4. Mga Layunin:
A. Terminal Objective
Nakababasa ng angkop at
natutukoy ang mahahalagang
elemento ng tula ayon sa talakayan.
5. B. Enabling Objectives
1. Natutukoy ang Mito at T
otoo sa pag-aaral
at pagtuturo ng tula
2. Naiisa-isa ang mga elemento ng tula
tungo sa higit na pagkaunawa sa teksto
3. Naipapaliwanag ang mga konseptong
ginamit kaugnay sa pag-aaral/pagtuturo
ng tula.
6. Paunang Gawain
1.Sa makabagong pagtingin sa tula, iisa ang persona
at makata.
2.Dapat naka-sentro ang lay out o pagkakasulat
ng tula sa pahina.
3.Kailangang magtaglay ang tula ng mga
malalalim na salita.
4.Nasa may-akda ang tunay na pagpapakahulugan
ng akda.
7. Paunang Gawain
5.Kapag madaling intindihin ang tula, hindi iyon
tula.
6.Mas epektibo ang tula kapag hindi ito
naiintindihan.
7.Mahalaga na makilala kahit paano ang
makata para mas maunawaan ang tula.
8.Dapat may imahe ang tula.
8. Paunang Gawain
9. Dapat may musikalidad ang tula.
10. Dapat may pahiwatig ang tula.
11. Lahat ng tula, may sukat at tugma.
12. Okay lang magkaroon ng iba’t ibang
pagbasa(dulog/lapit) sa pagbasa ng
tula.
13. Dapat may aral ang tula.
9. Pag-usapan Natin
• Ano ang karaniwang paraan o proseso na
ginagawa ninyo sa pagtuturo ng tula?
• Sa pagtuturo ng akdang pampanitikan
lalo na ng tula, ano ang karaniwang
“struggle” o balakid na inyong
nararanasan?
11. 1. Tungkol saan ang tanaga?
2. Anong tagpo ang inilarawan sa
tanaga?
3. Paanong nasabing ito nga ang
ipinapakita kahit hindi sinasabi?
12. Pangkat 1: “Pa-Lucban”
ni Joselito delos Reyes
Sasaguting Tanong: 1.Tungkol
saan ang tula?
2. Sino ang persona sa tula?
3. Paano mo kikilalanin ang
persona sa tula
batay sa texto?
Pangkatang Gawain
13. Pangkat 2: “Paksiw”
ni Jing Panganiban-Mendoza
Sasaguting Tanong:
1.Tungkol saan ang tula?
2.Paano inilarawan ang
sentral na
imahen ng tula?
14. Pangkat 3:
“Halina”
ni Jess Santiago
Sasaguting Tanong:
1.Tungkol saan ang tula?
2.Ano ang mapapansin mo sa
himig/musikalidadng tula?
15. Pangkat 4: “Bowl Limn Yeah”
ni Paolo Manalo
Sasaguting T
anong:
1.Tula ba ang teksto? Patunayan.
16. Pangkat 5: “Agon”
ni Mesandel Vistusio Arguelles
Sasaguting T
anong:
1.Tungkol saan ang tula?
2. Ano ang sinasabi ng tula tungkol sa
palasak na paksa?
17. 1. Nagkaroon ba ng suliranin sa inyong
pangkat habang binubuo ninyo ang sagot sa
inyong tanong? Paano kayo nagkaisa sa
inyong sagot?
2.Bilang isang guro, ano ang naiisip o
nararamdaman mo habang isinasagawa ang
gawaing ito?
3.Nagkaroon ba ng kabuluhan ang gawain
para sa iyo? Sa papaanong paraan?
18. Mga Gabay na T
anong:
1. Ano ang mga elemento ng tula?
2. Ano ang persona sa tula? Paano
ito nakikilala sa tula?
3. Bakit mahalaga ang pagtukoy sa
sentral na imahe sa tula? sa mga
organic unity?
19. Mga Gabay na T
anong
4. Ano ang unang dapat alamin sa pag-
aaral/pagsusuri sa/ngtula?
5. Ano ang pagkakaiba ng literal na
pagpapakahulugan sa metaporikal?
6. Ano ang kahulugan ng mga ss.?
objectifying the subject
subjectifying the object
subject-correlation
21. •Persona – nagsasalita sa tula;
nililikha ng makata
•Makata – lumilikha ng tula
Paanomakikilala ang
persona sa tula?
Elemento ng Tula
Persona vs Makata
22. “Pa-Lucban”
ni Joselito delos Reyes
1. Tungkol saan ang tula?
2.Sino ang persona sa tula?
3.Paano mo kikilalanin ang
persona sa tula
batay sa texto?
Pangkatang Gawain
23. Pa-Lucban (Joselito delos Reyes)
Dumadalas ang check point.
Dati’y nag-iisang nakaingos na kanyon
Ang isang kompanya ng kawal
Sa biglang-liko ng Cavinti.
Katabing-katabi ng gasolinahan. Ngayon,
matapos ang kampo santo, May bikig na
rin ng platoon ng sundalo Ang daang pa-
poblacion ng Luisiana,
Ang munting Baguio, diumano, ng Laguna.
“Tapos na ang zigzag,
at wala nang dahilan mahilo.”
Kapapasabog lang sa cell site
Kaya nagkalat na parang taeng-aso
Ang mga sundalo.
Hindi maiwasang kalabitin ako
ng mutyang kaba.
Baka magkaengkwentro sa Piis
bukas.
Pipitong buwan ang aking anak.
25. Imahen (sentral na imahen,
organic unity, centripetal/
centrifugal imaging etc)
• Ano ang sentral na imahen?
• Ano ang organic unity?
• Ano ang ang centripetal?
Elemento ng Tula
Persona
28. Si Lina ay isang magandang dalaga
Panggabi sa isang pabrika ng tela
Sumapi sa unyon, sumama sa welga
Biglang nagkagulo, nawala si Lina
Nang muling makita'y hubad at patay na.
Halina, halina
damitan ang bangkay at sa ating puso'y
Hayaang humimlay si Lina
Isang magsasaka si Pedro Pilapil
Walang kaulayaw kundi and bukirin
Ngunit isang araw may biglang dumating
Ang saka ni Pedro kanilang inangkin
Tumutol si Pedro at siya’y binaril
Halina, halina
At sa ating pusoy hayaang maghasik
Ng punla si Pedro Pilapil
Sina Aling Maria'y doon nakatira Sa
tabi ng isang bundok ng basura
Ngunit isang araw binuldozer sila
Sapagkat darating ang mga turista
Nawalan ng bahay ang isang pamilya.
Halina, halina
At sa ating puso'y ipagtayo ng tahanan
Sina Aling Maria
Halina
ni Jess Santiago
29. “Bowl Limn Yeah”
ni Paolo Manalo
Sasaguting T
anong:
1.Tula ba ang teksto? Patunayan.
30. Bowl Limn Yeah”
ni Paolo Manalo
See cell yeah, who
bought Who bad, sew
cat cut
A one, mass a rough
He mass in. Moo
Comma put la, seek
Moo rah mass socket
The hill doom ooh do
Wall doom ooh do wall
31. Wika - ang sinasabi at hindi
sinasabi sa tula
Elemento ng Tula
32. “Agon”
ni Mesandel Vistusio Arguelles
Sasaguting T
anong:
1.Tungkol saan ang tula?
2. Ano ang sinasabi ng tula tungkol sa
palasak na paksa?
33. Kaisipan o bagong pagtingin
sa/ng tula
Elemento ng Tula
Paano nagkaroon ng bagong
pagtingin sa isang bagay na
palasak?
34. Hindi ko alam kung bakit gusto ko
ang wala.
Paano ba ako nakumbinsi?
Wala na lumilipad o kuyum-kuyom
ng mga nakakuha.
Maniwala ka sa wala, isang
madilim at malungkot na lugar.
Wala sa diksyunaryo ang
kahulugan.
Wala na ang lumipas at ang bukas
—hahanapin mo.
At hinanap ko kahit ang mukha ko,
ang salita, ang mga kwento.
Mga salita na higit sa salita o
talumpati.
Mag-isa ako, mag-isa sa kagalakan
at kalungkutan.
Wala, wala, walang nagbabadya
higit sa matinding kalungkutan.
At maling sabihin na wala akong
napala.
Wala ang lahat —isa itong
katiyakan.
Agon
Ni Mesandel Vistusio Arguelles
35. Ano ang dapat unang pag-usapan sa
tula?
Tungkol saan ang tula?
36. 1. Pisikal na anyo ng tula
2. Literal vs Metaporikal
na pagpapakahulugan
3. Objectifying the subject vs
Subjectifying the object
4. Objective Correlative
5. Pahiwatig
37. Parting ways/Paghihiwalay
Kung hindi man tayo
hanggang dulo
Huwag mong kalimutang
nandito lang ako
Laging umaalalay
hindi ako lalayo
Dahil ang tanging
panalangin ko ay ikaw
Kapeng aking tinitimpla
Lagi ngayong lumalamig
Di ko malaman kung
kulang sa tamis
Tasang walang kibo
Sa aki’y nakatitig
Ako’t siya’y naghihintay
Masagi ng iyong bibig …
38. Paano gagawin?
subject object
Malaki Maliit
Abstract Concrete
Unlimited ang masasabi Limited ang masasabi
grand narratives Unimposing narratives
Tell Show
39. Paano Pagtitimplahin ang Subject at Object?
Objectifying the subject/
Subjectifying the Object
Saan kinarga/inilagay ang subject?
40. Gusto kong magsulat tungkol
sa pangungulila or paghihintay, paano?
Objective situation (may hinihintay ang
persona, gabi, hindi makatulog)
Paghihintay (subject), masyadong malaki;
Tumutulong Gripo (object) tiyak at maliit
Objectifying the subject (ikakarga ang
subject na pangungulila sa object na gripong
tumutulo)
Central image: tumutulong gripo
41. Organic unity: gripo, patak ng tubig, ingay na
nalilikha ng patak ng tubig, saan tumutulo ang
tubig, etc.
Pagpapakita ng tagpo o pangyayari.
Dramatic/poetic situation. (hintay nang hintay
ang persona, wala pa ang hinihintay, tapos,
bothered sya sa ingay ng tumutulong gripo,
meaning tahimik sa kanilang lugar,
magsasahod sya mula tabo hanggang timba,
napuno na ang lahat, pero hindi pa dumarating
ang hinihintay)
Ano ang pwedeng gawing pahiwatig?
42. Gaya ng mga nagdaang gabi di ako papatalo
sa antok
malamang unang makatulog sa akin ang lamok
Nakahiga habang naghihintay at nagbibilang
sa patak ng tubig mula sa sirang gripo
ng ating banyo
na ilang araw mo nang di naaasikaso
Tumayo’t nagsahod ng tabo
Para yatang kay bilis mapuno
Ipinalit ang kaldero, pagkaraan ay timba
kasunod ang batya
Hanggang sa mag-umaga
Puno
Eros Atalia
43. Naisahod na ang lahat at nakaipon na ng sapat
na tubig na panligo, panlinis, panghugas at panlaba
pero wala ka pa rin sinta.
Tapos paglabas ng bahay magtatanong ang mga
kapitbahay kung ba’t ako nangangalumata.
Kailangan ko pa bang maghanap
ng drum na mapag-iipunan
para hindi mapagod o mabagot
kung kailan tutuparin ang iyong pangako?
Mamaya, tatawag na ako ng tubero papalitan ko na
ang sirang gripo.
Dahil hindi lang ang lalagyan ang napupuno.
44. 1. Pisikal na anyo ng tula
2. Literal vs Metaporikal
na pagpapakahulugan
3. Objectifying the subject vs
Subjectifying the object
4. Objective Correlative
5. Pahiwatig
45. •Persona
•Imahen (sentral na imahen, organic unity,
centripetal/centrifugal imaging etc)
•Musikalidad, sukat at tugma,
malayang taludturan atbp
•Wika (ang sinasabi at hindi sinasabi sa tula)
•Kaisipan o bagong pagtingin sa/ng
tula
Elemento ng Tula
46. Abot-abot ang paghanga ko kay nanay
kapag nagluluto siya ng paksiw.
Kung hiwain ang katawan ng isda
tila may guhit na sinusundan ang kampit.
Buong-buo ang apdo, hasang, at bituka
kapag dinukot sa tiyang wakwak na.
Kapag ang isda’y nasa kaldero na,
Basta-basta ibinubuhos ang suka mula
sa bote ng Tanduay na haba. May
panlasa ang matang nakaaalam ng
asim sa isang linga.
Bilang na bilang ang butil na pampalasa
kung magbudbod ng asin at paminta
gayong wala namang panakal o kutsara.
Sapat na sapat ang dinikdik na luya
pang-alis sa lansa at gilik na lasa.
May orasan ang pang-amoy ni nanay;
nalalaman sa usok kung kalian dapat ilagay
ang sahog na ampalaya’t siling panigang
at kung kailan sapat na ang pagkakakulo
at maaari nang hanguin ang niluluto.
At kapag tinatanong ko ang lihim ng timpla,
tipid na ngiti at ito ang sagot niya:
“Anak, balang araw, matututunan mo rin
kung paano sasarap ang pait at asim.”
Paksiw
ni Jing Panganiban Mendosa
47. Aplikasyon: Pangkatang Gawain
1. Bawat pangkat ay muling bibigyan ng isang sipi ng tula
2. Suriin ang tula batay sa pagtukoy sa mga sumusunod:
Persona
Imahen (sentral na imahen, organic unity, etc.)
Musikalidad
Wika (said and unsaid)
Kaisipan o bagong pagtingin sa/ng tula
Objective correlative
Pahiwatig
subject – object
literal - metaporikal
3. Pangkatang babasahin ang tula, pagkatapos pipili ng isang kinatawan
upang ibahagi ang ginawang pagsusuri
48. Batay sa mga tulang na-assign sa pangkat, bumuo ng mga layunin ng pag-aaral sa
pagtalakay ng tula:
•Group 1: “Saging” ni Romulo P. Baquiran
•Group 2: “Sa G-Liner” ni Benjo Basas
•Group 3: “Ang Mangingisda” ni Jerry
Gracio
•Group 4: “Putol” ni Michael Coroza
•Group 5: “Patalim” ni Cirilo F. Bautista
49. Hindi ako kasintikas ng katabing narra;
napapamaang ako
kapag tinawag na puno.
Higit na kauri, pakiwari ko
ang sibuyas (na kahit paano’y
nakakubli sa lupang magaspang) dahil
palapa ko’y natutuklap ng kuko. Kapag
may mga batang nagpapakana ng
digmaan,
kapag may lalaking sumama ang loob
sa anumang kadahilanan at kailangang
magwala, mag-ubos ng galit,
malamang na ako ang mapagbalingan.
Iiwan akong tuhog o sugatan
kundi man tiniba ng tuluyan.
Iyan ang mahirap kapag malambot ka
sa daigdig na itong uso ang dahasan.
Kaya pinakalakihan ang pusong
may handog na agimat
sa sinumang tunay na magiting at
taglay ang kadalisayang
tulad ng puso kong nakawagayway sa
abot-tanaw na kalangitan.
Saging
Romulo P
. Baquiran, Jr
.
50. Kanina’y sabay tayong
Kumain ng tanghalian,
Matapos ay nag-ayos ka ng iyong
balutan
Kamo’y pauwi ka sa Binangonan.
Paglabas ng bahay
Lumakad tayo patungong sakayan.
Mabigat ang aking hakbang
Papaano’y hindi tayo magkikita
Nang may ilan ding araw. Pagsapit
sa Concepcion
Pumara ka ng bus na biyaheng
Taytay,
Sabay tayong lumulan
At naupo sa gawing likuran.
Pasalamat na lamang at matrapik
Ang pag-akyat sa Quezon Bridge,
Sa Quiapo, matatagalan ang ating
pagtawid.
Sana’y mayroong rali ngayon sa
Mendiola
Nang sa kahabaan ng Recto’y
Makapaglilingkis kita, Kumaliwa
na ang bus
Sa direksyon ng Legarda, Paahon
sa Nagtahan, Pababa sa Sta.
Mesa.
Sa Magsaysay, naisip kong
Mabuti rin pala ang may lubak sa
kalsada.
Sa G-Liner
ni Benio G. Basas, Jr
.
51. Pagpasok sa San Juan,
Makipot ang mga daan,
Matagal pang maghahawak
Ang ating mga kamay.
Subalit ang Ortigas
Ay maluwag at payapa,
Walang trapik, walang lubak,
Walang rali, walang baha.
Nalalapit na tayo
Sa sangandaan ng EDSA,
Bababa na ako’t iiwanan kita.
Sayang, kulang ang ating
pamasahe, mahal,
Hindi na kita maihahatid
Hanggang sa iyong bahay
Sa Rizal.
52. Kahit nais ko pang kuhain ang perlas
Doon sa ilalim, sa gitna ng dagat,
Ay hindi ko kaya pagkat hindi kasag,
Hindi ako isda, hindi ka papayag
Na ako’y mamatay, malunod sa laot,
Kaya nga inday ko, sa tamban mag-antos,
Nakawil ko ito, ito’y hindi butod, Pag iyong
kinilaw, ika’y iaanod
Doon sa may pulo na may asim-tamis,
Matamis ang suka na minsa’y masakit Sa
dila, subalit wala itong sabit, Kapagka
nginuya, lasa ay sisirit.
Baybay ng pag-ibig, ating pupuntahan
Baon ang tinola, ang paksiw, kinilaw;
Huwag nang maghanap ng karne, Oh! mahal,
Ako’y mangingisda ay mahirap lamang.
Maliligo tayo’y mag-iihaw-ihaw
Kahit na humapon, huwag mag-alala;
Hindi magugutom, marami ang duma,
Matapos lumangoy, tayo’y magkainan.
Subuan mo ako ng tamban at gabe,
Habang papalubog ang masayang araw
Kung nagdidilim na, pahinga, humimlay;
Ang nais ng dibdib, ibulong sa buwan—
Mahalin mo ako kahit walang perlas,
Ihahandog na lang itong buong dagat.
Ang aking pag-ibig ay hindi tatabang,
Ikaw ang asin ko hanggang sa libingan.
Mangingisda
ni Jerry Gracio
53. May kanang paang
putol
sa tambakan
ng basura. Naka-Niké.
Dinampot ng basurero.
Kumatas ang dugo.
Umiling-iling
ang basurero’t
bumulong, “Sayang,
wala na namang kapares.”
Putol
Michael Coroza
54. Araw-araw
sinusubok naming mag-asawa
ang talim
ng aming balaraw
Halimbawa
kung umiiyak
ang bunsong anak at hindi
kumikilos ang sintang
mahal
sasaksakin ko siya sa likod
at patawang pagmamasdan
habang duguang
pasususuhin niya
ang bunso.
Kung pundi ang bumbilya
sa aming kusina
at ako'y abala
sa paglikha ng tula,
hindi niya ako titigilan
ng saksak sa batok
hanggang ang ilaw ay di
napapalitan.
Patas lang ang aming labanan
lagot kung lagot walang
dayaan.
Kaya
sa katapusan ng araw
magbibilang kami
ng sugat
at tila mga gulanit na kaluluwa
ay magtatawanan
magsusuntukan pa.
Ganito kami lagi sapagkat
labis ang pag-ibig namin sa
isa't isa.
Patalim
ni Cirilo F. Bautista
55. Pangwakas na Gawain
Mga Tanong Oo hindi
1. Sa makabagong pagtingin sa tula, iisa ang persona at
makata
2. Dapat naka-sentro ang lay out o pagkakasulat ng tula sa
pahina
3. Kailangang magtaglay ang tula ng mga malalalim na salita
4. Nasa may akda ang tunay na pagpapakahulugan
5. Kapag madaling intindihin ang tula, hindi iyon tula
6.Mas epektibo ang tula kapag hindi ito naiintindihan
7.Mahalaga na makilala kahit paano ang makata para mas
maunawaan ang tula
56. Mga Tanong oo hindi
8. Dapat may imahe ang tula
9. Dapat may musikalidad ang tula
10. Dapat may pahiwatig ang tula
11. Lahat ng tula, may sukat at tugma
12. Okay lang magkaroon ng iba’t ibang pagbasa(dulog/lapit) sa
pagbasa ng tula
13. Dapat may aral o kaisipan ang tula
58. Ang tungkulin ko sa lipunan o ng
sinumang alagad ng sining o makata,
ay ang subukang ipahayag kung ano
ang aking nararamdaman. Hindi
upang sabihin sa tao kung paano
makaramdam. Hindi bilang
mangangaral. Hindi bilang isang
pinuno, kundi bilang isang
repleksiyon nating lahat.
John Lennon
