Hồng cầu

1. Trao đổi trực tuyến tại:
http://www.mientayvn.com/Y_online.html

2. PGS.TS TRAÀN THÒ LIEÂN
MINH
BM SINH LYÙ HOÏC
ÑHYD TP.HCM

3. MUÏC TIEÂU
1. Trình baøy hình daïng, thaønh phaàn
caáu taïo HC vaø vai troø cuûa chuùng
2. Neâu soá löôïng HC ôû ngöôøi VN bt
vaø trình baøy 5 yeáu toá aûnh höôûng
ñeán soá löôïng HC.

4. 3. Phaân tích 4 chöùc naêng cuûa HC.
4. Trình baøy söï ñieàu hoaø sinh saûn
HC vaø söï baûo quaûn HC ñeå truyeàn
maùu.
MUÏC TIEÂU

5. 5. Vaän duïng caùc kieán thöùc treân ñeå
baûo veä söùc khoeû/ phaân bieät
nhöõng baát thöôøng cuûa HC vaø
öùng duïng trong LS.
MUÏC TIEÂU

6. I. Hình theå, thaønh phaàn, soá löôïng
1. Hình theå
2 μm
7.5 μm

7. ·  Dieän tích tieáp xuùc
·  Toác ñoä khueách taùn khí
· Bieán daïng deã daøng khi xuyeân
maïch maùu nhoû
Hình dóa loõm 2 maët thích hôïp khaû
naêng vaän chuyeån khí vì:

9. 2. Thaønh phaàn
Coù maøng baùn thaám bao quanh:
- Trong dd nhöôïc tröông  HC tröông
to vaø vôõ  gaây tan maùu.
- Trong dd ñaúng tröông  HC
khoâng thay ñoåi hình daïng.
- Trong dd öu tröông  HC teo laïi

10. Hoàng caàu baét ñaàu vôõ
(söùc beàn toái thieåu)
Hoàng caàu vôõ hoaøn toaøn
(söùc beàn toái ña)
MTP 4,6 ‰ NaCl 3,4 ‰ NaCl
HC röûa 4,8 ‰ NaCl 3,6 ‰ NaCl

11. a. Thaønh phaàn
H2 0 63,5%
Lipid 1%
Hb 32 – 34%
Protein-Ñöôøng 2%
Vitamin – A. Folic

12. b. Maøng hoàng caàu: goàm 3 lôùp
- Lôùp ngoaøi
· Laø glycoprotein, glycolipid vaø
acid sialic. Coù nhieàu loã nhoû
(# 100.000)-ñöôøng kính # 3 –
4 A0

13.  Trong tröôøng hôïp soá loã  (HC
hình löôõi lieàm)   trao ñoåi
chaát  caàn nhieàu E  HC deã
beå.
 Maøng HC ñöa ra ngoaøi caùc
phaân töû acid sialic tích ñieän (-)
 HC khoâng dính chuøm

14.  Trong nhöõng tröôøng hôïp beänh lyù
caáu taïo maøng hoaëc do duøng 1 soá
thuoác coù khaû naêng keát hôïp vôùi
acid sialic  maát ñieän tích (-) cuûa
moät soá HC  HC keát dính nhau
 thay ñoåi toác ñoä laéng maùu (VS:
Vitesse De Seùdimentation)

15. - Lôùp lipid : goàm
Phosphlipid 65%
Cholesterol 25%
Glycolipid 10%
Lôùp trong cuøngLôùp trong cuøngLôùp trong cuøngLôùp trong cuøng

16. - Lôùp trong cuøng:
Laø nhöõng sôïi vi theå, nhöõng oáng vi
theå vaø nhöõng phaân töû Calmodulin,
protein gaén Hb + men (G6PD,
Carbonic anhydrase)

17. 3. Soá löôïng hoàng caàu:
- ÔÛ VN tröôûng thaønh bình thöôøng:
Nam: 4,2 trieäu HC ± 210.000/mm3 maùu
Nöõ: 3,8 trieäu HC ± 160.000/mm3 maùu

18. - Soá löôïng HC trong heä tuaàn hoaøn luoân
luoân ñöôïc ñieàu hoøa thích hôïp ñeå
cung caáp oxy cho teá baøo.

19. - Soá löôïng HC phuï thuoäc:
 Phaân aùp oxy trong khoâng khí
 Möùc ñoä hoaït ñoäng moãi ngöôøi
 Löùa tuoåi
 Söï baøi tieát Erythropoietin

20. - Soá löôïng HC thay ñoåi trong beänh
lyù
  trong ña hc, ngaït, maát nöôùc,
suy tim...……
  trong caùc beänh thieáu maùu,
XH...……

21. II. Chöùc naêng cuûa hoàng caàu
A. Chöùc naêng hoâ haáp: Hb
1. Soá löôïng Hb trong hoàng caàu
Protoporphyrin: 4,66%Fe: 0,34%
HEMOGLOBIN
GLOBIN: 94% 4 HEME

22. - Noàng ñoä bình thöôøng= 14–16 gr/ 100
ml maùu TP
- Moãi HC coù # 34–36 g Hb
- Hb ñöôïc maøng HC baûo veä  söùc
beàn HC  (beänh baåm sinh, noïc
ñoäc raén)  HC beå  Hb giaûi
phoùng vaøo HT  khoâng vaän
chuyeån khí

23. 2. Söï thaønh laäp Hb: ñoàng vò phoùng xaï
ÖÙng duïng cheá taïo maùu nhaân taïo
Protophorphyrin III
Acid Acetic
2- Ketoglutaric
4 Pyrrole
4 Heme
Hemoglobin
Krebs
+ 2 Glycine
+ Fe
Globin

24. Söï toång hôïp Hb baét ñaàu töø giai
ñoaïn tieàn nguyeân HC, tieáp tuïc
cho ñeán taän cuøng giai ñoaïn HC
löôùi:

25. 1. 2 Succinyl - CoA + 2 glycine 
pyrrole
2. 4 pyrrole  Protoporphyrin IX
3. Protoporphyrin IX + Fe  Heme
4. Heme + polypeptide  Chuoãi
Hemoglobin (α hoaëc )
5. 2 chuoãi α + 2 chuoãi   HbA

26. Caùc chuoãi polypeptid cuûa Hb laø
chuoãi α, , , delta
HbA coù 2 chuoãi α vaø 2 chuoãi .
Troïng löôïng phaân töû cuûa Hb laø
64.585

27. Succinyl - CoA
+ 2 glycine
4 pyrrole
Protoporphyrin IX
Fe++
4 Heme
Hemoglobin
Globin

28. α2
α1
Chuoãi
polypeptid
22221
2
1

29. α2
α1
Chuoãi
polypeptid
22221
2
1 glucose
glucose
HbA1c (Glycosylated Hemoglobin)
Noàng ñoä glucose cao keùo daøi (2 thaùng)  HbA1c
Bn tieåu ñöôøng khoâng ñieàu chænh laâu daøi  HbA1c 

30. 3. Hb vaän chuyeån khí
a. Hb vaän chuyeån O2 töø phoåi  moâ:
Hb + O2  HbO2
HbO2 + O2  Hb(O2)2
Hb(O2)2 + O2  Hb(O2)3
Hb(O2)3 + O2  Hb(O2)4
Keát hôïp Fe
Phaûn öùng gaén
oxy  Fe++

31. - 1 phaân töû Hb gaén 4 phaân töû Oxy 
1g Hb gaén ñöôïc 1,34 ml Oxy 
trung bình 100 ml maùu coù 14–16 g
Hb gaén # 20 ml oxy

32. · Fe++  Fe+++  taïo thaønh MetHb:
coù maøu ñoû saäm, noàng ñoä cao
trong maùu tuaàn hoaøn  gaây trieäu
chöùng xanh tím (Cyanosis)
- Trong tröôøng hôïp maùu tieáp xuùc vôùi
caùc taùc nhaân oxy hoùa khaùc
(thuoác...):

33. · Bình thöôøng löôïng MetHb trong
maùu < 1,5g%. Löôïng naøy seõ bò heä
thoáng men HC khöû
· Khi MetHb > 1,5g%  Tím taùi

34. - Caùc yeáu toá aûnh höôûng leân aùi löïc
cuûa oxy vaø Hb
 Nhieät ñoä    aùi löïc Hb vôùi
oxy  Hb giao oxy cho moâ deã
daøng hôn
 pH :   aùi löïc Hb ñoái vôùi
oxy

35.  Chaát 2,3 Diphosphoglycerate
(2,3 DPG)   söï nhaû oxy töø
HbO2
 Hôïp chaát phosphate thaûi ra luùc
hoaït ñoäng   aùi löïc cuûa Hb
vôùi Oxy
 Phaân aùp CO2   taêng phaân ly
HbO2

36. b. Hb vaän chuyeån CO2 töø moâ  phoåi
- # 20% CO2 trong maùu keát hôïp vôùi Hb
 Carbon Hb (HbCO2)
- CO2 keát hôïp vôùi Hb qua nhoùm NH2
cuûa Globin  goïi laø phaûn öùng
Carbamin:
Hb + CO2  HbCO2

37. c. Hb keát hôïp CO
Hb + CO  HbCO (Carboxy Hb)
- Ñaây laø moät hôïp chaát raát beàn vöõng
vaø khoâng vaän chuyeån oxy 
Ngaït beân trong

38. - CO coù aùi löïc ñoái vôùi Hb gaáp 210
laàn so vôùi oxy  Noù ñaåy oxy ra
khoûi HbO2 Ngoä ñoäc oxyt
carbon:
HbO2 + CO  HbCO + O2

39. - Noàng ñoä oxy cao coù theå laøm phaân
ly HbCO  Trò ngoä ñoäc CO 
cho thôû hoãn hôïp khí coù 95% O2 vaø
5% CO2 (kích thích hoâ haáp)

40. 4. Caùc loaïi Hb
- ÔÛ ngöôøi bình thöôøng coù 2 loaïi Hb:
· HbA (Adult): Globin goàm 2 vaø 2
· HbF (Foetus): Globin goàm 2 vaø 2
· Bình thöôøng sau khi treû ra ñôøi HbF
HbA

41. - Thöù töï caùc a.amin trong Hb ñöôïc xaùc
ñònh trong gen di truyeàn  Gen bieán
dò  SX caùc Hb baát thöôøng: HbS,
HbC, HbE, HbJ...  Gaây caùc
tröôøng hôïp beänh lyù khaùc.
(HbS  Thieáu maùu HC hình lieàm)

42. 5. Söï thoaùi bieán Hb
- Ñôøi soáng HC trong maùu ngoaïi vi # 120
ngaøy
- HC trong maùu tuaàn hoaøn khoâng nhaân
nhöng coù chöùa nhöõng chaát men c.thieát
ñeå bieán döôõng glucose, söû duïng
O2... HC giaø  Heä thoáng naøy 
h.ñoäng: Maøng HC giaø gioøn cöùng  deã
beå  Ñaøo thaûi khoûi heä tuaàn hoaøn.

43. VecdoHb
Hb
Biliverdin (C33H34O6N4)
Bilirubin töï do
(C33H36O6N4)
Bilirubin keát hôïp
Urobilinogen
Stercobilinogen
Stercobilin
(Phaân) Urobilin (nöôùc tieåu)
 Globin  a.a
 Fe  Siderophylin
 H2
Glycuronyl-transferase
Heä
thoáng
voõng
maïc
noäi
moâ
GAN
RUOÄT
- H2 - H2

44. B. Chöùc naêng mieãn dòch
- Baét giöõ caùc phöùc hôïp: KN+ KT+ BT
 Taïo thuaän lôïi cho quaù trình
thöïc baøo (caùc phöùc hôïp MD coù khaû
naêng baùm vaøo HC nhieàu hôn gaáp
500  1000 laàn BC)

45. - HC baùm vaøo caùc lympho T giuùp
“giao noäp” KN cho lympho T.
- Hoaït ñoäng caùc men beà maët HC
(Peroxydase)  HC töông caän vôùi
caùc ñaïi thöïc baøo
- Caùc KN cuûa maøng HC  Nhoùm
maùu.

46. C. CN ñieàu hoøa caân baèng toan kieàm
- Hb thöïc hieän moät CN 1 heä thoáng
ñeäm quan troïng: chieám 75% taùc
duïng ñeäm cuûa maùu toaøn phaàn.
H+  pH ít thay ñoåi
N NH N N-
Globin Globin
Daïng acid Daïng kieàm
+

47. - Thaønh phaàn caáu taïo cuûa HC phaàn
lôùn laø Protein  Goùp phaàn taïo aùp
suaát keo cuûa maùu.
D. Chöùc naêng taïo aùp suaát keo

48. III. Söï ñieàu hoøa saûn sinh HC
1. Nôi saûn sinh hoàng caàu
- HC ñöôïc SX töø trong baøo thai  cô
theå tröôûng thaønh qua nhöõng cô
quan khaùc nhau:
+ Trong nhöõng tuaàn ñaàu cuûa phoâi:
HC sinh ra töø laù thai giöõa nhöõng HC
to  nguyeân HC

49. + Töø thaùng thöù 2 trôû ñi : gan, laùch,
haïch sinh ra HC coù nhaân
+ Töø thaùng thöù 5  thai loït loøng
 phaùt trieån  tröôûng thaønh: tuûy
xöông saûn sinh HC.

50. - Söï saûn sinh HC cuûa tuyû xöông 
daàn khi tuoåi   Do ñoù, nhöõng
ngöôøi cao tuoåi thieáu maùu nheï
- BT tuûy xöông saûn sinh moãi ngaøy töø
0,5%  1% HC ñeå thay theá HC
giaø + cheát trong laùch vaø maùu ngoaïi
vi

51. -- Khi coù nhu caàu (tan maùu naëng), tuûy
xöông coù theå  saûn xuaát HC gaáp 6
 8 laàn so vôùi BT.

53. 2. Caùc chaát caàn thieát cho söï thaønh
laäp HC
a. Vitamin B12
- B12 caàn thieát ñeå bieán ñoåi
Ribonucleotides  Desoxyribose
nucleotide  taïo ADN: caàn cho söï
phaân chia vaø tröôûng thaønh TB.

54. - Thieáu B12
 Caùc teá baøo HC thay ñoåi hình
daïng vaø kích thöôùc > bình
thöôøng goïi laø ñaïi hoàng caàu.
 Caùc ñaïi HC coù khaû naêng vaän
chuyeån Oxy nhöng deã beå 
Gaây thieáu maùu aùc tính.

55. · Khoâng do thieáu B12 trong thöùc aên
maø do cô theå khoâng theå haáp thu
ñöôïc B12 vì daï daøy thieáu baøi tieát
yeáu toá noäi taïi (Intrinsic Factor:
mucopolysacchyride hoaëc
mucopolypeptid)
- Thieáu maùu aùc tính

56.  Cô cheá taùc duïng
+ Yeáu toá noäi taïi + B12:
 B12 ñöôïc baûo veä khoûi söï phaù
huûy cuûa caùc men ôû ruoät
+ B12 + yeáu toá noäi taïi dính vaøo
maøng nieâm maïc ruoät.

57. + B12 + yeáu toá noäi taïi chuyeån vaøo caùc
tuùi ñôn baøo trong teá baøo
 Sau 4 giôø, B12 töï do ñöôïc
phoùng thích vaøo maùu.
+ B12 ñöôïc döï tröõ ôû gan  phoùng
thích töø töø  saûn xuaát HC

58. - Löôïng B12 caàn thieát moãi ngaøy ñeå
duy trì söï tröôûng thaønh BT cuûa HC
< 1g (Gan coù khaû naêng döï tröõ B12
# 1000 laàn hôn)
 Thieáu B12 trong nhieàu thaùng
 Gaây thieáu maùu ñaïi baøo (teo nieâm
maïc daï daøy, caét boû daï daøy maø khoâng
tieâm B12 thöôøng xuyeân)

60. b. Acid folic
- Acid Folic laøm  söï Methyl hoùa
quaù trình thaønh laäp ADN  HC
tröôûng thaønh.
-  BN thieáu maùu do thieáu B12 thay
theá Acid Folic
- Söï haáp thu a.Folic ôû ruoät (chuû yeáu ôû
hoãng traøng döôùi theå
monoglutamate)

61. - Fe caàn thieát cho söï thaønh laäp Hb
- Fe ñöôïc haáp thu baèng cô theå chuû
ñoäng ôû taù traøng ñöôïc haáp thu döôùi
daïng Ferrous (Fe++)  Ñieàu trò
thieáu maùu do thieáu Fe duøng thuoác
döôùi daïng Fe++
c. Chaát saét

62. - Söï chuyeân chôû vaø döï tröõ saét trong
cô theå theo cô cheá:
 Fe ñöôïc haáp thu töø ruoät  nhanh
choùng keát hôïp loûng leûo vôùi -
Globulin  taïo Transferrin.
 Transferrin deã daøng  globin vaø Fe

63.  Fe dö trong maùu  döï tröõ trong
caùc tb cuûa cô theå (tb gan)
 60% soá Fe dö döï tröõ ôû gan seõ keát
hôïp vôùi ApoFerritin  taïo thaønh
Ferritin.

64. Khi trong huyeát töông [Fe]  thaáp
 Fe töø Ferritin chuyeân chôû ñeán nôi
caàn thieát.
- Thieáu Fe  Thieáu maùu nhöôïc saéc

65. d. Moät soá chaát khaùc
- Erythropoietin: taïo töø REF
(Renal Erythropoietin Factor)
 kích thích tuûy xöông saûn xuaát HC
- Androgen:  taïo HC
- Cholin, Thymidin: taïo neàn vaø maøng
HC

66. IV. Baûo quaûn HC ñeå truyeàn maùu
- Chuù yù baûo quaûn HC  Ñaûm baûo hoâ
haáp cho ngöôøi nhaän maùu
- Chaát choáng ñoâng
- Muoái khoaùng

67. - Glucose (Dextrose)
- Chaát dieät truøng
- Nhieät ñoä: 40C
- Thôøi gian toàn tröõ: toát nhaát 2 tuaàn