Downloaded 102 times
Uploaded byLily Salgado
Demo ni dhang
Ang dokumento ay isang detalyadong banghay-aralin para sa Filipino 10 na isinagawa sa Gurunasyon Foundation Inc. National High School. Ang layunin ng aralin ay upang maihahayag ng mga mag-aaral ang mga kaugnayan ng mga salita, pahayag, at akda, kasama ang mga aktibidad na magpapalago ng kanilang kaalaman. Ang paksa ng aralin ay ang maikling kuwento 'Ang Alaga' ni Barbara Kimenye na isinalin sa Filipino, at tumutok ito sa mga gawain na maaaring magsanay ng aktibong pakikinig at pag-unawa.
More Related Content
![RTP_AR_Basic_Tutors' Guide_KS2 [FOR REPRODUCTION] .pdf](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/rtparbasictutorsguideks2forreproduction-251204070659-321016dc-thumbnail.jpg?width=640&height=640&fit=bounds)
![RTP_AR_Basic_Tutors' Guide_KS2 [FOR REPRODUCTION] .pdf](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/rtparbasictutorsguideks2forreproduction-250903014045-07334ca0-thumbnail.jpg?width=640&height=640&fit=bounds)
Demo ni dhang
- 1. Republika ng Pilipinas Kagawaranng Edukasyon Rehiyon IV-A (CALABARZON) Sangay ng Rizal GURONASYON FOUNDATION INC. NATIONAL HIGH SCHOOL National Road Bilibiran, Binangonan, Rizal DETALYADONG BANGHAY ARALIN SA FILIPINO 10 ika-14 ng Disyembre 2017 (Huwebes) G10-Fortitude 7: 00 ng umaga – 8: 00 ng umaga I. LAYUNIN Sa loob ng 60 minutong aralin sa Filipino 10, ang mga mag-aaral ay inaasahang: a. Naihahanay ang mga salita batay sa kaugnayan ng mga ito sa isa’t isa. (F10PT-IIId- e-79) b. Naiuugnay ang mga pahayag sa lugar, kondisyon ng panahon at kasaysayan ng akda. (F10PB-IIId-e-83) c. Mapanuring naihahayag ang damdamin at saloobin tungkol sa kahalagahan ng akda sa sarili, panlipunan at pandaigdig. (F10PS-IIId-E-81) II. PAKSANG ARALIN Paksa: Ang Alaga (Maikling Kuwento mula sa East Africa) ni Barbara Kimenye Isinalin sa Filipino ni Magdalena O. Jocson Uri ng Teksto: Naglalarawan Sanggunian: Modyul para sa Mag-aaral Filipino (Panitikang Pandaigdig), dd. 291-295 Mga Kagamitan: USB, TV, remote, bayong, supot, colored papers, gunting, pandikit, cartolina, double adhesive tape, larawan ng mga alagang hayop, video clip ng “Sapagkat ang Diyos ay Pag-ibig” Iba pang Kagamitang Panturo: http://www.gmanetwork.com/news/video/unangbalita/203397/maling-paniniwala- tungkol-sa-mga-pusa-at-tamang-pag-aalaga-sa-mga-ito-itinuro-sa-isang-cat- show/video/ *Bawat hayop ay may karapatan sa mundong ating kinabibilangan. III. YUGTO NG PAGKATUTO (LINANGIN 1) – Ikatlong Araw Gawain ng Guro Gawain ng Mag-aaral A. Panimulang Gawain 1. Panalangin Magsipagtayo ang lahat para sa ating panalangin ngayong umaga na ito. Sabay-sabay nating wikain ang dasal na nakasulat sa inyong TV screen. Sa ngalan ng Ama, ng Anak at ng Espiritu Santo Amen. Ama naming bukal at tagapagtaguyod ng karunungan Dakilang pinagmulan ng lahat at Siyang tamang daan Nawa’y tanggapin ang aming pasasalamat sa iyong mga biyaya At buong pusong paghingi ng kapatawaran sa aming mga
- 2. 2. Pagbati Magandang umagaG10-Fortitude! Maaari na kayong magsipag-upo klas pero siguraduhin na pinulot ninyo ang kalat sa inyong paligid. 3. Pagtala ng Liban Isa-isang tatawagin ng guro ang mga pinuno ng bawat pangkat upang i-ulat ang liban sa kanilang grupo. May lumiban ba sa araw na ito? Pangkat Maute – Adones Pangkat Banana Rocks – Bea Pangkat Swag – Charlton Pangkat Yokai – Josephine Dahil wala o kakaunti lamang ang liban sa inyo ngayong araw na ito. Nararapat lamang na bigyan ninyo ang inyong mga sarili ng “Pag-ibig Klap.” nagawang pagkakasala sa Iyo at sa aming kapwa Gabayan ninyo po kami sa aming mga Gawain sa araw- araw Bigyang lakas at husay sa pagharap sa bawat pagsubok ng buhay Habang nananatiling nagpupunyagi at nagsusumikap para sa ikauunlad ng aming sarili at pamayanan At para sa ikararangal ng aming Paaralan at bansang Pilipinas Sa ngalan ng Ama, ng Anak at ng Espiritu Santo. Amen. Magandang umaga din po Ma’am Dhang at mga panauhin. Opo ma’am! (Bago umupo ang mga mag-aaral ay titignan muna nila ang kanilang paligid at pupulutin ang kalat na kanilang makikita.) Malugod ko pong ibinabalita sa inyong lahat na walang liban sa aming pangkat ngayong araw na ito. Ako po ay nalulungkot na sabihin sa inyong lahat na may 2 liban po sa aking pangkat ngayong umaga na ito. At sila po ay sina _____ at _____. Gagawin ang “Pag-ibig Klap” na natutuhan sa guro. I-tap ang kanilang mga lap ng tatlong beses pagkatapos ay ilalagay sa kanang bahagi ng kanilang mga mukha ang kanilang mga nakatiklop na kamay. Gagawi ulit ang pag-tap ng tatlong beses sa kanilang mga hita ngunit ilalagay naman ang mga nakatiklop nilang
- 3. 4. Balik-Aral Tignan ninyoang punong nasa inyong harapan. Ano ang inyong napuna sa mga bunga ng puno? Tumpak! Alam ninyo ba mga anak na si Adam ang may- ari ng puno na iyan. Upang siya ay hindi na malungkot pa kailangan tulungan natin siyang hanapin ang kaniyang mga nawawalang mansanas. Kailangan nating laruin ang aktibidad na may pamagat na “Hanapin Natin ang mga Nawawalang Mansanas ni Adam.” Tignan ninyo ang ilalim ng inyong mga upuan. Kanina noong oras ng inyong recess ay may mga cue card akong inilagay sa inyong mga arm desk. Ang mga mag-aaral na may natagpuan na cue card sa kanilang arm desk ang siyang maglalaro sa ating aktibidad. Sabi sa panuto ng ating laro bago sumagot ang manlalaro ay kailangan na basahin muna niya ang katanungan. Kung para sa kaniya ang pahayag ay wasto, sasabihin niya sa buong klase ang mga salitang “BABY SHARK.” Kung sa palagay naman niya na ito ay mali, “DOO DOO DOO DOOO” ang salitang kaniyang wiwikain. Klas, simulan na natin ang ating laro. _____, ang magsasagot sa tanong bilang isa. _____, basahin mo na ang tanong. kamay sa kaliwang bahagi ng kanilang mga mukha. Tatlong beses ulit na i-tap ang kanilang mga hita at pagkatapos habang sinasabi ang salitang “love” ay mahinang tinatapik ng mga mag- aaral ang kanilang mga balikat gamit ang magka-krus nilang mga kamay. Huling tatlong beses na pag-tap sa kanilang mga hita at sila ay magpa-flying kiss at pagtapos ay sasabihin ang “Mwuahh!” Ma’am Dhang, ang mga bunga po ng puno ay isa-isang nawala dahil kinuha ng isang pagong. Sige po ma’am. Pero, paano po natin iyon gagawin? Tahimik na titignan ng mga mag- aaral kung may nakadikit na Cue Card sa ilalim ng kanilang arm desk. May limang (5) mga mag- aaral na makakakita ng cue card sa kanilang arm desk. Tanong #1 (Mag-aaral A) Ang Maikling Kuwento ay likha ng bungang isip na hango sa
- 4. Magaling _____! Maytama ka! _____, basahin at sagutan mo na ang ikalawang bilang. Mahusay! Bigyan ‘yan ng chips! Para sa tanong # 3 ang magsasagot ay si _____. Ok, ____ paki basa na ang tanong ng malakas. Nice try _____. Bawi ka na lamang next time. Sino ang makapagsasabi ng tamang sagot. Yes, ____. Pasok sa banga ang sagot mo mag-aaral A. Dumako na tayo tanong #4. ____, sagutan at basahin mo na ito. Tama ka ____! Klas, bigyan natin siya ng “Nanay Dionisia’s klap.” Ok klas, pakinggan na natin ang sagot ni ____ sa huling katanungan. Pak na pak ang iyong sagot ____. Bigyan natin siya ng 3 bagsak klas. isang bahagi ng buhay na tunay na nangyari o maaaring mangyari. (BABY SHARK O DOO DOO DOO DOO) Sagot: BABY SHARK Tanong #2 (Mag-aaral B) Kakaunti lamang ang tauhan ng maikling katha o kuwento bagama’t laging may pangunahing tauhan. (BABY SHARK O DOO DOO DOO DOO) Sagot: BABY SHARK Tanong #3 (Mag-aaral C) Tinutukoy sa tagpuan ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari. Sagot: BABY SHARK • Mag-aaral D Ang tamang sagot po ma’am ay DOO DOO DOO DOO. Tanong #4 (Mag-aaral E) Sa kasukdulan nagwawakas ang tunggalian.Pinakamasidhing pananabik ang madarama ng mga mambabasa sa bahaging ito sapagkat dito pagpapasyahan ang kapalaran ng pangunahing tauhan sa kuwento. Sagot: BABY SHARK G10-Fortitude 3 palakpak, 3 padyak! Ang galing! galing! Tanong #5 (Mag-aaral F) Panimula, Tunggalian, Kasukdulan, Kakalasan at Wakas ang limang bahagi ng banghay ng isang maikling kuwento. Sagot: BABY SHARK Papalakpak ng 3 beses ang lahat ng mga mag-aaral.
- 5. B. PAGGANYAK Tatanggalin ngguro ang takip ng mga bayong na ipinuwesto niya sa harapan at sasabihin na ang tatlong (3) estudyante na matatalo sa larong “Dampi, Haplos at Huli” ang siyang maglalaro sa “Bayong o Nganga.” Sasabihin ng guro na kailangan na gumawa ng bilog ang mga estudyante sa laro na ito. Ipapakita ng guro ang mga dapat na gawin ng mag-aaral kapag sinabi niya ang mga salitang “Dampi, Haplos at Huli. Paano nga ba laruin ang “Nganga o Laman ng Bayong?” Ganito yun: 1. Ang tatlong (3) mag-aaral na natalo sa larong “Dampi, Haplos at Huli ay pupunta sa gitna ng bilog. 2. Kapag napili na ang mga manlalaro, sila ay tatapat sa bayong na ibig nila. 3. Kapag ang lumabas sa TV Screen ay ang larawan ng hayop na kanilang tinapatan. Ang ibig sabihin nito sila na ang masasagot sa katanungan ng guro. 4. Babasahin ng malakas ng manlalaro ang tanong bago nila sabihin ang kanilang sagot. 5. Kapag wasto ang sagot ng manlalaro ay makukuha niya ang laman ng bayong. Subalit kung mali ang kaniyang naging kasagutan ay “Nganga” ang makukuha niya mula sa guro. Tatawag ang guro sa mga estudyante na hindi kasali sa laro na makakasagot ng tama sa tanong ng guro. G10-Fortitude, handa na ba kayong maglaro ng “Nganga o Laman ng Bayong?” Lalabas ang larawan ng aso sa TV Screen. Uy mag-aaral G ikaw ang unang magsasagot. Paki basa mo nga ang tanong Ano ang iyong sagot estudyante G sa tanong na iyong binasa? •Gagawa ng bilog ang mga mag-aaral. •Maglalaro ang mga mag-aaral batay sa sinabi ng guro. •Mataimtim na makikinig ang mga mag-aaral sa patakaran ng laro na tinatalakay ng guro. Opo, Ma’am Dhang! Mag-aaral G: Kailangan ba talagang magpaturok ng anti- rabies kung nabakunahan naman ang aso? Oo o Hindi? Mag-aaral G, depende po ma’am. Kung hindi naman po malaki ang kagat ng aso sa tao at kilala niya ang aso at sigurado siyang ang aso ay naturukan ng anti-rabies ay hindi na po niya
- 6. May point kasa sagot mo mag-aaral G. Mananayaw 1, ibigay na ang premyo ni mag-aaral H dahil nagalingan ako sa kaniyang sagot. Oh klas, ang larawan ng hayop na lumabas sa TV screen ay ang tinapatan na bayong ni mag-aaral H Sige ikaw naman mag-aaral H ang magsasagot sa aking tanong. Pero maya-maya mo na siya gawin. Dahil kailangan mo munang manood ng mabuti sa video clip na aking inihanda tungkol sa mga pusa. (Papanoorin ng mga mag-aaral ang video clip na nasa ibaba.) Mag-aaral H, ayon sa ating napanood magbigay ka ng isang dapat na maunawaan ng mga taong mahilig mag-alaga ng pusa. G10-Fortitude, tama ba ang kasagutan ni mag- aaral H? Ibibigay na ng guro ang kaniyang premyo. ` Isa na lamang ang natitirang bayong at ito ay tinatapatan ni mag-aaral I. Mag-aaral I at G10-Fortitude, dito naman natin masusukat ang husay ng inyong mga tainga. Dahil upang makapagsagot ng tama ang kaklase ninyo na si _____ ay kailangan niya munang makinig sa babasahin kong bahagi ng ulat na lumabas sa diyaryong “Philippine Star.” kailangan na magpabakuna pa. Pero kung hindi naman po ay kailangan niyang magpabakuna talaga kung gusto niya pang mabuhay. Opo, Gng. Borden. •Manonood ng tahimik ang mga mag-aaral. Ma’am Dhang, ang mga pusa ay kung saan-saan umiihi. Opo, Gng. Borden! Opo ma’am.
- 7. Babasahin ng malakasng guro ang laman ng cue card. Cue Card Ang tanong klas, Ayon sa aking binasa, anong batas ang nilikha upang maprotektahan ang mga hayop? Ano ang iyong sagot mag-aaral I? Tama ba ang sagot ni mag-aaral I? Ang galing naman ni mag-aaral I, bigyan nga natin siya ng 5 bagsak sa kaniyang naging kasagutan. Ngayon naman ay gusto kong malaman kung ilan sa inyo ang nag-aalaga ng aso sa inyong mga bahay? eh ang pusa? baboy? Sige gusto ko naman na sabihin ninyo sa akin ang pangalan ng hayop na idinikit ko sa bayong na ito? Anong sagot mo mag-aaral J? Tsek na tsek ang sagot mo mag-aaral J. Makikinig ng mabuti at tahimik ang mga mag-aaral sa pagbabasa na ginagawa ng guro. Mag-aaral I, ma’am Dhang Animal Welfare Act of 1998 po o Republic Act of 8485. Opo ma’am! Magtataas ng kamay ang mag- aaral na may alaga ng mga nabanggit na hayop. Magtatas ng kamay ang mga estudyante at matatawag ng guro si Mag-aaral J upang sagutin ang tanong ng guro. Ma’am, baboy po. (Mag-aaralJ) Nilikha ang Republic Act of 8485 o ang Animal Welfare Act of 1998 para maprotektahan ang mga hayop. Sa ilalim ng batas, ang pagmamalupit at pagtorture sa mga hayop ay isang criminal act. Makukulong ng anim na buwan at pagmumultahin ng P 1, 000 ang mga magmamalupit sa hayop. http://www.philstar.com/opinyon/796759/e ditoryal-animal-welfare-act-dagdagan-ng- pangil
- 8. Ngayon klas meronba sainyo ang may alagang mga baboy sa inyong mga tahanan. Ayyyyy _____ para ka palang si Kibuka eh. Tumingin kayo sa ating TV. Makikita ninyo diyan si Kibuka kasama ang alaga niyang baboy. Si Kibuka ay ang pangunahing tauhan sa tekstong may pamagat na _____? Yes, mag-aaral M. Tumpak, mag-aaral M. Talagang ginawa nga ninyo ang Gawaing Bahay na sinabi ko sainyo kahapon. Sige, ngayon naman sino ang sumulat ng “Ang Alaga?” Ikaw naman ang sumagot mag-aaral N! Magbibigay ng mahahalagang impormasyong ang guro patungkol kay Barbara Kimenye na siyang sumulat ng akdang pag-aaralan. Ngayon na nabatid ninyo na ang iilang mahalagang impormasyon tungkol sa may-akda ng “Ang Alaga.” Gusto ko naman sabihin ninyo sa akin kung anong akdang pampanitikan kaya ang “Ang Alaga?” Yes, mag-aaral O. Tama mag-aaral O! Ang Alaga ay isang halimbawa ng Maikling Kuwento at ito ay nagmula sa East Africa. Kaya ito ay kailangan na isalin sa wikang Filipino upang maunawaan ng mga mag- aaral na Pilipino. Sino ang tagapagsalin ng “Ang Alaga?” Yes, mag-aaral P? C. PAGTALAKAY Magaling mag-aaral P! Ngayon naman ay tatalon na tayo sa hinandang dula-dulaan ng “Ang Alaga” ng Pangkat _____. Kayo ay aking inaasahan na manonood ng mabuti at tahimik. Dahil pagktapos ng kanilang dula-dulaan ay magkakaroon tayo ng Pangkatawang Gawain hinggil doon. Handa na ba kayong manood, G10-Fortitude? Lights…. Ang Alaga ni Barbara Kimenye Isinalin sa Filipino ni Prof. Magdalena O. Jocson Naniniwala si Kibuka na hindi para sa kaniya ang pagreretiro. Isa siyang mapagkakatiwalaang kawani sa Ggogombola Headquarters. Hanggang isang araw, may pinapunta mula sa Komisyon ng Serbisyo Publiko sa kanilang tanggapan upang alamin kung sino ang mga kawaning dapat nang magretiro. Ang sumunod na pangyayari sa likod ng maitim na kulay ng kaniyang buhok, may Maaaring may sumagot na oo at wala sa tanong ng guro. Titingin sa TV ang mga mag- aaral. Mag-aaral M, ma’am, “Ang Alaga” po. Mag-aaral N, Gng. Borden si Barbara Kimenye po! Tahimik na makikinig ang mga estudyante sa guro. Mag-aaral O, maikling kuwento po ma’am. Mag-aaral P, ma’am si Prof. Magdalena O. Jocson po. Lights…Camera…Action… (Sabay-sabay na sasabihin ng mga mag-aaral) •Tahimik na panonoorin ng mga estudyante ang inihandang dula- dulaan ng Pangkat _____ ukol sa “Ang Alaga.”
- 9. pensiyon na siya,may Sertipiko ng Serbisyo, at wala ng trabaho. Sa pagkaretiro niya, nag-aalala pa rin siya kung paano ginagawa sa kasalukuyan ang dati niyang trabaho. Minsan, ipinatawag siya sa dati niyang tanggapan upang tingnan kung kailangan ng kaniyang kapalit ang payo at tulong. Hindi siya makapaniwala sa nadatnan niyang makalat na mga papeles at napatunayan niya ang kawalan ng kaayusan. Sa buong paligid ng tanggapan, nagkalat din ang iba’t ibang papeles, maging ang mga kompidensiyal na papeles na hindi dapat makita ng kung sino-sino ay nababasa na ng lahat. Sa ganitong sitwasyon tila walang pakialam habang napaliligiran ng ilang babae. Hindi naging maganda ang pagpunta niya sa dating tanggapan. Maging ang dati niyang mga kasamahan ay hindi na interesado sa sinasabi ni Kibuka. Ngayon, gugugulin niya ang kaniyang buhay sa maliit niyang dampa sa tabi ng ilog sa Kalansanda na maraming muling babalikan ngunit hindi gaano sa kaniyang haharapin. Nagkataon pa na ang matalik niyang kaibigan na si Yosefu Mukasa ay nasa Buddu Country para sa pagnenegosyo. Naiisip ni Kibuka na kaawa-awa na siya at mabuting mamatay na lamang. Paulit-ulit niya itong naiisip habang nag-iinit ng tubig para sa iinuming tsaa. Sa ganoong sitwasyon, nakarinig siya ng tunog ng paparating na kotse. Sabik niyang tinungo ang pinto ng bahay upang alamin kung sino ang dumating. Siya ang pinakamatanda sa kaniyang mga apo, mataas, payat, at kaboses ni Kibuka. Masayang-masaya si Kibuka habang nanginginig na niyakap ang apo. “Napakagandang sorpresa! Tuloy ka mahal kong apo, tamang-tama naghanda ako ng maiinom na tsaa.” “Lolo, sandal lang po ako. Hindi po ako magtatagal. Tiningnan ko lamang po ang katayuan ninyo at dinalhan ko po kayo ng pasalubong.” “Napakabuti mo, aking apo. Ang biglang pagbisita mo at may pasalubong pa ay lubha kong ikinatutuwa.” Dahil dito, nabaligtad na lahat ang hindi niya magagandang naiisip tungkol sa buhay, puno na siya ng kapanabikan.” “Isang biik ang pasalubong kop o sa inyo mula sa Farm School. Hindi na siya mapakain doon at naisip ko nab aka gusto ninyong mag-alaga nito.” Kinuha ng apo ni kibuka ang itim na biik. Tuwang-tuwa si Kibuka. Ngayon lang siya nakakita ng napakaliit na biik. Sampung minute ang ginugol niya para tingnan ang kabuuan ng biik: ang mapupungay na mata, mga kuko sap aa, at pagwagwag ng buntot. Masayang nagpaalam si
- 10. Kibuka sa apoat habang kumakaway siya rito, sumiksik naman sa kaniyang dibdib ag biik. Sinabi niya sa apo na dadalhin niya sa Markansas ang biik at kakausapin si Miriami na ihanda ang biik bilang espesyal na pagkain sa hapunan para sa pag-uwi ni Yosefu. Nagdalawang-isip si Kibuka para sa planong gagawin sa biik sapagkat sunod nang sunod ang biik at bawat pag-upo niya laging nasa paanan niya ito. Hindi ito umaalis sa tabi niya. Parang taong nakikinig sa bawat sasabihin ni Kibuka. Pagdating ng gabi, biglang maiisip ni Kibuka na pakainin ang biik ng tiring pagkain sa sarili niyang pinggan, bukod pa sa talagang kinakain niyon. Pagkalipas ng ilang araw, lumalaki na ang biik, malakas nang kumain at kailangang manguha ng matoke si Kibuka sa mga kaibigan at kapitbahay. Nalaman na sa buong Kabzanda na may alagang baboy si Kibuka. Mula noon, hindi na nagbabahay-bahay si Kibuka upang manguha ng matoke para sa alaga niyang baboy sapagkat ang mga babae at bata na nag-iigib ng tubig na malapit sa bahay ni Kibuka ang nagdadala ng mga matoke. Nagiging dahilan iyon upang makita at makipaglaro sila sa alagang baboy ni Kibuka. Para na nilang kamag-anak ito na sinusundan at inaalam ang paglaki nito. Ito lamang ang baboy na napakalinis dahil naaalagaan ito nang maayos. Dahil dito, pinapayagan ni Kibuka na matulog ito sa kaniyang paanan bagaman ingat na ingat siya na malaman ito ng kaniyang mga kapitbahay. Naging mabilis ang paglaki ng alagang baboy. Lumaki ito sa maayos na kapaligiran at higit sa lahat, napamahal na iyon kay Kibuka. Sa paglipas ng mga lingo, habang lumalaki ang alagang baboy, maraming problema ang dumarating. Halimbawa, kailangan nan ang mas maraming pagkain at hindi naman ganoon karami ang makukuha sa mga kapitbahay kaya kapag wala nang makain ang baboy, pupunta ito sa shamba ng mga kapitbahay at kakainin ang tanim na mga gulay at kape. Maging si Kibuka ay naninimot sa sarili niyang mga pagkain maibigay lamang sa alagang baboy. Hindi na rin gusto ni Kibuka na natutulog sa kaniyang paanan ang alagang baboy gaya noong biik pa lamang ito. Ngayon, napakalakas niyong maghilik na nakapagpapapuyat kay Kibuka. Isang mabigat na desisyon na hindi na magtatagal ay ilalabas na niya ang alagang baboy at itatali na lamang sa puno. Kung sino kaya ang magdurusa, si Kibuka o kaniyang alagang baboy ay mahirap na sagutin. Walang malayang alagang baboy at si Kibuka lamang ang makapagsasabi.
- 11. Sa araw, malayangnakagagala pa ang baboy, bagaman laging nahuhulog sa ilog. Hindi tiyak ang lalim ng ilog sa Kalansada. Karaniwang naliligo o nagtatampisaw ang mga taga-Kalansada sa nasabing ilog. Minsan, umuulan, malakas ang agos ng tubig na maaaring madala nito ang isang bata. Ibig na ibig ng alagang baboy na magtampisaw rito. Naglaro sa imahinasyon ni Kibuka nab aka paglaruan ang alagang baboy ng mga batang naglalaro na maaaring hulihin at dalhin sa gitna ng ilog at lunurin ang baboy. Para hindi ito mangyari, tuwing magdidilim na, pinapasyal niya ang alagang baboy na kinasanayan nang makita ng mga taga-Kalansada at tanging hindi mga tagaroon ang tila nagugulat sa ginagawa niyang pagpasyal sa alagang baboy habang may tali ito. Naging magandang ehersisyo ito ni Kibuka dahil sa pananakit ng kaniyang mga kalyo na sa bawat hakbang niya upang masiyahan ang alagang baboy ay katumbas naman ng labis na sakit ang dulot sa kaniya na halos ikaiyak niya. Sinabi niya kay Daudi Kulubya na nagmamalasakit sa papilay-pilay niyang lakad na nasisiyahan naman siya sa ginagawa niya sa alagang baboy. Masaya siyang uuwi at ibababad ang mga paa sa isang palanggana ng mainit na tubig ng isang oras. Hindi na niya iisipin ang pananakit ng kaniyang mga kalyo. Gaano pa katagal ang ganitong sitwasyon? May mga pagkakataon na kinakausap ni kibuka ang ilang kilala niyang bumibili ng alaga niyang baboy. Ngunit ang pagmamahal sa alagang baboy ang namamayani kay Kibuka kaya hindi niya ito maipagbibili dahil para na rin itong pagtataksil sa alaga. Isang araw, habang papunta si Kibuka sa Sagradong Puno at habang naghahalukay sa kumpol ng mga sanga ang alagang baboy, isang di inaasahang pangyayari ang naganap. Si Kibuka, ang alagang baboy, at ang drayber ng isang motorsiklo ay tumilapon sa iba’t ibang direksiyon. Nasagasaan sina Kibuka at alagang baboy ng isang motorsiklo. Nang magkamalay na siya, natuwa siya sapagkat buo pa rin ang kaniyang katawan maliban sa isang balikat na sumasakit at dugo sa mga kamay niya. Nakilala niya ang drayber na si Nathaniel Kiggundu na tila hindi naman gaaanong nasaktan. Inalis niya ang mga damong nakatabon sa kaniyang mukha at makikita ang mahabang punit ng pantalon sa tapat ng isa sa kaniyang tuhod. Mula sa kung saan, narinig nila ang napakalakas na iyak ng alagang baboy ni Kibuka at doon nagpunta ang dalawang lalaki. Pagdating nila, ay umiiyak ang baboy dahil sa pagkakaipit ng leeg nito at namatay na. Totoong nakasama kay
- 12. Kibuka ang aksidentena nag-iwan sa kaniya ng kondisyong walang katiyakan. Habang nakaupo siya sa tabi ng namatay na alagang hayop, iniisip niya ang kasunod na mga pangyayari. Marami nang taong nag-uusyoso, titingnan si Kibuka at namatay na alagang hayop at pagkatapos ang motorsiklo naman ang kanilang titingnan. Dumating si Musisi, ang Hepe ng Ggogombola. Kinuha ang pahayag ni Kiggundu at pagkatapos nilapitan si Kibuka at pinipilit na isakay sa kaniyang sasakyan upang iuwi sa bahay niya. “Sir, mukhang hindi pa maganda ang lagay ninyo, bukas na lang kayo kukunan ng pahayag. Magpahinga muna kayo.” “Pero hindi ko maaaring iwanan ang namatay kong alagang baboy.” “Maaari po nating ilagay sa likod ng aking sasakyan kung ibig po ninyo. Mas mabuti sana kung puputol-putulin na ito ng matadero dahil hindi na ito maaaring magtagal sa klase ng klima ngayon.” Kailanman ay hindi pumasok sa isipan ni Kibuka na kainin ang alagang hayop. Iniisip niya kung saang bahagi ng shamba ililibing ang alagang hayop. Sinabi niya na ang pagkain ng isang napamahal na alaga ay isang barbarong Gawain. Naiisip niya na naghuhukay na siya ng paglilibingan ng alaga. Natitiyak niyang hindi siya tutulungan ng mga taga-kalsada na gawin ito. Sa bandang huli, naisip niya na bakit hindi magkaroon ng bahagi ang kaniyang mga kapitbahay sa namatay niyang alaga. Sila naman ang nagpakain sa nasabing alaga. Dinala sa Ggogombola Headquarters ang nasabing alaga ni Kibuka at ipahahati-hati ito sa askaris na naroon. Sinuman ang may gusting kumain ng baboy ay pumunta roon bago mag- ikapito ng gabi, ayon kay Musisi na siya nang nag- asikaso sa namatay na baboy. Sa pagbalik ni Kibuka sa kaniyang tahanan, ginamot niya ang kaniyang balikat ng gamot na karaniwang ginagamit niya sa anumang sakit na nararanasan niya. Umupo sandal habang umiinom ng tsaa. Maaga siyang natulog at nagising sa magandang sikat ng araw. Nasabi niya sa kaniyang sarili na ito ang pinakamaganda niyang pagtulog at nasiyahan siya pagkatapos ng maraming buwan na nagdaan. Dumating si Musisi habang papaalis na si Kibuka upang tingnan kung ang pata ng alaga niyang baboy ay nadala kay Yosefu Miriamu. “Hindi pa, Sir, ngayon ko pa lamang dadalhin doon, ibig ba ninyong sumabay na sa akin pagpunta roon?” Pumayag si Kibuka na makisabay. Tinanggihan naman niya ang laman ng baboy na dinala sa kaniya ni Musisi.
- 13. “Sa iyo naiyon, anak, hindi ako mahilig kumain ng baboy.” Kinuha ni Miriamu ang pata ng baboy at ang interes naman ni Yosefu ay ang mga detalye ng aksidenteng naranasan ni Kibuka. Pinilit ni Yosefu at Miriamu na mananghalian sa kanila ang dalawa. Ngunit kailangan dumalo sa isang pulong ni Musisi sa Mmengo, kaya si Kibuka na lamang ang iniwan. Maraming napag-usapan sina Kibuka at Yosefu. Matagal silang hindi nagkita kaya magiging masarap ang pagkain nila ng pananghalian. “Talagang napakahusay mong magluto, Miriamu,” wika ni Kibuka habang naglalagay ng maraming pagkain sa kaniyang pinggan.” “May ilang sandal na nalulungkot siya sapagkat alam niya na karne ito ng mahal niyang alaga at masaya niyang kinain ito. Ngunit sandal lamang ito at patuloy pa rin niyang nilalagyan ng karne ang kaniyang pinggan. Natatawa siya sa sarili at alam niya na hindi na siya maglalakad tuwing hapon at sa halip makakatulog na siya nang maayos. Grabeh! Ang galing talaga ng Pangkat _____. D. PAGLINANG NG TALASALITAAN Paki tanggal mo nga ang takip ng aking pocket chart dahil tayo ay magsasagot na sa mga katanungan sa Gawain 4: Paglinang ng Talasalitaan sa pahina 295. Pakibasa mo nga ang panuto _____. Panuto: Ibigay ang kahulugan ng sumusunod na salitang may salungguhit. Pagkatapos, gamitin ang mga ito sa sariling pangungusap. Isulat sa ipamimigay na metacards ng guro ang inyong mga kasagutan. Kung ang inyong sagot ay ukol sa kahulugan ng mga salitang may salungguhit ay ilagay ito sa ikalawang hanay ng Pocket Chart. At sa ikatlong hanay naman ang para sa mga sariling pangungusap. 1. Ngayon, gugugulin niya ang kaniyang buhay sa maliit niyang dampa sa tabi ng ilog sa Kalansanda. 2. Maging si Kibuka ay naninimot sa sarili niyang mga pagkain maibigay lamang sa alaga niyang baboy. 3. Karaniwang nagtatampisaw ang mga taga- Kalansanda sa ilog. 4. Ang pagmamahal sa alagang baboy ang namamayani kay Kibuka kaya hindi niya ito maipagbibili. 5. Si Kibuka, ang alagang baboy at drayber ng isang motorsiklo ay tumilapon sa iba’t ibang direksiyon. Mag-aaral Q, Panuto: Ibigay ang kahulugan ng sumusunod na salitang may salungguhit. Pagkatapos, gamitin ang mga ito sa sariling pangungusap. Isulat sa ipamimigay na metacards ng guro ang inyong mga kasagutan. Kung ang inyong sagot ay ukol sa kahulugan ng mga salitang may salungguhit ay ilagay ito sa ikalawang hanay ng Pocket Chart. At sa ikatlong hanay naman ang para sa mga sariling pangungusap.
- 14. 6. Habang naghahalukaysa kumpol ng mga sanga ang alagang baboy, isang di inaasahang pangyayari ang naganap. Bibigyan ng guro meta cards at pentel pen ang mga mag-aaral na ibig sumagot sa Gawain 4. 1 hanggang 2 minuto lamang ang ibibigayng guro sa mga mag-aarl upang makapagsagot ng tama sa aktibidad. SALITANG MAY SALUNGGUHIT KAHULUGAN PANGUNGUSAP 1. gugugulin 2. naninimot 3. nagtatampisaw 4. namamayani 5. tumilapon 6. naghahalukay Wow! Tama ang inyong mga sagot sa ating Pocket Chart. Ang galing talaga ng G10-Fortitude. E. PANGKATANG PAGSUSURI Ngayon naman ay gusto kong malaman kung talagang naunawaan ninyo ang tekstong “Ang Alaga.” Kayo ay hahatiin ko sa apat na pangkat. At ang pinuno ng bawat pangkat ay bubunot sa Task Cards na aking hawak-hawak. Klas, ang panuto, katanungan at rubriks ng ating Pangkatang Gawain sa araw na ito ay mababasa ninyo sa Task Card na mapipili ng mga pinuno ninyo. TASK CARD 1 Tanong: Batay sa mga pangyayari sa akda, paano mo ilalarawan ang isang alaga nang may pagpapahalaga? Gamitin ang Grapikong Representasyon sa ibaba sa pagsasagot sa tanong. •Magtataas ng kamay ang mga mag-aaral na ibig magsagot sa Gawain 4: Paglinang ng Talasalitaan sa pahina 259. •Pagkalipas ng 1 o 2 minuto ay isa-isa nang ilalagay ng mga mag-aaral ang kanilang sagot sa Pocket Chart. •Magbubunutan ang pinuno ng bawat grupo upang malaman kung anong “Task Card” ang sasagutan ng kanilang pangkat. •Sa loob ng 5 minuto ay magtutulungan ang mga miyembro ng bawat pangkat sa pagsasagot sa katanungan na nakasaad sa “Task Card.” •Ang pag-yell ng grupo ang magiging “signal” ng guro na tapos na at nakahanda na para sa Oras ng Pag-uulat ang pangkat na nagyell. •Kapag ang lahat ng grupo ay nakapagyell na ang ibig sabihin nito ay handa na ang lahat upang i-ulat ang kasagutan ng bawat pangkat sa mga katanungan ng guro tungkol sa akdang “Ang Alaga.”
- 15. Rubrik Para saPangkatang Gawain: Pangkat I – Bigyan ng angkop na marka ang bawat pangkat gamit ang rubrik para sa pangkatang gawain. BATAYAN PANGKAT 1 PANGKAT 2 PANGKAT 3 PANGKAT 4 1. Kasiy a-siy a ba ang ginawang pag- uulat? Pagpapaliwanag ng tagapag-ulat? 2. Mahusay bang nakasunod sa ipinagawa ng guro ang pangkat? 3. Napukaw ba ng tagapag-ulat ang atensy on/damdamin ng mga kamag- aral? 4. May sapat bang kaugnay an ang kasagutan sa paksang tinalakay ? 5. Nakiisa ba ang bawat kasapi ng pangkat sa pagbuo ng Gawain? *Paraan ng Pagmamarka ng Pangkat I sa Pangkat II – Pagtula *5 minuto ang ibibigay ng guro para sa pagsasagawa ng gawain *2 hanggang 3 minuto ang nakalaan para sa pag- uulat TASK CARD 2 Tanong: Magsaliksik upang maibigay ang hinihingi sa grapikong representasyon. Isa-isahin ang mga pahayag sa akda na may kaugnayan sa sumusunod: LUGAR KONDISYON NG PANAHON KASAYSAYAN NG AKDA Rubrik Para sa Pangkatang Gawain: Pangkat II – Bigyan ng angkop na marka ang bawat pangkat gamit ang rubrik para sa pangkatang gawain. BATAYAN PANGKAT 1 PANGKAT 2 PANGKAT 3 PANGKAT 4 1. Kasiy a-siy a ba ang ginawang pag- uulat? Pagpapaliwanag ng tagapag-ulat?
- 16. 2. Mahusay bang nakasunodsa ipinagawa ng guro ang pangkat? 3. Napukaw ba ng tagapag-ulat ang atensy on/damdamin ng mga kamag- aral? 4. May sapat bang kaugnay an ang kasagutan sa paksang tinalakay ? 5. Nakiisa ba ang bawat kasapi ng pangkat sa pagbuo ng Gawain? *Paraan ng Pagmamarka ng Pangkat II sa Pangkat III – Pakanta *5 minuto ang ibibigay ng guro para sa pagsasagawa ng gawain *2 hanggang 3 minuto ang nakalaan para sa pag- uulat *Walang “password” ang Pocket Wifi na pinahiram ng guro – Smart Bro_B5DC2D TASK CARD 3 Tanong: Sino ang pangunahing tauhan sa akda? Itala ang kaniyang kalakasan at kahinaan bilang tauhan. Rubrik Para sa Pangkatang Gawain: Pangkat III – Bigyan ng angkop na marka ang bawat pangkat gamit ang rubrik para sa pangkatang gawain. BATAYAN PANGKAT 1 PANGKAT 2 PANGKAT 3 PANGKAT 4 1. Kasiy a-siy a ba ang ginawang pag- uulat? Pagpapaliwanag ng tagapag-ulat? PANGALAN NG PANGUNAHING TAUHAN KALAKASAN KAHINAAN
- 17. 2. Mahusay bang nakasunodsa ipinagawa ng guro ang pangkat? 3. Napukaw ba ng tagapag-ulat ang atensy on/damdamin ng mga kamag- aral? 4. May sapat bang kaugnay an ang kasagutan sa paksang tinalakay ? 5. Nakiisa ba ang bawat kasapi ng pangkat sa pagbuo ng Gawain? *Paraan ng Pagmamarka ng Pangkat III sa Pangkat IV – Fliptop *5 minuto ang ibibigay ng guro para sa pagsasagawa ng gawain *2 hanggang 3 minuto ang nakalaan para sa pag- uulat TASK CARD 4 Tanong: Ibigay ang kahalagahan ng akdang binasa sa pansarili, panlipunan at pandaigdig. Gamitin ang grapikong representasyon sa pagpapahayag ng iyong kaisipan. Rubrik Para sa Pangkatang Gawain: Pangkat IV – Bigyan ng angkop na marka ang bawat pangkat gamit ang rubrik para sa pangkatang gawain. BATAYAN PANGKAT 1 PANGKAT 2 PANGKAT 3 PANGKAT 4 1. Kasiy a-siy a ba ang ginawang pag- uulat? SARILI LIPUNAN DAIGDIG
- 18. Pagpapaliwanag ng tagapag-ulat? 2. Mahusaybang nakasunod sa ipinagawa ng guro ang pangkat? 3. Napukaw ba ng tagapag-ulat ang atensy on/damdamin ng mga kamag- aral? 4. May sapat bang kaugnay an ang kasagutan sa paksang tinalakay ? 5. Nakiisa ba ang bawat kasapi ng pangkat sa pagbuo ng Gawain? *Paraan ng Pagmamarka ng Pangkat IV sa Pangkat I – Sabayang Pagbigkas *5 minuto ang ibibigay ng guro para sa pagsasagawa ng gawain *2 hanggang 3 minuto ang nakalaan para sa pag- uulat F. PAG-UUSAP NG BAWAT PANGKAT HINGGIL SA KANILANG PAKSA O GAWAIN Katulad ng nakasaad sa inyong mga Task Card kayo ay aking bibigyan ng 5 minuto upang maisagawa ang aking iniatas na gawain sa bawat pangkat. G. PAG-UULAT NG BAWAT PANGKAT HINGGIL SA KANILANG PAKSA O GAWAIN Bibigyan ng 2 minuto hanggang 3 minuto ang mga tagapag-ulat ng bawat pangkat upang ipaliwanag sa lahat ang kanilang kasagutan sa tanong na iniatas sa kanila ng guro. Ipapaalala ng guro na mayroong siyang inatasan upang magsilbing tagatala ng oras kung sinunod ba o hindi ng bawat grupo ang napagkasunduang “oras” sa pag-uulat. *1 tunog ng bell – 2 minuto *3 beses na pagtunog ng bell – 3 minuto *Mababawasan ng puntos ang grupo na lalagpas sa 3 minuto. •1 segundo – 29 segundo – minus 0.50 •30 segundo – 59 segundo – minus 1 •1 minuto – bawas na 2 puntos sa kabuuang marking makukuha ng grupo H. PAGBIBIGAY NG REAKSIYON NG MGA MAG-AARAL SA NARINIG Kada tapos ng pag-uulat ng bawat pangkat ay magbibigay ng reaksiyong ang bawat grupo sa pangkat na iniatas sa kanila ng guro na kanilang bibigyan ng puna ang ginawang trabaho. •Isa-isang mag-uulat ang bawat grupo. •Pagsasabi ng komento ng pinuno o kahit na sino sa grupo hinggil sa isinagawang pag-uulat ng ibang grupo.
- 19. I. FIDBAK MULASA GURO •Pagkatapos ng pagbibigay reaksiyon ng mag- aaral, ang guro rin ay magbibigay ng fidbak hinggil sa isinagawang pag-uulat ng bawat grupo. J. PAGLALAHAT Bilang isang mamayan, paano mo ipapakitaang iyong pagpapahalaga at pagmamahal sa mga hayop? Gamitin ang “mathematical equation” na nasa ibaba sa pagsasagot ng tanong na ito. Sige nga mag-aaral W! Magaling, mag-aaral W! Sa aking palagay ay talagang alam na alam na ninyo ang akdang pinag-aralan natin ngayong araw na ito. Dahil diyan, kumuha na kayo ng bolpen at ¼ na bahagi ng papel sa inyong mga “bag.” K. PAGTATAYA Panuto: Tukuyin ang hinihingi sa bawat bilang. Isulat sa ¼ na bahagi ng papel ang inyong kasagutan. 1. Siya ang matalik na kaibigan ni Kibuka. 2. Ang may-akda ng “Ang Alaga.” 3. Pangunahing tauhan sa akdang “Ang Alaga.” 4. Hayop na inaalagaan ng pangunahing tauhan sa “Ang Alaga.” 5. Kontinenteng pinagmulan ng “Ang Alaga.” Mga Tamang Sagot: 1. Yosefu Mukasa 2. Barbara C. Kimenye 3. Kibuka 4. maitim na baboy 5. Aprika Patataasin ng kamay at bibilingan ng guro ang marking nakuha ng mga mag-aaral sa ibingay niyang pagsusulit. •Matimtimang nakikinig ang mga estudyante. •Magtataas ng kamay ang mga mag-aaral upang masagot ang tanong ng guro. Mag-aaral W, bawasan (-) ng mga tao ang pananakit na ginagawa sa mga hayop, dagdagan (+) ang mga opisina na kumakalinga sa mga hayop na nasusugatan gawa nating mga tao at paramihin (x) pang lalo ang mga batas na magbibigay ng protekyon sa mga ito. •Tahimik na magsasagot ang G10-Fortitude sa maikling pagsusulit na ibinigay ng guro. •Pagwawasto sa mga kasagutan ng mag-aaral. •Magtataas ng kamay ang mga mag-aaral kapag ang numero na sinabi ng guro ang nakuha + - x = Naipakita ang pagpapahalaga at pagmamahal sa mga hayop
- 20. G10-Fortitude 5 4 3 2 1 0 Kabuuan IV. GAWAING BAHAY 1.Panoorin ang “video clip” na matatagpuan sa https://www.youtube.com/watch?v=ZDZaWgf_bk0. At pagkatapos ay sagutan ang mga sumusunod na katanungan: a. Tungkol saan ang iyong napanood? b. Paano naipakita ng tao ang pagmamahal sa hayop? c. Ano ang iyong naging damdamin sa panonood? d. Makatwiran ba ang ginawang pagbabalik sa alagang hayop sa lugar kung saan siya nararapat? Bakit? e. Sa palagay mo, ano ang maidudulot sa tao ng pag-aalaga ng hayop? Binigyang-pansin: RHODORA L. CRUZ Tagapangulo, Kagawaran ng Filipino Sinang-ayunan: MICHAEL A. GARROVILLAS Punungguro I, GFINHS nilang marka sa kaniyang pinasagutan. Inihanda ni: MARICEL S. BORDEN Guro sa Filipino 10