St1 (1)

1. ХҮН ТӨРӨЛХТНИЙ СЭТГЭЛГЭЭНИЙ
ТҮҮХ
Философи гэж юу вэ
Лекц №1

2. ФИЛОСОФИ ГЭЖ ЮУ ВЭ
 Зорилго. Философийн мэдлэгийн онцлог, мэдлэгийн
системд философийн эзлэх байр суурь, улмаар
философийн үүсэл хөгжил, үндсэн асуудлын талаарх
мэдлэгийг олгох
 Зорилт: - Философи гэж ву вэ? Түүний үүсэл хөгжил
 - Ертөнцийг үзэх үзэл ба философи
 - Философийн үндсэн асуудал
 - Философийн судлах зүйл ба үүрэг, ач холбогдол

3.  1. Философи үүсэхэд нөлөөлсөн урьдчилсан
нөхцөлүүд
 Хөдөлмөрийн хуваарь үүсэн боловсронгуй болж оюуны
хөдөлмөр эрхлэх боломж бүрдэн улмаар оюуны
хөдөлмөрийн хуваарь үүсэж утга зохиол урлаг, спорт
эрчимтэй хөгжиж өндөр түвшинд хүрсэн.
 Зарим судлаачид эртний грекийн анхан үеийн болон
эртний дорно дахины философи мэдлэгийн хэв маяг
адил гэж үзээд тэдгээрийг парафилоосфи буюу угтал
/элэнц/ философи гэж нэрлэсэн. Сократаас өмнөх
үеийн бүх философи натур шинжтэй гэж шүүмжлэлтэй
хандаад амьдралын утга учир, зорилго ёс суртахуун
ямар байх ёстой зэрэг асуудлыг философийн асуудал
болгон дэвшүүлсэн.
ФИЛОСОФИЙГ ҮҮСЭЛ

4. ЕРТӨНЦИЙГ ҮЗЭХ ҮЗЭЛ
 Ертөнцийг үзэх үзэл. Ертөнцийг үзэх үзэл бол
ертөнц гэж юу вэ, түүнтэй хүн ямар холбоотой вэ,
хүний амьдралын утга учир ба зохистой байр суурь
нь юу вэ гэдгийг хамгийн ерөнхий байдлаар
илэрхийлсэн янз бүрийн үзлийн цогц.
 Хүн төрөлхтний ертөнцийг үзэх үзлийн анхны
хэлбэр нь мифологийн хэлбэр байсан бөгөөд энэ үе
нь овгийн байгууллаас төрт ёсны байгуулалд
шилжиж байсан үеийг хамардаг. Ертөнцийг үзэх
үзлийн мифологи үзлээс хальж үүссэн өөр хэв
маягууд бол шашин, философи хоёр юм. Энэ хоёрыг
адилтгаж болохгүй.
 Ертөнцийг үзэх үзэл нь ердийн ухамсрын түвшинд
илэрч байдаг. Харин философи бол ердийн түвшний
мэдлэг бус ямагт онолын мэдлэг байдаг.

5. ФИЛОСОФИ ГЭЖ ЮУ ВЭ
 Философи гэдэг нь,
Фило – хайрлах дурлах
Софи – цэцэн мэргэн гэсэн утга бүхий Грек үг
Анхны сургаалууд 2500-3000 жилийн тэртээд бий
болсон.
 Философи нь
Ертөнцийн тухай ерөнхий зураглал мэдлэг
Сэтгэлгээний соёл
Танин мэдэх, нэгтгэн дүгнэх, арга зүйн систем
Шүүмжлэлт сэтгэлгээ, шүүн тунгаах үйл
ажиллагаа
Бие даасан чөлөөт сэтгэлгээ

6. ФИЛОСОФИЙН ҮНДСЭН АСУУДАЛ
Философийн үндсэн асуудал: Энэ бол ертөнц хүн 2-н
харилцааны асуудал юм. Үүнд:
Ертөнц - хүн
Объект – субъект
Материаллаг – оюун санаалаг
Объектив – субъектив
Би – би биш хэмээх олон утгыг агуулдаг.
Философичид эртнээс нааш филоосфийн үндсэн
асуудлыг өөр өөрийнхөөрөө тодорхойлж иржээ.

7. ХХ ЗУУНААС ӨМНӨХ ҮЕИЙН ФИЛОСОФИЧИД ИХЭВЧЛЭН АВЧ ҮЗЭЖ БАЙСАН
АСУУДЛУУДЫГ ХОЖИМ Ф.ЭНГЕЛЬС ДАРААХ БАЙДЛААР ТОДОРХОЙЛСОН
БАЙНА.
ЕРТӨНЦИЙН АНХДАГЧ ЭХЛЭЛ НЬ ЮУ ВЭ?
ЕРТӨНЦ ТАНИГДАН МЭДЭГДДЭГ ЭСЭХ?
 Материализм
 Материаллаг ахуйг
анхдагч, үзэл санааны
үйл явц хоёрдогч,
ертөнц танигдан
мэдэгдэнэ гэж үздэг.
 Монизм
 Дуализм
 Плюрализм
 Спиртуализм
 Идеализм
 Идеалистууд үзэл
санааны хүчин зүйлийн
субстанцилаг чанарыг
иш үндэс болгон ирсэн
бөгөөд ертөнц нь
танигдан мэдэгддэг
гэдэгт эргэлздэг үзэл.
 Объектив идеализм
 Субъектив идеализм

8. ФИЛОСОФИЙН СУДЛАХ ЗҮЙЛ БА ҮҮРЭГ
 Философийн судлах зүйл: Философийн судлах
зүйлийг янз бүрээр тодорхойлж ирсэн. Олон
тодорхойлолтуудыг нэгтгэн дүгнэснээр бол
философи нь амьгүй байгаль, амьд байгаль түүний
салшгүй хэсэг болсон хүн хүний нийгэм оюуны
салбар, тэдгээрийн үүсэл гарал, өөрчлөлт
шинэчлэлт, хөгжлийн түгээмэл объектив хууль, зүй
тогтол бол философийн судлах зүйл болно.
 Философийн үүрэг: Философи н арга зүйн,
ертөнцийг үзэх үзлийн, танин мэдэхүйн,
хүмүүжүүлэх, шүүмжлэлт сэтгэлгээг хөгжүүлэх
зэрэг олон үүрэг ач холбогдолтой байдаг.