (iso–antigen)
- HLA coù maët treân caùc teá baøo coù
nhaân, coù khaû naêng chuû ñoäng
TH caùc protein  vai troø quan
troïng trong p.öùng gheùp

35. - HLA coù yù nghóa lôùn veà:
 Nghieân cöùu ñaëc ñieåm di truyeàn
 Chaån ñoaùn beänh
 Gheùp moâ, cô quan
 Truyeàn tuûy

36. II. TRUYEÀN MAÙU
  theå tích maùu
 Thieáu maùu cung caáp vaøi thaønh
phaàn cuûa maùu ngoaøi HC
 Truyeàn huyeát töông cho BN
Hemophilie...
1. CÑ vaø nguyeân taéc truyeàn maùu
a. Chæ ñònh

37. b. Nguyeân taéc
 Nhoùm maùu naøo truyeàn cho
nhoùm maùu ñoù
 Neáu phaûi duøng maùu O truyeàn
cho nhoùm maùu khaùc maùu
khaùc  chæ truyeàn HC
- Baûo ñaûm phuø hôïp nhoùm maùu
(ABO, Rh...)

38.  Hoaëc maùu A vaø B truyeàn cho
AB  chæ truyeàn HC röûa
 Truyeàn ñuùng soá löôïng maùu
BN caàn
 Toác ñoä truyeàn thích hôïp vôùi
tình traïng tim maïch vaø toång
traïng chung cuûa BN

39. O+ A+ B+ AB+ O- A- B- AB-
TP HC TP HC TP HC TP HC TP HC TP HC TP HC TP HC
O+ X X X X
A+ X X X X X X
B+ X X X X X X
AB+
X X X X X X X X X X
O- X X
A- X X X
B- X X X
AB-
X X X X X

40. c. Phaûn öùng cheùo
- Caàn thieát laäp aùp duïng tröôùc khi
truyeàn maùu: laáy HC hoaëc laáy
maùu ngöôøi cho troän vôùi huyeát
thanh maùu ngöôøi nhaän  quan
saùt hieän töôïng ngöng keát:

41.  Neáu khoâng coù ngöng keát:
truyeàn ñöôïc
 Neáu ngöng keát: khoâng truyeàn
ñöôïc
- Traùnh nhaàm laãn khi truyeàn maùu
vaø phaùt hieän nhöõng KT baát
thöôøng

42. 2. Moät soá p.öùng trong truyeàn maùu
a. Nhöõng p.öùng khoâng tan huyeát
Phaûn öùng soát, run laïnh,
nhieãm khuaån, dò öùng gaây
mieãn dòch cho cô theå nhaän
maùu...

43. b. Nhöõng p.öùng gaây tan huyeát
- Do mieãn dòch: khoâng hoøa
hôïp khaùng nguyeân–khaùng
theå  tieâu huûy hoàng caàu
(Hemolysis)

44. - Nguyeân nhaân khaùc
 Nhieät ñoä giöõ maùu khoâng ñaûm
baûo
 Dung dòch giöõ maùu khoâng ñuû
noàng ñoä ñöôøng
 Noàng ñoä dung dòch choáng
ñoâng vaø pH khoâng ñuùng quy
ñònh

45.  Truyeàn maùu vôùi aùp löïc quaù
cao truyeàn maùu qua kim nhoû
+ toác ñoä quaù nhanh
 Maùu ngöôøi nhaän thieáu men
G6PD hoaëc coù myoglobin
maùu, myoglobin nieäu töø
tröôùc.