1. De presentatie begint wat aarzelend, met een anekdote. Salman Khan vertelt dat hij een filmpje met uitleg voor zijn neefjes op youtube zette. Tot zijn verbazing vonden ze zijn “les” op youtube leuker dan in het echt. En daar is hij over na gaan denken. Waarom zou dat zijn?<br />De ideale lessituatie is dat je een op een met een leerling kunt oefenen. Daarom zijn bijlessen vaak zo effectief, daarom heeft het zin om je kinderen thuis te helpen met huiswerk. Maar zie dat maar eens voor elkaar te krijgen in het gewone leslokaal.<br />De uitleg op youtube creëerde die situatie. Zijn neefjes konden keer op keer de video afspelen, net zo vaak tot ze alles hadden begrepen. Ze hoefden niet keurig met de armen over elkaar te luisteren wanneer Khan het moment daar achtte, nee de informatie was beschikbaar wanneer zij die nodig hadden. Vanuit die gedachte was het maar een kleine sprong naar het volgende idee: kunnen we de informatie die leerlingen nodig hebben voor een bepaald vak of een gekozen thema beschikbaar maken op youtube of op een andere manier digitaal presenteren?<br />Salman Khan vertelt verder, steeds enthousiaster. Op het eind wordt duidelijk wat de kern van zijn betoog is. ICT maakt op deze manier ruimte vrij voor de docent om samen met de leerling te oefenen in de klas. En, zo vervolgt hij enthousiast, de leerlingen kunnen elkaar ook helpen. Ze kunnen in groepjes werken in de klas, natuurlijk, maar ook kunnen ze, via het internet, samenwerken waarbij de fysieke afstand geen bezwaar is. De theorie is voortdurend digitaal beschikbaar, ook voor die jongen uit een achterstandswijk die eerst voor zijn familie moet zorgen. Maar er is meer.<br />De docent kan veel beter volgen waarmee de leerling bezig is. Welke bronnen gebruikt hij, welke onderwerpen kosten wat meer tijd en voor welke onderdelen van de lesstof scoort de leerling moeiteloos een voldoende? Het bijhouden van deze statistieken leerde ook dat het beeld van de docent vaak niet klopt. Er zijn veel minder zwakke leerlingen dan gedacht; de grafiek van de leerlijn geeft aan dat de leerling na een moeilijk onderwerp de tijd vlug inhaalt.<br />Deze manier van lesgeven, waarbij de theorie digitaal beschikbaar is en de lestijd vooral gebruikt wordt om aan opdrachten te werken, wordt flipping the classroom genoemd. Wat eerst thuis gebeurde (oefenen), is verplaatst naar het leslokaal. Wat eerst in het leslokaal plaatsvond (kennisoverdracht), is nu op de computer gezet.<br />Kritische opmerkingen volgen nog. Eerst maar even genieten!<br />http://teachingwithted.pbworks.com/w/page/37315118/Flipping-the-Classroom<br />Een geweldige presentatie, waarbij ik toch wat aantekeningen wil plaatsen.<br />De ondertitel van deze lezing is “Let’s use video to reinvent education”. Laten we video inzetten om lesgeven opnieuw uit te vinden. Daaronder ligt de aanname dat onderwijs nog steeds overal zo is georganiseerd dat er vooral frontaal wordt lesgegven: de docent verteld, legt uit en de leerling luistert. Vervolgens mag de leerling bij het maken van het huiswerk erachter komen of hij de lesstof begrepen heeft. Dat doet onrecht aan alle onderwijsvernieuwingen en alternatieve lesmethodieken. Salman Khan refereert met deze ondertittel, die nadrukkelijk op het eind van de presentatie in beeld wordt gebracht, aan een onderwijspraktijk die zeker geen gemeengoed is in de westerse landen.<br />De klassikale les wordt vervangen door een videopresentatie van de docent. Alle presentaties bij elkaar vormen een gesproken reader, op de lange termijn zelfs een wezenlijk onderdeel van een digitale bibliotheek waaruit de leerlingen kunnen putten. Ik vind het een prachtig idee, maar ik denk wel dat de lerarenopleiding een speciale leergang “Videopresentatie” zal moeten opzetten. Initiatieven die dicht bij wat Khan voor ogen staat zijn er al: praktijklessen op video.<br />Salman Khan denkt sterk vanuit de docent. Hij benadrukt de tijd die er voor de docent vrijkomt om met de (individuele) leerlingen om te gaan. Hij neemt hierbij een voorschot op de veelgehoorde kritiek dat de inzet van de computer in het onderwijs het leerproces tot een mechanisch gebeuren maakt, waarbij de interactie tussen docent en leerling ontbreekt. Ik geef hem daarin gelijk, maar de praktijk is weerbarstig. Ook wanneer je als docent in de situatie verkeert dat je tijdens de les tussen de leerlingen staat en continu bezig bent met hen, is het oppassen geblazen. Wie geef je het eerst aandacht, wie laat je samenwerken, bij welke leerling kun je de hulp of coaching doorschuiven naar de volgende les? Ook het vlees van de docent is zwak, we zijn allemaal geneigd om te reageren op het duidelijkste appel en we weten ook allemaal dat we wel eens een rustige leerling “vergeten”. <br />Het leerlingvolgsysteem is ook geautomatiseerd bij Salman Khan. Een PTA dat is gevisualiseerd in Excel en een grafiek die de vorderingen in de tijd aangeeft. Uiteraard is de grafiek eenvoudig uit te breiden met de gemiddelde prestaties van de klas en/of jaargang. Prima, hoe meer inzicht de leerling heeft in zijn eigen leerproces, des te beter kan hij de grip houden op zijn eigen ontwikkeling. Wat ik echter mis is een registratie van de activiteiten van de docent. Ik weet het, tijdschrijven is niet populair. Toch ben ik van mening dat je als docent hetzelfde moet doen als wat je vraagt van je leerlingen. De winst van het bijhouden van je activiteiten is niet alleen dat je je eigen handelen beter kunt evalueren, maar dat je ook beter ziet welke leerlingen op welk moment hulp nodig hebben. Gewapend met die kennis kun je de videoprestaties verbeteren, waardoor etc. etc.<br />Zoals ik al eerder opmerkte: Salman Khan heeft het wel erg gemakkelijk over reinvent education. In 1998 is er een boek verschenen: De gekantelde school, van P. Delhoofen. Hij zet daarin alle werkvormen in het onderwijs op een rij en laat het verband zien tussen visie en inrichting van het onderwijs. Delhoofen geeft antwoord op de vraag hoe je het onderwijs kunt organiseren als je werkelijk de leerling en zijn leerproces centraal wilt stellen. Het is maar een van de vele handboeken die er zijn verschenen, naast de publicaties in de (vak)bladen over vernieuwingen in het onderwijs.<br />Is er dan niets vernieuwend aan Flipping the Classroom? Jawel, ICT (met de nadruk op technologie) fungeert als vliegwiel, als katalysator om de beoogde verandering tot stand te brengen. Het idee om leerlingen tijdens de lestijd vooral te laten oefenen en te laten werken aan opdrachten, de gedachte om de tijd voor de docenten vooral te benutten voor de interactie met de leerlingen, is niet nieuw. Praktische bezwaren en ongemakken als weerstand tegen deze onderwijsmethodiek kunnen met ICT worden ondervangen. De presentatie van Salman Khan maakt dat bijzonder goed duidelijk.<br />Met dank aan Yvonne Kuypers (Malmberg), die mij attent maakte op de videopresentatie van Salman Khan.<br /> <br />