3. Ano ang Tula?
“Sa isang Pilipino ang pagtula o pag-awit ay isang
lamang taghoy ng kanyang kaluluwa.”
-
Ligaya Tiamson-Rubin
4. Ano ang Tula?
Ang tula noong pa mang unang panahon hanggang sa
kasalukuyan ay malinaw at ganap na katututran ng
kanilang pangarap. Hanggang ngayon sila ay mahalaga
sa pagbuo nito sa daigdig ng mga makatang puspos ng
imahinasyon, matayaog na damdamin at kaisipan.
-
Angeles (1991)
5. Ano ang Tula?
Larawan ng kasaysayan ng bayan, ng pagtulak ng
panahon tungo sa pag-unlad ng daigdig at ng lahat,
matatayog man; karaniwan o kababaan ng nararating
ng kaisipan at naisasaloob sa dibdib ng tao tungkol sa
kanyang pananalig sa Diyos, tungkol sa kanyang
pakikipagkapwa-tao, tungkol sa kanyang sarili at iba
pang may kaugnayan o sumasaklaw sa kanyang
pagkatao.
-
Arrogante (1991)
6. Ano ang Tula?
Ang tula ay isang pagbabagong hugis sa buhay-na
ipinararating sa ating damdamin at ipinahahayag sa
pananalitang nag-aangkin ng tumpak na aliw-iw at
lalong mainam sa mga may sukat na taludtod. Ang
kahulugan tula ay likha at ang makata ay isang
manlilikha.
-
Alejandro mula kay Villafuerte
7. Ano ang Tula?
Ang tula ay isang kaisipang naglalarawan ng
kagandahan ng kariktan, ng kadakilaan:tatlong bagay
na kailangang magkatipun-tipon sa isang kaisipan
upang mag-angkin ng karapatang matawag na tula.
-
Balmaceda
8. Ano ang Tula?
Ang tula ay kagandahan, diwa, katas, larawan at
kabuuan ng tanang kariktang makikita sa silong ng alin
mang langit.
-
Iñigo Ed. Regalado
9. Ano ang Tula?
Ang tula ay kamalayang napasisigasig (Hightened
Consciousness).
-
Edith Sitwell
10. Ano ang Tula?
Ang pagtula ay gaya ng nasabi na may dalawang
libong taon na ang nakararaan-ay panggagad. Ang
puso ng isang tula ng isang nilikha ay siyang bayan ng
tula at tanging sa tula lamang.
-
Lord Macaulay
11. Ano ang Tula?
Ang tula‟y hiningang sa puso nagbuhat,
Mula man sa puso‟y dibdib ang nagsiwalat;
Simbuyo‟y damdaming gamit ay panulat
At sa titik niyo‟y lahat naihayag
Ang tula‟y hinaing, tibok pati pulso,
Pintig na ang bukal biyaya sa tao,
Sikil ng damdaming siyang patotoo,
Ang tula ay buhay, isip at diwa ko.
12. Ang tula kung minsa‟y nakahuhumaling
Magbasa‟t magsulat nakaaliwgawin,
Lalo pa‟t kung tunay nasa „yo nanggaling
Ang diwa‟t kalatas nagawang likhain.
Ang tula ay wika nitong kaluluwa,
Sambit niyang bibig minsa‟y may tugma pa;
Bilang niyang pantig, sukat iyong dala
Taludtod sa saknong sadyang ipinila.
Ang tula ay aliw sa taynga ng madla,
Kariktan ay taglay nitong paksa;
Indayog at tono diyan ka hahanga,
Aliw-iw naro‟n din hindi mawawala
13. Ang tula ay hiyas nitong kamlayan,
Bumukal sa puso‟t daloy sa isipan;
Umagos na diwa‟y sahod gunamnam.
Nagbatis sa lupa, nadilig ang tigang.
Ang tula‟y gumagamit ng piling salita,
At sa pamamangka‟y sagwan yaong dila,
Sa pagpapahayag bagwis ng makata
Ginagawang timbulang sumadsad sa lupa.
Tula nang dumaong sa dalampasigan,
Kayraming lumimot, isip ang nagtangan;
Puso at damdamin ang naging sisidlan
At plumang panulat ginawang sasakyan.
14.
Ang tula‟y nabuo nang di sinadya
At sa mga aklat yao‟y nalathala;
Dito na nagmula alamat ng bansa,
Ang tula ay likha, gawa ng makata.
15. Ang Sukat
“ ang sukat ay bilang ng pantig sa loob ng isang hati o
bahagi ng isang pangngusap. Ito ang sinasabing tagal o
ang bilang ng bagsak ng tunog sa diin o bigkas ng mga
salita sa taludtod “
- Gener
16. Ang Sesura
Light Pause sa gitnang bahagi ng taludtod
Matay kong pagmasdan/ang iyong larawan,
Nakikita rito‟y/ang anyo mong taglay;
Ang dakilang pita‟t/mga kasaysayan
Sa aklat ng ginto‟y/waring mamamasdan.
(Quezon, sa iyong paglisan ni Milagros B. Macaraig)
17. Ang Estropa o Saknong
Kopla
“bakit ako’y ibong binuhay pang muli
Kung sa iyong palad ay kikitiling dagli.”
- (C.M. Vega, “Sa Tagpuan ng Araw at Gabi)
18. Ang Estropa o Saknong
Terseto
“Animong maitim sa mukha ng araw,
Tabing na pannga sa ngiti ng buhay,Palagay ko’y ganyan pag may kakulangan.”
- (J.V. Panganiban, “kalooban”)
19. Ang Estropa o Saknong
Kwarteto
“ Sa yungib na yao’y ibig kong ibalik
Ang hubad na bakas nang ako’y umalis,
Sa yungib na yao’y ibig kong isilid
Ang sugat-sugatng yabag ng daigdig!”
- (C.C. Marquez, Jr., “Sa Yungib na Yaon”)
20. Ang Estropa o Saknong
Kinteto
“ Ikaw ba ay ano?
Ikaw ba’y pag-ibig.
Halamang ligaya ng tigang na dibdib?
Bakit nang nupling ka sa puso kong sabik,
Ang mga ugat mo’y may pighating hatid?”
- (A.I. Dizon, “ Ikaw Ba’y Ano?”)
21. Ang Estropa o Saknong
Senteto
“ Hindi na mabilang
Sa buhok ng uban …
Sa pisngit’t sa noo ay nakabalatay
Ang guhit na tanda ng pinagdanasan …
Limampu’t tatlo na ang kapanahunang
Lumipas sa kanya, sapul nang isilang”
- (P.A Dionisio, “Panibugho”)
23. Karaniwan
At sa durungawan ikaw ay nanungaw,
At sumulyap-sulyap sa dakong karimlan;
Nagmasid-masid pa’t saka mo inusal,
Sino kaya siya … Siya kaya’y nasaan?
- “ Maging Sino Ka Man!”
24. Ganap
Pilipinas bayan ko, tanggapin itong tagubilin,
Na sa aking paglisan at kahilingang hihilingin;
Sa bayan ko ay ilaan, manarawi’y kandilihin,
Isapuso’t isaisip balang araw pagyamanin.
- Mula sa tulang “ang Bayan Ko’y Pilipinas”
25. Sintunog
“Ang sintunog ay siyang tinatawag na salitang
magkakatugma sa dulo ng mga taludtod o mga salitang
magkakatugma na may iisang tunog, bagama’t mga
salitang nagkakaiba ang kahulugan.”
- Fernando B. Monleon
26. Sintunog
Karagdagang paliwanag tungkol sa iba’t ibang uri
ng tugma (rhymes). Ang sintunog ay hindi lubhang
angkop sa kahulugan. Sa salitang tugma ang ibig
sabihin, ang huling bahagi o pantig ng salita sa dulo
ng taludtod ay magkapareho o hawig ang tunog.
27. Kung hindi magkakatugma ang bawat
taludtod:
_____A_______
_____B_______
_____C_______
_____D_______
28. Tunghayan ang isang saknong sa tulang “Ang Panday”
at pansinin ang dulong pantig ng bawat taludtod
Kaputol na bakal na galling sa bundok
Sa dila ng apoy, kanyang pnalambot
Sa isang pandaya’y matiyagang pinukpok
At pinagkahugis na nasa ng loob
Kung magkakapareho naman ang tunog na bawat taludtod:
_____A______
_____A______
_____A______
_____A______
29. Tunghayan din ang isang saknong sa Balagtasang Midyum ng
Instruksyon: Ingles ba o Filipino? Pansinin ang dulong taludtod.A, A, A, A DIN HINDI BA?
Ugali ng Pilipino kapag mayro’ng suliranin
Kaisipang matalino’y hahanapi’t sasangguniin
Itatanong ang nararapat at matuwid na Gawain
O kaya’y pag-uusapan bawat panig lilimiin
Sa tulang “Isang Dipang Langit”, ang tugmaan naman ay:
_____A_____
_____B_____
_____A_____
_____B_____
31. Makatugma sa huling pantig:
o
o
o
o
o
o
o
It
Is
Ip
Ig
Ib
Id
Ik
o
o
o
o
o
o
o
Ab
Ak
Ag
Ap
At
As
Ad
o
o
o
o
o
o
o
Ay
Al
Am
An
Aw
Ar
Ang
o
o
o
o
o
o
o
Og
Op
Ok
Od
Os
Ot
Ob
o
o
o
o
o
o
o
In
Iy
Im
Ing
Ir
Iw
Il
o
o
o
o
o
o
On
Ong
Ol
Om
Or
oy
32. Aliw-iw o Indayog
Tatlo ang ginagampanan ng aliw-iw ayon kay Alden:
1.
2.
Nagbibigay lugod
Nagpapahayag ng damdamin
